CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA INFORME XERAL DE ......consello de contas de galicia informe xeral de...

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA

INFORME XERAL DE FISCALIZACIÓN DOS SERVIZOS DE

ALIMENTACIÓN HOSPITALARIA

EXERCICIO 2005

Índice

Consello de Contas

de Galicia

Índice -1

ÍNDICE

I. ASPECTOS PRELIMINARES............................................................................... 1

I.1. OBXECTIVOS ................................................................................................................ 1 I.2. METODOLOXÍA ............................................................................................................ 1 I.3. MARCO XURÍDICO....................................................................................................... 2 I.4. ALCANCE E ÁMBITO DA ACTUACIÓN ................................................................... 3

II. ASPECTOS COMÚNS Á TOTALIDADE DOS CENTROS FISCALIZADOS 3

II.1. ESTRUTURA E ORGANIZACIÓN DO SERVIZO....................................................... 4 II.2. CALIDADE DO SERVIZO........................................................................................... 11

II.2.1. ASPECTOS XERAIS ............................................................................................................................. 11 II.2.2. SISTEMAS DE AUTOCONTROL ......................................................................................................... 11 II.2.3. CALIDADE DA MATERIA PRIMA....................................................................................................... 14 II.2.4. PERCEPCIÓN DA CALIDADE POLOS USUARIOS........................................................................... 15 II.2.5. AVALIACIÓN DA ACEPTACIÓN DOS MENÚS.................................................................................. 20

II.3. PETICIÓNS EXTRAORDINARIAS ............................................................................ 22 II.4. DETERMINACIÓN DO NIVEL DE ACTIVIDADE................................................... 23

II.4.1. CUSTO DO SERVIZO .......................................................................................................................... 25 II.4.2. CUSTO MEDIO DA PENSIÓN COMPLETA ....................................................................................... 26 II.4.3 INDICADORES DE PRODUTIVIDADE .............................................................................................. 28

III. XESTIÓN CON MEDIOS PROPIOS .................................................................. 31

III.1. ESTRUTURA DE CUSTOS.......................................................................................... 31 III.1.1. CUSTOS INTERMEDIOS DA PENSIÓN COMPLETA ........................................................................ 32

III.2. XESTIÓN DE ADQUISICIÓNS................................................................................... 34 III.2.1. CONSIDERACIÓNS XERAIS ............................................................................................................... 34 III.2.2. ANÁLISE COMPARATIVA DE PREZOS.............................................................................................. 35

III.3. XESTIÓN DE ALMACÉNS ......................................................................................... 37 III.4. CONSUMOS ................................................................................................................. 38

III.4.1. PRINCIPAIS MAGNITUDES................................................................................................................ 38 III.4.2. CONSUMOS POR PENSIóN COMPLETA........................................................................................... 39

III.5. RECURSOS HUMANOS.............................................................................................. 42 III.5.1. ASPECTOS XERAIS ............................................................................................................................. 42 III.5.2. CONTROL DE PERSOAL..................................................................................................................... 42 III.5.3. CONTRATACIÓN ................................................................................................................................. 43 III.5.4. ABSENTISMO....................................................................................................................................... 43

Informe xeral sobre Servizos de Alimentación Hospitalaria

Consello de Contas

de Galicia

Índice -2

IV. XESTIÓN CON MEDIOS EXTERNOS .............................................................. 44

IV.1. ASPECTOS XERAIS .................................................................................................... 44 IV.2. PARTICULARIDADES DOS CONTRATOS .............................................................. 44 IV.3. MEDIOS HUMANOS OFERTADOS........................................................................... 45 IV.4. EXECUCIÓN DOS CONTRATOS. CONTROL SOBRE A PRESTACIÓN............... 46

V. CONCLUSIÓNS..................................................................................................... 48

VI. RECOMENDACIÓNS........................................................................................... 54

TRÁMITE DE ALEGACIÓNS................................................................................... 57

Abreviaturas

Consello de Contas

de Galicia

Abreviaturas -1

APPCC: Análise de Perigos e Puntos de Control Críticos

C.H.: Complexo hospitalario

F.P.H.: Fundación pública hospital

H.: Hospital

H.C.: Hospital comarcal

IT: Incapacidade transitoria

HADO: Hospitalización a domicilio

ORL: Otorrinolaringoloxía

SAH: Servizo de Alimentación Hospitalaria

UCI: Unidade de coidados intensivos


Consello de Contas

de Galicia

1

I. ASPECTOS PRELIMINARES

I.1. OBXECTIVOS

A materia analizada encádrase dentro do programa de fiscalizacións de carácter selectivo na área de Sanidade desenvolvido por esta entidade, de conformidade coas disposicións legais vixentes e o plan de actuacións previamente aprobado.

Aínda que a actividade principal das institucións sanitarias vén definida polo seu carácter asistencial, para o axeitado desenvolvemento desta é necesario contar cunha serie de elementos e servizos entre os que cabe destacar o de alimentación, que representa un importante papel na calidade asistencial e na satisfacción dos pacientes e os seus familiares, constituíndo, así mesmo, unha ferramenta de mellora no proceso de curación dos pacientes ingresados, que coadxuva á redución da estadía hospitalaria.

Esta fiscalización horizontal ten un enfoque operativo, dado o interese por avaliar os diferentes sistemas organizativos implantados e os distintos graos de eficacia e eficiencia alcanzados na xestión dos servizos de alimentación no ámbito hospitalario.

I.2. METODOLOXÍA

Procedeuse á revisión de procedementos, rexistros e antecedentes relacionados coa área en cuestión para tratar de avaliar o funcionamento e control desenvolvidos, poñendo de relevo as incidencias máis significativas detectadas e expoñendo as consideracións de maior relevo que se desprenden da análise practicada, incidíndose especialmente nos seguintes aspectos:

- Obtención de información debidamente contrastada co fin de efectuar a correspondente análise diagnóstica e comparativa da situación.

- Exame dos distintos aspectos organizativos, funcionais e procedimentais.

- Análise dos procedementos e mecanismos de control da área.

- Avaliación da operatividade do servizo e determinación de se a xestión da área se desenvolve de acordo con criterios de economía, eficacia e eficiencia.

- Exame documental dos procedementos de contratación utilizados para a xestión e a súa adecuación á normativa reguladora na materia.

- Verificación dos recursos empregados e avaliación da calidade percibida na prestación do servizo.


Consello de Contas

de Galicia

2

- Análise de custos e cálculo dos distintos indicadores, tanto económicos como funcionais, para os efectos comparativos entre os centros hospitalarios.

- Descrición das incidencias máis significativas que se veñen producindo co fin de instar a súa oportuna depuración e control.

En función da modalidade de xestión adoptada, o tratamento realizouse de forma diferenciada, coa excepción dos apartados que resultan comúns, nos que a análise e conclusións se efectuaron de forma conxunta.

I.3. MARCO XURÍDICO

Sen prexuízo da diversa regulación de tipo técnico que incide nos distintos aspectos funcionais do Servizo de Alimentación Hospitalaria (en diante SAH), a normativa básica de carácter xeral que afecta fundamentalmente á área fiscalizada está constituída polas seguintes disposicións:

- Estatuto de persoal non sanitario das institucións sanitarias do 5 de xullo de 1971.

- Lei 31/1995, do 8 de novembro, de prevención de riscos laborais.

- Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o regulamento dos servizos de prevención de riscos laborais.

- Decreto lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, polo que se aproba o texto refundido da lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia.

- Real decreto 202/2000, do 11 de febreiro, polo que se establecen as normas relativas aos manipuladores de alimentos.

- Real decreto lexislativo 2/2000, do 16 de xuño, que aproba o texto refundido da lei de contratos das administracións públicas.

- Real decreto 3484/2000, do 29 de decembro, polo que se establecen as normas de hixiene para a elaboración, distribución e comercio de comidas preparadas.

- Real decreto 1098/2001, do 12 de outubro, polo que se aproba o regulamento xeral da lei de contratos das administracións públicas.

- Real decreto 1324/2002, do 13 de decembro, que modifica a norma xeral de etiquetaxe, presentación e publicidade dos produtos alimenticios aprobada por Real decreto 1334/1999, do 31 de xullo.

- Guía de implantación de sistemas de autocontrol na restauración hospitalaria editada en 2003 pola Dirección Xeral de Saúde Pública da Consellería de Sanidade.


Consello de Contas

de Galicia

3

I.4. ALCANCE E ÁMBITO DA ACTUACIÓN

As actuacións tiveron por finalidade a análise sistemática dos SAH nos seus distintos aspectos funcionais e económicos.

Dende o punto de vista orgánico estivo referido aos SAH de distintas institucións hospitalarias da rede do SERGAS, mediante unha selección de centros o suficientemente representativa da problemática existente e con modelos de xestión diferenciados que permiten estender o resultado da análise a unha visión global do servizo no ámbito da comunidade autónoma. Os hospitais incluídos foron os seguintes:

- Hospital Meixoeiro (Vigo)

- Hospital Comarcal O Barco de Valdeorras (Ourense)

- Fundación Pública Hospital do Barbanza (A Coruña)

- C.H. de Ourense

- C.H. Xeral-Calde (Lugo)

- C.H. Xeral-Cíes-Rebullón (Vigo)

- Hospital Nicolás Peña (Vigo)

- Hospital Comarcal de Monforte (Lugo)

- Fundación Pública Hospital Virxe da Xunqueira (A Coruña)

Con independencia deste informe xeral, como consecuencia do resultado das actuacións efectuadas, emitiuse un informe singularizado relativo a cada unha das referidas institucións sanitarias.

O ámbito temporal da fiscalización estendeuse fundamentalmente, no caso dos primeiros tres centros citados ao ano 2004, en tanto que para os restantes as actuacións se referiron ao 2005. A verificación e exame máis específico de diversos aspectos de funcionamento realizouse en tempo real, no momento da fiscalización.

II. ASPECTOS COMÚNS Á TOTALIDADE DOS CENTROS FISCALIZADOS

Dentro deste apartado examínanse distintos aspectos (organizativos, custos, produtividade, etc.) que son comúns, con certos matices, a todas as institucións, realizándose a análise particularizada dos máis característicos de cada modalidade de xestión en apartados diferenciados. Dado que o H. Meixoeiro presenta singularidades


Consello de Contas

de Galicia

4

que gardan relación con ambas as dúas formas de xestión, o seu tratamento abórdase dende as devanditas perspectivas no que sexa relevante en cada unha delas.

