Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta...

21
IKER, 2009ko Apirilaren 25ean. Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare (IKER) eta Bernard Oyharçabal(IKER) SARRERA: FENOMENOAK 1. Leku datiboak Ekialdeko zenbait hizkeratan, ohikoa da datiboa lekuzkoak ematen duten roletan aurkitzea: (1) a. Jaun erretora badoa elizako atearen gakoari (Lz.I, 235) b. Balkoin bat, bideari emaiten duena (Etc. OM, 130) c. Alemanen tankak oldartzen zirela … Maginot harresiari (Lz, VII, 53) d. Hurbiltzen da poliki-poliki bonetari (LZ.xx) (2) a. Jaun erretora badoa elizako ate gakorantz/gakora b. Balkoi bat, bidera ematen duena d. Alemanen tankeak oldartzen zirela Maginot harresiaren kontra e. Hurbiltzen da poliki-poliki txapelera/ txapelaren ingurura 2. Datibo komunztadura Leku datiboez aparte, ekialdeko hizkera berek itxuraz aukeran dute datibo argumentuarekin komunztadura egin edo ez: (3) a. Ez dezagun goizegi harria bota dohakabe horier! (Etc.OM, 41) b. Orduan furia gorrian sartzen da, eta botatzen dio saindu-gaiari …aulki bat (Etc.FE, 62) (Oyharçabal, 1992; Ortiz de Urbina, 1995; Fernandez eta Ortiz de Urbina, 2008; Etxepare eta Oihartzabal, 2009). 3. Postposizio egiturak Hizkera horietan beretan, datiboa postposizio egitura konplexuetan agertzen da: (4) a. Mendiari gora b. Mendiari behera d. Paretari kontra e. Jujeari bisean-bis f. Etxeari parrez-par g. Hari buruz 4. Asmoa Hiru ezaugarri horiek analisi koherente batean biltzea. 5. Lan korpusa Ondoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek XX. mendearen bigarren erdiko ekialdeko lau idazleren lanak biltzen ditu: Piarres Lartzabal, Jean-Baptiste Etcheberry, Etienne Sallaberry eta Leon Pochelu. Ikus erreferentziak. Hemengo gaien tratamendu zabalago baterako, ikus Oihartzabal (2008), Etxepare eta Oihartzabal (2009, prestatzen), Etxepare (prestatzen), eta Fernandez eta Ortiz de Urbina (2008). LEHEN PARTEA: DATIBOAK ETA ADPOSIZIOAK Hipotesiak a. Ekialdeko datiboek [Ibilbide] tasun bat adierazten dute, leku postposizioekin partekatzen duten ezaugarria. b. Datiboek duten [Ibilbide] tasun hori, adposizioen kasuan ez bezala, ez da interpretagarria: Hondoa adierazten duten datiboek adposizio batekiko lokalitate harremanean jasotzen duten kasu bat baizik. Kasu honi, Berezko Kasua deituko diogu: (5) [ AditzS … DP-dat … P Ibilbidea …] \______/ d. Datiboaren espezifikazio lexikoa [Ibilbidea] da bakarrik. Horrekin alderatuta, adposizioek euskaraz beti espezifikazio lexiko aberatsagoak dituzte, izaera topologikoa dutenak (ikus esate baterako, Aurnague, 2001): (6) DAT=[Ibilbide] ALL=[Ibilbide+bestelakoak*]

Transcript of Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta...

Page 1: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare (IKER) eta Bernard Oyharçabal(IKER)

SARRERA: FENOMENOAK 1. Leku datiboak Ekialdeko zenbait hizkeratan, ohikoa da datiboa lekuzkoak ematen duten roletan aurkitzea: (1) a. Jaun erretora badoa elizako atearen gakoari (Lz.I, 235) b. Balkoin bat, bideari emaiten duena (Etc. OM, 130) c. Alemanen tankak oldartzen zirela … Maginot harresiari (Lz, VII, 53) d. Hurbiltzen da poliki-poliki bonetari (LZ.xx) (2) a. Jaun erretora badoa elizako ate gakorantz/gakora b. Balkoi bat, bidera ematen duena

d. Alemanen tankeak oldartzen zirela Maginot harresiaren kontra e. Hurbiltzen da poliki-poliki txapelera/ txapelaren ingurura 2. Datibo komunztadura Leku datiboez aparte, ekialdeko hizkera berek itxuraz aukeran dute datibo argumentuarekin komunztadura egin edo ez: (3) a. Ez dezagun goizegi harria bota dohakabe horier! (Etc.OM, 41) b. Orduan furia gorrian sartzen da,

eta botatzen dio saindu-gaiari …aulki bat (Etc.FE, 62) (Oyharçabal, 1992; Ortiz de Urbina, 1995; Fernandez eta Ortiz de Urbina, 2008; Etxepare eta Oihartzabal, 2009). 3. Postposizio egiturak Hizkera horietan beretan, datiboa postposizio egitura konplexuetan agertzen da: (4) a. Mendiari gora b. Mendiari behera d. Paretari kontra e. Jujeari bisean-bis f. Etxeari parrez-par g. Hari buruz

4. Asmoa Hiru ezaugarri horiek analisi koherente batean biltzea. 5. Lan korpusa Ondoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek XX. mendearen bigarren erdiko ekialdeko lau idazleren lanak biltzen ditu: Piarres Lartzabal, Jean-Baptiste Etcheberry, Etienne Sallaberry eta Leon Pochelu. Ikus erreferentziak. Hemengo gaien tratamendu zabalago baterako, ikus Oihartzabal (2008), Etxepare eta Oihartzabal (2009, prestatzen), Etxepare (prestatzen), eta Fernandez eta Ortiz de Urbina (2008). LEHEN PARTEA: DATIBOAK ETA ADPOSIZIOAK Hipotesiak a. Ekialdeko datiboek [Ibilbide] tasun bat adierazten dute, leku postposizioekin partekatzen duten ezaugarria. b. Datiboek duten [Ibilbide] tasun hori, adposizioen kasuan ez bezala, ez da interpretagarria: Hondoa adierazten duten datiboek adposizio batekiko lokalitate harremanean jasotzen duten kasu bat baizik. Kasu honi, Berezko Kasua deituko diogu: (5) [AditzS … DP-dat … PIbilbidea…] \______/ d. Datiboaren espezifikazio lexikoa [Ibilbidea] da bakarrik. Horrekin alderatuta, adposizioek euskaraz beti espezifikazio lexiko aberatsagoak dituzte, izaera topologikoa dutenak (ikus esate baterako, Aurnague, 2001): (6) DAT=[Ibilbide] ALL=[Ibilbide+bestelakoak*]

Page 2: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

*Bestelakoak: Hondoak barnean hartu behar du Figura (Aurnague, 2001)1 e. Zer da honenbestez Berezko Kasu bat? Lekuzko harremanen baitan, Berezko Kasua da [Ibilbide] tasun huts bat markatzen duen kasua, bestelako espezifikazio lexikorik gabe. Horrela, Leku-Datiboa adposizioekin alderatzen badugu, elsewhere kasua da (Kiparskyren zentzuan). P-zikloaren bukaeran, Ibilbide funtzioak areagoko espezifikazio lexikorik (topologikorik) ez badu, P-k datiboa ezartzen dio Hondoa adierazten duen DSari. Elsewhere erlazioa: Hondoa Ibilbideainklusioa Ibilbidea Biziduna -ri -ri Bizigabea -ra -ri 1. Leku datiboak noiz Gatozen (1)eko datiboetara. Zerk mugatzen du datibo hauen distribuzioa? 1.1. Mugimendu helburudunezko aditzak Hartu itzuli aditza. Aditz honek bi adiera ditu: batetik "hasierako lekura bueltatzea" esan nahi du; bestetik "zerbaiti begira jartzea". Lehen adieran, itzuli aditzak alatibozko helmuga hartzen du (7). "Zerbaiti buruz/zerbaiti begira jartzea" adierazten duenean berriz, datibozko jomuga bat hartzen du (8): (7) a. Etxera itzuli da

b. *Etxeari itzuli da (8) a. Bizkarrez itzultzen da urari

(Elizalde, Artho-xuriketan, armiarma.com) b. Bizkarrez itzultzen da uretarat

Itzuli aditzaren bi adiera horiek kontzeptu eskema diferenteak errepresentatzen dituzte. Jackendoffen arabera (1990):

1 Hondo hitzarekin Talmyren Ground terminoa itzltzen dugu. Figura hitzarekin haren Figure terminoa.

(9) Itzuli "Norbaiti/zerbaiti begira jartzea" a. [EVENT INCH ( [STATE ORIENT ([Thing…], [Path…])])]

b. [EVENT INCH ( [STATE ORIENT ([Thing Subject], [Path Water])])]

"Hasierako lekura bueltatu" adierak JOAN oinarrizko funtzio kontzeptuala duen bitartean, "norbait/zerbaiti begira jartzeak" NORABIDEA oinarrizko funtzioa dauka, eta honek ez du helmuga jakin baterainoko mugimendua galdatzen. Kontraste honek lehen hipotesi baterako bidea ematen digu: leku datiboak figuraren helmugaratzea adierazten ez duten mugimendu aditzekin agertzen dira. Itzuli-ren kasuan aditzak "x y-ri begira jartzea" adierazten duenean, eventuak ez du Gaia Helmugaraino eramaten. Hartu orain bihurtu "lehengora ekarri, bilakatu" edo "aurre egin" (10) a. Gaizkira bihurtu da b. Gaizkiari bihurtzen delarik Abiatu "nonbaitera joateko mugimendua egin (aukeran leku horretan ematen gaituena)" edota "bidean jartzea helmuga bat gogoan" (11) a. Bidera abiatu da b. Bideari abiatu da Alatibozko postposizioarekin predikatuak mugimendu bat adierazten du Gaia leku fisiko batera eramaten duena. Leku fisiko hori bidea da. Datiboarekin berriz subjektua abian jarri dela esan nahi dugu, bidea ez delarik helmuga, baizik eta subjektuak unean-unean ibiltzen duen tartea. Joan: (12) a. Jaun erretora badoa elizako atearen gakoari b. #Jaun erretora badoa elizako atearen gakora (Ekialdean) Erori: (13) a. Lurrera erori da b. Jainkoaren nahi sainduari erortzen diren arima jenerosak

