Construyendo puentes de reconciliación

Berradiskidetzearen zubiakeraikiz

Belfast, 2011ko abenduaren 1etik 4ra

Construyendopuentes de reconciliaciónBelfast, del 1 al 4 de diciembre de 2011

www.lokarri.org

Aurkibidea | Índice

Aurkezpena / Presentación........3

Bidaiaren kronika / Crónica del viaje.............4

Partaideen ondorioak / Conclusiones de las y los participantes.............9

Nork bere hitzez / En primera persona..............11

3

Lokarrik "Berradiskidetzearen zubiak eraikiz" proiek-tuaren baitan, euskal gizarteko sentsibilitate politikoezberdinetako ordezkari gazteei berradiskidetze sozialaeta elkarrizketarekin lotutako gaien inguruan IparIrlandako gizarteak duen esperientzia ezagutzekoaukera eman zien. Horretarako, gazte talde honekabenduaren 1etik 4ra Belfastera egin zuen bidaia, IparIrlandako erakunde eta instituzioekin topaketakegitea xede azken urteotan garatu duten biziki-detzaren hobekuntza eta berradiskidetze sozialarenprozesuaren inguruko esperientzia ezberdinakezagutzeko.

Horretarako, Lokarrik Harold Good artzainarenlaguntza izan zuen, IRAren desarmearen lekukoetakobat izan zena Alec Reidekin batera eta elkarrizketaeta berradiskidetze prozesuen erraztaile lanetaneskarmentu handikoa. Bere laguntzarekin, 3 blokekoagenda bizia sortu genuen:

1) Memoria, justizia, osoko ordaintza eta biziki-detzaren inguruan biktimekin lan egiten dutenerakundeekin bilerak eta bisitak. Zati honen baitantaldeak erakunde hauen lana ezagutu zuen: Wave,Healing through remembering, Relatives for justiceeta Corrymeela.

2) Ordezkari politikoekin bilerak hainbat unetan,Stormont-eko Ipar Irlandako Biltzarrera bisita bat etaSDLP, Alliance Party edo Sinn Féin-eko gazteekintopaketak barne.

3) Mahai-ingurua ordezkari errepublikano eta unio-nistekin, komunikabideetako ordezkariak eta taldearmatuetako kide ohiekin.

Hau izan zen Lokarriren proposamena gazteentzat,izan ere, aurkezpen-prentsaurrekoan esan bezala,“gaztedia giltzarria da eta izango da konpartitutakoetorkizun hori lantzeko garaian”.

Lokarri, a través del proyecto “Construyendo puentesde reconciliación”, dio la oportunidad a jóvenes repre-sentantes vascos de sensibilidades políticas diferentes deconocer la experiencia de la sociedad norirlandesa entemas relacionados con la reconciliación social y eldiálogo. Para ello, este grupo de jóvenes viajó a Belfastdel 1 al 4 de diciembre, con el objetivo de mantenerencuentros con organizaciones e instituciones de Irlandadel Norte y conocer así las distintas experiencias quehan desarrollado en los últimos años en torno a lamejora de la convivencia y la reconciliación social.

Para ello Lokarri ha contado con la colaboración deHarold Good, sacerdote protestante, que fue uno de lostestigos del desarme del IRA junto con Alec Reid y quetiene una amplia experiencia en facilitación procesos dediálogo y reconciliación. Con su ayuda, creamos unaagenda de tres bloques:

1) Visitas y reuniones con entidades que trabajan convíctimas en torno a la memoria, justicia, la reparaciónintegral y la convivencia. Dentro de este bloque el grupoconoció el trabajo de Wave,Healing through remem-bering, Relatives for justice y Corrymeela.

2) Reuniones con representantes políticos en variosmomentos, incluyendo una visita a la Asamblea deIrlanda del Norte en Stormont y encuentros conjuventudes de partidos como SDLP, Alliance Party oSinn Féin.

3) Una mesa redonda con representantes republicanosy unionistas, medios de comunicación y ex-miembrosde grupos armados.

Esta fue la propuesta de Lokarri para los jóvenes, y esque, tal y como se dijo en la rueda de prensa de presen-tación, “la juventud es y será clave para abordar el futurocompartido”.

Aurkezpena Presentación

Parte hartzeko gonbiteak egin eta erantzunak iritsi zirenean,orduan hasi zen bidaia. Gogoz onartu zuten bertan parte hartzea,eta beraz, pixkanaka, lehenengo banaka eta gero guztiok batera,biltzen eta hitz egiten hasi ginen Lokarri, Euskadiko GazteriarenKontseilua, Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Independen-tistak, EAJ, Euskadiko Gazte Sozialistak eta Iratzarriko ordez-kariak. Bidaiako agenda konpartitu genuen eta proposamenaegin zituzten, gogotsu, esperientziarizuku guztia ateratzeko asmoekin etaguztia besteekin konpartitzeko ilusioz.

Taldearen lehenengo eginkizuna prent-saurrekoa ematea izan zen proiektuamedioetan aurkeztuz, eta hala egingenuen hegazkina hartzeko bezperan,barre urduriak eta maletan eramanbeharrekoaren errepasoa eginez tartean.

BelfasteraLoiuko aireportuan elkartu ginen den-denok lehenengo aldiz. Gaua LondonStansted aireportu ondoko hotel bateanpasa ondoren, Belfastera abiatu ginen.

Aireportutik aterata eta eskularru eta txapel beroenak jarrita,gure anfitrioien zain egon ginen: Harold Good eta Ruairi Rowan.Pozez egin ziguten harrera bero-beroa, eta gure lehenengogeltokira eraman gintuzten: Stormont-eko Asanblada. HaroldGooden sarrera batekin hasi ginen, Ipar Irlandako egoerankokatzeko. Gero, lehen elkarren etsaitzat hartzen ziren ordezkaripolitiko ezberdinak (SDLP, UUP, Sinn Féin eta DUP) entzutekoaukera izan genuen, desadostasunak desadostasun elkarrenondoan eserita eta elkarri entzunez. Prozesu politikoaren berrieman ziguten eta baita eraikin izugarri hura erakutsi ere.

Dagoeneko hasi zen bidaia martxa hartzen, eta maletakhainbeste korridore ziuten ostatu kurioso hartan utzi etahurrengo bilerara joan ginen: Healing Through Rememberingerakundea. Iraganari aurre egiteko lanean dihardu erakundehonek, ideologia eta historia oso ezberdinetako pertsonekin laneginez. Zailtasunak zailtasun, gune konpartituak sortzeko gai izandira, iraganari buruz hitz egiteko eta elkarri entzuteko espazioseguruak, guztien mina aintzat hartuz. Bitxia izan zen egoitzanjarrita zuten komunitate ezberdinetako indarkeriekin lotutakoobjektuen erakusketa ikustea.

En el momento que empezaron a llegar las respuestas a las invi-taciones que hicimos, es cuando comenzó el viaje. Aceptarondeseosos ser parte de este proyecto, y así, poco a poco, primero deuno en uno y después todos juntos, empezamos a reunirnos losrepresentantes de Lokarri, el Consejo Vasco de la Juventud,Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Independentistak, PNV,

Juventudes Socialistas de Euskadi eIratzarri. Compartimos la agenda delviaje y, motivados, hicieron propuestascon intención de sacar el máximo jugoa la experiencia y de compartirla con lasdemás personas.

La primera tarea del grupo fue dar unarueda de prensa para presentar elproyecto ante los medios, y así lohicimos un día antes de coger el avión,entre risas nerviosas, repasando todo loque había que llevar en la maleta.

Hacia BelfastNos juntamos todos por primera vez enel aeropuerto de Loiu. Después de pasar

la noche en un hotel cerca del aeropuerto de London Stansted,marchamos hacia Belfast.

Al salir del aeropuerto, protegiéndonos del frío con guantes ygorros, esperamos a nuestros anfitriones: Harold Good y RuairiRowan. Nos dieron una calurosa bienvenida y partimos a nuestraprimera parada: la Asamblea de Stormont. Empezamos con unaintroducción de Harold Good para situarnos en el contexto deIrlanda del Norte. Luego, tuvimos la oportunidad de escuchar adiferentes representantes políticos que antes se considerabanenemigos (SDLP, UUP, Sinn Féin y DUP) y pudimos ver que,estando en desacuerdo, se sentaban uno al lado del otro y se escu-chaban. Nos dieron a conocer el proceso político que han vividoy también nos enseñaron aquella preciosa construcción.

El viaje ya había empezado a coger velocidad, y tras dejar lasmaletas en aquella curiosa pensión con tantos pasillos, fuimos ala siguiente reunión: la organización Healing Through Remem-bering. Esta asociación trabaja con el objetivo de enfrentar elpasado conjuntamente con personas que tienen ideologías ehistorias muy diferentes. A pesar de sus dificultades, han sidocapaces de crear espacios compartidos para hablar sobre el pasadoy escucharse mutuamente en un espacio seguro, reconociendo el

Kronika

Bidaia hemen hasi zenCrónica

El viaje empezó aquí

Fuente: www.gara.net

5

Buruan hainbeste ideia nahasirik, afaltzera joan ginen eta gero,nola ez, garagardo pinta batzuk hartzera. Une hauetan hastenziren partaideak eztabaidan: AHT eta garapena gora, eraba-kitzeko eskubidea behera, eta tartean algara eta adarjotze asko.Konfiantza zubiak eraikiz, alegia.

