CURSO ACELERADO DE ESPERANTO

8/9/2019 CURSO ACELERADO DE ESPERANTO

1/13

1

CURSO ACELERADO DE ESPERANTO

Lo primero que hay que tener en cuenta al aprender esperanto es que, mientras que en otraslenguas se estudia un sistema cerrado, con todas sus irregularidades, caprichos y cosasilgicas, en esperanto tenemos un sistema abierto y regular: las piezas que constituyen elidioma sirven para crear libremente palabras y conceptos, funcionan como un juego de

construccin que nos permite crear cualquier cosa, siempre que respetemos las reglas deutilizacin. No existen por eso limitaciones por uso, tradicin o pureza del lenguaje. Todas lasreglas son absolutas y no tienen excepciones ni irregularidades.La norma principal que hay que tener en cuenta a la hora de jugar con las piezas, es que sedebe usar todos los recursos necesarios para que la idea resulte clara, pero evitar aquellos quesean superfluos

1) Pronunciacin:

Las vocales: a, e, i, o, u, se pronuncian ni abiertas ni cerradas, como en castellano.j y son semivocales (y, u), se utilizan para los diptongos (aj, a,...). No constituyen slaba.Consonantes:

b c d f g h k l m n p r s t v z

en castellano b ts ch d f g h j k l m n p r s ten francs b ts tch d f g dj h j k l m n p r s ch t v z

en ruso g se pronuncia siempre como en gato, nunca como gen.A cada sonido corresponde una letra y viceversa. Se lee siempre igual que se escribe.El acento cae siempre en la segunda vocal (formante de slaba, por tanto) empezando por elfinal: Litovio, balda, libroj

2) Gramtica:

) Todos los sustantivos terminan en -, los adjetivos en - y los adverbios en -. As, apartir de cualquier raz se pueden crear fcilmente sustantivos, adverbios,... homo (hombre),homa (humano), home (humanamente), infano (nio), infana (infantil), infane (infantilmente).El plural termina en j: bona libro bonaj libroj (buen libro buenos libros)El nico caso gramatical es el acusativo (-n). Se aade a los sustantivos, adjetivos y otraspalabras para denotar, en general, objeto directo o direccin:Mi havas libron, la birdo flugas en la ambron (yo tengo un libro, el pjaro vuela adentro dela habitacin).

b) El verbo tiene las siguientes terminaciones:

infinitivo - ipresente - aspasado - isfuturo - osimperativo - u

condicional - usEl verbo no tiene diferentes terminaciones personales, ya que siempre va acompaado delpronombre personal. Por cierto, si a ste se le aade la terminacin de adjetivo obtenemos elpronombre posesivo:

mi yo mia mivi t via tuli l lia sui ella ia sui ello ia suni nosotros nia nuestrovi vosotros via vuestroili ellos / ellas ilia su (de ellos/as)As: mi legas (yo leo), vi legas, li legas... mi legis, ni legos, ili legus, legu!Los pronombres personales pueden llevar la terminacin de acusativo (min, in,...) y losposesivos la de acusativo y plural (miaj, miajn)


2/13

2

i se utiliza para todo aquello que no es un ser humano (en los cuentos a veces se personificaa los animales).Cuando el pronombre personal o posesivo se refiere al sujeto, se usa la forma si:Li legas sian libron (l lee su propio libro)Li legas lian libron (l lee el libro de otra persona)Por ltimo existe el pronombre oni, impersonal: oni diras (se dice)

La inmediatez de la accin se expresa con las palabrasus para el pasado y tuj para el futuro:mius legis = acabo de leer; mi tuj legos = voy a leer, en seguida lo leo

3) Formacin de palabras:

Adems de una gramtica sencilla, una de las ventajas del esperanto es la facilidad de formarnuevas palabras mediante sufijos y prefijos, lo que permite aumentar rpidamente elvocabulario.Por ejemplo, si evalo significa caballo:

