Curso de linguaxe administrativa des dialectais (xeográficas), ben sexa na fonética ou nalgu- nha...

nivel medio

Curso de linguaxe administrativaclaridade · sinxeleza · cohesión ·

adecuación · coherencia ·

Curso de linguaxe administrativa

nivel medio

·

Secretaría Xeral de Política LingüísticaConsellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria

Edita: Xunta de Galicia

Valentín García Gómez Secretario xeral de Política LingüísticaDirección de proxectoXoán Rivas CidSubdirector xeral de Política Lingüística

CoordinaciónMartín Ramos Insua

AutoríaDomínguez Conde, NancyGarcía Ares, MaricarmeGarcía Sánchez, DanielaMartínez Mayo, ConchaMarzabal Expósito, FelisaMayo Redondo, SusanaRamos Insua, Martín

ISBN: 978-84-453-5106-2

Dep. leg.: C 1578-2013

Créditos

AsesoramentoGarcía Cancela, Xermán (filólogo)González de la Cámara, Elena (pedagoga)Monteagudo Romero, Henrique (filólogo)Rey Rey, Nelly (pedagoga)Villares Naveira, Luís (maxistrado)

Módulo 8 59 Contorno. Sociolingüística: Actitudes cidadás e comportamento lingüís-tico da Administración. Lexislación: Lei orgánica reguladora do dereito de petición. Gramática. A colocación do adxectivo: a construción «previo/a + substantivo». Redacción e estilo. Indicacións de tempo. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Módulo 9 65 Contorno. Sociolingüística: Comunicacións externas da Xunta de Gali-cia. Lexislación: Lei de acceso electrónico dos cidadáns aos servizos pú-blicos. Gramática. A omisión de elementos necesarios: a conxunción «que». O artigo. Redacción e estilo. As indicacións de cantidade. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Módulo 10 71 Contorno. Sociolingüística: Comunicacións internas da Xunta de Galicia. Lexislación: Lei de transparencia e boas prácticas na Admi-nistración pública galega. Gramática. O indefinido na dobre negación. Redacción e estilo. As construcións absolutas: o participio e o xerundio. As abreviacións. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Módulo 11 79 Contorno. Sociolingüística: Opinións e actitudes lingüísticas do persoal da Xunta de Galicia. Lexislación: Carta xeral de servizos da Xunta de Galicia. Gramática. O uso dos pronomes de acusativo e de dativo cos verbos da Administración. Redacción e estilo. O circunloquio. A nominali-zación. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Módulo 12 85 Contorno. Sociolingüística: Os desequilibrios territoriais. Lexislación: Estatuto de autonomía de Castilla y León. Gramática. Construcións verbais. Redacción e estilo. Os adverbios rematados en «-mente». De-nominacións procedentes doutras linguas. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Máis información 91Exercicios 95Guía de recursos 122Glosario 127

ÍndiceMódulo 1 13

Contorno. Historia: O galego emerxe, tamén na Administración. Lexis-lación: Constitución española. Lingua oral. Análise da comunicación oral. A elaboración do discurso oral. A relación coa cidadanía. Léxico. Caracte-rización da linguaxe administrativa.

Módulo 2 19 Contorno. Historia: O recoñecemento da xustiza. Lexislación: Estatuto de autonomía de Galicia. Gramática. A estrutura «substantivo + a + infinitivo» Redacción e estilo. Os signos de puntuación. Léxico. Elabo-ración do léxico administrativo.

Módulo 3 29 Contorno. Historia: O galego entra na Corte de Castela. Lexislación: Lei de normalización lingüística (I). Gramática. O pronome pleonástico de CI. Redacción e estilo. Os recursos tipográficos. Léxico. Interferencias e calcos doutras linguas.

Módulo 4 35 Contorno. Historia: A consideración de lingua de prestixio. Lexisla-ción: Lei de normalización lingüística (II). Gramática. O adxectivo identificador «mesmo/a». Redacción e estilo. As maiúsculas e as minús-culas. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Módulo 5 41 Contorno. Historia: A consciencia dun idioma de seu. Lexislación: Decre-to polo que se regulan as competencias da Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia. Gramática. O adxectivo determinado «dito/a». Redacción e estilo. O tratamento persoal. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Módulo 6 47 Contorno. Sociolingüística: Lingua habitual en Galicia. Lexislación: Lei de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común. Gramática. O adxectivo identificador «presente». Redacción e estilo. A concordancia. A ordenación sintáctica. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Módulo 7 53 Contorno. Sociolingüística: Usos lingüísticos da cidadanía coa Adminis-tración. Lexislación: Decreto polo que se regulan as funcións e a composición da Comisión de Toponimia. Gramática. A colocación do adxectivo: normas xerais. Redacción e estilo. Indicacións de lugar. Léxico. Vacilacións frecuentes.

Á memoria de Xoán Rivas Cid, quen impulsou e dirixiu a elaboración destes materiais didácticos.

9

Medio

As empregadas e empregados públicos de Galicia teñen demostrado nos últimos anos a súa vontade decidida de mellorar continuadamente o servizo que lle ofrecen á cidadanía. Formou parte destacada desta sin-gular angueira a eliminación gradual de calquera atranco no exerciciodo dereito da cidadanía a expresarse e a ser atendida en galego. Da súaman, a Administración cumpriu a súa obriga de promover o galego, degarantir os dereitos lingüísticos dos cidadáns e de facerse máis iguali-taria, próxima e eficaz na súa comunicación con eles.

O obxectivo dos novos cursos en liña, promovidos pola Secretaría Xe-ral de Política Lingüística, en colaboración coa Escola Galega de Ad-ministración Pública, é favorecer ese proceso e facilitarlle ao funciona-riado a formación necesaria para perfeccionalo e continualo no tempo. As tecnoloxías da información e da comunicación aplicadas á apren-dizaxe e ao coñecemento estannos a axudar a facelo máis doadamente. Así, este é un curso práctico e completo, visualmente atractivo e máis fácil de manexar, que, titorizado por bos profesionais, hanos permitir superar as limitacións de espazo e de tempo que ofrece a formación tradicional. Na súa ideación, deseño e redacción participou un nutrido número de especialistas baixo a coordinación atenta, rigorosa e amable do recentemente desaparecido Xoán Rivas Cid, subdirector xeral de Política Lingüística, que sempre será lembrado polo seu exemplo de enerxía inesgotable, a paixón polo traballo e o amor sincero cara ao idioma galego.

Dámoslle, pois, a benvida a este curso, convencidos de que a súa exis-tencia redundará nunha mellor atención á cidadanía e na comunicación eficaz e accesible con ela que debe caracterizar as sociedades demo-cráticas.

Valentín García Gómez Sonia Rodríguez CamposSecretario xeral Directora da EGAP de Política Lingüística

Limiar

Módulo 1

13

Módulo 1

ContornoHistoria: O galego emerxe, tamén na Administración Lexislación: A Constitución española

Lingua oralAnálise da comunicación oralA elaboración do discurso oralA relación coa cidadanía

LéxicoCaracterización da linguaxe administrativa

14

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Artigo 3

1. O castelán é a lingua española oficial do Estado. Todos os españois teñen o deber de coñecela e o dereito a usala.

2. As outras linguas españolas serán tamén oficiais nas respectivas comunida-des autónomas de acordo cos seus estatutos.

3. A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección.

Titulo VIII. Da organización territorial do Estado, cap. III ‘Das comunidades autónomas’

Artigo 148

1. As comunidades autónomas poderán asumir competencias nas seguintesmaterias:

[…]

17. O fomento da cultura, da investigación e, se é o caso, do ensino da lingua da comunidade autónoma.

1.1 Contorno

Historia: O galego emerxe, tamén na Adminis-tración

Os foros, como estrutura característica da Idade Media, co-mezan a proliferar, aínda que é a finais do século XIII cando a súa presenza se tornará significativa. Son tempos de mudanza e a lingua tamén forma parte da dinámica modernizadora. Aparecen no noso territorio os primeiros textos adminis-trativos que amosan autonomía fronte ao latín e singularidade fronte a outros idiomas veciños, como o leonés e o castelán.

Lexislación: A Constitución española

O Foro do Burgo de Castro Caldelas

É o documento máis antigo escrito en idioma galego en Galicia que se coñece ata o momento, dado polo rei Afonso IX en Allariz en abril de 1228. Trátase dun privilexio rodado, o tipo de documento máis solemne dos producidos polas chancelarías reais da península no tempo: constitúe o único exemplo de privilexio real en galego en toda a nosa historia. Ten o valor de ser ata a actualidade o único diploma coñecido en romance saído da chancelaría de Afonso IX.

Todolos juyzos que aqui non son scriptos, stent porlo foro de Allariz, et aqueste meu feyto seya senpre firme.

Se || algũũ cavaleyro ou vilão á vila do Burgo intrar, dé suas devedas a seus deve-dores ou pignora por elas. Et se as non deren et sobre cavallo andar, legue los péés do cavallo || et fumo ás nariçes do cavallo, ata que dé a deveda o pignor por ela.

Cegos et mançebos solteiros non façan foro. Omes do bon Burgo todolos seus juyzos et derectos seyan por enquisiciom de || bóós omẽs, que quer que feçerem, porlo foro de Allariz.

Se algũũ omẽ este meu feyto quiser tentar ou rromper, seya maldito et excomunga-do et cum Judas traedor no inferno danado, et || super esto dez mill peyte de mrs. de ouro.

15

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.2 Lingua oral Análise da comunicación oral

Trátase dunha relación entre a Administración e a cidadanía que se establece a través do contacto persoal e ten como base a tra-mitación administrativa propiamente dita.

O desenvolvemento dun expediente administrativo, a nivel ex-terno, asóciase a actos presenciais como son, por exemplo, a solicitude de aclaracións, a entrega de documentación ou a de-claración de datos. A efectividade e as consecuencias destes, po-sitivas ou negativas, están condicionadas pola calidade da co-municación entre os profesionais e a cidadanía. Por outra parte, debido ao seu carácter persoal, son as relacións directas as que teñen maior capacidade de influencia sobre a concepción que a sociedade ten da Administración que lle dá servizo. Daquela, a comunicación oral non merece menos atención nin coidado ca a comunicación escrita.

Características principais:• É inmediata: os/as interlocutores/as están presentes sexa en

persoa ou a través do teléfono, videoconferencia etc.

• Emprega códigos non verbais: apóiase en recursos para-lingüísticos (olladas, silencios, ritmo, ton da voz, xesticula-ción...).

• O contexto tamén conta: tanto as referencias á situación doacto comunicativo (horarios de atención, espazo, medios...)como do acto administrativo (prazos, nivel de responsabili-dade do interlocutor...) condicionan o contido da comunica-ción e a actitude dos participantes.

• Resulta flexible á interacción: o diálogo vaise construíndoe modificando segundo a reacción das persoas interlocuto-ras.

• Non está regulamentada: non responde a esixencias legais,nin a formatos estándar de cada organismo, como si aconte-ce cos modelos documentais.

• Introduce variedades lingüísticas: teñen cabida as varieda-des dialectais (xeográficas), ben sexa na fonética ou nalgunha estrutura, e outros trazos característicos da diversidadexeracional, social e mesmo profesional.

• Forma parte do tecnolecto administrativo: malia todas ascaracterísticas enunciadas, trátase dunha comunicación for-mal entre persoas que non manteñen ningún grao de confian-za, xa que logo rexerase necesariamente por un trato respec-tuoso e unha linguaxe coidada.

Ver os vídeos correspondentes ao módulo 1 do Curso medio de linguaxe administrativa en liña no web da Secretaría Xeral de Política Lingüística.

A elaboración do discurso oral

Ao igual ca no caso da escrita, os profesionais da Administración non se expresan segundo escollas individuais, senón que pro-curan a eficacia nas súas comunicacións, seguindo parámetros técnicos propios dun servizo público.

Os criterios expresados para a redacción son tamén os que deben empregarse na linguaxe verbal. O diálogo coa cidadanía é pro-duto dunha situación non programada, pero o contido, no caso da Administración, si vén precedido de certa previsión. As caracte-rísticas propias da comunicación oral non a eximen, xa que logo, dun grao de planificación apropiado ao contexto, no que ten ca-bida a espontaneidade sen renunciar a estas premisas elementais: corrección, adecuación, precisión e concisión.

16

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

CorrecciónEscolla dun modelo de lingua coidado: o estándar culto. Gra-maticalmente, observando as normas de formación de palabras (xénero, número e conxugación). Sintacticamente, atendendo en especial á colocación axeitada dos elementos das frases e á con-cordancia precisa entre estes. Canto ao léxico, aproveitando a riqueza do galego, dentro sempre do marco da linguaxe técnica administrativa.

AdecuaciónAdaptación ás distintas situacións orais, observando a linguaxe da persoa interlocutora, sen abandonar o rexistro culto, é dicir, unha lingua formal. O abuso dos coloquialismos provoca unha diminución da consideración cara á persoa á que nos diriximos, algo inxustificable cando se produce por iniciativa dun ente pú-blico. Tampouco o uso de castelanismos e outros estranxeiris-mos lle engade calidades á comunicación; son deturpacións que só contribúen á perda de calidade lingüística.

PrecisiónAs palabras idóneas non son sempre as máis técnicas, senón as que a outra persoa entende mellor. Desde o rigor profesional, cómpre evitar termos e expresións escuras ou grandilocuentes, que dificultan a comunicación e afianzan a concepción da Ad-ministración como un ente distante dos problemas e necesidades da cidadanía.

ConcisiónA información que se ofrece debe resultar útil e relevante na situación comunicativa. As aclaracións e repeticións son perti-nentes sempre e cando resolvan problemas de comprensión; po-rén, isto non pode confundirse coa divagación e a dispersión dos comentarios. Lonxe de axudar aos nosos obxectivos, distraen a atención da persoa interlocutora do tema principal.

Na comunicación interna, os usos coherentes coa linguaxe em-pregada nas comunicacións externas contribúen a mellorar a ca-lidade de ambas as dúas.


A relación coa cidadanía

Unha boa atención baséase en dous aspectos principais, o trato ofrecido e a eficacia na resolución do asunto que se presenta.

Nun servizo de calidade percíbese:

Actitude • Un trato amable, paciente e comprensivo.• A predisposición do/a funcionario/a para informar e xestio-

nar.• Seguridade do persoal nos procedementos, para procurar

sempre unha solución.

Xestión • Rapidez na resposta.• Organización do espazo de traballo.• Apoio documental.

Expresión verbal• Pronuncia clara e correcta.• Selección de léxico preciso e adecuado.• Variación no uso de conectores, evitando os comodíns.• Manexo das rectificacións e redundancias en función da re-

acción do interlocutor e das súas necesidades.• Preguntas breves que manteñen a atención.

Expresión non verbal• Atención visual centrada no usuario.• Entoación clara, en que se distinguen nitidamente as afirma-

17

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

cións das preguntas.• Volume de voz e ritmo axustados ao ambiente físico e á can-

le.• Expresividade natural e xesticulación para confirmar a men-

saxe e facer máis económica a comunicación.

Contido • Adecuación ao contexto e á persoa interlocutora.• Selección de ideas centrais.• Claridade e ordenación dos conceptos.• Estruturación coherente da mensaxe.


1.3 LéxicoCaracterización da linguaxe administrativa

Como expresións culturais vivas, as linguas reflicten a diver-sidade da comunidade que as emprega, en función de factores xeográficos, históricos, contextuais, culturais, sociais e profe-sionais. A linguaxe administrativa pode considerarse o resultado dalgunhas destas variables.

A nivel léxico, as súas características son as propias dunha lin-gua especializada para un uso profesional:

• Nivel culto, moi próximo ao estándar, sen elementos deidentificación con ningunha variedade social ou contextual.

• Selección de termos precisos e adecuados ás situacións co-municativas propias da Administración.

• Convivencia de terminoloxía de tipo técnico con usos es-pecializados da lingua común e expresións xerais, de cara aconseguir unha comunicación clara e próxima.

• Pouco dinamismo, pois está suxeita a menos variacións dia-

crónicas ca a lingua común.

A compoñente específica

A linguaxe administrativa é, xa que logo, unha especialización funcional da lingua, a partir da cal se elabora desde a Idade Me-dia.

Por unha banda, creando o léxico específico que a dota da preci-sión necesaria: requirimento, comisar, tramitar... no que, sen dú-bida, a linguaxe do dereito adquire moito protagonismo debido ao seu peso nas propias actuacións da Administración pública.

Pola outra, servíndose de áreas terminolóxicas coas que ten un contacto directo (o ensino, a sanidade, o urbanismo etc.): sanea-mento, gabia, poxa, subministración...

Sen dúbida, esta é a compoñente que con máis facilidade lle per-mite á persoa interlocutora recoñecer que estamos ante unha co-municación administrativa, a terminoloxía.

Sempre que se faga un uso racional dela, cumprirá coas súas funcións expresivas. Porén, ao igual que acontece no caso dos trazos gramaticais ou estilísticos, un emprego abusivo escurece a xestión da Administración. Cando a palabra non pode ser subs-tituída por unha sinónima, estamos utilizando terminoloxía ne-cesaria; cando existen alternativas, cómpre valorar os beneficios das escollas, de cara a unha comunicación fluída co destinatario do documento.

O termo máis común ten maiores posibilidades de ser ben inter-pretado por quen recibe a información.

A base lingüística esencial

Se a linguaxe administrativa manifesta a súa especificidade a través da terminoloxía propia, moi vinculada á área legal, o es-queleto sobre o que asenta a súa personalidade é a lingua, o ga-

1 e 2

18

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

lego. De feito, moitas das características que recoñecemos como particulares da «forma de expresarse da Administración» son en realidade recursos activos na lingua común dos que se fai un uso maior (é o caso do xerundio ou do participio); ou ben, como acontece co léxico, se monopolizan determinadas acepcións: re-solver (‘decidir / solucionar’), praza (‘posto de traballo / espazo descuberto’), cubrir (‘encher un formulario / tapar’)...

Existe pois unha relación básica entre o idioma galego e a súa lingua de especialidade, que por un errado diferencialismo o per-soal da Administración tende a distanciar.

O texto administrativo non perde calidade cando se asemella a outro que non o é, senón cando non é capaz de cumprir a función para a que foi redactado.

De contarmos con varias posibilidades, cómpre optar polas ex-presións que nos permitan formular as comunicacións máis efi-caces coa persoa interlocutora. Estas sempre serán as máis próxi-mas á súa lingua.

O estilo propio

A linguaxe administrativa galega é, como parte dunha lingua, un elemento cambiante. Evolucionou a través do tempo e viuse moi condicionada no seu decurso histórico polo contacto co cas-telán. Ao perderen poder as institucións galegas, no século XV iniciouse un proceso de substitución do aparello administrativo galego que levou parello o cambio do seu idioma instrumental. O proceso creou dependencias do modelo castelán que aínda pervi-ven hoxe; non só das súas características, senón tamén das súas debilidades.

No século XX producíronse dous feitos moi relevantes para re-montar estes condicionantes: a recuperación das estruturas ad-ministrativas galegas, coa aparición do aparello institucional democrático, e o xurdimento dun movemento internacional de

modernización da linguaxe administrativa. A súa concorrencia permítenos afrontar un necesario proceso de renovación de cara a restablecer a personalidade do noso modelo de lingua profe-sional.

Para acadar este fin, partimos de tres principios fundamentais que se aplican a todos os aspectos, non só ao léxico:

1) Recuperar o fondo léxico da documentación medieval

Posuímos unha rica tradición administrativa que, malia ser abruptamente interrompida, xerou documentación (sentenzas, contratos privados, documentos gremiais...) que tomamos como primeira fonte á hora de reconstruír a lexicografía afectada por deturpacións. Con todo, se a lingua moderna conta cun termo vá-lido, recorrer á variante medieval sería arcaizante e pouco opera-tivo na comunicación.

2) Valorar a riqueza dialectal do galego

Cando a herdanza histórica non nos permite solucionar eivas léxicas, debemos lembrar que o galego se caracteriza por unha variedade dialectal riquísima. Mentres non abusemos dela, men-tres non nos distancie do estándar que caracteriza as linguas pro-fesionais, pode achegarlle viveza e diversidade á comunicación administrativa.

3) Harmonizar as escollas coas doutras linguas romances

Módulo 2

Cando unha lingua non atopa recursos propios que lle permitan medrar e fortalecerse, cómpre observar o comportamento de idiomas próximos, no noso caso as demais linguas romáticas, para buscar nelas solucións comúns.

19

ContornoHistoria: O recoñecemento da xustizaLexislación: Estatuto de autonomía de Galicia

GramáticaA estrutura substantivo + a + infinitivo

Redacción e estiloOs signos de puntuación

LéxicoElaboración do léxico administrativo

Módulo 2

20

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lexislación: Estatuto de autonomía de Galicia

2.1 Contorno

Historia: o recoñecemento da lingua na xustiza

Na segunda metade do século XIII o galego consolida o seu sta-tus como lingua apta para as comunicacións escritas. Funciona como lingua instrumental das xestións administrativas, por causa das necesidades da nobreza e dos poderosos mosteiros de regular as súas relacións económicas e do protagonismo do campesiñado na explotación agrícola das propiedades.

En 1250 Afonso X decreta a introdución do vulgar nas escrituras públicas, algo que xa se producía de feito.

O recoñecemento explícito promove tamén o seu desenvolve-mento terminolóxico dentro do ámbito da linguaxe xurídica.

Renuncia de Maior Rodríguez duns terreos situados en Mugardos a favor do mosteiro de Monfero

É un documento de 1257 que recolle o proceso de reclamación dos monxes de Monfero contra varios nobres co obxecto de definir a propiedade e usos duns terreos situados en Mugardos.

Artigo 5

1. A lingua propia de Galicia é o galego.

2. Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.

3. Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en todos os planos da vida pú-blica, cultural e informativa, e dispoñerán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento.

4. Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.

Artigo 27

No marco do presente estatuto correspóndelle á Comunidade Autónoma ga-lega a competencia exclusiva das seguintes materias:

20. A promoción e o ensino da lingua galega.

por ante ojuiz quitouse de pesoaria edisso que nõ quiria defender jur aleo. Entõ o juiz deu sa carta aos alcaydes de Mogardos. nomiados Rodrigo Rodriguiz e Rodrigo Pedriz pera... a que a constringessẽ essa Maor Rodriguiz que uéésse responder sutal forma. De mj dõ Pedro Rodriguiz juiz de Sloure: auos alcaydes de Mogardos: sau-de. Roy Gunsaluiz de Seloure fi... persoaria de Maor Rodriguiz dOuana contra os frades de Monfero das herdades que le demandarõn por ante dõn Rodrigo. eagora por mĩ quitouse do pleito eda pesoaria que nunca les y tornasse nẽ amparasse rẽ en aquelas herdades. ééles quitarõ le afiadoria eas custas quantas y... ean aquitar. unde uos digo uáádes aessa Maor Rodriguiz ia dita ele fazades si sabe que esas herdades erã de Monfero quise quite delas. esi nõ si ar sabe sõ suas: uena amparar a dereyto por antae mj. esi nõ quiser esto fazer: digo uso que mitades estas frades nas herdades en logo de penor. Enos alcaydes ia ditos esta carta recebuda fomos aessa Maor Rodriguiz assi como nos mandou o juiz e dissemos le si se quiria quitar aos frades de Monfero esas herdades se as quiria amparar adereyto. e essa Maor Rodriguiz respondeu edisso que enten[dia] e sabia que o moesteyro auía gáádas aquelas herdades assi como deuía.

21

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2.2 Gramática 2.2.2 A estrutura substantivo + a + infinitivo

Esta é unha estrutura calcada do francés que convén evitar. En troques, existen na nosa linguaxe administrativa moitas formas adecuadas para expresar o mesmo:

O Cantidades a deducir

P Cantidades deducibles // para deducir // que se deben deducir

O Documentación a presentar

P Documentación que hai que presentar // que cómpre presentar

O Días a contar a partir de

P Días contados a partir de

O Documentación a entregar

P Documentación necesaria // esixida

3

2.3 Redacción e estiloOs signos de puntuación

Os signos de puntuación son marcas gráficas de valor conven-cional que nos permiten interpretar un texto adecuadamente. Si-nalan pausas e entoacións que teñen como función xerarquizar a información, de xeito que se distingan os elementos principais dos secundarios, segundo a intencionalidade de quen redacta o documento.

A comaIndica unha pausa breve, dividindo así oracións en segmentos máis pequenos que manteñen a relación temática e gramatical. Debe escribirse pegada á palabra que a antecede.

Resulta útil para:• Separar un inciso ou explicación que se intercala na oración.

A narración dos feitos, a cal se recolle na súa declaración, indica todo o contrario.

Tamén teñen esta función as parénteses e a raia. A lixeireza gráfi-ca dun texto que precise moitas aclaracións depende, en boa me-dida, de distribuír equilibradamente os tres recursos. Con todo, podemos intercalar textos entre comas dentro de parénteses ou de raias; pero non podemos poñelos á inversa.• Illar os vocativos que van no medio das oracións.

Podemos afirmar, señoras e señores, que este proceso é con-secuencia dun erro de identificación.

• Marcar a alteración da orde habitual da frase, para enfatizarun dato.

Tras ser aceptada a súa petición, modi icou as bases da súa defensa.

• Introducir conectores textuais ao inicio da oración: é dicir,ou sexa, isto é, xa que logo, non obstante, en fin, por último,por conseguinte, en xeral, ademais...

En consecuencia, teranse en conta as indicacións do informe pericial.

• Expresións adverbiais intercaladas

Os informes penais, consecuentemente, xuntaranse á docu-mentación do caso.

• Separar as palabras nas enumeracións, agás o último ele-mento, que se une coa conxunción e.

4

22

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Deberá presentar a fotocopia do DNI, o certificado e o xustificante de pagamento.

• Separar o lugar do día na expresión da data. A Coruña, 30 de xullo de 2010

• Separar os distintos elementos dunha indicación de lugar.Termo municipal de Culleredo, A Coruña

• Introducir o saúdo e a despedida nos documentos que podenlevalos, como é o oficio externo, a carta etc.

Prezado/a señor/a, […] Cordialmente,

Erros habituais no uso da coma• Separar o suxeito do verbo e este dos seus complementos.

O ... para que todas as persoas que se consideren afectadas, poidan iniciar as accións pertinentes.

P ... para que todas as persoas que se consideren afectadas poidan iniciar as accións pertinentes.

O Mediante esta notificación comunícaselle a sentenza, a dona Guiomar...

P Mediante esta notificación comunícaselle a sentenza a dona Guiomar...

• Antepoñelas ou pospoñelas, sen necesidade, a algunhasconxuncións: as coordinadas (e, nin, ou), as finais (para que),as causais (porque, pois), as concesivas (aínda que), a con-dicional (se).O O cal se fai público por medio deste anuncio, para que, no prazo dun mes, presente as alegacións oportunas.

P O cal se fai público por medio deste anuncio para que, no prazo dun mes, presente as alegacións oportunas.

O puntoComo elemento que organiza a redacción:

O punto e seguido: utilízase para separar oracións dentro dun mesmo parágrafo que non teñen relación sintáctica, pero si te-mática.

O punto e á parte: separa, dentro dun mesmo texto, un parágra-fo do seguinte. Emprégase cando se produce un cambio de tema ou cando se cambia de orientación dentro dun mesmo tema. Nos documentos, ademais, pecha o texto de despedida se este consis-te nunha oración.

O punto e final: marca o final dun texto.

Como recurso ortográfico:

• Remata as abreviaturas.

• Separa o día, o mes e o ano nas datacións.

• Combínase con números e/ou letras para xerarquizar un do-cumento extenso: art. 8.3

Ademais, é importante lembrar cando non debemos usalo:

• no final dos títulos dos documentos, dos rótulos e dos sinaisinformativos;

• nas siglas, nos acrónimos e nos símbolos;

• nos números de anos, teléfonos e documentación.

O punto e comaIndica unha pausa no discurso maior ca a coma e menor ca o punto.

23

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Usos convenientes:• Separar oracións dentro das cales xa hai coma.

Ás 9:30 h chegaron as persoas emprazadas, os seus representantes e os da Consellería de Traballo e Benestar; sentaron na zona asignada e comezou a sesión.

• Unir oracións autónomas pero relacionadas polo seu sentido;e tamén enumeracións de oracións xustapostas.

Valide os títulos; compulse as copias; cubra o formulario e presente a solicitude xunto con toda a documentación.

• Antes das conxuncións adversativas (mais, pero, aínda que,no entanto, non obstante, emporiso...), se a oración é longa.Se é curta, úsase a coma.

As consideracións que os peritos destacan son pertinentes; mais é preciso apoialas con documentación gráfica que ata a actualidade non foi achegada pola acusación.

• Diante dunha oración que resume o exposto anteriormente.O abandono do monte que o rodea, o elevado tránsito de persoas e vehículos, a falta de indicadores de advertencia; todo indica que é precisa unha intervención para protexer este patrimonio arqueolóxico.

Os dous puntosComo en calquera outro texto escrito, nos documentos adminis-trativos os dous puntos empréganse para introducir información. O máis común é:• Reproducir palabras ou citas textuais.

O afectado manifestou: «Os muros de contención foran levantados dous meses antes do temporal».

• Iniciar unha enumeración.Os cursos ofertados son os seguintes: contabilidade, atención ao público e linguaxe xurídica.

• Comezar un discurso.Señores e señoras: Prégolles que se manteñan en silencio ou vereime na obriga de desaloxar a sala.

• Tamén existe a posibilidade de empregalos no saúdo daque-les documentos que o conteñan. Mais para isto aconséllaseempregar a coma e asignarlles aos dous puntos a función deintroducir o contido principal da comunicación administrati-va, aquel que aparece tras verbos como:

SOLICITO: DIGO: FAGO CONSTAR:

DECIDO: INFORMO: CERTIFICO:

A relevancia desta parte do documento é tal que se escribe tamén en maiúsculas.

Os puntos suspensivosSon un recurso para: • Deixar aberto calquera tipo de enunciado.

Na xuntanza tratáronse estes temas: as carencias en formación, a automatización de procesos...

• Marcar a supresión de palabras nunha cita textual, sempreentre corchetes.

Segundo a Carta europea das linguas rexionais ou minoritarias, ratificada polo Goberno de España, é un compromiso dos estados asinantes «[...] a facilitación e/ou o fomento do emprego oral e escrito das linguas rexionais ou minoritarias na vida pública e na vida privada».

O guiónNun texto administrativo, podemos empregalo para:

• Cortar palabras en final de liña.

24

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

• Separar prefixos: ex-conselleira, non-intervención.

• Unir palabras: político-administrativa.

• Marcar intervalos numéricos ou temporais: Castelao(1886‑1950) é un dos escritores máis prolíficos en linguagalega.

• Tamén pode empregarse para introducir a segunda forma doartigo, pero aconséllase empregar a primeira.

A raiaComo o guión, a raia é un trazo horizontal pero de maior tamaño.• Nun documento administrativo, serve para introducir incisos

no interior do texto:Galicia —cunha demografía de poboación avellentada nos núcleos rurais— segue a incrementar a poboación nas cidades.

• Tamén para organizar enumeracións en parágrafos indepen-dentes:

Documentación requirida:

—copia da denuncia —DNI—relación detallada dos bens substraídos—opcionalmente, fotografías dos obxectos enumerados na listaxe

As comiñas• Podemos empregalas, principalmente, para encadrar frases

ou citas textuais:A avogada concluíu: «A súa actuación estivo condicionada pola dependencia de substancias estupefacientes que lle impediron manter o control».

Se a cita está incluída dentro doutra, utilizaremos para o segundo nivel as comiñas simples (‘...’). Se aparece en liña á parte, non son precisas.Tamén se empregan para citar títulos de capítulos, apartados, re-latorios, discursos, lemas, artigos de publicacións periódicas e documentos non publicados.

Antes da aparición dos procesadores de texto, usábanse tamén para enmarcar títulos de obras literarias e artísticas, estranxeiris-mos, sobrenomes... pero na actualidade isto destácase coa cur-siva.

Outros nomes que non se escriben entre comiñas son os de con-gresos, programas, campañas, edificios e entidades. Destácanse grafándoos en maiúscula.

As paréntesesAs parénteses, facendo un uso restritivo delas, sérvennos para:• Illar aclaracións e incisos dentro dun enunciado.

Anexo I: Consonte co disposto no art. 94.2 da Lei 30/2007, de contratos do sector público (LCSP)...

• Separar da oración datos como páxinas, provincia, país, da-tas...

O vertido non autorizado de áridos tivo lugar nas proximidades do dolmen de Axeitos (Ribeira).

• Engadir a tradución de palabras estranxeiras e latinismos.O tribunal decidiu outorgarlles o galardón ex aequo (por igual)aos dous finalistas.

• Ordenar unha enumeración ou un documento extenso.Esa información pode atopala detallada no apartado b) do capítulo I.

25

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

CorchetesA función dos corchetes é a mesma ca a das parénteses, pero úsanse moito menos. En xeral:

• Para facer aclaracións ou engadidos nun parágrafo que xaaparece entre parénteses.

• Para introducir datos ou fragmentos de texto que se presupo-ñen e poden axudar a entender o documento.

• Para indicar que se transcribe un texto literalmente, aíndaque incorra en erros. Isto acontece, por exemplo, cando sereproducen datos de documentos en mal estado de conserva-ción ou con deficiencias de transmisión (é o caso dos fax).Nestas ocasións, indícase a incidencia co latinismo [sic] acontinuación da expresión dubidosa.

• Para indicar a supresión dunha parte dun texto, enmarcandoos puntos suspensivos.

Barra diagonalNun texto xurídico, a barra diagonal úsase habitualmente para as indicacións temporais e para nomear textos legais:

Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común (BOE núm. 285 do 27.11.1992)

Tamén separa as terminacións de masculino e feminino cando é preciso indicar as dúas posibilidades.

Os/As alumnos/as do curso admitidos/as

Contacto entre signosA confluencia de determinados signos ortográficos resólvese deste xeito:

Non Si....,…,:!.?Asdo..–texto–.avda./«Texto.».,»;»:«

……,:!?Asdo.–texto.avda. ou avda/«Texto».»,»;»:

Lembra tamén que o punto final aparecerá dentro ou fóra dun texto entre comiñas segundo corresponda ao fragmento citado ou ao enunciado maior no que este aparece. Acontece o mesmo entre o punto e as parénteses (ou os corchetes).

2.4 LéxicoA elaboración do léxico administrativo

As orixes latinas do galego percíbense con maior ou menor in-tensidade segundo a distinta evolución que seguiu o repertorio léxico que recibimos do latín.

Os elementos que antes se implantaron na nosa lingua foron, loxicamente, os máis transformados polo propio uso; os serodios seguen un lento camiño no que aínda se perciben claras seme-llanzas cos termos de procedencia.

En función da proximidade ou da distancia coas formas orixi-narias distinguimos entre cultismos, semicultismos e palabras patrimoniais.

Ademais desta achega esencial, o contacto con outras linguas permitiulle ao noso idioma medrar con préstamos como carné e burocracia (do francés) ou marketing e software (do inglés).

5

26

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Pero a súa maior riqueza está na capacidade de evolucionar por si mesmo, creando novas palabras que o enriquecen e lle dan vitalidade.

Os sistemas mediante os cales o galego forma novas palabras son a derivación e a composición.

CultismosSon vocábulos, especialmente frecuentes nos tecnolectos, que continúan manténdose moi pegados ás formacións orixinarias latinas: plano, experiencia, articular, secretario, íntegro...

A súa adaptación superficial, que normalmente se reduce á ter-minación, provoca que sexan moi semellantes en todas as lin-guas romances, polo que facilitan a intercomprensión lingüística nos rexistros cultos e técnicos.

SemicultismosTermos de base latina que mostran unha adaptación maior, sobre todo á fonética, de cada lingua románica: regra, doutora, outor-gar, artigo...

Termos patrimoniaisPalabras que evolucionaron fonética e morfoloxicamente por completo, debido a estar máis estendidas e, polo tanto, emprega-das, na lingua común: camiño, enteiro, orde, allear, desafiuzar...

Como consecuencia da súa elevada transformación, son as que máis difiren nas distintas linguas procedentes do latín.

A formación de palabrasPor medio da derivación, as linguas modifican termos preexis-tentes engadíndolles prefixos e sufixos. Este procedemento é moi rendible especialmente na linguaxe administrativa.

Algúns exemplos con prefixos son:

• De orixe latina: axuntar, abstención, adaptar, antedito, be-nestar, bilateral, concidadán, contraproposta, dimitir, des-botar, diminuir, disfunción, endebedamento, estender, ex-propiación, extraoficial, ilegal, imparcial, infraestrutura,interadministrativa, sobreprezo, subrogar, supervivente, su-pralitoral, vicepresidenta.

• De orixe grega: apolítico, antixurídico, arquidiocese, autofi-nanciamento, hemiciclo, hiperinflación, hipoteca, macroes-trutura, monoparental, neonatal, paraadministrativo, peri-feria, posdata, preconcepto, reconverter, semisoto...

Os sufixos máis comúns tamén teñen procedencia latina ou gre-ga; son numerosos e en moitas ocasións continúan activos. En función do significado que achegan, organízanse en distintos grupos:

• Abstractos: observancia, veciñanza, esixencia, validez, dife-renza, clareza, capacidade, avinza...

• Acción: atestado, representante, arbitraxe, exención, licita-dor, adiamento, encubrimento, auditor, conxectura...

• Caracterizadores: revisable, sancionador, beneficiario, xus-tificativo, absolutorio, vantaxoso, conxuntural...

• Colectivos: funcionariado, formulario...

• Locativos: concellaría, tesourería...

• Profesionais: notario, conselleira, presidente, especialista,contribuínte, rexistradora...

• Xentilicios: catalá, compostelán, alaricana, arnoiao, he-brea, galego, brasileiro, abañense, chinés, paquistaní, lau-rentina...

• Verbais: nomear, autorizar, ofertar, dilixenciar...

27

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Por outra parte, na composición interveñen dúas ou máis pala-bras que combinadas entre si denominan un novo concepto. Se-gundo o nivel de implantación da lingua, poden escribirse unidas (socioeconómico) ou manter un guión que deixa ver con clarida-de as palabras das que procede (casa-fogar).

Módulo 3

29

ContornoHistoria: O galego na Corte de Castela Lexislación: Lei de normalización lingüística (I)

GramáticaO pronome pleonástico de CI

Redacción e estiloOs recursos tipográficos

LéxicoInterferencias e calcos doutras linguas

Módulo 3

30

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lexislación: Lei de normalización lingüística (I)

3.1 Contorno

Historia da lingua: O galego entra na Corte de Castela

O galego é unha lingua apta para os textos legais, como así se rexistra en numerosas fontes documentais. Acrecéntase o desexo de ter un corpo xurídico na lingua propia e a pretensión de darlle prestixio, o que leva á aparición, durante o século XIII, de tradu-cións dos principais documentos xerados na administración do rei: As sete partidas, o Forum iudicum e o Foro real.

As sete partidas

Trátase dun corpo normativo redactado en Castela durante o reinado de Afonso X (1255), co obxecto de uniformar xuridicamente o reino. Pola súa extensión e vixencia, considé-rase o legado máis importante en castelán ao ordenamento xurídico.

Título I: Dos dereitos lingüísticos en Galicia

Artigo 1

O galego é a lingua propia de Galicia. Todos os galegos teñen o dereito de usalo.

Artigo 2

Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal do galego e do cas-telán, linguas oficiais da comunidade autónoma.

Artigo 3

Os poderes públicos de Galicia adoptarán as medidas oportunas para que ninguén sexa discriminado por razón de lingua.

Os cidadáns poderán dirixirse aos xuíces e tribunais para obter a protec-ción xudicial do dereito a empregar a súa lingua.

Título II: Do uso oficial do galego

Artigo 4

1. O galego, como lingua propia de Galicia, é lingua oficial das institucións da comunidade autónoma, da súa Administración, da Administración local

Ligeyramente acaesceria que o demandado nõ averia poder de mostrarla cousa en juizo aa sazon quella demãdassẽ. pero se o demandador porfiar yndo adeante por lo preito, poderlo ya depoys fazer no tempo que quisesse dar o juizo sobre ella. Et porque de tal rrazõ como [e]sta poderia naçer algũa dulta, dizemos que en qualquer tẽque o demandado aja poder de mostrar a cousa que lle de[m]andã en juizo, que o deve fazer. Mays se por ventura [e]n la sazõ que sse começasse o preito ouvessepoderio dela [m]ostrar a seu contendor ante o juiz e nõ lo fezesse, dizẽ[do] aquelque lla demãdasse que nõ lo deve fazer, por que ten que [n]õ avia dereyto en ella.E quando el julgador quisesse [da]r o juizo e lle fezesse mandamento que lla mos-trasse ou [l]la entregasse ou outro, e acaescesse que o nõ podesse [fa]zer, por quela cousa fosse perdida ou seendo cousa viva [f]osse fugida ou morta, entonçe, seo demandado [ten] aquella cousa a buenaffe e depoys perdeo a tenenza [de]lla poralgũna dellas razões sobreditas, nõ e teu[do] de a mostrar nẽ peytar nẽuna cousa sobre esta rra[zõ]

31

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

e das entidades públicas dependentes da comunidade autónoma.

2. Tamén o é o castelán como lingua oficial do Estado.

Artigo 5

As leis de Galicia, os decretos lexislativos, as disposicións normativas e as resolucións oficiais da Administración pública galega publicaranse en galego e castelán no Diario Oficial de Galicia.

Artigo 6

1. Os cidadáns teñen dereito ao uso do galego, oralmente e por escrito, nassúas relacións coa Administración pública no ámbito territorial da comu-nidade autónoma.

2. As actuacións administrativas en Galicia serán válidas e producirán osseus efectos calquera que sexa a lingua oficial empregada.

3. Os poderes públicos de Galicia promoverán o uso normal da lingua gale-ga, oralmente e por escrito, nas súas relacións cos cidadáns.

4. A Xunta ditará as disposicións necesarias para a normalización progresi-va do uso do galego. As corporacións locais deberán facelo de acordo coas normas recollidas nesta lei.

Artigo 7

1. No ámbito territorial de Galicia, os cidadáns poderán utilizar calqueradas dúas linguas oficiais nas relacións coa Administración de xustiza.

2. As actuacións xudiciais en Galicia serán válidas e producirán os seusefectos calquera que sexa a lingua oficial empregada. En todo caso, a parteou o interesado terá dereito a que se lle notifique na lingua oficial que elixa.

3. A Xunta de Galicia promoverá, de acordo cos órganos correspondentes,a progresiva normalización do uso do galego na Administración de xustiza.

Artigo 8

Os documentos públicos outorgados en Galicia poderanse redactar en gale-go ou castelán. De non haber acordo entre as partes, empregaranse ambas as dúas linguas.

Artigo 9

1. Nos rexistros públicos dependentes da Administración autonómica, os

asentamentos faranse na lingua oficial en que estea redactado o documen-to ou se faga a manifestación. Se o documento é bilingüe, inscribirase na lingua que indique quen o presenta no rexistro. Nos rexistros públicos non dependentes da comunidade autónoma, a Xunta de Galicia promoverá, de acordo cos órganos competentes, o uso normal do galego.

2. As certificacións literais expediranse na lingua na que se efectuase a ins-crición reproducida. Cando non sexa transcrición literal do asentamento,empregarase a lingua oficial interesada polo solicitante.

3. No caso de documentos inscritos en dobre versión lingüística pódenseobter certificacións en calquera das versións, á vontade do solicitante.

Artigo 10

1. Os topónimos de Galicia terán como única forma oficial a galega.

2. Corresponde á Xunta de Galicia a determinación dos nomes oficiais dos municipios, dos territorios, dos núcleos de poboación, das vías de comuni-cación interurbanas e dos topónimos de Galicia. O nome das vías urbanasserá determinado polo concello correspondente.

3. Estas denominacións son as legais para todos os efectos e a rotulaciónterá que concordar con elas.

A Xunta de Galicia regulamentará a normalización da rotulación pública respectando en todos os casos as normas internacionais que subscriba o Estado.

Artigo 11

1. Co fin de facer efectivos os dereitos recoñecidos no presente título, os poderes autonómicos promoverán a progresiva capacitación no uso do ga-lego do persoal afecto á Administración pública e ás empresas de carácterpúblico en Galicia.

2. Nas probas selectivas que se realicen para o acceso ás prazas da Admi-nistración autónoma e local considerarase, entre outros méritos, o grao decoñecemento das linguas oficiais, que se ponderará para cada nivel profe-sional.

3. Na resolución dos concursos e oposicións para prover os postos demaxistrados, xuíces, secretarios xudiciais, fiscais e todos os funcionarios ao servizo da Administración de xustiza, así coma notarios, rexistradoresda propiedade e mercantís, será mérito preferente o coñecemento do idioma galego.

32

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

3.2 GramáticaO pronome pleonástico de CI

O pronome dativo (me, che, lle, nos, vos, lles) realiza a función de complemento indirecto. Pode facelo só:

Recolleulle a documentación o primeiro día de inscrición.

Fágolles chegar a convocatoria de reunión do Comité Asesor.

E tamén cando o complemento indirecto se expresa a seguir:

Recolleulles ás empresas concorrentes a documentación requi-rida polo concurso.

Entregoulles a convocatoria aos membros do Comité Asesor.

Comunicámoslles a resolución aos/ás interesados/as.

Solicítolle a vostede que teña en conta estas consideracións.

Esta é unha regra de estilo característica tanto da lingua oral coma da lingua escrita, que se debe coidar coa mesma atención nas linguas de especialidade.

3.3 Redacción e estiloOs recursos tipográficos

No deseño dun documento procuramos ter en conta, en primeiro lugar, as pautas establecidas pola entidade que o emite á hora de elaborar os seus modelos: marxes, tipo de caixa dos parágrafos, tipo de fonte etc.

Pero isto só, sen outros parámetros, non abonda para organizar un texto administrativo e tirar del a máxima eficiencia comuni-cativa. É preciso seguir unhas normas de redacción, seleccionar o léxico... e apoiarse en recursos tipográficos que favorezan acorrecta interpretación da estrutura do texto: de que tipo de do-cumento se trata, cantas partes ten, cales son os datos relevantes.

A calidade obtense a partir dun uso equilibrado, coherente e har-monioso das opcións que a continuación se comentan.

A cursivaÚsase para:

• Indicar os nomes científicos, os pseudónimos, os estranxei-rismos, os coloquialismos e os latinismos.

• Nomear os títulos de producións culturais ou artísticas: li-bros, publicacións periódicas, obras pictóricas, películas...

• Destacar palabras dun texto e reproducir citas noutras lin-guas.

• Escribir caracteres que forman parte de fórmulas, introducenapartados ou fan referencia a si mesmas.

De non ser posible usar a cursiva, lembremos que as comiñas teñen a mesma función, aínda que estean en desuso.

Por outra parte, se algún dos casos anteriores se dá dentro dun texto que xa está en cursiva, para conseguir que destaque tere-mos que optar por escribilo en letra redonda.

A negraA letra negra serve para destacar a información que quen redacta considera máis relevante.

Isto pode afectar ao contido do texto ou á súa organización. Como para o primeiro podemos empregar tamén a cursiva, é aconsella-ble utilizar a negra como elemento estruturador do documento:

33

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Para os títulos dos apartados:

A memoria xustificativa deberá conter o apartado Dotación, no que se farán constar os medios cos que se contou para levar a cabo o proxecto.