II.1. ESTRUTURA E ORGANIZACIÓN DO SERVIZO a) Características xerais

As institucións sanitarias obxecto deste informe presentan características moi diferenciadas, estando constituídas por complexos hospitalarios integrados por varios centros asistenciais e que dispoñen dunha maior dotación de servizos e por hospitais de distinta índole con diferente dotación de medios. En función da cobertura asistencial no seu ámbito de hospitalización, o seu catálogo de servizos prestados varía en amplitude, estendéndose, segundo os casos, ás seguintes especialidades médicas e cirúrxicas: urxencias, cirurxía, anestesia e reanimación, traumatoloxía, medicina interna, dermatoloxía, uroloxía, nefrolosía, oftalmoloxía, hematoloxía, endocrinoloxía, neumoloxía, neuroloxía, cardioloxía, aparato dixestivo, medicina nuclear, oncoloxía, reumatoloxía, rehabilitación, xeriatría, xinecoloxía e obstetricia, psiquiatría, ORL, HADO e UCI.

Unha das circunstancias que supoñen unha evidente diferenciación na prestación do servizo analizado é a adopción, polos centros sanitarios, da decisión de organizar e xestionar o servizo cos seus propios medios ou proceder á contratación externa deste, de forma total ou parcial, a causalidade da cal e aspectos relevantes serán obxecto de desenvolvemento ao longo deste informe. Dende a perspectiva antes sinalada, nos centros mostrados, apréciase a seguinte estrutura:

Xestión propia: As institucións sanitarias asumen, de forma directa, cos seus propios medios humanos e materiais a xestión. Contan con este sistema os centros C.H. de Ourense, C.H. Xeral-Calde, C.H. Xeral-Cíes-Rebullón, H.C. de Monforte e H.C. de O Barco de Valdeorras.

Se ben o núcleo principal da prestación réxese por esta modalidade, presentan singularidades os C.H. de Ourense e o C.H. Xeral-Calde, que contratan externamente algunhas áreas (basicamente, distribución de porcións a centros periféricos en ambos os dous casos e dietética no segundo).

Xestión externa: Neste caso os medios humanos e materiais (polo menos en boa parte) son achegados por unha empresa á que se contrata a xestión integral do servizo. Dos centros analizados contan con esta modalidade as dúas fundacións públicas e o H. Nicolás Peña.

Xestión mixta: Prodúcese esta situación no H. Meixoeiro, onde a adquisición dos víveres precisos se realiza de forma directa polo propio centro e ao seu cargo, contratándose a xestión restante cunha empresa externa.


Consello de Contas

de Galicia

5

b) Grao de centralización dos SAH

É obxecto de exame neste apartado o número SAH e de cociñas existentes en cada un dos centros fiscalizados, sendo o seu detalle o seguinte:

Centro Número de SAH Número de cociñas

C.H. de Ourense 2 2

C.H. Xeral-Calde 2 2

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 1 3

H. Meixoeiro 1 1

H.C. Monforte 1 1

H.C. O Barco de Valdeorras 1 1

H. Nicolás Peña 1 1

F.P.H. do Barbanza 1 1

F.P.H. Virxe da Xunqueira 1 1

Total 11 13

Dado que no ámbito da fiscalización se inclúen hospitais de natureza comarcal, nos que o servizo é único, a análise do grao de concentración existente limítase aos complexos hospitalarios, deducíndose o seguinte:

- No C.H. de Vigo apréciase a existencia, nun ámbito moi reducido, de cinco cociñas (coincidente co número de hospitais cos que conta), se ben o número de SAH se limita a tres (Xeral-Cíes-Rebullón, Meixoeiro e Nicolás Peña). Outra das características deste complexo é que coexisten tres modelos distintos de xestión: con medios propios, mixto e externalizado.

- No ámbito do C.H. de Ourense coexisten dous servizos e dúas cociñas diferenciadas para os tres hospitais; produciuse unha unificación do SAH que asite aos hospitais Cristal e Santa María Nai, aínda que persiste unha cociña e unha área de produción diferenciada para o H. Piñor.

- A área de saúde de Lugo conta igualmente con dous servizos e dúas cociñas diferenciadas para os tres hospitais que prestan servizos no seu ámbito territorial, producíndose, ao igual que no suposto anterior, certa unificación (cociña única para os hospitais Xeral e San José), pero permanecendo como independente a de Calde.

c) Tecnoloxía empregada

A evolución tecnolóxica na xestión dos SAH é moi escasa. A totalidade dos hospitais examinados adoptaron como modalidade de funcionamento a tradicional "liña quente".


Consello de Contas

de Galicia

6

Este sistema baséase en que os alimentos se preparan e acondicionan utilizando materias primas frescas, procedendo á súa preparación e cocción directamente antes do servizo, o que implica, por unha parte, a existencia, en centros hospitalarios de dimensión media ou grande, duns espazos considerables, así como a esixencia de abundante man de obra, dado que o proceso require dúas quendas diferenciadas, con idénticas dotacións durante todos os días do ano, cos conseguintes custos que a situación orixina.

Pola mecánica de produción antes salientada os alimentos comezan a elaborarse con bastante antelación antes da súa distribución, polo que, para evitar o seu arrefriamento, os alimentos se introducen en armarios quentes, fornos, baño maría, etc., nos que, xeralmente, os alimentos se resecan e pásanse de punto, e mesmo, alteran as súas calidades nutricionais e organolépticas, coa conseguinte peor aceptación polos pacientes.

Outra das peculiaridades do modelo tecnolóxico empregado é a escasa eficiencia que presenta, ao xerarse certo nivel de desperdicios, téndose que elaborar, polo xeral, maiores cantidades das necesarias para cubrir eventuais necesidades.

d) Servizos de dietética

A finalidade da alimentación hospitalaria ofrece unha dobre vertente: a de satisfacer as necesidades nutricionais básicas e a de atender da forma máis adecuada ás necesidades terapéuticas, co fin de contribuír ao proceso de curación e alta do paciente.

Ao fío do exposto faise precisa a existencia nas institucións sanitarias de profesionais especificamente formados en nutrición, que desenvolvan, basicamente, as funcións de planificación e control dietético.

A Organización Mundial da Saúde (OMS) recomendou que os hospitais con setenta ou máis camas contasen coa presenza de especialistas en dietética e nutrición nunha proporción aconsellada dun cada 50 pacientes. A continuación realízase un resumo da situación existente ao respecto nos hospitais mostrados:

- Nos tres centros con xestión externalizada, así como no que emprega a modalidade mixta, os dietistas son achegados pola empresa contratada e deberían integrarse na xestión ordinaria dos SAH. En tanto que no H. Meixoeiro existe, na proposta económica, o detalle de efectivos e dedicación horaria destes, nos tres restantes non consta tal determinación, observándose que se ben as empresas adxudicatarias contan no seu equipo total con este tipo de persoal, este exerce as súas funcións de forma moi esporádica nos centros, limitándose, polo xeral, a unha mera revisión anual dos libros de dietas e menús. Nos supostos de xestión externa considérase pouco axeitado que o persoal que vai realizar funcións de control, e que é en definitiva garante da calidade da


Consello de Contas

de Galicia

7

prestación, teña unha dependencia orgánica e funcional da empresa que á súa vez debe ser controlada.

- Nos centros con xestión propia a situación é moi dispar. Mentres que os hospitais comarcais de Valdeorras e Monforte carecen deste tipo de persoal, coas consecuencias que esta situación leva consigo, os restantes centros contan con unidades de dietética e nutrición, se ben a súa organización e funcións dentro do proceso son significativamente distintas.

No C.H. de Ourense a unidade de dietética, xestionada con medios propios, é totalmente independente do SAH, non existindo practicamente contacto directo con este, salvo nas revisións de menús, quedando polo tanto sen supervisión e control varios procesos básicos da produción.

No C.H. Xeral-Cíes-Rebullón disponse dunha unidade de dietética propia, que depende funcionalmente da Dirección de Enfermaría e que realiza os seus labores nos hospitais Xeral e Cíes, con plena coordinación co SAH, se ben queda fóra do seu ámbito de actuación o Psiquiátrico do Rebullón.

No C.H. Xeral-Calde, o SAH de primeiro centro non conta cunha unidade de dietética propia, sendo prestado o servizo por unha empresa externa. Pola súa parte o SAH do Calde carece de soporte dietético, polo que a xestión se realiza sen o debido control.

e) Medios materiais

Os servizos analizados dispoñen, en xeral, do equipamento e instalacións básicos para a produción de comida en liña quente.

Dende o punto de vista da seguridade, en todos os centros hai detectores de incendios, así como extintores manuais.

En canto ao estado dos locais, deben realizarse as seguintes precisións:

- As dúas fundacións públicas fiscalizadas contan cuns locais idóneos e de recente construción, non se apreciaron deficiencias significativas en relación con estes. Debe resaltarse que, en ambos os dous supostos, a instalación inicial e o equipamento necesario foi realizado pola primeira adxudicataria do servizo, amortizándose mediante o establecemento dun sobreprezo nas tarifas estipuladas. O seguimento deste proceso puxo de manifesto a existencia de certas irregularidades que se poden concretar nos seguintes extremos:

• Non se definiu un proxecto básico inicial, quedando este a expensas da solución técnica ofertada, perdéndose así a oportunidade de instaurar sistemas de xestión máis eficientes que a liña de produción tradicional.


Consello de Contas

de Galicia

8

• A valoración das obras e instalacións ofertadas carece de informes técnicos que, dada a especificidade da materia, se deberían de considerar como indispensables.

• A pesar da natureza das obras e instalacións salientadas, unha vez adxudicado o contrato non se realizou o preceptivo proxecto técnico de execución, nin se nomeou a un técnico competente encargado da dirección e avaliación destas.

• Non foi previsto que nun futuro a xestión da cociña e a cafetaría puidesen ser independentes, carecendo esta última de cociña propia.

• A documentación xerada é insuficiente, se ben se aprecian notorias diferenzas entre as obras e equipamentos ofertados e o realmente executado, circunstancia que conlevaexa unha falta de garantías na licitación ao variarse sustantivamente os extremos que foron obxecto de valoración na fase de adxudicación, non se acreditou axeitadamente a súa conveniencia e oportunidade.

• Os custos que finalmente se amortizaron exceden aos ofertados inicialmente. Na F.P.H. do Barbanza non se fixou o tipo de interese aplicable, en tanto que en Virxe da Xunqueira nin tan sequera existe referencia a que a amortización comprendería carga financeira, que non obstante foi aboada polo centro sen respaldo contractual ningún.