SUFIJO FUNCIN SIGNIFICADOevalino -in- gnero femenino yeguaevalido -id- descendiente potro

evalejo -ej- local cuadraevalaro -ar- grupo manada de caballosevalarestro (-ar-) estro jefe caballo que gua la manadaevalisto -ist- profesin pastor de caballos, gauchoevalao -a- objeto concreto carne de caballoevalao -a- mala calidad pencoFijaos en la diversidad de races necesarias para el vocabulario en castellano, donde enesperanto slo hace falta una. Y si cambiamos eval- por kat- (gato) o hund- (perro),podemos crear una tabla similar.Otros ejemplos:

lerni estudiar lernejo escuelalernilo* manuallernejestro director de escuela

telefoni telefonear telefonejo cabina de telfonotelefonilo aparato telefnico

trani cortar tranilo cuchilloarbo rbol arbaro bosque

arbidejo viverovorto palabra vortaro diccionario* -il-: instrumento

A continuacin tenemos un texto. Podis usarlo para practicar la lectura en voz alta y paraanalizar las palabras para ver cmo se utiliza la formacin de palabras. No olvidis que lossufijos se pueden aadir a cualquier palabra, incluido a un mismo prefijo: et-ul-in-o = chiquitina.

miro sorpresa, maravilla lando pasAlico en Mirlando Alicia en el Pas de las Maravillas apitro captulotra a travs la (artculo determinado,

invariable)

truo agujero komenci comenzarmulte mucho tedi aburrirsidi estar sentado -ad- (suf. accin duradera)apud junto a frato hermanosur sobre bordo orillade de rivero ro-et- (sufijo diminutivo) kaj ymanko falta io algofari hacer -ind- (suf. que merece la pena)farinda que merezca la pena hacerse rigardi mirar

trans- (pref. ms all de) ultro hombronek... nek... ni... ni... bildo imagen


3/13

3

konversacio conversacin, dilogo kiel cmoutili ser til kiel utilas libro para que sirve un libropensi pensar sen sindo as pues konsideri considerarmenso mente la segneblo posibilidad laeble en la medida de lo posiblear porque, pues varmo calorsento sensacin dormi dormir-em- (suf. tendencia, inclinacin a) dormemo ganas de dormirstulta tonto -ec- (suf: abstracto: libera=

libre, libereco=libertad)u (partcula interrogativa: precede a

cualquier pregunta que no contieneuna palabra interrogativa)

plezuro placer

prepari preparar lekanto margaritaeno cadena valori tener valorpeno esfuerzo levi levantar-i- (suf. reflexivo) levii levantarsepluki recoger kiam cuandosubita sbito blanka blancokuniklo conejo pala plidorua rojo okulo ojokuri correr tre muyproksima prximo tio esone no (s se dice jes) esti serrimarki darse cuenta opinii opinar, pensar, creerkutima habitual mal- (suf: antnimo)adi or diri deciral si a si mismo ve! ay!frue temprano post despuspri acerca de afero asuntopripensi la aferon =pensi pri la afero

reflexionar sobre un asunto ja s (intensivo, respuesta ainterrogativa negativa)

okazi ocurrir io todo

ajni parecer tute totalmentenatura natural e inclusopreni coger horloo relojpoo bolsillo veto abrigoplu ms (espacio o tiempo) piedo pieek- (pref: comienzo momentneo) neniam nuncaanta antes de, delante de antae antesplena lleno scii sabervoli querer scivolo curiosidadkampo campo sekvi seguir-ant- (suf: participio activo de presente) sukcesi lograrusta justo, exacto tempo tiempo (cronolgico)vidi ver salti saltargranda grande heo seto

a o

ALICO EN MIRLANDO

APITRO ITRA LA KUNIKLOTRUON

Alicon komencis multe tedi la sidado apud sia fratino sur la bordo de la rivereto,

kaj la manko de io farinda; unu-du-foje i rigardetis transultre la libron kiun legas iafratino, sed i havis nek bildojn nek konversaciojn, kaj kiel utilas libro, pensis Alico,sen bildoj a konversacioj?

Do i konsideradis, en sia menso (laeble, ar la varmo donis al i senton dedormemo kaj stulteco), u la plezuro de preparo de lekanto-eno valorus la penon levii


4/13

4

kaj pluki la lekantetojn, kiam subite blanka kuniklo kun palruaj okuloj kuris treproksime al i.

Tio ne estis vere rimarkinda; kaj Alico ne opiniis ke estas tre malkutime kiam iadis la Kuniklon diri al si, Ve!, Ve! Mi malfruos (poste, kiam i pripensis la aferon,i opiniis ke tio ja estas mirinda, sed kiam i okazis io ajnis tute natura); sed kiam la

Kuniklo e prenis horloeton el la poo de sia veto, kaj rigardis in, kaj poste plu kuris,Alico surpiediis, ari ekpensis ke neniam antae i vidis kuniklon kun vetopoo, akun horloeto kiun i povas preni el la poo, kaj, plena de scivolo, i kuris trans lakampon sekvante in, kaj sukcesis ustatempe vidi in salti en grandan kuniklotruonsur la heo.