Para as distintas partes necesarias en cada tipo de documento:

Núm. da sesión: 2/2010 Carácter: ordinaria Lugar: edfs. admtivos. de San Caetano Data: 13.01.2010 Asistentes:...

Deste xeito, distribuímos cun criterio moi funcional os recursos que antano se superpoñían, recargando a aparencia visual da co-municación e restándolles efectividade a todos eles.

Con todo, o fundamental é atoparmos un criterio xerárquico que sexa coherente en todo o documento.

O subliñadoTrátase dunha raia que se coloca por baixo dun texto coa fina-lidade de salientalo. Aínda que apenas se use, pode asumir as mesmas funcións ca a negra se esta non está dispoñible.

3.4 LéxicoInterferencias e calcos doutras linguas

Certos aspectos da linguaxe administrativa galega están forte-mente contaminados pola presión do castelán. Por iso, é fun-damental tomar consciencia da necesidade de reconstruír unha variedade de noso, depurada e sen ningunha caste de engadidos estraños, por moito que a tradición pareza autorizalos.

Todas as linguas, nun momento ou noutro da súa historia, reci-ben achegas daquelas outras coas que entran en contacto.

Cando estas incorporacións enriquecen a expresión dun idioma, falamos de préstamos.

Partindo da base latina do galego, o noso idioma recibiu en dis-tintos momentos:

• Galicismos: introducidos no medievo e, principalmente, noXVIII. Exs.: xefe, gabinete, carné, burocracia, departamen-to, finanza, rango...

• Anglicismos: desde o s. XIX o inglés substitúe o francéscomo fornecedor de léxico, especialmente para as linguaxestécnicas e científicas. Exs.: software, líder, stock, mailing,test...

Pero noutras ocasións, na que o contacto é maior, unha lingua in-flúe noutra substituíndo os seus termos propios por outros inne-cesarios; ou ben proporcionándolles novas acepcións ás palabras do idioma receptor. Daquela falamos de interferencias (termos) e calcos (significados).

En Galicia prodúcense numerosas interferencias do castelán para o galego no ámbito terminolóxico, na disposición da informa-ción, na estrutura dos documentos e nos elementos morfosintác-ticos e léxicos. Neste aspecto, prodúcense varios tipos de caste-lanismos:

Ortográficos Morfosintácticos Léxicos*abogado · avogado*acreedor · acredor *tasar · taxar *adscripción · adscrición

*súa quenda · a súa quenda *lle entregou unha citación · entregoulle unha citación *por elo · por iso

*devengar · devindicar *apremio · constrinximento *acompañar · achegar *cumprimentar · cubrir *cesar · destituír *contemplar · considerar

6

Módulo 4

35

ContornoHistoria: A consideración de lingua de prestixio Lexislación: Lei de normalización lingüística (II)

GramáticaO adxectivo identificador mesmo, -a

Redacción e estiloAs maiúsculas e as minúsculas

LéxicoVacilacións frecuentes

Módulo 4

36

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Historia: A consideración de lingua de prestixio

O galego chegou a cubrir durante os séculos XIV e XV case todas as funcións propias dunha lingua nacional normalizada. Nesta etapa, o seu uso abrangue todos os ámbitos: a Administra-ción civil, a vida económica, a Administración de xustiza, a vida eclesiástica e relixiosa, a ciencia e a técnica, a historiografía, a literatura... As corporacións civís (concellos, gremios, confra-rías) e eclesiásticas (igrexas, catedrais, mosteiros) valéronse del constantemente.

Lei de normalización lingüística (II)

4.1 Contorno

O Libro do Concello de Santiago

Esta compilación (1416-1422) documenta a etapa histórica na que Santiago de Com-postela acada o seu esplendor económico, institucional e cultural. Desde xuramentos de alcaldes ou xuíces ata un pregón con medidas e prezos dos produtos dos mercados ditados polas ordenanzas do concello. De 326 documentos, 308 están en galego e só 18, en castelán.

Título VI: Da Administración autonómica e a función normalizadora

Artigo 22

O Goberno galego asumirá a dirección técnica e o seguimento do proceso de normalización da lingua galega; asesorará a Administración e os particulares, e coordinará os servizos encamiñados a conseguir os obxectivos da presente lei.

Artigo 23

O Goberno galego establecerá un plan destinado a resaltar a importancia da lingua como patrimonio histórico da comunidade e a poñer de manifesto a responsabilidade e os deberes que esta ten respecto da súa conservación, pro-tección e transmisión.

Artigo 24

1. A Escola Galega de Administración Pública encargarase da formación dosfuncionarios co fin de que poidan usar o galego nos termos establecidos pola presente lei.

2. O dominio das linguas galega e castelá será condición necesaria para obter o diploma da Escola Galega da Administración Pública.

Artigo 25

O Goberno galego e as corporacións locais dentro do seu ámbito fomentarán a normalización do uso do galego nas actividades mercantís, publicitarias, culturais, asociativas, deportivas e outras. Con esta finalidade e por actos singulares, poderanse outorgar reducións ou exencións das obrigas fiscais.

damos poder a os ditos nosos procuradores et a cada ũu deles insolidum, porque por nos et en noso nome posan paresçer et parescan ante noso señor el rey et ante a señora reyna doña Catalina, madre do dito señor rey et sua tutora et regidora de seus regnos et ante os señores do Consello do dito señor rey et oydores da sua Au-diençia et notarios et alcalles da sua corte et chancelleria et ante qualquer deles en seguimiento de hũa apelçon que por nosa parte foy interposta d'ante Juan Sanches de Cuhaçu, doutor en leys et oydor enna audiençia do dito señor rey et seu corregi-dor enno regno de Galisa sobre rason de hũu pleito que ante o dito corregidor nos foy movido por los procuradores dos conçellos das vilas de Pontedeume et Ferrol et Vilalva

37

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

4.2 GramáticaO adxectivo identificador mesmo, -a

Mesmo é un identificador de igualdade que pode variar en xé-nero e número. Os seus valores son idénticos na lingua común e na administrativa: ‘igual’, ‘exacto’ (A delegación da Coruña acordou ampliar o prazo en quince días. A de Lugo tomou a mes-ma decisión > decidiu o mesmo); ‘xusto’, ‘exactamente’ (Hoxe mesmo envíolle a copia do expediente que me demanda); ‘in-cluso’ (A convocatoria era tan confusa que mesmo a presidenta do tribunal dubidaba na súa interpretación). Daquela, non pode empregarse por vez de demostrativos, nin de posesivos, nin de pronomes persoais.

O Presentou o novo plan de viabilidade e despois destacou os puntos fortes do mesmo.

P Presentou o novo plan de viabilidade e despois destacou os seus puntos fortes.

O Analicemos os conflitos e a presumible deriva dos mesmos. P Analicemos os conflitos e a deriva presumible deles.

O O día seguinte ao da publicación do mesmo. P O día seguinte ao da publicación deste.

O Durante o mesmo P Durante este período

7 4.3 Redacción e estiloAs maiúsculas e as minúsculas

En función da súa posición no documento, algunhas palabras de-ben escribir a primeira letra en maiúscula:

• ao comezo dun texto;

• despois de punto, de interrogación ou admiración final;

• despois de puntos suspensivos se estes remataban unha ora-ción;

• despois de dous puntos se se trata dunha cita que comeza pormaiúscula.

Existe outro principio para empregar a maiúscula: diferenciar, destacar un elemento. Ao igual que acontece coa negra e a cursi-va, un uso abusivo ou reiterado deste recurso provoca que perda a súa efectividade, ademais de facer máis complexas a lectura e a interpretación da mensaxe.

En consecuencia, tomaremos como norma xeral escribir con minúsculas calquera palabra común así como os nomes propios cando se utilizan de forma xenérica: cada sala, estes autos...

Tamén cando se trata de:

• Nomes de centros, establecementos e entidades educativas,sanitarias e culturais: escola, instituto, residencia.

• Nomes de divisións territoriais e de accidentes xeográficos:o río Ulla, a vila de Negreira, a provincia da Coruña.

• Os días da semana, os meses e as estacións.

• Os documentos acreditativos: o número de identificación fis-cal, o carné de manipulador/a de alimentos.

8

38

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

• Os nomes dos impostos: imposto sobre o valor engadido(IVE).

Levan maiúscula inicial• Os nomes propios e alcumes de persoas, así como os de fa-

milias e dinastías, sexan mortais ou divindades: os Windsor;santa Minia; Moncho Fernández, o Alquimista.

• As abreviaturas dos tratamentos de cortesía e de protocolo:llmo./a. Sr./a. De iren as palabras enteiras, van en minúscula:ilustrísimo/a señor/a, excelentísimo/a señor/a.

• Os topónimos e outros nomes de lugar, sempre que sexanimprescindibles para a denominación: Foz, a Cidade Olívi-ca, o Monte Louro.

• Os nomes de edificios singulares ou que se fixaron na linguacomo se fosen nomes propios debido ao éxito do seu asenta-mento: o Palau da Música, a Biblioteca do Congreso.

• Os substantivos e adxectivos que forman parte do nomedunha entidade formalmente constituída. Tamén pode man-ter a maiúscula no caso de nomeala de maneira incom-pleta pero acompañada dun artigo determinado. Calqueraoutra expresión que non se corresponda co nome propioda entidade porase con minúscula: O Concello de Carba-llo apoia...; O Rexistro Civil de Santiago de Compostelainforma // O Concello apoia...; O Rexistro Civil infor-ma... // Este concello apoia...; Este rexistro informa...Non obstante, lembremos que os cargos que representanestas entidades se escriben en minúscula: a conselleira deCultura, o alcalde de Carballo...

• Os nomes de entidades xurídico-públicas e relixiosas.Non así os adxectivos que os acompañan: Administraciónautonómica, Goberno central, Igrexa católica, Estadoespañol.

• As siglas e algúns dos símbolos internacionais: DNI, DOG,N, L.

• A inicial de cada palabra dos títulos das publicacións perió-dicas: Diario Oficial da Unión Europea.

• A primeira palabra dos títulos de producións culturais ou ar-tísticas: libros, obras pictóricas, películas...

• A primeira palabra dos títulos de textos legais e normativos:Lei 3/1983, do 15 de xuño, de normalización lingüística.

• Todas as palabras no caso dos datos da persoa destinataria,cando se fai referencia a esta no pé do documento. Esta cir-cunstancia só se pode dar se o documento vai dirixido a ou-tra entidade ou unidade administrativa.

Tamén pode escribirse un texto íntegro en maiúscula con esta mesma función connotativa: para destacar un título ou as partes en que se organiza o documento, de igual xeito que se fai coa letra negra. O importante nestes casos é empregar os recursos de forma xerarquizada e coherente.

4.4 Léxico

*aforocabida s. f. capacidade s. f.

Trátase dun castelanismo léxico.

Para referirse ao significado 'número de persoas que pode acoller un recinto' o galego debe usar capacidade ou cabida. O O aforo do salón de actos é de 200 persoas. P A capacidade do salón de actos é de 200 per-soas.

39

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+aboaraboado, -a s. e adx. aboador, -a s. e adx. aboamento s. m. abonado, -a s. e adx. abonamento s. m. abonar v. t. e v. p. aboar v. t. abono s. m.

Un dos significados de abonar é ‘subscribirse a unha publicación, servizo etc.’.

Habitualmente emprégase como pronominal -abo-narse- co significado emparentado ‘facerse abonado de algo’.

Á súa familia léxica pertencen abono, abonamento ou abonado, -a.

No entanto, a forma aboar en galego ten os signifi-cados de ‘pagar unha cantidade’ ou ‘dar por bo ou certo’.

Na súa familia léxica concorren asemade formas como aboamento, aboador, -a ou aboado, -a.

Xaime abonarase a ese xornal para recibilo na casa todos os días.Deberá aboar as taxas correspondentes nun prazo de 20 días.

*adxuntar*adxuntar v. t. achegar v. t.adxunción s. f. adxunto adx. e s. m. axuntar v. t. xuntar v. t.

O verbo adxuntar non se deu en galego co valor ‘en-viar algo engadido canda unha mensaxe’; trátase dun castelanismo léxico.

Son formas válidas con este significado axuntar, xun-tar ou achegar; con todo, achegar é a voz de uso máis estendida nas linguaxes xurídica e administrativa.

Porén, a lexicoloxía normativa considera correctas as formas adxunto, -a (adx. e subs.) e adxunción.O Debía adxuntar os anexos na memoria que presentou.P Deberá achegarlle ao informe unha copia do expediente.P Non lle foi posible descargar o documento adxunto.

*adebedar*adeudar v. t. aboamento en/na conta loc. s. m. aboar na conta loc. v. t. cargar na conta loc. v. t. cargo na conta loc. s. m. débeda s. f. deber v. t. endebedar(se) v. t. e p.

As dúas formas, adeudar e adebedar, son incorrectas. A formación castelá adeudar (prep. a + subst. deuda) non é admisible en galego.

Do mesmo xeito, a creación hipergalega *adebedar é considerada un calco da antedita forma castelá.

A forma tradicional e de uso normativo en galego é deber.

Outras formas léxicas relacionadas son débeda ou en-debedar(se).

As frases castelás adeudar en cuenta e adeudo en cuenta véñense traducindo por cargar na conta e car-go na conta, en oposición a aboar na conta e aboa-mento na conta.O No momento de cancelar a conta adebedaba 200 €.P No momento de cancelar a conta debía 200 €.

*alevosíaaleivoso, -a adx. aleivosía s. f.

Co significado ‘precaución de quen comete un delito para non correr risco’ o galego usa aleivosía, forma tradicional e documentada dende a Idade Media.

Como adxectivo a forma usada é aleivoso, -a.O A avogada probou que o delito fora cometido coa agravante de alevosía.P A avogada probou que o delito fora cometido coa agravante de aleivosía.

Módulo 5

41

ContornoHistoria: A consciencia dun idioma de seu Lexislación: Decreto que regula as competencias da SecretaríaXeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia

GramáticaO adxectivo determinado dito, -a

Redacción e estiloO tratamento persoal


Módulo 5

42

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

A segunda metade do século XV é na historia de Galicia unha das etapas máis decadentes, xa que a súa posición de vencida nas disputas dinásticas da época faille padecer o control e some-temento por parte da liñaxe vencedora. No momento en que o fustrigamento á burguesía e clero galegos é sistemático aparecen os primeiros indicios da consciencia de pertencer a un grupo lin-güístico definido e diferente do castelán. En 1480 tamén aparecen as primeiras normas que supeditan o galego á lingua de Castela.

Lexislación: Competencias da Secretaría Xeral de Política Lingüística

Historia: A consciencia dun idioma de seu

5.1 Contorno

OrdenamentO dO GremiO dOs CambeadOres de santiaGO

Regulamento redactado en 1490 no que atopamos, entre moitas disposicións, a primeira regulamentación do uso institucional do galego e do castelán.

DECRETO NO QUE SE ESTABLECE A ESTRUTURA ORGÁNICA DA CONSELLERÍA DE CULTURA, EDUCACIÓN E ORDENACIÓN UNI-VERSITARIA

Artigo 13. Secretaría Xeral de Política Lingüística

A Secretaría Xeral de Política Lingüística é o órgano da Administración xe-ral da Comunidade Autónoma de Galicia en materia de promoción e ensino da lingua galega e de dirección, planificación, coordinación e execución da política lingüística da Xunta de Galicia, e ten como obxectivos impulsar o desenvolvemento e a aplicación da lexislación derivada do artigo 5 do Esta-tuto de autonomía de Galicia.

En particular, correspóndelle exercer as competencias e funcións seguintes:

• Promover, impulsar e elaborar propostas lexislativas e regulamentarias quepotencien a normalización lingüística e o fomento do uso da lingua galega.

• Cooperar coa Comisión Interdepartamental da Xunta de Galicia para a Nor-malización Lingüística e impulsar e coordinar as medidas de política lingüís-tica dos departamentos da Xunta de Galicia mediante a achega do soporte técnico necesario.

• Programar e desenvolver medidas para o fomento do uso do idioma galegonos diferentes eidos sociais e económicos de Galicia co fin de incrementar a dispoñibilidade de produtos e servizos en galego.

• Planificar e desenvolver campañas e medidas de fomento do uso, coñe-cemento e difusión do galego dentro e fóra do territorio lingüístico galego.

• Promover, coordinar e desenvolver a política de investigación que favoreza a normalización lingüística nas súas diferentes manifestacións, especialmen-te no eido do léxico e a terminoloxía.

que njnguun confrade da dita confradía quando se uer a canbear non posa falar njnguna lenguaje estranjera aynda que a sabea, saluo nosa lyngoage galega, ou Castellana

43

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

5.2 GramáticaO adxectivo determinado dito -a

Dito, -a, -os, -as e os seus sinónimos (antedito, devandito, so-bredito) son un recurso que podemos empregar con valor ana-fórico (referidos a algo ou a alguén que se citou antes). Deste xeito, danlle unidade ao texto evitando repeticións. Para facer un uso correcto deles, teñen que ir precedidos obrigatoriamente dun artigo determinado e seguidos dun nome.

O A súa asistencia a dito acto causou abraio.

P A súa asistencia ao dito acto causou abraio.

O Tomo esta decisión baseándome en devandita memoria.

P Tomo esta decisión baseándome na devandita memoria.

9

5.3 Redacción e estiloO tratamento persoal

Dúas das premisas da Administración moderna son a transparen-cia das actuacións e a proximidade coa cidadanía. Para conseguir estes obxectivos hai que cambiar a perspectiva desde a que se sitúan as comunicacións, comezando por:

• Identificar sempre a autoría do documento: cada comuni-cación ten un responsable, ademais da entidade, órgano ouunidade á que representa. Esta persoa consignará o seunome, apelidos e cargo ou responsabilidade segundo o calemite a comunicación.

• Empregar preferentemente a 1ª persoa do singular: éunha manifestación de responsabilidade sobre o acto quese executa (informo, certifico...).

• Tratar con respecto, pero sen veneración, a persoa desti-nataria. A manifestación de respecto da Administración edos seus representantes ao dirixírense ás persoasexprésase co pronome vostede.

• Adaptar a comunicación ao xénero da persoa interlocutora.

• Emitir informes dos proxectos de disposicións normativas de carácter xeral que promovan os departamentos da Xunta de Galicia sobre a normalizacióndo uso do galego ou sobre a política lingüística en xeral.

• Establecer o marco metodolóxico de referencia e os plans e programas para o ensino do galego ás persoas adultas, de acordo coas directrices do Consello de Europa en materia de ensino de linguas.

• Colaborar co Consello de Europa e con outros organismos nacionais e in-ternacionais en relación cos procesos para a defensa, a aprendizaxe, o ensino e a avaliación das linguas.

• Convocar e administrar as probas e expedir os certificados de coñecemento de galego.

• Convocar e administrar as probas e certificados de tradutoras e tradutores ede intérpretes xurados/as doutras linguas para o galego e viceversa, así como autorizar as habilitacións directas destes, cando procedan, e a súa inscriciónno Rexistro Oficial de Profesionais da Tradución e Interpretación Xuradasdoutras linguas para o galego e viceversa.

• Promover o diálogo, a cooperación e a colaboración con outras institucións competentes en materia de política lingüística.

10 - 13

44

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Os cargos e as fórmulas arcaizantesO uso de tratamentos é só unha cortesía que pode empregarse coa persoa destinataria do documento, con fórmulas como se-ñor/a ou don/a, segundo acompañen o apelido ou o nome. A combinación das dúas é obsoleta.

O Sr. D. Xosé Luis Silva Fernández

P Sr. Silva Fernández | D. Xosé Luís Silva Fernández

Calquera outra debe evitarse; máis adxectivos non van aumentar nin mellorar as consideracións cara á persoa interlocutora a quen nos diriximos. Se ocupa un cargo ao que se lle vincula un trata-mento, facelo constar pode considerarse unha mostra de submi-sión desacorde cos valores democráticos e de igualdade que a Administración moderna defende.

O mesmo acontece con determinados verbos e expresións que proxectan unha imaxe clasista e de humillación do cidadán dian-te dos órganos administrativos ou ben entre profesionais de dis-tintos niveis de responsabilidade dentro da Administración, im-propia da sociedade en que vivimos:

O Prégolle a V. I. que atenda a miña solicitude de...

P Solicito que...

Só no caso de documentos protocolarios, como os saúdos ou as invitacións, podemos engadirlle o tratamento ao cargo, non ao nome, antes de Sr./a.:

O ...convida á Excma. Sra. dona Elvira da Ponte, presidenta da Xunta de Galicia...

P ...convida a Excma. Sra. Presidenta da Xunta de Galicia, dona Elvira da Ponte.

Na redacción dos documentos de xestión non se mantén, xa que recarga a escrita. Este criterio emprégase tamén nas referencias a persoas ou cargos distintos da persoa destinataria da comuni-cación.

Na elaboración de formularios destinados a uso externo non se emprega ningún tratamento, xa que non poden aplicárselles aos cidadáns as normas de estilo que determina para si a Adminis-tración.

Canto á grafía, debemos lembrar que as formas desenvolvidas dos tratamentos se escriben en minúscula; as abreviadas, incluí-do vostede, levan maiúscula inicial.

5.4 Léxico*apremio

*apremio s. m.

*vía de apremio loc. s. f. constrinximento s. m. prema s. f.

vía de constrinximento loc. s. f.


O galego xurídico e administrativo usa as formas prema, para o significado ‘orde xudicial que obriga a cumprir algunha disposición’ ou ‘recarga por demora no pagamento dun imposto’, ou constrinximento, co significado ‘procedemento ou conxunto de normas que determinan a execución dunha sentenza’.

O uso xurídico galego asumiu tamén como frase vía de constrinximento fronte á castelá *vía de apremio. O O xulgado dispuxo o apremio para executar a sentenza.P O xulgado dispuxo a prema para executar a sentenza.

O O apremio das dúas partes executadas trami-tarase nun único xuízo.P O constrinximento das dúas partes executadas tramitarase nun único xuízo.

45

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

*asambleaasemblea s. f.

A forma correcta en galego é asemblea, que consti-túe unha adaptación máis axeitada da forma francesa de que procede, assemblée, e que asemade harmo-niza coa solución da maioría das linguas románicas: assembleia (portugués), assemblea (catalán), assem-blea (italiano), assembly (inglés).O Na vindeira asamblea os membros da comi-sión aprobarán o orzamento.P Na vindeira asemblea os membros da comi-sión aprobarán o orzamento.

+celebrarcelebrar v. t. celebrar unha vista loc. v. t.celebración dun xuízo loc. s. f.*celebrar un contrato

loc. v. t.

O dicionario académico e a maioría das fontes lexico-gráficas galegas non acollen este verbo empregado coa acepción de ‘realizar ou ter lugar un acontecemento ou unha reunión’ cando esta non se reviste de ‘solemni-dade’ ou non pode considerarse sinónima de ‘festexo’; neste caso é preferible recorrer a outros verbos acaídos para ese significado, como realizar, ter lugar ou levar a cabo.O Os dous vogais asistiron á reunión que se ce-lebrou o mércores pasado.P Os dous vogais asistiron á reunión que tivo lugar o mércores pasado.

Non é recomendable o uso deste verbo para suplantar o significado común das formas asinar, subscribir ou concluír: *celebrar un contrato > asinar un contrato. O No 2007 celebraron un novo contrato de arrendamento.P No 2007 asinaron un novo contrato de arren-damento.

*cesar*cesar v. i.*cese s. m. cesamento s. m.

Na linguaxe administrativa espallouse o uso incorrec-to deste verbo intransitivo ao se empregar erronea-mente como transitivo en oracións como *O Goberno cesou o director xeral.

No seu lugar cómpre usar outros verbos transitivos como destituír, separar, relevar, depoñer ou despedir: O Goberno destituíu o director xeral.O O xefe de servizo será cesado a semana que vén.P O xefe de servizo será destituído a semana que vén.

Como intransitivo, este verbo debe ser usado co valor ‘deixar de desempeñar un cargo’ en oracións como O decano cesou ao pouco tempo de tomar posesión.

Con todo, nalgúns contextos como *Orde pola que se cesa a [...] como [...] pode optarse por un xiro do tipo Orde pola que se dispón que cese [...] como [...].

A forma estandarizada e recomendable do substantivo é cesamento.

O delegado provincial cesará por causas persoais.Ao igual ca o seu verbo, só pode ser usado cando unha persoa dimite por vontade propia; cando a persoa é apartada dun cargo deberá empregarse destitución, se-paración, relevo ou despedimento.

Outras formas deverbais que tamén se forman co su-fixo -mento son: aboamento (*aboo, *abono) apun-tamento (*apunte), cobramento (cobro), cruzamento (*cruce), derrubamento (*derrube, *derrumbe), des-pedimento (despido), despregamento (*despregue) ou pagamento (pago).

O pleno do concello aprobou o cesamento da técnica de saúde.O pleno do concello aprobou o despedimento da técnica de saúde.O inspector presentou o seu cesamento ao ser no-meado conselleiro.

No entanto, nos usos espontáneos da linguaxe xurí-dica galega a forma celebrar consolidou en certas frases, asociada sempre ás palabras xuízo ou vista: celebrar unha vista, celebración (s. f.) dun xuízo.

Módulo 6*aluguer

*alquilar v. t.*alquiler s. m.*aluguer s. m.alugador, -a s.alugamento s.m.alugueiro, -a s.alugar v.t.arrendador, -a s. e adx.arrendamento s.m.arrendatario, -a s. e adx.arrendo s.m.

Alquilar e alquiler son castelanismos léxi-cos. A forma galega correcta do verbo é alu-gar.

O A consellería decidiu alquilar novas insta-lacións.P A consellería decidiu alugar novas instala-cións.

Segundo o dicionario da RAG, a forma co-rrecta do substantivo debe ser alugamento ou alugueiro, ambas co significado de ‘acción de alugar’. Amais a forma alugueiro tamén se aplica a ‘persoa que toma algo en alugamento’ e ‘cantidade que se paga polo arrendamento’.

Esta mesma fonte non considera admisible a forma aluguer.

O No último ano incrementouse o alquiler de vivendas.P No último ano incrementouse o aluga-mento de vivendas.

Outras formas que gardan relacións léxicas e semánticas son alugador, -a ou arrendador, -a (‘persoa que cede unha propiedade en algugamento’), alugueiro, -a ou arrendatario, -a (‘persoa que toma unha propiedade en alugamento’) e arrendo ou arrendamento (‘acción de arrendar ou alugar’).

46

47

ContornoSociolingüística: Lingua habitual en GaliciaLexislación: Lei de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común

Gramática O adxectivo identificador presente

Redacción e estilo A concordanciaA ordenación sintáctica


Módulo 6

48

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lei de réxime xurídico das administracións públi-cas e do procedemento administrativo común

Lingua habitual en Galicia Dinos o Observatorio da Cultura Galega que, aproximadamente, entre os 25 e 35 anos se atopa a xeración máis castelanizada da nosa historia, e que entre os 30 e 40 anos a que en maior medida é monolingüe en castelán. Porén, os datos indican que os meno-res de 25 anos nos devolven as expectativas de recuperar o uso do galego e de reducir o nivel de monolingüismo en castelán.

6.1 Contorno

Enquisa de condicións e vida das familias 2008. Fonte: IGE. Observatorio da lingua galega

Título IV: Da actividade das administracións públicas

Cap. I ‘Normas xerais’

Artigo 35. Dereitos dos cidadáns

[...]

d) A empregaren as linguas oficiais no territorio da súa comunidade autó-noma, de acordo co previsto nesta lei e no resto do ordenamento xurídico.

Artigo 36. Lingua dos procedementos

1. A lingua dos procedementos tramitados pola Administración xeral do Es-tado será o castelán. Non obstante o anterior, os interesados que se dirixanaos órganos da Administración xeral do Estado con sede no territorio dunhacomunidade autónoma poderán utilizar tamén a lingua que sexa cooficialnela.

Neste caso, o procedemento tramitarase na lingua elixida polo interesado. De concorreren varios interesados no procedemento e existir discrepancia en canto á lingua, o procedemento tramitarase en castelán, aínda que os do-cumentos ou testemuños que requiran os interesados expediranse na lingua elixida por eles.

2. Nos procedementos tramitados polas administracións das comunidadesautónomas e das entidades locais, o uso da lingua axustarase ao previsto nalexislación autonómica correspondente.

3. A Administración pública instrutora deberá traducir para o castelán osdocumentos, expedientes ou partes deles que deban producir efecto fóra doterritorio da comunidade autónoma e os documentos dirixidos aos interesa-dos que así o soliciten expresamente. Se deben producir efectos no territorio dunha comunidade autónoma onde sexa cooficial esa mesma lingua distinta do castelán, non será precisa a súa tradución.

49

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

6.2 GramáticaO adxectivo identificador presente

Na linguaxe administrativa galega úsase este adxectivo moi ha-bitualmente, mais con atribucións que non lle son propias. Para que presente poida funcionar como un nome, debe ter o signi-ficado de ‘agasallo’, ‘que se atopa nun lugar á vista doutro’ ou ‘momento actual’:

Non é adecuado aceptar presentes nestas circunstancias.

Todos os presentes eloxiaron o labor da xefa de zona.

No presente calquera intervención debe contar co visto e prace das dúas xefaturas.

Xa que logo, por si mesma a palabra presente non ten a capa-cidade de remitir a algo xa mencionado nin pode usarse como un substantivo «comodín», é dicir, substituto de calquera outro. Debe acompañar un nome:

O Recibe a presente en presenza das seguintes testemuñas.

P Recibe a presente citación en presenza das seguintes tes-temuñas.

Con todo, hai formas máis aconsellables de introducir referen-cias nun texto, como son empregar demostrativos, adxectivos ou léxico preciso:

O Por medio da presente…

P A través deste requirimento…

O Envíolle a presente para…

P Envíolle a seguinte notificación para…

O Sírvase asinar a presente para constancia…

P Por favor, asine o documento achegado… // Solicítolle que asine...

6.3 Redacción e estiloA concordancia

Coidar a relación entre os elementos da oración resulta necesario para unha axeitada aplicación do estándar culto da nosa lingua. Velaí a importancia da redacción meditada e da revisión dos tex-tos.

As confusións ás que lles debemos prestar máis atención son as seguintes:

• De xénero ou de número, entre o nome e os seus modifica-dores:O O formulario e a folla de pagamento entregada.

P O formulario e a folla de pagamento entregados.

• De número, entre o complemento indirecto e o pronomepleonástico:O Requiríuselle a presentación de novos xusti icantes aos representantes dos afectados.

P Requiríuselles a presentación de novos xusti icantes aos representantes dos afectados.

• De número, entre o suxeito e o verbo:O A maioría emitiron un informe negativo da proposta de convenio.

P A maioría emitiu un informe negativo da proposta de convenio.

50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

• De preposición, entre dous elementos dunha frase que nece-sitan empregar preposicións diferentes:

O Confío e acepto as medidas.

P Confío nas medidas e acéptoas.

A ordenación sintáctica

Como norma xeral, a redacción administrativa debe procurar a orde máis lóxica dos elementos da oración: suxeito + verbo + complementos.

Se ademais empregamos frases curtas, en voz activa, e evitamos as subordinacións, estaremos aproximando a Administración á cidadanía a través dunha linguaxe máis clara, sinxela e precisa.

Por outra parte, mantendo acotío un estilo simple, poderemos transgredilo con efectos moi eficaces: cando alteramos a organi-zación habitual das oracións, centramos a atención sobre o ele-mento que se move e convertémolo en foco da información.

O Que, mediante resolución do 20.01.2011, adoptouse, entre outros, o seguinte acordo:

P Que se adoptou o seguinte acordo mediante a resolución do 20.01.2011:

6.4 Léxico

Tanto a forma castelá coma a forma hipergaleguizada non son formas válidas en galego.

O galego xurídico usa de seu para referirse ao delito tipificado no Código penal o cultismo suborno.O Foi condenado por un delito de cofeito a unha funcionaria.P Foi condenado por un delito de suborno a unha funcionaria.

*cohecho s. m. *cofeito s. m. suborno s. m.

+contemplarcontemplar v. t.

Só debe ser usado en galego co significado tradicional ‘mirar atentamente’.

Débese evitar o calco semántico do castelán ‘prever unha circunstancia’, que penetrou nas linguaxes xurí-dica e administrativa galegas.

Con este significado podemos valernos de formas coma prever, recoller ou dispor.O O artigo 412.1 da Lei de axuizamento civil non contempla a posibilidade de mudar a demanda. P O artigo 412.1 da Lei de axuizamento civil non prevé a posibilidade de mudar a demanda.

+custo*coste s. m. *custe s. m. custar v. t.custas s. f. pl custo s. m.

A forma normativa é custo, formada a partir do verbo custar.

Na linguaxe xurídica, co significado de ‘gasto orixi-nado nun procedemento’, emprégase a forma custas (procesuais).O As obras supuxeron un coste máis elevado do que se agardaba.P As obras supuxeron un custo máis elevado do que se agardaba.

∗cofeito

51

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+contíacuantía s. f. contía s. f.

A forma estandarizada en galego é contía, amplamen-te documentada en textos antigos, malia admitirse o cultismo cuantía.P A cuantía final superou o orzamento proposto.P A contía final superou o orzamento proposto.

+cumprimentar*cumplimentar v. t. consignar v. t. cubrir v. t. cumprimentar v. t. encher v. t. tramitar v. t.

Estas formas constitúen un calco semántico do cas-telán administrativo e non son admisibles no idioma galego co valor ‘encher os datos nun formulario’.

Con este significado, o galego emprega habitualmente formas como cubrir ou encher.O Deberá cumprimentar o formulario de inscri-ción cos seus datos.P Deberá cubrir o formulario de inscrición cos seus datos.

Noutros contextos específicos son máis acaídas outras formas verbais como tramitar ou consignar.

A Academia só acolle a forma cumprimentar co signi-ficado de 'tratar con cumprimentos’.O A solicitude cumprimentarase de forma elec-trónica.P Haberá de consignar os datos indicados. P Ao saudalo cumprimentouno polo bo traballo que fixera.

Módulo 7

53

ContornoSociolingüística: Usos lingüísticos da cidadanía coa AdministraciónLexislación: Decreto polo que se regulan as funcións e a

composición da Comisión de Toponimia

GramáticaA colocación do adxectivo: normas xerais

Redacción e estilo Indicacións de lugar


Módulo 7

54

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lexislación: Decreto polo que se regulan as fun-cións da Comisión de Toponimia

7.1 Contorno

Sociolingüística: Usos lingüísticos da cidadanía coa Administración

Os últimos datos recollidos polo Instituto Galego de Estatísti-ca reflicten que o 56,4 % da poboación fala maioritariamente en galego. Cando se dirixen ás distintas administracións, tamén se expresan na nosa lingua, sempre ou case sempre, máis da metade (51,8 %) das galegas e dos galegos.

Enquisa dE condicións dE vida das familias 2008. Fonte: IGE

Artigo 1°

A Comisión de Toponimia é o órgano de estudo, asesoramento e consulta da Xunta de Galicia para a determinación dos nomes oficiais da toponimia gale-ga e para resolver as consultas que sexan necesarias para tal fin.

A Comisión de Toponimia, que presidirá o conselleiro da Presidencia e Administración Pública, queda adscrita á Secretaría Xeral da Consellería da Presidencia e Administración Pública, que lle prestará o apoio preciso para o desenvolvemento das súas funcións.

55

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

7.2 GramáticaA colocación do adxectivo: normas xerais

O adxectivo adoita acompañar o substantivo para delimitalo, achegándolle calidades que este non posúe. Esta función especi-ficativa realízaa pospoñéndose ao nome:

O A resultante liquidación xa se lle notificou á interesada.

P A liquidación resultante xa se lle notificou á interesada.

Cando se antepón, a función non é a mesma; o adxectivo pasa a ter un emprego explicativo, indica calidades intrínsecas, xa co-ñecidas:

Cidadán afectado // Afectado cidadán Acordo vinculante // Vinculante acordo

Antes do nome, tamén pode empregarse para destacar a carac-terística que o adxectivo expresa. Non obstante, este é un recur-so literario, pouco adecuado na linguaxe administrativa porque o que a Administración pretende, ao definir un concepto conadxectivos, é precisión e obxectividade.

O A adecuada solución // P A solución adecuada

O O pertinente prazo // P O prazo pertinente

O O considerable aumento // P O aumento considerable

O As correspondentes indicacións // P As indicacións co-rrespondentes

7.3 Redacción e estiloIndicacións de lugar

Os enderezosAs indicacións de enderezos deben seguir unha orde xerárquica, xa estandarizada, que facilita a interpretación por parte de quen xestione a recepción do documento (o servizo de correos, o re-xistro da outra entidade...).

• No ámbito rural, a orde é: lugar, parroquia, código postal econcello, provincia.

• No ámbito urbano: rúa, número, andar e letra, código postale concello, provincia.

Estes datos poden corresponder á identificación do emisor, do destinatario ou outras persoas ou entidades expresadas dentro do corpo do documento. En función disto, aparecerán distribuídos en liñas ou ben separados mediante comas.

• Na cabeceira:

Nantón San Mamede de Monte 15862 A Baña A Coruña

Rúa dos Mártires de Carral, 13, 5º A 27400 Monforte de Lemos Lugo

• No corpo do texto:

Notifíqueno en Nantón, San Mamede de Monte, 15862 A Baña, A Coruña.

Para os efectos de notificacións, o domicilio é rúa dos Már-tires de Carral, 13, 5° A, 27400 Monforte de Lemos, Lugo.

56

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

• No peche:

RÚA DOS MÁRTIRES DE CARRAL, NÚM. 13, 5° A, 27400 MONFORTE DE LEMOS, LUGO

A última opción só é posible cando a comunicación se dirixe a outra administración.

No caso dos formularios, debe terse a precaución de non empre-gar termos pechados, de xeito que os modelos sirvan tanto para o ámbito urbano (rúa, praza, avenida...) como para o rural (lu-gar, parroquia...). O máis aconsellable é unha fórmula xenéricacomo:

Con domicilio en: Concello:

Provincia:

Os topónimosOs topónimos son nomes propios que distinguen entidades de poboación. Á hora de empregalos é importante non esquecer oseguinte:

• Escríbense sempre coa denominación completa, sen abre-viacións de ningún tipo.

O V. de Arousa

P Vilagarcía de Arousa

• O artigo forma parte do nome de lugar, daquela, escríbesetamén con maiúscula.

As Neves

• Os que levan artigo poden contraelo con varias preposicións:

Ás Pontes de García Rodríguez Das Pontes de García Rodríguez

Nas Pontes de García Rodríguez Polas Pontes de García Rodríguez

• Os topónimos galegos teñen como única forma oficial a ga-lega, tamén cando escribimos noutro idioma. Para vermos adenominación oficial dos lugares de Galicia, dispoñemos doNomenclátor de Galicia.

• Existen moitos topónimos estranxeiros que, por uso e vincu-lación coa nosa cultura, ou ben porque nos chegaron a travésdoutras linguas, adoptaron formas galeguizadas. Nese caso,empregamos a forma galega e acentuámola como tal: BosAires, Milán...

• Os nomes de lugar de nova incorporación escríbenserespectando as formas de procedencia. De precisalo,podemos facer algunha adaptación, que non é o mesmoca unha tradución, posto que consiste na acomodacióndoutras linguas á nosa pronuncia, grafía ou gramática:Moscova, Bruxelas...

• Os topónimos menores que acompañan nomes propiosde lugar habitualmente tradúcense:

praza da Ribeira

illas Sisargas

57

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

7.4 Léxico∗decomisar

*decomisar v. t.*decomiso s. m. comisar v. t.comiso s. m.


O galego normativo acolle a voz culta comisar, que procede directamente do latín commissum.

Do mesmo xeito, a norma estandarizou o substantivo comiso en lugar da forma castelá *decomiso.O As autoridades decomisaron un cargamento de produtos químicos.P As autoridades comisaron un cargamento de produtos químicos.

+desenrolardesenrolar v. t. e v. p. desenrolo s. m. desenvolvemento s. m. desenvolver v. t. e p.

O verbo desenrolar só pode ser usado en galego co significado ‘desfacer un rolo’.

Na linguaxe administrativa constátase a miúdo o uso errado desta forma cos valores ‘realizar, ter lugar, pro-ducirse’ ou ‘medrar, expandirse’, que deben ser asumi-dos pola voz desenvolver.O Non deron desenrolado un plan de actuacións asumible.P Non deron desenvolto un plan de actuacións asumible.

Coa mesma relación semántica e léxica, estas formas deron lugar en galego aos substantivos desenvolve-mento (‘acción de desenvolver’) e desenrolo (‘acción de desenrolar’).O O desenrolo económico viuse afectado o pa-sado ano.P O desenvolvemento económico viuse afectado o pasado ano.

+derrogar*derogar v. t. derrogar v. t. derrogación s. f. derrogatorio, -a adx.

A forma de uso na linguaxe xurídica galega é derro-gar. Outras formas léxicas relacionadas son derroga-ción ou derrogatorio, -a.O A nova reforma lexislativa derogará algúns artigos desa lei.P A nova reforma lexislativa derrogará algúns artigos desa lei.

A forma tradicional galega é desafiuzar, amplamente documentada dende o galego medieval. O seu substan-tivo deverbativo é desafiuzamento (cast. deshaucio).O A sentenza mandou desahuciar os inquilinos que non pagaran.P A sentenza mandou desafiuzar os inquilinos que non pagaran.

A forma tradicional galega é cota, solución patrimo-nial que procede do latín quota.

A forma cupo só enraizou no castelán.

En galego debemos usar calquera outra equivalente: cota, capacidade, cabida etc.

O Este ano subíronlles a cuota a todos os socios.P Este ano subíronlles a cota a todos os socios.

+desafiuzar*desahuciar v. t.desafiuzamento s. m.

+cota*cuota s.f. *cupo s.m. cabida s.f. capacidade s.f. cota s.f.

59

ContornoSociolingüística: Acitudes cidadás e comportamento lin-güístico da AdministraciónLexislación: Lei orgánica reguladora do dereito de peti-ción

GramáticaA colocación do adxectivo: a construción previo -a + substantivo

Redacción e estilo Indicacións de tempo


Módulo 8

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lexislación: Lei orgánica reguladora do dereito de petición

8.1 Contorno

Sociolingüística: Actitudes cidadás e comporta-mento lingüístico da AdministraciónO persoal que forma parte das distintas administracións con sede en Galicia debe expresarse correctamente en galego, así como usar o noso idioma de forma predominante no seu traballo. Esta é a resposta dun 86,1 % da poboación galega cando se lles con-sulta a súa visión do sector público.

as actitudEs lingüísticas En galicia. avancE dE rEsultados. Observatorio da cultura galega, setembro de 2010

Artigo 5. Utilización de linguas cooficiais

1. No ámbito territorial das comunidades autónomas con estatutos que esta-blezan a cooficialidade lingüística, os peticionarios terán dereito a lles for-mular as súas peticións á Administración xeral do Estado ou aos organismospúblicos vinculados ou dependentes dela en calquera das linguas oficiais e a obter resposta na lingua da súa elección.

2. Naquelas peticións que se dirixan ás institucións autonómicas e entidadeslocais, o uso da lingua axustarase ao previsto na lexislación autonómica co-rrespondente.

3. A institución, administración ou órgano instrutor deberá traducir para ocastelán os documentos, expedientes ou partes destes que deban producirefectos fóra do territorio da comunidade autónoma e os documentos dirixidos aos interesados que así o soliciten expresamente.

Se deben producir efectos no territorio dunha comunidade autónoma onde sexa cooficial esa mesma lingua distinta ao castelán, non será precisa a súa tradución.

61

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

8.2 GramáticaA construción previo -a + substantivo

Previo debe ser empregado na posición común dos adxectivos, é dicir, despois dun substantivo, coidando sempre respectar o seu significado: ‘anterior’.

Só se atende con cita previa.

Pode interpoñer un recurso de alzada previo ao contencioso administrativo.

Existen expresións moi usuais no tecnolecto administrativo que incumpren pois as regras gramaticais, tanto na colocación do ter-mo coma no seu significado.

O O acordo tomarase previo informe da Intervención.

P O acordo tomarase tras o informe / logo do informe da Intervención.

P O acordo require un informe previo da Intervención. Non se tomará unha decisión ata despois de recibilo.

8.3 Redacción e estiloIndicacións de tempo

As datacións Esta é a forma en que se expresa a data dun documento: lugar, día, mes e ano. Canto a cuestións ortográficas, sinalamos:

• O lugar e o mes escríbense en letra, o día e o ano en números.Fixémonos tamén en dous erros moi habituais: o mes non vai

en maiúscula e o ano non separa os números con puntos.

O O Rosal, once de Agosto de 2.012

P O Rosal, 11 de agosto de 2012

• Non comeza coa preposición de nin ningún outro elemento.Tampouco o día leva artigo nin a preposición a.

O Dado en Viveiro, o 18 de novembro de 2012.

P Viveiro, 18 de novembro de 2012

Canto á colocación, a data do documento administrativo vai ha-bitualmente pechando a comunicación, é dicir, xusto despois do corpo e antes da sinatura. Pode alterar esta colocación en dúas situacións:

• No caso de que o documento conteña saúdo e despedida (porexemplo, o oficio), pasa a situarse tras a sinatura.

• En certos documentos oficiais (actas, decretos, leis, escri-turas públicas...) aínda convive a forma moderna coa máisarcaica, que se insire no corpo do documento. Neste caso,mantense a expresión escrita toda en letra e o nome do lugarvai precedido da fórmula Dado en ou En e o día con artigo.

De xeito distinto temos que tratar as indicacións de datas dife-rentes da do documento. Poden ir dentro do texto ou ben nalgún recadro, gráfico, formulario... pero sempre se expresan con nú-meros.

• A orde habitual é día, mes e ano, separados por puntos, ba-rras ou guións, segundo esta orde de preferencia:

20.03.2010 20/03/2010 20-03-2010

Existe a posibilidade de escribir o mes con números romanos, pero non é frecuente. O que temos que coidar, en calquera caso, é que o ano se exprese coas catro cifras.

14

62

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

• Tamén podemos aplicarlle a orde que recomendan as normasISO, especialmente se o documento se vai empregar no ám-bito internacional:

2010.20.03 2010/20/03 2010-20-03

As horasNa representación horaria, sexa con ou sen fraccións, temos que indicar as horas e os minutos. Para separalos podemos empregar un punto, o recomendable, ou dous:

Emprázoo para que compareza o 13.01.2012 ás 9.15 h / 9:15 h.

Unha opción máis formal é:Emprázoo para que compareza o 13.01.2012 ás 9 h 15 min.

Pódese dividir o día en dúas metades de doce horas ou nunha de vinte e catro, que é o máis usual:

A reunión comezou ás 5 da tarde. // A reunión comezou ás 17 horas.

Nas indicacións dos horarios, as horas deben escribirse con ci-fras:

Horario de atención ao público: de 9.00 a 14.00 h

A acreditación efectuarase entre as 10.30 e as 11.30 h.

Cando se indica unha cantidade de tempo transcorrido ou por transcorrer, póñense en letras:

Permaneceu declarando máis de dúas horas.

Calculamos que para realizar este percorrido son necesarias cinco horas.

Para sinalar momentos concretos temos dúas posibilidades:

• Se a hora non ten fraccións podemos representala con letrasou cifras.

Deberá presentarse nestas oficinas o día 11 deste mes ás 11.00 h.