Bigarren eguna, ostatuko full Irish breakfast koipetsu gozo-gozoahartuta produkzio-bideen kolektibizazioari buruz eztabaidatzenzuten bitartean, Belfasteko alkatearen bisitarekin hasi zen. 25urteko Niall O’Donnghaile gaztea da Belfasteko alkatea SinnFéin alderdia ordezkatuz. "Gazteek ez dute euren burua gaztebezala hartu behar, baizik eta hiritar aktibo bezala" esan zigunargi eta ziurtasunez, lan horretan urteak daramatzan politikarijaioa zirudiela, gazteen paperari buruz galdetu genionean.

Gero, agian bidaiako unerikhunkigarriena iritsi zen. Waveelkarteko Alan-ekin bilduginen, bere erakundearen lanaezagutzeko asmoz. Alan-enemaztea IRAko bonba batekhil zuen 1993an, eta ordutikbere bidea egin du bakeareninguruan. Bonba berarekin hilzen IRAko kide baten hiletanGerry Adams-ek hilkutxaeraman zuen, eta ordutik Alan-ek Adams-en aurkako kanpaina pertsonala egin zuen, harik etatelebistarako erreportaje baterako berarekin aurrez aurre egoteaproposatu eta egin zuen arte. Begietara begiratze hutsak denaaldatu omen zion. Hau kontatzen zebilela, bere amaginarrebarenerreakzioa ekarri zuen gogora, eta negarrez hasi zen. Amagina-rrebak traiziotzat hartu zuenAdams-ekin bildu izana.Talde guztia hunkitutagelditu ginen.

Ez zuen harremanik komu-nitate katolikoarekin, bainaWave erakundea abian jarrizuen bi komunitateetakobiktimak bere baitanhartzeko asmoz. Bere ustez,biktimak biktima dira minanork sortu duen alde baterautzita. Horretarako, “maleta atean uzten dute”, etorkizunakonpartitu ahal izateko. Alan kritiko agertu zen Ostiral Santukoakordioekin, ez baitziren gai izan iraganari aurre egiteko, eta baitapresoen askapen prozesuarekin ere, gero elkarrekin hutsetikhasteko beharrezkoa zela konturatu zen arren. Momento hartanbere elkartea zaurituen aintzatespen eta ordaintzearen aldekokanpaina bat bultzatzen ari da. Denok sinatu genuen eskakizuna.

Hemendik, Alliance Party alderdiko gaztediarekin biltzera abiatuginen. Bi komunitateetako pertsonak hartzen ditu baitan alderdihonek, eta interesgarria izan zen erdibideko aukera politiko hauzegoela ikustea.

Gero, Relatives for Justice erakundearekin egoteko aukera izangenuen. Polizia eta armadaren biktimekin lan egiten duteRelatives for Justice erakundean. Egia eta justiziari buruzkosolasaldi zinez interesgarria izan genuen, horma osoa hartuzbiktimen eta euren familiakoen artean jositako quilt handi bat

dolor de todas las personas. Fue curioso ver la exposición quetenían donde se mostraban objetos relacionados con la historiade violencia de distintas comunidades.

Teniendo ya tantas ideas revolotando en la cabeza, nos fuimos acenar y después, cómo no, a tomarnos unas pintas de cerveza.Era en estos momentos cuando el grupo empezaba a dialogar ydiscutir: el TAV y el progreso por un lado, el derecho a decidirpor otro, todo entre risas y bromas. Construyendo puentes deconfianza.

El segundo día, habiendo tomado un grasiento y delicioso fullIrish breakfast mientras debatían sobre la colectivización de losmedios de producción, comenzó con la visita al alcalde de

Belfast, el joven de 25 añosNiall O’Donnghaile , delpartido Sinn Féin. “Losjóvenes no deben considerasesólo jóvenes, sino ciudadanosactivos” nos dijo claro y firme,dando la imagen de ser unveterano ejerciendo lapolítica, cuando lepreguntamos sobre el papel dela juventud.

Después llegó lo que tal vez fueel momento más emotivo del viaje. Nos reunimos con Alan, dela asociaciónWave, para conocer el trabajo que llevan a cabo. Ala mujer de Alan la mató una bomba del IRA en 1993, y desdeentonces ha hecho su propio viaje en torno a la paz. En el funeralde un miembro del IRA que murió con la misma bomba, Gerry

Adams llevó el féretro ydesde entonces Alan llevó acabo una campaña personalen contra de Adams, hastaque un día le propuesieronestar cara a cara con él paraun reportaje en televisión.Sólo mirarse a los ojos fuetodo un cambio para Alan.Mientras contaba esto, seacordó de la reacción de susuegra en aquellos momentosy se echó a llorar. El hecho de

haberse reunido con Adams fue una traición para su suegra. Todoel grupo quedó impresionado.

No tenía relación con la comunidad católica, pero creo laasociaciónWave para incluir a víctimas de ambas comunidades.Según él, las víctimas son víctimas independientemente de quiénhaya causado el dolor. Para ello, “dejan la maleta en la puerta”,para poder compartir el futuro. Alan se mostró crítico con losacuerdos de Viernes Santo, porque no fueron capaces de afrontarel pasado y también con el proceso de liberación de los presos,aunque se dio cuenta de que era imprescindible para empezar denuevo todos juntos. En aquellos momentos su asociación estabaimpulsando un a campaña para conseguir el reconocimiento y lareparación de los heridos. Todos firmamos la petición.De aquí partimos a reunirnos con las juventudes de AllianceParty. Este partido incluye a personas de ambas comunidades, yfue interesante ver que existe este partido intercomunitario.

zuen gela hartan. “Gizon gazte langabetuen” arriskuaz ere hitzegin genuen, indarkeriara jotzea errazagoa delako haientzako.Horregatik, gaztedia bake prozesuan inplikatzearen garrantziaberretsi zuten.

Honen ondoren, Belfasteko kaleak entzutera joan ginen. Izanere, Belfasteko kaleek ere hitz egiten dute, iraganaren lekuko,eta agian orainean landu gabe dauden gaien oroigarri.Batzuentzat iraingarriak, besteentzat omenaldiak, baina denadela ere, Belfasteko hormei, mural eta murruei adi-adi entzuteamerezi du.

Bitartean, taldea bazihoan konfiantzan ere sakontzen, etadagoeneko entzun eta hitz egiteko gunea sortzen zihoan. Berrizere, afaldu eta pub-etan zehar garagardo pintak dastatu genituen.

Hirugarren eta azken eguna, kale unionistetatik bisita etasolasaldi oso interesgarri batekin hasi genuen. Begiak zabal-zabalik hartu genuen parte mahai-inguru berezi honetan. Bertanzeuden preso izandako unionistak, ordezkari errepublikar bat,

Después tuvimos la oportunidad de estar con la organizaciónRelatives for Justice, donde trabajan con víctimas de la policía yla armada. Tuvimos una charla muy interesante sobre verdad yjusticia en aquella sala que tenía un enorme quilt tejido porvíctimas y familiares cubriendo toda una pared. Tambiénhablamos del peligro de los “hombres jóvenes parados” al ser másvulnerables a caer en la violencia. Por ello, reafirmó la impor-tancia de que la juventud se implique en el proceso de paz.

Después salimos a escuchar a las paredes de Belfast. Y es que lascalles de Belfast también hablan, presentándose como testigosdel pasado, y tal vez, como recordatorio de temas que están portrabajar. Insultantes para algunos, homenajes para otros, pero ensean lo que sean, merece la pena escuchar atentamente a lasparedes, muros y murales de Belfast.

Mientras tanto, el grupo iba profundizando en la confianza, y yase iba creando el espacio para hablar y escuchar. Una vez más,cenamos y degustamos unas pintas de cerveza en algunos pubs.

7

polizia izandako gizon bat eta hiru kazetari. Berriz ere, elkarrenondoan eserita, desadostasunak desadostasun. Gizarte mailanegiten den prozesuaren garrantzia, hizkuntza desarmatzearenerronka, ideia absolutisten arriskua, bitartekarien papera... Haiekorain dela 10 urte zituzten galdera berak omen geneuzkan gukorain. Egun osoa haiei entzuten igarotzeko moduko hizketaldiaizan zen.

Solasaldiaren inpresioekin isildu ezinik atera ginen handik, etahala abiatu ere Iparraldera eramango gintuen autobusean.Corrymeela zentrora gindoazen. Itsasertzeko paisaia basati etaberde izugarri politean zegoen zentro hau. Berradiskidetzealantzen duen erakunde kristaua da eta edozein komunitate edoideologietako pertsona zein taldeei gune segurua eskaintzen dieedozein gai lantzeko. Boluntario bezala joatea ba omen dago, etabatzuek komentatu zuten, gaizki ere ez litzaigukeela etorrikodenboraldi bat han pasatzea.