4) LAS VOCES SIMPLES

Muchas de las palabras ms comunes en cualquier idioma, como pronombresdemostrativos, interrogativos, indefinidos, adverbios, etc., en esperanto se forman medianteuna combinacin de prefijos y sufijos. Son las voces simples y forman una tabla regular:

Indefinidos +

Interrogativos /Relativos

k +

Demostrativost-

Colectivos-

Negativosnen+

IU KIU TIU IU NENIUIndividualidad+ IU alguien, alguno quin, el cual ese, aquel cada uno, cada ninguno, nadie

IO KIO TIO IO NENIOCosas+ IO algo, alguna cosa qu, qu cosa eso, aquello todo nada

IA KIA TIA IA NENIACualidad+ IA de alguna clase cual, como tal, as de toda clase de ninguna clase

Lugar IE KIE TIE IE NENIE+ IE en algn sitio dnde ah, all en todas partes en ningn sitio

Modo IEL KIEL TIEL IEL NENIEL+ IEL de algn modo cmo as de todos modos de ningn modo

Causa

IAL KIAL TIAL IAL NENIAL+ IAL por algn motivo por qu por eso por todos los motivos por ningn motivoTiempo IAM KIAM TIAM IAM NENIAM+ IAM un da, una vez cundo entonces siempre nunca

Cantidad IOM KIOM TIOM IOM NENIOM+ IOM algo, un poco cunto tanto todo nada

Posesin IES KIES TIES IES NENIES+ IES de alguien cuyo, de quin de ese, de aquel de todos de nadie, de ninguno

Para denotar proximidad se aade la partcula i: i-tie = aqu. Tambin se pueden

aadir a algunas voces simples las terminaciones de acusativo o de plural: mi konas iujn,kiuj venis i-tien = conozco a todos (y cada uno) de los que vinieron aqu. Otra partcula esajn, que sirve para formar indefinidos: iu ajn = cualquier persona; iel ajn = de cualquiermanera.

En esperanto no existe la doble negacin. Es decir, no conozco a nadie, que encastellano utiliza las dos negaciones que estn en cursiva, en esperanto se dice mi konasneniun. La frase mi ne konas iun significa hay alguien a quien no conozco, y mi nekonas neniun significa no se da la circunstancia de que yo no conozca a nadie, es decirconozco a alguien, aunque en esperanto esto lo diramos mi konas iun.

No olvidemos que el acento en estas voces cae siempre en la i.

5) Gradacin del adjetivo y del adverbio.

El grado comparativo se forma con la partcula pli delante del adjetivo o adverbio, yel superlativo con plej. Para la comparacin se usa la partcula ol = que, y para elsuperlativo el = de:

La kato estas granda besto, la hundo estas pli granda ol la kato, la urso estas la plejgranda el la bestoj.


5/13

5

Estas bone dormi. Estas pli bone ludi ol dormi. Plej bone estas lerni.

Fijaos que con el verbo esti, cuando no hace funcin de cpula entre dos sustantivos,no se usa la forma de adjetivo sino la de adverbio:

La libro estas bona (el libro es bueno), pero: estas bone legi (es bueno leer)

6) Los nmeros y la hora, la fecha, etc.:

Los numerales de uno a diez son: unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, na, dek. Apartir de estos y por combinacin se forman los dems: dek unu = once; dek kvin = quince;dudek = veinte; kvindek ses = cincuenta y seis, etc. Cent = cien, mil = mil, miliono = milln.Mil nacent okdek kvin = 1985.Los ordinales se forman, como cualquier otro adjetivo, con la terminacin -a

Kioma horo estas? = Qu hora es? Estas la tria horo = son las tres.

Je kioma horo? = A que hora? Je la tria (horo) = a las tres

Estas la tria kaj dek minutoj = son las tres y diez; estas la tria kaj kvarono = son las tres ycuarto; estas la tria kaj duono = son las tres y media; estas kvarono anta la kvara = son lascuatro menos cuarto.

Los das de la semana (la tagoj de la semajno):lundo, mardo, merkredo, ado, vendredo,sabato, dimanoLos meses (la monatoj): januaro, februaro, marto, aprilo, majo, junio, julio, agusto,septembro, oktobro, novembro, decembro.Y las estaciones del ao (la sezonoj de la jaro):printempo, somero, atuno, vintro

Hodia estas la tridek unua de majo de du mil kvin

Para indicar el momento en que ocurre una accin concreta se usa el acusativo mientras que laaccin habitual se expresa con el adverbio:

Mi revenos lundon = volver el lunesLunde mi lernas en la lingvolernejo = los lunes estudio en la escuela de idiomas

Pero no es una regla estricta. Se puede decir perfectamente venontsemajne (la semana queviene). Lo importante es que la idea quede clara y no de lugar a equvocos.