• Non existe documentación acreditativa da recepción de conformidade das obras e equipamentos nin informes técnicos valorativos respecto ás facturas presentadas como xustificante da inversión.

- Nos restantes centros a nota dominante é un estado deficiente xeneralizado dos chans, do azulexado e dos teitos. Así mesmo, a renovación de aire faise por extracción, método que non garante que os fluxos de aire vaian sempre das zonas limpas ás sucias.

- Destaca, pola súa singularidade, o mal estado de conservación do local da cociña que aprovisiona os hospitais Cristal e Santa María Nai. As deficiencias detectadas son xeneralizadas nun recinto de dimensións reducidas que imposibilita o cumprimento integral do principio de "marcha adiante e non cruzamento de circuítos". Debe engadirse, ademais, que a área de acceso directo ao exterior para a carga e descarga de produtos coincide coa zona de tránsito e coa de evacuación do compactador de residuos, o que supón un risco sanitario.

- Os equipos instalados presentan, un grao de deterioración xeneralizada, motivada pola súa antigüidade e intensa actividade, coa conseguinte elevación de custos de mantemento.

f) Sistemas de información

O importante caudal de información que debe ser procesado en virtude do grao de actividade das institucións sanitarias esixe dispoñer de sistemas informáticos capaces de


Consello de Contas

de Galicia

9

ofrecer información relevante para a adopción de decisións, así como de permitir o establecemento de mecanismos de control para obter unha xestión eficiente e eficaz.

A situación sobre este particular é moi dispar entre os centros analizados, estando condicionada pola modalidade de xestión adoptada. Reflítense a continuación as principais incidencias detectadas atendendo ás circunstancias expresadas:

Centros con autoxestión

- Non existe un aplicativo de xestión integral de todos os procesos. Atópanse instaurados dous aplicativos sen conexión entre eles: un dedicado á xestión de dietética (que, non obstante, non informatiza distintas áreas de produción) e outro á xestión de adquisicións e control de almacén.

- Os tres complexos hospitalarios examinados dispoñen e puxeron en funcionamento os aplicativos de xestión de dietética facilitados con carácter estándar polo SERGAS, en tanto que os hospitais comarcais de Monforte e O Barco de Valdeorras non o teñen implantado, ao carecer de servizos desta natureza, polo que a xestión dietética e de procesos produtivos é nula, procedéndose a un escaso rexistro manual da información, o que representou limitacións no alcance desta fiscalización.

- Todos os centros dispoñen de aplicativo de xestión de adquisicións e almacén e puxérono en funcionamento, coa excepción do C.H. Xeral-Calde que utiliza unha aplicación "ad hoc" que impide a estandarización buscada e, ademais, ofrece un caudal informativo escaso. Debe precisarse que, nos hospitais comarcais examinados, a xestión de almacén, a pesar de dispoñer do citado aplicativo, é inexistente.

Centros con xestión externalizada

- No H. Nicolás Peña a empresa concesionaria conta cun aplicativo de xestión propio, se ben a información que se procesa é moi limitada, ademais de que o fluxo co hospital se realiza en soporte papel e carece da debida sistematización, coa conseguinte perda de eficiencia e eficacia.

- Na F.P.H. do Barbanza o adxudicatario dispón dun aplicativo de xestión propio que comprende as principais magnitudes da actividade. Non obstante, non existe a debida interconexión co centro hospitalario, polo que se reproducen as incidencias apreciadas no apartado que antecede.

- A xestión informática na F.P.H. Virxe da Xunqueira vénse realizando cun aplicativo informático propio do centro mencionado, observándose o incumprimento das prescricións contractuais que prevían que o adxudicatario instalase unha aplicación propia que estaría integrada coa rede hospitalaria.


Consello de Contas

de Galicia

10

Centro con xestión mixta

- No centro comprendido nesta modalidade, a xestión de adquisicións e almacén está soportada polo aplicativo estándar. En canto aos procesos dietéticos e de produción, a empresa que ten adxudicado o servizo utiliza unha aplicación propia que comprende unha boa parte destes, se ben, non ten conexión ao sistema informático do hospital, incumpríndose sobre este particular as estipulacións do contrato en vigor.

g) Mantemento

Ao igual que no apartado anterior, a actividade de mantemento das instalacións e o equipamento se analiza de forma diferenciada atendendo á modalidade de xestión utilizada, resumíndose a continuación, as principais observacións:

Centros con autoxestión

- O mantemento global das instalacións e equipamento (tanto nos seus aspectos preventivos como correctivos) eféctuase con medios propios dos centros, sen prexuízo de que se recorra de forma concertada a medios externos cando a complexidade da maquinaria o demande.

- En xeral, tal como se manifestou no apartado correspondente, o estado das instalacións e equipamento presenta deficiencias significativas, que motivan unha intensa actividade nesta materia, así como un xeralizado incremento de custos por este concepto.

Centros con xestión externalizada e mixta

- No H. Meixoeiro, ata o exercicio 2005, o mantemento preventivo corría a cargo do adxudicatario da xestión, pasando no devandito ano a ser realizado de forma directa polo propio centro hospitalario, ao igual que o de natureza correctiva.

- O H. Nicolás Peña efectua o mantemento correctivo e preventivo á súa costa, a través dunha empresa contratada para tal efecto. Detéctase un claro incumprimento contractual, dado que a devandita actividade debería ser asumida polo concesionario do SAH.

- En ambas as dúas fundacións públicas o mantemento, nas súas distintas facetas, forma parte do contrato de xestión do servizo, incluíndose nos seus custos. Carécese de soporte documental que acredite a realización de controis por parte dos centros hospitalarios, os cales deben considerarse imprescindibles aos efectos de que a actividade se axuste ás necesidades do servizo e a un correcto estado de conservación das instalacións e equipamentos a propiedade dos cales, unha vez amortizados, xa corresponde aos centros.


Consello de Contas

de Galicia

11

h) Circuítos de distribución

Un dos principios básicos de organización das cociñas é garantir unha axeitada configuración de circuítos, aos efectos de que non se interfiran os de limpo e sucio, debido ao risco que supón para as condicións hixiénico-sanitarias. Tras os exames realizados sobre este particular, deben facerse as seguintes precisións:

- Considérase adecuada a configuración de circuítos nos complexos Xeral-Calde e Xeral-Cíes-Rebullón, así como nos hospitais Meixoeiro, Nicolás Peña e na F.P.H. do Barbanza.

- No C.H. de Ourense, nos hospitais comarcais de Monforte e O Barco de Valdeorras e na F.P.H. Virxe da Xunqueira os circuítos existentes son inadecuados, habida conta que tanto a saída dos carros coa comida como a recollida dos residuos resultantes realízase a través dun ascensor de uso xeral (persoal, pacientes, materiais diversos, etc.).

II.2. CALIDADE DO SERVIZO

II.2.1. ASPECTOS XERAIS

Dentro deste apartado son obxecto de exame e avaliación distintos aspectos relativos ás condicións de calidade da prestación do servizo. Realizouse a análise partindo da súa especificidade, que de forma resumida, presenta tres premisas diferenciadas:

- Que na produción se empreguen alimentos sans e de boa calidade.

- Que os procedementos de manipulación, elaboración e distribución ofrezan un produto que, ademais de ser axustado ás necesidades nutricionais a cubrir, sexa totalmente seguro, para o que é necesario establecer todos os protocolos e procedementos precisos que garantan a seguridade alimentaria.

- Que os destinatarios últimos, os pacientes, atopen satisfacción coa alimentación recibida.

Dende esta tripla perspectiva avaliáronse os sistemas de autocontrol establecidos, practicouse unha análise dos produtos adquiridos e almacenados por cada SAH e por último, tomouse como referencia a percepción dos propios usuarios mediante enquisas de satisfacción e avaliación da aceptación dos menús, ofrecéndose a continuación, os resultados obtidos.

II.2.2. SISTEMAS DE AUTOCONTROL No ámbito da alimentación, e particularmente da hospitalaria, a preocupación pola calidade e seguridade plasmouse nunha serie de medidas de tipo normativo entre as que hai que destacar a Directiva Comunitaria 93/94/CEE de hixiene nos produtos


Consello de Contas

de Galicia

12

alimenticios e o Real decreto 3484/2000 polo que se establecen as normas de hixiene para a elaboración, distribución e comercio de comidas preparadas, que esixe ás empresas subministrar alimentos de calidade en condicións idóneas de seguridade, recaendo sobre estas a obriga de establecer pautas de autocontrol baseadas no sistema APPCC (Análise de Perigos e Puntos de Control Críticos). Neste sentido, a Consellería de Sanidade procedeu á confección, no ano 2003, dunha guía de implantación de sistemas de autocontrol na restauración hospitalaria que está referida aos seguintes aspectos:

- Detección dos puntos críticos de control nas etapas nas que resulte esencial para evitar ou eliminar un perigo ou reducilo a un nivel aceptable.

- Fixación das condicións idóneas para a prevención, eliminación ou redución dos perigos detectados.

- Deseño e aplicación de procedementos de seguimento efectivos en puntos críticos de control e establecemento de medidas correctivas nos casos necesarios.

- Confección de rexistros e documentos que permitan demostrar a aplicación efectiva das medidas antes descritas e así facilitar os debidos controis.

Con carácter adicional ao autocontrol propiamente dito, está prevista a posta en marcha dunha serie de actividades, programas ou plans de actuación relativos, basicamente, aos seguintes extremos: formación, limpeza e desinfección, control de auga potable, loita contra pragas, mantemento e homologación e control de provedores.

Outro aspecto a considerar na análise xeral de procedementos, e que foi adquirindo cada vez maior relevancia, tanto na propia seguridade alimentaria coma na calidade dos produtos empregados, é a súa trazabilidade. Este concepto comprende toda a información que afecta a un produto determinado, dende a súa orixe primaria ata o seu envasado comercial, para o seguimento da cal é necesaria a implantación dos oportunos procedementos e rexistros.

Nas fiscalizacións selectivas realizadas foron obxecto de análise exhaustiva as distintas fases que conflúen no funcionamento dos SAH: selección e control de provedores, recepción e almacenamento de materias primas; manipulación e elaboración e empratado e distribución.

En canto ao nivel de protocolización existente, plasmado no seguinte cadro, despréndense os extremos postos de relevo a continuación:


Consello de Contas

de Galicia

13

Centro Dispón de APPCC

C.H. de Ourense Non

C.H. Xeral-Calde Si

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón Si

H. Meixoeiro (*) Si

H.C. Monforte Non

H.C. O Barco de Valdeorras Non

H. Nicolás Peña (*) Si

F.P.H. do Barbanza (*) Si

F.P.H. Virxe da Xunqueira (*) Si

(*) Os protocolos corresponden á empresa contratista do servizo.