Deberá presentarse nestas oficinas o día 11 deste mes ás oncehoras.

• Se a hora é fraccionada só pode expresarse con cifras.

Deberá presentarse nestas oficinas o día 11 deste mes ás 11.30 h.

Deberá presentarse nestas oficinas o día 11 deste mes ás 11 h 30min.

Os díasDebemos ter en conta que se escriben en minúscula e que non se aconsella abrevialos. Nos textos administrativos preferimos as denominacións luns, martes, mércores, xoves, venres, sábado e domingo; antes ca as tradicionais feiras.

Existe tamén unha locución que inicialmente servía para referir-se ao día de redacción ou rexistro dun documento: con data de... Por calco do castelán faise un uso abusivo desta expresión que é recomendable substituír por outra máis simple: o día...

Os mesesNos documentos oficiais só se deben empregar as denomina-cións de orixe romana, por máis que o galego conte con outros nomes populares. Agás no comezo de oración, hai que escribilos en minúscula sempre que vaian en letra:

63

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

O Prevese a adxudicación para o mes de Santiago.

P Prevese a adxudicación para o mes de xullo.

Nas datacións númericas, poden escribirse con números arábi-gos ou romanos; separados do resto dos elementos por un punto, barra ou guión:

25.02.2012 25.II.2012

Para falar de períodos de varios meses temos as palabras: bimes-tre, trimestre, cuadrimestre e semestre.

Os anosEscríbense case sempre con números, sen empregar puntos ou espazos entre as cifras e sen reducir. A excepción constitúea a escrita de períodos dentro dun mesmo século:

Cómpre revisar os certificados expedidos no período 2000-10.

Para falar de períodos de varios anos podemos empregar: bienio, trienio, cuadrienio, quinquenio...

8.4 Léxico +dieta

axuda de custo loc. s. f.

A lexicografía normativa só considera esta forma co valor de uso convencional 'réxime alimenticio'.

Debemos evitar este castelanismo cando suplanta a voz patrimonial axuda de custo, documentada xa en textos administrativos medievais e que asume o signi-ficado de uso moderno 'retribución extraordinaria por causa de traballo'.O As dietas acumuladas por desprazamentos su-man 120 €.P As axudas de custo acumuladas por despra-zamentos suman 120 €.

∗desglosar*desglosar v. t.*desglose s. m. desagregación s. f. desagregar v. t.

Trátase dun castelanismo léxico que penetrou na lin-guaxe administrativa galega.

A forma verbal proposta en galego é desagregar, aínda que tamén poden funcionar outras como detallar, es-pecificar, analizar, esmiuzar etc.O Deberán achegar unha memoria na que se desglosen todos os gastos orixinados.P Deberán achegar unha memoria na que se desagreguen todos os gastos orixinados.

Do mesmo xeito, a forma substantivada castelá debe ser mudada por desagregación ou calquera outra sinó-nima: detalle, especificación, análise etc.O O desglose das cantidades evidenciou os erros no seu cálculo.P A desagregación das cantidades evidenciou os erros no seu cálculo.

As propostas galegas para estas formas do castelán son as solucións cultas devindicar e devindicación.O A débeda devengará un xuro do 10 %.P A débeda devindicará un xuro do 10 %.

∗devengar*devengar v. t.*devengo s. m. devindicar v. t.devindicación s. f.

∗enaxenar*enaxenar v. t. e v. p.*enaxenación s. f.*enaxenado, -a. adx.alienación s. f. alienar v. t. e p. alleado, -a adx. alienado, -a adx. allear v. t. alleamento s. m.

Errada creación galega a partir da forma castelá ena-jenar.

A forma válida en galego é allear. Tamén se admite o cultismo alienar.

En consecuencia, deben desbotarse, así mesmo, as formas derivadas enaxenación e enaxenado, -a, que deben ser mudadas polas formas propias: alleamento ou alienación e alleado, -a, ou alienado, -a.O A Administración enaxenou o inmoble para ser dedicado a fins benéficos.P A Administración alleou o inmoble para ser dedicado a fins benéficos.

Na fraseoloxía de relación semántica as formas máis divulgadas son: alleamento de bens (cast. enajena-ción de bienes) e alienación mental (cast. enajenación mental).O O xulgado ordenou a enaxenación dos bens embargados.P O xulgado ordenou o alleamento dos bens em-bargados.

64

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+emprazaremprazar v. t.localizar v. t. e p. situar v. t. e p.

Só é correcto o seu uso co significado 'citar a alguén nun tempo e lugar'. Non debe usarse como calco se-mántico do castelán para suplantar formas coma situar ou localizar.O O novo edificio será emprazado nas aforas.P O novo edificio será situado nas aforas.

65

ContornoSociolingüística: Comunicacións externas da Xunta de GaliciaLexislación: Lei de acceso electrónico dos cidadáns aos

servizos públicos

GramáticaA omisión de elementos necesarios:

A conxunción queO artigo

Redacción e estiloAs indicacións de cantidade


Módulo 9

66

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lexislación: Lei de acceso electrónico dos cida-dáns aos servizos públicos

9.1 Contorno

Sociolingüística: Comunicacións externas da Xunta de GaliciaAs unidades administrativas da Xunta de Galicia empregan de forma maioritaria o galego nas súas comunicacións escritas con empresas, institucións, provedores e usuarios. Segundo o Observatorio da Lingua Galega, a porcentaxe é superior ao 95 %. Pola contra, os datos amósannos que nos usos orais se produce un menor emprego do noso idioma, tanto na atención persoal e telefónica como nas conversas con usuarios e provedores.

Disposición adicional sexta. Uso de linguas oficiais

1. Garantirase o uso das linguas oficiais do Estado nas relacións por medios electrónicos dos cidadáns coas administracións públicas, nos termos previs-tos na Lei 30/1992, de réxime xurídico das administracións públicas e doprocedemento administrativo común, e na normativa que en cada caso resulte de aplicación.

2. Para estes efectos, as sedes electrónicas cuxo titular teña competencia so-bre territorios con réxime de cooficialidade lingüística posibilitarán o accesoaos seus contidos e servizos nas linguas correspondentes.

3. Os sistemas e aplicacións utilizados na xestión electrónica dos procede-mentos adaptaranse ao disposto canto ao uso de linguas cooficiais no artigo 36 da Lei 30/1992, de réxime xurídico das administracións públicas e doprocedemento administrativo común.

usos lingüísticos nas comunicacións orais E Escritas co ExtErior. Observatorio da Lingua Galega, 2007

67

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

9.2 GramáticaA omisión de elementos necesarios

A conxunción queA conxunción que é invariable e emprégase para introducir in-formación necesaria na comunicación. Os verbos de fala, sentido e coñecemento rexen a conxunción que; é dicir, precisan introdu-cila como nexo con outra oración para completar o seu sentido.

Solicítolle que me devolva o documento asinado no prazo de quince días.

O xefe territorial considerou que a reclamación era pertinente.

Nos textos administrativos é habitual a supresión de que, aso-ciada a unha inadecuada economía lingüística. Prescindir deste elemento de forma inxustificada non axiliza o texto, senón que o converte en inintelixible para o destinatario:

O Ordeno proceda á xestión dos pagamentos.

P Ordénolle que xestione os pagamentos.

O Este organismo considera debe cumprir o trámite.

P Este organismo considera que debe cumprir o trámite.

O artigoCoa supresión do artigo ocorre o mesmo ca no caso da conxun-ción que. Unha manifestación, verbal ou escrita, ao perder os seus elementos de cohesión limita a súa capacidade para comu-nicar.

O Foi presentada solicitude.

P Presentou unha solicitude. // Presentou a solicitude.

No caso das locucións e das frases feitas privamos a linguaxe ad-ministrativa galega das súas características propias para adoptar préstamos innecesarios.

O En tempo e forma

P No tempo e na forma

Lembremos tamén que cada elemento dunha enumeración vai acompañado por un artigo, o seu uso non é reiterativo:

O Estarán expostos a instancia, proxecto e anexos presenta-dos.

P Estarán expostos a instancia, o proxecto e os anexos pre-sentados.

E precede sempre os adxectivos dito, mencionado, expresado, amentado, citado...:

A mencionada solicitude

A dita resolución

O citado artigo

9.3 Redacción e estiloAs indicacións de cantidade

O recurso máis común para expresar cantidades nun documento administrativo son os numerais. Cómpre non esquecer as seguin-tes normas.

68

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Os cardinaisPódense expresar con cifras ou con letras. Nos documentos de carácter económico, aconséllase escribilos dos dous xeitos co fin de que a letra explique o número.

Adxudícase pola cantidade de 12 335 € (doce mil trescentos trinta e cinco euros).

No caso de empregar letras hai que lembrar que a partir de vinte e un se escriben separados:

vinte e nove corenta e dous oitenta e sete...

Escríbense con cifras cando:

• Son cantidades superiores a 9 ou posúen decimais.

• Indican operacións, fórmulas científicas ou datos contables.Dentro de táboas, os enteiros poden escribirse de dous xei-tos: 317 € / 317,00 €. Nunha redacción non é posible osegundo porque entorpece a lectura.

• Expresan unidades dun sistema seguidas do seu símbolo:30 m, 200 km, 8 l.

• Indican operacións ou fórmulas científicas.

• Son datas e van no corpo do documento.

• Corresponden a prezos, habitantes, apartados, páxinas, do-micilios, artigos de textos legais...

• Van despois dun substantivo modificándoo: andar 3.

Escríbense con letras cando:

• Son cantidades inferiores ou iguais a 9. A excepción de lis-tas, datas, unidades dun sistema se van acompañadas do

símbolo e cando fan referencia a si mesmos:

3 copias do proxecto, 1 certificado de estar ao corrente de paga-mentos coa Seguridade Social e 1 fotocopia do DNI.

A técnica localizou restos da estrutura danada a 1 km de distan-cia.

Ábreselle a plica correspondente ao solicitante número 6.

• Son cantidades aproximadas:

Irromperon na sala uns corenta veciños desconformes.

• Expresan duración temporal:

Hai tres días que se publicou a circular informativa.

• Encabezan un título, un parágrafo ou unha oración.

Os ordinaisEscríbense con cifras cando:

• Serven para organizar un texto legal: artigos, apartados...

Escríbense con letras cando:

• Expresan conceptos abstractos:

Presentou a iniciativa por terceira vez neste ano.

• Indican números de congresos, reunións:

Tivo lugar o Quinto Encontro Galego de Técnicos/as de Xestión Ambiental.

69

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

9.4 Léxico*encauzar

*encauzar v. t. encamiñar v. t. e p.encarreirar v. t., i. e p. dirixir v. t. e p.

Trátase dunha forma castelá formada sobre o substan-tivo cauce, que non se deu no galego.

Co significado de ‘dirixir por bo camiño un asunto ou unha discusión’ pódense usar voces galegas como ca-nalizar, encamiñar, encarreirar ou dirixir.

O Interveu para encauzar o debate cara ao seu punto de interese.P Interveu para canalizar o debate cara ao seu punto de interese.

*entorno*entorno s. m.contorno s. m.

Esta forma castelá debe ser mudada pola galega con-torno.

Nalgúns contextos poden ser máis acaídas outras so-lucións galegas como ambiente, medio, contexto ou ámbito.

O O proxecto da obra incluía un informe do entorno do inmoble.P O proxecto da obra incluía un informe do contorno do inmoble.

*entablar*entablar v. t. entaboar v. t. promover un recurso loc. v. t.

A forma galega equivalente deste verbo castelán é entaboar, que unicamente se pode empregar co valor 'cubrir con táboas'.

Porén, debemos prescindir do calco semántico caste-lán que asume o valor de 'iniciar un asunto'.

Con este valor podemos usar calquera verbo de uso común na nosa lingua: iniciar, comezar, principiar, promover etc.

No caso da frase castelá entablar un recurso, o galego acostuma usar promover un recurso.

O Os sindicatos entaboaron negociacións para solucionar os problemas laborais.P Os sindicatos iniciaron negociacións para solucionar os problemas laborais.

+axuizar*enxuiciar v. t. *enxuizar v. t. *enxuizamento s. m. axuizamento s. m. axuizar v. t. xulgar v. t.

En galego o verbo que se forma a partir do substan-tivo xuízo é axuizar, que asume o significado propio da linguaxe xurídica ‘someter á decisión dun tribunal’.

Da mesma familia léxica é o substantivo axuizamento (*enxuizamento).

Cómpre indicar que esta forma verbal tamén comparte significado coa común xulgar.

O A fiscalía decidiu enxuizalo por un delito de corrupción.P A fiscalía decidiu axuizalo por un delito de corrupción.*enmendar v.t.

*enmenda s.f. emendar v.t.sanear v.t.

Do latín emendare o galego conserva a forma etimo-lóxica emendar, que é a solución máis harmónica coas demais linguas: emenda (portugués), esmena (cata-lán), amendement (francés), emendamento (italiano), amendment (inglés).

Só a forma castelán creou un -n- antietimolóxico na sílaba inicial por falsa analoxía co prefixo en- noutros vocábulos.

O substantivo correspondente é emenda.

O Ofrecémoslle un prazo de 15 días para enmendar os erros indicados.P Ofrecémoslle un prazo de 15 días para emendar os erros.O Non tiveron en conta a enmenda á nova lei de saúde. P Non tiveron en conta a emenda á nova lei de saúde.

+emendar

*financiación s. f. *finanzamento s. m. *financieiro, -a adx. financeiro, -a adx. financiamento s. m. financiar v. t.finanza s. f.

Son formas incorrectas no estándar galego.

En galego o verbo financiar produciu por derivación a forma substantiva financiamento.

Sobre o substantivo finanza formouse o adxectivo fi-nanceiro, -a.

O A execución do plan estratéxico require unha maior financiación.P A execución do plan estratéxico require un maior financiamento.

*financiación

Módulo 10

71

ContornoSociolingüísticia: Comunicacións internas na Xunta de GaliciaLexislación: Lei de transparencia e boas prácticas na

Administración pública galega

GramáticaO indefinido na dobre negación

Redacción e estilo As construcións absolutas: o participio e o xerundioAs abreviacións


Módulo 10

72

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

10.1 Contorno

Sociolingüística: Comunicacións internas da Xunta de GaliciaO galego é a lingua de uso maioritario na documentación interna das unidades administrativas da Xunta de Galicia. As porcenta-xes máis elevadas son as dos impresos, circulares/directrices, ac-tas e ordes do día. Os usos máis baixos aparecen nas aplicacións informáticas.

Nas comunicacións orais, o galego mantense como lingua de uso maioritario, aínda que en porcentaxes menores ca nos escritos. É nas conversas entre o persoal da Administración nas que a utili-zación do galego é menor.

Lexislación: Lei de transparencia e boas prácti-cas na Administración pública galega

Capítulo I: Ámbito e principios xerais

Artigo 2. Principios xerais

As entidades comprendidas no ámbito de aplicación desta lei e o persoal ao seu servizo, ademais de cumpriren o disposto na Constitución, no Estatuto de autonomía e no resto do ordenamento xurídico, adecuarán as súas actividades aos seguintes principios xerais:

[...]

j) Promover o uso normal do galego, oralmente ou por escrito, nas relaciónscoa cidadanía, sen prexuízo do dereito de non discriminación por razóns dalingua.

Capítulo II: Transparencia na actividade administrativa

Artigo 12. Concesións de servizos públicos

2. Os pregos de cláusulas administrativas conterán as previsións necesariaspara garantir, como mínimo, os seguintes dereitos das persoas usuarias:

[...]

3. A utilizar, á súa elección, o galego ou o castelán nas súas relacións coaentidade concesionaria e cos seus representantes e traballadores.

Capítulo III: Membros do Goberno e altos cargos da Administración

Artigo 15. Principios de actuación

2. Así mesmo, adecuarán a súa actividade aos seguintes principios éticos ede actuación:

[...]

7. Usarán normalmente o galego, oralmente e por escrito, nas relacións coacidadanía.

situación da lingua na sociEdadE. Observatorio da Lingua Galega, 2007.

73

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

10.2 GramáticaO indefinido na dobre negación

Nas frases negativas en que precisemos dos indefinidos, debe-mos recorrer a ninguén, ningún, ningunha ou ningures, diante ou detrás do nome. É o que se denomina dobre negación, caracterís-tica da lingua galega.

O Non existe apoio legal algún.

P Non existe apoio legal ningún.

O Remata o prazo de alegacións sen modificación algunha.

P Remata o prazo de alegacións sen modificación ningunha.

10.3 Redacción e estiloAs construcións absolutas

O participio A diferenza da maioría das formas verbais, o participio non se conxuga, varía en xénero e número e acompaña os nomes, igual que acontece cos adxectivos.

A maiores, mantén no seu significado un matiz temporal que nos permite empregalo para expresar unha «acción rematada». Non é o uso máis xeral, pero os textos administrativos abusan del en detrimento das formas conxugadas.

Unha recomendación para modernizar a linguaxe administrativa e aproximala á lingua común consiste en racionalizar o uso dos participios, substituíndoos por oracións co verbo conxugado:

O Transcorrido o prazo, aboaranse as axudas concedidas.

P Unha vez que transcorra o prazo, aboaranse as axudas concedidas.

O Cumpridos os trámites.

P Así que se cumpriron os trámites.

O xerundioCo xerundio acontece algo similar ao participio. É unha forma que non se conxuga pero que conserva aínda así certos valores temporais.

Cómpre evitarmos o abuso desta forma non persoal no comezo do parágrafo xa que a miúdo provoca unha subordinación exce-siva e aletarga a aparición do verbo principal.

O Abríndose un prazo de reclamacións á listaxe provisional e non producíndose ningunha no prazo estipulado acordouse confirmar a listaxe provisional como definitiva.

P Acordouse confirmar a listaxe provisional como definiti-va, xa que non se presentou ningunha reclamación no prazo estipulado.

Ben utilizado:

• O xerundio presenta unha acción en progreso e simultánea ádo verbo principal:

Expoñendo as súas conclusións, deixaba en evidencia as difi-cultades do proceso.

• E tamén expresa unha acción anterior a outra:

Entregando a documentación acreditativa que se lle demanda, quedará corrixida a anomalía.

15

74

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Con todo, o xerundio é unha forma arcaizante, que complica a redacción e provoca moita ambigüidade. É preferible empregar formas verbais conxugadas, na procura de claridade e sinxeleza.

As abreviacións

Na escrita empregamos as abreviacións como un procedemento de economía lingüística e para evitar repeticións. Consisten na representación de sintagmas longos con formas máis breves, que son facilmente recoñecibles ou deducibles polo lector. Existen catro tipos: abreviaturas, siglas, símbolos e acrónimos.

AbreviaturasPodemos abreviar palabras ou frases, nomes comúns ou propios, verbos, preposicións... O que non se abrevia son os topónimos.

O Stgo. de Compostela P Santiago de Compostela

O V. do Bolo P Viana do Bolo

Outra das súas características é que son de libre creación, pero o máis operativo é empregar, sempre que se poida, as que estánmáis estendidas e fixadas polo uso:

teléfono > tfno. / tel.

Estas dúas abreviaturas cumpren coas normas de formación e posiblemente non sexan as únicas opcións. Non obstante, esco-llemos a primeira por operatividade: é máis coñecida, daquela é máis fácil de interpretar.

Por outra parte, a creación discrecional non significa que poi-damos abusar delas. Se precisamos crear unha nova, debemos valorar que a redución compense, en tempo e en espazo:

rúa > r/, r.

Neste caso, abreviar supón pasar de catro a dúas pulsacións. Cuantitativamente, a mudanza é moi pequena pero, cualitativa-mente, pasamos de ler a interpretar. O esforzo non é proporcio-nal ao aforro e, en consecuencia, optamos por non abreviar esta palabra.

A propósito de como se crean, debemos lembrar algunhas indi-cacións:

• Fórmanse cunha letra ou con varias da(s) palabra(s) que sequere(n) reducir. Adoita(n) ser a(s) primeira(s), aínda quetamén poden recoller as letras finais da palabra:

páx. > páxina núm. > número v. e pr. > visto e prace art. > artigo exp. > expediente p. o. > por orde

Salvo excepcións fixadas polo uso (1°), evítanse as letras en superíndice.

• Rematan sempre nun punto, agás as grafadas con barra ouletra voada: s/n, c/c, Da etc.

• A inicial da abreviatura gráfase con maiúscula ou minúsculasegundo a leve ou non a palabra que abrevia.

Escola Galega de Administración Pública Avda/ de Madrid, núm. 3 15705 Santiago de Compostela

Envíeno á avda/ de Madrid, núm. 3.

• Non obstante, as abreviaturas dos tratamentos escríbense conmaiúscula e obrigan o nome ao que acompañan a facelo.

llma. Sra. Decana do Colexio de Arquitectos

• Admiten o morfema de plural, se a palabra que representantamén o permite. Cando a abreviatura a forman varias letras,abonda con engadir s. Se se abrevia cada palabra nunha soa

75

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

letra, o plural fórmase duplicando as iniciais ou é invariable.

dtos. > dereitos u. > unidade / unidades

• Conservan a vogal con acento gráfico como parte do acur-tamento.

máx. > máximo admón. > administración

• Lense como a forma plena que representan.

As abreviaturas son un bo recurso para evitar a repetición de palabras necesarias, pero esaxerar a súa presenza entorpece a lectura; por este motivo, non se recomendan en textos corridos. Poden aparecer na cabeceira e no peche do documento, mais non deberan intercalarse no corpo.

«Non se deuen escreuir por abreuaduras, mas por palabras cumplidas.»

(Afonso X, As partidas)

As siglasAo igual ca o resto das abreviacións, as siglas substitúen, por un criterio de economía lingüística, sintagmas con significado completo. Tendo en conta que poden abreviar longas expresións, resultan moi útiles; pero non debemos esquecer que ata as máis usuais para quen redacta poden ser descoñecidas para o seu in-terlocutor. Por isto, antes de usalas por primeira vez nun texto debemos desenvolver a forma plena e a continuación, entre pa-rénteses, representar a sigla:

Isto está tipificado como infracción leve, segundo a Lei de ordenación de transportes terrestres (LOTT).

A técnica pola que se crean as siglas consiste na xustaposición das iniciais en maiúscula das palabras plenas dun enunciado: DNI, IVE, EGAP etc.

Nalgunhas ocasións inclúense tamén as iniciais de elementos ac-cesorios (preposicións, conxuncións e artigos) que favorecen a lectura e que se escriben en minúscula: PSdG.

Aínda que non haxa unificación internacional á hora de estable-celas, cada idioma ten un corpus establecido por consenso e por tradición que debe ser respectado.

Outras consideracións:

• As siglas teñen o xénero do substantivo principal do sintag-ma ou o do seu referente.

a RAG (academia) o AVE (o tren)

• Nunca levan puntos entre as letras e tampouco teñen morfe-ma de plural. Só flexionan os determinantes que os acompa-ñan: os DOG, as UTE...

• A lectura debe facerse soletreando, no caso das consonánti-cas, ou silabando, se se trata de silábicas que inclúen vogal.

Consonánticas Silábicas

IPC BOP TVG ESO TSXG IBI

• Non se grafan en cursiva aínda que a forma plena si o fixese:

Figura no Diario Oficial de Galicia > Figura no DOG

• O uso fixo que en ocasións as siglas se lexicalizasen dandolugar a novos substantivos comúns: peme, ovni, ong...

Os acrónimosSon formacións creadas polo acurtamento doutras palabras que deben permitir sempre unha lectura silabada. É dicir, toman máis

76

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

letras ca as iniciais das palabras das que proceden: motel < motor hotel.

Características:

• Na formación do plural compórtanse coma un substantivo:os moteis.

• O xénero condiciónao a palabra inicial do sintagma ou o re-ferente: a Fegamp.

• Represéntanse con inicial en maiúscula, se son nomes pro-pios, e en minúscula se son nomes comúns: Igape, Unesco,Inem, radar.

Os símbolosEstas abreviacións están fixadas no ámbito internacional e acur-tan unidades relacionadas cos ámbitos da ciencia e da tecnoloxía.

Canto á súa formación, escapan ás normas de creación do resto das abreviaturas:

• Non levan puntos entre as letras nin ao final.

• Non admiten forma plural nin cambio de xénero.

• Poden mesturar maiúsculas e minúsculas.

• Escríbense sempre con letra redonda, separados por un es-pazo da unidade coa que van. Non poden separarse desta nofinal de liña.

En conclusión, son convencións aceptadas tal como se propoñen e non permiten modificacións: m, €, h, pH etc.

10.4 Léxico*interesar En galego este verbo debe usarse soamente co valor ori-

xinario ‘suscitar interese’. Ha de evitarse o seu uso cando suplanta o significado propio da forma solicitar por tratarse dun calco semántico do castelán xurídico.

O A parte demandante interesou que se adoptasen medidas cautelares.P A parte demandante solicitou que se adoptasen medidas cautelares.

*finca*finca s. f. leira s. f. predio s. m. soar s. m. terreo s. m.terreo edificableloc. s. m.


Co valor de ‘terreo para cultivar’, son formas propias do galego leira ou terreo; co valor de ‘terreo para construír’ débense usar soar (cast. solar) ou terreo edificable.

Na linguaxe xurídica o campo semántico destas formas con-flúe por veces co emprego da forma predio; debe terse en conta que este cultismo ten o valor 'terra ou posesión in-moble'.O A finca linda polo leste cun camiño.P A leira linda polo leste cun camiño.P Posúe numerosos predios: 3 casas, 34 leiras, 15 soares e 8 pisos.

*interés*interés s. m. interese s. m. xuro s. m.

O castelanismo *interés debe ser mudado en galego pola forma interese (que conserva o -e final etimolóxico da pro-cedencia latina interesse) cando esa voz asume os valores ‘actitude de ánimo cara a algo’ ou ‘beneficio ou ganancia’.O As axudas anunciadas suscitaron grande interés.P As axudas anunciadas suscitaron grande interese.

Non obstante, co valor de ‘rédito dun capital’ o galego usa a forma propia xuro, voz dialectal recuperada para o uso formal.O Deberá aboar a cantidade principal e mais os inte-reses correspondentes.P Deberá aboar a cantidade principal e mais os xu-ros correspondentes.

77

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+ostentarostentar v. t.exercer v.t.desempeñar v.t.posuír v.t.

Este verbo só debe ser usado co valor 'amosar con claridade ou xactancia'.

Cómpre evitar o calco semántico castelán co valor 'desem-peñar ou ter', hoxe frecuente nas linguaxes administrativa e xurídica.

Con ese significado podemos utilizar formas propias como exercer, desempeñar ou posuír.O Durante uns anos ostentou o cargo de presidente na sala social.P Durante uns anos exerceu o cargo de presidente da sala social.

*invertir*inversionista s. e adx. *invertir v. t. inversión s. f. inversor, -a s. eadx. inverter v. t. investidor, -a s. e adx.investimento s. m. investir v. t.

A forma correcta é inverter, coa terminación etimolóxica (lat. invertere), sempre usada co significado ‘darlle a volta a algo’.

Non se debe confundir coa outra forma galega investir (lat. investire) que asumiu o valor de ‘empregar capital ou es-forzos en algo’.O O departamento económico invertirá o dobre en novas tecnoloxías.P O departamento económico investirá o dobre en novas tecnoloxías.

A esta última familia semántica pertencen as formas léxi-cas derivadas investimento (cast. inversión) e investidor, -a (cast. inversor; -a ou inversionista).O A inversión nese proxecto non resultou beneficiosa. P O investimento nese proxecto non resultou benefi-cioso.

*personarse*persoarse v. p. *personarse v. p. comparecer v. i. constituírse en parte loc. v. p.

presentarse v. p.

Trátase dunha base léxica castelá que non ten corresponden-cia análoga noutros idiomas.

Co valor común de ‘presentarse nun lugar’ podemos usar as formas presentarse ou comparecer.O Deberá persoarse nesta consellería para recoller a copia do expediente.P Deberá presentarse nesta consellería para recoller a copia do expediente.

Como termo do eido do dereito, a linguaxe xurídica galega adoptou a unidade fraseolóxica constituírse en parte.O A empresa construtora personouse no proceso xudi-cial.P A empresa construtora constituíuse en parte no pro-ceso xudicial.

79

ContornoSociolingüística: Opinións e actitudes lingüísticas do persoal da Xunta de GaliciaLexislación: Carta xeral de servizos da Xunta de Galicia

GramáticaO uso de pronomes de acusativo e de dativo cos verbos

da Administración

Redacción e estiloO circunloquioA nominalización


Módulo 11

80

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lexislación: Carta xeral de servizos da Xunta de Galicia

11.1 Contorno

Sociolingüística: Opinións e actitudes lingüísti-cas do persoal da Xunta de Galicia

Respondendo ao estudo de actitudes do Observatorio da Lingua Galega, oito de cada dez unidades administrativas escolleron o emprego de ferramentas lingüísticas como a medida máis necesa-ria para a promoción do galego na súa área de traballo. En segun-do lugar, as persoas consultadas valoraron a formación, seguida da motivación.

situación da lingua galEga na sociEdadE. Observatorio da liingua galega 2007. Base: Unidades administrativas da Xunta de Galicia.

A Xunta de Galicia, na procura da mellora continua dos servizos que lles ofre-ce aos cidadáns, reitera o seu compromiso de conseguir unha Administración autonómica máis moderna, máis eficaz, máis eficiente e de maior calidade.

A Carta xeral de servizos da Xunta de Galicia establece os compromisos que, con carácter xeral, asume a Xunta de Galicia nas súas relacións cos cidadáns.

Os compromisos contidos nesta carta emanan directamente dos dereitos que a Constitución e o ordenamento xurídico lles recoñece aos cidadáns nas súas relacións coas administracións públicas, así como dos principios e criterios aos que está sometida a actuación das administracións públicas.

A Carta xeral de servizos da Xunta de Galicia compromete os distintos ór-ganos da Administración autonómica e os empregados públicos na mellora continua da calidade dos servizos que lle prestan ao cidadán.

Administración transparente, participativa e ao servizo do cidadán

Promover o uso normal do galego, oralmente e por escrito, nas relacións da Administración autonómica cos cidadáns, sen prexuízo do dereito que asiste aos cidadáns a non seren discriminados por razón da súa lingua.

81

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

11.2 Gramática O uso dos pronomes de acusativo e de dativo cos verbos da Administración

O pronome de complemento directo, na súa terceira persoa e na segunda de respecto, que son as apropiadas nas comunicacións administrativas, ten tres formas posibles, segundo se sitúe antes ou detrás do verbo:

O/LO/NO A/LA/NA OS/LOS/NOS AS/LAS/NAS

Poñelos de acordo non resultou doado.

Citouno para as 12:30 h.

Non a van convocar ata esta tarde.

O de complemento indirecto é: LLE / LLES

Por favor, entrégalle esta copia á persoa que o solicitou.

Como afectados neste proceso, remítolles unha copia das ale-gacións.

As confusións á hora de empregalos correctamente teñen que ver en moitas ocasións co traslado dos usos do castelán ao galego. Para evitalo, é bo ter en conta:

• A maioría dos verbos galegos son transitivos, é dicir, acom-páñaos un complemento directo:

Recolleuno na porta da entrada e acompañouno ao rexistro.

• Se estes verbos levan un complemento indirecto de persoa, éque levan tamén un complemento directo:

Recolleulle a solicitude cinco minutos antes de pechar o rexis-tro.

Facer estas comprobacións permitiranos resolver a maioría das dúbidas sobre cal é a forma adecuada. Citar, advertir, requirir, informar, emprazar, convocar, invitar, notificar... son algúns dos verbos frecuentes cos que se cometen erros de gravidade á hora de sumarlles os pronomes.

O Cítolle para que compareza o día 20 ás 13.00 h.

P Cítoo para que compareza o día 20 ás 13.00 h.

P Como argumento, citoulle un artigo da lei de propiedade intelectual.

11.3 Redacción e estiloO circunloquio

Unha das tendencias da linguaxe administrativa que a converte nunha lingua arrevesada e escura para a cidadanía que se enfron-ta a ela consiste en empregar circunloquios. É dicir, explicar con moitas palabras o que podería dicirse con menos.

A Administración fixo disto un trazo de estilo durante moito tem-po, o que probou o convencemento de que estabamos diante de léxico técnico específico. Nada máis lonxe, podemos comprobar que todas estas estruturas teñen correlatos claros na lingua co-mún.

Unha das máis frecuentes é a constituída por un verbo baleiro de significado e un substantivo, que é o que o fornece da carga semántica. Ás veces están unidos por unha preposición:

O conceder a aprobación · dar aviso · dar comezo · dispoñer a anulación · facer entrega · facer público · facer uso da palabra

16-17

82

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

· facer uso das instalacións · poñer de manifesto · poñeren coñecemento · proceder á apertura do sobre · proceder ácelebración · proceder á clausura do local · proceder á elección· proceder á identificación do cadáver · proceder á publicación· proceder á sanción · proceder á sinatura do acordo · procederao establecemento · realizar o aboamento · tomar parte

P aprobar · avisar · comezar · anular · entregar · publicar · falar · usar as instalacións · manifestar · comunicar · abrir o sobre · celebrar · clausurar o local · elixir · identificar o cadáver · publicar · sancionar · asinar o acordo · establecer · aboar ·participar

Outras veces trátase de locucións que poden substituírse por ou-tras máis lexibles:

á atención de · a título de · co fin de, a fin de · co obxecto de · con excepción de · de agora en diante · de conformidade con · en aplicación de · en atención a · en calidade de · con data do xxx de xxx de xxx · en materia de · en todo caso · en virtude de · independentemente de · na súa condición de

P para · como · para · para · agás · en diante · conforme, consonte · aplicando, conforme con · por · como · o xxx de xxx de xxx · sobre · sempre · como, consonte · alén de · como

A nominalización

É característica da linguaxe administrativa tradicional o uso continuado de frases nominais en contextos nos que poderían empregarse tamén formas verbais. Aínda que as dúas opcións son correctas a nivel gramatical, debe equilibrarse a utilización das dúas fórmulas de cara a alixeirar as expresións e darlle máis fluidez á comunicación escrita.

O A cuestión exposta no expediente é a improcedencia da vía de constrinximento pola existencia dunha solicitude de taxación pericial contraditoria coa suspensión.

P Exponse no expediente que non procede a vía de constrinximento porque se solicitou unha taxación pericial contraditoria coa suspensión.

11.4 Léxico*plantilla

*plantilla s. f. cadro de persoal loc. s. m. modelo s. m. patrón s. m. persoal s. m.


A forma estandarizada é usada acotío na linguaxe ad-ministrativa é cadro de persoal, solución harmónica co portugués quadro de pessoal.

Emporiso, na linguaxe común prefírese usar a forma simple persoal.

Co significado ‘patrón para reproducir’ pode usarse modelo ou patrón.O A empresa decidiu incrementar a súa plantilla para elevar a súa produtividade.P A empresa decidiu incrementar o seu cadro de persoal para elevar a súa produtividade.

+ratear*prorratear v. t.*prorrata s. f.ratear v. t.rateo s. m.

A partir da locución latina (a) pro rata, a forma estan-darizada deste verbo en galego é ratear.

Consecuentemente, a forma do substantivo é rateo (cast. prorrata).O A partir deste ano a súa paga extraordinaria será prorrateada.P A partir deste ano a súa paga extraordinaria será rateada.

83

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+prexuízo*perxudicar v. t. *perxuízo/-cio s. m. *perxucidial adx. danos e perdas loc. s. m.pl.

prexudicado, -a s. e adx. prexudicar v. t. prexudicial adx. prexuízo s. m.

A forma estandarizada galega deste verbo é prexudicar, que conserva o prefixo latino pre- (lat. praeiudicare).

En galego asume dous valores: ‘xuízo previo’ e ‘perda dun ben ou dunha vantaxe’.O As modificacións do proxecto poden perxu-dicar os prazos de execución.P As modificacións do proxecto poden prexu-dicar os prazos de execución.

Nos derivados da súa familia léxica mantense a mes-ma partícula prefixada: prexuízo, prexudicial, prexu-dicado, -a.

En relación con esta forma, cómpre aclarar que o ter-mo fraseolóxico empregado na linguaxe xurídica ga-lega é danos e perdas, amplamente documentado nos textos medievais.

Xa que logo, debemos evitar o uso do calco léxico cas-telán *danos e prexuízos.O Na demanda solicitou unha indemnización por danos e prexuízos.P Na demanda solicitou unha indemnización por danos e perdas.

*ponencia*ponencia s. f. *poñencia s. f. *ponente s. *poñente s. relator -a s. relatorio s. m.

Non se admite o uso desta forma castelá co valor ‘ex-posición minuciosa que se somete a exame’.

A proposta académica é relatorio.

Na mesma familia léxica atopamos a forma relator, -a.

Con todo, cabe apuntar a consolidación da forma cas-telá en certos contextos do uso oficial.O A técnica de normalización presentou unha poñencia sobre o novo programa de actuacións. P A técnica de normalización presentou un relatorio sobre o novo programa de actuacións.

*plantexar*planteamento s. m. *plantear v. t., v. i. e v. p.*plantexamento s. m. *plantexar v. t., i. e p.*prantear v. t., i. e p.*prantexamento s. m. *prantexar v. t., i. e p.

Esta base léxica só existe no castelán e no catalán; o resto das linguas románicas optou por solucións diver-sas.

O galego conta cun número elevado de formas para cubrir o amplo campo semántico que acolle.

Con todo, algunhas das máis recorridas son formular, planear, propor ou enfocar.O Ningún membro da comisión soubo resolver a cuestión que plantexaba o vogal.P Ningún membro da comisión soubo resolver a cuestión que formulaba o vogal.

Do mesmo xeito, tamén se produce o calco da for-ma substantiva (*planteamento, *plantexamento ou *prantexamento), que en galego adoita resolverse conformas como formulación, planeamento, proposta ou enfoque, entre outras.O O seu plantexamento provocou serias dúbidas sobre a viabilidade económica do programa.P A súa formulación provocou serias dúbidas sobre a viabilidade económica do programa.

*recabar*recabar. v. t.solicitar v. t. acadar v. t.

Co valor de ‘pedir ou reclamar’, este castelanismo debe ser substituído por formas galegas como solicitar ou demandar.

Co valor de ‘lograr algo’, cómpre substituílo por ou-tros verbos de uso común: acadar, recadar, conseguir ou lograr.O A empresa adxudicataria presentou os datos que lle recabara a Administración.P A empresa adxudicataria presentou os datos que lle solicitara a Administración.

85

ContornoSociolingüística: Os desequilibrios territoriais Lexislación: Estatuto de autonomía de Castilla y León

GramáticaConstrucións verbais

Redacción e estilo Os adverbios rematados en -menteDenominacións procedentes doutras linguas


Módulo 12

86

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Sociolingüística: Os desequilibrios territoriais Grazas ao seu enraizamento, o galego superou as trabas sociopo-líticas que lle impediron desenvolverse con normalidade durante varios séculos tanto dentro coma fóra das nosas fronteiras ac-tuais. Son moitos os aspectos nos que iniciou o camiño de recu-peración, pero o seu status non é o mesmo en todos os territorios nos que se fala. De aí que o Plan xeral de normalización da lingua galega recolla medidas especiais para protexer os seus falantes nas zonas estremeiras.

Lexislación: Estatuto de autonomía de Castilla y León

12.1 Contorno

Artigo 5. A lingua castelá e o resto do patrimonio lin-güístico da comunidade.

3. Gozará de respecto e protección a lingua galega noslugares en que habitualmente se utilice.

FORTALEZAS DEBILIDADES

• Notable presenza do galego como lingua oral das relacións de carácter fami-liar.

• Presenza da TVG, que sintoniza unha parte importante da poboación destesterritorios.

• Proceso acelerado da perda de transmisión familiar do galego.

• Recoñecemento legal no Estatuto de autonomía de Castilla y León da existencia de territorios galegofalantes (art. 4.2.: «Gozarán de respeto y protección la lengua gallega y las modalidades lingüísticas en los lugares en que habitualmente se utilicen»).

• Existencia de grupos organizados que traballan na defensa da lingua galega.

• Falta de recoñecemento da oficialidade do galego neses territorios.• Existencia de trabas burocráticas por parte das comunidades autónomas lin-

deiras de Asturias e Castilla y León para o ensino do galego.

• Certa presenza da lingua galega no sistema escolar. • Imposibilidade práctica para estes habitantes de adquirir unha formacióncompetitiva en lingua galega.

• Certa admiración dos habitantes destas rexións pola traxectoria recente de Ga-licia, e polo ascenso de prestixio da lingua galega.

• Aspiración dunha parte da poboación a desempeñar a súa actividade profesio-nal en Galicia.

• Falta de apoio institucional á promoción do galego. O galego está practica-mente ausente do mundo oficial.

• Incremento das relacións dalgunha destas zonas de Galicia, tanto de tipo eco-nómico como de tipo cultural (alta porcentaxe de universitarios que cursan osestudos nas universidades de Galicia).

87

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

12.2 Gramática Construcións verbais

A riqueza lingüística do galego permítenos valernos dos tempos verbais e tamén das perífrases para gañar en expresividade e ma-tices comunicativos. De entre as moitas opcións que podemos empregar temos que fixarnos nas seguintes, debido ao uso con-fuso que facemos delas:

A construción vir de + infinitivoEmprégase para indicar unha acción recente, xa rematada, e sempre implica movemento. É dicir, o verbo vir mantén o seu significado:

O A consellería vén de inaugurar o vixésimo centro de cooperación con América do Sur.

P A consellería acaba de inaugurar o vixésimo centro de cooperación con América do Sur.

Polo tanto non é unha perífrase, aínda que nos resulta útil para expresar matices temporais de anterioridade recente.

A construción ter + participioIndica unha acción pasada rematada e reiterada, é dicir, que se repetiu varias veces anteriormente.

Teño organizado eventos similares noutras ocasións e nunca me supuxeron tantos problemas.

Se non se cumpren estes requisitos, podemos estar diante dun «falso tempo composto», un castelanismo totalmente incorrecto en galego.

O Cando a conselleira chegou, o alcalde tiña marchado.

P Tiña marchado moitas veces, pero ao final sempre volvía.

Tampouco estamos ante unha perífrase verbal cando o verbo ter conserva o significado de posesión e o participio do outro verbo concorda co obxecto directo.

Teño seleccionadas só cinco aspirantes das trinta que presen-taron a solicitude.

Ter por e dar por + participioSon estruturas que manteñen certa actividade na lingua común, aínda que formando parte de frases feitas: dar por morto, ter por feito... Na linguaxe administrativa, o seu uso considérase recar-gante e arcaísta; é dicir, non son recursos eficientes e deben subs-tituírse por verbos simples que achegan de forma clara o con-cepto que queremos expresar: ‘considerar’, ‘estimar’, ‘valorar’.

As alternativas básicas son a verbalización (un verbo por vez dunha estrutura complexa) e a simplificación da oración, o que nos leva a unha escrita correcta e, ademais, moito máis clara.

O Teremos por resolta a convocatoria cando remate o prazo de reclamacións.

P Resolveremos a convocatoria cando remate o prazo de reclamacións.

O Cando teña por tramitada a solicitude de renovación de licenza proporcionarémoslle un permiso provisional.

P Cando solicite a renovación de licenza proporcionarémoslle un permiso provisional.

O A presidenta deu por concluída a sesión anual ordinaria.

88

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

P A presidenta concluíu a sesión anual ordinaria.

O Dando por denegada a súa petición de traslado, ten voste-de a posibilidade de acollerse a unha nova convocatoria o próximo ano.

P Unha vez denegada a súa petición de traslado, ten vostede a posibilidade de acollerse a unha nova convocatoria o próxi-mo ano.

12.3 Redacción e estiloOs adverbios rematados en -mente

Debido á necesidade de engadir moitas matizacións, a linguaxe administrativa apóiase en exceso nos adverbios rematados en -mente. Aínda que isto non constitúe ningún erro gramatical,alonga os textos e éncheos dunha lingua marcadamente ampulo-sa e, en consecuencia, pouco áxil. A solución está na variedadeléxica e na optimización dos recursos gramaticais.

O Poderán incorporarse ao expediente unicamente as recla-macións de persoas físicas ou xurídicas que residan habitual-mente na área obxecto de expropiación e que demostren docu-mentalmente a vinculación con esta.

P Poderán incorporarse ao expediente só as reclamacións de persoas físicas ou xurídicas que residan habitualmente na área obxecto de expropiación e que demostren por medio de documentos a vinculación con esta.

Con todo, no caso de empregalos, é bo lembrar que a súa coloca-ción inflúe sobre a dos pronomes. Se aparecen como un inciso, entre comas, permanecerán tras o verbo, como é habitual. Se o adverbio está integrado na frase, sen pausa que o separe do ver-bo, provoca a anteposición do pronome átono:

Raramente se presentan recursos contra este tipo de sentenza.

Finalmente, presentáronse só dúas persoas.

Denominacións procedentes doutras linguas

O contacto con outras linguas provoca a incorporación de termos alleos ao galego que teñen máis ou menos éxito na súa implanta-ción pero que nos obrigan a ter un criterio para usalos nas nosas comunicacións.

En xeral, se un estranxeirismo ten correlato galego, non é nece-sario incorporalo á nosa lingua. Cando non é así, podemos optar por facer as adaptacións mínimas necesarias (acentuación, gra-fías etc.) ou ben traducilos. Nisto inflúe moito o uso, pero son numerosas as excepcións de nomes que a lingua asumiu a gran velocidade tal como nos chegaron.

Tradúcense, por norma xeral:

• Nomes propios de personaxes históricos, membros de fami-lias reais, papas e outras personalidades de relevo xeral:

o rei Xoán Carlos I Miguel Anxo

• Nomes de personaxes literarios, mitolóxicos e divindades:

san Tomé Romeo e Xulieta

• Topónimos frecuentes que se introduciron na nosa linguatempo atrás:

Bos Aires Xenebra Nova York

• Accidentes xeográficos e topónimos menores:

illas Cook ponte Sant’Angelo

• Institucións públicas, as súas unidades, entidades sociais e

89

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

cargos que as representan. Cando non se atopa unha forma segura para a correcta interpretación da tradución, xúntase ao nome galego o de orixe entre parénteses:

Ministerio de Traballo e Inmigración

Xunta de Andalucía

Delegación do Goberno

Médicos sen Fronteiras

• Actividades académicas, producións culturais, eventos co-merciais e competicións:

II Congreso Noruegués de Tecnoloxía Aplicada á Administra-

ción

O berro, de Munch

Campionato Mundial de Triatlón

• Premios e galardóns:

Premio Calidade 2012 do Ministerio de Sanidade

• Títulos de textos legais e disposicións normativas:

Lei internacional dos dereitos humanos

Tratado americano de solucións pacíficas

12.4 Léxico

+poxa*subasta s. f. *subastar v. t.*subhasta s. f. *subhastar v. t.licitación s. f. licitar v. t. poxa s. f. poxar v. t.

Nas linguaxes administrativa e xurídica a forma de uso preferente é a patrimonial poxa, recuperada do léxico dialectal para os usos formais.

Na mesma familia léxica atopamos poxar, licitar (cul-tismo), licitación (cultismo).O A subasta dos bens embargados terá lugar na sala de vistas do xulgado. P A poxa dos bens embargados terá lugar na sala de vistas do xulgado.

*recargo*recargo s. m.recarga s. f.