A continuacin tenemos un dilogo que podra tener lugar cualquier da en la sede decualquier asociacin de esperanto:

frapi golpear, llamar pordo puertaen- (pref-) hacia dentro iri irfarti estar (salud, estado de nimo) saluton! holapli ms bone bienanka tambin veni venirhodia hoy telefoni llamar por telfonodevi tener que arani arreglar, disponeralia otro parto parteurbo ciudad alveni llegarhoro hora atendi esperarporti llevar alporti traerpasintsemajne la semana pasada pruntepreni tomar prestadoel de (origen) biblioteko bibliotecaati gustar legi leernova nuevo novao novedad, noticia


6/13

6

ricevi recibir reto redinterreto internet retmesao correo electrnicosama mismo, igual ideo ideasamideano correligionario peti pedirvolonti ser voluntario akompani acompaartago da fojo vezkoni conocer akcepti recibir (a alguien)flugi volar haveno puertofluaveno aeropuerto ofte a menudokliento cliente vizito visitaktp (kaj tiel plu) etc. muzeo museomorga maana damne! maldicin!averti avisar antaaverti avisar con antelacinskribi escribir ekscii enterarsevojao viaje hiera ayerentrepreno empresa ura urgentesolvi solucionar Parizo Parsproponi proponer profiti aprovecharfacila fcil -eg- (aumentativo)almena por lo menos tero tierra

temi pri tratarse de helpo ayudadelegito delegado anco posibilidad, probabilidadbonanci tener suerte preta preparadofreneza loco vojaanto viajerodonitao dato aviado aviacintero tierra surterii aterrizarfinstacio terminal rakonti contar, narrarfini acabar, terminar dankon gracias

(iu frapas la pordon)

M. Eniru!

P. Saluton M.! Kiel vi fartas?

M. Pli- malpli bone. Kaj vi?P. Anka mi fartas bone. u anka T. venos hodia?M. Jes, sed i telefonis kaj diris, ke i iom malfruos. i devas ion arani en alia parto dela urbo kaj neniel sukcesos alveni i-tien je la kutima horo.P. Bone, mi atendu do. Mi alportis libron, kiun mi pasintsemajne prunteprenis el la

biblioteko. i diris al mi ke i atus in legi. u estas novaoj?M. Novaoj? ajnas al mi ke ne... Ho, jes. Ni hodia ricevis retmesaon de iu samideanoel Astralio. Li demandis u iu volontus akompani lin por montri nian urbon. Li estosi-tie nur du tagojn, unuafoje, kaj konas nenion. Li e demandas u eblas akcepti lin enflughaveno...

P. Vi scias ke mi ofte faras tion por miaj klientoj. Eble mi povas arani viziton en iumuzeo, ktp. Sed kiam li alvenos?M. Morga...P. u morga!? Damne! u li ne povis antaaverti pli frue???M. Li skribas en sia mesao, ke li nur eksciis pri sia vojao hiera. Lia entrepreno devasion ure solvi en Parizo lundon, kaj tiam ne plu estis aviabiletoj por Parizo, do oni

proponis al li alparizi tra Madrido kaj li tuj jesis, ar tiel li profitus por koni nian urbon.Jen la afero. u vi sukcesos ion arani?P. Malfacilegas... iaokaze mi klopodos. Diru al mi almena kiam kaj per kiu flugo lisurterios. Almena mi esperas, ke ne temas pri neesperantisto kiu petis el iu konatuloskribi mesaon Esperante nur por profiti nian helpon, kiel pasintsemajne...M. Ne. i-foje temas pri konata esperantisto, kiu bonege regas la lingvon. Li estasdelegito de UEA en sia urbo. Li bonancas, ke estas volontuloj kiel vi, iam pretaj helpila plej frenezajn vojaantojn!


7/13

7

Jen la donitaoj pri la flugo. La aviadilo surterios je la dekunua kaj kvarono matene, enla dua finstacio.