- Os dous hospitais comarcais, ao momento de realizar as actuacións de fiscalización, non procederan a implantar aínda un sistema de APPCC, o que representa, á marxe do patente incumprimento da normativa en vigor, a existencia de importantes debilidades de control e limitacións á hora de avaliar distintos aspectos da xestión que redundan na seguridade alimentaria e na excelencia da xestión desenvolvida. Debe precisarse que, finalizadas as actuacións, no H.C. O Barco de Valdeorras, realizáranse actuacións preparatorias e desenvolvidas, se ben de forma parcial, algúns protocolos, en tanto que a situación no de Monforte persiste á data de confección deste informe.

- Nos centros onde a xestión está externalizada, así como no único centro de xestión mixta, as institucións sanitarias carecen de protocolos propios, polo que os implantados son os de cada unha das empresas adxudicatarias. Das actuacións practicadas despréndese que as esixencias de cumprimento neste apartado se limitan á presentación, xunto coa restante documentación requirida na licitación, dos protocolos correspondentes, sen que posteriormente, durante a execución dos contratos, os centros exerzan funcións de control e supervisión sobre o seu estrito cumprimento, polo que o axuste destes ás necesidades reais de funcionamento, así como o cumprimento do estipulado, queda ao arbitrio das empresas contratistas. Sobre este último particular apréciase, en xeral, un cumprimento aceptable, se ben o contido e grao de desenvolvemento de boa parte deles, con excepción dos correspondentes ao H. Meixoeiro, son manifestamente mellorables.

- Nos restantes centros, destaca o bo grao de desenvolvemento e de rexistro existente nos complexos hospitalarios Xeral-Calde e Xeral-Cíes-Rebullón. En sentido contrario atópase o C.H. de Ourense, que malia ser o de maior dimensión dos fiscalizados, carece dun sistema de autocontrol, se ben debe expresarse que os traballos preliminares (equipos de traballo constituídos e proxectos de normas de funcionamento) se


Consello de Contas

de Galicia

14

realizaron, pero o deficiente estado das instalacións e a súa falta de idoneidade fan inviable a súa posta en funcionamento ata a súa subsanación.

- Os SAH que contan con protocolos e rexistros de APPCC, en xeral, presentan carencias respecto ao seguimento de trazabilidade dos produtos, resultando a documentación insuficiente, en particular na fases de preparación e distribución. Así mesmo é frecuente a inexistencia de comprobacións materiais sobre o cumprimento dos sistemas de autocontrol dos provedores, coa excepción do C.H. Xeral-Cíes-Rebullón que realizou de forma illada algunha actuación ao respecto.

II.2.3. CALIDADE DA MATERIA PRIMA

A avaliación de calidades da materia prima empregada na elaboración das comidas realizouse a través da comprobación, nos propios almacéns das cociñas analizadas, dunha mostra de 20 produtos básicos en alimentación pertencentes aos grupos de maior consumo (carne, peixe, froita, verduras, legumes, etc.).

Para os efectos de homoxeneización tomaron como indicadores os produtos que contan cunha clasificación, que debe constar expresamente na etiquetaxe, distinguíndose a tales efectos, basicamente, as seguintes categorías: extra, primeira e segunda (ou os seus similares). O resultado das inspeccións realizadas reflítese no seguinte cadro:

Número produtos Centro

Categoría extra ou similar Categoría 1º ou similar Categoría 2º ou similar

C.H. de Ourense 11 8 1

C.H. Xeral-Calde 9 9 2

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 10 9 1

H. Meixoeiro 9 9 2

H.C. Monforte 4 8 8

H.C. O Barco de Valdeorras 5 8 7

H. Nicolás Peña 2 4 14

F.P.H. do Barbanza 3 2 15

F.P.H. Virxe da Xunqueira 2 3 15

Total 55 60 65

- Debe resaltarse a inexistencia, na rede pública hospitalaria, dunha homologación de calidades das materias primas a utilizar na alimentación hospitalaria, o que produce variacións significativas na comparativa entre os distintos centros.

- Despréndese do cómputo global que o 36% dos produtos corresponden á categoría 2ª ou similar, en tanto que os de 1ª acumulan o 33% e os extra ou similares o 31% restante.

- Atendendo á modalidade empregada para a xestión dos SAH percíbese claramente que as institucións sanitarias que realizan de forma directa as adquisicións dos víveres (centros con autoxestión ou mixta), as calidades dos produtos son significativamente mellores (40% de categoría extra, 43% de 1ª e soamente un 17% de 2ª). Dentro destes


Consello de Contas

de Galicia

15

destacan pola moi boa calidade dos seus produtos os complexos hospitalarios analizados, onde, por termo medio o 92% dos produtos son de calidades extra ou 1ª.

- Nos tres centros a xestión integral dos cales está en mans de empresas externas, encargándose as mesmas da adquisición de produtos, a apreciación xeral é que na súa maioría (en torno ao 73%) son de categoría 2ª ou similar, sendo poucos (un 12%) aos que corresponde a mellor calidade posible no mercado. Debe resaltarse sobre este particular que se ben as prescricións dos contratos adoitan facer referencia a que estas adquisicións se correspondan con produtos de boa calidade, non se establecen estándares perfectamente delimitados ao respecto nin a administración contratante exerce as pertinentes funcións de fiscalización en aras a alcanzar o devandito cumprimento.

II.2.4. PERCEPCIÓN DA CALIDADE POLOS USUARIOS

En xeral o desenvolvemento polos centros de enquisas específicas e personalizadas sobre distintos extremos de calidade da prestación é moi dispar, dende os que non realizan ningún tipo de trámite ata os que os acometen, se ben nestes se descoñecen os protocolos adoptados para determinar o grao de fiabilidade dos resultados obtidos, ou mesmo delegan estas funcións nas empresas adxudicatarias, polo que os resultados obtidos carecen, en principio, do debido grao de obxectividade e imparcialidade.

A devandita situación motivou a necesidade de avaliar directamente por este órgano fiscalizador distintos extremos que se consideran relevantes na prestación do servizo, partindo de enquisas específicas recollendo a valoración que os usuarios realizan destes.

A devandita enquisa estivo referida a diversos aspectos que inciden na calidade global da prestación, se ben dous deles, "calidade da materia prima" e "condicións organolépticas" contan cun maior peso específico na valoración xeral dos usuarios. A mostra estendeuse, aos efectos de evitar nesgos significativos nos resultados, a pacientes que recibían unha alimentación non suxeita a restricións, sendo o seu detalle cuantitativo o que a continuación se relaciona:

Centro Nº enquisas realizadas

C.H. de Ourense 20

C.H. Xeral-Calde 25

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 20

H. Meixoeiro 20

H.C. Monforte 20

H.C. O Barco de Valdeorras 17

H. Nicolás Peña 18

F.P.H. do Barbanza 19

F.P.H. Virxe da Xunqueira 18

Total 177


Consello de Contas

de Galicia

16

A continuación analízanse, en termos porcentuais, as respostas obtidas para cada un dos aspectos incluídos:

Variedade da dieta

Centro Boa Aceptable Mediocre Mala

C.H. de Ourense 95% 5% 0% 0%

C.H. Xeral-Calde 32% 68% 0% 0%

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 70% 20% 10% 0%

H. Meixoeiro 50% 30% 20% 0%

H.C. Monforte 25% 70% 5% 0%

H.C. O Barco de Valdeorras 100% 0% 0% 0%

H. Nicolás Peña 72% 17% 11% 0%

F.P.H. do Barbanza 83% 17% 0% 0%

F.P.H. Virxe da Xunqueira 33% 67% 0% 0%

Media xeral 62% 33% 5% 0%

A media xeral de valoración "boa" é do 62%, "aceptable" do 33% e o 5% "mediocre". No detalle por centros, as máis positivas corresponden aos centros H.C. O Barco de Valdeorras, C.H. de Ourense e F.P.H. do Barbanza, en tanto que os maiores índices de insatisfacción se detectan nos hospitais Meixoeiro, Nicolás Peña e Xeral-Cíes-Rebullón.

Presentación dos pratos

O resultado das actuacións presenta o seguinte detalle porcentual:


C.H. de Ourense 100% 0% 0% 0%



H. Meixoeiro 0% 80% 20% 0%

H.C. Monforte 50% 50% 0% 0%





Media xeral 42% 46% 12% 0%

A media máis elevada alcánzase para a valoración "aceptable", cun 46%, seguida da "boa" cun 42%, correspondendo o 12% restante á cualificación de "mediocre". No desglose por centros, os que alcanzan mellores valoracións neste apartado son os centros C.H. de Ourense e C.H. Xeral-Cíes-Rebullón que alcanzan respectivamente o 100% e o 95% na cualificación de "boa". No sentido contrario, os centros H.C. O Barco


Consello de Contas

de Galicia

17

de Valdeorras, H. Nicolás Peña, F.P.H. do Barbanza e H. Meixoeiro presentan os maiores indicadores de insatisfacción.

Condicións organolépticas


C.H. de Ourense 75% 20% 0% 5%

C.H. Xeral-Calde 32% 52% 16% 0%


H. Meixoeiro 20% 50% 30% 0%

H.C. Monforte 30% 55% 15% 0%





Media xeral 34% 42% 23% 1%

É maioritaria a valoración "aceptable" que alcanza ao 42% dos enquisados, seguida da de "boa", co 34% da mostra. O 24% restante ofrece respostas máis desfavorables.

A nivel dos centros fiscalizados, as cualificacións máis positivas alcánzanse polos centros C.H. Xeral-Cíes-Rebullón e C.H. de Ourense, cun 80% e 75%, respectivamente. No extremo contrario, con valoracións mediocres e mesmo malas, destacan os hospitais O Barco de Valdeorras, Nicolás Peña, Meixoeiro e as dúas fundacións públicas analizadas.

Atendendo á modalidade de xestión utilizada os resultados son moito máis favorables, en termos xerais, para os centros que autoxestionan os SAH, existindo índices de insatisfacción moito máis significativos nos totalmente externalizados, debéndose resaltar que este concepto é un dos de maior relevancia subxectiva nos pacientes á hora da avaliación xeral do servizo.