(Etc. BEB, 109)

Page 3: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Zentzu honetan ulertu behar dira mugimendu jomugaduna adierazten duten adizki ateliko edo burutugabeekin komunztadurarik gabe agertzen diren datiboak, hala nola jarraiki/segitu "follow" edo hurbildu "approach": (14) a. Etsenplu oneri… jarraiki da bere debozionezko urhatsetan (Etc.xx) b. Hurbiltzen da polliki bonetari (LZ., I, 113) Hau baldin bada leku-datiboen azpian dagoena, ulertzen has gintezke zergatik zenbait predikatu klasek ez dituzten sekula erakusten: ez etorri/jin (15) ez eta heldu (16) aditzak ere ez dute leku datiborik hartzen. Biek ere buruturiko mugimendu bat adierazten dute, gaia helmuga jakin bateraino eramaten duena. (15) *Etxeari liburua heldu da (16) *Etxeari eskale bat etorri da 1.2. Jarrera-aldaketa norantzadunak Hartu orain ondoko aditzak: (17) a. Heien egitateeri begiak hetsi ditut (LZ., II, 74) b. Aphal dezagun burua jainkoaren nahi sainduari (Etc. FE, 179) c. Ederrak idekitzen du gogoa egiari (Sal. 180) d. Haien erranari behar dugu nahitaez plegatu (LZ. xx) Kasu guzietan, absolutibozko argumentuak egoera aldaketa bat jasaiten du, eta egoera aldaketa hori datibozko argumentuari buruz (helmuga abstraktu bat) gertatzen da. Baina ez dago mugimendurik absolutibodun argumentua hartu eta helmugaraino eramaten duenik. Aitzitik, iduri du absolutibozko objektua dela datibozkoaren bidean paratzen dena, hura trabatuz. Goiko predikatu guziak honela deskriba daitezke: datiboak badu ekiteko joera bat, absolutiboak nola edo hala zaildu egiten duena (ikus Talmy, xx). Mugimenduaren izaerari begiratuaz hau litzateke bere egitura kontzeptuala: (18) [EVENT CAUSE ([Thing…], [STATE ORIENT ( [Thing…], [Path …]) 1.3. Konparaketa aditzak

(19) a. Hiru medaileri, hamabi nausi dituk (LZ. III, 79)

b. Hoik zure semeari preferatzen dituzu (LZ.I, 45) c. Nor da jainkoari konpara daitekenik? (Etc. FE, 134) d. Lore hari zuen Lotik bere burua parekatzen (LZ. V, 135) Konparazio aditz guziek daukate ibilbide abstraktu bat, helmuga batean bukatzen dena (konparazio terminoa). Kasu honetan, ibilbidea osatu egin behar da ardatz batetiko harreman jakin batekin: Gaia posizio jakin batean dago ardatz batekiko; kasu honetan erreferentzia objektua dagoen ardatza baino gorago edo beherago. Ardatzarekiko erlazio honek kasu gehiago biltzea ahalbidetzen digu. Konparaziotik gertu daude, ikuspegi honetan, holakoak: (20) Suprefetari aintzinduz (Lz.,I,110) Egitura kontzeptuala (Broadwell, 1996). Konparazio batek hiru osagai behar ditu: figura bat (konparagaia), hondo bat (zerekiko konparatzen den), eta bien artean konparazio eskala bat ezarriko duen ardatz bat edo gehiago. Absolutiboz dagoen argumentua konparagaia. Datiboz dagoena erreferentzia objektua. Bien arteko erlazioa zehazten duena ardatz bat da. Asumituko dugu konparaketa batek ibilbide abstraktu bat behar duela konparagaiaren eta erreferentzia objektuaren artean (ikus baitaere Pasicki, 1998, ingeles zaharrarentzako): (21) [EVENT INCH [STATE BE ([Thing ...], [Place ATaxial relation [Thing …]])])]) 1.4. Lotura aditzak (22) a. Estekatzen dute kadiraren bizkarrari (LZ. IV, 312) b. Erramu hosto batzu oihalari lotzen ditu (LZ. II, 31)

c. Artzainak izateagatik, aldatzen baitira eremuz, ez ditazke koropila beren familiari denboran baizik (Sal. 42) d. Iragana josi nahi zuen zetorrenari (LZ. VII, 128)

e. …Canal de Suez bi itsaso elgarri juntatzen dituen ur-bidea (Etc. xx) Jackendoff (1990:106-116): honelako adizkiek egoera bati buruzko predikazioa ekartzen dute, beren baitan AT funtzio espazial lokatiboa daukatena. Predikatu lokatibo hau [+kontaktua] tasunez lagundua dator. Kasu inkoatiboarentzat, errepresentazio kontzeptuala hau da (109. orr):

Page 4: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

(23) [EVENT INCH [STATE ( [Thing…], [Place ATcontact [Thing…]])]

1. 5. Egoera aditzak Egoera aditzak leku-aldatzerik gabeko beste aditz prototipikoak dira. Sail honetan ere leku-datiboak agertzen dira. Azpimultzo bat garbiki norantza funtzio kontzeptuala adierazten dutenak dira (24) a. Balkoin bat,…bideari emaiten duena (Etc. OM, 130)

b. Lehena salbu, oro Kaliforniako itasoari dagoen lur zerrendan (G., 52) Jackendoff (1983:173):

(25) [STATE ORIENT ([Thing x], [Path y])]

Beste aditz estatibo batzu egoera psikologikoak edierazten dituzte, eta datiboak, egoera psikologiko horren jomuga: (26) a. Erne egon momentuaren kausitzeari (LZ. II, 62) b. Fida zaitezte eni c. Aitor dezagun harri eskuan hartzeari aiher girela (Sal.,79) Jackendoff (1983, 10. atala): (27) [STATE ORIENTpsych ([Thing x], [Path y])] Azken azpimultzoak onuradun gisa aurkezten ditu datiboak: (28) a. Guri da egiazko euskalduna Euskal Herrian sor-araztea (Sal. 27)

b. Jakitatea zor da guzieri, baina lehenik gazteeri (Sal. 37) d. Descartes izan dena gogo argituari, Freud izan da gogo ez ezagutuari

(Sal. 115) f. Neri tokatzen direnak, zuretako fitsik ez dira (LZ. I, 295) g. Zure etorkizunari gomeni ez diren molde herrestarat… (LZ,xx)

3.6. Laburbilduta

(29) a. [EVENT INCH ( [ORIENT ([Thing…], [Path…])])] (oriented motion)

b. [EVENT CAUSE ([Thing…], [STATE ORIENT ( [Thing…], [Path …]) (change of state)

c. [EVENT INCH [STATE BE ([Thing ...], [Place ATaxial relation [Thing …]])])]) (comparison)

d. [EVENT INCH [STATE ATcontact ([Thing…], [Place …]])] (verbs of joining)

e. [STATE ORIENT ([Thing …], [Path …])] (stative verbs of orientation)

Datibozko argumentua zuzenean errepresentatzen duten zatiak aukeratzen baditugu, honela sinplifika dezakegu goikoa: (30) a. [STATE ORIENT ( [Thing…], [Path …])

b. [STATE ATaxial relation ([Thing…], [Place…]])])

c. [STATE ATcontact ([Thing…], [Place …]])]

2. Leku datibotik aspektura 2.1. Iharduera aditzak Leku datiboak helmugarainoko lekualdatze bat adierazten ez duten mugimendu aditzekin agertzen dira. Aspektu mailan, horren ordaina aditz atelikoak dira, berezko bukaera punturik erakusten ez duten aditzak. Sail honen barnean iharduera aditzak daude: ihardoki, jo, pentsatu, besteak beste. (31) a. Bainan herriak ez dezake ihardok ikastegiari (Sal.183) b. Athe guzieri jotzen du (Etc. FE, 65) c. Biharkoari pentsatzen diat (LZ.) Aditz hauek iharduera bat adierazten dute, eta iharduera horrek badu jomuga bat, baina ez dago mugimendurik Gaia helmugara ibilbide batean barrena eramango duenik.