P. Dankon. Mi rakontos al vi poste kiel finiis la afero. is revido!M. is!

7) ParticipiosEl esperanto tiene un sistema de participios muy rico que permite crear vocabulario

nuevo y formar las formas compuestas del verbo, lo que permite tener un sistema verbalbastante rico. Su formacin es como sigue:

Raz

vocal temporal, quecorresponde (sin la s) a lasterminaciones de presente,pasado y futuro del verbo

morfema de participio:-nt- para el activo y t-

para el pasivo

Terminacionos desustantivo, adjetivo y

adverbio

Leg- +-a--i--o-

+ -nt-t-

+-o-a-e

Asi:leganto = lector, el que lee leginto = lector, el que ha leidolegonto = lector, el que va a leer leganta infano = el nio que leeleginta infano = el nio que leyo leginte = habiendo ledo, tras leerlegante = leyendo legonte = habiendo de leerlegata libro = el libro ledo, que est siendo leidolegita libro = el libro ledo, que se ha terminado de leerlegota libro = el libro que va a ser ledo,etc.

8) Formas compuestas del verboSe froman con el auxiliar esti ms los participios. El auxiliar indica el punto de

referencia de la accin, es decir, el tiempo real en que sucede, mientras que el participioexpresa el estado del proceso, si se trata de un proceso en curso, finalizado o futuro.

esti

venkitavenkatavenkota

venkintavenkantavenkonta

haber sido vencidoestar siendo vencidohaber de ser vencido

haber vencidoestar venciendohaber de vencer

li estas



ha sido vencidoest siendo vencidoha de ser vencido

ha vencidoest venciendoha de vencer

li estis



fue, estaba, haba sido vencidoestaba siendo vencidohaba de ser vencido

haba vencidoestaba venciendohaba de vencer

li estos

venkitavenkata

venkota

habr sido vencidoestar siendo vencido

habr de ser vencido


8/13

8


habr vencidoestar venciendohabr de vencer

li estus



habra, hubiera, hubiese sido vencidoestara, estuviera, estuviese siendo vencidohabra, hubiera, hubiese de ser vencido

habra, hubiera, hubiese vencidoestara, estuviera, estuviese venciendohabra, hubiera, hubiese de vencer

ke li estu



que haya sido vencidoque est siendo vencidoque haya de ser vencido

que haya vencidoque est venciendoque haya de vencer

Mi estis elironta, kiam la telofono sonis = iba a salir cuando son el telfono.

Tambien se puede aadir, como en otros casos, la terminacin del auxiliar al participio:

Estintus bone, ke li legintus la libron = hubiera sido bueno que l hubiese leido el libro

9) Prefijos y sufijos

El esperanto dispone, como ya hemos visto, de una serie amplia de prefijos y sufijos,aplicables sin ms limitacin (prctica, que no terica) que el significado a cualquier raz.Vamos a ver los ms usuales.

PREFIJOS

bo- parentesco por matrimonio bopatro = suegrobofrato = cuado

eks- cese de funcin o estado social eksreo = ex-reyge- reunin de ambos seos geedzoj = cnyuges, matrimoniopra- alejado en grado de parentesco a en el

tiempopraulo = antecesorprahistorio = prehistoria

dis- dispersin, separacin disdoni = distribuirek- accin repentina o que empieza ekkrii = exclamar

ekflugi = levantar el vuelore- repeticin, devolucin relegi = releer

redoni = devolvermal- antnimo malgranda = pequeo

fi- despectivo moralmente fiulo = malhechor, canallafu- accin chapucera fukuiri = cocinar una bazofiane- no nekredanto = no creyente

SUFIJOS

-ul- ser caracterizado por el lexema ebriulo = borracho-an- miembro de colectividad, partidario de

doctrinakristano = cristianosamideano = correligionario

-ist- profesin, adepto de una teora instruisto = maestrokomunisto = comunista

-in- sexo femenino patrino = madrekokino = gallina

-id- descendencia directo kokido = polloreido = prncipe


9/13

9

-estr- jefe urbestro = alcalde-a- cosa concreta caracterizada por la idea

que expresa el lexemapentrao = cuadroglaciao = heladomanao = alimento

-il- instrumento, lo que sirve para losilo = llaveflugilo = ala

-ar- reunin, conjunto de vortaro = diccionarioarbaro = bosque-er- elemento, partcula sablero = grano de arena

panero = miga de pan-ej- lugar adecuado para lernejo = escuela-ing- objeto donde se inserta parcialmente