Temperatura da comida


C.H. de Ourense 95% 0% 5% 0%

C.H. Xeral-Calde 40% 44% 16% 0%


H. Meixoeiro 0% 75% 25% 0%

H.C. Monforte 45% 45% 10% 0%



F.P.H. do Barbanza 5% 37% 47% 11%


Media xeral 42% 39% 17% 2%


Consello de Contas

de Galicia

18

O 42% dos enquisados valora como "boa" a temperatura á que se serve a comida, o 39% considera este aspecto como "aceptable" en tanto que o 17% e o 2%, respectivamente, a xulgan como "mediocre" e "mala".

Novamente son os C.H. de Ourense e Xeral-Cíes-Rebullón os que alcanzan unha mellor valoración (95% de boas opinións). A sensu contrario, os hospitais F.P.H. do Barbanza, H.C. O Barco de Valdeorras, e H. Meixoeiro son os que obteñen peores cualificacións.

Calidade da materia prima

O detalle porcentual das respostas obtidas é o que a continuación se relaciona:


C.H. de Ourense 75% 10% 15% 0%



H. Meixoeiro 45% 50% 5% 0%

H.C. Monforte 10% 90% 0% 0%





Media xeral 37% 39% 23% 1%

A opinión media preponderante é a de "aceptable" (39% dos enquisados), seguida a continuación dos que cualifican este aspecto da prestación como "bo". Pola súa banda, o 23% considera que as materias primas son de calidade mediocre e o 1% restante lle adxudica unha cualificación mala.

Por centros destacan polas súas boas valoracións as materias primas adquiridas polos C.H. Xeral-Cíes-Rebullón e o de Ourense, en tanto que as opinións máis desfavorables á hora de avaliar este aspecto atopan en ambas as dúas fundacións públicas e os hospitais de O Barco de Valdeorras e Nicolás Peña.

Considerando o sistema de adquisicións apréciase con claridade que o nivel de aceptación é superior nos centros que compran os produtos de forma directa (un 54% de valoracións boas) en tanto que nos centros de xestión externalizada a mesma cualificación só é ofrecida polo 2% dos enquisados, atopándose así mesmo nestes últimos a maior insatisfacción. As circunstancias expresadas veñen a confirmar o resultado da análise sobre calidades de materias primas adquiridas, desenvolvida no punto anterior, nun aspecto que ten especial peso específico na opinión global dos usuarios sobre o servizo de alimentación.


Consello de Contas

de Galicia

19

Horarios

Preguntouse aos pacientes enquisados a súa opinión sobre os horarios aos que se serven as comidas (almorzo, comida, merenda e cea) e o seu axuste aos que tradicionalmente teñen na súa vida cotiá. O resultado é o que a continuación se reflite:

Centro Axustados Pouco axustados Totalmente

inadecuados

C.H. de Ourense 25% 40% 35%

C.H. Xeral-Calde 28% 60% 12%

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 20% 35% 45%

H. Meixoeiro 5% 50% 45%

H.C. Monforte 25% 75% 0%

H.C. O Barco de Valdeorras 59% 41% 0%

H. Nicolás Peña 0% 28% 72%

F.P.H. do Barbanza 0% 37% 63%

F.P.H. Virxe da Xunqueira 11% 72% 17%

Media xeral 19% 49% 32%

En termo medio, é maioritaria a opinión dos pacientes que consideran pouco axustados os horarios (49% dos enquisados), en tanto que o 32% manifesta unha total insatisfacción con estes e só o 19% os considera axustados.

Os índices máis elevados de insatisfacción maniféstanse nos hospitais Nicolás Peña, nas fundacións públicas analizadas e no H. Meixoeiro. A mellor aceptación destes prodúcese no H.C. O Barco de Valdeorras.

Cantidade das porcións

O seguinte cadro reflite, en termos porcentuais, as respostas obtidas sobre este particular:

Centro Axustada Excesiva Escasa




H. Meixoeiro 100% 0% 0%


H.C. O Barco de Valdeorras 82% 0% 18%




Media xeral 85% 9% 6%


Consello de Contas

de Galicia

20

O 85% dos pacientes consultados consideran axustado ás súas necesidades o tamaño das porcións servidas, en tanto que o 9% xulga que o mesmo é excesivo e o 6% restante escaso.

Os complexos hospitalarios Xeral-Calde e de Ourense, así como os hospitais Meixoeiro e Nicolás Peña son os centros onde os pacientes consideran adecuado o tamaño das porcións. En sentido contrario, nas dúas fundacións públicas e no H.C. O Barco de Valdeorras atopa o maior grao de insatisfacción con respecto a este extremo. Destaca así mesmo o H.C. de Monforte, onde unha parte considerable de respostas especifican que as cantidades son excesivas.

II.2.5. AVALIACIÓN DA ACEPTACIÓN DOS MENÚS

Adicionalmente considerouse de interese realizar unha avaliación da aceptación das dietas servidas, partindo da premisa de que, na prestación do servizo, é necesario conxugar a necesidade nutricional do paciente e a boa aceptación dos menús servidos.

En xeral, coa excepción do SAH dos hospitais Xeral-Cíes-Rebullón que o ten incorporado aos seus protocolos habituais de funcionamento, os restantes centros non realizan este tipo de control que se debe considerar imprescindible para a adecuación de menús e para detectar posibles deficiencias e corrixir graos de aceptación escasos.

Dentro do marco da fiscalización efectuouse unha avaliación da aceptación dos menús. O método escollido para iso consistiu na estimación dos sobrantes da comida servida nun día determinado, destinada a pacientes que non presentan restricións alimenticias, excluíndose da análise polo tanto, para evitar nesgos importantes, as dietas especiais e túrmix.

Empregouse a seguinte escala visual da aceptación dos pratos, composta de cinco ítems en función dos restos de comida deixados en cada prato:

prato intacto 0 ptos.

residuo superior ao 75% 1 pto.

residuos >50% e 25% e


Consello de Contas

de Galicia

21

Primeiros pratos Segundos pratos Sobremesas

Centro Número de bandexas Puntuación % Aproveitamento Puntuación

% Aproveitamento Puntuación

% Aproveitamento

C.H. de Ourense 27 1,9 47,5 2,9 72,5 2,4 60

C.H. Xeral-Calde 44 2,5 62,5 2,4 60 3,3 82,5

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 25 2,5 62,5 3,0 75 3,0 75

H. Meixoeiro 22 2,2 55 2,3 57,5 3,1 77,5

H.C. Monforte 16 2,2 55 2,5 62,5 3,1 77,5

H.C. O Barco de Valdeorras 15 1,1 27,5 1,5 37,5 1,9 47,5

H. Nicolás Peña 36 1,9 47,5 2,1 52,5 3,2 80

F.P.H. do Barbanza 26 1,8 45 2,3 57,5 2,9 72,5

F.P.H. Virxe da Xunqueira 15 2,5 62,5 2,7 67,5 4,0 100

Total 226

Media 2,1 51,7 2,4 60,3 3,0 74,7

A mostra estendeuse a un total de 226 bandexas. As mellores puntuacións obtéñense no apartado de sobremesas, seguidas dos segundos pratos, en tanto que nos primeiros se atopa o menor grao de aceptación.

En primeiros pratos os centros con maior aceptación son os complexos Xeral-Calde e Xeral-Cíes-Rebullón, así como a F.P.H. Virxe da Xunqueira, cun aproveitamento das porcións superior ao 50%. En sentido contrario os peor valorados son os centros H.C. O Barco de Valdeorras, F.P.H. do Barbanza, C.H. de Ourense e H. Nicolás Peña que se sitúan por debaixo da media xeral.

En segundos pratos os centros nos que o aproveitamento das porcións servidas foi mellor (por enriba do 60%) son os complexos Xeral-Cíes-Rebullón e de Ourense, a F.P.H. Virxe da Xunqueira e o H.C. Monforte. Por debaixo da media xeral atopan os hospitais de O Barco de Valdeorras, F.P.H. do Barbanza, Nicolás Peña e Meixoeiro.

En sobremesas, coa excepción do H.C. O Barco de Valdeorras, C.H. Ourense e F.P.H. do Barbanza os restantes centros obteñen unha valoración superior á media.

En termos xerais, e aínda considerando o factor da posible inapetencia, consecuencia da propia estadía hospitalaria, obsérvase que, nalgúns centros, en particular os que carecen ou teñen deficiencias significativas na supervisión dietética a porcentaxe de aproveitamento dos pratos é baixo, xerándose polo tanto uns residuos considerables, cos conseguintes prexuízos económicos, por o que debería extremarse o control sobre as cantidades de porcións e as variacións de menú necesarias para adaptalas tanto ás necesidades nutricionais coma á satisfacción dos gustos xerais da poboación.


Consello de Contas

de Galicia

22

II.3. PETICIÓNS EXTRAORDINARIAS

Na totalidade das institucións incluídas na mostra examinada atópanse implantados sistemas de distribución de alimentos á marxe da subministración das porcións dos menús. Consiste nunha dotación, nas distintas unidades de hospitalización e en ocasións noutros servizos, dunha serie de produtos que se consideran de petición habitual fóra de horas de comida polos pacientes (auga, iogures, froitas, café, leite, infusións, etc.).

Nos centros autoxestionados a reposición faise como unha saída do almacén de víveres, a través dunha relación de produtos e cantidades máximas de stock que se adoitan establecer entre a dirección dos centros e os distintos servizos implicados. Idéntico modelo segue o centro con xestión mixta (H. Meixoeiro), coa peculiaridade de que o gasto o soporta o centro, pero a distribución se realiza por persoal da empresa contratista. O réxime de pactos de stock e reposición atopase en vigor así mesmo nos centros con xestión externalizada, diferenciándose en que mentres nas dúas fundacións públicas se factura de forma separada, con prezos taxados no contrato, no H. Nicolás Peña está incluído no prezo da pensión completa fixada.

En ningunha das institucións consideradas na mostra se obtivo evidencia de que tanto os produtos como as cantidades máximas prefixadas de cada un obedezan a criterios obxectivos, producíndose unha incerteza sobre a súa adecuación a patróns de idoneidade, en particular nalgúns produtos que non se corresponden cun consumo racional, ao que se engade unha total carencia de control respecto ao seu destinatario final.