Itzuli ginen Belfastera, eta Fish&Chips batzuk afaldu ondoren,SDLP alderdiko gaztediarekin bildu ginen pub batean. Honekineman genion amaiera agenda ofizialari, baina agenda “extra-ofizialerako” bagenituenoraindik ordu batzuk. Auzoerrepublikar bateko pubbatean jarritako bonbabaten memorial bat ikusterajoan ginen, eta gerozuzeneko musika zuten parebat pubetara. Aspaldikolagunen pare ibili ginen,adarjotze eta eztabaidasakonak tartekatuz, harik etanekeak irabazi zigun arte.Goizean goiz bagindoazen.

Harold Good-ek berriz ere agur bero-beroa eskaini zigun aire-portuan, “travel safe home” esanez, eta 4 egun bizi eta sakon haieiagur esan genien. Berradiskidetzearen zubiak eraikitzekoerreminta batzuk hartu genituen, baina batez ere, konfiantzazubiak guztiz eraikita itzuli ginen.

Comenzamos el tercer y último día con una visita por las callesunionistas seguida de una mesa redonda sumamente interesante.Participamos como esponjas en esta conversación tan especialdonde estaban presentes ex-presos unionistas, un representanterepublicano, un ex-policía y tres periodistas. Una vez más,sentados uno al lado del otro, a pesar de los desacuerdos.Hablamos de la importancia del proceso que se haga en el ámbito

social, del reto de desarmar el lenguaje, del peligro de las ideasabsolutistas, del papel de los mediadores... Decían que hacíamoslas mismas preguntas que ellos se hacían 10 años atrás.Hubiéramos pasado todo el día escuchando sus reflexiones.

Salimos de la mesa redonda sin poder callarnos compartiendo lasimpresiones de la mañana, y así fuimos en el autobús que nosllevaba al norte, al centro Corrymeela. Este centro estaba enmedio de un precioso paisaje verde y salvaje. Corrymeela es unaorganización cristiana que trabaja la reconciliación ofreciendoun espacio seguro a toda aquella persona o grupo, sea cual sea suideología o procedencia, para trabajar cualquier tema. Noshablaron de la posibilidad de hacer voluntariado en el centro, yalgunas personas del grupo comentaron que no nos vendría del

todo mal pasar unatemporada allí.

Volvimos a Belfast, y trascenar unos Fish&Chips, nosreunimos con las juventudesdel SDLP en un pub. Conesto dimos por finalizada laagenda oficial, pero todavíanos quedaban unas horas máspara la agenda “extra-oficial”.Fuimos a visitar un memorial

puesto en un pub destruido por una bomba en un barrio repu-blicano, y después descubrimos un par de pubs con música endirecto. Disfrutamos como si nos conociésemos desde siempre,entre bromas y reflexiones profundas, hasta que nos venció elcansancio. Nos marchábamos pronto por la mañana.

Harold Good nos despedió calurosamente en el aeropuerto, consu “travel safe home”, y así nos despedimos de esos 4 intensosdías. Habíamos aprendido algunas herramientas para construirpuentes de reconciliación, pero sobre todo, volvimos con lospuentes de confianza totalmente construidos.

8

Ni horren ondoan eznaiz inoiz eseriko!Ni Stormont-en eznaiz inoiz sartuko!

Beheko argazkian: Ian PaisleyDUPeko lider unionista eta MartinMcGuinness Sinn Féin-ekoordezkaria, Stormont-en sartzen.

Goiko argazkian: Andoni Rojo,Gazte Indepentistak erakundekoaeta Koldo Gutierrez, EuskadikoGazteria Sozialistetakoa, Stormont-en sartzen.

¡Yo no me sentaré nuncaal lado de ese!

¡Yo no voy a entrar nunca enStormont!

En la foto de abajo: Ian Paisley, liderunionista del DUP y MartinMcGuinness, representante del SinnFéin, entrando en Stormont.

En la foto de arriba: Andoni Rojo, deGazte Independentistak y KoldoGutiérrez, de Juventudes Socialisatsde Euskadi, entrando en Stormont.

Bill Smyth, Belfast Telegraph

Gogoan geratzeko... / Para recordar...

“It is about journeying into each others’ hearts.”

“No process of truth, but process of explanation”

“We need a constructive ambiguity to disarm the language”

“Decommision: should we choose to keep the weapons to accusethe owner ( justice) or destroying them to achieve peace? I

believe: one less weapon, one more life.”

9

Berradiskidetzearen zubiak eraikiz

2011-12-14

Partaideen ondorioak Belfastera egindakobidaiaren ondoren

Lokarrik, ‘Berradiskidetzearen zubiak eraikiz' proiektuarekin,Belfastera bidaia antolatu zuen joan zen abenduaren 1etik 4ra. Bertanhonako erakunde hauen ordezkariek hartu zuten parte: EuskadikoGazteriaren Kontseilua, Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Inde-pendentistak, EAJ, Euskadiko Gazte Sozialistak eta Iratzarrik,Lokarriko ordezkariez gain. Memoria, biktimak, justizia, elkarrizketapolitikoa eta Ipar Irlandako bake prozesuaren inguruko esperientziaezberdinak ezagutu ondoren, besteak beste, eta 4 eguneko hausnarketaeta elkarbizitza sakona bizi ondoren, partaideek hurrengo ondorioakadostu dituzte:

Ipar Irlandako eta Euskal Herriko egoerak oso ezberdinak dira,baina:

Oso garrantzitsua izan da orain dela gutxi arte elkarren etsaitzathartzen ziren pertsonak gela berean esertzeko gai direla egiaz-tatzea, hitz egin eta beren esperientziak konpartitzeko. Haiek gaiizan badira, gu ere hala izango gara.

Bidaia hau lehenengo pausoa izan da. Gune politiko oso ezber-dinetatik gatozen pertsonak gara eta esperientzia hau elkarrekinkonpartitu ahal izan dugu. Elkar gehiago ezagutzen lagundu digueta baita gutako bakoitzaren beldur, arrazoi eta jomugak hobetoulertzen ere.

Ez dugu nahi hau guk bakarrik gorde, eta beraz, ikasi eta bizitakoagure erakundeetan zabaltzen saiatuko gara. Pauso txikia da, bainabakea eta bizikidetzaren prozesua pauso txiki askok osatzen dute.

Etorkizunari aurre egitekogogoz betetako motxilarekineta lagungarri izan daitezkeenhiru ikasgai handirekin itzuligara:

- Konpromisoaren garrantzia.Ipar Irlandan ez dute berenerantzukizuna saihestu etabake prozesuan elkarrekinaurrera egiteko konpromisoaonartu dute. Konpromiso hauerabakigarria izan da zail-tasunak gainditzeko. Ordezkaripolitikoek lidergoa beren gainhartu behar izan dutehainbeste urtetako indarkeriagainditu nahi zuen gizarteareneskakizun argiaren emaitzabezala. Konpromiso hau guregizartean ere garrantzitsua da.Etorkizunari elkarrekin aurreegiten lagunduko digunmotorra izan behar da.

- Iraganari aurre egiteko

Construyendo puentes de reconciliación

14-12-2011

Conclusiones de los y las participantes tras elviaje a Belfast

Lokarri, con el proyecto ‘Construyendo puentes de reconciliación',organizó un viaje a Belfast del pasado 1 al 4 de Diciembre. En ellaparticiparon representantes del Consejo de la Juventud de Euskadi,Alternatiba, Gazte Abertzaleak, Gazte Independentistak, Iratzarri,Juventudes Socialistas de Euskadi y PNV, además de representantesde Lokarri. Tras conocer las diferentes experiencias en torno a lamemoria, víctimas, justicia, diálogo político y el proceso de paz deIrlanda del Norte, entre otros, y tras haber vivido 4 días de reflexióny convivencia intensa, las personas participantes han consensuado lassiguientes conclusiones:

Las situaciones en Irlanda del Norte y en el País Vasco son muydiferentes. Ahora bien:

Ha sido muy importante comprobar que personas que no hacetantos años se consideraban enemigas hoy son capaces desentarse en la misma sala para hablar y compartir sus expe-riencias. Si ellos han podido, nosotros también podemos.

Este viaje ha sido un primer paso. Somos personas que venimosde muy diferentes espacios políticos y hemos podido compartiresta experiencia juntas. Nos ha ayudado a conocernos un pocomejor y a entender los miedos, los motivos y las aspiraciones decada uno de nosotros.

No queremos que esto se quede solo en nosotros y nosotras, asíque intentaremos transmitir lo aprendido y vivido a nuestrasorganizaciones. Es un paso pequeño pero la paz y la convivenciaes un proceso en el que hay que aportar muchos pequeños pasos.

Hemos regresado con unamochila cargada de ánimo paraafrontar el futuro y con tresgrandes lecciones que nospueden ayudar:

- La importancia delcompromiso. En Irlanda delNorte no han rehuido suresponsabilidad y han aceptadoel compromiso de avanzarjuntos en el proceso de paz.Este compromiso ha sido deter-minante para superar las difi-cultades. Los representantespolíticos han tenido queasumir un liderazgo fruto de unmandato claro de una sociedadque quería superar tantos añosde violencia. Este compromisoes importante también ennuestra sociedad. Debe ser elmotor que nos ayude a afrontarel futuro de maneracompartida.