Co significado de ‘cantidade ou tanto por cento que se engade’, en galego a forma correcta é recarga (s. f.), formada a partir da base substantiva carga á que se engade o prefixo re-.O Se non aboa a cantidade no prazo indicado, aplicaráselle un recargo do 10 %.P Se non aboa a cantidade no prazo indicado, aplicaráselle unha recarga do 10 %.

*suministro*subministro s. m. *suministro s. m. *suministrar v. t.subministración s. f. subministrar v. t.

Do latín subministrationem, temos en galego a forma subministración (s. f.), de uso frecuente na linguaxe administrativa.

O verbo do que deriva mantén así mesmo a base culta: subministrar.O O Goberno decidiu recortar o suministro de material informático.P O Goberno decidiu recortar a subministración de material informático.

90

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+suxestión*suxerencia s. f. *suxerente adx. suxerir v. t. suxestión s. f. suxestivo, -a adx.

Do latín sugestionem, o galego conserva a forma substantiva suxestión, harmónica co resto das linguas románicas: sugestão (portugués), suggestió (catalán), suggestion (francés), suggestione (italiano), sugges-tion (inglés).O Agradecémoslle a achega de calquera suxerencia sobre o novo proxecto.P Agradecémoslle a achega de calquera suxestión sobre o novo proxecto.

Do mesmo xeito, debe usarse a forma adxectiva suxes-tivo, -a, a partir do étimo latino suggestum.

De por parte, a base verbal latina suggerere produciu de modo regular a forma galega suxerir.

*subsanar*subsanar v. t. emendar v. t. reparar v. t.saneamento s. m. sanear v. t. solucionar v. t.

Trátase dun castelanismo que encobre tres significa-dos diferenciados.

A proposta galega, equivalente para todos eles, é sa-near.

O seu substantivo afín é saneamento.O Dispón dun prazo de 15 días para subsanar os erros detectados na súa documentación.P Dispón dun prazo de 15 días para sanear os erros detectados na súa documentación.

+taxa*tasa s. f. *tasación s. f. *tasar v. t. taxa s. f. taxación s. f. taxar v. t.

Non obstante, tamén podemos recorrer á sinonimia.

Co valor de ‘desculpar unha falta’ podemos usar as formas emendar, rectificar ou corrixir; co valor de ‘re-mediar un defecto’, reparar ou solucionar; e co valor ‘reparar un dano’, reparar, arranxar ou amañar.

A partir do étimo latino taxare, o galego posúe a for-ma verbal taxar, amplamente documentada nos textos medievais.

Son formas derivadas deste verbo os substantivos taxa e taxación.O Para participar nas probas deberá pagar as tasas correspondentes.P Para participar nas probas deberá pagar as taxas correspondentes.

A pronuncia máis recomendable debe ser a palatal [�].

91

[1] García Cancela, Xermán e Díaz Abraira, Carlos (1994): Manual de lin-guaxe administrativa, Escola Galega de Administración Pública. Xunta de Ga-licia. Santiago de Compostela.

«É opinión xeneralizada que non se pode falar en termos absolutos dunha termi-noloxía estritamente administrativa. Nin en todos os termos que aparecen en do-cumentos da Administración forman parte da linguaxe administrativa nin forman parte dela todas as expresións que a nivel oral son utilizadas polos funcionarios.

[…] A Administración estende a súa actividade reguladora aos campos máis di-versos e, en consecuencia, debe servirse constantemente e, cada vez máis, do vo-cabulario propio das ramas de actividades nas que exerce a súa acción. Neste sentido, é facilmente constatable que nos textos emanados da Administración se poden atopar termos pertencentes a áreas tan diversas como a sanidade (cando se regulan, por exemplo, os servizos hospitalarios ou as campañas de vacinación), o ensino (e aínda dentro deste, o ensino de materiais moi diversas), o urbanismo, a agricultura, etc. Por outra banda, a actividade da Administración ten un soporte xurídico e económico que fai que teña que botar man constantemente dunha termi-noloxía máis propiamente xurídica ou económica ca administrativa.»

[2] Castellón Alcalá, Heraclia (1998): «Análisis normativo del lenguaje ad-ministrativo», en Revista de Llengua i Dret, núm. 30, páxs. 7-46. Barcelona.

«[…] Os males achacables aos textos administrativos dende a perspectiva léxico-semántica débense ao "carácter pretencioso" que se adopta na elección dos vocábulos; a mensaxe envólvese en roupaxes pseudotécnicas, que a fan opaca, críptica ás veces. Destérranse as voces máis chás e transparentes, su-plantadas por outras dun subcódigo propiamente "burocrático ou oficialesco". […] Óptase non polos termos e expresións máis esclarecedoras, senón polos que son, sen dúbida, máis complexos, pero non máis precisos ou específicos.»

[3] García Cancela, Xermán e Díaz Abraira, Carlos: Manual de linguaxe ad-ministrativa, Escola Galega de Administración Pública. Xunta de Galicia. San-tiago de Compostela.

«É esta construción un galicismo que procuraremos desbotar, pois á parte de non ser un xiro tradicional, faise del un emprego excesivo e é doadamente evitable na maioría dos casos. Así, os textos aparecen inzados ás veces de frases do tipo "ese é tamén un problema a solucionar"; "débese facer unha lista dos edificios a conservar" […].

Nestes casos, pódese botar man de distintas fórmulas, segundo sexa o signi-ficado en cada caso, como que, que hai que, que se vai, que se debe...; desta

maneira, nas anteriores frases: "ese é tamén un problema que hai que (que se debe, que se vai, por... solucionar"; "débese facer unha lista dos edificios que se pretende (que se van, que, que hai que...) conservar"[…].»

[4] Vilches Vivancos, Fernando (2009): «Texto y contexto en el lenguaje admi-nistrativo. ¿Por qué no nos entienden los ciudadanos?», en Ciclos de Conferen-cias Administración y Sociedad. EAR, Toledo.

Puntuación:

«Un escrito mal puntuado pode ser un desastre comunicativo. Ergo, é máis importante coñecer o bo uso dos signos de puntuación ca, se me apuran, as regras básicas da ortografía.»

[5] VV. AA. (2003): Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego,páx. 12. Real Academia Galega. A Coruña.

«A elaboración das presentes Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego fíxose atendendo aos seguintes principios:

[…]

4. As escollas normativas deben ser harmónicas coas das outras linguas, es-pecialmente coas romances en xeral e coa portuguesa en particular, evitandoque o galego adopte solucións insolidarias e unilaterais naqueles aspectoscomúns a todas elas. Para o arrequecemento do léxico culto, nomeadamenteno referido aos ámbitos científico e técnico, o portugués será considerado re-curso fundamental, sempre que esta adopción non for contraria ás caracterís-ticas estruturais do galego. As escollas deben decidirse de acordo cun criteriode coherencia interna, co fin de que o galego común non resulte arbitrario eincongruente.»

[6] VV. AA. (2003): Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego,páx. 11. Real Academia Galega. A Coruña.

«A elaboración das presentes Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego fíxose atendendo aos seguintes principios:

A lingua normativa ten que estar ao servizo da cultura dun pobo real e con-creto, e por tanto ha de ser necesariamente continuadora da lingua falada pola comunidade e ha de achegarse canto sexa posible a ela, a fin de enraizar sobre bases seguras e vivas. Agora ben, para que estas bases sexan efectivamente sólidas, a norma debe acoller un galego fiel a si mesmo e limpo de canto alleo

Máis información

92

e inneceario hai incrustado na fala viva pola presión do castelán. É dicir, a lingua común debe ser o máis galega posible, establecida sen sometementos nin dependencias, con atención escrupulosa á estrutura e características lin-güísticas do galego.»

[7] González Salgado, José Antonio (2009): «El lenguaje jurídico del siglo XXI», en Diario La Ley, núm. 7209. Madrid.

«[…] Outro caso de redundancia anafórica moi criticado na actualidade cons-titúeo, como afirma Lázaro Carreter, "o disparatado apoxeo de o mesmo, en substitución do posesivo ou do pronome, como sinala o Esbozo; ou, o que é peor, en substitución de nada".

Unha frase como "asinaron o contrato e os anexos do mesmo" non dota de maior precisión o contido que outra na que se diga "asinaron o contrato e os seus anexos". O significado de ambas as expresións é idéntico e igualmente preciso, pero a segunda fórmula, amais de resultar máis correcta, tamén é moito máis elegante.

Non hai que esquecer, por outra banda, que estes procedementos ás veces ocasionan problemas de concordancia, co que a perseguida precisión termina desembocando en ambigüidade.»

[8] Gómez Font, Alberto (2009): «Abogacía y corrección lingüística», en Re-vista de Llengua i Dret, núm. 51, páxs. 187-200. Barcelona.

«[…] Vaiamos agora a outro asunto, tan problemático coma os anteriores: o uso das maiúsculas. Un dos mellores consellos que me deron foi o seguinte: "Ante a dúbida: minúscula". E o mellor de todo foi a explicación: "Se ao comezar a escribir unha palabra xorde a dúbida entre escribila con maiúscula, o mellor será optar pola minúscula, pois así é moi probable que se acerte, xa que hai un 95% de probabilidades ao teu favor". Tamén recordo con agarimo unha frase que lle oín ao lingüista Fernando Lázaro Carreter: "O minusculis-mo é máis hixiénico ca o maiusculismo".»

[9] González Salgado, José Antonio (2009): «El lenguaje jurídico del siglo XXI», en Diario La Ley, núm. 7209. Madrid.

«[…] A linguaxe xurídica, no seu afán de precisión, recorre con extremado abuso a marcar o discurso actual con referencias exactas ao que xa apareceu no texto. Algunhas destas "redundancias anafóricas", como as chama Jesús Prieto de Pedro, son en realidade palabras herdadas da linguaxe legal da Idade Media (devandito, antedito, sobredito, tal etc.), mentres que outras se forma-ron con posterioridade, e foi durante o século XX cando adquiriron un éxito notable na prosa xurídica (o mesmo, referido, citado etc.).

[10] Castellón Alcalá, Heraclia (1998): «Análisis normativo del lenguaje admi-nistrativo», en Revista Llengua i Dret, núm. 30, páxs. 7-46. Barcelona.

«[…] No período posterior rexorde, nos oitenta, o interese pola linguaxe ad-ministrativa. […] Víñase dando unha serie de pasos, de carácter legal, regu-lamentario, para adaptar o funcionamento administrativo aos novos valores e conceptos políticos que rexen. Unha orde ministerial, do 10 de xaneiro de 1981 (BOE do 14 de xaneiro de 1981; foi coñecida por "Arias Salgado" polo ministro que asinaba), obrigaba a identificar o emisor das resolucións admi-nistrativas. Outra orde posterior, a do 7 de xullo de 1986 (BOE do 22 de xullo; festivamente denominada "San Fermín"), insiste na identificación de quen asine o documento, e incorpóranse novas pautas para a súa elaboración: "De-berase dispor o texto en forma clara e concisa, acudindo a parágrafos breves e separados e evitando a aparición de apartados cuxa extensión ou comple-xidade dificulte innecesariamente a interpretación do seu contido"; proscribe tamén as "fórmulas de salutación ou despedida, […] expresións ou xiros que non sexan esenciais para a exposición do contido". Talvez o máis difundido desta orde sexa a supresión de fórmulas de tratamento ou cortesía.»


«[…] Abundan así as impersoais con se, as pasivas reflexas e as oracións en voz pasiva, estas últimas en proporcións nada comparables ás do seu emprego na lingua estándar. Aínda para os extremos máis triviais, o emisor renuncia á súa participación como interlocutor, e arróupase no seu papel oficial, en terceira persoa, a pesar de que a súa sinatura e cargo oficial o identifiquen nominativamente na mensaxe. As suxestións que se lles presentan aos re-dactores apuntan a eliminar a pétrica adopción da enunciación impersoal. O emprego da voz pasiva, na construción perifrástica co verbo ser, non ofrece máis inconveniente ca o de ser pouco frecuente na lingua, co que afasta os textos do nivel xeral.»

[12] Xunta de Galicia: Lei 4/2006, do 30 de xuño, de transparencia e de boas prácticas na Administración pública galega (DOG núm. 136 do 14.07.2006)

«Artigo 18. Tratamentos

O tratamento oficial dos membros do Goberno e dos altos cargos será o de señor/señora, seguido da denominación do cargo, emprego ou rango corres-pondente.»

[13] Blanco de Tella, Luis (1968): «Reflexiones sobre el lenguaje administrati-vo», en Documentación Administrativa, núm. 52, páxs. 73-88. Madrid.

«[…] En todos os modelos de instancia contidos no Manual de Procedimien-

93

to Administrativo, editado polo Centro de Formación e Perfeccionamento de Funcionarios en 1960, substitúese a expresión suplica pola de solicita. Igual-mente fanse desaparecer todas as demais fórmulas inútiles ou anticuadas do texto nos formularios e documentos que, en número aproximado de sesen-ta, constitúen o primeiro anexo do manual. No devandito anexo contense ao noso xuízo unha das tentativas máis importantes de revisión do estilo admi-nistrativo levadas a cabo nos últimos anos.»

[14] Blanco de Tella, Luis (1968): «Reflexiones sobre el lenguaje administrati-vo», en Documentación Administrativa, núm. 52, páxs. 73-88. Madrid.

Orixes da datación en letra:

«[…] Foi frecuente a esixencia da data en letra. Así, o mesmo artigo 150 do citado Regulamento do 9 de xullo de 1917 dispuña que os escritos haberían de terminar "en forma de súplica coa petición que se fai e coa data en letra e a sinatura enteira do solicitante". Do mesmo xeito, o Regulamento de procede-mento administrativo do Ministerio da Gobernación, do 31 de maio de 1947, derrogado igualmente pola disposición final primeira da Lei de procedemento administrativo, establecía no seu artigo 49 que as instancias haberían de ex-presar "súplica en que se concrete con toda claridade a súa petición, lugar e data en letra".»

[15] NORMA INTERNACIONAL ISO 31-0: 1992

«Símbolos. Os símbolos das magnitudes están formados xeralmente por unha soa letra do alfabeto latino ou grego, ás veces con índices ou con outros sig-nos modificadores. Estes símbolos imprímense en caracteres itálicos (cursiva) (independentemente dos caracteres utilizados no resto do texto). Ao símbolo non lle segue un punto, salvo esixencias das regras normais de puntuación, por exemplo, ao final dunha frase.

Símbolos internacionais de unidades. Cando existan símbolos SI de unidades deben empregarse con exclusividade de calquera outro. Deben imprimirse en caracteres romanos (independentemente dos caracteres utilizados no resto do texto), quedan invariables en plural e non levan punto final salvo esixencias da puntuación normal, por exemplo, ao final dunha frase. Os símbolos das unidades deben imprimirse xeralmente en letras minúsculas, con todo, im-prímese en maiúscula a primeira letra cando o nome da unidade deriva dun nome propio.»


«[…] Un fenómeno lingüístico ligado á avultada extensión das construcións oracionais na linguaxe administrativa é, desde logo, o habitual recurso ao ro-

deo e á abundancia de termos superfluos; esta sobrecarga de vocábulos pres-cindibles degrada a súa condición de tecnolecto, para derivar en notas xergais pouco xustificables. Circunloquios, redundancias e unha xenerosa mostra de formas vacuas invaden os textos da Administración, nun despregamento de verbosidade gratuíta que rematou por facerse proverbial.»


Nominalización:

«[…] Habería de mencionarse en primeiro lugar a tendencia á nominaliza-ción. O predominio absoluto que a categoría nominal ostenta nos textos admi-nistrativos –presenza hexemónica común a outras linguaxes de especialidade, segundo recoñecía Haensch na súa fundamental análise caracterizadora dos tecnolectos (Haensch 1983:16)– fai cerimonioso e afectado o estilo, porque "aforra enerxía a quen escribe, pero iso adoita significar que obriga a quen le a facer un esforzo complementario para interpretar o gasto de enerxía afo-rrado polo redactor. Isto quere dicir que ao adoptar un estilo nominal o que escribe atende aos seus intereses máis ca aos do lector" (Núñez Ladevéze 1993:158).»

Exercicios

95

ContornoHistoria: o recoñecemento da xustizaLexislación: Estatuto de Autonomía de Galicia

Redacción & GramáticaA estrutura substantivo + a + infinitivoOs signos de puntuación

LéxicoVacilacións frecuentes no léxico administrativo

Exercicios

96

Módulo 11.3 Léxico

1. Escolle a forma correcta dos seguintes pares.

aprazar vs. aplazar | ordear vs. ordenar | calificado, -a vs. cuali-ficado, -a | otorgar vs. outorgar | cualificable vs. calificable | cuota vs. cota | acurtar vs. acortar | cualidade vs. calidade | disminuír vs. diminuír

2. Elixe a resposta correcta para cada unha das seguintes definicións.

1. Someter á decisión dun tribunal: enxuizar · enxuízar · axui-zar

2. Conxunto de follas de papel, unidas de diversas formas, quese utilizan para escribir nelas: libro · libreta · caderno

3. Declarar válido, dar carácter válido: convalidar · validar ·cotexar

4. Comunidade humana, instalada nun territorio definido quepode estar ou non politicamente organizada como estado, eque se caracteriza por ter unhas tradicións históricas e cultu-rais comúns, os mesmos intereses económicos e unha unida-de lingüística ou relixiosa: nazón · nación · estado

5. Obxecto que leva incorporado un produto que permite pega-lo sen mollalo antes: adhesivo · pegatina · pegañento

6. Presentarse alguén nun sitio, baixo unha orde, para realizarun acto legal: aparecer · personarse · comparecer

7. Propiedade inmoble, rústica ou urbana: predio · finca · corte-llo

8. Consello formado por varias persoas que exercen funcións

reitoras, asesoras ou de vixilancia nunha fundación para que cumpra debidamente os seus fins: patronato · padrón · pa-droado

9. Renovar ou continuar algo que se interrompeu: reanudar ·retomar · iniciar

10. Andar en toda a súa extensión ou en todos os sentidos uncamiño: recurrir · recorrer · percorrer

Módulo 22.2 Gramática

1. Propón o uso correcto para a construción substantivo + a + infinitivo.

1. As guías expoñen de xeito claro os pasos a seguir dende quese leva a cabo a solicitude para a xestión dunha canle de te-levisión local ata o comezo da súa emisión.

2. As persoas interesadas poderán reclamar contra esta reso-lución ante o órgano convocante no prazo de cinco días, acontar dende o seguinte á súa publicación.

3. Debido ao carácter privado da información a tratar por certasaplicacións, dentro da oficina virtual existen opcións ás quesó se pode acceder se se dispón dun certificado dixital.

4. No último ano, os plans de formación presentados por al-gunhas institucións colaboradoras incrementaron de xeitosignificativo as actividades a realizar a distancia.

5. Comunicámoslle que foi admitida no curso de correo elec-trónico corporativo da Xunta de Galicia (Lotus Notes) e pá-xinas web institucionais a desenvolver na Escola Galega deAdministración Pública do 13 ao 16 de novembro de 2006.

97

2.3 Redacción e estilo

1. Puntúa os seguintes textos e introduce os signos ortográficos nece-sarios.

1. Pedro Rodeiro Rodeiro e Pilar Silveira Silveira presentarona solicitude debidamente cuberta e os documentos esixidosno Decreto 42 2000 do 7 de xaneiro polo que se refunde anormativa reguladora vixente en materia de familia infanciae adolescencia DOG núm. 45 do 06 03 2000

2. O texto proposto pola Dirección Xeral de Calidade e Avalia-ción das Políticas Públicas indica o seguinte a presentaciónda solicitude leva implícita a autorización para o tratamentonecesario dos datos das persoas beneficiarias e da súa publi-cación na páxina web oficial

3. Con excepción dos vogais a que fai referencia o artigo 4 nasalíneas a g e h o cargo de vogal das comisións territoriaisdo Patrimonio Histórico terá unha duración de catro anoscomputados dende a data da súa designación unha vez trans-corrido este prazo os nomeamentos renovaranse automatica-mente

4. Todo galego ou galega residente no exterior que decida tras-ladar a súa residencia ao noso país deberá solicitar a alta nopadrón municipal do concello onde vaia fixar a súa residen-cia para isto debe dirixirse ao departamento de estatística doseu concello e achegar a baixa consular xunto con calqueradocumento que acredite a súa residencia nese concello con-trato de alugamento escritura de propiedade dunha vivendacontrato de luz

5. O balance é resultado de máis dun milleiro de inspecciónslevadas a cabo en novembro polos efectivos de Gardacos-tas por unha parte cabe salientar un operativo realizado nalonxa da Coruña no que se comisaron 2800 kg de xurelo por

exceso de cota por outra é destacable o comiso de 736 kg de xouba no porto de Ribeira polo mesmo motivo

6. Así mesmo é importante sinalar que o propio Real decreto192 2000 do 23 de xuño regula que as resolucións non se van notificar persoalmente senón que se publicarán no Boletín Oficial del Estado

2.4 Léxico

1. Escribe a forma galega correspondente coas formas incorrectas da columna da esquerda.

abonarérecibíbuzónpromedioentornoubicarcasa consistorialplanteardietasintereses de demora

2. Escribe a forma correcta en cada caso.

1. Para os efectos deste regramento, consideraranse aban-doados os vehículos que non sexan aptos para circular outeñan sinais evidentes de abandono e deterioro.

2. Os cónxuxes poderán conceder o usufructo universal de viu-deza en escritura pública ou en testamento sobre a totalidadeou parte da herencia.

98

3. No diseño do plan formativo desenrolouse un proceso de de-tección de necesidades formativas para conquerir unha me-todoloxía máis eficiente.

4. O concello interpuxo un recurso contra a sentencia que anulao proxeto de urbanización dun espacio contiguo coas termasromanas.

5. Consonte a nova resolución que se pubricou no DOG, oscentros escolares que soliciten esta actividade ateranse aoscriterios dispostos sobre reparto e ubicación xeográfica.


1. Introduce nestes enunciados o pronome pleonástico de complemento indirecto onde sexa preciso.

1. A Mesa de Contratación acorda que se notifique o acordo áspersoas interesadas, na forma e para os efectos previstos noartigo 94.1 da Lei de contratos do sector público.

2. O 30.10.2009 Carme Castro solicitou a este servizo o cam-bio de titularidade do expediente que se está a tramitar.

3. O tribunal poderá solicitar á persoa aspirante que lea o exer-cicio, así como formular preguntas sobre o contido do temaou solicitar aclaracións, de xeito que lle permita formar unhaopinión máis precisa dos coñecementos de cada aspirante.

4. Tamén deberá entregar aos representantes legais dos traba-lladores e das traballadoras unha copia básica dos contratosformalizados por escrito. A copia básica conterá todos os da-tos do contrato, a excepción do número de DNI, enderezo,estado civil e calquera outro dato que poida afectar á identi-dade da persoa interesada.

5. Comunicamos ás persoas interesadas que, para tramitar aaxuda, deberán remitir a esta dirección xeral a documenta-ción indicada no documento anexo.

6. Antes de remitir á xunta de goberno proposta de aprobacióninicial, porase de manifesto o expediente ás persoas interesa-das e concederáselles un prazo de dez días para que formu-len as alegacións pertinentes.

7. O 21.03.2008 esta delegación provincial achegou a ese ser-vizo as memorias técnicas dos expedientes de subvenciónaprobados ao abeiro da orde do 07.03.2008 para realizar ainspección previa e remitilos seguidamente a esta oficina.


1. Elixe a opción correcta tendo en conta o uso adecuado dos recursos tipográficos.

A)

1 PROCEDEMENTO: SUBVENCIÓNS A EMPRESAS PRIVADAS PARA A REFORMA E MELLORA DA IN-FRAESTRUTURA HOTELEIRA (DOG NÚM. 246, DO 21.12.2004)

EXPEDIENTE: IN982R

Logo de ver a solicitude presentada por vostede para o pro-cedemento indicado arriba, advertímolo de que falta a licen-za urbanística ou licenza de obra menor, a cal deberá remitir por exemplar duplicado.

2 Procedemento: subvencións a empresas privadas para a reforma e mellora da infraestrutura hoteleira (DOG núm. 246 do 21.12.2004)

Expediente: IN982R

Logo de ver a solicitude presentada por vostede para o pro-

99

cedemento indicado arriba, advertímolo de que falta a li-cenza urbanística ou licenza de obra menor, a cal deberá remitir por exemplar duplicado.

3 Procedemento: subvencións a empresas privadas para a re-forma e mellora da infraestrutura hoteleira (DOG núm. 246 do 21.12.2004)

Expediente: IN982R

Logo de ver a solicitude presentada por vostede para o pro-cedemento indicado arriba, advertímolo de que falta a licen-za urbanística ou licenza de obra menor, a cal deberá remitir por exemplar duplicado.

___________________________________________________

B)

1 Citámola para que se presente o vindeiro mércores 25.11.2010, ás 12.00 h, no SERVIZO DE PERSOAL da Consellería de Presidencia, Administracións Públicas e Xustiza en SANTIAGO DE COMPOSTELA, co fin cu-brir un posto NON VACANTE do grupo c, 2053, COR-PO ADMINISTRATIVO da Xunta de galicia.

2 Citámola para que se presente o vindeiro mércores 25.11.2010, ás 12.00 h, no Servizo de Persoal da Consellería de Presidencia, Administracións Públicas e Xustiza en San-tiago de Compostela, co fin cubrir un posto non vacante do grupo C, 2053, corpo administrativo da Xunta de Galicia.

3 Citámola para que se presente o vindeiro mércores 25.11.2010, ás 12.00 h, no Servizo de Persoal da Conse-llería de Presidencia, Administracións Públicas e Xustiza en Santiago de Compostela, co fin cubrir un posto non vacante do GRUPO C, 2053, Corpo Administrativo da Xunta de Galicia.

___________________________________________________

C)

1

2 A Lei orgánica 15/1999, do 13 de decembro, de protección de datos de carácter persoal (Boletín Oficial del Estado número 298 do 14.12.1999), no seu artigo 10 recolle o seguinte:

O responsable do ficheiro e quen interveña en calquera fase do tratamento dos datos de carácter persoal están obrigados ao segredo profesional respecto destes e ao deber de gardalos, obrigacións que subsistirán aínda despois de rematar as súas relacións co titular do ficheiro, ou, de ser o caso, co seu responsable.

3 A Lei orgánica 15/1999, do 13 de decembro, de protección de datos de carácter persoal (Boletín Oficial del Estado número 298 do 14.12.1999), no seu «artigo 10» recolle o seguinte:

«O responsable do ficheiro e quen interveña en calquera fase do tratamento dos datos de carácter persoal están obrigados ao segredo profesional respecto destes e ao deber de garda-los, obrigacións que subsistirán aínda despois de rematar as súas relacións co titular do ficheiro, ou, de ser o caso, co seu responsable.» polo que se rexerán os expedientes das axudas solicitadas no marco do «Programa de Mellora Gandeira de Galicia».

___________________________________________________

A Lei orgánica 15/1999, do 13 de decembro, de protección de datos de carácter persoal (Boletín Oficial del Estado número 298 do 14.12.1999), no seu «artigo 10» recolle o seguinte: «O responsable do ficheiro e quen interveña en calquera fase do tratamento dos datos de carácter persoal están obrigados ao segredo profesional respecto destes e ao deber de gardalos, obrigacións que subsistirán aínda despois de rematar as súas relacións co titular do ficheiro, ou, de ser o caso, co seu responsable.»

100

D)

1 Aprobaron a realización do Manual de procedemento ad-ministrativo polo que se rexerán os expedientes das axudas solicitadas no marco do Programa de mellora gandeira de Galicia.

2 Aprobaron a realización do Manual de procedemento ad-ministrativo polo que se rexerán os expedientes das axudas solicitadas no marco do "Programa de mellora gandeira de Galicia".

3 Aprobaron a realización do MANUAL DE PROCEDE-MENTO ADMINISTRATIVO polo que se rexerán os ex-pedientes das axudas solicitadas no marco do PROGRAMA DE MELLORA GANDEIRA DE GALICIA.

___________________________________________________

E)

1 MERCEDES FERREIRO AGRELO, D.N.I. 33 444 555 M, funcionaria de carreira da Escala de Médicos Inspectores do Corpo Sanitario da Administración da Seguridade So-cial, enviou un escrito o 24.01.2009 (rexistro de entrada nú-mero 576 do 25.03.2009), no que solicita o recoñecemento do grao persoal correspondente ao nivel 28.

2 Mercedes Ferreiro Agrelo, DNI 33.444.555_M, funciona-ria de carreira da Escala de Médicos Inspectores do Corpo Sanitario da Administración da Seguridade Social, enviou un escrito o 24.01.2009 (rexistro de entrada número 576 do 25.03.2009), no que solicita o recoñecemento do grao per-soal correspondente ao nivel 28.

3 Mercedes Ferreiro Agrelo, DNI 33 444 555 M, funcionaria de carreira da Escala de Médicos Inspectores do Corpo Sa-nitario da Administración da Seguridade Social, enviou un escrito o 24.01.2009 (rexistro de entrada número 576 do

25.03.2009), no que solicita o recoñecemento do grao per-soal correspondente ao nivel 28.

___________________________________________________

F)

1 Requirímolo para que achegue a documentación que se rela-ciona a continuación:

- Orzamento detallado por capítulos e concepto das actua-cións, xunto coa correspondente desagregación do IVE; asícomo tres ofertas de diferentes provedores.

- Xustificante que acredite estar ao corrente das súas obrigastributarias, da seguridade social, e que non ten pendente depagamento ningunha outra débeda, por ningún concepto, coaAdministración pública da comunidade autónoma.



- Xustificante que acredite estar ao corrente das súasobrigas tributarias, da seguridade social, e que non tenpendente de pagamento ningunha outra débeda, por nin-gún concepto, coa Administración pública da comunidadeautónoma.



- Xustificante que acredite estar ao corrente das súas obrigas

101

tributarias, da seguridade social, e que non ten pendente de pagamento ningunha outra débeda, por ningún concepto, coa Administración pública da comunidade autónoma.

3.4 Léxico1. Asigna as formas que se corresponden coa definición.

prexudicial, estada, sumidoiro, chanceler, bolsa, suxestión, por-telo, quenda, acoutar, alugar

Estrutura provisional de madeira ou metálica que serve para andar por ela a certa altura en traballos de construciónConverter un terreo ou lugar en couto.Abertura en oficinas e outros lugares a través da que se atende a cidadanía. Algo ou alguén que causa un dano ou prexuízo.Primeiro/a ministro/a en Alemaña.Ceder ou tomar algunha cousa por diñeiro durante un tempo determinado.Axuda económica que recibe unha persoa para es-tudar ou investigar.Cousa suxerida.Conduto subterráneo polo que se evacúan as au-gas da chuvia e as procedentes de residuos de vi-vendas. Tempo en que lle corresponde a unha persoa fa-cer, recibir ou usar algunha cousa, segundo unha repartición previa.

2. Indica a forma correcta na columna da dereita

listín tanteoconlevar profundizarliderazgo rentablemostrario adeudarubicación endeudar(se)


1. Corrixe o uso errado de mesmo, -a nos seguintes enunciados.

1. Esta asesoría entende que o proxecto se axusta a dereito,polo que emite un informe en senso favorable e presta a súaconformidade co mesmo.

2. Poderán formularse consultas no enderezo electrónico quese anunciará na páxina web da Consellería de Vivenda eSolo. As mesmas serán respondidas nun prazo de 48 horas.

3. Con independencia das actividades propias dunha boa xes-tión empresarial do servizo, existen outras funcións conside-radas básicas para mellorar a calidade do mesmo.

4. Calquera falsidade que se detecte dará lugar ao non recoñe-cemento da axuda ou, no caso de que xa a recibise, á devolu-ción da mesma cos xuros legais correspondentes.

5. Debe terse en conta que malia estar na citada situación ad-ministrativa, e aínda que pretenda manterse na mesma, a súaparticipación no concurso de traslados obrígao a cumprir ostrámites administrativos derivados do mesmo e, en concreto,

102

a tomar posesión, dentro do prazo dun mes, da praza obtida no concurso, o que necesariamente non implica a súa incor-poración efectiva para o desempeño da mesma.


1. Introduce as maiúsculas en función distintiva nestes enunciados.

1. a administración galega

2. o estatuto de autonomía de galicia

3. a rúa do carme de abaixo

4. o delegado do goberno na comunidade autónoma de galicia

5. o presidente inaugurará mañá as xornadas

6. a sala de sesións do parlamento

7. a sociedade para o desenvolvemento comarcal de galicia

8. a vogal do consello de administración do sergas

9. a intervención delegada da conselleira de medio ambiente

10. o rexistro civil de ourense

11. a arquitecta luísa castro

12. o real decreto 4/2004, do 5 de marzo, polo que se aproba otexto refundido da lei de imposto sobre sociedades

13. esta dirección xeral

14. esta dirección xeral de montes

15. as secretarías xerais da xunta de galicia

16. a materia de historia de galicia

17. esta lei entrará en vigor o día seguinte ao da súa publicaciónno diario oficial de galicia (dog)

18. o artigo 58.1 da lei 30/1992, de réxime xurídico das adminis-tracións públicas e do procedemento administrativo común

2. Corrixe o uso de maiúsculas nas seguintes oracións.

1. A xuntanza terá lugar o vindeiro Luns na Sala Castelao dasecretaría xeral da Emigración.

2. A consellería de Facenda presentou o Informe anual.

3. Os conselleiros de xustiza e presidencia tomaron onte pose-sión do cargo.

4. A egap organiza o curso estudo práctico das pretensións pordespedimento contra a administración autonómica.

5. Esta Delegación Provincial é competente para impoñer assancións previstas nas Letras d) e c) do Artigo 8 do Decreto94/1991, do 20 de Marzo, polo que se aproba o Regulamen-to de Réxime Disciplinario dos Funcionarios da Administra-ción da Comunidade Autónoma de Galicia.

6. En especial, terase que actuar de conformidade co Artigo18.4 da Constitución; a Lei Orgánica 15/1999, do 13 de De-cembro, de Protección de Datos de Carácter Persoal; a Lei11/2007, do 22 de Xuño, de Acceso Electrónico dos Cida-dáns aos Servizos Públicos; a Lei 59/2003, do 19 de Decem-bro, de Sinatura Electrónica así como o resto de Normativaaplicable en vigor.

7. O Presidente da Mesa de Contratación leu a Certificacióndo Xefe de Negociado do Rexistro Xeral da Consellería deSanidade.

8. O Director Xeral anunciou no último consello de administra-ción que a convocatoria da oferta pública de emprego (OPE)se publicará durante o mes de Abril, tal e como reclamabanos Sindicatos con representación no comité de empresa.

9. Ao acto de sinatura do Convenio asistiu o Conselleiro de

103

Medio ambiente, Territorio e Infraestruturas e os Alcaldes dos 34 concellos asinantes.

4.4 Léxico

1. Escribe a forma correcta na columna da dereita.

desglosar cruceenaxenar financiacióncofeito casillabúsqueda subsanarpérdida aforo

2. Corrixe pola forma galega en cada caso.

1. O Consello de Administración desta entidade acordou con-vocar unha asamblea xeral extraordinaria no plazo de 15días.

2. Os albaráns de compra deberán manterse a disposición dosservicios oficiais competentes durante un período de cincoanos despois da data en que se emitisen.

3. As vacacións anuais disfrutaranse preferentemente no perío-do que abrangue entre o 1 de xullo e o 30 de setembro.

4. O procedimiento para casar debe iniciarse no xuzgado depaz e, logo disto, a tramitación prosegue no concello.

5. A numerosa casuística de licencias e autorizacións que es-tán otorgando as administracións públicas competentes enmateria de espectáculos dá lugar a situacións de confusión esuperposición de actividades recreativas ou de espectáculospúblicos.


1. Corrixe o uso de dito, -a, nos seguintes enunciados.

1. Só se admitirán as solicitudes entregadas en dito prazo e ex-cluiranse todas aquelas que non cumpran este requisito.

2. Acéptase que dita explotación se desenvolva durante todoo ano debido a unha xestión baseada na rotación de bancos.Dita rotación dependerá do estado do recurso nas distintaszonas e esixe un control estrito dos tamaños de captura nospuntos de control establecidos.

3. Dado que as prazas vacantes corresponden ao citado centro,o proceso permitirá solicitarlles ditas prazas aos traballado-res e traballadoras fixos das categorías obxecto de oferta doscentros de traballo distintos a dito centro.

4. Os profesionais con nomeamento en ditos postos, que mani-festen baixa en ditas listaxes, poderán formalizar a renunciaa ditos nomeamentos, sen penalización por renuncia.

5. Participarán en ditos sorteos as persoas inscritas no rexis-tro de demandantes de ata o 20.05.2010, sempre que soli-citen por escrito a súa inclusión en ditos sorteos antes deque transcorran quince días hábiles dende a publicación doanuncio.


1. Corrixe o tratamento de persoa empregado nestes enunciados.

1. Consonte co disposto na orde de convocatoria, cítovos paraque vos presentedes o 01.12.2010, ás 10:00 h, na Escola Ga-lega de Administración Pública.

104

2. Envíovos a resolución para que a publicades no Diario Ofi-cial de Galicia. Prégovos que, unha vez publicado, nos fa-gades chegar un exemplar a esta dirección xeral para deixarconstancia das actuacións.

3. Unha vez revisada esta documentación, prégolle a V. I. queinicie as instrucións pertinentes para a súa tramitación.

4. En virtude do ordenado, teño a ben comunicarlle que o Ilmo.Sr. Secretario Xeral Técnico, por delegación da Excma. Sra.Conselleira de Traballo e Servizos Sociais, adoptou a se-guinte resolución.

5. Logo de ver a solicitude para o procedemento indicado arri-ba, advírtese de que falta a licenza urbanística, a cal deberáremitir Vostede por exemplar duplicado.

6. Contra esta resolución vde. poderá interpoñer un recurso dereposición ante o Excmo. Sr. Conselleiro da Presidencia eAdministración Pública no prazo dun mes, que comezará acontar ao día seguinte da notificación.

7. A solicitude presentada pola Sra. Dna. Elvira Pazos Pazossobre diferenzas salariais foi desestimada o día 09.03.2006.

5.4 Léxico

1. Asigna a forma que corresponde coa definición.

vogal, querela, relatorio, memorando, derrogar, aleivosía, son-daxe, couto, tentear, acredor/a

Terreo ou conxunto de terreos cercados e someti-dos a algunha prohibición.Persoa que ten dereito a esixir o cumprimento dalgunha obriga ou pagamento.Exposición oral ordenada e minuciosa sobre un tema que se somete a exame.

Acusación que alguén presenta contra outra per-soa ante a xustiza.Intentar descubrir as intencións, intereses etc. de alguén.Estudo ou investigación levada a cabo mediante enquisas para determinar a opinión sobre determi-nado asunto ou tema.Membro dun xurado, consello, tribunal etc. que ten voz. Comunicación diplomática na que se recapitulan feitos e argumentos.Precaución que toma a persoa delincuente para asegurarse de que non corre risco de ningún tipo ao cometer un delito, en particular, de que a víti-ma non vai poder reaccionar. Deixar sen validez unha lei ou parte dela median-te outra normativa.

2. Escribe a forma correcta ou a máis recomendable na columna da de-reita.

reemplazar colindanteachacable encauzarrechazar carilladesahuciar desperfectocese listado

105


1. Repara no uso da forma presente e elixe a solución máis adecuada.

1. [O presente convenio / Este convenio / O presente / O novoconvenio] entrará en vigor ao día seguinte da súa publica-ción no Diario Oficial de Galicia e estenderá a súa vixenciaata o 31.12.2006.

2. [O presente concurso / O concurso / O presente / Aquel con-curso] rexerase, ademais de [pola presente convocatoria /pola presente / por unha convocatoria / por esta convocato-ria], pola normativa que a seguir detallamos.

3. [Pola presente comunícolle / Polo presente comunícolle /Comunícolle / Mediante a presente comunícolle] que a Con-sellería de Sanidade vai levar a cabo unha campaña de va-cinación destinada a todos os nenos e nenas de idades com-prendidas entre os 3 e os 11 anos.

4. Advertímolo de que [a presente citación / esta citación / apresente / o presente documento] non implica de seu a asig-nación do posto.

5. Certifico que [a solicitante da presente / a solicitante do pre-sente / a solicitante do presente certificado / a solicitante]colaborou no desenvolvemento do curso impartindo clasesteóricas e mais prácticas.

6.3 Redaccción e estilo

1. Repara nos erros de concordancia destes enunciados e vólveos escribir de xeito correcto.

1. Con esta data faise público a listaxe de ampliación da bolsade persoal interino da Administración de xustiza.

2. A Dirección Xeral de Obras Públicas estase a tramitar o ex-pediente 000/2008, iniciado por mor da solicitude de axudasformuladas por vostede.

3. A maioría das solicitudes presentadas non reunían os docu-mentos previstos no artigo 71.1 e 78 da LRXAP-PAC.

4. Esta delegación provincial infórmao de que non é posibleconsiderar as propostas que nos fan xa que non están dentrodas nosas competencias dotar os centros educativos do mo-biliario e do material solicitado.

106

5. En resposta ao seu escrito do 21.03.2007, comunícolle queactualmente non están operativas ningunha das tripulaciónsdas embarcacións da zona de Vigo.

2. Reescribe estes enunciados aplicando unha ordenación sintáctica lóxi-ca e eficaz.

1. En calquera dos lugares previstos pola Lei 30/1992, a pre-sentación de alegacións poderá realizarse nun prazo de 10días hábiles.

2. Co fin de obter autorización para impartir ensinanzas do graoelemental de música, solicitou o Concello de Cambados quelle aprobasen un proxecto para obras.

3. Remitida que lle foi ao TSXG, segundo o acordado na re-solución do 18.05.2005, a copia compulsada do expedienteadministrativo.

4. Solicitámoslle que para facilitarlles unha tarxeta de accesoao complexo, a esta secretaría xeral o IGE lle remita unharelación dos traballadores e traballadoras.

5. De non achegar, no prazo indicado, a documentación, parali-zarase o expediente e serán arquivadas, unha vez transcorri-dos tres meses, as actuacións efectuadas.

6. Para cubrir unha praza vacante do grupo A, citámolo paraque o día 13.05.2005 se presente, ás 12.30 h, na sala B daConsellería de Presidencia.

6.4 Léxico

1. Escribe a forma correcta do ámbito administrativo na columna da de-reita.

pagaré aportarcese adxuntarcoste cumprimentaralumbrado público casco urbano

prorratear plantilla

107

2. Elixe a opción correcta en cada caso.

1. Os servizos comúns de atención á cidadanía deben elabo-rar as [estatísticas / estadísticas / encuestas] que establezao Consello Xeral do Poder Xudicial, así como a memoria anual de actividades que lle han remitir á Dirección Xeral de Xustiza.

2. As confederacións recibirán nunha contía fixa que non exce-derá o 10 % do importe total da convocatoria, coa finalidade de [garantizar / garantir / garanter] unha axuda mínima para cada unha das solicitudes.

3. A Orde do 25 de xuño de 2008 establece a realización de ma-terias optativas de bacharelato, o seu [currículum / currículo / currícula] e regula a súa oferta.

4. Notifícaselles ás persoas interesadas o acordo do inicio do procedemento de [deshaucio / desaucio / desafiuzamento] por ocupación sen título legal.

5. O artigo 83 da Lei orgánica de educación (LOE) [contempla / acolle / recolle] o establecemento de axudas ao estudo para garantir a igualdade no exercicio do dereito á educación.

6. O importe máximo destas axudas non poderá, en ningún caso, superar o [custo / coste / custe] das actividades que desenvolvan as entidades beneficiarias.

7. As persoas que desexen participar nos cursos convocados nesta resolución deberán cubrir o formulario de [preinscri-ción / preinscripción / prescripción] telemática na páxina web da Escola Galega de Administración Sanitaria.

8. A fiscalía interveu de oficio ao considerar que a aceptación dos bens por parte do alto cargo tiña indicios dun posible delito de [cofeito / suborno / chantaxe].

9. Os modelos incorporarán os datos necesarios para [cumprir/ cumprimentar / consignar] os requisitos de participacióne os méritos avaliables de cada participante no proceso deselección.


1. Corrixe a colocación dos adxectivos nos seguintes enunciados.

1. Consonte o baremo establecido, na fase de concurso valora-ranse os específicos méritos que se axusten ás característicasda praza.

2. Os vogais da xunta terán as concretas atribucións ou as com-petencias que a propia xunta de goberno fixe.

3. Unha vez que transcorra o prazo de tres meses dende a in-terposición do recurso de alzada sen que recaia a expresaresolución, este poderá entenderse rexeitado.

4. A empresa licitadora deberá achegar unha expresa e concretadeclaración de que non incorre en ningunha das incompati-bilidades a que se refire o artigo 20 da citada lei.

5. Segundo o punto 37, os custos subvencionables teñen de secalcular netos sobre as vantaxes obtidas dun eventual incre-mento da capacidade dos aforros de custos xerados duranteos cinco primeiros anos de vida do investimento.

6. Considérase necesaria a declaración de ocupación urxentedos bens e dos dereitos precisos para realizar as obras doproxecto técnico.

108

7. Deseguido, lese a correspondente acta de apertura dos so-bres que conteñen a xeral documentación das empresas lici-tadoras.


1. Corrixe as indicacións de lugar que aparecen nos enunciados.

1. O expediente número AB123/2008 foi iniciado por instan-cia de Ramón Reixa Reixa, mestre con destino definitivo noCEIP Monforte de Lemos, Rúa de Emilia Casas Baamonde,S/N, Monforte de L. (27.400) -Lugo-.

2. O financiamento solicitado foi concedido por resolución, do01.08.2009, do delegado provincial do Instituto Galego deVivenda e Solo de A Coruña.

3. XUNTA DE GALICIACONSELLERÍA DE TRABALLO E BENESTAR. Secreta-ría Xeral de Familia e BenestarEdificio administrativo de San Caetano. 15.781 SANTIA-GO DE COMPOSTELATeléfono: 981 545 400

4. Acordo recoñecer o financiamento cualificado para adquirirunha vivenda situada na r/ Carballo U-7 C, 3º F, 15 894 osTilos (Teo, Coruña).

5. Concedémoslle un prazo de 10 días hábiles para presentaralegacións. Estas dirixiranse á Delegación Comarcal de Vi-lagarcía de Arousa, Alto da Rosa sn - Carril - 36.600 Vilagar-cía (PO).

6. Domicilio para notificacións: Lugar de o Campo do Outei-ro (s/n) PONTE DO PORTO (CAMARIÑAS - A CORUÑA15121).

7.4 Léxico1. Elixe a resposta correcta para cada unha das seguintes definicións.

1. Aquilo co que se contribúe para algún fin: aportación / apor-te / achega.

2. Estirar algo que estaba dobrado ou encollido en forma derolo: desenrollar / desenrolar / desenvolver.

3. Pagar a cantidade correspondente por unha venda: abonar /aboar / costear.

4. Acción e empregar o capital en negocios para que aumente:investimento / inversión / financiamento.

5. Recoller un certo número de mostras seguindo uns determi-nados criterios: mostrear / muestrear / tomar mostras.

6. Estado de desenvolvemento económico dun país ou zona,por debaixo do normal: subdesenvolvemento / subdesarrollo/ subdesenrolo.