O anteriormente exposto queda perfectamente ilustrado nas enquisas realizadas aos pacientes acerca da súa demanda deste tipo de alimentos fóra das inxestas habituais, sendo o resumo de respostas obtidas o seguinte:

Centro Nunca solicitaron Solicitan ocasionalmente Solicitan

frecuentemente




H. Meixoeiro (*) 90% 10% 0%


H.C. O Barco de Valdeorras (*) 75% 20% 5%




Media 89% 11% 1%

(*) Datos referidos ao ano 2004


Consello de Contas

de Galicia

23

A maioría dos pacientes, en torno ao 90%, manifestan que nunca solicitaron este tipo de produtos e os restantes que só fixérono de forma moi puntual. Non obstante, da información facilitada despréndese que o gasto que se vén xerando por esta vía é significativo, tal como se reflite a continuación, tomando como referencia os servizos autoxestionados:

Consumo Extras Centro

Importe (en €)

% s/total de consumos

C.H. de Ourense 94.327 9,0

C.H. Xeral-Calde 60.000 9,5

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 75.000 8,0

H. Meixoeiro (*) 69.227 15,0

H.C. Monforte (**) (**)

H.C. O Barco de Valdeorras (**) (**)

(*) Datos referidos ao ano 2004 (**) Sen información

A porcentaxe de gasto en víveres que representan as peticións extraordinarias sitúase en torno ao 8% do total de consumos nos centros autoxestionados, sendo moi significativo no H. Meixoeiro, onde alcanza o 15%. Polo que se refire aos servizos externalizados o consumo de extras vén a ser inferior ao 9% do total da facturación.

Os hospitais comarcais de O Barco de Valdeorras e Monforte, onde se observaron notables deficiencias de control interno, carecen de información que permita cuantificar o impacto que este tipo de prestación supón no consumo final. Tampouco se puido determinar a devandita magnitude no H. Nicolás Peña, pero neste caso o motivo é que o custo destes produtos está incluído na tarifa da pensión completa, se ben se observou que as dotacións de extras son significativamente inferiores a calquera dos outros centros analizados, sen que pola contra exista ao respecto unha opinión máis desfavorable dos usuarios.

II.4. DETERMINACIÓN DO NIVEL DE ACTIVIDADE

Como parámetro máis significativo para determinar o output final do servizo analizado, e por ende, o seu custo unitario, considerouse a pensión completa diaria, é dicir, as catro inxestas principais que realizan os pacientes nun día completo de estadía. Este concepto adecúase con exactitude ás cantidades realmente elaboradas no SAH, xa que outros parámetros (estadía, dietas), poden desvirtuar a realidade (ao computarse dietas absolutas, parenterais e ao existir servizos parciais debido á propia dinámica de funcionamento dos hospitais onde se producen altas e baixas a distintas horas do día).


Consello de Contas

de Galicia

24

Metodoloxicamente optouse por tomar como referencia a menor cifra do desglose por servizos presentado polos distintos centros. O devandito dato reflite o número total de pensións completas; o exceso respecto a este das porcións, rateouse en función dunhas porcentaxes consideradas representativos do peso específico, en canto a custos, sobre a pensión total en cada centro analizado, que se ben varían relativamente, para os efectos de comparación final poden estimarse do seguinte xeito: almorzo 10%, comida 42%, merenda 8% e cea 40%.

A disparidade de situacións atopadas en canto á informatización do servizo, supuxo algunhas limitacións na análise, que deberon ser solucionadas, dadas as carencias informativas, mediante recontos de impresos, ou mesmo, a partir de estimacións, se ben, nestes supostos, a fiabilidade da información obtida é a suficiente para non desvirtuar os resultados da análise realizada.

A continuación reflítense, por centros, as magnitudes de pensións completas elaboradas e a súa relación co número de estadías computadas:

Centro Nº pensións completas Nº

estadías Ratio pensión

completa/estadía

C.H. de Ourense 279.009 284.720 98

C.H. Xeral-Calde 214.246 210.296 102

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 180.611 250.524 72

H. Meixoeiro (*) 118.177 120.695 98

H.C. Monforte 29.146 31.514 92

H.C. O Barco de Valdeorras (*) 30.400 28.786 106

H. Nicolás Peña 36.826 37.913 97

F.P.H. do Barbanza 27.440 25.196 109

F.P.H. Virxe da Xunqueira 20.625 20.154 102

Total 936.480 1.009.798 93

(*) Cantidades correspondentes ao ano 2004

A produción total nos nove centros analizados elevouse a 936.480 pensións completas servidas, para un total de 1.009.798 estadías computadas, o que ofrece unha ratio de 93 pensións por cada 100 estadías.

No desglose por centros apréciase que a ratio indicada varía en función das peculiaridades de cada centro (maior nivel de estadía media, rotación de pacientes, que o centro ofreza a través do SAH a alimentación do persoal de garda ou que esta sexa independente da súa xestión, etc.). A maior discrepancia prodúcese no C.H. Xeral-Cíes-Rebullón, onde o diferencial entre porcións e estadías se sitúa en torno aos 28 puntos, sen que, a teor da información facilitada, se detectasen os motivos xustificativos desta situación.


Consello de Contas

de Galicia

25

II.4.1. CUSTO DO SERVIZO

Neste epígrafe trátase de examinar, coa información facilitada polos distintos centros fiscalizados, o custo total directamente imputable aos servizos de alimentación hospitalaria, para posteriormente, en función da produción final obtida, realizar unha comparativa entre os custos unitarios por pensión completa.

Dado que dos centros con xestión externalizada se descoñece a súa estrutura, ao existir notorias deficiencias informativas a este respecto, a análise estrutural realízase en canto aos centros que autoxestionan os SAH, onde, o maior nivel informativo dispoñible permite unha maior desagregación e avaliación en todos os seus aspectos.

Terase en consideración que as cantidades que se refliten, englobadas como custos totais directos, non inclúen, todos os factores que deberían ser obxecto de cómputo, ao non se dispoñer de toda a información que sería desexable por carecer as institucións sanitarias de contabilidade analítica.

Nos centros con xestión directa ou mixta, inclúense polo xeral, as cantidades consumidas de víveres, gastos de persoal e outros directamente imputables (vestiario de persoal de cociña, útiles e materiais de limpeza, etc.), pero non se tiveron en conta, por as carencias antes mencionadas, custos de mantemento ou reposición de instalacións e equipamento, amortizacións, custos enerxéticos e similares, así como os custos indirectos da actividade.

Nos supostos en que o servizo foi totalmente encomendado a unha empresa externa carécese de información relativa ao custo de transacción do contrato (en particular á estrutura administrativa que a entidade contratante precisa para un idóneo control da execución do contrato), así como outra xa mencionada no apartado anterior.

O detalle dos gastos así computados e a súa evolución interanual, son os que a continuación se relacionan:

Euros Custos directos computados

Centro 2004 2005

% variación 05/04

C.H. de Ourense 4.602.971 4.768.255 3,6 C.H. Xeral-Calde 3.431.200 3.637.639 6,0 C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 3.886.759 4.077.173 4,9 H. Meixoeiro (*) 2.082.903 2.207.799 6,0 H.C. Monforte 654.730 670.023 2,3 H.C. O Barco de Valedoras (*) 594.356 629.283 5,9 H. Nicolás Peña 369.763 366.198 -1,0 F.P.H. do Barbanza (**) 429.878 386.948 -10,0 F.P.H. Virxe da Xunqueira 271.380 267.213 -1,5

Total 16.323.940 17.010.530 4,2

(*) As cifras refírense a 2003 e 2004.

(**) En 2004, ata o mes de maio o custo incluía a amortización das obras e instalacións acometidas inicialmente polo contratista.


Consello de Contas

de Galicia

26

Os 9 centros encadrados na mostra tiveron un gasto directo nos servizos de alimentación algo superior aos 17 millóns de euros no último período de referencia, concentrándose o gasto, obviamente, nos tres complexos analizados, de forma directamente proporcional ao seu nivel de actividade.

A evolución interanual calculada sobre os exercicios anteriores, 2003 ou 2004 segundo o centro analizado, supuxo un incremento medio do 4%. Por enriba de devandita media sitúanse os centros C.H. Xeral-Calde, H. Meixoeiro e H.C. O Barco de Valdeorras. As tres institucións que externalizaron totalmente a súa xestión experimentan non obstante diminucións porcentuais de gasto, a máis significativa na F.P.H. do Barbanza, que ten a súa xustificación en que durante 2004 se viña tomando, como maior custo do servizo, a amortización do equipamento inicial. Nos dous casos restantes, H. Nicolás Peña e F.P.H. Virxe da Xunqueira, o descenso correspóndese cun cambio de contratista, que supuxo unha diminución das tarifas aplicables.

II.4.2. CUSTO MEDIO DA PENSIÓN COMPLETA

Neste apartado é obxecto de cuantificación o custo directo total da pensión completa, que engloba todos os custos intermedios (custo en frío ou custo de materias primas, custo de elaboración, etc.).

O detalle obtido é o que a continuación se reflite: Euros

Centro Custos directos SAH 2005 Nº

pensións completas Custo medio

pensión completa

C.H. de Ourense 4.768.255 279.009 17,1 C.H. Xeral-Calde 3.637.639 214.246 17,0 C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 4.077.173 180.611 22,6 H. Meixoeiro (*) 2.207.799 118.177 18,7 H.C. Monforte 670.023 29.146 23,0 H.C. O Barco de Valdeorras (*) 629.283 30.400 20,7 H. Nicolás Peña 366.198 36.826 9,9 F.P.H. do Barbanza (**) 366.107 27.440 13, 3 F.P.H. Virxe da Xunqueira 267.213 20.625 13,0 Total 16.989.683 936.480 Media 18,1

(*) Datos referidos ao exercicio 2004. (**) Do custo medio da pensión exclúese a amortización de equipos e instalacións.

O custo medio da pensión completa, cos condicionantes de cálculo xa comentados en parágrafos anteriores, elévase para a mostra de servizos de alimentación analizados, a 18,1 €. Os maiores custos corresponden ao H.C. Monforte, C.H. Xeral-Cíes-Rebullón e H.C. O Barco de Valdeorras, os cales se desvían nun 26%, 24% e 14%, respectivamente da media xeral. En sentido contrario, os custos unitarios máis baixos danse nos centros H. Nicolás Peña e nas fundacións públicas Virxe da Xunqueira e do Barbanza, que presentan unha desviación negativa en relación á media xeral de 46%, 29% e 26%, respectivamente.


Consello de Contas

de Galicia

27

O diferencial de custo entre o centro máis caro (Monforte) e o de menor custo (Nicolás Peña) é moi significativo, ascendendo a 13,10 €/pensión completa servida, en termos porcentuais un 132% de exceso. En xeral os centros que contan con xestión externa presentan uns custos por pensión máis reducidos que os que se autoxestionan, quedando a modalidade mixta do H. Meixoeiro nunha posición intermedia, aínda que superior ao custo medio de varios centros con xestión propia.