10

- La necesidad de afrontar el pasado. Trece años después de losAcuerdos de Viernes Santo la necesidad de afrontar el pasado hasurgido con fuerza. Ahora saben que abordar con coraje el pasadoes fundamental para que en el futuro no se repita. Por ello, ahoratambién nosotros debemos mostrar la misma voluntad. Construirel presente y el futuro de la sociedad vasca es un gran reto perono debemos hacerlo dando la espalda al pasado.

- El reto de implicar a toda la sociedad. Los consensos políticosy el respeto a las mayorías democráticas han sido la llave enIrlanda del Norte para abordar el futuro, pero un proceso de pazes algo mucho más amplio que debe implicar a toda la sociedady, por supuesto, también a la juventud en todas sus formas (movi-mientos sociales, asociacionismo, iniciativas a pie de calle...).

Nosotros, como parte de esa juventud, somos conscientes laresponsabilidad de ser parte activa y constructiva de la convi-vencia y tenemos el compromiso de seguir tomando la iniciativapara trabajar de manera compartida e inclusiva por nuestrofuturo. Las personas que hemos participado en este viaje, hemosactuado con responsabilidad e iniciativa, y nos hemos atrevido ajuntarnos y escuchar al diferente. Esto no debería de ser exclusivode la juventud: cualquier representante político o social tiene lamisma responsabilidad.

Así, uniendo los aprendizajes del compromiso de trabajar juntos,de afrontar el pasado mirando al futuro y de ser parte activa dela sociedad, queremos mantener este espacio de diálogo quehemos creado en este viaje para que sea un foro inclusivo,permanente y regular, donde escuchar y aportar distintas visionessobre nuestra situación y poder llegar así a acuerdos y propuestasconcretas. Como dijimos, la juventud es y será clave paraconstruir ese futuro compartido.

Representantes:Batiste Ezeiza, Consejo de la Juventud de Euskadi

Andoni Rojo, Gazte IndependentistakJonathan Martinez, Alternatiba

Koldo Gutierrez, Juventudes Socialistas de EuskadiMaider Carrere, Gazte Abertzaleak

Mikel Anderez, IratzarriRut Martínez, PNV

yMaialen Lizarralde, Lokarri

beharra. Ostiral Santuko Akordioetatik hamahiru urte geroago,iraganari aurre egiteko beharra indarrez azaleratu da. Orainbadakite iragana adorez lantzea oinarrizkoa dela etorkizuneanberriz ere ez errepikatzeko. Horregatik, orain ere guk geukborondate bera erakutsi behar dugu. Euskal gizartearen orainaeta geroa eraikitzea erronka handia da, baina ez dugu iraganaribizkarra emanez egin behar.

- Gizarte osoa inplikatzearen erronka. Adostasun politikoak etagehiengo demokratikoarekiko errespetua giltzarriak izan dira IparIrlandan etorkizunari aurre egiteko, baina bake prozesu bat gauzaaskoz zabalagoa da, gizarte osoa barne hartu behar duena, etajakina, baita gaztedia ere bere forma guztietan (mugimendusozialak, elkartegintza, kale-mailako ekimenak...).

Gu, gaztediaren parte bezala, bizikidetzaren eragile aktibo etaeraikitzaileak izateko erantzukizunaz jabetzen gara eta iniziatibahartzen jarraitzeko konpromisoa dugu elkarrekin era barnerat-zailean lan egiteko gure etorkizunaren alde. Bidaia honetan partehartu dugunok arduraz eta iniziatibaz jokatu dugu, eta ezberdi-narekin elkartu eta elkar entzuten ausartu gara. Hau ez dagokiogaztediari soilik: edozein ordezkari politiko edo sozialek daukaardura bera.

Hala, elkarrekin lan egiteko, etorkizunari begira iragana lantzekoeta gizartearen partaide aktibo izateko konpromisoak lotuz,bidaia honetan sortutako elkarrizketa gune hau mantendu nahidugu, foro barneratzaile, iraunkor eta erregularra izan dadinakordio eta proposamen zehatzetara iritsi ahal izateko. Esangenuen bezala, gaztedia giltzarria da eta izango da konpartitutakoetorkizun hori eraikitzeko.

Ordezkariak:Batiste Ezeiza, Euskadiko Gaztediaren Kontseilua

Andoni Rojo, Gazte IndependentistakJonathan Martinez, Alternatiba

Koldo Gutierrez, Euskadiko Gazte SozialistakMaider Carrere, Gazte Abertzaleak

Mikel Anderez, IratzarriRut Martínez, EAJ

etaMaialen Lizarralde, Lokarri

Nork bere hitzez En primera persona

- Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratzen zara?

Esperientzia honetatik ateratako ikasgaiak bi planoetan bereiziditzazket.

Alde batetik, Ipar Irlandan egondako gatazka politikoa ulertzekogako nagusiak jaso ditut, oinarrian egondako gatazka gehiagoezagutuz eta ulertuz. Aldi berean, euren konponbide prozesuarenbilakaera ezagutzeko balio izan dit ere. 12 urteren ostean,oraindik gatazkak jarraitzen duela ikusi ahal izan dut, eta nahizeta konpontze bidean dagoen, Euskal Herriko gatazkakonpontzeko ere denbora luzea beharko dugula ulertu dut, nahizeta etengabe aurrerapasusoak eman beharko ditugun aldeguztietatik.

Adiskidetzeaz hitz egiterakoan, oso interesgarria iruditu zait hanikusitakoa. Hala ere, urteak behar izan dituzte eztabaida sakonhorietan sartzeko, eta nolabaiteko aurrepausoak emateko, etaberaz nire iritziz, Euskal Herrian ere bide hori egiten hasiko gara,denok, baina denboraz hartu beharreko gaia iruditzen zait, ez daegun batetik bestera konponduko dugun zeozer. Sufrimendu askoeragin duen gatazkan bizi gara, sufrimendu ezberdinak eragindituena, eta hoien denen errekonozimendu eta erreparazioabilatu beharko dugu. Ezin dugu iragana ezabatu, presente izanbehar dugu etorkizuna eriki ahal izateko, baina ezin gara presakaibili, benetan denbora eskaini beharko dizkiogun gaiak baitira.

Herritarren parte hartzearen beharra ere ateradudan ikasgai garrantzitsuenetarikoa izan da.Ipar Irlandan, prozesu poltikoa oso aurreratuaegon da, baina proiektu zibila delakoa osomotela. Herritarrek konponbide prozesuabultzatu dute, baina ez dute bertan parte hartu,eta beraz, jendartea atzean geratu da. EuskalHerrian ezin dugu akats hori egin. Gaurdanikherritarrok izan behar gara bake etakonponbide prozesu hau bultzatu eta norabi-detuko dugunok; poltikariek akordioakerdiesteko gaitasuna izan beharko dute, bainagu gara, herritarrak gara akordio horiek babestueta egikaritu beharko ditugunok.

Bestetik, Euskal Herritik joandako gazteezberdinon artean elkarrizketatzeko aukera dagehien baloratzen dudana. Elkarrizketarenbitartez, elkar ulertzeko gaitasuna daukagulaikusi dut. Nahiz eta ez konpartitu besteenideiak, elkarrizketa da gatazka haukonpontzeko bide bakarra, eta bide honetan,

sentsibilitate poltiko guztien konpromezu eta partehartzea ezin-bestekoa dela.

Beraz, ikasgai nagusienak horiek dira. Eztabaidatu eta hitz egitekogaitasuna daukagu, eta soilik bide horretatik lortuko dugu gatazkakonpontzea, luzea izango den konponbidea. Konponbide hauherritarrena izan behar da, herrien interes eta beharrizaneierantzuna emango diona. Herritarrek izan beharko dute hitza etaerabakia, soilik horrela lortuko baita jendarte osoa garai berrietaninplikatzea.

- Ikasitakoarekin lotuta, zer egin dezake zure erakundeakhemengo egoeran?

Nire iritziz, nire antolakundeak, gazte antolakunde bat izanik,gazteriaren artean gatazkaren konponbidearen garrantzia azpi-marratu eta hedatu beharko luke. Honekin batera, gazteezberdinon artean erlazioak bikoiztu, eta konfiantzazkoharremanak eraikitzeko ardura daukagu.

Halaber, gatazka politikoaren konponbidean, urratsak emangobeharko ditugu, gainontzeko eragileekin batera akordioak erdietsieta atzera buletarik izango ez dituzten pausuak emanez. Horra horGernikako Akordioarekin batera egiten dugun lanketa, edotaBelfastera egindako bidai honetan parte hartzea. Horrelako espe-riantziak bultzatu eta berauetan parte hartu beharko dugu.

Esan bezala, gazteriaren artean elkarrizketa etanegoziazioaren garrantzia azpimarratu beharkodugu, berau kokatuz konponbidearen tresna etabitarteko nagusi bezala. Gu ez bezala pent-satzen duten gazteekin harremantzekogaitasuna garatu beharko dugu, eta harremanhauen garrantzia ulertarazi gazteriari.