Page 5: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Jo bezalako aditz batek irakurketa bat baino gehiago izan dezake. Baina datibozko jomuga batez lagunduta agertzen den guzietan adiera semelfaktiboa da. (15a) ez da possible datibo batekin. Postposizio bat behar du (15b) edo absolutibozko helmuga bat: (32) a. *Otoak ateari jo du b. Otoak atean jo du c. Otoak atea jo du Beste ekintza aditz batzuk, hala nola jazarri edo oldartu, ekintzaren hasiera puntua markatzen dute, baina ez dute ekintza hori bukatu egiten den berezko mugarik adierazten. (33) a. Egia da jazarri zirela erregearen manuari? (LZ. IV, 152) b. Alemanen tankak oldartzen zirela Maginot harresiari 2.2. Aspektu aditzak Aspektu aditz atelikoek komunztaduragabeko datiboak har ditzakete: (34) a. Ari zen murtza-murtza tabakorik gabeko pipa handiari (Sal. 145) b. Ordu berean abiatu zen fraide muthilak biltzeari (Etc. OM, 106) c. Horren hedatzeari bermatzen zen (Etc. OM, 222) d. Jarraikiko naiz arrosario sainduaren erraiteari (Etc.HH, 39) e. Laster jarri nintzen eskol emaiteari (Etc, B) f. Bizar egiteari apailatzen da (LZ.III, 282) Aspektu aditz atelikoek bakarrik dute ahalmen hori. Bestelako aspektu aditzek hala nola bukatu "finish" edo lortu "get to/accomplish", lorkuntzak adierazten dituztenak, ez dute datibozko osagarririk hartzen: (35) a. *Bukatu du egiteari b. *Lortu zuen egiteari 2.3. Laburpen modura Leku-datiboa ibilbide mugatugabe bati (Unbounded Path) lotua da, Jackendoffen zentzuan (1983, 1990). Leku-datiboa beraz oso kontestu jakinetan agertzen da:

Gaiak Helmugarainoko bidea egiten ez duen kasuetan. Era horretako Helmugak datiboz markatuta agertzen dira ekialdeko zenbait hizkeratan. 3. Postposizio Egiturak Euskaraz Ekar ditzagun berriro leku-datiboa agertzen duten egitura kontzeptualak: a. [STATE ORIENT ( [Thing…], [Path …])

b. [STATE ATaxial relation ([Thing…], [Place…]])])

c. [STATE ATcontact ([Thing…], [Place …]])]

Leku datiboak egitura kontzeptual jakinetan agertzen dira: norabidea, ardatz batekiko erlazioa eta kontaktu egoera adierazten duten espazio harremanetan. Datiboa kontestu horretan ikusita, erabaki genezake datiboaren distribuzioa funtsean lexikoak agindutako zerbait dela: jomugak eduki kontzeptual hori daukanean datiboa erabiltzen dugu; bestelakoetan, gainerako leku adierazpideak, normalki posposizioak. Lexikoan beraz, datiboa honela markatua agertuko litzateke: (36) -ri <-> {jomuga, kontaktua, ardatz batekiko kokaturiko erreferentzia

puntua} Datiboaren tratamendu honek datiboa adposizioekin lotzen du zuzenean. Gauza on bat du honek, eta da datiboa, postposizio bat izaki, ez durla komunztadurarik egiten. (36)k badu hala ere, susmagarri egiten duen ezaugarri bat: adiera multzoak ez dirudi koherentea. Erakutsi daiteke (36) ez dela datiboaren distribuzioa esplikatzeko bide zuzena. Baina horretarako postposizio egituretara jo behar dugu. 3.1. Adposizioak eta Leku izenak Espazio erlazioen eremua euskaraz hiru bitarteko gramatikalen bidez adierazten da: (i) atzizkia; (ii) leku izenak; (iii) adposizioetatik eta leku izenetatik eratorritako postposizio aldagaitzak (De Rijk, 1990; Eguzkitza, 1997; Hualde, 2002). Oinarrizko atzizkiak: (37) a. Etxea-n b. Etxe-ra c. Etxe-tik

Page 6: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Atzizki sinpleen sailaz aparte, euskarak badi leku izen sail aberats bat, figura eta hondoaren arteko erlazioak modu zehatzagoan ematen laguntzen duena (batzu ematen ditugu): (38) a. Etxe-a-ren aurre-a-n b. Zuhaitz-en arte-tik

c. Ohe-a-ren azpi-ra d. Erreka-a-ren ondo-tik e. Etxearen atze-tik f. Teilatuaren gain-e-a-n g. Erreka-a-ren inguru-a-n Leku izen hauek beren izenezko osagarrietatik (etxe, zuhaitz…) proiektaturiko esparru bat definitzen dute. De Rijk-en arabera (1990), leku izenak zinezko izenak bezala portatzen dira: genitibodun osagarri bat behar dute, eta izenei lotzen zaizkien atzizkiak hartzen dituzte. Izen hauek gainera hitz konposaketan parte hartzen dute, eta batzuk behintzat interpretazio erreferentzial bat ere izan dezakete leku egituratik aparte: (39) a. Etxearen aurrea konpondu beharra dago b. Inguru hura arras hondatua zen d. Ondo hetan ibiltzen ginen Erabilera erreferentzial honek halabaina zentzu aldaketa sotil batzu sortzen ditu. Aurre/aitzin bezalako zerbaitek aski gauza desberdinak adieraz ditzake (40a,b)n: (40) a. Etxearen aurrea b. Etxearen aurrean Irakurketa erreferentzialean (40a), aurre izenaren interpretazioa eraikinaren zati batena da. (40b)n aldiz, etxe aurreko espazioaz ari gara. Izen hutsaz haratago joatera behartzen gaituen modifikazio bat sartzen badugu, irakurketa erreferentziala da bakarrik possible: (41) Etxearen aurre hondatuan Beste horrenbeste pluraleko morfologia ezartzen badugu: (42) Etxearen aurreak

Leku izen guziek ez dute erabilera erreferentzial bat ahalbidetzen. Hartu arte esate baterako: (43) a. *Hango arteak meharregi ematen du (cf. tarteak) b. Besoen artean gorde du Arte-ren interpretazio bakarra honelako zerbait litzateke: "tarteko espazio bat, espazio hura besarkatzen duen erreferentzia objektu batetik proiektatua". Esanahi honi "proiektiboa" deituko diogu. Interpretazio proiektiboak leku izenak ezaugarritzen dituen propietatea da, eta objektu erreferentzial arruntetaik bereizten ditu. Svenonius-entzat (2005, 2006) diferentzia hauek justifikatzen dute leku izenak kategoria funtzional gisa tratatzea. Zerrenda itxia izatea honen alde egiten du. Kategoria horren eduki semantikoa honela definitzen du (Jackendoff-i segituaz, 1996:14): "The axial parts of an object –its top, bottom, front, back, sides, and ends-…, unlike standard parts such as handle or leg,…have no distinctive shape. Rather, they are regions of the object (or its boundary) determined by their relation to the object's axes. The up-down axis determines top and bottom, the front/back axis determines front and back, and a complex set of criteria distinguishing horizontal axes deterlines sides and ends." Ardatzarekiko kokapena markatzen duten elementu hauek kategoria funtzional beregain bat osatzen dute, Svenoniusek Axial Part deitzen duena. Euskaraz Ardatz Burua deituko dugu. Buru hau Leku buruak hautatua da, eta Hondoa/erreferentzia objektua adierazten duen sintagma aukeratzen du: (44) a. [PlaceP Place0 [AxialP AxialP0 [DPground D

0 NP]]]

b. [[[[ etxe GroundP] –a DS] –ren KP] aurre AxP] -a DS] -n PlaceP]

Ardatz burua leku-izenak lexikalizatzen du. Buru honen izen kategoriak ondorioak ditu egituran. Hondoak kasua jaso dezake eta kasu hau genitiboa da, izen batengandik espero genukeen bezala (45a). Aldiberean, kasu ezarketa saihes dezake, izen konposatu bat osatuaz (45b): (45) a. Etxearen aurrean

b. Etxe-aurrean

Page 7: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

(46) a. Place

/ \

DP Place

׀ \ /

AxPart D -n

׀ \ /

KP Ax -a

׀ \ /

DP K0 N0

/ \ ren aurre

N0 D0

Etxe a

b. Place

/ \

DP Place

׀ \ /

AxPart D -n

׀ \ /

N Ax a

(etxe) / \

N0 Ax0

Etxe aurre

3.2. Postposizio aldagaitzak

Euskarak badu espazio erlazioak adierazteko beste postposizio sail bat, norabidea markatzen duena. Hona hemen batzuk: (47) a. Etxearen kontra b. Aldapan gora d. Aldapan behera e. Basoan barna f. Basoan zehar g. Basoaz kanpo h. Etxearen parrez-par Postposizio hauek hainbat aldetatik bereizten dira leku izenekiko: ez dute erabilera erreferentzialik, ez dute izenari datxezkion ezugarrietarik batere, eta ez dute Hondoa zuzenean hautatzen, baizik eta postposizio sintagma bat, lekua adierazten duena (normalki inesiboa). Aurreko egiturekin ez bezala, egitura hauek aldakortasun zerbait onartzen dute. Ekialdeko zenbait hizkeretan, eta gure korpusean honelako formak ditugu: (48) a. Paretari kontra b. Patarrari behera

d. Patarrari gora e. Etxeari buruz f. Jujeari bisean-bis Ez dute hala ere halako egitura guziek datiboa hartzen: (49) a. Etxeaz/tik kanpo/at/landa/lekora b. Mendietan zehar d. Basoan barna (gure korpusean) e. Basoan gaindi Begiratzen baldin badugu zein postposiziok hartzen duen datibozko DS bat, hau da ateratzen zaiguna: (50) a. Etxeari buruz

b. [STATE ORIENT ( [Thing…], [Path …])

(51) a. Jujeari bisean-bis

b. [STATE ATaxial relation ([Thing…], [Place…]])])

(52) a. Paretari kontra

b. [STATE ATcontact ([Thing…], [Place …]])]

Egitura hauek aditzenekin konpara daitezke zuzenean:

Page 8: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

(53) a. [STATE ORIENT ( [Thing…], [Path …])

b. [STATE ATaxial relation ([Thing…], [Place…]])])

c. [STATE ATcontact ([Thing…], [Place …]])]

Gainerako postposizio aldagaitzek ez dute datibozko DSrik hartzen. Alde batera uzten ditugu gora/goiti eta behera/beheiti. Hauek posible dira bakarrik mugimenduzko predikatuekin (54), eta atelikoak dira (55): (54) a. *Etxea mendiari behera dago b. Mendiari behera joan gara (55) Mendiari behera bortz minututan iritsi gara Tortorak (2005) proposatu egin du Ibilbidea adierazten duten postposizioek aspektu buru batez emendatuak izan daitezkeela, ibilbidearen izaera helmugaduna/helmugagabea erabakitzen duena. Honentzat beraz ondoko egitura proposatzen dugu: (56) [AspP mendiari [PP…(mendiari) behera] Asp]…

Bada erakusterik egitura hauetako datiboak eta besteak ez direla berdinak. Honela, egitura hauetan datiboa falta daiteke (44a), ez ordea besteetan (44b): (57) a. Mendiak behera/gora b. *Pareta kontra/buruz/bisean-bis Baina itzul ditzagun begiak berriz ere (50)-(52)ra. Bertan, ibilbidearen izaera markatzen duena ez da datiboa, postposizioa baizik. Horrek esan nahi du datiboak ez duela zuzenean gauzatzen ibilbide funtzioa. Hari lotua da, baina ez haren adierazpidea.