Non se debe esquecer que as comparacións de custos non deben ser tomadas como referencia absoluta para os efectos de avaliar a eficiencia produtiva de cada SAH. Ademais das dificultades de homologación de custos entre os distintos centros, preséntase un condicionamento relevante, que é a calidade final do servizo prestado. A nula definición de obxectivos na práctica totalidade dos centros e, en particular, nos que externalizaron a súa xestión, as carencias de control interno detectadas e outros aspectos similares non fai viable a realización de análise custo-beneficio e custo-efectividade.

A pesar das limitacións expostas, da propia avaliación realizada nesta fiscalización respecto aos aspectos de calidade do servizo, despréndese que nos centros con custos máis reducidos, se adquiren produtos de inferior calidade e a satisfacción dos usuario é globalmente menor, en particular en canto a extremos moi considerados polos usuarios do servizo como son as materias primas utilizadas e as condicións organolépticas das porcións.

Así mesmo se producen, tal como se reflite nos apartados correspondentes, diferenzas significativas en relación coa xestión dos recursos humanos, tanto de índole salarial coma de produtividade. Tamén se evidencian nos centros con xestión externalizada, incumprimentos contractuais ou indeterminación dos medios humanos ofertados que impiden realizar o seu seguimento efectivo.

De tomarse como referencia o número de estadías os datos resultantes son os seguintes:

Euros

Centro Custos directos do SAH 2005 Nº

estadías Custo medio por estadía

C.H. de Ourense 4.768.255 284.720 16,7

C.H. Xeral-Calde 3.637.639 210.296 17,3

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 4.077.173 250.524 16,3

H. Meixoeiro (*) 2.207.799 120.695 18,3

H.C. Monforte 670.023 31.514 21,3

H.C. O Barco de Valdeorras (*) 629.283 28.786 21,9

H. Nicolás Peña 366.198 37.913 9,7

F.P.H. do Barbanza (**) 366.107 25.196 14,5

F.P.H. Virxe da Xunqueira 267.213 20.154 13,3

Total 16.989.683. 1.009.798

Media 16,8

(*) Datos referidos ao exercicio 2004. (**) Do custo medio da pensión exclúese a amortización de equipos e instalacións.


Consello de Contas

de Galicia

28

Con respecto ao custo medio por pensión, a diferenza é dun 7% inferior ( -1,3 €).

Tal como se aprecia, polo xeral os custos medios por estadías son lixeiramente inferiores aos custos das pensións servidas (indicador máis exacto á hora de avaliar o output do servizo), coa excepción xa comentada do C.H. Xeral-Cíes-Rebullón, onde o diferencial existente entre ambas as dúas magnitudes é considerable, o que supón un descenso unitario de máis de 6 € por estadía con respecto ao custo da pensión completa.

II.4.3 INDICADORES DE PRODUTIVIDADE

Os recursos humanos adquiren, na prestación do servizo de alimentación, unha considerable relevancia. Os aspectos substantivos, dadas as diferenzas que ao respecto determinan as modalidades de xestión utilizadas, son obxecto de avaliación nos apartados correspondentes a cada unha delas.

Dentro deste epígrafe avalíase comparativamente a produtividade dos recursos humanos nas distintas institucións mostradas. Para tales efectos a parte do concepto tradicional desta que recolle o número de unidades de output producidas por cada factor empregado, neste caso, a man de obra, baixo o suposto de calidade constante.

Tal como se puxo de manifesto ao longo deste informe, non existe unha homologación de calidade nos distintos SAH, presentando a este respecto unha problemática común á avaliación dos servizos en xeral. Polo exposto o resultado obtido non debe inferirse como unha medida absoluta, pero si o suficientemente representativa para a extracción de conclusións e a realización das pertinentes comparativas entre os distintos centros.

Outro aspecto a ter en conta é que a existencia de determinados recursos humanos non é homologable. Algúns contan con servizo de dietética, persoal administrativo de apoio, etc., e outros carecen deles. Tamén varían as categorías laborais existentes e as funcións que realizan. Polo exposto considerouse unicamente o persoal que cumpre funcións de cociñeiro, pinche de cociña e camareiro ou similares, ao ser común en todos os casos e constituír o groso de efectivos. A continuación desenvólvense as comparativas para cada un deles.

Produtividade do persoal por pensión completa:

A partir da información dispoñible despréndense as seguintes cifras:


Consello de Contas

de Galicia

29

Centro Total efectivos Nº de pensións completas Pensións

por empregado

F.P.H. do Barbanza 9 27.440 3.049

H. Nicolás Peña 13 36.826 2.833

F.P.H. Virxe da Xunqueira 8 20.625 2.578

C.H. Xeral-Calde (*) 87 214.246 2.463

C.H. de Ourense (*) 130 279.009 2.146

H. Meixoeiro 59 118.177 2.003

H.C. O Barco de Valdeorras 17 30.400 1.788

H. C. Monforte 17 29.146 1.714

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 115 180.611 1.571

Total 455 936.480 2.058

(*)Inclúese a persoal de empresas auxiliares que realizan funcións similares da categoría.

Existe unha clara diferenza entre a media de produtividade do persoal dos centros con xestión externalizada (a excepción do H. Meixoeiro), cuxa media é de 2.282 pensións/empregado, e os centros con xestión propia, 2.004 pensións/empregado, un 14% menos.

Considerando a F.P.H. do Barbanza, que presenta a mellor ratio de produtividade por empregado, e adxudicándolle o índice 100, a información resultante podería trasladarse ao seguinte cadro comparativo:

Centro Índice efectivos por pensión

F.P.H. do Barbanza 100

H. Nicolás Peña 108

F.P.H. Virxe da Xunqueira 118

C.H. Xeral-Calde 124

C.H. de Ourense 142

H. Meixoeiro 152

H.C. O Barco de Valdeorras 170

H.C. Monforte 178

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 194

Media 148

Da información que antecede despréndense considerables diferenzas que oscilan ata o 94% entre o centro con mellor ratio, a mencionada fundación, e o Xeral-Cíes-Rebullón.

Á marxe da calidade final do produto, no cal a cantidade de man de obra empregada é de relevancia relativa, tecnoloxicamente non existen diferenzas que puidesen incidir significativamente no indicador, ao empregar todas as cociñas a tradicional liña quente. Pola contra, a loxística de produción e repartición de inxestas si son moi variables en función da dimensión dos centros; non obstante, non son factores que xustifiquen


Consello de Contas

de Galicia

30

diferenzas de tal calibre xa que, mesmo a nivel de centros con xestión propia e dunha complexidade loxística equiparable (C.H. Xeral-Calde e Xeral-Cíes-Rebullón) o diferencial existente é de máis do 50%, sendo evidencia abonda dunha falta de idoneidade na dimensión dos equipos, co correspondente incremento de custos do servizo nalgúns casos.

Por categorías obsérvase a seguinte situación:

Pinches, camareiros e similares

Centro Pensións / piques e similares

F.P.H. do Barbanza 4.573

F.P.H. Virxe da Xunqueira 4.125

H. Nicolás Peña 3.683

C.H. Xeral-Calde 3.198

C.H. de Ourense 2.536

H.C. O Barco de Valdeorras 2.338

H. Meixoeiro 2.317

H.C. Monforte 2.082

C.H Xeral-Cíes-Rebullón 1.843

Media 2.504

Para este grupo as conclusións son similares ás anteriormente expresadas, existindo mesmo maiores diferenciais de produtividade entre algúns centros, superando nun 148% o de mellor índice de produtividade, F.P.H. do Barbanza, ao de peor ratio, o C.H. Xeral-Cíes-Rebullón.

Cociñeiros:

Centro Pensións / cociñeiros

H. Meixoeiro 14.772

C.H. Xeral-Calde 14.283

C.H. de Ourense 13.950

H. Nicolás Peña 12.275

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 10.624

H.C. Monforte 9.715

F.P.H. do Barbanza 9.147

H.C. O Barco de Valdeorras 7.600

F.P.H. Virxe da Xunqueira 6.875

Media 12.322

Tomando en consideración a produtividade dentro da categoría de cociñeiro os resultados son substancialmente distintos. Mellora considerablemente a produtividade dos centros autoxestionados e descenden as dúas fundacións públicas fiscalizadas.


Consello de Contas

de Galicia

31

III. XESTIÓN CON MEDIOS PROPIOS

A continuación analízanse os aspectos que caracterizan a esta modalidade de xestión, referidos fundamentalmente á adquisición directa das materias primas e á xestión de persoal.

III.1. ESTRUTURA DE CUSTOS

A falta de desenvolvemento de contabilidade analítica e de xestión na rede hospitalaria do SERGAS impide unha correcta imputación de custos, polo que tan só foron tidos en conta, en virtude da información dispoñible, os directamente aplicables ao servizo, sen considerar ningún tipo de custo indirecto polas limitacións antes expresadas.

Procedeuse a computar os consumos de víveres, os gastos de persoal e outros gastos directamente imputables ao servizo (tales como enxoval, produtos de limpeza, vestiario de persoal, etc.). Así mesmo debe terse en consideración que algúns centros contan con certo grao de apoio de empresas externas na xestión de labores específicos (servizos de dietética, distribución, etc.), os cales foron incluídos no cómputo xeral, reconducíndose a información aos tres apartados específicos antes mencionados en función da súa natureza.

Cabe significar que, a pesar de compartir a modalidade de xestión, os SAH presentan características peculiares que inflúen na análise comparativa. A título de exemplo debe terse en conta que algúns centros non dispoñen de persoal titulado en nutrición, noutros, se ben existen, non gardan unha relación directa co SAH e, finalmente, nalgúns o custo do devandito servizo si se engloba no do SAH.

A pesar das singularidades expostas, considérase que a análise practicada a partir da información directamente facilitada polos centros en cuestión, e que a continuación se reflectirá, representa en boa parte a estrutura de custos dos SAH.

Euros

Víveres Persoal Outros custos directos Centro

Importe % / total centro Importe % / total centro Importe

% / total centro

Total

C.H. de Ourense 1.117.708 23 3.462.882 73 187.665 4 4.768.255

C.H. Xeral-Calde 1.016.155 28 2.505.823 69 115.661 3 3.637.639

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 978.120 24 3.053.359 75 45.694 1 4.077.173

H. Meixoeiro (*) 517.113 23 (**) 1.690.686 (**) 77 (**) 0 (**) 0 2.207.799

H.C. Monforte 218.582 33 442.998 66 8.443 1 670.023

H.C. O Barco de Valdeorras (*) 195.116 31 415.307 66 18.860 3 629.283

Total 4.042.794 25 11.571.055 72 376.322 2 15.990.171

(*) Información referida a 2004. (**) Da información dispoñible non se pode asignar custos diferenciados, imputándose o total a persoal.