Ipar Irlandan ikasitakoarekin lotuta, besteen-ganako errespetuzko jarrerak bultzatu beharkoditugu, eta garai berri hauetan arduraz jokatueta aitzindariak izateko gaitasuna erakutsibehar dugu.

Bukatzeko, konponbide prozesuan gazteonpartehartzearen garrantzia azaldu beharkodugu, bai gazteriari orokorrean, eta bai “elitepolitikoetan” mugitzen diren alderdi ezberdi-netako kideei. Gazteok ezinbestekoak garakonponbiderako.

Andoni RojoGazte Independentistak

11

- Mahai-inguruan absolutismoaren arriskuaz hitz eginzen, hau da, arrazoi osoa izatearen ustearen arriskua.Zure pentsaera edo iritziren bat aldatu edo moldatzekogai izan al zara? Zertan egon zaitezke oker?

Uste dut, lehendik ere uste nuen, inorena ez dela egi osoa.Gatazka honetan inplikatuak egon garen momentutik, bakoitzakbere posizionamenduak defenditu izan ditu, eta aurrerantzean erehala izango da. Honek ez du esan nahi, bestearekin, ezberdi-narekin, puntu amankomunak izan ez ditzazkegunik. Horrela,bestea entzuteko, bere posizioa ulertzeko eta gai ezberdinetazeztabaidatzeko gai izan behar gara.

Beraz, nire jarrera aldatu da bestea entzuten aritu naizenmomentutik, eta haiek ni entzun nauten momentutik. Ulertudut denok garela ezinbestekoak, eta denon iritziak hartu beharditugula kontutan, salbuespen edo betorik gabe. Euskal jendarteaoso anitza den momentutik, aniztasun horren baitan dauden iritziezberdinak batuz eta adostasunak lortuz aldatuko dugu egungoerrealitatea.

Hori izan da beharbada nire iritzian aldaketa: denon ideiak dira,izan beharko dira, baliagarriak eta egingarriak. Denok baldintzaberdinetan aritu behar gara, eta iritzi guztiak, gustoko ezditudanak ere, kontutan hartu behar ditudala. Nire ikusmirazabaltzeko balio izan dit.

- Elkarri entzun eta ulertzen saiatzeko gai izan zaretezuek. Zein da hori lortzeko gakoa? Ausardia kontuabesterik ez da?

Esan bezala, ausardia kontua da bai. Baina baita erantzukizunaeta ardura politikoa. Gu elkarri entzun eta eztabaidatzeko gai izangara, ardura hori geneukalako, eta kapazak ginela uste genuelako.

Gazteok daukagun arduraz aritu naiz lehen, eta berriro ere azpi-marratu nahi dut: gazteok gara oraina eta geroa, eta beraz etor-

kizuna gure eskuetan daukagu. Etorkizun hori hobea izan dadin,elkarrekin egin beharko dugu hasierako bidea, bakoitzak bereideiei eutsiko diolarik, denok baldintza berdinetan aritzekoaukera izango dugun arte.

Gero bakoitzak bere proiektu propioa garatuko du, eta herritarrekerabakiko dute zein proiektuk ordezkatzen dituen.

Beraz gakoa euskal herritarrengan pentsatzea da. Denon onuraekarriko dituen pausuak ematea da. Ikuspegi horrekin jardutenbadugu, ezinbestekoa da ezberdinon artean hitz egitea, horrekherritar guztion mesederako izango baita.

- Gaztedia lo al dago? Ala gaztedia da esna dagoena?

Gazteria lo egon dadin saiatu dira askok. Potentzial handiadaukagun sektorea gara, egungo “status quo”a aldatzeko indarhaina daukagulako. Nire iritziz gazteria ez dago lo, gure herriarenaltxor preziatuenetakoa da gazteria, aktibo eta dinamikoa, sort-zailea eta konprometitua, iniziatiba hartzeko beldur ez dengazteria, abangoardia izateko gaitasuna daukan gazteria. Espe-rientzia honekin ere, gaitasun hori erakutsi dugu, mugitzenhasiak gara, eta gainontzekoei ere mugitzen hasteko deia egindiegu.

Egun, eta konponbide prozesuari atxikiturik, gazteria aktibatubeharreko masa izango da. Esna dago, baina mugitzen hasi behardu, eta denon eskuetan dago hori egitea. Makropolitikari so eginordez, geure planteamendu eta dinamikak abiarazi beharkoditugu, gaitasuna soberan daukagu, eta gazteok eduki beharrekoprotagonismo eta arduraz jabetu beharko gara. Bakoitzak beretikprozesu honen parte izateko mekanismoak bilatu beharko ditugu,bakoitzak bere txikitasunetik, handitasunera eramateko gazteonahotsa.

Etorkizunaren giltza guk daukagu eta beraz, lo dagoena esnatukoda, eta esnatua dagoena mugitzen hasiko da, ziur nago.

Labur-laburrean

Gogan geratu zaizun argazki edo momentu bat:Alde ezberdinetako ekintzaileekin eta kazetariekin izandako mahaingurua. Begietara begi-ratzen ziren batzuk besteei eta hitz egiteko kapazak ziren.Aireportuan 7 gazteok lehen aldiz elkartu ginen momentua eta, aireportuan ere, bueltan,agurtu ginen momentua. Bi egoera denboran hurbilak, baina gure arteko erlazioak osoezberdinak.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?Koldorekin. Bakoitzak bere perspektibatik pasatakoaz, bizitakoaz eta gertatutako guztiarengainean bakoitzaren inpresioa. Niretzako oinarrizkoena berarentzako pentsaezina da etaalderantziz, baina bakoitzak bere hausnarketak bota zituen, eta momentu batzuetan ados-tasunak lortzeko aukera ikustea oso aberasgarria iruditu zitzaidan.Baita Rut-ekin Euskal Herrirako bakoitzak daukan proiektuaz hitz egitea interesgarria irudituzitzaidan. Zelan herri berdinaz aritzean, bakoitzak era batean biztzen duen errealitatea.

Norekin ez zara gehiegi ulertu?Ulertu guztiekin ulertu nahiz. Adostasun gutxi izan dut Koldorekin gai batzuetan edota Rut-ekin beste batzuetan, baina uste dut denok ulertu nautela eta nik denak ulertu ditudala,beste gauza bat da konpartitu edo ez...

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer nolako erreakzioak topatu dituzu?Positiboak orokorrean. Esperientzia aberasgarria izzan daitekeela ulertzen du jendeak. Baitagure arteko erlazioak zelakoak izan diren gainean jakingura asko. Orokorrean horrelakoekimenak onuragarriak direla uste du jendeak.

13

- ¿Con qué aprendizajes te quedas de esta experiencia?

Las juventudes de los diferentes partidos políticos que han parti-cipado en esta iniciativa hemos demostrado voluntad políticapara construir una sociedad en paz y libertad. Personalmente,asumo que las juventudes de los partidos que han declinado lainvitación también hacen esta apuesta por una sociedad inte-gradora y constructiva, y me gustaría verles unirse a la mesa dedebate, que esta abierta a todos los representantes de unasociedad tan plural y rica como la vasca. Como "único" repre-sentante "constitucionalista" que participó en esta iniciativa, lespuedo decir que no tengan reparos en escuchar, discutir y hablar.Me he sentido personalmente y políticamente cómodo con elconjunto de personas reunidas.

- En relación a lo aprendido, ¿qué puede hacer tu orga-nización en la situación de aquí?

Debemos reducir el nivel de violencia y sectarismo de nuestrolenguaje, del de todos los partidos políticos. Tenemos ante sí unaoportunidad histórica de integrar una sociedad que jamás debiósufrir la desgracia de la violencia. Las instituciones deberíanlegitimar todas las aspiraciones políticas, y garantizar que son sololos argumentos los que apoyan esas aspiraciones. Las declara-ciones maximalistas, en búsqueda de titulares o votos, lo que másplazca, deben dar paso a conversaciones discretas pero conobjetivos muy claros.

Me gustó ver lo claro que tenían la división de los diferentesprocesos, el social, político y el de la verdad, y cómo ayudabaentender las implicaciones de sus significados.

- En lamesa redonda se habló del peligro del absolutismo,es decir, del peligro de creer que uno tiene la razónabsoluta. ¿Has sido capaz de cambiar o amoldar tumentalidad o alguna opinión? ¿En qué puedes estar equi-vocado?

El objetivo fundamental que me movió a participar en estainiciativa fue que quería escuchar y entender los motivos quellevan a los partidos nacionalistas/abertzales a mantener susposturas, de forma que ese entendimiento del "horno ideológico"me permitiera encontrar posibles puntos de encuentro previos al"enconamiento" público que suele suceder y que impide, enmuchos casos, llegar a acuerdos. Como socialista, como personade izquierdas, considero fundamental, primordial, defender losderechos humanos, luchar por extenderlos y luchar contraaquellas fuerzas que quieren amputarlas. Y se me hace difícilentender cómo otras personas de izquierdas tengan comoobjetivo prioritario temas identitarios, los cuales son secundariosdentro de mi esquema mental. Después de esta iniciativa veo que,aunque no comparta esa realidad, existe. Y veo las implicacionesque ello tiene.