otrofingringo = dedal

-uj- -uj- que contiene. Por analoga, nombresde pases y rboles

monujo = monederopirujo = peralFrancujo = Francia

-ec- cualidad abstracta libereco = libertadtoneca = ptreoombreca = umbro

-ism- la doctrina, el sistema naciismo = nacionalismo-em- inclinacin, hbito kredema = crdulo

dormemo = somnolencia-ebl- posibilidad pasiva legebla = legible-ind- digno de ridinda = ridculo

leginda = que merece la pena leerse-end- obligacin pasiva detruenda = que ha de ser destruido-ig- hacer, volver haltigi = detener

dormigi = dormir (a alguien)-ii- hacerse, volverse purii = limpiarse-ad- accin duradera o repetida pafado = tiroteo-on- forma nmeros fraccionarios duono = mitad

-obl- forma los multiplicativos duoblo = doble-op- forma los colectivos triopo = trio-et- diminutivo ardeneto = jardincito

rideti = sonreir-eg- aumentativo ventego = huracn

belega = bellsimobonege = muy bien

-a- despectivo hundao = chucho-um- indeterminado kolumo = cuello (de prenda de vestir)

malvarmumi = resfriarsebutonumi = abotonar

1) No confundir el prefijo fi- y el sufijo -a- : fiulo = un tipo perverso; ulao = un tipo bruto.

2) Comprese: mi sidas = yo estoy sentado; mi sidias = yo me siento; mi sidigas la infanonen lian seon = yo siento al nio en su silla.

PREPOSICIONES

AL destino (iri al Parizo), dativo (sendi ion al iu),

ANSTATA en lugar de (anstata babili, laboru)ANTA delante de (anta la domo), hace (anta tri tagoj), antes de (vi cedos anta

mi)

APUD junto a (proximidad sin contacto) (pud la kastelo kuas lago)E al borde de, junto a (con contacto) (sidi e la tablo)IRKA alrededor (i havis rubandon irka la kolo)

DA de partitivo (glaso da vino)DE pertenencia (la losilo de la pordo, la domo de la patro), origen espacial o


10/13

10

temporal (veni de la urbo, de du tagoj, de mateno is vespero) o abstracto(tremi de febro); complemento de nombre (utilo de esperanto), pasiva (libroskribita de la verkisto);

DUM durante, mientras (dum la parolado li dormis)

EKDE desde (ekde marto)

EKSTER fuera de (mi staras ekster la domo, ekster danero, ekster tiaj okazoj)EL salida (forpeli iun el la domo), parte (unu el ili), material (domo el brikoj,

konsisti el), origen (traduki el la latina, sciii el la gazetaro)EN en, a (en la ambro, en la ambron), tiempo impreciso o largo (en 1789, en

somero) con artculo, tiempo preciso (en la jaro 1914), duracin concreta (enkvar tagoj)

IS hasta (is Madrido, is la revido, is morga, is la afero estos finita)INTER entre (inter la fenestro kaj la pordo, inter la 8 kaj la 9)

JE (lama ja la dekstra kruro, je Kristnasko, mi prenos in je la mano, mi estas jeunu jaro pli juna ol vi, je la ao de la emeritio, sufero je malsato, kredi je Dio,eksedzii je iu, je la nomo de libereco, ja la naa)

KONTRA contra (la urbodomo staras kontra la katedralo, kontra favora prezo naikontra la fluo, kuracilo kontra febro)

KROM salvo, aparte de (iuj venis krom vi)KUN con acompaamiento (kafo kun lakto, paroli kun elokventeco, mi venis kun

mia frato, enamii kun iu)LA a lo largo de (la la vojo, la alfabeta ordo, la mia opinioMALGRA a pesar de (vi eliris malgra mia malpermeso)PER medio (kovri la tablon per blanka tuko, vojai per trajno, la blindulo legas per

la fingroj)

PO a razon de (la infanoj ricevis po du pomoj, la gastoj venis po tri)

POR para (jen osto por la hundo, ambro por la gastoj, mi ne havas tempon porperdi)

POST tras, despus de (post tri tagoj, de post la apero de la homo sur la tero

PRETER por delante de (li pasis preter mi sen saluto, li promenis preteria domo)PRI acerca de (paroli pri la libro, rezigni pri io, moki pri io, zorgi pri io, la deklaracio

pri homaj ratoj, traktato pri paco)

PRO causa (pro deora motivo, pro trablovo, pro plezuro, morti pro la patrujo)SEN sin (mi kalkulas sen kalkulilo)

SUB debajo (porti ion sub la brako, teni popolon sub sia rigado, li falis sub laradojn)