Consello de Contas

de Galicia

32

O gasto xerado no exercicio fiscalizado, coa precisión exposta, elevouse nos seis centros analizados a preto de 16 millóns de €. O C.H. de Ourense é o que acumula un maior volume de gasto, seguido dos complexos Xeral-Cíes-Rebullón e Xeral-Calde. Os hospitais comarcais son, dado o seu menor nivel de actividade, os que botan un gasto total inferior.

Por termo medio, o gasto en persoal representa o maior custo, un 72% do total, seguido do de víveres, cun 25% quedando para outros custos directos o 2% restante. Por centros apréciase que en canto a custos de persoal son os hospitais comarcais de O Barco de Valdeorras e Monforte, así como o C.H. Xeral-Calde os que se sitúan por debaixo da media, en tanto que nos hospitais Xeral-Cíes-Rebullón e Meixoeiro é onde se produce unha desviación maior en sentido contrario.

En víveres, prodúcese, obviamente o efecto contrario, sendo os hospitais comarcais incluídos na mostra os que soportan unha maior proporción de gasto neste epígrafe. Os que presentan mellores ratios son o C.H. de Ourense, o H. Meixoeiro e o C.H. Xeral-Cíes-Rebullón.

Malia ter a análise un carácter indicativo, é evidente que os gastos de persoal representan o compoñente preponderante, polo que unha inadecuada dimensión do equipo, así como a súa falta de flexibilidade, son os extremos máis relevantes que condicionan a obtención do mellor servizo ao menor custo posible.

III.1.1. CUSTOS INTERMEDIOS DA PENSIÓN COMPLETA

No apartado xeral realizouse unha análise do custo directo por pensión completa servida nos distintos hospitais. Dado que nesta modalidade de xestión existe un maior desglose informativo optouse por ofrecer os custos da unidade de produción mencionada dende distintas perspectivas.

Custo da pensión completa "en frío"

Recóllese neste apartado o custo da pensión completa "en frío", é dicir, o resultante exclusivamente das materias primas sen elaborar. Tomouse como importe o total de consumos do exercicio 2005 (coa salvidade dos hospitais de Meixoeiro e O Barco de Valdeorras que está referido ao ano anterior), obtido baseándose na información facilitada en soporte informático polos centros analizados, así como o número total de pensións completas computadas, o método de cálculo das cales foi explicado no apartado correspondente. Dentro destes custos considérase o dos artigos incluídos en peticións extraordinarias.

O resultado obtido é o que a continuación se reflite:


Consello de Contas

de Galicia

33

Euros

Centro Nº pensións Consumo de víveres Custo pensión

"en frío"

C.H. de Ourense 279.009 1.117.708 4,2

C.H. Xeral-Calde 214.246 1.016.155 4,7

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 180.611 978.120 5,4

H. Meixoeiro (*) 118.177 517.113 4,4

H.C. Monforte 29.146 218.582 7,5


Total 851.589 4.042.794 4,8

(*) Datos referidos a 2004

O custo medio da pensión antes de elaboración sitúase nos seis hospitais fiscalizados en 4,8 €. No detalle por centros aprécianse, non obstante, diferenzas significativas nalgúns casos. Destacan, por superar amplamente a media, os hospitais comarcais de Monforte e O Barco de Valdeorras, cunhas desviacións do 56% e do 33% respectivamente. No caso oposto sitúase o C.H. de Ourense, o custo da cal é inferior nun 17% á media xeral.

Dende a perspectiva monetaria, a diferenza por pensión completa entre o centro máis caro (H.C. Monforte) e o máis económico (C.H. de Ourense) é de 3,5 € por cada pensión completa "en frío", resultando un 88% máis oneroso.

As análises de calidade realizadas poñen de manifesto que as diferenzas observadas non obedecen a importantes variacións na calidade dos produtos adquiridos, dándose a circunstancia de que un dos centros con mellor cualificación neste particular, o C.H. de Ourense, é ao mesmo tempo, o que ofrece o menor custo.

A avaliación de adquisicións e consumos, que se presenta máis adiante, evidencia que as disparidades gardan relación directa cos sistemas de contratación utilizados e coa implantación de medidas de autocontrol, en particular na área de xestión de entradas e saídas de almacén, que dan lugar á existencia de notables diferenzas de consumos por pensión completa.

Custo de elaboración

Dende a perspectiva dos custos totais de man de obra necesaria para o funcionamento dos SAH (en diante custo de elaboración), a información dispoñible dá os seguintes resultados:


Consello de Contas

de Galicia

34

Euros

Centro Nº pensións Custo total de persoal necesario Custo elaboración de a "pensión completa"

C.H. de Ourense (**) 279.009 3.462.882 12,4

C.H. Xeral-Calde (**) 214.246 2.505.823 11,7

C.H. Xeral-Cíes-Rebullón 180.611 3.053.359 16,9

H. Meixoeiro (*) 118.177 1.690.686 14,3

H.C. Monforte 29.146 442.998 15,2


Total 851.589 11.571.055 13,6

(*) Datos referidos a 2004. (**) Compútase o persoal propio e o que realiza funcións en cociña a través de contratacións externas.

A media do custo de elaboración para cada pensión completa sitúase no ámbito analizado en 13,6 €. Do detalle por centros despréndese que están claramente por debaixo do custo medio os complexos Xeral-Calde e de Ourense, 14% e 9%, respectivamente. A "sensu" contrario, o C.H Xeral-Cíes-Rebullón e o H.C. Monforte desvíanse considerablemente, por exceso, da media xeral, un 24% e 12% respectivamente.

En xeral, das análises específicas realizadas despréndese que nas diferenzas entre os distintos centros xestores inciden a dispersión de cociñas existentes dentro do mesmo SAH (suposto que se produce no Xeral-Cíes-Rebullón) e a dotación excesiva de persoal para o número de pensións a elaborar, ou outros factores como o elevado índice de absentismo, co importante custo derivado da súa cobertura e a desproporción dalgúns equipos, extremo que se observa nos indicadores de produtividade obtidos, o detalle da cal se recolle no apartado correspondente.

I

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA INFORME XERAL DE ......consello de contas de galicia informe xeral de...

Documents

Transcript of CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA INFORME XERAL DE ......consello de contas de galicia informe xeral de...

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2012 · Memoria de Actividades 2012 6 MEMORIA ANUAL DE ACTIVIDADES DO CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA CORRESPONDENTE AO EXERCICIO 2012. 1. INTRODUCIÓN. O Consello

ACTA DA REUNIÓM ORDINÁRIA CELEBRADA POLO PLENÁRIO ... · Contas sobre a Conta Xeral de 2014, onde di: ³Considerando que, formada e informada a Conta Xeral, pola Intervención,

ACTA · Por todo o que antecede, ... Oitavo.- Remitir ao Consello de Contas unha copia certificada do documento no que se formalice o contrato, ...

Consello de Contas · 2015-03-09 · Consello de Contas de Galicia Fondo de Compensación Interterritorial exercicio 2001 Informe de fiscalización 1 I. INTRODUCCIÓN A Constitución

Programación Xeral Anual IES Montecelo Curso 2018/19 · IES Montecelo – Programación Xeral Anual Curso 2018/19 (Aprobada no Consello Escolar o 27/09/2019) Páxina 2 Avda. Montecelo,

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA · consello de contas de galicia informe de fiscalizaciÓn del servicio de asistencia a municipios de las diputaciones provinciales ejercicio 2004

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA€¦ · Proxecto de Informe de Fiscalización Concello de Silleda. Exercicios 2001-2002 6 _____ Consello de Contas de Galicia O volume de transferencias

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA INFORME DE …...Índice Consello de Contas de Galicia INFORME DE FISCALIZACIÓN Índice-5 INFORME DE FISCALIZACIÓN Abreviaturas e acrónimos AEAT Agencia

PLAN ANUAL DE TRABAJO EJERCICIO 2017 - Consello de … · Plan Anual de trabajo 2017 3 I. INTRODUCCIÓN El Consello de Contas, ... Informe de fiscalización del servicio de limpieza

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA INFORME DE · PDF fileIGE Instituto Galego de Estatística ... I. INTRODUCCIÓN ANTECEDENTES DE LA FISCALIZACIÓN ... y como órganos responsables de

Tribunal de Contas - Anuário 2002 · Anuario Tribunal de Contas Anuario Tri-bunal de Contas Anuario Tribunal de Contas Anuario Tribunal de Contas Anuario Tribunal de Contas Anuario

Consello de Contas...INFORME FISCALIZACIÓN SOBRE DISCIPLINA URBANÍSTICA. EXERCICIOS 2005-2006 ÍNDICE I. INTRODUCIÓN

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA SERVIZO DE … · familiares, constituíndo, así mesmo, unha ferramenta de mellora no proceso de curación ...

DOCUMENTO Nº2 - Consello de Contas...Los controles contables y administrativos se enfocaban, fundamentalmente, a garantizar que el proceso de presentación de ... análisis de los

Índice do Informe - Consello de Contas · CONTA XERAL SERGAS-98 18 sanitarias da Seguridade Social. Real Decreto 1841/1991, de 30 de decembro, polo que se aproba o Regulamento do

Consello de Goberno - USC · CONSELLO DE GOBERNO . 11 de febreiro de 2009 . Resumo da reunión elaborado pola Secretaría Xeral . Ás dez horas e quince minutos do once de febreiro

CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA INFORME DE FISCALIZACIÓN DE … · Informe de Fiscalización Consello de Contas de Galicia INFORME DE FISCALIZACIÓN 5 INFORME DE FISCALIZACIÓN artículo

CUENTAS ANUALES EJERCICIO 2016 - Consello de Contas | · 2017-07-20 · ... 7 II.BASES DE PRESENTACIÓN ... Liquidación del presupuesto de gastos y niveles de ejecución ... Comparativa

INFORME DE FISCALIZACIÓN...Fundación Empresa-Universidade Galega (FEUGA) CONSELLO DE CONTAS DE GALICIA INFORME DE FISCALIZACIÓN EXERCICIOS 1999, 2000 e 2001 Fundación Empresa-Universidade

...Consello de Contas de Galicia Índice-1 ÍNDICE I. INTRODUCCIÓN