- Habéis sido capaces de escucharos e intentar entenderel uno al otro. ¿Cuál es la clave para conseguir eso? ¿Sóloes una cuestión de valentía?

Respetar y tener ganas de entender a los demás. No creo que seavalentía. Yo, al menos, no me considero una persona valientepor hablar con mis vecinos sobre lo que creo es mejor paraEuskadi.

- ¿La juventud está dormida? ¿O es la juventud la queestá despierta?

Esta es una pregunta difícil de responder. Como en todo, no hayblancos o negros. Hay jóvenes despiertos y dormidos, como hayadultos despiertos y dormidos. No es una cuestión de edad, sinode voluntad. La comodidad es el mayor enemigo de la iniciativa,y cada uno se busca su propio motivo. Me gustaría que con 60años siga pidiendo lo mismo que hoy a mis compañeros y al restode la sociedad, que se quejen, que no se conformen. Pido quetodos encontremos aquello que nos molesta y lo azucemos,mantengamos la ilusión por mejorar y trabajar para lograrlo.

Koldo GutiérrezJuventudes Socialistas de Euskadi

En dos lineas

Una foto o momento que se te ha quedado grabado:

La foto del primer día, en las escalinatas de Stormont, todos juntos y en armonia

¿Con quién y sobre qué has tenido el debate más interesante?

He tenido conversaciones muy interesantes con todos los compañeros, tratando de entender el porqué de susposturas. Me ha gustado ver los matices de cada uno. Me resulta muy interesante conocer el proyecto que tiene cadauno de los partidos nacionalistas/abertzales para el día 1 de una hipotética independencia, ver cómo argumentanesa postura suya que considero errónea y equivocada. Por eso hice tanto hincapié en que me describieran esasituación. Algunos no querían hablar de ello y me costó sacarles un escenario aproximado de lo que desean paraEuskadi.

Por otro lado, la caña que he recibido también me ha venido bien, ya que las preguntas que me hicieron me dabanpistas para entender sus preocupaciones e inquietudes. Y me pusieron a tono e hicieron trabajar mis argumentos,etc.

¿Con quién no te has entendido demasiado?

No es un tema de personas, sino de posturas. No entiendo cómo se puede comprender e incluso apoyar el terrorismode ETA desde un punto de vista político.

Cuando a la vuelta has hablado del viaje, ¿con qué reacciónes te has topado?

Expectación, ganas de escuchar, y vislumbrar pasos futuros.


Hay una enseñanza fundamental para el comienzo de la reso-lución del conflicto: en Irlanda se alcanzó un momento en el quelas dos partes del conflicto armado habían llegado a la conclusiónde que las vías militares y policiales les conducían a un empateinfinito, y fue esa aceptación lo que despejó el camino para unanegociación política.


Tanto el conflicto político irlandés como el vasco son esen-cialmente el resultado de una disputa por la soberanía de unterritorio. En Irlanda, el Acuerdo de Viernes Santo confía a la

mayoría democrática la elección del estatus político que habránde disfrutar los seis condados del norte de Irlanda. Por elcontrario, el Reino de España veta por la vía constitucional lasoberanía de los pueblos. En términos básicos, la principal clavepara la resolución del conflicto político vasco pasa por la conse-cución de un gran pacto en torno al derecho de autodetermi-nación.

En cuanto al conflicto armado, Irlanda nos ha demostrado que lomás difícil de caminar hacia el futuro es saber abordar las conse-cuencias más espinosas del pasado: víctimas y presos. En EuskalHerria, el fin del enfrentamiento armado debería llevarnos alreconocimiento y reparación de todas las víctimas de la violenciapolítica, sin excepciones, así como a la desaparición de la actualpolítica penitenciaria española como antesala para un procesode amnistía similar al que puso en marcha el gobierno españolante la desaparición de ETA (pm).

- En lamesa redonda se habló del peligro del absolutismo,es decir, del peligro de creer que uno tiene la razónabsoluta. ¿Has sido capaz de cambiar o amoldar tumentalidad o alguna opinión? ¿En qué puedes estar equi-vocado?

A nadie se le debería pedir que cambie o renuncie a sus ideas enuna mesa de negociación. En todo caso, quien se sienta anegociar debe entender que una buena negociación es aquellaen la que ambas partes salen ganando, y para eso es necesariocombinar con inteligencia, la firmeza y la flexibilidad.


Nos entendemos porque estamos obligados a entendernos.Hemos compartido un espacio común y eso nos ha puesto encontacto de forma excepcional. Por desgracia, en el mundo y ennuestra sociedad existen demasiadas paredes que separan a laspersonas y que crean enemigos irreconciliables. Para empezar aentenderse hay que empezar a encontrarse, a conocerse;solamente así empezaremos a darnos cuenta de que las personas,más allá de nuestro bagaje cultural o ideológico, no somos tandistintas.


El pensamiento oficial, ese que se ha cansado de repetir que lajuventud es pasiva porque se lo han dado todo hecho, es el mismoque desprecia y criminaliza a los jóvenes que se organizan yluchan. La juventud sigue activa y rebelde, por mucho que lespese.

Jonathan MartinezAlternatiba

15

En dos lineas


La fotografía de todos nuestros zapatos sobre una alcantarilla de Londres.


Un desayuno de grupo hablando sobre la colectivización de los medios de producción.


Con los horarios y con las comidas Belfast.


Y todo el mundo me pregunta: ¿qué habéis aprendido?

17

- Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratu zara?

Alde batetik, oso zatituta bizi izan den gizarte bat gai dela zenbaitkontu alde batera utzi eta elkarlanean aritzeko, nahiz eta zatiketahori neurri batean mantentzen den. Ekimen sozialen garrantziaikusi det, eta hainbat planotan lan egiteko beharra: politikoa,soziala, hezkuntza arlokoa...

Bestalde, ikusi dut gazteok gai garela iniziatiba hartzeko gizarteosoari eragiten dioten gaietan eta gure helduak baino irekiagoaketa lasaiagoak garela gure artean oraindik nolabaiteko tabuaduten gaiak jorratzeko. Gazteok izan behar dugula eragile, etor-kizunaren herederoak gu izango baikara.


Kontzientziazio lana elkartegintza eta herrigintza mailan, gazteongarrantzia azpimarratu, gazteok martxan jarri eta difusio lanahainbat esparrutan, nolabaiteko neutraltasuna aitortzen baitzaioKontseiluari, eta beharbada gazteria politiko bati baina errazagoazaigulako hainbat zirkulutara heltzea.

- Mahai-inguruan absolutismoaren arriskuaz hitz eginzen, hau da, arrazoi osoa izatearen ustearen arriskuaz.Zure pentsaera edo iritziren bat aldatu edo moldatzekogai izan al zara? Zertan egon zaitezke oker?

Ni berez banindoan ikuspegi horrekin, ziur aski nere erakundeanizaera, pentsaera eta esparru horren desberdinetako eragileekinlan egitea suertatzen zaidalako eta denon arteko erdibideak etaadostasunak bilatzea delako nere zeregina. Hala, aldatu edomoldatu baino, nere pertzepzioa baieztatu eta indartu duelaesango nuke aspektu horretan.


Alde batetik ausardia, bai. Baina batez ere erlazio pertsonaletanoinarritzen da elkar entzun eta ulertze hori, ez erakundeen artekoerlazioetan. Beraz, gakoa erlazio pertsonalak errazteko espazioaksortzean datza. Bilera ofizial eta hotz bat egin ordez espazioinpertsonal batean (mahai baten inguruan, bilera-gela batean...)espazio eta egoera distendituagoak erraztu behar dira erakun-deetako ordezkariak bil daitezen, bidaia honetan gertatu denmoduan. Errazagoa da gure erakundearen ikuspegi eta diskurtsoofizialaren mozorroa, mugak eta aurreiritziak alde batera uzteapertsona batekin hitz egiten dudanean, erakunde batekin hitz

egiten dudanean baino. Eta pertsona bezala pertzibitzeko,beraiekin bilera bat baino gehiago konpartitu behar dut; kasuhonetan bidai bat, horrek duen guztiarekin (hegaldiak, loaurpegiak, otorduak, paseoak, garagardoak...). Espazio informa-lagoak sortu behar ditugu erakunde desberdinetako kideakbiltzeko, hala errazagoa egingo baita elkarren artean eraofizialean lan egitea ondoren.


Gazteriaren parte bat ez dago guztiz esna (ez nuke esango lodagoenik), baina beste parte bat oso esna dago, lan egitekobeharra ikusten du, lan egiteko gai dela ikusten du, lan egin nahidu, eta lan egiten du. Azken finean gazteak gara helduek utziduten mundua oinordetzan hartuko dugunak, guri dagokigu etor-kizunera begiratzea eta etorkizunaren onurarako lan egitea.

Batiste EzeizaEuskadiko Gaztediaren Kontseilua

Labur-laburrean

Gogan geratu zaizun argazki edo memento bat:

Andoni eta Koldo, ordu txikitan pub batean eta pinta bat eskuetan elkarrekin hitz egineta eztabaidatzen, era sakon eta sutsuan, baina era berean, modu atseginean eta batabestearenganako jakin-minarekin.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?