SUPER por encima de (la birdo flugas super la domo, la generalo estas super lakolonelo)

SUR sobre (sidi sur seo, li ludas sur la strato, mi prenos sur mi la respondecon)TRA a travs ( iri tra la koridoro, i ekridetis tra siaj larmoj, ietis rigardon tra la

fenestran vitron)

TRANS al otro lado de (li loas trans la strato,etu la pilkon trans la muron)

Para terminar, vamos a leer un fragmento de la edicin en esperanto de El Seor delos Anillos. Esta excelente traduccin es de William Auld, uno de los mejores escritores enesperanto, y candidato en varias ocasiones al Premio Nobel de Literatura.

irmo abrigo, amparo mantelo capa, mantoscivoli sentir curiosidad veki despertardari durar rapida rpidomovo movimiento sono sueo (ensoacin)longe mucho tiempo volvi envolverekde desde rajdi cabalgarhela claro preter por delante de, ms all de

vento viento late alto, fuerte, en voz altakanti cantar orelo orejaescepte de a excepcin de giri girar, dar vueltas


11/13

11

stelo estrella for lejosdekstre a la derecha povi podervasto vasto ombro sombrakontra contra ielo cielomonto monte sudo surmari marar klopodi afanarsekalkuli calcular etapo etapamemoro memoria certa seguro, ciertoterura terrible halti pararsearoro aurora brila brillanteekbrilo resplandor oro orosilenta silencioso domo casaatingi alcanzar, llegar havi tenerdenove nuevamente pasi pasarsupre arriba, en lo alto velki desvanecersetimo miedo paroli hablarangulo esquina laca cansadotrankvila tranquilo klare claramentekonscia consciente ordoni ordenarnokto noche tono piedra

hida repelente, horroroso tremi temblarbruo ruido voo vozminaci amenazar lumo luzendi prender, encender flagri flamearflava amarillo bari obstaculizar, interceptarbarilo barrera kari estar agazapadofroti frotar luno lunalevi levantar super por encima deorienta oriental ankora todavajuna joven movi moverregno estado, reino soro heizo, maleficioprovinco provincia regi gobernar, dominar, reinarkelka algn, cierto subite sbitamentefajro fuego drako dragn

jen he aqu krii gritarrespondi responder ek venga, vamosnecesi ser necesario signalo sealflamo llama voki llamar, hacer venirmilito guerra okcidenta occidentalrando borde pazo pausapao paso dum durantekapo cabeza heni relincharbalda pronto tondro truenohufo casco (de caballo) balai barrerfantomo fantasma aperi aparecerkuntiri contraer flui correr, fluirmui mugir atenti atender, prestar atencinmoro costumbre konstrui construir

pinto cumbre mareno margenlalonge a lo largo amba ambosflanko lado, costado konservi conservarposteno puesto tiuloke, kie all dondefrea fresco nordo norteantikva antiguo bezoni necesitarsekura seguro nun ahoranuntempe actualmente fali caerringo anillo kapti capturar, captarrifuo refugio komforta cmododormo sueo (ganas de dormir) tamen sin embargogrimpi trepar profunde profundamenteglimi refulgir, fulgurar kvaza como (si fuera)

insulo isla nubo nubetrafi acertar, alcanzar, encontrar morto muerte


12/13

12

LA KVINA LIBRO

apitro 1MINASO TIRIT

Grinjo elrigardis de la irmo de lmantelo de Gandalfo. Li scivolis, u li vekiisa plue dormas, dare en la rapidmova sono, en kiu li estis tiom longe volvita ekdekiam komenciis la granda rajdado. La malhela mondo preterrapidegis, kaj la ventolate kantis en liaj oreloj. Li povis vidi nenion escepte de la girantaj steloj, kaj foredekstre vastajn ombrojn kontra la ielo, kie la montoj de la sudo maris preterpase.Dormeme li klopodis kalkuli la tempojn kaj etapojn de la vojao, sed lia memoroduondormis kaj malcertis.

Okazis la unua rajdado terure rapida kaj senhalta, kaj poste en la aroro li vidispalan ekbrilon oran, kaj ili alvenis silentan urbon kaj la grandan senhoman domon sur

monteto. Kaj apena ili atingis ties irmon, jen la flugilhava ombro denove preterpasissupre, kaj homoj velkis pro timo. Sed Gandalfo alparolis lin per mallataj vortoj, kaj li

dormis en angulo, lace sed maltrankvile, malklare konscia pri venoj kaj iroj kaj prihomoj parolantaj kaj Gandalfo ordonanta. Kaj poste rajdado, rajdado en la nokto. Jen

estis la dua, ne la tria nokto post kiam li enrigardis la tonon. Kaj pro tiu hida memoraoli plene vekiis kaj ektremis, kaj la bruo de la vento pleniis de vooj minacaj.