7. Comezar unha conversa, amizade etc.: entablar / entaboar /iniciar.

8. Diñeiro que produce un capital: interese / xuro / mora.

9. Declaración que fai unha persoa acerca dalgún feito: teste-muño / testemuña / testimonio.

10. Proposta de cambio total ou parcial no texto dunha lei:emenda / emmenda / enmenda.

2. Escribe a forma correcta na columna da dereita

ponente peatóncursillo peatonalandén aceradesecho arcénbasura donación

109


1. Repara no uso do adxectivo previo, -a e escolle a solución correcta para cada caso.

1. A Administración, [previo acordo / tras o acordo previo /logo do previo acordo / co acordo previo] da comisión deseguimento, poderá dispoñer a percepción da contía anualnun pagamento único.

2. O acceso aos diferentes graos é progresivo e sucesivo, de talxeito que o acceso ao grao superior só se realizará [previaacreditación / tras a acreditación / logo da previa acredita-ción / coa acreditación previa] do recoñecemento do graoinmediatamente inferior.

3. [Coa previa xustificación / Logo da xustificación previa /Logo de se xustificar / Tras a previa xustificación], quedanincluídos neste punto os permisos retribuídos que se conce-den para asistir á consulta médica da Seguridade Social.

4. A modificación dos datos do expediente hase realizar [previapetición / logo da petición / coa previa petición / logo da pe-tición previa] por escrito da asociación cultural interesada.


1. Corrixe as indicacións de tempo que aparecen nos enunciados.

1. As persoas afectadas poderán revisar o expediente na Sub-dirección Xeral de Patrimonio en horario de nove e media adúas e cuarto da tarde.

2. A presentación terá lugar o Mérc. día nove de Novembro de

dous mil dez, ás 19,30 horas, na Sala Mozart do Auditorio de Galicia.

3. A Pobra de Trives a seis de Abril de dous mil dez.

4. Resolución da Dirección Xeral de Competitividade e Inno-vación Tecnolóxica da Consellería do Mar do 9.07.09 (DOGnúm. 138 do 16.07.09).

5. Con data do 24 de outubro de 2007 foi emitida a resoluciónda axuda destinada ao fomento das razas autóctonas gale-gas de protección especial en perigo de extinción para o ano2.007, ao abeiro da Orde do catro de marzal (DOG núm. 71do 12 de marzal de 2007).

6. Artigo 80.3 da Lei 30/1.992, do vinte e seis de Novembro,de réxime xurídico das administracións públicas e do proce-demento administrativo común.

7. Citámolo para que se presente o vindeiro mart. cinco, ás 13horas, na Consellería de Presidencia, Administracións Públi-cas e Xustiza en Santiago de Compostela.

8. No expediente consta o informe emitido polos servizos téc-nicos do IGVS en Lugo, de data 7 de Abril de 2004.

8.4 Léxico

1. Escribe a forma correcta na columna da dereita.

desvantaxa alevosoincurrir deudacoste agotarcolindar perxuicioarreglo insertar

110

2. Escribe a forma galega correcta en cada caso.

1. Este capítulo regula a concesión de subvencións a organiza-cións non gubernamentais de cooperación para o desenrolode actividades educativas en Galicia.

2. No cuestionario que lle achegamos incorpórase unha en-cuesta de indicadores de realización e resultados, que deberáser debidamente cumprimentada.

3. Nos casos en que o entorno das vivendas unifamiliares e ais-ladas sexa dominante a utilización de materiais tradicionaiscomo a pedra, a tella ou a lousa, poderanse utilizar estes ma-teriais como elemento integrador.

4. As decisións tomadas polo comité organizador na execucióne no desenvolvemento das actividades serán irrevocables.

5. Cando as instancias se reciban de forma conxunta tramita-ranse atendendo, por esta orde, á data de rexistro e á de de-vengo.


1. Introduce nos enunciados a conxunción que no lugar que corresponda.

1. Se vostede é representante dunha consellería, pedímosllecomplete a lista de operacións con outras estatísticas que se-xan susceptibles de incorporar ao novo plan.

2. Solicito se remita, preferiblemente por correo electrónico, oborrador da convocatoria dos cursos antes de ser publicadano DOG.

3. Por todo isto, propoño se adopten os acordos que deseguidose expoñen.

4. O día 10.03.2010 Antón Regueira presentou un escrito noque solicita se deixe sen efecto o trámite da concesión dalicenza.

5. Logo de finalizar o prazo disposto, a interesada esixiu se ad-mitise nova documentación e se tivese en conta para o con-curso.

2. Introduce nos enunciados o artigo, determinado ou indeterminado, onde cumpra.

1. Nesta delegación provincial estase a tramitar expediente deresponsabilidade patrimonial sobre reclamación de danossupostamente ocasionados por animais salvaxes.

2. Achegámoslles táboa cos ingresos do 2006 e as diferenzasen relación co 2005. Así mesmo, xuntamos oficio que noscomunicou a Tesourería Xeral da Seguridade Social.

3. As persoas aspirantes deberán solicitar en instancia diferen-te á de participación no proceso selectivo, certificación queacredite ditos servizos.

4. Para cumprir co acordado en resolución de 18.05.2005, re-mitímoslle ao TSXG copia compulsada de dito expedienteadministrativo, o cal queda á súa disposición na DirecciónXeral de Obras Públicas.

5. Declaro improcedente a proba proposta polo reclamante,consistente en solicitar informe de dita entidade porque xaconsta no expediente copia cotexada de factura expedida poresa entidade.

6. Unha vez examinado o escrito de 01.04.2003 e logo de ache-gar copia de acordo de sesión de 15 de maio, esta comisiónarquiva dito expediente.

111


1. Corrixe as indicacións de cantidade que aparecen nos enunciados.

1. Solicitámoslle que, se non pode asistir ao curso, o comuni-que no teléfono 981-54-40-78, xa que existe listaxe de agar-da para as dezasete edicións.

2. Requirímolo para que nun prazo de quince días hábiles, con-tados a partir do día seguinte ao que reciba esta comunica-ción, remita dúas copias dos documentos que lle sinalamos acontinuación.

3. O Pleno do Concello de Muras, na sesión do día 29-04-2004,acordou cederlle gratuitamente ao Instituto Galego de Vi-venda e Solo (IGVS) un predio agrupado de dous mil me-tros.

4. Na resolución da Consellería de Política Territorial, ObrasPúblicas e Vivenda, do sete de maio de 2006, acórdase a de-volución da cantidade de 2.328, 33.-€., ingresada por XesúsLaxe Laxe o día catro de outubro de 2005, como consecuen-cia da Sentenza 170/08 da Sala do Contencioso-Administra-tivo do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia.

5. Deberá constituír, no prazo de quince (15) días, unha fianzade OITOCENTOS (800,00) EUROS na caixa de calqueradelegación de Economía e Facenda da Xunta de Galicia.

6. O contrato foille adxudicado á empresa Limpamais, SA, porun importe de douscentos vinte e seis mil trescentos cin-cuenta e seis euros con vinte e cinco EUR., IVE incluído,para un prazo de execución de 1 ano.

7. Mercedes Ferreiro Loureiro, con DNI núm. 33.444.555M,funcionaria de carreira da escala de médicos inspectores docorpo sanitario da Administración de Seguridade Social, en-viou un escrito o 24 de xaneiro de 2009 (rexistro de entradanúm. cento dez do 25 de xaneiro), no que solicita o reco-

ñecemento do grao persoal correspondente ao nivel vinte e oito.

8. Os feitos constitúen unha infracción de carácter grave tipifi-cada no artigo seis, apartado quince da Lei 6/91, sancionablecunha multa comprendida entre os cento cincuenta e os seismil euros.

9.4 Léxico

1. Escribe a forma galega correcta na columna da dereita.

recabar impagocontenedor de basura

apremio

alcantarillado acuse de recibo

casco vello canxearacuciante prorrata

2. Elixe a opción correcta en cada caso.

1. A construción de beirarrúas na [marxen / marxe / margen]dereita da vía mellorará a seguranza viaria.

2. A Xunta de Goberno xuntouse esta mañá para establecer os[prezos / precios / taxas] públicos para as actividades sociaisdirixidas a persoas maiores de 55 anos.

3. Sete dos nove maxistrados votaron a favor de anular o [re-feréndum / referendo / consulta] que prentendía mudar denovo a Carta Magna para permitir unha segunda reelección.

4. O conselleiro da Presidencia asistiu á xuntanza do grupo detraballo da eurocidade Chaves-Verín, onde foi [nomeado /nombrado /mentado] presidente do grupo.

112

5. [Requerímola / Requéreselle / Requirímola] para que pagueos recibos que debe por un valor de 3 654 €, sen prexuízodos posteriores vencementos que resulten sen pagar, e que seirán incorporando ao total da débeda.


1. Corrixe o uso dos indefinidos nos enunciados.

1. Verbo do anterior trámite de información pública, esta direc-ción xeral non ten constancia de que se producise alegaciónalgunha.

2. A Consellería de Sanidade non atopa inconveniente algún encontinuar coa tramitación da autorización de explotación e,polo tanto, emite un informe favorable.

3. A Consellería de Cultura poderá divulgar as obras ou tra-ballos premiados, sen que isto supoña cesión ou limitaciónalgunha dos seus dereitos.

4. No caso de non ser denunciado o convenio por algunha daspartes asinantes, prorrogarase por anos naturais e incremen-taranse todos os conceptos salariais co IPC do ano inmedia-tamente anterior.

5. A excedencia concederase sen dereito algún á retribución e otempo que dure non será computable para efecto algún.

6. Se as escrituras non recollen os datos que determinan a va-lidez dos actos dispositivos, non é posible facer xuízo algúnsobre eles e, polo tanto, non existe cualificación algunha.


1. Elixe a opción recomendable para evitar as construcións absolutas.

1. [Vista / Téndose visto / Tras ver] a solicitude de axuda para modernizar o buque pesqueiro Océano III e [examinados /logo de examinar / examinándose] os regulamentos e a de-mais normativa de aplicación, resolvo conceder unha axuda de 1 650,00 €.

2. [Transcorrido / Logo de transcorrer / Transcorrendo] o prazo máximo sen que se ditase unha resolución expresa, o solici-tante deberá entender rexeitada a súa solicitude por silencio administrativo.

3. [Considerando que / En consideración de que / Dado que] os feitos descritos constitúen unha falta leve, resolvo impoñer unha sanción de apercibimento.

4. [Non constando a / Ao non constar a / Non tendo constancia da] existencia doutras responsabilidades derivadas de afec-ción da fianza, dispoño que lle sexa devolta ao interesado.

5. [Ditada / Tras ditar / Ditándose] a providencia en que se acordaba abrir o procedemento sancionador e [nomeado /habéndose nomeado / logo de nomear] o instrutor, foille no-tificado todo isto ao denunciado.

2. Elixe a abreviatura adecuada para cada palabra.

1. apartado: aprtdo. / apdo. / atdo.2. comisión de servizos: com. de serv. / c. de s. / cds3. desconto: descto. / desc. / dto.4. asinado: asnado. / asin. / asdo.5. número: n. / nro. / núm.6. administrativa: adva. / admitiva. / admtiva.7. convocatoria: conv. / convoc. / convtoria.8. interino: intno. / int. / interi.

113

9. esquerda: esq. / esqda. / esq10. vostede: vde. / Vde / Vde.11. cheque: ch/ / cheq / chq.12. resolución: r. / resol. / reslción.13. por exemplo: p. ex. / p.ex./ pex.14. atentamente: at. / atte. / atmente.15. avenida: avda / avda. / aven.16. remitente: rmte. / rte. / rtente.17. conta corrente: c/c / con. co. / cta. corr.18. teléfono: telefon. / TFNO / tfno.19. céntimo: cent. / ct. / ctmo.20. praza: pr. / pza. / pr21. conta: cont. / cnta. / c/22. sen data: sd / s.d. / s. d.23. entrechán: entchán / entr. / entrech.24. por autorización: por autoriz. / P. Autoriz. / p. aut.25. dirección xeral: dire. xer. / d. x. / di. xral.26. andar: and. / an / an.27. directora: dir. / dtora. / ditra.28. expediente: exped. / exp. / expiente.29. importe: import. / impte. / imp.30. índice: ind. / índce. / idce.31. administración: adm. / admt. / admtción.32. disposición: disp. / dispción. / disposi.33. artigo: art. / artgo. / a.34. rexistro: rex. / rxtro. / rexstr.35. orixinal: ornal. / orix. / orxnal.36. páxina: pxna. / páx. / pax37. negociado: negciado. / nciado. / neg.38. número de rexistro: n. d. rex. / N. de R. / núm. de rex.39. consellaría: consell. / con. / cons.40. xiro: x/ / Xro. / x.41. sen número: sen n. / s/n. / s/n42. recibín: recib. / r. / recb.

43. por orde: po / p.o. / p. o.44. principal: pr. / prinpal. / pral.45. talón: tl. / t/ / tlón.46. referencia: referen. / ref. / rfcia.47. por ausencia: p. a. / por aus. / p. ausenc.48. señor: Sñor. / Sr. / sr.

3. Escribe as siglas ou os acrónimos correspondentes.

1. prezo de venda ao público:2. Instituto Galego de Promoción Económica:3. Consello da Cultura Galega:4. certificado de lingua galega:

5. Diario Oficial de Galicia:6. asociación de nais e pais de alumnos:7. documento nacional de identidade:8. número de identificación de estranxeiro:9. código postal:10. real decreto:11. sociedade anónima:12. sociedade limitada:

13. Boletín Oficial del Estado:14. imposto sobre o valor engadido:15. relación de postos de traballo:16. número de identificación fiscal:

17. Diario Oficial da Unión Europea:18. Instituto Nacional de Emprego:19. Organización das Nacións Unidas:20. Sociedade Galega do Medio Ambiente:

114

21. imposto sobre a renda das persoas físicas:22. Plan xeral de normalización da lingua galega:23. Servizo Galego de Saúde:24. Estados Unidos:25. pequena e mediana empresa:26. comunidades autónomas:27. Instituto Enerxético de Galicia:28. Escola Galega de Administración Pública29. índice de prezos de consumo:30. Instituto Galego de Estatística:

4. Indica as formas a que fan referencia os seguintes símbolos.

O SES SON GNE WNO MBh kgmin ml €s 100 %g E

5. Indica as formas a que fan referencia as seguintes abreviaturas.

V.S. Excma. Sra.

Vdes. Emcia./Emª

Sres. Sr. Vde. ExcªV.S.I. D.Sra./Sª Dª/Dna.V.E. Ilmo. Sr.

10.4 Léxico

1. Asigna a forma que corresponde coa definición.

subministración, recadar, taxar, materia, bolsista, cesamento, di-tame, alleamento, achado, mostraxe

Acción e efecto de recoller un certo número de mostras seguindo uns determinados criterios, para determinar a calidade ou condicións medias dun todo.Escrito onde unha persoa manifesta a súa decisión de cesar no seu cargo. Cesión que unha persoa fai dunha propiedade, de-reito ou calquera tipo de ben.Rama do saber que é obxecto de estudo escolar.Relativo á bolsa.Fixar o prezo dun produto ou dun servizo.Acción e efecto de subministrar (darlle ou ven-derlle a alguén aquilo que necesita ou poñelo á súa disposición).Opinión e xuízo que se forma ou emite sobre unha cousa.

115

Unha cousa achada ou descuberta.Cobrar ou percibir diñeiro por algún tipo de con-cepto (impostos, donativos etc.)

2. Indica a forma correcta na columna da dereita.

pliego proveersuministrar recargoxeralizar querellamatasellos tasainscripción renta


1. Marca se é correcto ou incorrecto o uso dos pronomes de dativo e acusativo

1. De acordo co previsto no artigo 5.6 do Decreto 89/1997,modificado polo Decreto 70/2000, do 31 de marzo (DOGnúm. 71 do 11.04.2000), citámoslle para que se presente odía 13.06.2004, ás 12.30 h, na sala B da consellería de Presi-dencia, Administracións Públicas e Xustiza.

Correcto / Incorrecto

2. Lémbrolle que para acceder ao sistema telemático precisadúas claves de acceso; a primeira, identifícao como a persoausuaria e, a segunda, autentifícao como tal.


3. Infórmoo de que os datos persoais recollidos nesta solicitudese incorporarán a un ficheiro para o seu tratamento coa fina-

lidade única de xestionar este procedemento.


4. Convocámoslle á comisión técnica que se desenvolverá ovindeiro 17 de outubro, ás 11.30 h, na sala de xuntas destadirección xeral.


5. Mediante este documento notificámola segundo o artigo58.1 da Lei 30/1992 de réxime xurídico das administraciónspúblicas e do procedemento administrativo común (BOEnúm. 285 do 27.11.1992).


6. O conselleiro de Cultura e Turismo comprácese en convidar-lle ao acto de inauguración da exposición «Regreso á orixe»,que terá lugar o vindeiro mércores, día 6 de maio, no mostei-ro de San Martiño Pinario.


7. Requirímoslle para que no prazo de 10 días achegue a do-cumentación indicada e advertímoslle que, de non facelo,consideraremos que desiste da súa petición.



1. Volve escribir estes enunciados evitando os circunloquios e as infor-macións baleiras.

1. Co obxecto de proceder ao pagamento correspondente ao10 % da primeira prórroga do convenio, cómpre que nos fa-gan chegar un resumo das actuacións levadas a cabo.

116

2. A subdirectora xeral tomará parte nunha reunión cos mem-bros dos equipos directivos das empresas... para darlles acoñecer a distintas variacións dos prazos de execución dasobras obxecto de licitación.

3. Logo de efectuar a apertura dos sobres correspondentes ácontratación da subministración, a Mesa de Contratacióntoma o acordo de proceder a encargar a elaboración dun in-forme coa finalidade de poder determinar se as ofertas pro-porcionan algunha vantaxe.

4. Por medio da presente, cursámoslle a solicitude oportunapara que realice o envío dun documento que inclúa unhadescrición da intervención efectuada co propósito de chegara identificar as áreas reforestadas.

5. De conformidade co establecido no artigo 16.2 da devandi-ta lei, os feitos descritos non poden senón ser constitutivosdunha sanción cualificada de carácter grave.

6. Esta consellería non tomou en consideración as propostas docentro xa que non figura dentro das súas competencias darllemodificación á orde de axudas indicada na solicitude

2. Substitúe as nominalizacións nos seguintes enunciados polas formas verbais que correspondan.

1. Son funcións da comisión paritaria a vixilancia, o seguimen-to e a interpretación deste convenio.

2. A comisión avaliativa decidiu a concesión aos propoñentesdun prazo para a emenda dos defectos materiais e para a pre-sentación da documentación requirida.

3. Entre os puntos da orde do día, a comisión de seguimentocentrouse na presentación e na análise dos datos achegadospolo sistema de xestión posto en marcha.

4. Para a xustificación desta subvención é necesaria a presenta-ción dunha certificación emitida polo órgano competente dacorporación local, acreditativa da realización do investimen-to e expresiva dos importes investidos.

5. Segundo a resolución ditada polo secretario xeral desta con-sellería, para a inscrición dos centros no devandito rexistroé precisa a acreditación da prestación dos servizos sociaisdurante o último ano.

11.4 Léxico


venta pleitoabogado, -a concellal

117

vantaxa emplazamentofinanciero xenerarsuscribir pabellón

2. Corrixe pola forma galega en cada caso.

1. A Dirección Xeral de Mobilidade deberá enviarlle ao Inegaun resumen de cada estudio no que se recolla unha brevedescrición da solución técnica, a inversión económica e ocoste que tería a implantación da medida proposta.

2. A tabla salarial será revisada no ano 2007 cun incrementoigual ao IPC previsto polo Goberno máis o 1 %. Asimesmo,garantizarase a diferenza entre o IPC previsto polo Gobernoe o IPC real cando este último se coñeza.

3. O Sistema de Información Ambiental de Galicia ten porobxecto recopilar e sistematizar a información ambientalxenerada pola Xunta de Galicia e ofrecerlle unha vía coordi-nada e accesible á cidadanía para o cumplimento das obrigasde acceso á información, participación pública e acceso áxusticia en materia de medio ambiente.

4. A Universidade de Santiago de Compostela asinou un con-venio coa Diputación Provincial de Lugo para estudiar osaccidentes causados pola fauna silvestre.

5. O segundo exercizo consistirá en realizar, nun tempo máxi-mo de dúas horas, debuxos e croquis sobre un tema propostopara a aplicación posterior.


1. Substitúe a perífrase vir de + infinitivo pola forma máis adecuada.

1. A solicitante presentou neste servizo unha copia de xustifica-ción que viña de presentar no rexistro desta consellería.

2. A consellería vén de realizar estudos sobre a implantacióne incidencia das tecnoloxías da información e as comunica-cións (TIC) nas empresas galegas.

3. Esta posibilidade viña de ser incluída nos pregos de condi-cións que rexen os contratos que se licitarán proximamente.

4. O órgano instrutor do procedemento administrativo de sub-vencións vén de revisar as solicitudes presentadas ao abeiroda orde de convocatoria.

5. A Secretaría Xeral de Modernización e Innovación Tecno-lóxica vén de asumir as competencias na xestión das actua-cións da Xunta de Galicia en materia das tecnoloxías da in-formación e as comunicacións.

6. Segundo os datos que constan neste servizo, nese momentoo traballador viña de asistir a un curso que estaba a realizarna EGAP en horario de 08.00 a 10.00 h.

118

2. Substitúe a perífrase ter + participio pola forma máis adecuada.

1. Os profesionais con nomeamento nestes postos, que tiñanmanifestado a baixa nas listaxes, poderán formalizar a re-nuncia aos ditos nomeamentos.

2. Se durante o citado prazo non se tivesen presentado reclama-cións, o dito acordo entenderase definitivamente aprobado.

3. Logo de visitar o centro de traballo, constatouse que non tiñaadoptado as medidas preventivas previstas na planificaciónnin tiña realizado a avaliación de riscos requirida.

4. Calquera falsidade que se detecte dará lugar ao non recoñe-cemento da axuda ou, para o caso de tela percibido xa, á súadevolución cos xuros legais correspondentes.

5. O técnico competente que tivese emitido o certificado é res-ponsable da adaptación da obra ao proxecto e de que na súaexecución se tivesen adoptado as medidas e se tivesen cum-prido as condicións técnicas regulamentarias que sexan deaplicación.

6. Unha vez transcorrido o antedito prazo sen que se tivesenaboado as cantidades, cobrarase polo procedemento de cons-trinximento.

3. Substitúe ter por + participio e dar por + participio pola forma máis adecuada.

1. Terase por nula e non feita a renuncia por parte dos traba-lladores afectados de calquera beneficio establecido nes-te convenio colectivo.

2. Requirímolo para que xunte os documentos requiridos nun prazo de 10 días. De non facelo, terase por desistida da súa petición, logo da resolución da conselleira de Traballo e Be-nestar.

3. Poderá interpoñer un recurso contencioso administrativo ante o órgano xurisdicional competente nun prazo de seis meses, que comezará a contar a partir do día seguinte a aquel en que se teña por producido o acto presunto.

4. Segundo o artigo 20.3 do Decreto 287/2000, dispón dun prazo de 10 días para presentar as alegacións que teña por convenientes.

5. Unha vez transcorrido o dito prazo, darase por executado o trámite o expediente seguirá o seu curso.

119

6. Se antes do vencemento do prazo as persoas interesadas ma-nifestan a súa decisión de non efectuar alegacións nin ache-gar novos documentos ou xustificacións, darase por realiza-do o trámite.

7. Despois de que os e as compoñentes da comisión delibera-dora comprobasen o texto do convenio, dáse por conformee acórdase enviarlles unha copia desta acta aos organismoscompetentes.


1. Substitúe os adverbios en -mente por construcións equivalentes.

1. O presidente declara constituída validamente a Mesa e acór-dase o inicio do acto que se desenvolve seguidamente.

2. O xurado de selección adicionalmente terá en conta, xun-to co expediente académico, outros méritos académicos ouprofesionais debidamente xustificados que poidan ser consi-derados e valorará positivamente a súa vinculación cos estu-dos cursados.

3. En todo caso, se os gastos efectivamente realizados foseninferiores aos orzados inicialmente, realizarase proporcio-nalmente unha dedución da axuda.

4. A presentación electrónica require que a persoa declarante seconecte previamente ao rexistro telemático da AEAT e en-víe o documento correspondente previsto na normativa paracada tipo de solicitude das mencionadas, de forma que, unhavez enviado correctamente este documento, a AEAT devol-verá en pantalla un número de referencia que obrigatoria-mente deberá ser consignado ao enviar as ditas declaracións.

5. Particularmente, o devandito regulamento dispón que os pro-gramas e aplicacións electrónicas, informáticas e telemáticasque vaian ser utilizadas polas administracións públicas parao exercicio das súas potestades, haberán de ser previamen-te aprobados polo órgano competente, quen deberá difundirpublicamente as súas características.

120

2. Corrixe as denominacións procedentes doutras linguas dos seguintes enunciados.

1. A secretaría xeral de UGT (Unión General de Trabajadores)reunirase a próxima semana co responsable do Ministerio deTrabajo e Inmigración.

2. O alcalde presentou pola mañá a candidatura Barcelona-Perineos para os Juegos Olímpicos de Invierno de 2022, nunacto que tivo lugar no Museu Olímpic da capital catalá.

3. O xornalista Alfred Kepler, nado en New York, recibiu o XPremio Don Quijote de Periodismo, que patrocina a Junta deCastilla-La Mancha.

4. O artigo 80.3 da Ley 30/1992, de 26 de noviembre, de Régi-men Jurídico de las Administraciones Públicas e del Procedi-miento Administrativo Común e o artigo 9 do Real Decreto429/1993, de 26 de marzo, polo que se aproba o Reglamentode los Procedimientos de las Administraciones Públicas enmateria de Responsabilidad Patrimonial establecen que oórgano instrutor poderá rexeitar as probas propostas polaspersoas interesadas cando estas sexan manifestamente im-procedentes ou innecesarias.

5. O obxectivo principal do programa Xogoleco, posto en mar-cha pola Escola Galega de Administración Pública, é quecoñezas a nova Ley de contratos del sector público dun xeitosinxelo e divertido.

6. Alicante acollerá este mes de outubro a XXVIII Edición delCongreso Nacional de Estudiantes de Medicina.

7. O Salón do Libro Infantil e Xuvenil estará presente en varioseventos internacionais coma as feiras do libro de Bologna(Italia), Frankfurt (Deutschland), Buenos Aires (Argentina)ou Guadalajara (Méjico).

12.4 Léxico

1. Elixe a forma correcta para cada definición.

1. Calidade de rendible, ou capacidade de render: rentabilidade/ rendabilidade / rendibilidade

2. Deixar sen efecto ou anular unha norma ou un mandato: re-vogar / revocar / avogar

3. Persoa que emprega o capital en negocios para que lle au-mente: inversor -a / investidor -a / inversionista

4. Terreo onde se construíu ou se pode construír: solar / soar /finca

5. Crecemento ou conformación de algo: desarrollo / desenrolo/ desenvolvemento

6. Venda pública de cousas, que consiste en adxudicalas a quenmáis ofrece por elas: subasta / subhasta / poxa

7. Persoa que coñece un determinado feito, porque ocorreu nasúa presenza, e pode dalo a coñecer a outros: testigo / teste-muña / testemuño

8. Desempeñar ou exercer unha función, un cargo etc.: ocupar/ ostentar / exercitar

121

9. Acción e efecto de alugar: alugamento / alquiler / aluguer10. Interpoñer un recurso contra unha resolución xudicial, admi-

nistrativa etc.: recurrir / percorrer / recorrer


alinear dudaautopista elexirmantenimiento correxirobligación cofradíaevaluar doctorado

122

Guía de recursosconsulta básica

• Dicionario de galego

RAG

• Vocabulario

Vocabulario ortográfico da lingua galega (VOLG)

• Oralidade

Dicionario de pronuncia da lingua galega

• Ortografía e morfoloxía

Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego(NOMIG)

Resumo dos últimos cambios das NOMIG

• Documentación

Manual básico de documentación administrativa e xurídica

Vocabulario

Galanes Santos, I. et alii: Compilación de terminoloxía xurídica castelán-galego. Consello da Avogacía Galega, 2003

VV. AA.: Dicionario galego das TIC: DIGATIC. Colexio Oficialde Enxeñeiros de Telecomunicación de Galicia / Asociación deEnxeñeiros de Telecomunicación de Galicia, 2009

VV. AA.: Dicionario galego de termos xurídicos. Revista Xurí-dica Galega, 2011

Cabaleiro Carro, X.: Dicionario ilustrado do comercio. Federa-ción Galega de Comercio, 2008

Gómez Méixome, A. et alii: Dicionario visual da construción. Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia, 2005

Ramos Insua, M.: Glosario de termos xurídicos dubidosos (cas-telán-galego). Colexio de Avogados de Santiago de Compostela, 2008

Marzábal Expósito, F.: Profesionaliza a túa lingua: Dereito. Universidade da Coruña, 2009

Rodríguez Río, X. A. (coord.): Termos esenciais de botánica (galego-español-inglés). Universidade de Santiago de Compos-tela, 2004

Termos esenciais de contabilidade. Universidade de Santiago de Compostela, 2008

Giménez Fernández, E. L. e Lores Ínsua, X. F.: Vocabulario de economía. Universidade de Vigo, 2005

Rodríguez Río, X. A. (coord.): Vocabulario de medicina (ga-lego-español-inglés-portugués). Universidade de Santiago de Compostela,2008

Lahuerta Mouriño, F. et alii: Vocabulario multilingüe de acuicul-tura. Xunta de Galicia, 2002

Gómez Guinovart, X. e Torres Padín, A.: Vocabulario xurídi-co-administrativo galego-castelán. Universidade de Vigo, 2005

Ademais, podes consultar outras obras terminográficas na sec-ción de terminoloxía do Servizo de Normalización Lingüística da USC.

123

linguaXe

Manual de estilo do DOG

Consellería de Presidencia, Administracións Públicas e Xustiza, 2012. Manual de estilo publicado pola Xunta de Galicia co fin de ofrecerlles ás persoas responsables de redactar, corrixir e ma-quetar os textos normas concretas para aplicar ao DOG e a outras publicacións institucionais.

Curso de linguaxe administrativa

Secretaría Xeral de Política Lingüística, 2007. Manual editado pola Xunta de Galicia para os cursos presenciais de linguaxe ad-ministrativa. Posúe contidos teóricos, exercicios e comentarios de documentos administrativos.

Curso de actualización da lingua e linguaxe administrativa ga-legas

Escola Galega de Administración Pública, 2005. Manual editado para os cursos de actualización lingüística do persoal da Xunta de Galicia.

Criterios lingüísticos

Universidade de Santiago de Compostela, s.d. Material web que trata os seguintes contidos: a linguaxe administrativa, maiúscu-las e minúsculas; abreviación; os formatos gráficos; a puntua-ción; o tratamento dos dous sexos; o tempo; o lugar; a cantidade; a redacción; o tratamento dos préstamos doutras linguas; o trata-mento dos nomes propios doutras linguas.

Lingua galega. Criterios lingüísticos

Universidade de Vigo, 2003. Manual que ofrece os seguintes contidos: o uso das letras maiúsculas e minúsculas; o tratamento de préstamos doutras linguas; uso dos signos de puntuación; re-comendacións para as marcas de xénero.

Criterios para o uso da lingua

Universidade da Coruña, 2005. Manual que ofrece os seguin-tes contidos: maiúsculas e minúsculas; os signos de puntuación; formas de tratamento; as abreviacións; proposta de emprego de nomes propios; o emprego de linguaxe non sexista; citacións e referencias bibliográficas.

(Breve) Manual de estilo universitario

Universidade de Santiago de Compostela, s.d. Manual que re-colle os seguintes contidos: os signos; deseño do documento; algunhas regras útiles para unha escritura fluída; bibliografía.

Traballo xornalístico na Universidade de Vigo. Pautas para un correcto uso da linguaxe

Universidade de Vigo, s.d. Manual que ofrece os seguintes con-tidos: as maiúsculas e minúsculas; uso das minúsculas; os signos de puntuación; erros e dúbidas máis frecuentes no uso da lingua galega; proposta de emprego correcto da toponimia e onomásti-ca galega e foránea.

Libro de estilo do Concello de Santiago

Concello de Santiago de Compostela, 2007. Ofrece os seguintes contidos: acentuación; alteracións gráficas frecuentes; xénero e número: casos dubidosos; os tratamentos protocolarios; uso de maiúsculas e minúsculas; recursos tipográficos diacríticos; abre-viación; escrita dos números; expresión de tempo e espazo; a linguaxe non sexista; tradución dos nomes doutras linguas; os signos de puntuación; sintaxe; manual de documentos adminis-trativos; regras xerais para redactar unha referencia bibliográfi-ca; mudanzas normativas de interese; erros léxicos frecuentes; léxico xurídico e administrativo; locucións latinas; topónimos; falsos amigos.

124

apéndices

Relación de formas incorrectas e desaconsellables máis habi-tuais

Anexo en: Sobre a calidade da nosa lingua. Universidade da Co-ruña, 2007. Este material presenta unha relación de erros léxicos habituais coa súa forma correcta en galego e un exemplo de uso.

Locucións e frases feitas

Anexo en: Sobre a calidade da nosa lingua. Universidade da Coruña, 2007. Este material presenta unha relación de erros fra-seolóxicos habituais coa súa forma correcta en galego.

Abreviaturas máis empregadas

Anexo en: Criterios para uso da nosa lingua. Universidade da Coruña, 2007. Este material presenta unha relación das abrevia-turas máis habituais no uso.

Abreviaturas de tratamento

Anexo en: Criterios para uso da nosa lingua. Universidade da Coruña, 2007. Este material presenta unha relación das abrevia-turas de tratamento máis frecuentes.

Relación de siglas e acrónimos máis frecuentes

Anexo en: Criterios para uso da nosa lingua. Universidade da Coruña, 2007. Este material presenta unha relación de siglas e acrónimos de uso frecuente.

Relación dos topónimos máis habituais de fóra do Estado espa-ñol

Anexo en: Criterios para uso da nosa lingua. Universidade da Coruña, 2007. Este material presenta unha relación dos topóni-mos de fóra do Estado español en galego.

Relación dos topónimos máis habituais do Estado español

Anexo en: Criterios para uso da nosa lingua. Universidade da Coruña, 2007. Este material presenta unha relación dos topóni-mos de uso habitual do Estado español en galego.

Abreviaturas, siglas, símbolos e léxico

Anexo en: Manual de estilo. Universidade de Santiago de Com-postela, s.d. Este material presenta unha relación de abreviatu-ras, siglas e símbolos, así como un pequeno glosario de erros léxicos frecuentes.

Erros léxicos frecuentes

Anexo en: Libro de estilo do Concello de Santiago. Concello de Santiago de Compostela, 2007. Este material presenta unha relación de erros léxicos frecuentes.

Léxico xurídico e administrativo

Anexo en: Libro de estilo do Concello de Santiago. Concello de Santiago de Compostela, 2007. Este material presenta unha relación de formas equivalentes entre o castelán e o galego ad-ministrativo.

Locucións latinas

Anexo en: Libro de estilo do Concello de Santiago. Concello de Santiago de Compostela, 2007. Este material presenta unha re-lación de locucións latinas e as solucións equivalentes no galego actual.

Topónimos

Anexo en: Libro de estilo do Concello de Santiago. Concello de Santiago de Compostela, 2007. Este material presenta unha rela-ción de topónimos que recolle: comarcas de Galicia; concellos e xentilicios, comunidades e provincias españolas; estados mem-bros da Unión Europea e outros estados próximos á UE.

125

Falsos amigos

Anexo en: Libro de estilo do Concello de Santiago. Concello de Santiago de Compostela, 2007. Este material presenta unha relación de dúbidas léxicas e semánticas frecuentes nos pares de linguas castelán-galego e inglés-galego.

leXislación

Lexislación na páxina da SXPL

Compilación de lexislación lingüística na páxina web da Secre-taría Xeral de Política Lingüística. Ofrécese clasificada por ám-bitos e recolle os artigos específicos sobre dereitos e obrigas dos usos lingüísticos.

As leis en galego

Proxecto do Colexio de Avogados de Santiago de Compostela no que se ofrecen os textos legais publicados en lingua galega. A lexislación aparece agrupada segundo o ámbito estatal ou auto-nómico e aparece clasificada por orde cronolóxica.

Témoslle lei

Campaña emprendida pola Comisión de Normalización Lingüís-tica da Facultade de Dereito e mais o Servizo de Normalización Lingüística da USC. Nunha das seccións do sitio web desta cam-paña ofrécese unha ampla compilación de textos legais de uso cotián.

Videoteca

«Plurilingüismo»: capítulo 2 do programa Ben Falado! emitido pola TVG http://www.youtube.com/watch?v=vTRPn5ZsjL4

«Variedades e prestixio»: capítulo 32 do programa Ben Falado!

emitido pola TVG http://www.youtube.com/watch?v=drOrh-5Tw2oI

«O estándar é para o que é»: capítulo 89 do programa Ben Fa-lado! emitido pola TVG http://www.youtube.com/watch?v=Rh-Ki4O0xZzE

«Como galeguizar un nome ou un apelido?»: capítulo 129 do programa 70 Ben falado emitido pola TVG http://www.youtube.com/watch?v=yTtQsOb8zMU

«Os primeiros documentos en galego»: capítulo 242 do progra-ma Ben Falado! emitido pola TVG http://www.youtube.com/watch?v=_U61yH1YkLM

«Tesouros da lingua galega (1)»: capítulo 382 do programa Ben Falado! emitido pola TVG http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/capi-tulo-382-de-ben-falado-tesouros-da-lingua-galega-1

Hemeroteca

Artigos de investigación:

Castellón Alcalá, Heraclia (1998): «Análisis normativo del len-guaje administrativo», en Revista de Llengua i Dret, núm. 30, páxs. 7-46

Castellón Alcalá, Heraclia (2000): «La reforma del lenguaje ad-ministrativo: la experiencia de los Estados Unidos de América», en Revista de Llengua i Dret, núm. 34, páxs. 23-43

Castellón Alcalá, Heraclia (2006): «Empleos actuales del len-guaje administrativo. Enfoques recientes de estudio», en Revista de Llengua i Dret, núm. 46, páxs. 181-203

Castellón Alcalá, Heraclia (2007): «Elementos comunicativos del lenguaje administrativo», en XXV Congreso Internacional de AESLA, Universidad de Murcia, 19-21 de abril

126

artigos de inVestigación

Castellón Alcalá, Heraclia (2009): «Hacia la claridad en los textos administrativos», en Revista de Llengua i Dret, núm. 52, páxs. 85-115

Comet i Codina, Robert (1988): «La modernització de l’admi-nistració i el seu reflex en l’estil dels documents administratius», en Revista de Llengua i Dret, núm. 11, páxs. 7-27

Duarte i Montserrat, Carles (2009): «El llenguatge administratiu i jurídic: una renovació persistent», en Revista de Llengua i Dret, núm. 51, páxs. 39-46

Etxebarria Arostegui, Maitena (1997):«El lenguaje jurídico-ad-ministrativo: propuestas para su modernización y normaliza-ción», en Revista Española de Lingüística, núm. 27, 2, páxs. 341-380

Hattila Heikki (2009): «Los cambios del lenguaje administrativo y jurídico en el mundo de hoy», en Revista de Llengua i Dret, núm. 51, páxs. 17-37

Nagore Laín, Francho (2009): «El proceso modernizador del lenguaje administrativo español: hitos en su historia externa», en Revista de Llengua i Dret, núm. 52, páxs. 13-37

Salvador Caja, Gregorio (1990): «Observaciones sobre el len-guaje de la administración pública», en Epos: Revista de Filolo-gía, núm. 6, páxs. 115-128

artigos de prensa

(1990): «A institucionalización do idioma e a implicación das administracións», en La Voz de Galicia, 10.06.2005

(2006): «La “operativa”, los gerundios y el innecesario “del mis-mo”», en La Voz de Galicia, 25.07.2006

(2006): «La RAE ayudará al Gobierno a pulir el lenguaje de la Administración», en La Voz de Galicia, 25.07.2006

(2009): «En Galiza non existe conflito lingüístico», entrevista a Carlos Varela, fiscal xefe do TSXG, en A Nosa Terra, 11.07.2009

Bosque, Ignacio (2006): «La RAE, las palabras y las personas», en El País, 05.12.2006

Freixanes, Víctor F. (2006): «A lingua dos funcionarios», en La Voz de Galicia, 13.01.2006

Lázaro Carreter, Fernando (2010): «Desde el proscenio», en El País, 23.06.2010

Rubiales, Amparo (2006): «La RAE y el lenguaje», en El País, 28.11.2006

127

Glosariotermos administrativos e xurídicos

128

abreViaturas empregadas no glosario

adx. adxectivo adv. adverbioconx. conxunción f. femininofig. figuradamentei. intransitivoindef. indefinidolat. latinismoloc. locución ou frase feita m. masculinop. pronominalpl. pluralprep. preposición pt. participios. substantivosing. singulart. transitivov. verbo

129

abandonos.m. abandono

abaratarv.t. e i. abaratar, rebaixar

abarcarv.t. abarcar, abranguer

abastecedor -aadx. e s.abastecedor-a,forne-cedor-a,subministrador-a

abastecerv.t. e p. abastecer(se), forne-cer(se)

abastecimientos.m. abastecemento, fornece-mento

aberturas.f. abertura

abintestatoadv. ab intestato, sen testa-mento (loc.)

abogacías.f. avogacía

abogado -as.avogado-a

abogarv.i. avogar

abolicións.f. abolición

abolirv.t. abolir, derrogar

abonado -aadx.abonado-a,subscrito-a//aboado-a,pagado-a

abonarv.t. aboar, acreditar // aboar,pagar. Abonar en cuenta: aboar na conta // Abonarse (a unha publicación): v.t. ep. subscribirse

abonarés.f. obriga de pagamento ouresgardo de aboamento

abonos.m. abono, abonamento, f. subscrición //aboamento,pa-

gamento//fertilizanteabrogación

s.f. abrogaciónabrogar

v.t. abrogar, abolir, revogarabsolución

s.f. absoluciónabsolver

v.t. absolver. Absolver peti-ciones: contestar preguntas

absorberv.t. absorber

absorcións.f. absorción. Absorción deempresas: absorción de em-presas

abstencións.f. abstención

abstenersev.p. absterse

abundamiento (a mayor)loc. por maior abastanza, pormáis abastamento, ademais diso

abusarv.i. abusar, atropelar

abusos.m. abuso, asoballamento.Abuso de autoridad: abusode autoridade

acabamientos.m. acabamento

acabarv.t.acabar,rematar,finalizar

acaparamientos.m. acaparamento

acapararv.t. acaparar, recadar

acarrearv.t. causar, comportar, ocasio-nar, provocar

acaso (por si)loc. por se acaso

acatamientos.m. acatamento

acatarv.t. acatar

accederv.i. acceder

accesibleadx. accesible

accesións.f. accesión

accesos.m. acceso, camiño, paso

accesorio -aadx. accesorio -a // s.m. acce-sorio

accidentes.m. accidente

accionarv.t. accionar, facer funcionar(unmecanismo)//actuar(pro-cederxudicialmente)

accionariados.m. conxunto de accionistas

accións.f. acción. Acción al porta-dor: acción ao portador. Ac-ción penal: acción penal

acensarv.t. impor censo

acensuado -aadx.acensuado-a

acensuador -aadx. e s. censualista

acensuarv.t. impor censo

acepcións.f. acepción

aceptacións.f. aceptación

aceptos.m. aceptación bancaria (f.)

acervos.m. acervo

aclaracións.f. aclaración // s.m. esclarece-mento

aclararv.t. aclarar, esclarecer

aclaratorio -aadx.aclaratorio-a

acogersev.t. e p.acoller(se)

acogidas.f. acollida

acometerv.t. acometer, arremeter

acompañarv. acompañar // achegar ouxuntar

acontecimientos.m. acontecemento

acordarv.t. acordar, decidir // p. acor-dar(se),lembrar(se),recordar(-se)

acordeadx. acorde, concorde, de acordo

acosos.m. acoso

acotacións.f. acotación, nota marxinal,anotación

acotarv.t. coutar, acoutar

acrecencias.f. acrecentamento (m.)

acrecentamientos.m. acrecentamento

acrecerv.i. acrecentar, aumentar. De-recho de acrecer: dereito deacrecentar

acrecimientos.m. acrecentamento

acreditacións.f. acreditación

acreditarv.t. e p.acreditar(se)

acreedor -as. acredor -a. Concurso de

acreedores: concurso de acredores

actas.f. acta. Lectura del acta: lectura da acta. Levantar acta: redactar a acta. Exten-der acta: redactar a acta

activo -aadx. activo -a // s.m. activo. Activo financiero: activo financeiro

actos.m. acto. Acto seguido: a se-guir, logo. En el acto: no in-tre, no momento, deseguida.Acto seguido: inmediata-mente, a continuación. Acto procesal: acto procesual

actor -as. actor -triz (de teatro) // s. e adx. demandante. Actor ci-vil: demandante civil. Parte actora: parte demandante

actuado (de lo)loc. do que está feito, das ac-tuacións

actuanteadx. e s. actuante

actuarv.t. actuar

actuario -as.actuario-a

acuerdos.m. acordo, pacto f. avinza.De acuerdo con: de acordocon, consonte con. De co-mún acuerdo: de comúnacordo

acumulacións.f. acumulación

acusacións.f. acusación, inculpación

acusado -aadx. e s.acusado-a

130

acusador -aadx. e s.acusador-a

acusarv.t. acusar, culpar. Acusar re-cibo: acusar a recepción, no-tificar,avisar.Acuse de reci-bo:xustificantederecepción,aviso de recibimento. Aviso de recibo: notificación derecepción

adelantado (por)loc. por adiantado

adelantarv.p.adiantar(se)//v.t. adiantar,avanzar,avantar,progresar

adelante (en)loc. en adiante, de agora en diante, a partir de agora

adelantos.m. adianto, avance, anticipo

ademásadv. ademais, para máis

adeudarv.t. deber // Adeudar encuenta: cargar na conta

adeudos.m. débeda (f.)//cargo,débi-to(nunhaconta)//dereitosdealfándega (s.pl.)

adherirv.t. e p.adherir(se)

adhesións.f.adhesión

adiarv.adiar,aprazar

adiccións.f. adicción (ao consumo desubstancias)

adicionaladx. adicional

adirv.t.adir,aceptaroherdo

adjudicacións.f. adxudicación

adjudicarv.t. adxudicar, conceder, ou-torgar

adjudicatario -aadx. e s.adxudicatario-a

adjuncións.f. adxunción

adjuntarv.t. achegar ou xuntar, enga-dir. Adjuntar documentos: achegar documentos, xuntardocumentos, presentar do-cumentos. Adjunto remito: remitoxuntocon,achego(do-cumentos)

adjuntoadx. adxunto. Adjunto (le) remito: remítolle xunto con este escrito

admisións.f. admisión. Reservado elderecho de admisión: re-sérvaseodereitodeadmisión

admitirv.t. admitir, aceptar. Admitir a trámite: admitir a trámite

admonicións.f. admonición, amoestación

adopcións.f. adopción

adoptando -aadx. e s.adoptando-a

adquiribleadx. adquirible

adquiridor -aadx. e s.adquiridor-a

adquiriente ou adquirente:adx. e s. adquirente

adquisicións.f. adquisición

adquisitivo -aadx.adquisitivo-a

adscribirv.t. e p.adscribir(se)

adscripcións.f. adscrición

aduanas.f. aduana, alfándega

aduanero -aadx. e s.aduaneiro-a,alfande-gueiro-a

aducirv.t. aducir, alegar. Aducir de-manda: contestar, presentar a demanda

adulteracións.f. adulteración

adverso -aadx.adverso-a

advertencias.f. advertencia, m. aviso

advertirv.t. advertir, avisar

afectacións.f. afectación

afectarv.t. afectar

afecto -aadx. afecto -a.Afecto de in-validez: afecto de discapaci-dade

affidávits. m.affidávit

afianzador -aadx. e s.afianzador-a,fiador-a

afianzamientos.m.afianzamento

afianzarv.t. e p. afianzar(se), avalar,afiuzar

afiliacións.f.afiliación

afiliarv.t. e p.afiliar(se),porfillar

afrontarv.t. afrontar, enfrontar

agilizarv.t. axilizar

agios.m. axio

agiotajes.m. axiotaxe (f.)

agiotistas.m. axiotista

agotarv.t. e p.esgotar(se).Agotar lavía administrativa: esgotara vía administrativa

agradecimientos.m. agradecemento

agravanteadx. e s.f. agravante

agravarv.t. e p.agravar(se)

agravios.m. agravio, f. aldraxe, ofensa

agregacións.f. agregación

agregado -aadx. e s. agregado -a, engadi-do-a

agregarv.t. e p. agregar, engadir

ahijado -apt. e adx.porfillado -a (fillo -aadoptado-a)//afillado-a(dunpadriñooumadriña)

ahoraadv. agora. De ahora en ade-lante:deagoraen(a)diante,apartir de agora

ajeno -aadx. e s.alleo-a//s.m. alleo

ajustarv.t., i. e p.axustar(se),axeitar(-se), cinxir(se). Ajustar un precio: axustar, concertar un prezo. Ajustar un jornale-ro: contratar un xornaleiro

ajustes.m. axuste

alardes.m. alarde, f. ostentación//lis-

ta ou relación de asuntos pen-dentes (f.)

albaceas.m. testamenteiro

albaráns.m. albará

alcanzarv.t. alcanzar, acadar, atinguir,atinxir

alegacións.f. alegación

alegarv.t. alegar, aducir

alegatos.f. alegación

alevosamentealeivosamente, con aleivosía

alevoso -aadx.aleivoso-a

alevosías.f. aleivosía

alguacils.m. alguacil

alícuotaadx. alícuota

alienableadx. alienable, alleable

alienacións.f. alienación, m. alleamento // alienación, loucura

alienarv.t. alienar, allear

alijos.m. alixo, cargamento de con-trabando

alineacións.f. aliñación

allanamiento

allanarv.t. achaiar, achandar // v.i. achantar. Allanar un do-

s.m. aplanamento // achanta-mento, f. conformidade. Alla-namiento de morada: violación de morada, invasión de domicilio. Allanamiento a la demanda: achantamen-to ante a demanda, achanta-mento coa demanda, confor-midade coa demanda, asen-timento á demanda

131

micilio: violar un domicilio. Allanarse a la demanda: achantar ante a demanda,achantar coa demanda, con-formarse coa demanda, avirse á demanda

almacenajes.f. almacenaxe

almacenamientos.m. almacenamento

alquilarv.t. alugar, arrendar

alquilers.m. alugueiro, arrendamento,alugamento (acción de alu-gar) // alugamento, alugueiro,f. renda(prezoquesepaga)

altas.f. ingreso, inscrición (nuncorpo).Causar alta: ingresar(nuncorpo)//alta(dunhaen-fermidade). Dar el alta: dara alta. Darse de alta: inscri-birse

alterarv.t. e p.alterar(se)

aludirv.t. e i. aludir

alusións.f. alusión

alzas.f.alza,suba

alzadas.f.alzada,apelación

alzado -aadx. e s. alzado -a. A prezo alzado: a prezo axustado. A tanto alzado: a prezo con-certado,prezoglobal,aprezofixado,aprezoacordado

alzamientos.m. alzamento, sublevación(f.). Alzamiento de bienes: ocultación de bens

ámbitos.m. ámbito

amigableadx. amigable. Amigable componedor: amigable com-poñedor

amillaramientos.m. catastro, empadroamento

amojonamientos.m. demarcación (f.), amolloa-mento (m), derrega (f.), estre-ma (f), marcaxe (f)

amojonarv.t. amolloar, poñer os marcos, estremar, marxear, derregar

amonestación:s.f. amoestación, advertencia// s.pl. proclamas, monicións.Correr las amonestacio-nes: botar as proclamas ou asmonicións

amonestarv.t.amoestar//botarasprocla-mas, as monicións

amortizacións.f.amortización

ampararv.t. e p. amparar(se), protexer(se)

amparos.m. amparo. Al amparo de:ao amparo de, ao abeiro de,amparándose en

analess.m.pl. anais

anexarv.t. anexar

anexo -aadx. anexo-a// s.m. anexo

anotacións.f. anotación. Anotación preventiva: anotación pre-ventiva, anotación provisional

anteprep.ante,diantede/perante,enpresenzade.Comparecer ante: comparecer perante.