Ez nuke jakingo esaten. Ni apur bat alde batera egoten saiatu naiz gai politikoetan,EGKren errepresentazio moduan joanda, niri beste paper bat jokatzea tokatzen zitzaidalairuditzen zaidalako. Gehiago jokatu dut entzule papera.

Norekin ez zara gehiegi ulertu?

Aurreko galderan aipatutakoa kontuan hartuta, hau ere ezingo nuke erantzun, guztiekinondo ulertu naizela esango nuke.

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer-nolako erreakzioak topatu dituzu?

Jakin-min handia topatu dut nire inguruan, bidaiaren inguruko interes handia. Batez erejoan garenon arteko erlazioei buruzkoa eta eztabaidei buruzkoa, irlandarrekin landuta-koaren ingurukoa baino gehiago.


En el caso irlandés el proceso iniciado con los acuerdos deViernes Santo lleva en marcha más de 12 años. Aunque ambosconflictos, y por ende ambos procesos, son totalmente diferentes,Saber dar tiempo al tiempo es una lección que debemos tener encuenta. "Despacito y con buena letra" es mucho mejor que"deprisa, corriendo y mal", nos jugamos demasiado como paraandar precipitándonos.


En Irlanda varios interlocutores de diferentes posturas ante elconflicto coincidieron en señalar que en Irlanda del Norte hayuna brecha importante entre la política y la sociedad. Stormont,o sea los partídos políticos, gestiona el llamado "proceso politico"mientras que a nivel social, comunitario, los ritmos son muchasveces más lentos y los problemas de convivencia más complejosde lo que deja entrever la política. Entiendo que en este sentidodesde mi partido tenemos que seguir propiciando el diálogo entodos y cada uno de los ámbitos del proceso de paz, en el ámbitopolítico por supuesto, pero también a nivel de calle. Y tenemosque asegurarnos de que todas las partes tomen parte en la reso-lución del conflicto, nadie debe quedar fuera de ningún ámbitode acuerdo.

- En la mesa redonda se hablódel peligro del absolutismo, esdecir, del peligro de creer queuno tiene la razón absoluta.¿Has sido capaz de cambiar oamoldar tumentalidad o algunaopinión? ¿En qué puedes estarequivocada?

Pues ha resultado bastante fácilhablar de política con todos ellos, laverdad. También es cierto que estoy

acostumbrada a hacerlo, pues en mi círculo íntimo de amigos yamigas tengo todo tipo de ideologías. Hablar con aquellaspersonas con las que discrepo me apasiona por lo que me aporta,me permite en muchos casos reafirmarme en mis posturas y enotras ocasiones me obliga a reconsiderar mis ideas a la luz denuevos argumentos. En este viaje, por ejemplo, y a raíz de unaconversación que tuvimos Koldo, Mikel y yo mientrastomábamos una cerveza, estoy dándole vueltas a la cuestión decómo gestionar los tiempos, los proyectos y las minorías ante unhipotético referéndum de autodeterminación, ¡fijáte tú!


¡Qué va! Es una cuestión de lugar y momento apropiados.También lo vimos en Irlanda, hay cosas que en privado se dijeronpero en público no, y no porque exista un doble discurso, sinoporque para que la luz y los taquígrafos hace falta mucho trabajoentre bambalinas. De eso sabéis mucho en Lokarri, así que no esnecesario que recalque la importancia de crear escenarios quefavorezcan el entendimiento, lo hacéis muy bien ya.


De dormidos nada. Desencantadoscon la política tampoco. A lo sumo,desencantados con la gestión de lapolítica que hacemos desde lospartidos y las instituciones, pero creoque al menos en Euskadi, lajuventud está interesada eimplicada. Puede que las formas demanifestar interés o de implicarsepolíticamente estén cambiando radi-calmente, pero eso es un problemade los partidos y las instituciones yno de la juventud, ¡gracias a Dios!

Rut MartínezPartido Nacionalista Vasco

En dos lineas


El testimonio de Alan, sin duda. Fue desgarrador.


Sin duda, la mesa redonda con periodistas, lealistas y nacionalistas. Creo que ellos fueron sincerosy realistas en sus respuestas a las difíciles preguntas que les planteamos desde la delegacion vasca.Hablar de perdón, culpa, reconcialiación y convivencia cara a cara con quienes has consideradoenemigos hasta hace no mucho es todo un reto que tarde o temprano deberemos afrontartambién en Euskadi.

Me hubiese gustado poder profundizar mucho más en los mecanismos puestos en marcha paraponer en práctica los acuerdos de Viernes Santo. ¿Cómo se llevó a cabo el referéndum de rati-ficación del acuerdo de Viernes Santo? ¿Cómo funcionó la Comisión que gestionó la cuestiónde los presos? ¿Quiénes formaron parte de ella? ¿Qué mecanismos concretos de reconocimientoa las víctimas de ambos lados se han puesto en marcha desde las instituciones?


Con nadie, me he llevado bien con todo el mundo.


Pues creo que, más allá de las discrepancias políticas que tenemos y aun tendremos en el futuro,hemos sido capaces de mantener la complicidad que surgió entre nosotros durante el viaje aBelfast.

- Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratzen zara?

Esperientzia osoa izan da, ikasgaiez beterikoa, pertsonalki beteninduena, baita talde lanean aplikatzeko ere baliogarria izangozaidana.

Memorian grabatuta gelditu zitzaidan esaldia, bakea ez dela lagu-narekin egiten, baizik eta postura desberdinak dituenarekin edotaarerioa izandakoarekin landu behar dela izan zen. Askotan gurebarrenean ixteko joera izaten dugu, are gehiago kaltetua izanbagara edota samin handia sentitzen badugu; eta zer esanik ez,kaltea edota samina, pertsonala izatetik, taldekora pasatzen bada.Beraz, kasu honetan oso argi ikusten dut, samina eta amorruamenpera ezin daitezkeen bi sentimendu izanik, jendarteak,orokorrean, jakin behar duela elkarulertzea lantzen; argi dago,egoera bortitzak alde guztiak pairatu egin badute, momentubatean bortizkeri horren sendatzea elkar egin beharko dutela,gutxinaka- gutxinaka, denbora luzean bada ere, urrats finkoakematen.

Idei garrantzitsuena eta azpimarragarriena hau izanik, Irlandakokasutik ere aipagarria iruditu zitzaidan “barkamena” eskatzeareninguruan onartuak dituzten ideiakdira. Euskal Herrian hainbatek“barkamena”ren eskaera prozesuaneman beharreko lehen urrats bezalaezartzen dute; Irlandako kasuan ikusiahal izan dugu ordea, aurrera pausohandia izan dela “barkamena”eskatzeak zer suposatuko luke proze-suarentzat ikustea: “barkamen”prozesu batek bake prozesuarenbarnean dauden egoera ezberdinakasko zaildu lituzke eta bake proze-suaren kalterako joan zitekeela argikiesan ziguten.

Ideia hauek eta beste askoren arteanatera dezakedan ondorio eta ikasgairikargiena da, “tempus fugit” latinekokontzeptu horretatik haratago,horrelako prozesu bat ezin dela azkaregin, denbora bat behar duela etahabeak ezartzean, mantso baina ziur-tasunez ezartzen baditugu, gutxinaka-gutxinaka aurrera joango gareladenon garaipenerako.

- Ikasitakoarekin lotuta, zer egindezake zure erakundeakhemengo egoeran?

Urteetan Gazte Abertzaleakek, Eusko

Alkartasunak ireki dituen bideak jarraituta, bakegintza etanormalkuntzaren inguruan egin duen irakurketan, egoera honenkonponketa prozesu integratzaile baten laguntzaz emango zelarenpuntua garrantzi handia izan du.

Era guztietako bortizkeria, biolentzia bere zentzu zabalenean,jasan izan duten euskal herritar, zein estatu mailako pertsonaaskoren memoria ezin da borratu egun batetik bestera. Oraindikmahai gainean, biolentziaren seinale asko ditugu, eta biolentziaezartzeko posible egiten duten egoera asko ere.

Erakunde bezala, urteetan injustizia ororen aurrean salaketanegon gara eta batez ere, elkar ulertzea ahalbideratzen saiatu gara.25 urte hauetan, gazte erakundeak barne hausnarketetanbiolentzia orok jendartearengan sortzen zuen haustura hausnartudugu, argi izanik normalkuntzan eta bakegintzan sakonketa bategin nahi bagenuen, nolabait alde desberdinak dituzten zioakjartzeko gunea bilatu behar zela.

Beraz, gure lana horretan egon da urteetan eta horretan egongoda etorkizunean ere: elkar ulertzeko gune horien sustapenetan.Zeinetan alde guztiak entzun eta ikus ditzazkegun. Bakoitzak

kontatzen duen istorioekin, bizi izandugun historiaren ardatza eraikitzekobaldintzak sor dezagun.

- Mahai-inguruan absolutis-moaren arriskuaz hitz egin zen,hau da, arrazoi osoa izatearenustearen arriskua. Zurepentsaera edo iritziren bat aldatuedo moldatzeko gai izan al zara?Zertan egon zaitezke oker?