Lumo endiis sur la ielo, ekflagro de flava fajro post malhelaj bariloj. Grinjoretrokaris, momente timoplena, scivolante en kiun timigan landon Gandalfo portas lin.Li frotis siajn okulojn kaj ekvidis, ke tio estas la luno levianta super la orientajnombrojn, preska jam tute plena. Do la nokto ankora ne maljunis, kaj dum horojdaros la malhela vojao. Li ekmoviis kaj parolis.

- Kie ni estas, Gandalfo?

- En la regno Gondoro, - la soristo respondis. - La provinco Anorieno ankorapreterpasas.

Regis denove silento dum kelka tempo. Poste, subite Grinjo ekkriis:- Kio estas tio? Vidu! Fajro, rua fajro! u en i tiu lando estas drakoj? Vidu,

jen alia!

Responde Gandalfo late kriis al sia evalo:- Ek, Ombrofakso! Necesas rapidi. Mallonga estas la tempo. Vidu! La

signalfajroj de Gondoro flamas vokante helpon. Milito ekbrulas. Vidu, jen la fajro sur

Amono Din, kaj flamo sur Ejlenao; kaj jen ili rapidas okcidenten: Nardolo, Erelaso,Min-Rimono, Kalenhado, kaj Halifirieno rande de Rohano.

Sed Ombrofakso pazis dumpae, malrapidante al promeno, kaj poste i levissian kapon kaj henis. Kaj en la mallumo venis responda henado; kaj balda adiistondrado de hufoj, kaj tri rajdantoj albalaiis kaj pasis kiel flugantaj fantomoj anta laluno kaj malaperis okcidenten. Tiam Ombrofakso kuntirie pretigis sin kaj forsaltis, kajla nokto trafluis in kvaza mua vento.

Grinjo denove dormemiis kaj malmulte atentis Gandalfon, dum tiu rakontis alli pri la moroj de Gondoro, kaj kiel la Reganto de la urbo konstruigis signalfajrojn sur la

pintoj de marenaj montetoj lalonge de amba flankoj de la granda montaro kajkonservis postenojn tiuloke, kie freaj evaloj iam pretis por porti liajn mesaistojn alRohano en la nordo, a al Belfalaso en la sudo.

- Jam de longe ne flamiis la signalfajroj de la nordo, - li diris - kaj dum laantikvaj tagoj de Gondoro ili ne estis bezonataj, ar oni havis la Sep tonojn.

Grinjo ekmoviis maltrankvile.


13/13

13

- Dormu denove kaj ne timu! - diris Gandalfo. - ar vi iras ne kiel Frodo alMordoro, sed al Minaso Tirit, kaj tie vi estos tiel sekura, kiel oni povas esti nuntempe.

Se Gondoro falos, a la Ringo estos kaptita, poste la Provinco estos nenia rifuejo.- Vi ne komfortigas min, - diris Grin jo, tamen dormo tragrimpis lin. La lasta

afero, kiun li memoris anta ol li profunde eksonis, estis ekvido de altaj blankaj

montopintoj, glimantaj kvazavebantaj insuloj super la nuboj, dum ilin trafis la lumode la okcidentira luno. Li scivolis, kie estas Frodo, u li estas jam en Mordoro, au limortis; kaj li ne sciis, ke Frodo de tre malproksime rigardas tiun saman lunon, dum isubeniras malanta Gondoro anta alveno de la tago.

Algunas direcciones en Internet

Asociacin Universal de Esperanto www.uea.orgFederacin Espaola de Esperanto www.esperanto.esEropa Esperanto Unio www.europo.euPgina internacional de informacin sobre esperanto: www.esperanto.net

Para aprender esperanto por Internet: www.lernu.netUn peridico en esperanto: www.liberafolio.orgEmisoras de radio: http://es.chinabroadcast.cn/,http://www.polskieradio.pl/eo/ / http://www.polskieradio.pl/podcast/39/podcast.xmlEtc...

Autor: Pedro [email protected]

[email protected]

CURSO ACELERADO DE ESPERANTO

Documents

Transcript of CURSO ACELERADO DE ESPERANTO