Ante mí: ante min, perante min, diante miña. Ante todo: ante todo, antes de nada, en primeiro lugar, primeiro de nada

antecedentess.m.pl. antecedentes

antecesor -as.antecesor-a

antedatas.f. antedata

antefirmas.f.antefirma

antejuicios.m.antexuízo

antelacións.f. antelación

antemano, deloc. de antemán, por adiantado

anteperíodos.m. anteperíodo

anteproyectos.m. anteproxecto

antesadv. antes. Cuanto antes mejor: canto antes mellor, o máis axiña posible, coa maior brevidade. Lo antes posible: o antes posible, coa maior bre-vidade

anticipacións.f. anticipación

anticiparv.t. e p. anticipar(se), adiantar(se)

anticresiss.f. anticrese

antigüedads.f. antigüidade

antijuridicidads.f. antixuricidade

antijurídico -aadx.antixurídico-a

anualidads.f. anualidade

anulabilidads.f. anulabilidade

anulacións.f. anulación

anularv.t. anular

anuncianteadx. e s. anunciante

anuncios.m. anuncio

análisiss.m. análise (f.)

añadirv.t. engadir

apalabrarv.t. e p.apalabrar(se)

aparcerías.f.parzaría,parcería

apariencias.f. aparencia

apartado -as.m. apartado, f. alínea(divisiónde textos) //adx. apartado -a,afastado -a, arredado -a, dis-tante

apartamientos.m. apartamento, afastamen-to, arredamento

apelacións.f. apelación

apelado -aadx. e s.apelado-a

apelanteadx. e s. apelante

apelarv.i. apelar, recorrer

apellidarv.t. e p.apelidar(se)

apellidos.m. apelido

apenasadv. apenas // case non, escasa-mente // conx. apenas, así que (inmediatamente)

apeos.m. apeo, derrega (f.), estrema(f.)

apercibimientos.m. apercibimento

apercibirv.t. e p.apercibir(se)

aperturas.f. apertura

aplazamientos.m.aprazamento,adiamento

aplazarv.t.aprazar,adiar,atrasar,pos-poñer

aplicacións.f. aplicación. Ser de aplica-ción: ser aplicable. En apli-cación de: en aplicación de

apoderado -aadx. e s.apoderado-a

apoderamientos.m. apoderamento, poder

apoderarv.t. e p.apoderar(se)

ápocas.f.ápoca(cartadepagamentoourecibo)

aportacións.f. contribución, achega, m. contributo

aportarv.t.xuntar,achegar,proporcio-nar//contribuír,subministrar,fornecer, dar

aportes.f. achega, contribución, m. contributo

apoyarv.t. apoiar

apoyos.m. apoio, fundamento, f. base

apreciarv.t. apreciar

aprecios.m. aprecio

132

apremiarv.t. constrinxir, urxir, compe-ler, apremar, apurar

apremios.m. constrinximento, f. prema,présa, m. apuro. Por vía de apremio: por vía de cons-trinximento, por vía executiva

apresurarsev.p. apresurarse

aprobacións.f. aprobación

aprobatorio -aadx.aprobatorio-a

apropiacións.f. apropiación

apropiarv.t. e p.apropiar(se)

aprovechamientos.m. aproveitamento

aprovecharv.t., i. e p. aproveitar(se) //v.i.ser beneficioso, resultar deproveito

apátridas. apátrida

apéndices.m.apéndice

arancels.m. arancel

arancelario -aadx.arancelario-a

aras (en, a)loc. de cara a, a prol de, para

arbitrajes.m. arbitraxe (f.)

arbitrios.m. arbitrio

archivarv.t. arquivar

archivos.m. arquivo

argumentarv.t. argumentar

armonizarv.t. e i.harmonizar

arqueos.m. arqueo

arraigos.m. arraigamento, enraiza-mento

arrass.f. pl. arras

arreglos.m. arranxo, amaño. Con arreglo a: conforme a, deacordo con, de conformidadecon, consonte con, segundo// convenio, pacto, f. avinza,compromiso. Llegar a unarreglo: chegar a un acor-do. Arreglo de los precios: axustedosprezos.Con arre-glo a derecho: conforme adereito. Con arreglo a suleal saber y entender: con-forme ao seu saber e entender

arrendador -aadx. e s.arrendador-a

arrendamientos.m. arrendamento, arrendo

arrendarv.t. arrendar, alugar

arrendatario -aadx. e s.arrendatario-a

arrendaticio -aadx.arrendaticio-a

arrepentirsev.p. arrepentirse

arrestarv.t. arrestar

arrestos.m.arresto//afouteza(f.), au-dacia (f.)

arrogacións.f. arrogación

arrogarv.t.arrogar,porfillar,adoptar//v.p. arrogarse, atribuírse

articularv.t. articular

artículos. artigo

asalariado -aadx. e s.asalariado-a

asalariarv.t. asalariar

asambleas.f. asemblea

asegurador -aadx. e s.asegurador-a

aseguramientos.f.aseguranza

asentamientos.m. asentamento

asentarv.t. e i, asentar, inscribir, rexistrar

asentimientos.m. asentimento, asenso. Asentimiento a la deman-da: conformidade coa deman-da, asentimento coa demanda

asesoramientos.m. asesoramento

asesorarv.t. e p.asesorar(se)

asesorías.f. asesoría

asientos.m. asento, asentamento, f. anotación. Asiento registral: anotación no rexistro

asignacións.f. asignación

asignarv.t. asignar, sinalar

asistenteadx. e s. asistente

asistirv.t. e i. asistir. Asistir a larazón: ter a razón, posuír arazón

asociado -aadx. e s.asociado-a

asumirv.t. asumir

asuncións.f. asunción

asuntos.m. asunto. Asunto pen-diente: asunto en suspenso,asunto pendente de tramita-ción ou de resolución

atencións.f. atención. En atención a: en atención a, por

atenerv.t. e p.ater(se)

atenuanteadx. e s.f. atenuante

atesoramientoatesouramento

atesorarv.t. atesourar

atestacións.f. atestación

atestados.m. atestado. Levantar unatestado: elaborar un ates-tado

atestarv.t.atestar,testificar,testemu-ñar//atestar,ateigar,acugular,atacar

atestiguarv.t.testemuñar,testificar

atrasarv.i. e p.atrasar(se)

atrasos.m.atraso//pl. atrasos

atribucións.f. atribución

atribuirv.t. atribuír

audiencias.f. audiencia

auditor -as.auditor-a

auditorías.f. auditoría

aumentarv.t. e i. aumentar

ausenteadx. e s. ausente

autenticarv.t. autenticar

autenticidads.f. autenticidade

autos.m. auto. Día de autos: díados feitos. Constar en au-tos:constarnosautos,figurarnos autos. A los autos de surazón: aos autos da súa clase,aos autos correspondentes

autocontratos.m. autocontrato

autofinanciacións.f.autofinanciamento(m.)

autoliquidacións.f. autoliquidación

autor -as.autor-a

autoridads.f. autoridade

autorizacións.f.autorización

autorías.f. autoría

avals.m. aval

avalador -aadx. e s.avalador-a

avalarv.t. avalar

133

avalistas. avalista

avaluacións.f. valoración

avaluarvalorar, determinar, avaliar

avalúos.m. avaliación (f.), valoración(f.). Avalúo de bienes: va-loración de bens, taxación debens

avecindamientos.m. aveciñamento

avecindarv.t. e p.aveciñar(se)

avenencias.f. avinza, m. acordo, pacto,arranxo

avenirv.t. e p.avir(se),conformar(se),ater(se)//v.i.achantar

averiguacións.f. indagación, descubrimento(m.), pescuda

averiguarv.t. indagar, inquirir // descu-brir

averías.f. avaría

avisador -aadx. e s.avisador-a

avisarv. avisar

avisos.m. aviso. Aviso precauto-rio: aviso preventivo, avisoprecautorio

avocacións.f. avocación

avocarv.t. avocar

avulsións.f. avulsión, extirpación

ayuntamientos.m. concello, municipio //

axuntamento, f. uniónbaja

s.f. baixa, diminución, perda// baixa, m. cesamento. Dar de baja: dar a baixa. Darse de baja: borrarse, excluírse,deixar de pertencer, retirarseJugar a la baja: xogar á baixa

bajarv.t., i. e p.baixar(se)

bajoadv e prep. baixo//adx. baixo

balances.m. balance

bancario -aadx.bancario-a

bancarrotas.f. bancarrota, creba

bandos.m. bando, edicto // bando, f. facción

baremos.m. baremo

bases.f. base. En base a: baseándo-se en, tendo en conta, de acor-do con, consonte con, segun-do, con base en, baseándoseen. A base de: a base de

bastanteadx.bastante,abondo-a,sufi-ciente//adv. dabondo, bastan-te. Poder bastante: poder cumprido,podersuficiente

bastantearv.t. e i. verificar a suficiencia(dundocumento),validar

bastanteos.m.verificacióndasuficiencia(loc.). Bastanteo de pode-res: verificación de poderes.Bastanteo de documentos: verificacióndedocumentos

beneficios.m.beneficio,proveito.A be-

neficio de:enbeneficiodebeneficioso -a

adx. beneficioso -a, proveito-so-a

benéfico -aadx.benéfico-a

bianualadx. bianual

bienadx. e s.m. ben. Bienes mue-bles o inmuebles: bens mo-bles ou inmobles. Bienes ga-nanciales: bens gananciais. Bienes comunales: bens comunais. Bienes domini-cales: bens dominicais. Bie-nes fungibles: bens funxi-bles. Bienes raíces: bens inmobles. Bienes demana-les: bens demanais, bens de dominio público, bens mos-trencos. Bienes de dominio público: bens de dominio público. Bien mostrenco: ben mostrenco, ben xacente. Bienes parafernales: bens parafernais

bienaladv. e s.f. bienal

bilateraladx. bilateral

bimensualadx. bimensual

bimestraladx. bimestral

bisiestoadx. bisesto

bodas.f. voda, m. casamento. Bodas de plata: vodas de prata. Bo-das de oro: vodas de ouro

bonificacións.f.bonificación

bonificarv.t.bonificar

bonos.m. bono

borradors.m. borrador

borrarv.t.. e p.borrar(se)

brevedads.f. brevidade. A la mayorbrevedad posible: o máis axiña posible, canto antes, coamaiorbrevidade,noprazomáis breve posible

brocárdicos.m. brocárdico, axioma legal

bruto -as.bruto//adx.bruto-a

bufetes.m. escritorio (moble paraescribir) // despacho (de avo-gacía) /clientela(f.) (dundes-pacho)

bursátiladx. bolsista

búsquedas.f. busca. Búsqueda y cap-tura: busca e captura

caberv.i. caber. Caber recurso: ca-ber recurso

cabildos.m. cabido

caducarv.t. e i. caducar, prescribir

caducidads.f. caducidade

calidads.f. calidade. A calidad de: coa condición de. En calidad de: en calidade de, como

calificacións.f.cualificación.Calificación registral:cualificacióndere-xistro

calificarv.cualificar

callejeroadx. da rúa, na rúa. Fiesta ca-llejera:festanarúa//s.f. guía de rúas

cámaras.f. cámara

cambiarv.t. e p.cambiar(se),trocar

cambistas.cambiador-a

cancelacións.f. cancelación

cancelarv.t. cancelar

canjes.m. troco, intercambio, f. per-muta

canjearv.t. trocar, intercambiar, per-mutar

canons.m. canon

cantidads.f. cantidade

capacidads.f. capacidade

capacitacións.f.capacitación,cualificación,formación. Escuela de ca-pacitación agraria: escolade formación agraria

capacitarv.t.capacitar,habilitar

capazadx.capaz

capitals.f.capital,cidade,urbe // s.m.capital,cadal,herdo//adx.ca-pital, crucial, fundamental

capitalismos.m. capitalismo

capítulos.m. capítulo

carearv.t. acarear

134

carecerv.i. carecer

carencias.f. carencia

careos.m. acareo

cargas.f. carga. Cargas y gravá-menes: cargas e gravames.Carga de la prueba: cargada proba

cargos.m. cargo. A cargo de: a cargo de, por conta de. A mi cargo:ao meu cargo. Con cargo a:con cargo a

cartas.f. carta. Carta de pago: car-ta de pagamento. Carta or-den: carta orde. Carta pue-bla: carta de poboamento

carteras.f. carteira. Cartera de pedi-dos: carteira de pedimentos

casacións.f. casación

casamientos.m. casamento

casarv.i. e t.casar(v.i. e t.), contraermatrimonio,esposar//v.t. ca-sar,anular(unhasentenza)

casicontratos.m. cuasicontrato

casidelictos.m. cuasidelito

casidomicilios.m. cuasidomicilio

casos.m. caso. En su caso: seéocaso, cando corresponda, seprocede, de ser o caso, che-gado o caso, cando cumpra,cando corresponda. En elcaso de autos: no caso que

nos ocupacastigo

s.m. castigocasual

adx. casualcasualidad

s.f. casualidadecatastral

adx. catastralcatastrar

v. catastrarcatastro

s.m. catastrocategoría

s.f. categoríacauce

s.f. vía, canle, m. conduto. Por sus cauces: polo seu camiño, polas súas vías. Cauce regla-mentario: vía regulamentaria

caucionarv.t. caucionar

caucións.f. caución

caudals.m. caudal // capital, fondos,bens.Caudal público: fon-dos públicos. Caudal here-ditario:benshereditarios

causas.f. causa. A causa de: porcausa de. Causa mayor: porforza

causahabienteadx. e s. habente-causa, suce-sor, causante

causalidads.f. causalidade

causanteadx. e s. causante

causarv.t. causar. Causar baja: cau-sar baixa, deixar vacante

causídico -aadx. e s.causídico-a

cautelas.f. cautela. Cautela y cau-ción: cautela e caución

cautelaradx. preventivo -a, precau-torio -a, cautelar. Medidas cautelares: medidas preven-tivas, medidas cautelares, me-didas precautorias

cedenteadx. e s. cedente

celebrarv.t. celebrar. Celebrar uncontrato: asinar un contrato.Celebrar una reunión: terlugar, realizar, organizar unhareunión

cédulas.f.cédula

censaladx.censual//s.m. censo

censarv.t. censar

censatario -aadx. e s. censatario

censos.m. censo

censor -as.censor-a

censualadx. censual

censualistas. censualista

censurarv.t. censurar

cerciorarseasegurarse

cerrarv.t. e p.pechar,fechar

certificacións.f.certificación

certificados.m.certificado

certificarv.t.certificar

cesacións.f. cesación, m. cesamento

cesanteadx. e s. cesante

cesarv.t. destituír, separar, cesar(v.i.), depoñer. Cesar a al-guien:destituíralguéndoseuposto

ceses.m. cesamento

cesionario -as.cesionario-a

cesións.f. cesión

cheques.m.cheque

chequeos.m. exame, recoñecemento

ciencias.f. ciencia. A ciencia cierta:concerteza,decerto,sendú-bida

cierres.m.peche,cerramento

circunscripcións.f. circunscrición

citas.f. cita

citacións.f. citación

citarv.t. citar. Citar a compare-cencia: citar a comparecen-cia, citar para comparecencia.Citar a remate: citar de re-mate

citatorio -aadx.citatorio-a

civilistas. civilista

clases.f. clase. De igual clase: domesmo tipo

cláusulas.f. cláusula

coaccións.f. coacción

coadyuvanteadx. coadxuvante

coautor -as.coautor-a

coberturas.f. cobertura

cobranzas.f.cobranza

cobrarv.t. cobrar

cobros.m. cobramento. Poner alcobro: poñer (ou pór) paracobrar

codicilaradx. codicilar

codicilos.m. codicilo

codificarv.t.codificar

códigos.m. código

coercibilidadadx. coercibilidade

coercitividadadx. coercitividade

coercitivo -aadx.coercitivo-a

coercións.f. coerción

cofiador -as.cofiador-a

cognicións.f. cognición

cohabitacións.f.cohabitación

cohechos.m. suborno

coheredero -as.coherdeiro-a

135

colacionarv.t. colacionar

colacións.f. colación

colateraladx. colateral

colectividads.f. colectividade

colectivo -aadx. colectivo -a // s.m. colec-tivo

colegiados. e adx. colexiado-a

colegios.m. colexio

colindanteadx. lindeiro -a, contiguo -a,confinante, limítrofe, estre-meiro-a(predios,campos)

colindarv.i. estremar, entestar, estre-mar, lindar

colisionarv.i.colidir,chocar,bater

colisións.f. colisión

colitigantes. colitigante

colonatos.m. colonato

coludirv.i. coludir

colusións.f. colusión

comanditas.m. comandita

comanditarv.t. comanditar

comanditario -aadx.comanditario-a

cometerv.t. cometer

cometidos.m. comisión (f.), encargo //

traballo, obriga (f.)comisar

v.t. comisarcomisario -a

s. comisario-acomisaría

s.f. comisaríacomisionista

s. comisionistacomiso

s.m. comiso, f. confiscacióncomisorio -a

adx.comisorio-acomitente

adx. e s. comitentecomodante

s. comodantecomodatario -a

s.comodatario-acomodato

s.m. comodatocomparecencia

s.f. comparecenciacomparecer

v.i. comparecer. Comparez-co y digo:comparezoedigo

comparecienteadx. e s. comparecente

compelerv.t. compeler

competerv. competer, corresponder

competirv.i.competir,rivalizar

compilacións.f. compilación

complicidads.f. complicidade

componedor -as.m. compoñedor -a, compos-tor-a.Amigable compone-dor: compoñedor amigable

componerv.t. e p. compoñer, compor

compraventas.f. compravenda

comprobarv.t. comprobar, verificar, con-formar

compromisario -aadx.compromisario-a

compulsas.f. compulsa

compulsacións.f. compulsa

compulsarv.t. compulsar

compulsións.f. compulsión

compulsorio -aadx. e s.compulsorio-a.Man-dato compulsorio: manda-do compulsorio

cómputos.m. cómputo, cálculo, f. conta

comunaladx. comunal. Bienes comu-nales: bens comunais

comunero -as. e adx.comuneiro-a

comunicarv.t., i. e p.comunicar(se)

comunidads.f. comunidade

concederv. conceder, outorgar, dar

concejal -as.concelleiro-a

concernirv.i. concernir, atinxir, afectar

concertacións.f. concertación

concertarv.t. e i. concertar, acordar, con-vir, concordar, pactar

concesións.f. concesión, licenza,m. per-miso

conciertos.m. concerto

conciliacións.f. conciliación, avinza,m. acordo

concluirv.t. concluír, rematar, terminar

conclusións.f. conclusión,fin,m. remate, termo

concluso -aadx.concluso-a

conculcarv.t. conculcar, infrinxir, con-culcar,desprezar

concurrencias.f. concorrencia, concurso(m.). Concurrencia de cré-ditos: concorrenciadecrédi-tos

concurrirv.i. concorrer, asistir

concursado -aadx. e s. falido-a,concursado-a

concursarv.i. concursar

concursos.m. concurso. Concurso deacreedores: concurso de acredores. Concurso-opo-sición: concurso oposición.Concurso-subasta: concur-so-poxa

concusións.f. concusión

condenas.f. condena. Condena encostas: condena en custas

condenarv.t. e p.condenar(se)

condenatorio -aadx.condenatorio-a

condicións.f.condición,índole,natureza

condominios.m. condominio

condonacións.f. condonación

condonarv.t. condonar

conduccións.f. condución

conductas.f. conduta

condueño -as. copropietario -a, condómi-no-a

condómino -as. condómino -a, copropieta-rio-a

conectarv.t. conectar

conexións.f. conexión

conexo -aadx. conexo -a, conectado -a,relacionado-a

conferirv.t. conferir, conceder, outor-gar

confesións.f. confesión

confeso -aadx.confeso-a

confiscarv.t. confiscar, comisar, embar-gar

conflictos.m.conflito

conformeadx.conforme//prep. conson-te, de acordo con, segundo //conx. a medida que, segundo, conforme

conformidads.f. conformidade. De confor-midad con: de conformidade con, conforme a, de acordo con. En conformidad con:

136

de acordo conconfrontación

s.f. confrontación confrontar

v.t. confrontar, cotexar, con-trastar, comparar

congruencias.f. congruencia, coherencia,congruidade

conjuncións.f. conxunción, unión, xun-ción

conminacións.f. conminación

conminarv.t.cominar,ameazar,intimar

conmutarv.t. conmutar, cambiar, trocar,mudar, trocar

connivencias.f. conivencia, complicidade

conocerv. coñecer, saber

conocimientos.m. coñecemento. Poner enconocimiento: dar coñece-mento de, comunicar, infor-mar·

consanguinidads.f. consanguinidade

consecuencias.f. consecuencia, m. efecto, re-sultado. En consecuencia: en consecuencia, xa que logo,por conseguinte

conseguirv.t. conseguir, acadar, lograr,obter

consejero -as.conselleiro-a

consejerías.f. consellería

consejos.m. consello, f. advertencia, recomendación, suxestión //

m. consello, f. reuniónconsenso

s.m. consenso, acordo, consen-timento, f.avinza

consensualadx. consensual

consentimientos.m. consentimento, permiso,f. licenza

consentirv.t. consentir, permitir

consideracións.f. consideración. En consi-deración a: tendo en conta,considerando, como conse-cuencia de

considerarv.t. considerar

consignacións.f. consignación

consignarv.t. consignar

consignatario -as.consignatario-a

consiguienteadx. conseguinte. Por con-siguiente: por conseguinte, polo tanto, xa que logo

consortes. consorte, cónxuxe

constancias.f. constancia

constituirv.t. e p.constituír(se)

constituto -apt.constituto-a,posesorio-a

constituyenteadx. constituínte

consuetudinario -aadx.consuetudinario-a

contabilidads.f. contabilidade

contabilizarv.t.contabilizar

contado -aadx. contado -a, xusto -a. Pagar al contado: pagar de contado, pagar ao momento. Al contado: ao contado

contadurías.f. contadoría

contarv.t.. e p. contar(se).A contardesde: que comezará a con-tar,apartir,contado(s)

contemplarv.t. considerar, prever

contencioso -aadx.contencioso-a

contenerv.t. conter

contenido -as.m.contido//adx. contido-a

contestacións.f. contestación

contesteadx.confirmarotestemuñoou non discrepar. Testigos con-testes: testemuñas contestes

contingentes.m. continxente // adx. even-tual, circunstancial

continuacións.f. continuación. A conti-nuación: a seguir, a continua-ción

contraprep. contra. Por contra: pola contra

contraacusacións.f. contraacusación

contracédulas.f.contracédula

contraerv.t. e p.contraer(se)

contrafueros.m. contraforo

contraordens.f. contraorde

contrapartidas.f. contrapartida

contraprestacións.f. contraprestación

contrario -aadx. contrario -a, oposto -a.Por el contrario: pola con-tra, polo contrario

contraseguros.m. contraseguro

contrasellarv.t. contraselar

contratas.f. contrata

contratacións.f. contratación

contratistas. contratista

contratos.m. contrato. Contrato dealquiler: contrato de aluguei-ro, contrato de arrendamen-to. Contrato de compra yventa: contrato de compra evenda

contravencións.f. contravención

contravenirv.t. contravir

contrayenteadx. e s. contraente

contribucións.f. contribución, imposto (m.)//contribución,achega

contribuirv.i. contribuír

contribuyenteadx. e s. contribuínte

contumacias.f. contumacia, teimosía, em-peño, teima

contumazadx.contumaz,teimoso-a

convalidacións.f. validación

convalidarv.t. validar

convencións.f. convención

convenienteadx. conveniente, axeitado -a,adecuado-a

convenios.m. convenio, axuste, acordo,trato, pacto, f. avinza

convenirv.t. convir, acordar, pactar,avinzar

convocarv.t. convocar, citar

convocatorias.f. convocatoria

conyugaladx. conxugal

cónyuges. cónxuxe, consorte

cooperacións.f. cooperación, axuda

cooperativas.f. cooperativa

coordinador -acoordinador-a

coordinarv.t. coordinar

copartícipes.copropietario-a,copartícipe

copropietario -as.m. copropietario -a, condó-mino-a

corredor -aadx. corredor, que corre // s. corretor, axente. Corredor de comercio: corretor de co-mercio. Corredor de fincas: corretor inmobiliario

corredurías.f. corretaxe

correos.m. correo. A vuelta de co-rreo: no correo seguinte

137

correrv.i. correr. Correr a cargode: correr a cargo de

corresponderv.i. e p.corresponder(se)

corretajes.f. corretaxe

corrientes.f. corrente. El día... de loscorrientes: o día ... deste mes

cosas.f. cousa. Cosa juzgada: cou-sa xulgada

costass.f.pl.custas//loc.A costa de:á custa de, por conta de

costes.m. custo. Precio de coste: prezodecusto

costumbres.f. costume (m.). Buenas/malas costumbres:bos/ma-los costumes

cotejarv.t. cotexar, confrontar, com-parar,autenticar,verificar

cotejos.m. cotexo, f. comparación,constatación,comparanza

cotizacións.f.cotización

cotizarv.t. e p.cotizar(se)

creces (con)loc. de sobra, dabondo, ampla-mente, abundantemente, por demais, de sobra

credencials.f. credencial, acreditación //adx. credencial Cartas cre-denciales: cartas credenciais

créditos.m. crédito, préstamo de di-ñeiro. Crédito a largo, me-dio y corto plazo: crédito a

longo,medioecurtoprazo //creto (non monetario) con-fianza, boa fama, sona. Dar crédito: dar creto, crer

cuadrienaladx. cuadrienal

cualidads.f. calidade

cuanto (en, a)loc. en canto a, tocante a, polo que fai a

cuanto (por)loc. por canto, xa que, dado que, posto que

cuantías.f. contía

cuasicontratos.m. cuasicontrato

cuasidelitos.m. cuasidelito

cuasiusufructos.m. cuasiusufruto

cuatrienals.m. cuadrienal

cuatrienios.m. cuadrienio

cuentas.f. conta. Cuenta acreedo-ra: conta acredora. Cuenta corriente: conta corrente.Cuenta deudora: conta de-bedora. Por cuenta de: porconta de. A cuenta y riesgo: por conta e risco, a conta e ris-co. En resumidas cuentas: enresumo,endefinitiva

cuentacorrentistas.titular(dunhacontacorren-te)

cuestionarvt. cuestionar, pór en dúbida

cuestionarios.m. cuestionario

cuestións.f. cuestión. Cuestión per-

judicial: cuestión prexudi-cial. Cuestión de derecho: cuestión de dereito. Cues-tión de hecho: cuestión de feito

culpabilidads.f. culpabilidade, culpa, res-ponsabilidade

culpableadx. e s. culpable

culparv.t. e p.culpar(se)

culposo -aadx.culposo-a,culpable

cumplido -as.m. cumprido // adx. cumpri-do-a

cumplimentarv.t.cubrir,encher(uncuestio-nario) // cumprimentar, sau-dar, facer cumprimentos

cumplimientos.m. cumprimento. De obli-gado cumplimiento: de cumprimento obrigado. En cumplimiento de: en cum-primento de, para cumprir

cumplirvt., i. e p.cumprir(se)

cuotas.f. cota

cupos.f. cota, cantidade // s.m. qui-ñón, lote, f. partilla, leva. Ex-cedente de cupo: excedentede leva

cupóns.m. cupón

curador -as.curador-a

curadurías.f. curadoría

curatelas.f. curadoría

cursarv.t. tramitar, enviar, transmitir.Cursar un expediente: tra-mitar un expediente. Cursar un convenio: subscribir unconvenio // cursar (seguir uncurso)

cursos.m. curso. El año en curso: este ano. Moneda de cursolegal: moeda de curso legal.En curso: actualmente

custodias.f. custodia

custodiarv.t. custodiar, gardar

dacións.f. dación, cesión. Dación en pago: dación en pagamento

dado -aadx. e pt.dado-a.Dada cuen-ta: informado -a, foi dadaconta. Dado que: dado que, visto que, xa que

dador -aadx. e s.dador-a

damnificacións.f.damnificación

damnificador -aadx.damnificador-a

damnificarv.t.damnificar

darv.t. e p. dar(se). Dar abas-to: dar abasto, ser abondo,chegar. Dar audiencia: daraudiencia. Dar aviso: avisar.Dar comienzo:comezar,ini-ciar. Dar cuenta: dar conta,informar. Dar cumplimien-to:darparte,notificar,comu-nicar, avisar. Dar traslado:comunicar. Darse cuenta:darse (de) conta, decatarse.Darse de alta: inscribirse.Darse de baja: excluírse,

deixar de pertencer, retirarsedata

s.f. datadatar

v.t. datardato

s.m. datodañar

v. danardaño

s.m. dano. Daños y perjui-cios: danos e perdas

dañoso -aadx.danoso-a,daniño-a

debes.m. debe. Debe y haber: debeehaber

deberv.t. e i. deber // s.m. deber,f. obriga

debido -aadx. e pt. debido -a. Debido a: debido a, por causa de, por razónde,pormorde

débitos.m.débito,cargo,f. débeda

decaerv.i. decaer. Decaer en su de-recho:perderodereito(unhapersoa)//prescribir,caducar

decenaladx. decenal

decenios.m. decenio

decidirv.t. e p. decidir(se), acordar,convir

decirv.t. dicir. A decir verdad:francamente, con franqueza,con sinceridade, a dicir ver-dade

decisións.f. decisión, resolución, m. acordo

138

decisorio -aadx.decisorio-a

declaracións.f. declaración

declararv.t. e p.declarar(se)

declarativo -aadx.declarativo-a

declaratorio -aadx.declaratorio-a

declinarv.t. e i. declinar

declinatorias.f. declinatoria

decomisarv.t comisar, requisar, incautar

decomisos.m. comiso, f. confiscación

decretos.m. decreto

deduccións.f. dedución

deducibleadx. deducible

deducirv.t. deducir, alegar

defectos.m. defecto, f. deficiencia.En su defecto: de non o haber,na súa ausencia, no seu lugar, de non existir, en todo caso. En defecto de: a falta de. Defecto de forma: defecto de forma

defensor -aadx. e s.defensor-a

defensorios.m. defensorio

defensorías.f. defensoría

deferirv.t. e i. deferir

déficits.m.déficit

deficitario -aadx.deficitario-a

definitivo -aadx. definitivo -a, decisivo -a,terminante

deflacións.f.deflación

defraudacións.f. defraudación

defraudador -aadx. e s.defraudador-a

defraudarv.t. defraudar

defuncións.f. defunción, morte, m. óbito,deceso, pasamento, falece-mento

dejacións.f. renuncia, desistencia, ce-sión, m. abandono, deixamen-to (de bens, dereitos, obri-gas). Dejación de bienes: renuncia, abandono de bens.Dejación en la demanda: desistencia da demanda

dejarv.t. deixar. Dejar nota: ano-tar, deixar nota. Dejar sinefecto: deixar sen efecto

delacións.f. delación, denuncia

delatarv.t. delatar, denunciar

delegarv.t. delegar

deliberacións.f. deliberación

deliberarv.i. deliberar, discutir, tratar,debater

delictivo -aadx.delituoso-a

delictuoso -aadx.delituoso-a

delimitacións.f. delimitación

delincuencias.f. delincuencia

delincuenteadx. e s. delincuente

delinquirv.i. delinquir

delitos.m. delito

demandas.f. demanda, pedimento (m.), petición

demandado -aadx. e s.demandado-a

demandanteadx. e s. demandante

demanialadx. demanial

demanios.m. demanio

demarcacións.f. demarcación

demoras.f. demora, mora, tardanza,adiamento (m.), aprazamento(m.). Intereses de demora: xuros de mora. Sin demora:decontado, rápido, sen demo-ra

denegacións.f. denegación. Denegación de auxilio: omisión de soco-rro, denegación do deber desocorrer, omisión do deber desocorrer

denegarv.t. denegar

denuncias.f. denuncia

denuncianteadx. e s. denunciante

denunciarv.t. denunciar

dependencias.f. dependencia, subordina-ción

dependienteadx. e s. dependente

deponerv.t. depoñer, depor, destituír// v.i. depor, declarar. Depo-ner como testigo: depoñercomo testemuña

depositanteadx. depositante

depositarv.t. depositar

depositario -aadx. e s.depositario -a (dunhacantidade,dun segredo) // te-soureiro-a(dunhatesourería)

depositarías.f. tesouraría, tesourería

depreciacións.f. depreciación

depósitos.m. depósito

derechos.m. dereito // adx. dereito -a.Derecho de acrecer: dere-ito de acrecentar. Derecho de paso: pasantía, pasaxe.Derecho consuetudinario: dereito costumeiro ou con-suetudinario. Derecho pro-cesal: dereito procesual. De-rechos humanos: dereitoshumanos. Derechos reales: dereitos reais. Conforme aderecho: segundo o derei-to. De derecho: de dereito.Derechohabiente: o querecibe o dereito. Derecho de habitación: dereito de vi-venda. Derecho financiero: dereito financeiro. Derecho de petición: dereito de pe-dimento. Derecho procesal: dereito procesual. Derecho

de tanteo: dereito de tanteo. Como en derecho mejor proceda: como corresponda en dereito, como proceda en dereito. De pleno derecho: de pleno dereito. Lo que a su derecho convenga: o que conveña ao seu dereito

derogacións.f. derrogación

derogarv.t. derrogar, abrogar, abolir,revogar

derogatorio -aadx. derrogatorio -a, derroga-dor-a,anulatorio-a

derramas.f. derrama (repartición dunimposto)

derramarv.t. derramar (repartir un im-posto)

desacatos.m. desacato, f. desobediencia

desacuerdos.m. desacordo, f. desconfor-midade

desaforarv.t. desaforar

desafueros.m. desaforo, desaforamento,atropelo, desmán, asoballa-mento, abuso

desahuciarv.t.desafiuzar,botar//v.p. des-esperanzarse

desahucios.m. desafiuzamento. Orden de desahucio: orde de desa-fiuzamento

desalojarv.t. desaloxar

desamortizacións.f.desamortización

139

desamortizarv.t.desamortizar

desarrollarv.t. e p.desenvolver(se) //des-enrolar(desfacerunrolo)

desarrollos.m. desenvolvemento

descargos.m. descargo, f. descarga

descendencias.f. descendencia

desconfiarv. i.desconfiar

desconocerv.t. descoñecer

desconocido -aadx. e s.descoñecido-a

descontarv.t. descontar

descubierto -as.m. descuberto // adx.descu-berto-a

descubrirv.t. e p.descubrir(se)

descuentos.m. desconto

desembargarv.t. desembargar

desembolsarv.t. desembolsar, pagar

desembolsos.m. desembolso

desempeñarv.t. e p.desempeñar(se)

desempeños.m. desempeño

desempleado -aadx. e s.desempregado-a

desempleos.m. desemprego, paro

desenvolverv.t. desenvolver, desenvurullar(unpaquete),desenvolver (unproxecto, unha acción, etc.)

// desenvolver(se) amañar(se),defender(se)

desestimacións.f. desestimación

desestimarv.t. desestimar, denegar. Des-estimar una demanda: rexeitarunhademanda,deses-timarunhademanda

desfalcarv.t. desfalcar

desfalcos.m. desfalco, desfalcamento

desglosarv.t. desagregar, detallar, espe-cificar // desagregar, separar,repartir

desgloses.m.detalle,//f.especificación,pormenorización//desagrega-ción,separación(deautos,deexpedientes),repartición

desgravacións.f. desgravación

desgravarv.t. desgravar

desheredacións.f.desherdamento(m.)

desheredarv.t.desherdar

designacións.f. designación

designarv.t. designar, nomear, designar

desistimientos.f. desistencia

deslindarv.t. deslindar, estremar, deli-ñar, derregar

deslindes.m. deslindamento, deslinde,f. derrega, estrema. Deslinde y amojonamiento: deslinda-mento e marcaxe

despacharv.t. e i.despachar

despachos.m.despacho

despedirv.t. e p.despedir(se)

despenalizacións.f.despenalización

despenalizarv.t.despenalizar

despidos.m. despedimento, despido

despliegues.m. desenvolvemento, despre-gamento // s.f. demostración,exhibición,ostentación

desposeerv.t. desposuír //v.p. renunciar(aoqueseposúe),desprender-se, prescindir

desposeimientos.m. desposuimento

destajos.m. axuste. A destajo: a obrafeita, ao axuste, a traballo feito

destinarv.t. destinar

destinatario -aadx. e s.destinatario-a

destinos.m. destino

destitucións.f. destitución

destituirv.t. destituír, depoñer, cesar,relevar, suspender

desusos.m. desuso

desvalorizacións.f. desvalorización, devalia-ción

desvalorizarv.t. e p.desvalorizar(se)

desventajas.f. desvantaxe

detallarv.t.detallar,pormenorizar

detalles.m. detalle, pormenor, f. parti-cularidade,miudeza//f. conta, factura ou lista detallada. En detalle: polo miúdo. Al de-talle: polo miúdo

detallistas. retallista, vendedor polomiúdo

detasas.f. detaxa, rebaixa, dedución,desconto (m.)

detencións.f. detención

detenerv.t. deter, parar // arrestar,prender

detentacións.f. retención

detentarv.t. deter, reter (algo sen de-reito)

detentor -aadx. e s.retentor-a,detentor-a

deterioros.f. deterioración, m. estrago

determinacións.f. determinación, resolución

determinarv.t. determinar

detractarv.t.detraer,subtraer//difamar

detrimentos.m.detrimento,prexuízo

deudas.f. débeda. Safisfacer una deuda: pagar unha débeda.Deuda a corto o largo pla-zo: débeda a curto ou lon-go prazo. Deuda flotante: débeda flotante. Deuda ga-rantizada:débedagarantida

deudor -aadx. e s.debedor-a

devaluacións.f. depreciación, devaliación

devaluarv.t.depreciar,desvalorizar

devengado -aadx. devindicado -a, acumula-do-a,recibido-a

devengarv.t. devindicar, adquirir ou tero dereitoapercibir,percibir//retribuír//producir,acumular(xuros).Estas dietas se de-vengarán desde el día enque pase la frontera: estasaxudas de custo devindicaran-se dende o día en que pase afronteira

devengos.f. devindicación, percepción m. dereito á percepción // f. acumulación. Gratifica-ciones periódicas en su de-vengo: gratificacións periódi-cas na súa devindicación. Período de devengo: pe-ríodo de devindicación

devolucións.f. devolución

devolutivo -aadx.devolutivo-a

días.m. día. Estar al día: estarao corrente. Día de autos:día dos feitos. Día hábil: díahábil.En su día: no seu día,no seu momento, cando co-rresponda

dictamens.m. ditame

dictaminarv.t. ditaminar

140

dictarv.t. ditar

difamacións.f. difamación

diferencias.f. diferenza. A diferenciade:adiferenzade,aocontra-rio de, en contraposición a

diferirv.t.diferir, adiar, atrasar //v.i.diferir, diferenciarse

dilacións.f. dilación, m. atraso

dilapidacións.f. dilapidación

dilapidarv.t. dilapidar, desbaldir, estra-gar, malgastar

dilatorio -aadx.dilatorio-a

diligencias.f. dilixencia, xestión, trámite(m.). Diligencias para me-jor proveer: actuacións para mellor resolver. Evacuar una diligencia: realizar unha di-lixencia

diligenciarv.t. dilixenciar, tramitar

dimananteadx. dimanante

dimanarv.t. dimanar, xurdir, manar(auga)

dimisións.f. dimisión

dimitirv.t. dimitir

direccións.f.dirección, traxectoria //m. enderezo(indicacióndonomeedomicilio)

directivaadx.directivo-a//s.f. directiva

directrizs.f.directriz

dirigirv.t.dirixir,mandar,enviar/di-rixir, conducir, rexer / dirixir,conducir,guiar(unvehículo)

dirimenteadx. dirimente

discernimientos.m. discernimento. Discer-nimiento de la tutela: ou-torgamento (concesión) datutela. Discernimiento detutor: nomeamento de titor

discurrirv.t. discorrer

disensións.f. disensión

disentimientos.m. disentimento, desacordo

disfrutarv.t. gozar, beneficiarse, des-frutar

disfrutes.m.gozo,beneficio,desfrute

disolverv.t. disolver

dispensas.f. dispensa

dispensableadx. dispensable

disponerv.t,. i e p.dispoñer(se),dispor(-se)

disponibilidads.f. dispoñibilidade

disponibleadx. dispoñible

disposicións.f. disposición. A su disposi-ción: ao seu dispor

distribuidor -aadx. e s.distribuidor-a

distribuirv.t. distribuír, repartir

disuasivo -aadx.disuasivo-a

disuasorio -aadx.disuasorio-a

divorcios.m. divorcio

documentos.m. documento. Documen-to fehaciente: documento fidedigno (autenticado, indu-bitado)

dolos.m. dolo. De mediar dolo: se haidolo

doloso -aadx.doloso-a

domiciliarv.t. e p.domiciliar(se)

domicilios.m. domicilio

donacións.f.doazón

donanteadx. e s.doador-a

donativos.m.donativo,doazón(f.)

dorsos.m. dorso. Al dorso: no dorso

dotacións.f. dotación

dotarv.t. dotar

dotes.f. dote (m.)

drogadiccións.f. drogadicción

dudas.f. dúbida

dudarv.t. e i. dubidar

dúplicas.f. dúplica

duplicado -aadx.duplicado-a

duplicarv.t. duplicar, dobrar

echazóns.m.lanzamento//alixamento,alixo(accióneefectodelanzara carga ao mar cando cómprealiviaraembarcación).Echa-zón marítima: alixamentomarítimo

ecuánimeadx. ecuánime

edads.f. idade

edictos.m. edicto

efectividads.f. efectividade

efectos.m. efecto. A efectos de: para os efectos de, cofinde,co obxecto de. A todos losefectos: para todos os efec-tos. Surtir efecto: producir efecto. A los solos efectos: só para os efectos, para os únicos efectos. A tal efecto: para tal efecto, con tal efecto

efectuarv.t. efectuar. Efectuar di-lixencias: levar a cabo di-lixencias

efraccións.f. efracción

efractor -as.efractor-a

egresos.m. saída (f.) (partidaanotadanohaberdunhaconta)

ejecucións.f. execución

ejecutanteadx. e s. executante

ejecutarv.t. executar

ejecutorio -aadx.executorio-a

ejemplaradx. e s.m. exemplar

ejemplificarv.t.exemplificar

ejercerv.t. e i. exercer

ejercicios.m. exercicio

ejercitarv.t. exercitar, exercer // v.p.exercitarse, adestrarse

eleccións.f. elección, escolla

elegirv.t. elixir, escoller

elevarv.t. e p. elevar(se) // dirixir,enviar (escritos), dar coñece-mento

eludirv.t. eludir

emanciparv.t. e p.emancipar(se)

embargarv.t. embargar, requisar, comi-sar

embargos.m. embargo, embargamento.Trabar embargo: realizarembargo, embargar

embolsarv.t. embolsar

emolumentos.m. emolumento, salario, f. re-tribución, paga, soldada

empadronamientos.m. empadroamento

empadronarv.t. e p.empadroar(se)

empeñarv.t. empeñar // v.p. empeñar-se, endebedarse / empeñarse,porfiar(i.), teimar (i.)