3.3. Leku-datiboak egitura postposizionaletan Nola azalduko dugu datiboa beraz kontestu postposizionaletan? Datiboaren presentziak postposizio egitura hauen arteko diferentziaren batetik atera behar du.

Diferentzia nabarmen bat Ardatz buruaren errealizazio lexikoa da. Leku izenen kasuan hura lexikoki gauzatua dago. Besteetan berriz ez. Hartu kontra postposizio aldagaitza: ez du besterik gabe Hondotik proiektaturiko eremu bat adierazten, baizik eta figuraren eta hondoaren arteko kontaktu eremu bat. Horretaz gainera, Figura eta Hondoa elkarrengana biltzen dituzten indarrak ardatz horizontal edo zeharkako batean eragiten dute (Vandeloise, 1986:202). Hau da, kontra bezalako gauzak Ibilbide bat adieraz dezakete. Eman dezagun Ibilbide burua gauzatzen duela: (58) [[[DP Ground] Ø AxPart] Ø Place] kontra Path]

Gauza bera bisean-bis edo parrez-par bezalako zerbaitekin. Kasu honetan ez dezakete Ardatz burua lexikalizatu ez direlako buruak, baizik eta elementu konplexuak. Buruz-en kasuan ere asumitu dugu Ibilbide buru baten errealizazioa dela. Gauzak horrela, bi postposizio egiturak honela gelditzen dira: (59) Leku izendunak a. [[[[DP Ground] K

0 CaseP] N0 AxPart] P

0 Place] P0 Path]

\_____/ Postposizio aldagaitzdunak b. [[[[DP Ground] K

0 CaseP] Ø AxPart] Ø Place] P0 Path]

\__________________/ Kontsidera dezagun orain nola gauzatuko den K-kasu morfologikoa kontestu batean eta bestean. Kasua kontzeptu erlazional bat da, inguruko buru funtzionalen arabera erabakitzen den zerbait. Lehen kontestuan (46a), leku izena da kasua determinatzen/uztartzen duena (Bittner eta Hale, 1996): genitiboa izango dugu edo hitz konposaketa. Ardatz burua errealizatua ez dagoen kasuan ordea, errealizatua dagoen gertueneko buru funtzionala Ibilbide Postposizioa da. Kasu tasunak interpretagarriak diren tasun deslokalizatuak badira (Pesetsky eta Torrego, 2001, 2004), datiboa Ibilbide tasun bat da, DSan lekutua. Zer esan ordea datibozko DS bat hartzen ez duten kasuez? (60) a. Mendian gaindi/zehar b. Etxetik kanpo/at

Page 9: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Kasu hauetan, Leku burua gauzatua dago: (61) [[[[DP Ground] K

0 CaseP] Ø AxPart] –n/-tik Place] P0 Path]

\_____________/ Beraz, ez dago zuzeneko loturarik Ibilbide postposizioaren eta DSaren artean. Ondorioa: (62) DSak Ibilbide postposizioarekin erlazio lokal batean dagoenean jasotzen

du datiboa. Postposizio egituretatik kanpora dauden leku datiboek predikatuak daukan Ibilbide Postposizio batetik jasotzen duten beren datibo kasua: (63) [vP v…[PPath P

0…[Ground DP-dat]]] \___________/ 3.4. Datiboa elsewhere gisa (62)ko orokorpenak berehalako arazo bat dauka. Asumituaz P (63)koa bezalako egitura batean ibilbidea adierazten duela, zergatik da (64a) ezinezkoa? (64) a. *Trena Parisi doa b. Trena Parisa doa Bada diferentzia nabarmen bat alatiboaren eta datiboaren artean (orohar, postposizio lexikoen eta kasu markaren artean). Aurnaguek erakusten duen bezala (2001) alatiboak, eta orobat inesiboak eta ablatiboak, hertsidura topologiko jakin batzu ezartzen dituzte figura-hondo erlazioetan. Aurnague-k ohartarazten du esate baterako, alatiboak hautaturiko DSak Figurarentzako euskarri gisa aritzeko modukoa izan behar duela. (65) txarra da baldintza horiu ez delako betetzen (Aurnague, 2001:197): (65) ??Ganibetara joan da Gogoratu hartara gure korpusean datiboa alatiboaren ordez agertzen den kasu bakanak era horretakoak direla: (66) a. Erretora joan da ateraren gakoari

b. ??Erretora joan da atearen gakora (ekialdean) Honelako kasuek erakusten dute alatiboak eta datiboak ez direla nahitara txandakatzen. (64) etsenpluak zehatzagoak izaten laguntzen digu: alatiboa posible denean, agertu behar du. Alatiboa ezinezkoa denean, datiboa agertzen zaigu. Beste hitzetan esanda: datiboa, alatiboarekin alderatuta, elsewhere kasua da. Hau ondo lotzen da beste honekin, alegia datiboak ez duela, alatiboak ez bezala, biziduntasun baldintzarik ezartzen. Alatiboaren eta datiboaren erabilera kontestuak taula honen bitartez irudika daitezke: (66) Hondoa Ibilbideainklusioa Ibilbidea Biziduna -ri -ri Bizigabea -ra -ri Antzeko arrazoibidea erabil daiteke ondoko kasuekin: (67) a. Muturra lurrari sartua (LZ. V, 115)

b. Mendixkaren azpiko aldetik murru bat altxatu genuen, eta hari finkatuz... (LZ. VII, 104)

Hauek, eskuarki, inesibo baten bitartez ematen dira erdialde eta mendebaldeko hizkeretan: (68) a. Muturra lurrean sartua b. …eta hartan finkatuz Aurnague-k (2001:103-112) aipatzen du inesiboak euskaraz (gutienik ekialdeko hizkeretan) figuraren eta hondoaren arteko harremanetan zenbait hertsidura ezartzen dituela. Inesiboak bi erlazio lokatibo bideratzen ditu: inklusioa eta sostengua deitzen dituena. Sostengu funtzioa hiru eratara gerta daiteke: figura euskarri baten gainean dago, azpian, edo hondoaren maila berean. Orain, inesiboak eskatzen du hondoa izan dadin erlazioaren estabilizatzaile bakarra (Aurnague, 2001:107, 6. oharra). Espezikazio horiek ez dira betetzen (67a)n nabarmenki: norbaitek muturra lurrean sartzeko, beste lagungarri batzuk behar ditu, normalki hanka eta eskuak. Eta beste horrenbeste esan daiteke seguru aski (67b)ri buruz. Esaldia eliza baten altxatzeaz ari da. Murrua lagungarri baizik ez da horretan.

Page 10: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Nahiko modu lausoan mintzatu gara delako elsewhere erlazioaz. Ez da begibistakoa nola tratatu deskriptiboki elsewhere kasu itxura duen distribuzio hau. Ikuspegirik sinpleenaren arabera, Pibilbide (P-ziklo osoa) spell out-era doanean morfologia moduluak hautu bat egiten du: P horrek jasotzen duen konfigurazioak propietate topologiko hertsiak baditu eta hauek alatiboaren edo inesiboaren sarrera lexikoa berdintzen badute, inesiboa edo alatiboa da aukeratua. Bestela, datiboa baimentzen duen P bat. Hau ez dago garbi nola gauzatu. Batetik, alatiboak PIbilbidea posizioa beteko du eta horrek datiboaren zilegiztatze konfigurazioa itxuratzen du: (69) [[[[DP Ground] K