Pertsonalki, iritzi entzule amorratuanaizela onartu behar dut. Nola-baiteko “deformazio profesionala”asetu nahian, Historia ikasi bainueneta, istorio ororen ezagutza etazergatia jakitea beharrezkoa izatendut. Beraz, entzutea eta galdetzea osogustoko izaten dut. Hau horrelaizanda, eta nire bizian oinarrizkoaden jarrera izanik, askotan ezagutzazein arrazoi absolutua duten pert-sonekin jolastea gustoko dut, beraienargumentazioan kontradikzioaksortuz, nire barrenak mugitzen baitiraezagutza eta arrazoi absolutuaren jabediren pertsonekin aurkitzennaizenean.

Funtsezko filosofia praktikan jarri

Maider CarrereGazte Abertzaleak

21

Labur-laburrean

Gogan geratu zaizun argazki edo momentu bat:Talde armatuetako kide ohien mahai ingurua.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?Koldorekin, azken finean, gizarte gaien inguruan ditugun hausnarketak oso antzekoak dira, baina erabat desber-dintzen gaituena ikuspuntu nazionala da. Berak bere burua espainolatzat du, nik aldiz Euskal Herriko Estatua sortzekolanean dihardut.

Norekin ez zara gehiegi ulertu?Printzipioz ez dut izan inorekin izan arazo hori, bakoitzak bere pentsaera izanik denak ulertzea laguntzen zidan jarre-rarekin joan nintzen Irlandara.

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer-nolako erreakzioak topatu dituzu?Egia esan, aurkitu naizen ezagun zein lagunekin, denak Irlandako bidaiaz galdetu didate, nik aurretik ezer esan gabe,kuriositate osoz eta nire iritzia jakin nahian. Jendeak hamaika galdera ditu hango prozesuari buruz, eta nahiz eta osohurbil sentitzen dugun Irlanda herria, gauza asko ditugu ikasteke.

nahian, gizaki orok jakin behar dugula pentsatzen ditugungauzekin flexibleak izaten oinarrizkoa deritzot. Batez ere horretandatzalako elkar ulertzea: entzun eta besteak dioena ulertu. Perme-ableak izan behar gara ezagutza berriekin, beraz, beste pertsonabatzuk sentitu eta pentsatzen dutena ere kontutan hartzea funt-sezkoa da.

Hortaz, interlokuzioan elkarulertzea lortzeko, posizio absolutoakalde batera uztea ezinbestekoa izaten da; ulermena, soseguzhitzegitea, konfidantza sortzea ezingo lirateke lortu, mugiezinakdiren pentsamenduen harresi gogor batekin aurkituz gero.


Bakoitzak geure arrazoien jabe sentitzen gara eztabaida guztietaneta errazegia egiten zaigu besteak izan dituen jarrerak eta joka-moldeak sailkatzea, bestearen iritzia edo arrazoiketak kasu egingabe.

Hau kontutan izanda, bidaian sortutako giroa bereziki aipagarriaizan zen hasieratik genituen aurreiritziak gutxinaka- gutxinakabere pisuz erortzen joan baitziren. Askotan uste ditugun ezber-dintasunak ez dira horrenbesterako, eta bai, aurreiritzienmunduan finkatzen ditugula gure lehenengo espektatibak. Izandaiteke ere, Euskal Herrian, zein Estatu mailan jorratzen denpolitika bortitzaren ondorena izatea aurreiritzi hauek, zeinakarrotzagoak bihurtzen gaituzten bata- bestearen begietan, inoizpertsonalki ikusi ez bagara ere.

Beraz, nire aburuz ez da ausardi kontua, baizik eta erantzukizunezjokatzea da; lehen esan dudan bezala, elkar ulertzea entzuteaktiboan datza eta besteak esan nahi duena ulertzea. Bi puntuhauek betetzen ez badira, inoiz ez da egongo alde desberdinetakoinplikazioa elkarrizketan.


Gaztedia ez dago lo, baina askotan, eta politikoek eramandituzten terminoekin beraien lana, gutxinaka-gutxinaka gero etaurrunago eraman dute politika gizartetik. Gazteok beti bezainernai gaude, arazoa gero eta esparru mugatuagoa uzten digutelagure iritziak, kezkak, ideiak, konpromisoak, plazaratzekomomentuan da. Nolabait esan genezake, mugaketa haukonzienteki egindakoa dela, gure jokaerak baldintzatzendituztenak, argi baitute gazteak ixilik eta nonbait geldirik izatea,jendartea kontrolpean izateko bidea errazten duela.

Zentzu honetan, argiki salatu nahiko nuke ere, askotan gazteakgazte izateagatik politikoek gutxiesten gaituztela; oso erraza dagazteentzat zuzendutako politikak sustatzen direla esatea, bainahauek gazteen parte hartzea gabe egitea orokorrena da. Hau da,gazteen presentzia eskatzen da, baina ez zaigu uzten benetakoerabakietan, gizarteak baldintzatzen dituen hartu emanetanzuzenean parte hartzen.

Hala izanik, egia da ere Euskal Herriko gazteak zerbait izanbadute historikoki geneetan daramagun politikako esparru ezber-dinetan lanean jarduteko grina da. Gizarte mugimenduak, sindi-katuak eta alderdi politiko askotan gazteen grina ezinbestekoaizan da erakundeak aurrera ateratzeko; eta ezin ahantzi gureherriaren historia gertuenean, gazte mugimendu antolatuak, zeinantolatu gabeko gazteek jorratu dituzten ekimenak funtsezkoakizan direla gaur egun dugun Euskal Herriaren inguruan dagoenideia eraikitzeko.

Helduek, horrelako ezberdinketa bat egin behar badut, argi izanbehar dute etorkizuna gazteen inplikazioarekin eraikiko dela etabizi dugun prozesu batean, gazteen ekarpena funtsezkoa delaerrotik ondo hasteko.

22

- Esperientzia honetatik zein ikasgairekin geratu zara?

Bake iraunkorrak eta elkarbizitzak denon konpromisoa eta inpli-kazioa eskatzen ditu. Politikan beharrezkoak diren akordioetatikharago, ezinbestekoa da gizarteko esparru desberdinetan lanegitea, bakerako oinarri sendoak ezartzeko eta bakea atzeraezinbilakarzeko.


Uste dut oso garrantzitsua dela sentsibilitate guztiak ordezkatuakdauden gazteen arteko foro bat sortzea, elkarrizketa sustatu,besteen ikuspegia ulertu eta enpatia sortzeko.

Harreman pertsonalak hobetu behar ditugu, ez bakarrik liderrenartean, baita gure erakunden oinarrien artean ere.

- Mahai-inguruan absolutismoaren arriskuaz hitz eginzen, hau da, arrazoi osoa izatearen ustearen arriskua.Zure pentsaera edo iritziren bat aldatu edo moldatzekogai izan al zara? Zertan egon zaitezke oker?

Zalantzarik gabe, inork ez du arrazoi osoa gatazka honetan.Horregatik, benetako elkarbizitzak bestearen ikuspuntuarekikoenpatia edo gutxienez errespetua eskatzen digu.

Uste dugu denok egin behar dugula esfortzua dogmatismoa aldebatera utzi eta besteen iritzia entzuteko. Bakoitzak okeregindakoa onartu behar dugu, 'eta zuk gehiago' logikan erorigabe.

Pertsonalki, besteek jasan duten sufrimendua hobeto ulertzenlagundu dit.


Errespetu handia, zintzotasuna eta eskuzabaltasuna dira giltza. Ezdago formula magikorik, baina hauek elkarrizketak fruituak emanditzan aurrebaldintzak dira.

Ausardia behar da norberak pentsatzen duena mahai gaineanjartzeko, baina kontziente izanik arrazoi osoa ez dugula.


Gazteria lotarazten saiatzen den sistema oso bat dago indarrean.Adibide moduan Jaurlaritzak EGK itotzeko hartutako norabidea.Gure erakundearen izenak berak -iratzarri- aditzera ematen dugure helburua zein den: gazteak inplikatzea gizartea eta politikaaldatzeko.

Gazteok enkistatuta dagoen gatazka bat oinordetu dugu, bainaoraina eta etorkizuna hobetzeko konponbidean parte aktiboa izanbehar dugu.

Mikel AnderezIratzarri

23

Labur-laburrean

Gogan geratu zaizun argazki edo momentu bat:

Belfasteko hormen irudia, haustura sozialaren sinbolo onena.

Eztabaida interesgarriena norekin eta zertaz izan duzu?

Andonirekin, ezker abertzalearen egituraz eta kultura politikoaz.Rutekin, krisi energetiko eta ekologikoaz.Koldorekin, autodeterminazioaz eta Europar Batasunaz.

Itzuleran bidaiaz hitz egin duzunean, zer-nolako erreakzioak topatu dituzu?

Oso positiboak. Interesa erakusten gehienak eta informazio gehiagoren eskean.Medioetan ere oihartzun garrantzitsua izan du.

febrero de 2012ko otsaila

www.lokarri.org

[email protected]

Construyendo puentes de reconciliación

Documents

Transcript of Construyendo puentes de reconciliación