141

empeños.m. empeño, f. teimosía

emplazamientos.f. situación, colocación, posición // f. convocatoria,m. emprazamento. Lugar deemplazamiento: situación,localización

emplazarv.t.situar,colocar//emprazar(citaraalguénparaquecom-pareza nun sitio), citar. Em-plazar a las partes: empra-zar,citaraspartes.Emplazar en legal forma: citar de for-ma legal

empleado -as.empregado-a

empleador -aadx.empregador-a

emplearv.t.e p.empregar(se)

empleos.m. emprego

empréstitos.m.empréstito

enajenableadx. alleable, alienable

enajenacións.m. alleamento, f. alienación.Enajenación de bienes: alleamento de bens

enajenarv.t. allear, alienar, peñorar,transmitir // desvariar, tolear,estar fóra de si

encabezamientos.m. encabezamento, f. cabe-ceira

encabezarv.t.encabezar

encajes.m. encaixe. Encaje de pri-mas: cobramento de primas

encarcelamientos.m. encarceramento, f. deten-ción, prisión, reclusión

encarcelarv.t. encarcerar, deter, prender,recluír

encarecimientos.m. encarecemento

encargarv.t. e p.encargar(se)

encargos.m. encargo, encarga (f.)

encartamientos.m. encarte

encartarv.t. encartar

encausado -aadx. e s.procesado-a

encausarv.t. procesar

encauzarv.t.canalizar,encamiñar,enca-rreirar, guiar, encanar, dirixir

encomiendas.f. encomenda, encomenda-mento (m.)

enconmendarv.t. encomendar

encubrimientos.m. encubrimento

encubrirv.t. e p.encubrir(se)

endeudamientos.m. endebedamento

endeudarsev.p. endebedarse, empeñarse

endosanteadx. e s. endosante

endosarv.t. endosar, transferir, cargar

endosos.m. endoso

enervarv.t. e p.enervar(se) //neutrali-

zar,debilitar,desvirtuarenfiteusis

s.f.enfiteuseenfiteuta

s.enfiteutaenfitéutico -a

adx.enfitéutico-aengaño

s.m. enganoenjuiciamiento

s.m. axuizamento, procesa-mento, xulgamento

enjuiciarv.t.axuizar,procesar,xulgar

enlaces.m.enlace, nexo //f. ligazón

enmendarv.t. emendar, corrixir, rectifi-car, sanear // p. emendar(se),reformar(se)

enmiendas.f. emenda

ensañamientos.m. asañamento

enseress.m. pl. aparellos, utensilios //mobles, moblaxe (f. sing.)

entes.m. ente, organismo f. entida-de Ente público: ente públi-co, entidade pública

entenderv.t., i. e p.entender(se)

entendimientos.m. entendemento

enterado -aadx.informado-a

enterarv.t. comunicar, facer saber,informar//v.p. informarse, po-ñerse ao corrente, decatarse,ser sabedor, ter coñecemento

entidads.f. entidade

entorpecerv.t. entorpecer

entranteadx. entrante

entrarv.i. entrar. Entrar en vigor: entrar en vigor

entredichos.m. interdito, f. prohibición.Estar en entredicho: estaren cuestión. Poner en en-tredicho: poñer ou pór endúbida

entregas.f. entrega

entregarv.t. e p.entregar(se)

enumeracións.f. enumeración

enumerarv.t. enumerar

enviarv.t. enviar, mandar

envíos.m. envío

epígrafes.f. epígrafe

equidads.f. equidade

equiparacións.f. equiparación

equipararv.t. e p.equiparar(se)

equivalencias.f. equivalencia

equivalenteadx. equivalente

equivocacións.f. equivocación, erro (m.)

equívocos.equívoco//adx. equívoco-a

erarios.m. erario

erogacións.f. errogación

erogarv.t. errogar

erradicarv.t. erradicar

errors.m. erro

escalas.f. escada

escalafóns.m. escala (f.) (deprelacións),clasificación(f.), categoría (f.)

escalamientos.m. escalamento, escalada (f.)

escasearv.i. escasear

escasezs.f.escaseza

escatimarv.t. escatimar

escritoadx.escrito-a//s.m. escrito

escrituras.f. escrita, escritura // escrito(documento). Escritura depoder: escritura de poder

escriturarv.t. escriturar

escuchas.f. escoita

especificarv.t.especificar

especificidads.f.especificidade

específico -aadx.específico-a

esperas.f. espera. A la espera de: es-perando, á espera de

esponsabless.m.pl. esponsais, s.m. casamen-to, esposorio, desposorio

142

esponsaless.m.pl. esponsais

esponsalicio -aadx.esponsalicio-a

esposo -as.esposo-a,marido(f. muller),home(f. muller)

establecerv.t. e p.establecer(se)

establecimientos.m. establecemento

estadillos.f. relación de persoal

estados.m. estado. Estado de fortu-na: situación económica. To-mar (causar, tener) estado una sentencia:serfirme

estadías.f. estadía, estada, estancia,permanencia

estafas.f. estafa, fraude, m. engano

estafador -as. e adx.estafador-a

estafarv.t. estafar

estampillas.f. selo

estarv.i. estar. Estar a lo dispues-to en: aterse ao diposto en,rexer o disposto en. Estarse a: aterse, axustarse, acomo-darse. Estar y pasar por: someterse a, aterse a

estataladx. estatal

estatutario -aadx.estatutario-a

estatutos.m. estatuto

estelionatos.m. estelionato

estimacións.f. estimación, estima, esti-manza//apreciación

estimarv.t.estimar,apreciar,querer//estimar, xulgar, coidar. Esti-mar una demanda: admitirunha demanda, acoller unhademanda.

estimativo -aadx.estimativo-a

estimatorio -aadx.estimatorio-a

estipendiarv.t. estipendiar

estipendios.m. estipendio, salario, soldo,f. remuneración

estipulacións.f. estipulación

estipularv.t. estipular, acustar, concer-tar

estrados.m.estrado(taboado)//tabo-leirodeedictos // s.pl. sala dotribunal. Citar a estrados:emprazar

estragos.m. estrago, dano, deteriora-ción (f.)

evacuacións.f.evacuación//emisión(duninforme) // realización, exe-cución, m. cumprimento (duntrámite)

evacuarv.t.evacuar,librar,desocupar//emitir(uninforme)//realizar,executar,cumprir(untrámite,unha xestión). Evacuar unadiligencia: tramitar unhadilixencia, instruír unha di-lixencia

evaluableadx. avaliable

evaluacións.f. avaliación

evaluarv.t. avaliar, apreciar, estimar,taxar

evasións.f. evasión

eventos.m. evento, suceso, acontece-mento. En todo evento: entodo o caso, sexa o que for

eventualadx. eventual, ocasional

eventualidads.f. eventualidade, posibilidade

eviccións.f. evicción

evidencias.f. evidencia

evidenciarv.t. evidenciar, demostrar

exaccións.f. exacción

examens.m. exame

excarcelacións.f. excarceración

excedencias.f. excedencia

excedenteadx. e s. excedente. Exceden-te de cupo: excedente de leva

excederv.t. e p.exceder(se)

excelenteadx. excelente

excepcionarv.t. exceptuar, excluír // opo-ñer (ouopor) excepción (nunxuízo)

excepcións.f. excepción. A excepciónde: a excepción de, excep-

tuando, agás. Con excepción de: con excepción de, agás, fóra de, non sendo

excesivo -aadx.excesivo-a

excesos.m. exceso

excluirv.t. e p.excluír(se)

exclusivas.f. exclusiva

exclusións.f. exclusión

exculparv.t. exculpar

excusas.f. escusa, desculpa

excusarv.t., i. e p.escusar(se)

excusións.f. excusión

exencións.f. exención

exento -aadx.exento-a

exequáturs.m. exequátor

exhaustivo -aadx.exhaustivo-a

exhibicións.f. exhibición. Exhibición del acta: presentación da acta

exhibirv.t.exhibir,amosar,mostrar

exhortarv.t.exhortar

exhortos.m.exhorto

exigencias.f. esixencia, exixencia

exigirv.t. esixir, exixir

eximenteadx. e s. eximente

eximirv.t. liberar, eximir

existencias.f. existencia

existirv.i. existir

exonerarv.t. exonerar

expedicións.f. expedición

expedidor -aadx. e s. expedidor -a, remi-tente

expedientarv.t. formar expediente

expedientes.m. expediente

expedirv.t. expedir, enviar, mandar.Expedir testimonio: expe-dir un testemuño

experto -aadx. e s.experto-a

expirarv.i.expirar,finar,morrer//ex-pirar,rematar,finalizar

explotacións.f. explotación

expoliacións.f. espoliación, m. espolio, roubo

expoliarv.t. espoliar, desposuír, roubar,saquear, despoxar

exponerv.t. e p.expoñer(se),expor(se)

exportacións.f. exportación

exposicións.f. exposición

expropiacións.f. expropiación

expropiarv.t. expropiar

143

expulsarv.t. botar, expulsar

expulsións.f. expulsión

extenderv.t. estender. Extender undocumento: redactar un do-cumento. Extender acta: redactar a acta

exterioradx. e s.m. exterior

extincións.f. extinción

extinguirv.t. e p.extinguir(se).Plazas a extinguir:prazasquesevanextinguir

extorsionarv.t. facer extorsión

extorsións.f. extorsión

extractos.m. extracto

extradicións.f. extradición

extraditarv.t. extraditar

extrajudicialadx. extraxudicial

extralimitarsev.p. excederse, propasarse

extranjero -aadx. e s.estranxeiro-a

extranjerías.f. estranxeiría

extraordinario -aadx.extraordinario-a

extrapolarv.t. extrapolar

extravíos.m. extravío, f. perda

extrañamientos.m. desterro // estrañamento,asombro

extraño -aadx. e s.estraño-a

faccións.f. facción, bando (m.)/pl. fac-cións,riscos,trazos(dacara)

facsímiladx. e s. facsímile

factors.m. factor

facturas.f. factura. Factura profor-ma: factura pro forma

facturacións.f. facturación

facturarv.t. facturar

facultads.f. facultade

facultarv.t. facultar

facultativo -aadx. e s.facultativo-a

fallarv.i.fallar(saírmalunhacousa)// outorgar, conceder, fallar,resolver (un premio). Fallar una sentencia: decidir, re-solver, pronunciar, dar. Fallar un concurso: determinar ogañador

fallecerv.i.falecer,finar,morrer

fallecimientos.m. falecemento, pasamento,morte

fallido -aadx. e s. falido -a, errado -a,frustrado-a//pl. falidos

fallos.m. fallo, defecto, erro // m. veredicto, f. sentenza, resolu-ción, decisión (dun xuíz, tri-bunal,xurado).En su virtudfallo: de acordo con isto re-solvo, por isto resolvo, decido

falsario -aadx. e s.falsario-a

falseamientos.m.falsificación

falsearv.t.falsear,falsificar,adulterar

falsedads.f. falsidade

falsificacións.f.falsificación

falsificador -aadx. e s.falsificador-a

falsificarv.t.falsificar,falsear,adulterar,terxiversar

falso -aadx. falso -a.Falso testimo-nio: falso testemuño

faltas.f. falta. Hacer falta: facerfalta, cumprir. Juicio de fal-tas:xuízodefaltas.Echar en falta: achar demenos, toparde menos, estrañar. A faltade: a falta de, na falta de

faltarv.t. faltar. Faltar a su pala-bra: faltar á palabra

favorableadx. favorable

favorecerv.t. favorecer

faxs.m. fax, telefax

fes.f. fe. Dar fe: dar fe. Fe de erratas: errata. Buena fe: boa fe. Fe de vida: fe de vida. Fe pública: fe pública

fechas.f. data. A treinta días fe-cha: dentro de trinta días,transcorridos trinta días. De fecha de: con data, do día.A fecha fija: condatafixa,a

datafixafedatario -a

s. persoa que fai fe pública, fe-datario-a

fehacienteadx. fidedigno, indubidable,que fai fe, que dá fe, irrefuta-ble. Prueba fehaciente: pro-ba irrefutable. Documento fehaciente: documento que fai fe. Aparecieron docu-mentos fehacientes que demuestran la improce-dencia de la venta: aparece-ron documentos que demos-tran de maneira indubidable a improcedencia da venda

feriado -aadx.festivo-a

festivo -aadx.festivo-a

fiador -aadx. e s.fiador-a

fianzas.f.fianza

fiarv.t. e p.fiar(se),afiuzar

ficcións.f.ficción.Ficción legal:fic-ción legal

fichas.f.ficha

ficharv.t.fichar

ficheros.m.ficheiro

fidedigno -aadx.fidedigno-a

fideicomisoadx.fideicomiso

fideicomitentes.fideicomitente

fiducias.f.fiducia

fiduciario -aadx.fiduciario-a

figurarv.t., i. e p.figurar(se)

fijarv.t. e p.fixar(se)

fijo -aadx.fixo-a

filiacións.f.filiación

filialadx. e s.filial

fins.m. fin, conclusión, m. cabo, fin,final, remate, termo //m. fin, propósito, f. finalidade, obxectivo, meta A fin de: co finde, afinde. A este fin: con este fin, para esta finalidade.En fin: para rematar. El fin de semana:afindesemana. Al fin y al cabo:aocabo,áfin e ao cabo. A fin de cuentas: nofindecontas,enresumo.A cuyo fin:paraofin,para o cal

finalidads.f.finalidade

financiacións.f.financiamento(m.)

financiarv.t.financiar

financiero -aadx. e s.financeiro-a

finanzas.f.finanza

fincas.f.predio,terreo(edificable)//leira(ruraledelabranza)

finiquitos.m. liquidación (f.) // saldo(dunhaconta)

firmas.f. sinatura, rúbrica // firma(empresacomercial)

firmanteadx. asinante. El abajo fir-mante: quen asina abaixo, a

144

persoa que asinafirmar

v.t. asinarfirme

adx. firme. Compra en fir-me:comprafirme.Firme de la carretera: chan (ou pavi-mentación) da estrada

fiscalizacións.f.fiscalización

fiscalizarv.t.fiscalizar

fiscos.m.fisco

flagranteadx.flagrante

fletes.m. frete

fluctuacións.f.flutuación,oscilación

folios.m. folio

fomentarv.t. fomentar

forenses. e adx. forense

formas.f. forma. En debida forma: debidamente, na forma debida

formalidads.f. formalidade

formalizacións.f.formalización

fórmulas.f. fórmula

formularios.m. formulario. Rellenar unformulario: encher (ou cu-brir)unformulario

foros.m. foro

fortuito -aadx.fortuíto-a

fraccionamientos.m. fraccionamento

fraccionarv.t. fraccionar

fraccións.f. fracción

fracturas.f. fractura

franco -aadx. franco -a.Puerto fran-co: porto franco

franjas.f.faixa,fita,cinta

franquearv.t. franquear

franqueos.m. franqueo

franquicias.f.franquía//exención.Fran-quía de correos: franquía postal

fraudes.m. fraude (f.)

fraudulento -aadx. fraudulento -a.Quiebra fraudulenta: creba fraudu-lenta

frecuencias.f. frecuencia

fructuario -aadx.frutuario-a//adx. e s. usu-frutuario-a

frustrarv.t. e p. frustrar(se)

fueros.m. foro

fuerzas.f.forza.Fuerza resolutiva: efecto resolutorio

fundamentos.m. fundamento

funxibleadx. funxible

furtivo -aadx.furtivo-a

fusións.f. fusión

gabinetes.m.gabinete,despacho,escri-torio

gamas.f. gama, m.gamma

ganancias.f. ganancia. Cuenta de pér-didas y ganancias: conta deperdas e ganancias

ganancialadx. ganancial

garantes. garante

garantizarv.t. garantir, ser garante. Deu-da garantizada: débeda ga-rantida

garantías.f. garantía

gastos.m. gasto, f. despesa

generacións.f. xeración

generaladx.xeral//s.xeneral(militar).Generales de la ley: pregun-tas previas

generalidads.f. xeneralidade

generarv.t. xerar

géneros.m.xénero

gerencias.f. xerencia

gerentes. xerente

gestionarv.t. xestionar

gestións.f. xestión

gestor -aadx. e s.xestor-a

gestorías.f. xestoría

girarv.i. xirar, virar. Girar visita:efectuarunhavisita,visitar

giros.m. xiro

gobernacións.f. gobernación

gobernarv.t. e p. gobernar(se)

gobiernos.m. goberno

goces.m. gozo. Estar en el gocede los derechos civiles: go-zardosdereitoscivís

gozarv.t. e i.gozar

grabarv.t. gravar

gracias.f.graza

graciarv.t. graciar

gradacións.f. gradación

grados.m. grao

graduacións.f. graduación

gradualadx. gradual

granel (a)loc. a granel

gratificacións.f.gratificación

gratificarv.t.gratificar

gratisadx. gratis, de balde

gratuidads.f. gratuidade

gratuito -aadx.gratuíto-a

gravamens.m. gravame

gravarv.t. gravar

gravoso -aadx.gravoso-a

guardas.f. garda, sentinela, protec-ción. Guarda y custodia: garda e custodia

guardador-aadx. e s.gardador-a

gubernamentaladx. gobernamental

haberv.t. haber // s.m.pl soldo, sala-rio // s.m. haber, capital.Ha-ber lugar: proceder. Debe yhaber: debeehaber.Haber lugar a derecho: correspon-der segundo dereito. Habida cuenta: dado que, tendo enconta que

hábiladx. hábil, habelencioso -a,xeitoso-a

habilitacións.f.habilitación

habilitado -aadx. e s.habilitado-a

habitabilidads.f.habitabilidade

habitableadx.habitable

habitualadx.habitual,cotián-á

habitualidads.f.habitualidade

hacerv.t. facer. Hacer frente a: responder de, facerse cargode, atender. Hacer las vecesde: actuar coma, actuar en

145

nome de, substituír. Hacer trance y remate: facer tran-so e remate

haciendas.f. facenda

hechos.m. feito. De hecho y de de-recho: de feito e de dereito

heredads.f.facenda,herdade

heredamientos.m. herdanza (f.), herdo, her-dade (f.)

heredarv.t.herdar

heredero -aadx. e s.herdeiro-a

hereditario -aadx.hereditario-a

herencias.f.herdanza,herdo(m.)

hermandads.f. irmandade

hermano -as.irmán-á

hijastro -as.fillastro-a

hijo -as.fillo-a

hipotecas.f. hipoteca. Hipoteca con-tractual: hipoteca conven-cional. Hipoteca judicial: hipoteca xudicial. Hipoteca naval:hipotecamarítima

hipótesiss.f.hipótese

historials.m.historial

hitos.m.fito,marco,sinal

hojas.f. folla. Hoja de aprecio:folla de apreciación. Hoja deasume: folla de conformida-

dehológrafo

adx.hológrafohomicida

adx. e s.homicidahomicidio

s.m.homicidiohomologación

s.f.homologaciónhomologar

v.t.homologarhonor

s.m.honor,honra(f.)honorario -a

adx.honorario-a//s.m. pl.ho-norarios, emolumentos

huelgas.f. folga, m. paro

huellas.f. pegada, pisada, m. rastro.Huellas digitales: impre-sións dactilares

hurtarv.t. furtar

hurtos.m. furto

huérfano -as.orfo-a

ibídemlat. aí mesmo, no mesmo lugar

ídemlat. o mesmo, a mesma cousa

identidads.f. identidade

identificacións.f.identificación

idoneidads.f. idoneidade

idóneo -aadx.idóneo-a

ignorancias.f. ignorancia

igualas.f. avinza, m. acordo, axuste,

concertoigualar

v.t. e p.igualar(se)igualdad

s.f. igualdadeilegal

adx. ilegalilegalidad

s.f. ilegalidadeilegible

adx. ilexibleilegítimo -a

adx.ilexítimo-ailícito -a

adx.ilícito-ailíquido -a

adx.ilíquido-aimcompatibilidad

s.f. incompatibilidadeimpagado

adx.nonpagado-aimpago

s.m. non pagamento, f. falta depagamento

impedimentos.m. impedimento. Impedi- mento impendiente: impe-dimento prohibitivo. Impe-dimento dirimente: impe-dimento dirimente

impensass.f. pl. gasto (m. sing.)

imperativo -as. m.imperativo//adx. impera-tivo-a

implicarv.t. e p. implicar(se), involu-crar(se)

implícito -aadx.implícito-a

imponderableadx. imponderable

imponenteadx. impoñente, impresionan-te,magnífico//s. depositante

imponerv. t. e p.impoñer,impor//im-poñer, depositar

imponibleadx. impoñible

importacións.f. importación

importes.m.importe,prezo,f. contía

imposicións.f. imposición (dunha obriga)// depósito, colocación (decartos)

impositivo -aadx.impositivo-a

impositor -aadx. e s. depositante, imposi-tor-a

impostor -aadx. e s.impostor-a,falsario-a,farsante

impremeditacións.f. impremeditación

imprentas.f. imprenta

imprescriptibleadx. imprescritible

impresións.f. impresión

impreso -as. m. impreso-a //adx. impre-so-a

imprimirv.t. imprimir

improcedencias.f. improcedencia

improrrogableadx. improrrogable, inapraza-ble, inadiable

imprudencias.f. imprudencia, irreflexión,precipitación

impuestos.m. imposto, gravame, trabu-co. Impuesto sobre el valor

añadido (IVA): imposto so-breovalorengadido(IVE)

impugnacións.f. impugnación

impugnarv.t. impugnar

impulsarv.t. impulsar, estimular, fo-mentar

impuneadx. impune

impunidads.f. impunidade

imputabilidads.f. imputabilidade

imputacións.f. imputación

imputado -aadx. e s.imputado-a

imputador -aadx. e s.imputador-a

imputarv.t. imputar, achacar, apoñer,atribuír

inalienableadx. inalienable, inalleable

inapelabilidads.f. inapelabilidade

inaplazableadx.inaprazable,inadiable

incapacidads.f. incapacidade

incapacitarv.t. incapacitar

incautacións.f. incautación, confiscación,m. comiso

incautarv.p.incautar(se),confiscar,co-misar

incentivarv.t. incentivar, estimular

incertidumbres.f.incerteza

146

incidencias.f. incidencia

incidenteadx. e s. incidente

incidirv.t. incidir

incitarv.t. incitar

inclasificableadx.inclasificable

incluirv.t. incluír

inclusiveadx. inclusive

inclusións.f. inclusión

inclusoadv. e conx. incluso, mesmo

incoacións.f. incoación

incoarv.t. incoar, iniciar, principiar,abrir

incobrableadx. incobrable

incomparecencias.f. non comparecencia, faltade asistencia

incompatibleadx. incompatible

incompetencias.f. incompetencia, inaptitude

inconcuso -aadx. inconcuso -a, indubida-ble, indiscutible

inconfeso -aadx.inconfeso-a

incongruencias.f. incongruencia

incorporarv.t. e p.incorporar(se)

incrementarv.t. incrementar

incriminacións.f. incriminación

incriminarv.t. incriminar, acusar, imputar

inculpacións.f. inculpación, acusación, im-putación

inculpado -aadx. e s. inculpado -a, acusa-do-a,imputado-a

inculparv.t. inculpar, acusar

incumbirv.t. incumbir, corresponder,competer

incumplimientos.m. incumprimento

incumplirv.t. incumprir

incurrirv.i. incorrer

incurso -aadx. e pt.incurso-a

indagacións.f. indagación, investigación

indagador -aadx. e s.indagador-a

indagarv.t. indagar, investigar

indagatorio -aadx.indagatorio-a

indebido -aadx.indebido-a

indecisorio -aadx. non decisorio -a. Jura-mento indecisorio: xura-mento non decisorio

indefensións.f. indefensión

indemneadx. indemne, ileso, san, f. sa

indemnidads.f. indemnidade

indemnizacións.f. indemnización. Indem-nización de daños y per-juicios: indemnización pordanos e perdas

indemnizarv.t.indemnizar

indeterminableadx. indeterminable

indeterminacións.f. indeterminación

indexarv.t. indexar

indicador -aadx. e s.indicador-a

índices.m. índice

indicios.m. indicio

indigenteadx. e s. indixente, pobre, ne-cesitado-a

indirectoadx. e s.indirecto-a

individualizarv.t. e p.individualizar(se)

indivisións.f. indivisión

indiviso -aadx.indiviso-a

índoles.f. índole

induccións.f. indución

inducirv.t. inducir. Inducir a error:inducir en erro

indultos.m. indulto

ineficacias.f.ineficacia

ineficazadx.ineficaz

inembargableadx. inembargable

inexactituds.f. inexactitude

inexacto -aadx.inexacto-a

inexcusableadx. inescusable

inexplicableadx. inexplicable

infamacións.f. infamación

inflacións.f.inflación

infligirv.t.inflixir(unhapena,uncas-tigo)

influenciarv.t.influenciar

influirv.i..influír

informarv.t. informar, dar a coñecer,darcoñecemento//v.i. emitir un informe, dar a coñecer unditame//v.p. informarse

informes.m. informe

infraccións.f. infracción

infractor -aadx. e s.infractor-a

infraestructuras.f. infraestrutura

infrascrito -aadx. e s.infraescrito-a

infringirv.t. infrinxir (unha lei, unhaorde)

infundado -aadx.infundado-a

ingresarv.i. e t. ingresar, depositar //ingresar,entrar(nunhaasocia-ción,nunhaescola)

ingresos.m. ingreso, f. entrada (nunhaasociación) // m. depósito, f. colocación(decartos) //f. en-trada de cartos, retribución,ganancia

inhabilitacións.f.inhabilitación

inhabilitarv.t.inhabilitar

inherenteadx.inherente

inhibicións.f.inhibición

inhibirv.t. inhibir, paralizar, suspen-der (unha causa, unha activi-dade) // v.p. absterse. Se in-hibió de firmar la protesta: abstívose de asinar a protesta

inhibitorias.f.inhibitoria

inhibitorio -aadx.inhibitorio-a

inhumacións.f.inhumación

inhábiladx.inhábil

iniciacións.f. iniciación

iniciarv.t. e p.iniciar(se)

iniciativas.f. iniciativa

inicios.m. inicio

injurias.f. inxuria

injusticias.f.inxustiza

injusto -aadx.inxusto-a

inminenteadx. inminente

147

inmobiliario -aadx.e s. inmobiliario-a

inmovilizacións.f.inmobilización

inmovilizarv.t.inmobilizar

inmuebleadx. e s.m. inmoble. Bienes inmuebles: bens inmobles

inmuneadx. inmune

inmunidads.f. inmunidade

inmutableadx. inmutable

inmóviladx. inmóbil

innecesarioadx.innecesario-a

innegableadx. innegable

innegociableadx. innegociable

innovacións.f. innovación

innumerableadx. innumerable

inocenteadx. e s. inocente

inoficioso -aadx.inoficioso-a

inoportuno -aadx.inoportuno-a

inquilinatos.m. inquilinato, alugamento,alugueiro

inquilino -as.m. inquilino -a, arrendata-rio-a

inquiridor -aadx. e s.inquiridor-a

inquirirv.t. inquirir

inquisitivo -aadx.inquisitivo-a

inscribirv.t. e p.inscribir(se)

inscripcións.f. inscrición

inscrito -apt.inscrito-a

insertarv.t. inserir, incluír (unha cláu-sulanuncontrato)//publicar

insistencias.f. insistencia

insolvencias.f. insolvencia

inspeccións.f. inspección

inspector -aadx. e s.inspector-a

instalacións.f. instalación

instalarv.t. e p.instalar(se)

instancias.f. instancia. A instancia de: por instancia de, a instanciade, a pedimento de, por ini-ciativa de. Jueza de primera instancia: xuíza de primeirainstancia

instarv.t. instar, solicitar

instigacións.f. instigación

instituirv.t. instituír, establecer (undecreto,unhanorma,obriga).Instituir (por) heredero: nomear herdeiro, designarherdeiro, cumprir as dilixen-cias

instransmisibleadx. intransmisible

instruccións.f. instrución

instruirv.t. e p. instruír(se). Instruir diligencias: tramitar as di-lixencias, formalizar as di-lixencias

insubordinacións.f. insubordinación

integracións.f. integración

integrarv.t. integrar, compoñer, com-por, formar

íntegro -aadx.íntegro-a

inteligencias.f. intelixencia

intencionalidads.f. intencionalidade

intentarv.t. intentar, tentar

interaccións.f. interacción

intercalarv.t. e p.intercalar(se)

intercambiarv.t. intercambiar, trocar

intercederv.i. interceder

intercesións.f. intercesión

intercesor -aadx. e s.intercesor-a

interconexións.f. interconexión

interdependencias.f. interdependencia

interdiccións.f.interdición,prohibición

interdictos.m. interdito

interesarv.t.interesar(mostrarintereseporalgo)//solicitar//investir(cartos) // conter, dispoñer.Escrito interesando infor-

mación: escrito no que se so-licita información. Interesó mucho dinero en ese ne-gocio: investiu moitos cartos nese negocio. El secretario emitirá un informe según lo interesado en el decreto de la Alcaldía: o secretario emitirá un informe segundo o contido no decreto da Alcal-día. Interésese del Regis-trador de la Propiedad una certificación: solicíteselle ao rexistrador da propiedade unhacertificación

interferencias.f. interferencia

interferirv.i., t. e p.interferir(se)

interino -aadx. e s.interino-a

interlocutorio -aadx. e s.interlocutorio-a

intermediario -aadx. e s.intermediario-a

internarv.t. e p.internar(se)

interpelacións.f. interpelación

interpelarv.t. interpelar, preguntar

interpolacións.f. interpolación

interpolaradx. interpolar. //v.t. interpo-lar, intercambiar

interponerv.t. e p. interpoñer(se), inter-por(se)

interpretarv.t. interpretar

interprofesionaladx. interprofesional

interrogarv.t. interrogar

interrogatorios.m. interrogatorio

interrumpirv.t. interromper

interrupcións.f. interrupción

intervalos.m. intervalo

intervencións.f. intervención

intervenirv.t. e i. intervir

interventor -aadx. e s.interventor-a

interéss.m.interese//xuro(bancario).Intereses de demora: xurosde mora. Interés líquido: xuro líquido

intestado -aadx.intestado-a

intimacións.f. intimación

intimarv.t. e i. intimar, cominar, amea-zar

intimatorio -aadx.intimatorio-a

intransferibleadx. intransferible, intransmi-sible

introduccións.f. introdución

introducirv.t. e p.introducir(se)

intromisións.f. intromisión

invalidacións.f. invalidación

invalidarv.t. invalidar, revogar

invalidezs.f.invalidez,discapacidade

148

inventarios.m. inventario. Beneficio de inventario: beneficio do in-ventario

inversións.f. inversión (do sentido, daposición) // investimento (m.)(decartos)

inviolabilidads.f. inviolabilidade

inviolableadx. inviolable

irregularadx. irregular

irrelevanteadx. irrelevante

irremisibleadx. irremisible, imperdoable

irreparableadx. irreparable

irretroactividads.f. irretroactividade

irritarv.t. e p.irritar(se)

írrito -aadx.nulo-a,nonválido-a

irrogacións.f. irrogación

irrogarv.t. irrogar

jefaturas.f. xefatura

jefe -as.xefe-a

jerarquías.f. xerarquía

jerárquico -aadx.xerárquico-a

jornadas.f. xornada

jornals.m. xornal

judicaturas.f. xudicatura

judicialadx. xudicial

juez -as. xuíz -a. Juez de instruc-ción:xuízdeinstrución.Juez de vigilancia penitencia-ria: xuíz de vixilancia penal.Juez decano: xuíz decano.Juez penal:xuízpenal

juicios.m.xuízo.A juicio de: a xuí-zode

jurados.m. xurado. Xurado mixto: xurado mixto. Xurado puro:xuradopuro//adx.xurado-a.Declaración jurada: decla-ración xurada

juramentos.m. xuramento. Xuramen-to decisorio: xuramento decisorio. Xuramento in-decisorio: xuramento non decisorio

jurarv.t. xurar

juratoriaadx. xuratoria

juricidads.f. xuricidade

jurisconsulto -as.xurisconsulto-a,avogado-a

jurisdiccionaladx. xurisdicional

jurisdiccións.f. xurisdición

jurisperito -as.xurisperito-a,avogado-a

jurisprudencias.f. xurisprudencia

jurisprudentes. xurisprudente

juristas. xurista

jurídico -aadx.xurídico-a

justicias.f.xustiza

justiciableadx. axuizable // s. interesado, suxeito xurídico, peticionario

justificantes.m.xustificante

justificativo -aadx.xustificativo-a

justipreciarv.t. establecer o prezo xusto,avaliar, taxar, valorar

justiprecios.m. prezo xusto, prezo valo-rado,prezotaxado

justo -aadx. xusto -a. Justo precio: prezoxusto

juzgados.m. xulgado. Juzgado defamilia: xulgado de familia.Juzgado de instrucción: xulgado de instrución. Juz-gado de lo contenciosoadministrativo: xulgado docontencioso administrativo. Juzgado de lo penal: xul-gado do penal. Juzgado delo social: xulgado do social.Juzgado de vigilancia pe-nitenciaria: xulgado de vixi-lancia penal

juzgarv.t. xulgar

laborableadx. laborable

laudarv.i. laudar

laudatorio -aadx.laudatorio-a

laudemios.m. laudemio

legacións.f. legación

legajos.m. cartapacio, cartafol, ata-do,mazo

legalidads.f. legalidade

legalizacións.f.legalización

legalizarv.t.legalizar

legarv.t. legar

legatario -as.legatario-a

legislacións.f. lexislación

legislador -aadx. e s. lexislador

legislarv.i. lexislar

legislaturas.f. lexislatura

legitimacións.f. lexitimación

legitimador -aadx.lexitimador-a

legitimarv.t. lexitimar

legitimario -aadx. e s.lexitimario-a//lexíti-mo-a,forzoso-a

legítimas.f. lexítima

lesionarv.t. lesionar

lesividads.f. lesividade

lesivo -aadx.lesivo-a

leso -aadx.leso-a

letrado -aadx. e s.letrado-a

levas.f. leva, m. recrutamento

levantamientos.m. levantamento

levantarv.t. e p. levantar, erguer. Le-vantar acta: redactar acta.Levantar la sesión: rematara sesión

leveadx. leve, lixeiro -a, livián -á,lene

leys.f. lei. Ley adjetiva: leiadxectiva. Ley de bases: leide bases. Ley fundamental: lei fundamental. Ley orgáni-ca: lei orgánica. Ley parti-cular: lei particular

libelos.m. libelo

libertads.f. liberdade

librado -as.librado-a

librador -aadx.librador-a

libramientos.m. libramento. Libramien-to de pago: orde de pagamen-to, mandado de pagamento

libranzas.f.libranza

librarv.t., i. e p.librar(se)//librar,cei-bar, expedir, dirixir

libreadx. libre, ceibe. Libre albe-drío: libre albedrío

licencias.f.licenza

licenciado -aadx. e s.licenciado-a

licitacións.f. licitación, poxa

149

licitador -aadx. e s.licitador-a

licitanteadx. e s. licitante

licitarv.t. licitar, poxar

lícito -aadx.lícito-a

limitarv.t. e p. limitar(se) // v.i. con-finar, lindar, testar, delimitar,derregar, estremar

lindanteadx.lindeiro-a

lindarv.i. lindar

lindes.m. linde

linderos. lindeiro

liquidableadx. liquidable

liquidarv.t. liquidar

líquido -as.m. líquido // adx. líquido -a.Interés líquido: xuro líquido

listas.f. lista. Lista de correos:oficinadecorreos.Por orden de lista: por orde de lista

listados.f. lista, listaxe // adx. listado (delistas)

listíns.m. lista (f.). Listín telefóni-co:listadeteléfonos

literaladx. literal. Del tenor literal siguiente: que literamente di o seguinte. Prueba literal: proba de documento

litiganteadx. e s. litigante, preiteante

litigarv.t. litigar, preitear

litigios.m. litixio, preito

litigioso -aadx.litixioso-a

litiss.f. preito (m.), litixio (m.)

litisconsorcios.m. litisconsorcio

litisconsortes.m. litisconsorte

litisexpensass.f. custas xudiciais

llamamientos.m. chamamento, f. convoca-toria, apelación

llenarv.t.encher

lleno -aadx.cheo-a

llevarv.t. levar. Llevar a cabo: levar a cabo. Llevar a efecto: le-varaefecto,efectuar,realizar.Llevar a término: cumprir, executar

locacións.f. locación, arrendamento(m.)

lograrv.t. e p. lograr, conseguir, aca-dar, obter

lonjas.f. lonxa

lotes.m. lote

lógico -aadx.lóxico-a//s.f. lóxica

lucrativo -aadx.lucrativo-a

lucros.m.lucro,beneficio,proveito,f. ganancia

lugars.m. lugar. En lugar de: en lugar de, no canto de, en tro-ques de

lujos.m. luxo, f. ostentación, pom-pa

magistrado -as.maxistrado-a.Magistrado ponente: maxistrado rela-tor. Magistrado -a juez -a:maxistrado-axuíz-a

magistraturas.f. maxistratura

malgastarv.t. malgastar, estragar, desper-diciar

malversacións.f. malversación. Malversa-ción de caudales públicos: malversación de fondos pú-blicos

malversador -aadx. e s.malversador-a

malversarv.t. malversar

mancomunado -aadx.conxunto-a,común.Tes-tamento mancomunado: testamento conxunto, testa-mento mancomunado

mancomunarv.t. e p. unir(se), xuntar(se) //mancomunar, unir, xuntarse

mancomunidads.f. comunidade, mancomuni-dade. Mancomunidad demunicipios: comunidade deconcellos

mancomún (de)loc. de común acordo. Te-rreo de mancomún: aber-tal. Monte de mancomún: monte comunal, monte dos veciños

mandas.f. manda, m. legado

mandamientos.m. mandado. Mandamien-to de pago: mandado depagamento. Mandamiento de ejecución: mandado deexecución. Mandamiento judicial: mandado xudicial,orde xudicial

mandantes.mandante,mandador-a

mandatario -as.mandatario-a

maneras (de todas las)loc. de todos os xeitos, de to-das as maneiras, de todas as formas

margens.m. marxe (f.). Al margen: namarxe

marginaladx. marxinal

masas.f. masa. Masa de la quie-bra: masa falida. Masa de la herencia: masa hereditaria,m.herdo

mataselloss.m.cuño,sinal(quedeixaestecuño),f. marca

materias.f. materia. En materia de:en materia de, sobre

matizacións.f.matización

matizarv.t.matizar

matrimonialadx. matrimonial

matrimonios.m. matrimonio, casamento.Matrimonio por poderes: casamento por procuración

matrizadx. e s.f.matriz

matrículas.f. matrícula

máximoadx. máximo. Como máxi-mo: como máximo

mayoradx. maior. Al por mayor: por xunto. Mayor de edad: maior de idade

mayoridads.f. maioridade

mayoristas. almacenista, comerciantepor xunto

mayorías.f. maioría. Mayoría deedad: maioridade, maioría deidade

mediacións.f. mediación

mediador -aadx. e s.mediador-a

mediados (a, de)loc. a mediados de

medianero -aadx. medianeiro -a. Pared medianera: parede media-neira, m. medianil

medianerías.f. medianil, medianería

mediarv.t. e i. mediar

mediatizacións.f.mediatización

mediatizarv.t.mediatizar

medicións.f. medición

medidas.f. medida. A medida que: amedida que

medioadv. e s.m. medio // adx. me-

150

dio -a. Medio ambiente: medio natural. A medio de escrito: por medio de escri-to, por escrito

medirv.t. medir

mejoradx. mellor. Mejor postor -a: ofertante,mellor licitador -a.Mejor proveer: decidir me-llor, resolver mellor, mellor re-solver. A lo mejor: ao mellor, secadra,quizais

mejoras.f. mellora, manda (a que selle fai en bens ou dereitos a un herdeiro),m. melloramento

mejorarv.t. e i. mellorar, mandar

membretes.m. cabeceira (f.)

mencionarv.t. mencionar, citar

mencións.f. mención

menguas.f. mingua

menguarv.i. minguar

menoradx. e s. menor. Al por me-nor: polo miúdo. Menor de edad: menor de idade

menoss., prep. e adv. menos. A me-nos que: a menos que, salvo que, agás que, non sendo que, a non ser que, fóra de que. Al menos: polo menos, cando menos

menoscabarv.t. menoscabar

menospreciarv.t.menosprezar

menosprecios.m.menosprezo

mensualidads.f. mensualidade

mercaderías.f. mercadoría

mercancías.f. mercancía, mercadoría

mercantiladx. mercantil

merceds.f. mercé. A merced de: ámercéde,aoarbitriode

merecerv.t. merecer

méritos.m. mérito. Hacer méritode una cosa: facer mención dela, mencionar. En méritos de: de acordo con, segundo

meritorio -aadx.meritorio-a

mermas.f. mingua, diminución

mermarv.i. minguar, diminuír

mesas.f. mesa. Mesa de contrata-ción: mesa de contratación

mientrasadv. e conx. mentres. Mien-tras tanto: mentres tanto, entrementres

ministerios.m. ministerio

mínimoadx. mínimo

minoracións.f. minoración, diminución

minorarv.t. minorar

minoridads.f. minoridade. Minoridad penal: minoridade penal

minoristas. minorista, retallista, vende-dor polo miúdo

minorías.f. minoría. Minoría de ida-de: minoridade, minoría deidade

minutas.f. minuta, m. bosquexo, bo-rrador//nota,conta(degastosouhonorarios)

miras.f. mira. Con miras a: convistas a, pensando en

misións.f. misión

mixto -aadx.mixto-a

mobiliario -as.m. mobiliario, f. moblaxe //adx. mobiliario-a

mocións.f. moción

moderador -aadx. e s.moderador-a

moderarv.t. moderar

modificacións.f.modificación

modificarv.t.modificar,alterar,cambiar

modos.m. modo, xeito, f. maneira. A modo de: como, á maneirade. De modo que: de modo,de xeito, de maneira que

modos (de todos)loc. de todas as maneiras

mojonaramolloar, poñer os marcos

mojóns.m.marco,fito

momento (en su)loc. no momento oportuno

monedas.f. moeda

monederos.m. moedeiro

monetario -aadx.monetario-a

monetizarv.t.monetizar,amoedar

monitorio -aadx.monitorio-a

monopolios.m. monopolio

montantes.f. contía, m. importe, mon-tante

montes.m. monte

montos.m. importe, f. suma

moras.f. mora, moratoria

moratorio -as.f. moratoria // adx. morato-rio-a

morosidads.f. morosidade

moroso -aadx.moroso-a

mostrenco -aadx. sen dono -a. Bienes mostrencos: bens xacentes, bens mostrencos

motas.f. mouta

motivarv.t. motivar, causar

motivos.m. motivo. Con motivo de: conmotivode,porrazónde

móviladx. e s.m. móbil

movilizarv.t.mobilizar

mucho

indef. moito -a // adv. moito, moi. Ni con mucho: nin con moito. Ni mucho menos: nin moito menos

muebleadx. e s.m. moble. Bienes muebles: bens mobles

muertes.f. morte. Peligro de muer-te: perigo de morte

multas.f. multa. Multa coercitiva: multa coercitiva

multarv.t. multar

mutualadx. mutual, mutuo

mutualidads.f. mutualidade

mutualismos.m. mutualismo

mutuario -as.mutuatario-a

mutuo -aadxmutuo-a

nacerv.i. nacer

nacimientos.m.nacemento,nacenza(f.)

nacionalidads.f. nacionalidade

nacionalizacións.f.nacionalización

nacionalizarv.t.nacionalizar

nataladx. natal

nativo -aadx. e s.nativo-a

nato -aadx.nato-a,nacido-a,natural,inherente

naturaladx. natural

151

naturalizacións.f.naturalización

naturalizarv.t.naturalizar

necesidads.f. necesidade

negacións.f. negación

negarv.t. negar

negativo -aadx. e s.negativo-a

negligencias.f. neglixencia

negociableadx. negociable

negociacións.f. negociación

negociados.m. negociado

negocianteadx. e s. negociante

negociarv.t. negociar

negocios.m. negocio. Negocio jurídi-co: contrato, asunto xurídico

neto -aadx. neto -a, líquido -a.Peso neto: peso neto

nivels.m. nivel. A nivel (de): entre,noámbitode,en,anivel(de).A nivel nacional: en todo opaís

noches.f. noite. Noche de autos: noite dos feitos

nocivo -aadx. nocivo -a, danoso -a,prexudicial,daniño-a

nombramientos.m. nomeamento

nombrarv.t. nomear

nombres.m. nome. Nombre de pila: nome de pía. En nombre yrepresentación: en (nomee)representación

nomenclaturas.f. nomenclatura

nóminas.f. nómina

nominaladx. nominal

nominativo -aadx.nominativo-a

nomografías.f. nomografía

nomologías.f. nomoloxía

normativo -aadx.normativo-a

notas.f. nota. Nota de asume: nota de conformidade. Nota de reparo: nota de obxección

notariados.m. notariado

notarialadx. notarial

notario -as. notario -a. Ante notario: perante notario, ante notario

notarías.f. notaría

notificacións.f.notificación

notificarv.t.notificar,comunicar

notoriedads.f. notoriedade

notorio -aadx.notorio-a

novacións.f. novación

novarv.t. facer novación

nulidads.f. nulidade. Nulidad de ac-tuaciones: nulidade de ac-tuacións

nulo -aadx.nulo-a

numerario -aadx.numerario-a

numeroso -aadx.numeroso-a

nuncupacións.f. nuncupación

nuncupativo -aadx.nuncupativo-a

nupciass.f. pl. nupcias

óbitos.m. óbito, pasamento, f. de-función

objecións.f. obxección

objetarv.t. obxectar

objetos.m. obxecto. Al objeto de:coobxectode,cofinde.Con objeto de: co obxecto de

obligacionistas. obrigacionista

obligacións.f. obriga, obrigación. Obli-gación mancomunada: obrigación conxunta, obrigamancomunada. Obligación oro: obrigación ouro.Obliga-ción al portador: obrigaciónao portador. Obligación deltesoro: obrigación do tesou-ro. Tener obligación de: tera obriga de

obligarv.t. e p.obrigar(se)

obligatoriedads.f. obrigatoriedade

obligatorio -aadx.obrigatorio-a

obranteadx. que consta en

obrarv.i. obrar, actuar // constar,estar en posesión ou en po-der de. Antecedentes queobran: antecedentes que constan. Obrar en autos:fi-gurar nos autos

obrepcións.f. obrepción

observacións.f. observación

observancias.f. observancia

observarv.t. observar

obstante (no)loc. non obstante

obstruccións.f. obstrución

obstruirv.t. obstruír

obtencións.f. obtención

obtenerv.t. obter

obvencións.f. obvención, m. complemen-to

obviarv.t. obviar

ocasionarv.t. ocasionar

ocasións.f. ocasión. Con ocasión de: con ocasión de, por

ocios.m. ocio, lecer, vagar

ocularadx. ocular

ocultacións.f. ocultación

ocultarv.t. e p. ocultar(se), escon- der(se)

ocupacións.f. ocupación

ocuparv.t. e p.ocupar(se)

ocurrirv.i. ocorrer

ofensas.f. ofensa

oferenteadx. oferente

ofertas.f. oferta

ofertarv.t. ofertar

oficialadx. e s.oficial

oficializarv.t.oficializar

oficios.m. oficio. Oficio judicial:oficioxudicial

ofimáticas.f.ofimática

ofrecerv.t. e p.ofrecer(se)

oligopolios.m. oligopolio

omisións.f. omisión

omitirv.t. omitir

oneroso -aadx.oneroso-a

opcionaladx. opcional

opcións.f. opción

operacións.f. operación

oponerv.t. e p.opoñer(se),opor(se)