0 CaseP] Ø AxPart] Ø Place] -ra Path] \_________________/ Posibilitate bat da alatiboaren baldintza topologiko aberatsak beheko proiektzioekin lotuak egotea, bereziki Leku buruari dagozkionekin. Hau da, Hondoa Figurarentzat euskarri bat izatea ez da ibilbideari dagokion propietate bat, baizik eta ibilbideak helmuga duen lekuarena. Hala bada, alatiboak ez du bakarrik Ibilbidea lexikoki gauzatzen, baizik eta buru bat baino gehiagoren lexikalizazioa da (Krachtentzat (2000), hau berezkoa du postposizioak). Kontutan hartu (58) bezalako formak, azpian inesibo bat dagoela sujeritzen dutenak: (70) Etxi-a-lat Kasu horretan beraz, ez da betetzen datiboa ezartzeko baldintza: (71) DSak Ibilbide postposizioarekin erlazio lokal batean dagoenean jasotzen

du datiboa. Eta elsewhere erlazioa parametro lexiko arruntagoen baitan azal daiteke. Lexikoki, alatiboa hainbat tasunen gauzatzea da, eta horrenbestez PIbilbide hutsak baino distribuzio markatuagoa izango du. Oharra: Ustez inesiboaren ordez dagoen alatiboaz (hari finkatuz, eta). Seguru aski ibilbide Postposizio bat bada tartean, kontra-ren antza duena. Ez dugu hau orain tratatuko (ikus Etxepare eta Oihartzabal, prestatzen). Hala ere hona kasu bat nabarmenki horrelako zerbait behar duena: (72) Xutiturik berriz ere entseatzen da [botila] idekitzerat, besoazpian,

zangoen artean, tonba bati joz eta hola (LZ.,II, 55)

3.5. Komunztadura Berezko kasuak komunztadura galerazi ohi hainbat hizkuntzatan. Bada ordea zuzeneko argudio bat datiboen izaera postposizionalaren alde. Rebuschik jasotzen du (1997). Some north-eastern varieties of Basque have kept the distinction between two possessive pronouns: a "reflexive" one and an "obviative" one. The descriptive rule for the licensing of the reflexive possessive pronoun bere "his/her/its" (called Aresti-Linschmann rule, in memory of the two philologists that discovered it) amounts to saying that bere can only be licensed if the clause where it is contained also includes an ERG, DAT or ABS antecedent: (73) a. Pelloki berei amari txakurra erakutsi dio b. Berei txakurrak Pelloi ausiki du c. Berei ama Pellorii mintzatu zaio Postpositional phrases do not license bere: (74) a. Haren/*Berei ama Pellozi mintzatu da b. Pellozi mintzatu nitzaio hareni/*berei anaiari Rebuschi (1997:226) notes the following contrast in actual north-eastern varieties: (75) a. Pellorii berei dirua eman diot b. *Pellori bere dirua eman dut Inerestingly, the reason for the ungrammaticality of (82b) cannot be just the presence of agreement: bere is possible with a DP antecedent in nominalized clauses, which show no agreement morphology at all (83). (76) [Nik Pellorii berei dirua ematea] bidezkoa da Rebuschi (1997) [edo Albizu, 2001?] notes that the contrast in (75) is easily accounted for under the hypothesis that dative phrases triggering no agreement are postpositional phrases. As such, they behave as the postpositional phrase in (74b) with respect to binding.

Page 11: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

The binding facts are prima facie a straightforward argument in favour of the PP status of non-agreeing datives. However, the paradigm is not complete. For that, we would need to show that non-agreeing datives are compatible with an obviative possessive pronoun, as in (74a,b). But according to our informants, this is not the case. Haren (the obviative demonstrative) is as bad as bere for those speakers that allow both non-agreeing datives and two types of possessive pronouns: (77) *Nik Pellorii hareni dirua eman dut It is unclear to us what the reason for this is, but in any case it takes out much of the force of the binding argument. The non-agreeing dative does not behave as PP in those cases (see also Duguine, 2009). 3.6. Laburpena Ekialdeko leku datiboek [ibilbide] tasun bat dute P batekiko erlazio lokal batean jasotzen dutena. Datiboarekin alderatuta, postposizioek tasun bat baino gehiagoren lexikalizazioa dira, eta horrenbestez galerazi egiten dute datiboaren ezarketa. Datiboa, postposizio bat ez, baizik eta Berezko Kasu bat da, postposizioek erakusten dituzten hertsidura topologikoak ez dituena, eta haiekin elsewhere erlazio batean dagoena.

Page 12: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

BIGARREN PARTEA: KOMUNZTADURA ETA DATIBOA HIPOTESIAK a. Ekialdeko hizkerek badituzte bi estrategia Hartzaile eta Helmuga rolak adierazteko orduan: (i) Berezko Kasu bidezko bat, "leku-datibo" deitu ditugun horietan erakutsian gelditzen dena; eta (ii) aplikatiboa deituko dugun bat, buru funtzional jakin baten bitartez gauzatzen dena perpaus egituran, eta baldintza semantiko berezi batzu galdatzen dituena (ikus baitaere Oyharçabal, 2008). b. (3)ko txandakatzea ez da segitzen komunztaduraren balizko hautazko izaeratik. Haren azpian bi egitura desberdin daude: bata Berezko Kasuduna eta bestea aplikatiboa. Alde honetatik, euskaraz aurkitzen dugun txandakatzea Ingelesez (eta beste hainbat hizkuntzatan) aspaldi ezaguna den Double Object Construction/Prepositional Object Construction txandakatzearen parekoa da (ikus horretarako Anagnastopoulou, 2003; Bleam, 1999; Cuervo, 2003; Romero, 1997; Levin, 2008). d. Euskarazko datuek aldiberean, aditzaren araberakoa den alternantziaren ikuspegi bat aldezten dute (Levin eta Rappaport, 2008; Ormazabal eta Romero, 2009), eta ez dute rol semantikoen eta posizio sintaktikoen arteko korrespondentzia hertsia galdatzen. e. Azkenik, uste dugu hizkera honetako datuek ez dutela bermatzen delako alternantziaren analisi deribazional bat (Ormazabal eta Romero, 2009). 1. Txandakatzea (3)ren tankerako txandakatzea agertzen duten aditzak hainbat sailetakoak dira. Badira emate aditzak, hala nola eman "give", helarazi "make-have" (cf. French parvenir), eskeini "offer", agindu "promise", igortze eta hartze aditzak, hala nola eraman "carry", ekarri "bring", igorri "send", hedatu/zabaldu "extend", erosi "buy" eta saldu "sell", barreatu "spread/scatter", botatze aditzak, bota "throw", eta mezutze-aditzak, hala nola erran "say", galdegin "ask", izkribatu "write", aiphatu "mention", kondatu "tell". Zerrenda ez da arbitrarioa: Gropen eta bestek (1989) ingelesezko DOC/PPC txandakatzerako ematen duten berbera da. (1) a. I sent a letter to Mary

b. I sent Mary a letter (2) a. Terry gave an apple to Sam b. Terry gave Sam an apple (3) a. Leigh threw the ball to Lane b. Leigh threw Lane the ball Hona hemen etsenplu batzu eman, igorri eta bota aditzekin: (4) a. Kasik zituen guziak bertzeri emaiten zituen (Etc. HH, 74) b. Ondoko urtetan eman ziozkaten aita Chabagnori kargu batzu arras ohoragarriak (Etch. HH, 79) (5) a. …behako bat bota dezan ondoko lagunaren kopiari (Etch. BEB, 9) b. Doi-doiako begi-ukaldia botatu nion liburuari (Etc.BEB, 66) (6) a. Jeneralak depexa hau igorri zion bere andreari b. Igorri zituzten Ameriketako buruzagieri sekulako…ageriak

(Etc. BEB, 69) Ikuspegi oso zabaldu batean, txandakatze hauek honako bi egitura kontzeptualak dituzte oinarrian: (7) a. Eragindako ukaitea (Caused Possession): X-ren eraginez Y-k Z dauka

b. Eragindako mugimendua (Caused Motion): X-ren eraginez Z Y-n dago (7a)-n Y-k Hartzaile rola dauka. (7b)-n, berriz, Helmugarena. Lan askotan (Hale & Keyser, 2002; Harley, 2003; Krifka, 1999, 2001; Oehrle, 1976, Pinker, 1989; baina ikus oraintsu Levin, 2008 eta Levin eta Rappaport-Hovav, 2008) proposatu izan da DOC eta PPC egiturek oinarri sintaktiko desberdina dutela. Txandakatzearen azpian ondoko eventu eskemak daude. Harley (2003): (8) DOC-aldaera (2003:46) [vP Agentea [v' KAUSA [PP HARTZAILEA [ P' PUKAN [DP GAIA ]]]]] (9) To-dun aldaera (2003:46)

Page 13: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

[vP Agentea [v' KAUSA [PP GAIA [P' PLEKU [PP [DP HELMUGA ]]]]] Badira hiru desberdintasun nagusi (8) eta (9)-ren artean: (i) Gaia eta Helmuga lotzen dituen adposizioaren izaera; (ii) Helmugaren izen edo adposizio izaera; (iii) Gaia eta Helmugaren arteko erlazio hierarkikoa. Lehen bi ezaugarriak ondo uztartzen dira orainartean ikusi dugunarekin. This is what Levin (2008) and Levin and Rappaport (2008) call the uniform multiple meaning approach. This approach can be summarized as in (10) (from Levin, 2008): (10) The uniform multiple meaning approach to variant double object variant

all dative verbs: caused motion caused possession

There are several reasons that make this approach attractive as a prospective analysis of the Basque alternation. Note first, that the Basque dative can realize semantic roles that are ascribed to locational postpositions in central and western varieties. Then, the predicates involved in the alternation, as the English ones, denote events of transfer, where the indirect object can be construed either as a spatial goal or as a recipient. If the indirect goal is construed as a spatial goal, and this goal has a postpositional realization, then we can explain a third property of the alternation: the fact that the dative-marked phrases representing spatial goals do not agree. Postpositional phrases can not agree with the inflected verb. The basque version of (10) would thus be (11): (11) The uniform multiple meaning approach non-agreeing dative agreeing dative

all dative verbs: caused motion caused possession 2. Problems for the uniform approach in the basque agreement alternation The uniform approach has two basic assumptions which do not seem correct on the basis of the Basque alternation: (i) the uniform approach predicts that all verbs entering the alternation must give rise to the same range of alternating structures; (ii) It also assumes a one-to-one relation between semantic roles and the morphosyntactic realization arguments. Let us start with the first assumption. Under the uniform approach, an alternating

verb, which undergoes the agreement alternation (12), can occur in either of the two structures in (12): (12) a. [vP Agent [v' CAUSE [PP Goal [P' PHAVE [DP Theme ]]]]] b. [vP Agent [v' CAUSE [PP Theme [P' PLOC [PP to Goal ]]]]] The alternating nature of the relevant verbs is due to a basic ambiguity of the conceptual schemas represented in (12): according to this view, a verb of caused possession represents a change in the physical possession of a good, and this event can be construed as an event of motion, where the good in question is transferred to a recipient. The same ambiguity would arise in verbs of caused motion such as igorri "send": they also encode an intended transfer, and could therefore be construed as verbs of change of possession. Let us say that the agreeing dative corresponds to (12a) and that the non-agreeing dative corresponds to (12b). This would predict the following: when the verb is a verb of caused motion and the indirect object inequivocally represents a spatial goal, the non-agreeing dative should be a possible option, perhaps along with postpositions encoding different spatial values. Since the non-agreeing datives in Basque represent, by hypothesis, spatial goals, we would expect to find them in cases like (13), as the equivalent of the prepositional construction. The prediction is not borne out: (13) *Jonek Parisi gutuna igorri du The only way (13) can be expressed in Basque is by means of an overt postpositional phrase: (14) Jonek Parisa gutun bat igorri du The alternation between agreeing and non-agreeing datives with a verb like igorri "send" in Basque is limited to animate goals/recipients: (15) Jonek Mikeli gutuna igorri du/dio Bota "throw" has a similar, albeit not identical, behaviour. When the target of the theme is an inanimate spatial goal, a postposition is the only alternative. When the goal is a prospective recipient, the dative is obligatory. Our informants point out the following constrast:

Page 14: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

(16) a. *Pilota paretari bota du b. Pilota paretara bota du (17) a. Pilota Joni bota du/dio b. Nori behar luzke aurtiki? (Sal., 57) However, the animacy restriction affecting datives with bota "throw" is limited to those predicates that denote an event of physical motion where the theme travels along a path to the goal. Other predicates with bota that do not encode a transfer with the Goal ending in the Ground may show dative-marked non-animate goals. (18) a. Doi-doiako begi-ukaldia botatu nion liburuari (Etc.BEB, 66) b. …behako bat bota dezan ondoko lagunaren kopiari (Etch. BEB, 9) Eman "give" behaves in this regard like bota "throw". In (18), the non-agreeing dative does not bear a recipient role, but has only a spatial interpretation, and the predicate does not represent a transfer: (19) Behako bat emaiten zuteneko taula beltz bati It seems therefore that the nature of the predicate has a saying in the range of alternating structures that it licenses. Igorri "send" requires that a purely spatial goal be realized by a directional postposition. Other predicates, like bota "throw" or eman "give", do not require so. Eman "give", on the other hand, does not take postpositional arguments. We will come back to this distinction in the next section. Another basic assumption of the uniform approach that fails with regard to the basque alternation is the assumption that there is a one-to-one relation between semantic roles and the morphosyntactic realization of the arguments. In the uniform approach, we expect non-agreeing datives to correspond always to one role: that of spatial goal. We do not expect the non-agreeing variants to occur in predicates that clearly involve caused possession. But this prediction is not borne out either. Many non-agreeing datives can only be linked to a recipient. Consider the following two cases: (20) a. Han, nunbait,gauzeri begitarte arin bat bezala emaiten duen iguzki- argia (Etc. D, 73)

b. Hunek emaiten du Rusoen aitzindariari bere errebolbera eta punala. Rusoek gibelerat itzultzen nabal-marraza. (Etc. D, 74) It is hard to interpret the non-agreeing dative here except as taking over the role of a recipient. The things do get a different face thanks to the sun. And the Russians give back their knife because previously they got their revolver. In other words: the non-agreeing dative can, apparently at least, represent as much recipients as spatial goals. The uniform approach therefore fails to capture the Basque alternation on two accounts: (i) first, it is not the case that all predicates are associated to the same range of alternating structures; then (ii) identical semantic roles can be expressed by more than one morphological exponent. Rather than drawing the conclusion that the English alternation and the Basque one live two completely separate lives, we will adopt a more flexible approach to the English alternation itself. Levin (2008) and Levin and Rappaport (2008) have argued recently that the uniform approach fails also in English, and that the relation between conceptual schemas, verbs and morphosyntactic realizations is more complex than it has been usually assumed. 3. Levin (2008) and Levin and Rappaport (2008) In two recent papers, Levin and Rappaport (2008) and Levin (2008) challenge the predominant view of the English dative alternation which takes all alternating verbs to have two meanings, and concomitantly, associates each meaning with a particular syntactic realization (Beck and Johnson, 2004; Green, 1974; Hale and Keyser, 2002; Harley, 2003; Krifka, 1999, 2001; Oehrle, 1976; Pinker, 1989). On this accepted view, the caused possession meaning is said to be realized by the double object variant (21a), while the caused motion meaning is said to be realized by the to variant (21b). (21) a. John gave Sam an apple b. John gave an apple to Sam In contrast, Levin and Rappaport, following Jackendoff (1990) argue that individual verbs differ in their association with the two meanings or event schemas. They argue that give and verbs like it express only a caused possession schema, while throw and send and verbs like them have both caused motion and

Page 15: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

caused possession schemas. The verb sensitive approach can be summarized as follows: (22) The verb-sensitive approach to variant double object variant give verbs caused possession caused possession throw verbs caused motion or caused possession caused possession send verbs caused motion or caused possession caused possession In Levin and Rappaport's approach, verb roots do not freely associate to event-schemas but select those which are compatible with the meaning they encode. The verb give, they argue, does not represent a transfer of possession, and therefore cannot be metaphorically associated to a caused motion schema. Those verbs obligatorily select a recipient. Verbs like send, on the other hand, basically lexicalize caused motion. Verbs like throw have another basic event-schema: an activity event schema. They describe events in which one entity instantaneously imparts a force on another. These verbs entail that the force recipient moves, and although they do not lexicalize that the force recipient moves along a path to a goal, their roots can be naturally associated by lexical extension (Levin and Rappaport, 1995) with a caused motion schema, because events of imparting force may cause the recipient to move to a goal. Neither send nor throw verbs lexicalize caused possession. However, many languages allow verbs of these two types also to be associated with the caused possession schema, if the goal is one that can sustain a possessive interpretation. Levin and Rappaport (2008) present several arguments in favour of the idea that verbs like give do not have a path argument. They note that give-type verbs, unlike send and throw type verbs cannot take to phrases with modifiers further specifying the extent of the path: (23) a. *Susan gave the ball all the way/halfway to Bill b. I sent the package halfway/all the way to the Antarctic c. I threw the ball all the way/halfway to Bill Give-type verbs are also not found with other spatial prepositions. The fact is surprising if they can select a spatial goal, like throw and send:

(24) a. *Fred gave the ball under/behind/over Molly b. Fred threw the ball under/behind/over Mary c. Fred sent the ball under/behind/over Mary Levin and Rappaport also note that uses of give such as those in (24) cannot be said to involve a transfer of possession from one possessor to a second, since the theme does not exist prior to the event. The give-type verbs in (25) are in the to-variant: (25) a. Give a fresh coint of paint to the front door b. Give a black eye to someone c. Give a festive air to Park Square The sentences involve caused possession, but no transfer. The absence of a path argument in give-type verbs has further consequences in the analysis of the dative alternation in English. Since the possessor in give-type verbs can show either as a to-phrase or as a first object, there is no strict one-to-one relation between the morphosyntactic make-up of a phrase and the semantic role it realizes. The main motivation for assigning a give-type verb a path argument in the to-variant, Levin and Rappaport observe, is the use in this variant of a preposition which is homophonous with the allative marker to. Although they don't take the choice of the preposition to be arbitrary, they attribute this choice to the meanings of the preposition itself, rather than to the meanings of the verbs in the to-variant. The preposition to in English can realize either spatial goals or recipients: (26) To -> {Spatial Goal, Recipient} 4. Event schemas and the Basque dative 4.1. Send-type verbs Let us start with send-type verbs. According to Levin and Rappaport (2008), send-type verbs, by virtue of their lexical meaning, select spatial goals. Send-type verbs, on the other hand, clearly distinguish between animate and inanimate goals: the latter must be realized by an allative postposition. (27) Igorri zuen etxerat/*etxeari

Page 16: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Animate goals on the other hand, must be dative-marked: (28) Joni igorri zuen We could summarize the task distribution of the dative and the allative in send-type verbs as follows: (29) Inanimate Goal -> Allative postposition Animate Goal -> Dative (with or without agreement) 4.2. Throw-type verbs Throw-type verbs are similar to send-type verbs. Consider again the following contrast: (30) a. *Pilota paretari bota du b. Pilota paretara bota du (31) Pilota Joni bota du/dio As with send-type verbs, inanimate goals of throwing events are expressed by means of an allative postposition. Animate goals, on the other hand, are marked as dative. There are cases however where the inanimate goal of a throw-type verb can occur as dative: (32) a. …behako bat bota dezan ondoko lagunaren kopiari (Etch. BEB, 9) b. Bi behako laster ingurueri botarik