152

oportunidads.f. oportunidade

oportuno -aadx.oportuno-a

oposicións.f. oposición. En oposicióna: en oposición a. En oposi-ción con: en oposición con

opositor -aadx. e s.opositor-a

optarv.i. optar

ordens. orde (f.). Orden de pago: orde de pagamento. Orden del día: orde do día. Orden público: orde pública. En orden a:para,cofinde,verbode, tocante a. A las órdenesde: ás ordes de

ordenacións.f. ordenación

ordenador -aadx. ordenador -a // s.m. orde-nador, computador, f. compu-tadora

ordenamientos.m. ordenamento

ordenanzas.f.ordenanza

ordenarv.t. ordenar

ordinario -aadx. ordinario -a, corrente.Recurso ordinario: recurso ordinario

orfandads.f. orfandade

organismos.m. organismo

organizacións.f.organización

organizarv.t. e p.organizar(se)

órganos.m. órgano

origens.f. orixe

originaladx. e s. orixinal

oriundo -aadx.oriúndo-a

ostentarv.t. ostentar, alardear, presu-mir //ostentar,mostrar // ter,posuír,desempeñar(uncargo)

otorgamientos.m. outorgamento

otorgarv.t. outorgar

otrosíadv.outrosí,taméndigo

pactarv.i. pactar

pactos.m. pacto, convenio, acordo

padróns.m. padrón (lista de habitan-tes)//padrón,modelo

pagas.f. paga

pagableadx. pagable

pagadero -aadx.pagadoiro-a

pagador -aadx. e s.pagador-a

pagarv.t. i p. pagar

pagarés.f. obriga de pagamento, notapromisoria

pagos.m. pagamento, pago. Man-damiento de pago: manda-do de pagamento. Pago alcontado: pago ao contado.En pago a: en pagamento por

paraderos.m. paradoiro. Paradero desconocido: paradoiro desco-ñecido. De ignorado para-dero: de paradoiro descoñe-cido

parado -aadx. e s.parado-a

parafernaladx. parafernal

parafiscaladx.parafiscal

pararv.t. e i.parar//recaer.Parar el perjuicio:recaeroprexuízo

parcialadx. e s. parcial

parcionero -aadx. partícipe

parecerv.i.parecer,semellar//v.p. pa-recerse, imitar(se), asemellar-se//s.m. parecer, f. opinión

parejas.f. parella

parentescos.m. parentesco

paridads.f. paridade

parienteadx. e s. parente. Parientes lejanos: parentes remotos. Parientes cercanos: paren-tespróximos,achegados

paritario -aadx.paritario-a

parlamentario -aadx.parlamentario-a

párrafos.m. parágrafo

partes.f. parte // s.m. comunicación(f.), comunicado, informe.Parte actora: parte deman-dante

participacións.f. participación

participarv.i. participar, tomar parte //v.t. participar, comunicar

particións.f. partición

partidas.f. partida. Partida de na-cimiento: partida de nace-mento

partidos.m. partido. Partido judi-cial: distrito xudicial, partidoxudicial

partidor -as.partidor-a,repartidor-a

partirv.t., i. e p.partir(se).A partirde: a partir de

partícipeadx. e s. partícipe

pasantes. axudante de avogado

pasantías.f. clases particulares, pasantía

pasaportes.m. pasaporte

pasivo -aadx. pasivo -a // s.m. pasivo. Pasivo a corto o largo pla-zo: pasivo a curto ou longo prazo

patentarv.t. patentar

patenteadx.patente,claro-a,manifes-to-a//s.f. patente

patrimonios.m. patrimonio

patrio -aadx.patrio -a.Patria potes-tad: potestade paterna, patria potestade

peculados.m. peculato

peculios.m. peculio

pecuniario -aadx.pecuniario-a

pedidos.m. pedido, petición (f.), pedi-mento

peligros.m. perigo

penas.f. pena. Bajo pena de: baixopena de, so pena de, coa penade

penado -aadx. e s.penado-a

penaladx. e s.m. penal

penalizacións.f.penalización

penalizarv.t.penalizar

penarv.t. e i. penar

pendienteadx. e s.. pendente

pensionistas. pensionista

percepcións.f. percepción

perceptor -aadx. e s.perceptor-a

percibirv.t. percibir

pérdidas.f. perda

perdóns.m. perdón

perencións.f. perención

perentorio -aadx.perentorio-a

153

perfeccionarv.t. e p.perfeccionar(se)

pericialadx. pericial

periodicidads.f. periodicidade

periodos.m. período

peritajes.m. peritaxe (f.)

peritarv.t. peritar

perito -aadx. e s.perito-a

perjudicarv.t. e p.prexudicar(se)

perjudicialadx. prexudicial

perjuicios.m. prexuízo, dano, f. perda. Daños y perjuicios: danose perdas. Sin perjuicio deterceros: sen prexuízo deterceiros

perjurarv.t. e i. perxurar

perjurios.m. perxurio

permanecerv.i. permanecer

permanenteadx. permanente

permisivo -aadx.permisivo-a

permisións.f. permisión

permutas.f. permuta, troca, m. troco

permutacións.f. permutación

permutarv.t. permutar, trocar

perquirirv.t. perquirir, pescudar

personas.f. persoa. Persona física:persoa física. Persona jurí-dica: persoa xurídica. Perso-na natural: persoa natural

personaladx. e s.m. persoal. A título personal: a título persoal. Personal eventual: persoal eventual

personarsev.p. presentarse, comparecer(v.i.), acudir (v.i.). Perso-narse en autos: constituírsecomo parte nos autos, facerseparte dos autos

pertenencias.f.pertenza

pertinencias.f. pertinencia

pertinenteadx. pertinente

pesar (a, de que)loc.apesarde(que),malia

pesquisas.f. pescuda, indagación

peticionario -aadx. e s.peticionario-a

peticións.f. petición, pedimento (m.). A petición de: a pedimentode. A petición de: por pedi-mento de

piezas.f. peza. Pieza separada: pezaseparada

pignoracións.f. peñor (m.)

pignorarv.t. peñorar

plans.m. plan, plano, proxecto, pro-grama

planificacións.f.planificación

planos.m. plano

planteamientos.m. formulación (f.), exposi-ción (f.), presentación (f.)

plantearv.t. expoñer, expor, presentar,formular, suscitar, propoñer,propor,esbozar

plantillas.m.cadrodepersoal//mode-lo, padrón

plazos.m. prazo. A corto plazo: acurtoprazo.A largo plazo: alongoprazo

pleiteanteadx. e s. preiteante

pleitearv.i. preitear, litigar

pleitos.m. preito, litixio. Entablar un pleito: poñer un preito

plenario -aadx. e s.plenario-a

plenipotenciario -aadx. e s.plenipotenciario-a

pleno -aadx. pleno -a, cheo -a, com-pleto -a // s.m.pleno (reunióndunhacorporación)

plicas.f. plica

pliegos.m. prego. Pliego de condi-ciones: prego de condicións.Pliego de cargos: prego decargos. Pliego de descargo: prego de descarga

plurianualadx. plurianual

pluriempleos.m. pluriemprego

pluss.m.gratificación(f.), sobresol-

do, complementoplusvalía

s.f. plusvalíapoder

v.t. e i.poder//s.m. poder. Po-der bastante: poder cumpri-do. Bastanteo de poderes: verificación de poderes. Por poderes: por poderes

poderdantes. mandante, o que outorga opoder

poderhabientes.mandatario-a,poderhaben-te

policías. policía

pólizas.f. póliza (documento).Póli-za de seguros: póliza de se-guros. Póliza a todo riesgo: póliza a todo risco // timbrefiscal,selo

ponencias.m relatorio, informe, f. expo-sición

porcentajes.f. porcentaxe

porcentualadx. porcentual

pormenors.m. pormenor, detalle

portador -aadx. e s.portador-a

portes.m. porte

porvenirs.m. porvir

posdatas.f. posdata

poseedor -aadx. e s.posuidor-a

poseerv.t. posuír

posesións.f. posesión

posesor -aadx. e s.posesor-a

posesorio -aadx.posesorio-a

posibleadx. posible. A ser posible: a serposible,seéposible,deserposible, se pode ser

posicionarsev.p. tomar postura, situarse

postor -as. ofertante, licitador -a.Me-jor postor: mellor ofertante,mellor licitador

postulacións.f. postulación

postularv.t. postular

posturas.f. postura, posición // poxa,oferta

potestads.f. potestade, autoridade, do-minio. Patria potestad: po-testade paterna

potestativo -aadx.potestativo-a

practicarv.t. e i. practicar. Practicar diligencias: levar a cabo, exe-cutar ou cumprir dilixencias

precario -aadx.precario-a, inestable, in-seguro-a

precaucións.f. precaución

precederv.t. preceder

preceptivo -aadx.preceptivo-a,obrigatorio-a

preceptuarv.t. preceptuar

154

precintarv.t. precintar

precintos.m. precinto

precios.m. prezo. Justiprecio: pre-zoxusto.A bajo/alto precio: porbaixooualtoprezo

precisarv.t. precisar, delimitar, espe-cificar // precisar, necesitar.Verse precisado a: verseobrigadoouforzadoa

precisións.f. precisión, xusteza, exacti-tude

precontratos.m. precontrato

predios.m. predio, herdade (f.), fa-cenda (f.), terreo. Predio sir-viente: predio servente

predisponerv.t. predispor, predispoñer

preeminencias.f. preeminencia

preeminenteadx. preeminente

preempcións.f. preempción. Derecho depreempción: dereito prefe-rente de compra, dereito deretracto

preexistencias.f. preexistencia

preferencias.f. preferencia

prefijarv.t.prefixar

prejudicialadx. prexudicial

prejuicios.m.prexuízo

prejuzgarv.t. prexulgar

prelacións.f. prelación, preferencia

preliminaradx. preliminar, previo, prece-dente//s. preliminar, limiar

premeditacións.f. premeditación

premoriencias.f. premoriencia

prendas.f. peñor (m.) (cousa que sedeixa en garantía de algo).Dar en prenda: dar en peñor /peza(devestir)

prescribirv.t. prescribir, ordenar // v.i.prescribir, caducar

prescripcións.f. prescrición

presencias.f.presenza.A mi presencia:perante min

presenteadx. e s. presente. Por la pre-sente: por medio, a travésdeste escrito. Hacer presen-te: comunicar, informar

preso -aadx. e s.preso-a

prestacións.f. prestación

prestador -aadx. e s.prestador-a

prestamistas. prestamista

préstamos.m. préstamo, empréstito.Préstamo a la gruesa:prés-tamo marítimo

prestarv.t. prestar, deixar (cartos) //prestar (servizos, atención,etc.)

prestatario -aadx. e s.prestameiro-a

presumirv.t. presumir, conxecturar, su-poñer, supor

presuncións.f. presunción

presunto -aadx.presunto-a

presuponerv.t. presupor, presupoñer

presuposicións.f. presuposición

presupuestarv.t.faceropresupostoouorza-mento/presupostar,orzar

presupuestario -aadx.orzamentario-a

presupuestos.m. presuposto, orzamen-to // presuposto, f. premisa,conxectura, suposición //pt. presuposto-a

pretericións.f. preterición, omisión, ex-clusión

preterintencionalidads.f. preterintencionalidade

pretextos.m. pretexto, escusa (f.)

prevalecerv.i. prevalecer, impoñerse, im-porse, triunfar

prevalencias.f. prevalencia

prevaricacións.f. prevaricación

prevaricador -aadx. e s.prevaricador-a

prevencións.f. prevención, precaución,disposición/postodepolicía.Llevar a la prevención: le-var ao posto de policía

prevenirv.t. e p. previr(se), apercibir,eludir, precaver

preventivo -aadx. preventivo -a, precauto-rio-a

preverv.t. prever

previo -aadx.previo-a.Previo infor-me: tras o informe previo, despois do informe

previsións.f. previsión

previsto -aadx.previsto -a.Previsto en la ley: segundo establece a lei

primas.f. prima

primogénito -aadx. e s.primoxénito

principaladx. principal, esencial

principios.m. principio, comezo, inicio// principio, base (f.), funda-mento

prisións.f. prisión, cárcere (m.), cadea

privativo -aadx.privativo-a

privilegios.m. privilexio

probarv.t. probar

probatorio -aadx.probatorio-a

procederv.i. proceder. Procede des-estimar el recurso: cómprerexeitarorecurso//s.m. proce-der, provir, vir, convir. Cuan-do proceda: cando proceda,cando sexa procedente, candocumpra

procedimientos.m. procedemento

procesaladx. procesual

procesarv.t. procesar

procesos.m. proceso

proclamacións.f. proclamación

proclamarv.t. e p.proclamar(se)

procuras.f. procura

procuracións.f. procuración

procurador -as.procurador-a

procuradurías.f. procuradoría

procurarv.t. procurar

producirv.t. producir

profecticio -aadx.profecticio-a

prófugo -aadx. e s.prófugo-a

proformaloc. lat. pro forma

prohijamientos.m.porfillamento

prohijarv.t.porfillar

proindivisións.f. proindivisión

proindiviso -aadx.proindiviso-a

prolongacións.f. prolongación

prolongarv.t. e p. prolongar(se), alongar(se)

promisorio -aadx.promisorio-a

155

promocións.f. promoción

promotor -aadx. e s.promotor-a

promoverv.t.promover,mover(unprei-to)

promulgacións.f. promulgación

promulgarv.t. promulgar

pronosticarv.t. prognosticar

pronto -aadx. pronto -a, disposto -a,preparado -a // adv. pronto, axiña, decontado. Tan pron-to como: tan pronto como, axiña que, logo que, en canto. Pronto pago: pronto paga-mento

pronunciamientos.m.pronunciamento(decisiónxudicial)//pronuncia(f.)

pronunciarv.t. e p. pronunciar(se). Lo pronuncio, mando y fir-mo: pronúncioo, mándoo easínoo

pronósticos.m. prognóstico

propiedads.f. propiedade

propietario -as.propietario-a,dono-a

proposicións.f. proposición

propuestas.f. proposta. A propuestade: por proposta de, a propos-ta de

propósitos.m. propósito, f. intención. A propósito: de propósito, ámantenta, adrede, a propósito

prorratas.f. pro rata (lat.)

prorrateos.m. rateo. Prorrateo de fo-ros: rateo de foros

prorrogarv.t. prorrogar, alongar, prolon-gar

proscribirv.t. proscribir, desterrar, pro-hibir

proscripcións.f. proscrición

proteccións.f. protección, m. amparo,abeiro

protectorados.m. protectorado

protegerv.t. protexer, amparar, abeirar

protestas.f. protesta

protestos.m. protesto (dunha letra decambio)

protocolizacións.f. inclusión no protocolo

protocolizarv.t. protocolizar, incluír noprotocolo

protocolos.m. protocolo

protutor -as.protitor-a

proveedor -as. e adx.provedor -a, fornece-dor-a,subministrador-a

proveerv.t. e p. prover(se), abastecer,fornecer, subministrar. Para mejor proveer: para mellorresolver, para decidir mellor

providencias.f. providencia, disposición.Providencia de apremio:

providencia de constrinxi-mento

provisionaladx.provisional,provisorio-a

provisións.f. provisión

proyectos.m. proxecto

pruebas.m. proba. Prueba feha-ciente:probafidedigna

publicarv.t. publicar

publicidads.f. publicidade

público -aadx.público-a//s.m. público

puestas.f. posta. Puesta en marcha: postaenmarcha

pujas.f. poxa. Puja a la llana: poxa aberta

pujarv.t. poxar

punibilidads.f. punibilidade

punibleadx. punible

punicións.f. punición

punirv.t. punir, castigar

puntualidads.f. puntualidade

puntualizarv.t. precisar, concretar

puños.m. puño. De su puño y le-tra: da súa man

pupilajes.m. pupilaxe (f.)

pupilaradx. pupilar

pupilo -as.pupilo-a

purgarv.t. purgar

putativo -aadx.putativo-a

quebramientos.m. quebrantamento, quebra-mento, f. creba, quebra

quebrantamientos.m. quebrantamento, f. creba,quebra

quebrantarv.t. quebrantar, estragar, danar

quebrantos.m. quebranto

quebrarv.t.quebrar,crebar,herniarse

quejas.f. queixa

querellas.f. querela, m. preito

querellanteadx. e s. querelante

querellarv.p.querelar(se)

quiebras.f.creba,quebra(fortuíta,for-zosa,fraudulenta,voluntaria)

quincenaladx. quincenal

quinquenaladx. quinquenal

quinquenios.m. quinquenio, lustro

quirógrafo -aadx.quirógrafo-a//s.m. quiró-grafo

quitas.f. quitación, perdón (m.) (dunhadébedaoupartedela).Quita y espera: quitación eespera

quito -aadx.quito-a,libre,exento-a

quórums.m. quórum

radicarv.i. e p. radicar (v.i.)

ramos.m. ramo

rangos.m. rango

rasgos.m. trazo, risco, aspecto / pl.faccións, liñas, riscos (doros-tro,dacara).A grandes ras-gos: sen entrar en detalles,a grandes riscos, a grandestrazos, con poucas palabras,sucintamente

ratificacións.f.ratificación

ratios.m. ratio

ratos.m. anaco, cacho, chisco (detempo).Al cabo de un rato: deaquí(alí)aunpouco

razóns.f.razón.A razón de:arazónde. Dar razón: informar. De su razón: correspondente

raízs.f. raíz. Bienes raíces: bensraíces. A raíz de: por mor de, debido a, a consecuencia de

realquilarv.t. subarrendar, subalugar

reanudacións.f. prosecución, continuación,m. proseguimento

reasegurarv.t. reasegurar

reaseguros.m. reaseguro

rebajas.f. rebaixa

rebajarv.t. rebaixar

156

rebajes.m. rebaixe

rebasarv.t. exceder, sobrepasar, supe-rar

recabarv.t. conseguir, obter. Recabar fondos: conseguir fondos. Las actas no se han reca-bado por dicho centro: asactas non foron reclamadaspolo dito centro. Recabó elinforme: solicitou o informe

recaerv.i. recaer. Recaer senten-cia:recaersentenza

recargos.m. recarga (f.)

recaudacións.f. recadación

recaudador -aadx. e s.recadador-a

recaudarv.t. recadar

recepcións.f. recepción

receptacións.f. receptación

receptador -as.receptador-a

receptor -aadx. e s.receptor-a

recesións.f. recesión

rechazarv.t. rexeitar, desbotar, refugar,repeler

rechazos.m. rexeitamento, desbota-mento

recibimientos.m. recibimento. Recibi-mento a prueba: abrir o pe-ríodo de proba

recibos.m. recibo. Acusar recibo:acusar a recepción. Acuse de recibo: xustificante derecepción, recibo. Aviso derecibo: aviso de recibimento,notificaciónderecepción

recidivas.f. recidiva

recienteadx. recente

reciprocidads.f. reciprocidade

reciénadv. recén, recentemente, haipouco, pouco antes

reconciliacións.f. reconciliación

reconciliarv.t. e p.reconciliar(se)

reconduccións.f. recondución

reconocerv.t. e p. recoñecer

reconocimientos.m. recoñecemento

recontarv.t. recontar

reconvenirv.t. reconvir

recopilacións.f. compilación, colección

recopilarv.t. recompilar

recriminacións.f. recriminación

recriminarv.t. recriminar

rectificacións.f.rectificación

recuentos.m. reconto

recuperacións.f. recuperación

recuperarv.t. e p.recuperar(se)

recurrenteadx. recorrente

recurribleadx. recorrible

recurrirv.i. recorrer contra, apelar //v.t. percorrer. Recurrir lasentencia: recorrer contraa sentenza. Recorrer unadistancia: percorrer unhadistancia

recursos.m. recurso (contencioso ad-ministrativo, de amparo, deapelación, de casación, denulidade, de reforma, de repo-sición, de revisión, de súplica,económico administrativo).Recurso en ambos efec-tos: recurso en ambos os dous efectos

recusableadx. recusable

recusacións.f. recusación

recusanteadx. e s. recusante

recusarv.t. recusar

recíproco -aadx. recíproco -a. A la recí-proca: da mesma maneira

redencións.f. redención

redescuentos.m. redesconto

réditos.m.rédito

redhibicións.f.redhibición

redhibirv.t.redhibir

redhibitorio -aadx.redhibitorio-a

redimirv.t. redimir

redistribucións.f. redistribución

redistribuirv.t. redistribuír

redituarv.t.render,producirrédito

reduccións.f. redución

reducirv.t. e p. reducir(se), minorar,minguar, diminuír, rebaixar

redundancias.f. redundancia

reembolsableadx. reembolsable

reembolsarv.t. reembolsar

reembolsos.m. reembolso, reintegro, f. restitución

reemplazarv.t substituír

reemplazos.f. substitución // m. recruta-mento anual, f. quinta

referenteadx. referente

referirv.t. e p.referir(se)

reformas.f. reforma

reformarv.t. reformar

refrendacións.f. referendo (m.)

refrendarv.t. referendar, autorizar, au-tentificar

refrendario -aadx. e s.referendario-a

refrendos.m. referendo

refutarv.t. refutar, rebater

régimens.m. réxime. Régimen debienes gananciales: réximede bens gananciais

regirv.t., i. e p.rexer(se)

registradoradx. e s.rexistrador-a

registrarv.t. rexistrar

registros.m. rexistro

reglas.f. regra

reglamentacións.f. regulamentación

reglamentarv.t. regulamentar

reglamentos.m. regulamento

reglarv.t. regrar

regresarv.i. regresar

regresións.f. regresión

regulacións.f. regulación

regularv.t., i. e p. regular, rexer(se) // adx. regular, uniforme, ho-moxéneo-a

regularizacións.f.regularización

regularizarv.t. e p.regularizar(se)

rehabilitacións.f.rehabilitación

rehabilitarv.t. e p.rehabilitar(se)

157

rehusarv.t. refusar, rexeitar, desbotar,denegar

reincidencias.f. reincidencia

reincidenteadx. reincidente

reincidirv.i. reincidir

reintegrarv.t. e p.reintegrar(se)

reintegros.m. reintegro

reinversións.f. reinvestimento (m.)

reiteracións.f. reiteración

reiterarv.t. reiterar, repetir, insistir, re-calcar, teimar

reivindicacións.f. reivindicación

reivindicarv.t. reivindicar (reclamar ourecuperar un dereito) // res-ponsabilizarse

relacionarv.t. e p.relacionar(se)

relacións.f. relación. En relación con: en relación con, respecto de,verbo de

relatorías.f. relatoría

relegarv.t. relegar, desterrar, expa-triar, marxinar, arredar, afas-tar, isolar

relevacións.f.exención(dunhaobriga)

relevarv.t.relevar(darrelevo)//rele-var(eximirdalgunhaobriga)

relicto -aadx.sucesorio-a.Caudal re-

licto: patrimonio sucesoriorellenar

v.t.cubrir,encher(unformula-rio,cuestionario,etc.)

remanenteadx. e s.m. remanente

remesas.f. remesa

remisións.f. remisión

remitirv.t., i. e p.remitir(se),expedir

remocións.f. remoción

removerv.t. remover

remuneracións.f. remuneración

rendimientos.m. rendemento

rendirv.t. e p.render(se)

renovacións.f. renovación, anovamento

renovarv.t. renovar, anovar

rentas.f. renda. A renta: a renda

rentableadx.rendible,rendoso-a,pro-dutivo-a

repartos.m. repartimento, repartición

repasarv.t. repasar

repasos.m. repaso

repercusións.f. repercusión

repercutirv.i. repercutir

repetirv.t. e p.repetir(se)

replanteos.m.trazadodeplanta,f. traza.Replanteo de cimientos: trazadoparaescavación

réplicas.f.réplica

replicarv.i. replicar

reponerv.t. e p.repoñer(se),repor(se)

reposicións.f. reposición

repreguntas.f. repregunta

reprensións.f. reprensión

repudiacións.f. repudiación

repudios.m. repudio

requerimientos.m. requirimento. A requeri-miento de: por requirimentode, a requirimento de

requerirv.t. requirir

requestas.f. requesta

requisas.f. requisa

requisitorias.f. requisitoria

requisitorio -aadx.requisitorio-a//s.f. requi-sitoria

resacas.f. resaca

resaltarv.i. resaltar

resarcimientos.m. resarcimento, f. indemni-zación

resarcirv.t. e p.resarcir(se)

rescates.m. rescate

rescindirv.t. rescindir

rescisións.f. rescisión

reservas.f. reserva. A reserva de: agás (de),salvo,excepto,fórade

reseñas.f. descrición breve // recen-sión(dunhapublicación)

reseñarv.t. indicar, sinalar, recensio-nar

resguardos.m. resgardo,abeiro // resgar-do,recibo,xustificante

resolutorio -aadx.resolutorio-a

resolverv.t. resolver

respectos.m. respecto. Con respectoa: con respecto a, respecto de, verbo de, en relación con. Respecto a/de: con respecto a, verbo diso. Al respecto: con respecto a iso, verbo diso

respetarv.t. respectar

respetos.m. respecto

responderv.t. e i. responder

respuestas.f. resposta

restitucións.f. restitución

restituirv.t. restituír

restriccións.f. restrición

resultandos.m. resultando

resultanteadx. resultante

resultas (a, de)loc. como consecuencia de, a resultas de, de resultas de

resumens.m. resumo

resumirv.t. resumir

retencións.f. retención

retenerv.t. reter

reticencias.f. reticencia

retirarv.t. e p.retirar(se),arredar,xu-bilar(se)

retiros.m. retiro

retractacións.f. retractación

retractarv.t. e p.retractar(se)

retractos.m. retracto

retraerv.t. e p.retraer(se)

retranquearv.t. recuar

retranqueos.m. recuado

retrasarv.t. e p.atrasar(se)

retrasos.m. atraso

retribucións.f. retribución

retribuirv.t. retribuír

retroaccións.f. retroacción

retroactivo -aadx.retroactivo-a

158

retrocesións.f. retrocesión

retrodonacións.f.retrodoazón

retrotraerv.t. retrotraer

retroventas.f. retrovenda

reténs.m.retén

reunirv.t. e p.reunir(se)

reunións.f.reunión,xuntanza

revalorizacións.f.revalorización

revalorizarv.t.revalorizar

revaluacións.f. revaliación

revaluarv.t. e p.revalorizar(se)

revendedor -as.revendedor-a

reventas.f. revenda

reversións.f. reversión

reversos.m. reverso

revertirv.i. reverter

revisarv.t. revisar

revisións.f. revisión

revocableadx. revogable

revocacións.f. revogación

revocarv.t. revogar, anular // revocar,lucir

riesgos.m. perigo, risco. A riesgo yventura: a risco e ventura

rigors.m. rigor

riguroso -aadx.rigoroso-a

ritos.m. rito

robarv.t. roubar

robos.m. roubo

rogarv.t. e i. rogar, pregar

rogatorio -aadx.rogatorio-a

rollos.m. rolo

rúbricas.f. rúbrica

ruegos.m. rogo. Ruegos y pregun-tas: rolda aberta de interven-cións, intervencións libres, ro-gos e preguntas. A su ruego: a pedimento seu

ruinas.f. ruína

ruinoso -aadx.ruinoso-a

rupturas.f. ruptura

sabiendas (a, de)loc. a sabendas de, á mantenta, adrede, sabendo

sacas.f. saca. Saca de autos: públi-ca forma

salas.f. sala

salarios.m. salario

saldarv.t. saldar

saldos.m. saldo

salienteadx. saínte, saliente, sobran-ceiro-a//s.m. saliente, saínte

salvaguardias.f. salvagarda

salvarv.t. salvar

salvedads.f. limitación, restrición, ex-cepción//especificación,par-ticularidade

salvo -aadx. salvo -a. Sano y salvo: sanesalvo//prep. salvo, agás, excepto. Salvo error u omi-sión: salvo erro ou omisión. Salvo buen fin:salvobofin.Salvo que: salvo que, de non ser que, non sendo que, fóra de que, a menos que, excepto que

salvoconductos.m. salvoconduto

sancionador -aadx.sancionador-a

sancionarv.t. sancionar

sancións.f. sanción

saneamientos.m. saneamento

sanearv.t. sanear

sano -aadx.san(f.sa).Sano -a y sal-vo -a: san e salvo

satisfaccións.f. satisfacción

sazón (a la)loc. daquela, naquel tempo, entón

seccións.f. sección

secretariados.m. secretariado

secretario -as. secretario -a. Secretario judicial: secretario xudicial

secretarías.f. secretaría

secretoadx.secreto-a//s.m. segredo

sedes.f.sé(eclesiástica)//sede(do-miciliodunorganismo)

segregacións.f. segregación

seguida (en)loc. enseguida, deseguida, axi-ña

seguirv.t. e t. seguir

seguridads.f. seguridade, seguranza,cer-teza

seguros.m.seguro//adx.seguro-a

segúnprep. e conx. segundo. Según lei: segundo a lei. Según lo dispuesto: segundo o dispos-to, de acordo co que dispón

sellado -aadx. selado -a // s.m. seladura (f.)

sellarv.t. selar

sellos.m. selo, cuño

semanas.f. semana

semanaladx. semanal

semovienteadx. semovente

sentarv.t., i. e p. sentar(se), acaer //asentar, inscribir, acaer

sentencias.f. sentenza.Dictar senten-cia: dar, pronunciar ou profe-rirsentenza

sentenciarv.t. e i. sentenciar

separacións.f. separación

ser (a no, que)loc. a non ser que, non sendo que

series.f. serie

servicios.m.servizo

servidumbres.f. servidume. Servidumbre de paso: pasantía, serventía

sesgarv.t.cortardiagonalmente//fig.torcer, derivar, nesgar

sesgo (al)loc. ao nesgo

sesións.f. sesión

señals.m. sinal

señalamientos.m. sinalamento

señalarv.t. sinalar. Señalar día yhora:sinalardíaehora

señalizarv.t.sinalizar

siconx. se. Si procede: se pro-cede, se corresponde. Si se tercia:seéocaso

siempreadv. siempre

signatario -aadx e s.signatario-a,asinante

signaturas.f. sinatura

159

significarv.t.significar

signos.m. signo

siguienteadx. seguinte

silencios.m. silencio

simulacións.f. simulación

sinprep. sen. Sen ánimo de lu-cro: sen finalidade de lucro.Sin falta: sen falta. Sin más trámites: sen máis trámites. Sin menoscabo: sen prexuí-zo. Sin perjuicio de que: senprexuízodeque

sinalagmático -aadx.sinalagmático-a

sindicacións.f. sindicación

síndicos. síndico

siniestrado -aadx.sinistrado-a

siniestros.m. sinistro

síntesiss.f. síntese

sirvienteadx. e s. servente

sistemas.f. sistema

soberanías.f. soberanía

sobornarv.t. subornar

sobornos.m. suborno

sobrecargas.f. sobrecarga

sobrecargos.m. sobrecarga (f.)

sobreprecios.m.sobreprezo

sobreprimas.f. sobreprima

sobreseerv.t. sobreser

sobreseguros.m. sobreseguro

sobreseimientos.m. sobresemento

sobreseído -aadx.sobresido-a

sobresueldos.m. sobresoldo

sociedads.f. sociedade. Sociedad encomandita: sociedade en comandita. Sociedad de ga-nanciales: sociedade de ga-nanciais

solars.m.soar,terreo,predio//adx. solar

solicitanteadx. e s. solicitante

solicitarv.t. solicitar

solicituds.f. solicitude

solvencias.f. solvencia

solventarv.t.resolver,solucionar/liqui-dar(unhadébeda)

solventeadx. solvente

someterv.t. e p.someter(se)

soportarv.t. soportar, soster, aturar

sorteos.m. sorteo

soslayarv.t. meter de través // evitar,esquivar, eludir

sospechas.f. sospeita

sospecharv.t. sospeitar

subalterno -aadx. e s.subalterno-a

subarrendador -aadx. e s.subarrendador-a

subarrendamientos.m. subarrendamento

subarrendarv.t. subarrendar

subarrendatario -aadx. e s.subarrendatario-a

subastas.f. poxa, licitación

subastarv.t. poxar, licitar

subcomisario -as.m.subcomisario-a

subdelegacións.f. subdelegación

subenfiteusiss.f.subenfiteuse

subidas.f. subida, suba

subirv.t., i. e p. subir

subordinado -aadx. e s.subordinado-a

subrayarv.t. subliñar

subrepcións.f. subrepción

subrepticio -aadx.subrepticio-a

subrogacións.f. subrogación

subrogatorio -aadx.subrogatorio-a

subsanablev.t. emendable, reparable, co-rrixible, rectificable, resolu-ble, solucionable, saneable

subsanarv.t. emendar, reparar, corrixir,rectificar,sanear

subscribirv.t. subscribir

subscripcións.f. subscrición

subsidiario -aadx.subsidiario-a

subsidios.m. subsidio

substanciarv.t. instruír, tramitar

substitucións.f. substitución

substituirv.t. substituír

substituto -aadx. e s.substituto-a

substraccións.f. subtracción

substraersubtraer

subvencionarv.t. subvencionar

subvencións.m. subvención

sucederv.t. suceder

sucesivo -aadx.sucesivo-a

sucesións.f. sucesión

sucesos.m. suceso

sucesor -aadx. e s.sucesor-a,herdeiro-a

suelos.m. chan (superficie pola quese anda), solo (extensión, te-rreoondesepodeedificar)suficienteadx.suficiente,abondo

sufragios.m. sufraxio

sugerencias.f. suxestión

sugerirv.t. suxerir

sujecións.f. suxeición

sujetarv.t. e p.suxeitar(se)

sujetos.m. suxeito

sumas.f. suma. Suma y sigue: suma e segue

sumarioadx. sumario-a//s.m. sumario

suministrador -aadx. e s.subministrador-a

suministrarv.t. subministrar -a, fornecer,prover, abastecer

suministros.m. subministración (f.)

sumisións.f. sumisión

sumo -aadx. sumo -a // s.m. sumo //f. suma, adición A lo sumo: como máximo, como moito

suntuario -aadx.suntuario-a

supervisarv.t. supervisar, controlar

superávits.m. superávit, excedente

suplantacións.f. suplantación

suplementario -aadx.suplementario-a

suplencias.f. suplencia

suplenteadx. e s. suplente

160

supletorio -aadx.supletorio-a

súplicas.f. súplica, rogo (m.)

suplicacións.f. suplicación

suplicarv.t. suplicar

suplicatorio -aadx. suplicatorio -a // s.m. su-plicatorio

suplicos.m. solicitude (f.), petición (f.)

suplidoadx. suplido, reposto

suponerv.t. supoñer, supor

suposicións.f. suposición

supresións.f. supresión

suprimirv.t. suprimir

supuestoadx. suposto-a//s.m. suposto. Por supuesto: por suposto

suputarv.t. suputar

surgirv.t. xurdir

surtirv.i. prover, subministrar. Sur-tir efectos: producir efectos

suscribirv.t. subscribir

suscripcións.f. subscrición

suscriptoradx. e s.subscritor-a

suspenderv.t. e p.suspender(se)

suspensivo -aadx.suspensivo-a

suspensións.f. suspensión

suspenso -as.m. suspenso // adx. suspen-so-a

sustanciarv.t. instruír, tramitar

sustentos.m. sustento

sustitucións.f. substitución

sustituirv.t. substituír

sustituto -as. e adx. substituto-a

sustraccións.f. subtracción

sustraerv.t. e p.subtraer(se)

tablóns.m. madeiro, táboa grande /taboleiro(deanuncios)

tachas.f.tacha,falta,m. defecto. Ta-cha de testigo: rexeitamento de testemuña

tachaduras.f. riscadura, riscada

tacharv.i. tachar,acusar,cualificar // riscar, borrar

tácito -aadx.tácito-a

talonarios.m. talonario

talóns.m. talón. Talón de ventani-lla: nota de ingreso na caixa

tamañoadx.tamaño-a//s.m. tamaño

tampóns.m. tampón

tantearv.t. tentear, tentar

tanteos.m. tento, tenteo

tantoadx. tanto -a // s.m. punto //adv. tanto Tanto por ciento: tanto por cento. Por tanto: polotanto,xaquelogo// s.m. punto. A tanto alzado: a pre-zofixado,aprezoacordado

tarifas.f. tarifa

tasas.f. taxa. Tasa de interés: taxa de xuro

tasacións.f. taxación. Tasación decostas: taxación de custas

tasador -aadx. e s.taxador-a

tasarv.t. taxar

técnico -aadx. técnico -a // s.f. técnica,especificidade

telefaxs.m. telefax

tenerv.t. ter

tenors.m. teor // loc. A tenor de: ateor de, de acordo con, segun-do o teor de. Tenor literal:teor literal

tentativas.f. tentativa

terceristas. terceiro

tercerías.f. tercería

términos.m.termo,marco/termo,re-mate, f. fin/prazo.Término de tres días: prazo de tresdías. Término municipal: concello, termo municipal

terrenos.m. terreo, solo

territorialidads.f. territorialidade

territorios.m. territorio

tesiss.f. tese

tesorero -as.tesoureiro-a

tesorerías.f. tesouraría, tesourería

tesoros.m. tesouro

testado -aadx.testado-a

testador -as.testador-a,testamenteiro-a

testamentario -aadx. testamentario -a. Here-dero testamentario: her-deirotestamentario//s. testa-menteiro-a

testamentarías.f. testamentaría

testamentos.m. testamento

testarv.i. e t. testar

testificacións.f.testificación

testificarv.i.testificar

testigos. testemuña (f.)

testimoniarv.i. testemuñar

testimonios.m. testemuño. Testimonio rogado: testemuño rogado

tiempos.m. tempo. En tiempo y for-ma: no tempo e na forma quecorrespondan

timbres.m. timbre

tipicidads.f. tipicidade

tipificarv.t.tipificar

tipos.m. tipo de cambio, tipo dedesconto,tipo(dexuro)prefe-rencial, tipo impositivo, tipode redesconto

titulacións.f. titulación

titulado -aadx. e s.titulado-a

titularadx. e s.titular//v.t. titular

titularidads.f. titularidade

títulos.m.título(lucrativo,aoporta-dor,xusto,oneroso)

tomador -as.tomador-a

tomarv.t. tomar. Tomar parte: to-mar parte, concorrer, partici-par

tomos.m. tomo

totaladx. e s.m. total

totalizarv.t.totalizar

trabas.f. traba. Traba de embargo:embargo

trabajos.m. traballo. Trabajo a des-tajo: traballo ao axuste

trabarv.t. trabar. Trabar embargo:embargar. Trabar los bie-nes: embargar os bens

161

traduccións.f. tradución

traductor -aadx. e s.tradutor-a

traerv.t. traer. Traer aparejadaejecución: traer, levar apa-rellada execución. Traer losautos a la vista: traer os au-tos á vista

traicións.f.traizón

tramitacións.f. tramitación

tramitarv.t. tramitar

trances.m. transo. Trance y rema-te: transo e remate

transaccións.f. transacción

transbordos.m. transbordo

transcribirv.t. transcribir

transcripcións.f. transcrición

transcurrirv.i. transcorrer

transcursos.m. transcurso

transeúnteadx. e s. transeúnte

transferencias.f. transferencia

transferibleadx. transferible

transferirv.t. transferir

transgredirv.t. transgredir, infrinxir

transgresións.f. transgresión, infracción

transigirv.i. e t. transixir

transmisibleadx. transmisible

transmisións.f. transmisión

transmitirv.t. transmitir

transponerv.t. transpoñer, transpor

trascendencias.f. transcendencia

traslacióntranslación

trasladarv.t. e p.trasladar(se)//v.t. tras-ladar, atrasar, verter, comuni-car

traslados.m. traslado. Traslado a laparte: comunicarlle á parte,trasladarlle á parte

traspasarv.t. traspasar

trasuntos.f. copia (dun escrito) / f. imaxe, copia, reprodución,m.reflexo,traslado

tratamientos.m. tratamento

tratarv.t., i. e p.tratar(se)

través (a, de)loc.atravésde

tribunals.m. tribunal (eclesiástico, su-perior de xustiza, correccio-nal, de apelación, de casación,de grande instancia, do crimi-nal)

tributacións.f. tributación

tributarv.t. tributar

tributario -aadx.tributario-a

trienaladx. trienal

trimestraladx. trimestral

trueques.m. troco, cambio

truncamientos.m. truncamento

tráficos.m. tráfico. Tráfico de in-fluencias:tráficodeinfluen-cias

trámites.m. trámite

tránsitos.m. tránsito

turnarv.t. e p. alternar(se), rotar(se),aquendar(se).Turnar de ofi-cio: asignardeoficio, aquen-dardeoficio

turnos.f.vez,quenda,rolda

tutelas.f. tutela

tutelaradx. e v.t. tutelar

tutor -as.titor-a

ubicacións.f. situación, posición, locali-zación

ubicarv.i. localizarse, atoparse, en-contrarse, estar situado, colo-car, radicar

ultimarv.t. ultimar, rematar, acabar

unanimidads.f. unanimidade

unidads.f. unidade

unificarv.t. e p.unificar(se)

unilateraladx. unilateral

unirv.t.unir,agrupar,xuntar//v.p. engadirse, xuntarse

unitario -aadx.unitario-a

unións.f. unión

unánimeadx. unánime

urgencias.f. urxencia

urgenteadx. urxente

urgirv.i. urxir

usarv.t. e i. usar

usos.m. uso. Para uso y disfru-te:parausoegozo

usucapirv.t. usucapir

usucapións.f. usucapión

usufructarv.t. usufrutar

usufructos.m. usufruto

usufructuario -aadx. e s.usufrutuario-a

usuras.f. usura

usurero -as.usureiro-a

usurpacións.f. usurpación

usurparv.t. usurpar

último -aadx. último -a// derradeiro -a

(quenonpodehaberoutro-adespois). Disposición final: disposición derradeira. Úl-tima voluntad: derradeira vontade

único -aadx.único-a

útiladx. útil

vacacioness.f.pl. vacacións

vacancias.f. vacancia

vacanteadx. vacante

vacío -as.m.baleiro,baldeiro//adx. ba-leiro-a,baldeiro-a

valedero -aadx.valedoiro-a

valedor -as.valedor-a

validacións.f. validación. Validación depoder: validación de poder

validarv.t. validar

validezs.f.validez

valijas.f. maleta, bolsa. Valija di-plomática: carteira diplomá-tica

valorativo -aadx.valorativo-a

valorizacións.f.valorización

valorizarv.t.valorizar

valías.f. valía

válido -aadx.válido-a

vecinaladx. veciñal

162

vecindads.f.veciñanza

vecindarios.m.veciñanza(f.)

vecino - aadx. e s.veciño-a

vedas.f. veda

vedado -aadx. vedado -a, prohibido -a.Coto vedado: couto vedado // s.m. couto, f. coutada. Ve-dado de caza ou de pesca: zonadecazaoudepescapro-hibida

vedarv.t.vedar,prohibir,impedir

vehículos.m.vehículo

vejacións.f. vexación, aldraxe

vejatorio -aadx.vexatorio-a

vejezs.f. vellez, ancianidade, senec-tude

velarv.i. e p.velar(se)

venaladx. venal

vencimientos.m. vencemento. Venci-miento del plazo: vence-mentodoprazo

venderv.t. e p.vender(se)

vendibleadx. vendible

vendís.m.certificadodevenda

venias.f. venia. Con la venia: coavenia

venidero -aadx.vindeiro-a

venirv.i. e p.vir(se)

ventas.f. venda, transacción

ventajas.f. vantaxe

ventajoso -aadx.vantaxoso-a

verv.t. e p.ver(se)

verbaladx. verbal

verdadero -aadx.verdadeiro-a

veredictos.m. veredicto

verificacións.f. verificación.Verificación de poderes: verificación depoderes

verificarv.t. e p.verificar(se)

versarv.i. versar

verídico -aadx.verídico-a

vetos.m. veto

vezs.f. vez. A su vez: á súa vez,cando lle corresponda, polasúa banda. A la vez: á vez, aun tempo, conxuntamente,asemade. A veces: ás veces,por veces. De vez en cuan-do: de cando en vez, de vezen cando, de cando en cando.Toda vez que: xa que, dadoque, sendo así que

vías.f. vía. Vía de apremio: víade constrinximento ou víaexecutiva

viabilidads.f. viabilidade

vicepresidencias.f. vicepresidencia

vicios.m. vicio

vidualadx. vidual

vigencias.f. vixencia

vigors. vigor

vinculacións.f. vinculación, m. vencello

vinculanteadx. vinculante

vínculos.m. vínculo, vencello

vincularv.t. e p.vincular(se)

vindicacións.f. vindicación

vindicarv.t. vindicar

violacións.f. violación

violarv.t. violar

violencias.f. violencia

violentarv.t. violentar

virtuds.f. virtude. En virtud de: en virtude de, por razón de, se-gundo

visado -as.m.visado//adx.visado-a

visarv.t. visar

visitas.f. visita. Girar visita: visitar

vistas.f. vista. Vista de los locales: vista (ou exame) dos locais //s.m. Vista de aduanas: con-

trol de alfándegas, control de aduanas//En vista a: de cara a. A la vista de: á vista, enpresenzade

visto -apt. e adx.visto-a.Visto bue-no (v.º b.º): visto e prace (v.epr.)

vitalicio -aadx.vitalicio-a

viudedads.f.viuvez

viudezs.f.viuvez

viudo -aadx. e s.viúvo-a

viviendas.f. vivenda

vivirv.i.vivir//s.m. vivir, vida

vocaladx. vocal(davoz,vocalista)//s. vogal (membrodunórgano,letradoalfabeto)

volumens.m. volume

voluntads.f. vontade

voluntario -aadx.voluntario-a

voluntariedads.f. voluntariedade

votacións.f. votación

votarv.t. e i. votar

votos.m. voto

vozs.f.voz.Con voz y voto: convozevoto

vulnerarv.t. vulnerar, danar, infrinxir,quebrantar

ya queloc. xa que, posto que, dado que, tendo en conta que

yacenteadx. xacente

yerno s. xenro, f. nora

yuxtaposicións.f. xustaposición

zanjarv. gabiar (abrir gabias) // fig.resolver (problemas, dificul-tades)//coutar,rematar(unhacuestión,unasunto)

zonas.f.zona

zonaladx.zonal

Curso de linguaxe administrativa des dialectais (xeográficas), ben sexa na fonética ou nalgu- nha...

Documents

Transcript of Curso de linguaxe administrativa des dialectais (xeográficas), ben sexa na fonética ou nalgu- nha...