(LZ, Huntzaren faltaz, armiarma. com) The dative in this case must be related to the generalization that accounted for locational datives. The above verbs do not represent a transfer: there is no transfer of a glance to the copy of a book, and no sense in which a glance can travel along a path to end supported by the space around. The following case can be accounted for along the same lines too: (33) Tiro batzu botako ditugu aireari (LZ, II, 325) The air is not an appropriate substance to constitute the end of a path. There is thus no natural way of interpreting the sentence as involving a transfer. The distribution

of allatives and datives in the case of throw-type verbs therefore is as follows: (34) In the case of predicates representing a transfer, Inanimate goals -> Allative Animate goals -> Dative (35) When the predicate can not represent a transfer, Inanimate goals -> Dative 4.3. Give-type verbs According to Levin and Rappaport, give-type verbs are never associated to an event schema denoting caused motion. The indirect object of ditransitive give-predicates is always a recipient, not a spatial goal. This accords well with the fact that give-type verbs in Basque do not select allative goals. When give-type verbs represent caused possession, their recipient is always dative, with or without agreement. (36) Predicates of caused possession Animate recipients -> Dative Inanimate recipient -> Dative 4.4. Summary Let me recapitulate here the distribution of dative phrases in the three types of predicate. Send-type verbs (37) Inanimate Goal -> Allative postposition Animate Goal -> Dative (with or without agreement) Throw-type verbs (38) In the case of predicates representing a transfer,

Page 17: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Inanimate goals -> Allative Animate goals -> Dative (39) When the predicate can not represent a transfer, Inanimate goals -> Dative (40) Predicates of caused possession Animate recipients -> Dative Inanimate recipient -> Dative If we focus on the distribution of the dative we could derive the following generalization: (41) a. If the predicate denotes a transfer and has a non-animate goal, then the

goal is allative b. Otherwise, the goal is dative 5. The dative as the elsewhere case The generalization in (41) can be accounted for under the following hypothesis. Both the dative and the allative in eastern varieties can realize spatial Goals. They differ in the relation they establish between the Goal and the Theme of the predicate. Whereas the allative requires that the theme be inanimate and that it ends in a spatial goal, the dative establishes no such requirement. The allative has an extremely limited occurrence: it is specified as encoding a bounded path (BP), with the Theme ending in the Goal, and selecting an inanimate goal (62). (42) –ra -> {+inclusion, +inanimate goal} Unlike the spatial postposition –ra, the dative affix only encodes the lexical feature [Path], without further specification: (43) -ri -> {Path} Since both affixes encode overlapping features, they occur following an elsewhere logic (Kiparsky, xx): everytime the spatial goal involves a bounded path and an inanimate goal, the allative lexicalizes the spatial relation. For all the rest, the

dative takes charge: (44) Bounded Path Unbounded Path Animate -ri -ri Inanimate -ra -ri (44), based on an elsewhere relation between the overlapping features of the dative and the allative, covers all cases examined in the set of ditransitive verbs. Recipients of verbs of giving show up as datives because they do not represent motion, but caused possession. Goals of verbs of throwing, which do not lexically select their goal argument, only show up as datives if they imply an unbounded path. Goals of verbs of sending only show up as dative if they are animate, because such verbs lexically encode bounded paths. 6. Agreeing versus non agreeing datives in ditransitive sentences. 6.1. Animacy What determines whether a dative will agree or not? Agreement is not possible for instance in a sentence like (xx), repeated here: (45) Tiro batzu botako ditugu/*dizkiogu aireari At the same time, some locational datives can apparently trigger agreement in the inflected verb. This is the case for predicates like jazarri, jarraiki or hurbildu "approach": (46) a. Jazarri zaio b. Hurbildu zaio Interestingly, agreement in those cases is related to animacy. Larzabal's works provide a particularly clear instance of this asymmetry in the use of the verb hurbildu "approach". Of the 12 instances of the verb, 6 have an animate dative argument, and 6 have an inanimate one. All the cases containing an animate dative agree with the inflected verb. Of the other 6 that have an inanimate goal argument, 5 present a non-agreeing dative, and a sixth one marks the goal with an allative. The animate split seems to be the rule also for the rest of the verbs, in the three authors considered in our corpus. Here is a sample of the split with the verb

Page 18: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

hurbildu "approach": (48) a. Hurbildu zarete xalantari (LZ.I, 267) b. Hurbiltzen zaio Zurruti (LZ.I, 270) 6.2. Affectedness Consider the following pair: (49) a. Heien egitateeri begiak hetsi ditut b. #Heien egitateeri begiak hetsi dizkiet The addition of dative agreement in the inflected verb forces a particular reading: one in which the object and the indirect object are related by a part/whole relation. The result is a pragmatically odd sentence. The contrast suggests the following rationale in our search for the triggering conditions for dative agreement: (50) Rationale 1: Dative agreement introduces a semantic relation between the

object and the indirect object that is semantically incompatible with those predicates that do not agree with a dative argument.

Rationale 1 leads us to rationale 2, defined as follows: (51) Rationale 2: the addition of an animacy feature in the dative argument

makes that semantic relation possible in those predicates that accept dative agreement with animate datives, but not with inanimate ones.

Spanish (Bleam, 1999; Ormazabal and Romero, 1999; Cuervo, 2003). Ormazabal and Romero (1999) and Bleam (1999). From Bleam, 1999,101: (52) a. #Juan le vio una pata a la mesa b. Juan le cortó una pata a la mesa Whereas clitic doubling is possible in (52b) with a verb like cortar "cut, it is impossible in (52a) with the verb ver "see". Although it is hard to pinpoint exactly what distinguishes a verb like see from a verb like cut, it seems intuitively clear that the events they represent relate in a different way to the dative argument. Whereas one can say that the table gets "affected" in its material structure as a result of cutting, one cannot say anything similar for the event of seeing.

Jackendoff (1987) suggests the construction "what X did to Y is Z" as a way to test the affected status of the dative: (53) a. Lo que Juan hizo a la mesa fue cortarle la pata b. #Lo que Juan hizo a la mesa fue verla The non agreeing datives of eastern basque dialects cannot occur as part of the test construction for affectedness: (54) a. #Ur bideak egin duena bi itsasoeri da juntatzea b. #Lotik hari egin zuena izan zen bere burua parekatzea Verbs of directed motion with inanimate goals behave exactly as above: (55) a. #Jonek xalantari egin duena da hurbiltzea b. #Jonek egin duena deboziozko urratsei da jarraikitzea Interestingly, things are different if the goal is an animate goal: (56) a. Jonek Zurruti egin diona da hurbiltzea b. Jonek egin diona Mireni da jarraikitzea It seems therefore that the relevant semantic factor for agreement is affectedness. 7. Egitura aplikatiboak Zein da komunztatzen den datiboari dagokion egitura? 7.1. Afijo aplikatiboa Datibo komunztadura deitzen dugun hori berez bi gauza diferente dira: (57) a. N-ator

b. N-ator-ki-zu (58) a. Zuri mintzo naiz b. Zuri mintzo natza-i-zu Komunztadura delakoak baditu batetik, pertsona eta numeroari dagozkion markak, eta bestetik, egituran zehar osagarri bat dagoela adierazten duen morfema lotu bat,

Page 19: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

pertsona eta numeroaz apartekoa. Alde batera utziko dugu morfema honen bilakaera forma jokatuetan (ikus Etxepare eta Oihartzabal, prestatzen; Mounole, 2008). Honelako egiturak gogora ekartzen dizkigute egitura aplikatiboak, zeinetan zenbait funtzio sintaktiko forma jokatuan adierazten baitira morfema jakin baten bidez (ikus Peterson, 2007). 7.2. Txandakatzeak ez beti Predikatu batzuek nahitaez komunztadura agertzen dute (ikus baitaere, Fernandez eta Ortiz de Urbina, 2008) (33): (59) a. Aitari eskua hunki diot/*dut b. Mahaiari hanka kendu diot/*dut d. %Piarresi muntra ebatsi diot/*dut Fenomeno bera gertatzen da perpaus iragangaitzekin: (60) Lehenagoko burho-egileari bihotza erdiratzen zaio/*da (Etc.FE, 90) Interes datiboa dakarten kasuek ere komunztadura behar izaten dute: (61) Mireni esneak gaindi egin dio/*du Predikatu psikologikoek ere komunztadura behar dute: (62) a. Joni bizia huts eta ilun iduri zaio/*da b. Mireni ez zaio/*da gustatu Laburbilduaz: igoerazko posesoreek, interes datiboek eta predikatu psikologikoetako subjektuek komunztadura eragiten dute halabeharrez (ikus baitaere Fernandez eta Ortiz de Urbina, 2008). Kasu hauek guziak zenbait ikerlarik "goiko aplikatiboak" deituriko sailaren barnean eman daitezke (ikus Pylkkanen, 2002; Cuervo, 2003; Jeong, 2006 besteak beste). 7.3. Erreferentzialtasun eskala eta komunztadura Zehar osagarri batzuek nekez eragiten dute komunztadurarik (ikus baitaere Fernandez eta Ortiz de Urbina, 2008):

(63) a. Bakea eman dezagun elgarri (LZ) b. Nehori aipatu duzuia gure artekoa (LZ) c. Bertzeen solasari beharria emanez, gara gure buruari sortzen (Sall.) Era honetako baldintzak objektu biko egituretan (ikus Bresnan, 2006) eta egitura aplikatiboetan ere aurkitzen dira (Ikus Peterson, 2007). 8. Analisiaren predikzio batzu 8.1. Bi datiboko egiturak Komunztadura txandakatzea azpiko bi egitura diferenteren erabilerari badagokio eta egitura horiek elkarrekin konbina badaitezke bi datiboko egiturak aurkitzea espero dugu (japonieraz bezala, Miyagawa eta Tsujioka, 2004). (64) a. Traidoreari begitarteari ohartuz… (LZ) b. Hurbildu nion urrikalmenduzko seinalea ezpaineri (Etc, O, 164) 8.2. Perpaus egituran non Ikus ondoko kontrastea: (65) a. Jonek igorri duena da liburu bat anaiari b. *Jonek igorri diona da liburu bat anaiari Komunztaduragabeko datiboa: (66) a. [InitP DPSubj Init0 [ProcP DPObj Proc0 [UPath/PP P

0 [DPGoal-Dat]]]] -> b. [InitP DPSubj Init0 + Proc [ProcP DPObj (Proc0) [UPath/PP P

0 [DPGoal-Dat]]]] Egitura honetan Objektua eta Zehar Osagarria osagai baten barnean elkarrekin mugi daitezke (53a). Egitura aplikatiboan berriz zehar osagarria Aditz Sintagmatik kanpora mugitzen da (morfema aplikatiboa forma jokatuari lotzen zaio ez forma lexikoari): (67) a.[ApplP Apl0 [InitP DPSubj Init0 [ProcP DPObj Proc0 [Result Res0 [DPGoal-Dat]]]] -> b.[ApplP [DPGoal-Dat]i Apl0 [InitP DPSubj Init0 [ProcP DPObj Proc0 [Result Res0 ti ]]]

Page 20: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Datu honi ondoko beste hau gaineratu behar zaio: zenbait hiztunentzat behintzat, komunztaduragabeko datiboaren leku naturala objektuaren ondoren da, eta aditzaren atzetik (M. Aurnague, komunikazio pertsonala), komunztaduradunekin ez bezala (ikus Elordieta, 2001; Fernandez, 1997): (68) Jonek igorri du letra bat Mireni 9. Behin behineko ondorioak Ekialdeko hizkerek badituzte bi egitura ditrantsitibo klase: bata egitura aplikatibo batean gauzatzen da; eta bigarrena berriz aditz sintagmaren barneko Berezko Kasu baten bitartez gauzatzen dena. Azken honek ("lekuzkoa" deitu dugunak) ez du komunztadurarik eragiten, eta galdakizun semantiko bereziak ditu.

Erreferentziak

1. Korpusa Etcheberry, J.B. (1966) Frantziako Erregina. Bayonne:Imprimerie Cordeliers. Etcheberry, J.B. (1969) Obrak Mintzo. Bayonne:Imprimerie Cordeliers. Etcheberry, J.B. (1978) Han-Hemenka. Bayonne:Imprimerie Cordeliers. Etcheberry, J.B. (1980) Berriz Ere Beretarik. Bayonne:Imprimerie Cordeliers. Etcheberry, J.B. (1981) Hazparneko misionestak. Bayonne:Imprimerie Cordeliers. Larzabal, Piarres [1991-1998] Lan Guztiak [Complete Works]. Edited by Piarres Xarriton. VIII volumes. Donostia:Elkar. Pochelu, Leon [Garralda ezizenez] (2008) [1947-1951] Jakitatez jakitate. Erroteta argitaletxea. Sallaberry, Etienne (1978) Ene sinestea. Itxaropena: Zarautz. 2. Teoria aldetiko zenbait erreferentzia Albizu, Pablo (1997a) "Generalized person-case constraint: A case for a syntax-driven inflectional morphology" In A. Mendikoetxea and M. Uribe-Etxebarria (eds) Theoretical Issues in the Morphology-Syntax Interface. Supplements of the Anuario del Seminario Julio de Urquijo. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia. 1-34. Albizu, Pablo (1997b) The syntax of person agreement. Unpublished PhD dissertation. USC. Los Angeles.

Albizu, Pablo (2001) "Datibo sintagmen egitura sintaktikoaren inguruan:eztabaidarako oinarrizko zenbait datu" In Beatriz Fernandez and Pablo Albizu (eds) Kasu eta Komunztaduraren Gainean-On Case and Agreement. Bilbao:University of the Basque Country. 49-70. Anagnastopoulou, E. (2003) The syntax of ditransitives: Evidence from clitics. Berlin:Mouton. Arregi, E. eta J. Ormazabal (2003) "Aditz ditrantsitiboen barne-egitura" In J.M. Makatzaga and B. Oyharçabal (eds) P. Lafitteren sortzearen mendemugako biltzarra. Gramatika gaiak. Iker-14 (I). Bilbo: Euskaltzaindia. 119-136. Elordieta, Arantzazu (2001) Verb Movement and Constituent Permutation in Basque. Leiden: LOT Publications. Etxepare, Ricardo (2003) "Valency and Argument Structure in the Basque Verb" In Jose Ignacio Hualde and Jon Ortiz de Urbina (eds) A Grammar of Basque. Mouton Grammar Library 26. Berlin:Mouton. 363-425. Etxepare, Ricardo and Bernat Oihartzabal (2008) "Hautazko datibo komunztadura ifar-ekialdeko euskalkietan" Ms. IKER. Etxepare, Ricardo (2008) Optional Agreement Phenomena in Basque. Habilitation Thesis. IKER, CNRS. Etxepare, Ricardo (in progress) "Complex Postpositional Structures in Basque" Ms. IKER. Fernandez, Beatriz (1997) Egiturazko Kasuaren Erkaketa Euskaraz. PhD dissertation, University of the Basque Country. Fernandez, Beatriz eta Jon Ortiz de Urbina (2008) "Datibo komunztadura ekialdeko hizkeretan". Ms. University of the Basque Country and University of Deusto. Gropen, J. et alia (1989) "The Learnability and Acquisition of the Dative Alternation inEnglish" Language 65:203-257.

Page 21: Datiboa ifar-ekialdeko zenbait hizkeratan Ricardo Etxepare ... fileOndoan datozen eztabaida eta ondorioak korpus jakin baten gainean oinarriturikoak dira (gehienbat). Korpus horrek

IKER, 2009ko Apirilaren 25ean.

Hale, K. and S.J. Keyser (2002) Prolegomenon to a Theory of Argument Structure.Cambridge:MIT Press. Harley, Heidi (2002) "Possession and the double object construction". Ms. University of Arizona. Jackendoff, Ray (1983) Semantics and Cognition. Cambridge:MIT Press. Jackendoff, Ray (1990) Semantic Structures. Cambridge: MIT Press. Lafitte, Pierre (1944) Grammaire Basque. Reprint. Baiona:Elkar [1979] Lafon, René (1944) Le Système du verbe basque au XVIè siècle. Reprint. Baiona:Elkar. 1980. Laka, Itziar (1993) "The structure of inflection: a case study in X0-syntax" In J.I.Hualde and Jon Ortiz de Urbina (eds) Generative Studies in Basque Linguistics. Amsterdam: John Bernjamins. Levin, B. (2004) "Verbs and Constructions: Where Next?" Handout. WECOL, USC, Los Angeles. Levin, B. (2008) "Dative Verbs: A crosslinguistic Perspective" Handout. Stanford University. Levin, B. and M. Rappaport (2008) "The English dative alternation: The case for verb sensitivity" Journal of Linguistics 44: 129-167. Marantz, Alec (1993) "Implications of Asymmetries in Double Object Constructions" In S.A.Mchombo (ed) Theoretical Aspects of Bantu Grammar. Stanford:CSLI Publications. 113-150. Miyagawa, S. and T. Tsujioka (2004) "Argument structure and ditransitive verbs in Japanese" Journal of East Asian Linguistics 13:1-38. Mounole, C. (agertzekoa) "Evolution of the transitive verbs in Basque and appearance of datively marked patients". In Gilles Authier (arg) Ergativity, Transitivity and Voice. Berlin: Mouton.

Oehrle, R.T. (1978) The Grammatical Status of the English Dative Alternation. PhD dissertation. Cambridge, MIT. Oyharçabal, Bernard (2008) "Argument Structure Building: Dative Applicative Heads in Basque" Paper presented in the Workshop on Argument Structure and Syntactic Relations. Vitoria-Gasteiz. Ormazabal, J. and J. Romero (1998) "On the syntactic nature of the me-lui and the Person-Case Constraint" Anuario del Seminario Julio de Urquijo 32:415-434. Ormazabal, J. and J. Romero (2001) "A brief description of some agreement restrictions" In B.Fernandez and P. Albizu (eds) Kasu eta Komunztaduraren Gainean-On Case and Agreement. Bilbao:University of the Basque Country. 215-241. Peterson, D.A. (2007) Applicative Constructions. Oxford:Oxford University Press. Pinker, S. (1989) Learnability and Cognition. Cambridge:MIT Press. Pylkkanen, L. (2002) Introducing Arguments. Unpublished PhD dissertation. MIT. Ramchand, G. (2008) Verb Meaning and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press. Rebuschi, G. (1982) L' estructure de l'énoncé en Basque. Doctoral dissertation, Paris (Coll. ERA-642, Laboratoire de Linguistique Formelle et Département de Recherches Linguistiques. Paris VII. Rebuschi, G. (1999) "Le complexe verbal basque: un regard universaliste" Lapurdum Rezac, M. (2006) Basque Morphosyntax. Ms. University of Nantes/CNRS. Zwarts, Joost (2005) "Prepositional Aspect and the Algebra of Paths" Linguistics and Philosophy 28: 739-779.