CONQUISTA E CONQUISTA E ROMANIZACIÓN DE ROMANIZACIÓN DE

HISPANIAHISPANIA

Latín II Latín II

Proxecto QuirónProxecto Quirón

ÍNDICEÍNDICEIntroducciónIntroducción– HispaniaHispania– Pobos da península ibérica e primeiros colonizadores Pobos da península ibérica e primeiros colonizadores

A conquista romana de HispaniaA conquista romana de Hispania– CausasCausas– Fases da conquistaFases da conquista– O dominio cartaxinés e o tratado do EbroO dominio cartaxinés e o tratado do Ebro– Hispania, escenario da segunda guerra púnicaHispania, escenario da segunda guerra púnica– Cambio da estratexia romana. Revoltas lusitanas e celtíberasCambio da estratexia romana. Revoltas lusitanas e celtíberas– Hispania, escenario das guerras civísHispania, escenario das guerras civís– Final da conquista: guerras cántabro-asturesFinal da conquista: guerras cántabro-astures

RomanizaciónRomanización– DefiniciónDefinición– AxentesAxentes– O exércitoO exército– Organización político-administrativaOrganización político-administrativa– UrbanizaciónUrbanización– Redes de comunicaciónRedes de comunicación

IntroducciónIntroducciónHispaniaHispania

– Lugar misterioso de lendarias riquezasLugar misterioso de lendarias riquezas

– Terra das Terra das HespéridesHespérides, de , de XeriónXerión e o seu rabañoe o seu rabaño

Pobos da península ibérica e primeiros colonizadoresPobos da península ibérica e primeiros colonizadores

– Variada gama étnica resultado dun proceso milenarioVariada gama étnica resultado dun proceso milenario

– Pobos mediterráneos (sur, levante)Pobos mediterráneos (sur, levante)

urbanos, dedicados á agricultura, gandeiría e pesca, metalurxia e ouriveiría e ó urbanos, dedicados á agricultura, gandeiría e pesca, metalurxia e ouriveiría e ó

comercio.comercio.

– Pobos indoeuropeos (celtas) (norte, oeste e meseta)Pobos indoeuropeos (celtas) (norte, oeste e meseta)

+ illados, + primitivos; organizados en tribos, dedicados á agricultura e o pastoreo+ illados, + primitivos; organizados en tribos, dedicados á agricultura e o pastoreo

– Primeiros colonizadores: fenicios (sur), gregos (nordeste), cartaxineses (levante)Primeiros colonizadores: fenicios (sur), gregos (nordeste), cartaxineses (levante)

vivían en cidades, novas técnicas de cultivo e industrialización, escritura, moeda, vivían en cidades, novas técnicas de cultivo e industrialización, escritura, moeda,

pesos e medidas, + comerciopesos e medidas, + comercio

Garden of Hesperides, de Antonio Roybal.

''The Garden of the Hesperides' c 1892', by Frederic Leighton (1830-1896)

Hercules and Geryon Behind Hercules Athena and Iolaus chat beside the dying Eurytion. The grieving woman behind Geryon may be his mother Kallirrhoe. Note the shield devices: Athena's Gorgoneum, Geryon's an octopus and a flying pig. Euphronius Painter, from Vulci (c. 510-500 BCE)

No seu décimo traballo, Heracles enfrontouse a Xerión, monstro de tres corpos unidos pola cintura. Despois de matalo cunhca frecha, rouboulle as reses e conduciunas dende Cádiz ata Micenas.

A conquista romana de HispaniaA conquista romana de HispaniaCausasCausas::– primeiramente atacar as forzas cartaxinesasprimeiramente atacar as forzas cartaxinesas– + adiante fonte de recursos económicos+ adiante fonte de recursos económicos

Fases da conquistaFases da conquista– 1º: Terras orientais e meridionais (+ fácil)1º: Terras orientais e meridionais (+ fácil)– 2º: Centro e oeste (tras longas guerras)2º: Centro e oeste (tras longas guerras)– 3º: Norte (+ pobres e illadas) > comezos do imperio3º: Norte (+ pobres e illadas) > comezos do imperio

O dominio cartaxinés e o tratado do EbroO dominio cartaxinés e o tratado do Ebro..– Trala perda de Sicilia, Córcega e Cerdeña na 1ª guerra púnica, Cartago desembarca Trala perda de Sicilia, Córcega e Cerdeña na 1ª guerra púnica, Cartago desembarca

en Hispania.en Hispania.– 226 a.C.: tratado do Ebro: Roma e Cartago marcan o límite no río Ebro para a 226 a.C.: tratado do Ebro: Roma e Cartago marcan o límite no río Ebro para a

dominación cartaxinesa en Hispania con Amílcar Barca e o seu xenro Asdrúbal á dominación cartaxinesa en Hispania con Amílcar Barca e o seu xenro Asdrúbal á fronte do exército.fronte do exército.

– 219 a.C.: Aníbal destrúe Sagunto (aliada de Roma) > Roma declara guerra a Cartago.219 a.C.: Aníbal destrúe Sagunto (aliada de Roma) > Roma declara guerra a Cartago.– Aníbal cruza os Pirineos > o senado envía a Aníbal cruza os Pirineos > o senado envía a Publio CornelioPublio Cornelio e e Cneo EscipiónCneo Escipión (218 (218

a.C. desembarco en Ampurias)a.C. desembarco en Ampurias)

Hispania, escenario da segunda guerra púnicaHispania, escenario da segunda guerra púnica– Tarraco base romana. As lexións chegan ata o Guadalquivir.Tarraco base romana. As lexións chegan ata o Guadalquivir.– Os cartaxineses reaccionan e os irmáns Os cartaxineses reaccionan e os irmáns EscipiónsEscipións morren no campo de batalla. morren no campo de batalla.– Chegada de Chegada de Publio Cornelio EscipiónPublio Cornelio Escipión. Ataca Cartago Nova, minas de . Ataca Cartago Nova, minas de CastuloCastulo

(Linares), (Linares), BaeculaBaecula (Bailen), (Bailen), IlipaIlipa (Alcalá del Río), (Alcalá del Río), GadesGades. > Fin da presencia . > Fin da presencia cartaxinesa na península.cartaxinesa na península.

Cambio da estratexia romana. Revoltas lusitanas e celtíberasCambio da estratexia romana. Revoltas lusitanas e celtíberas– O exército romano pasa de exército de liberación a exército de ocupación O exército romano pasa de exército de liberación a exército de ocupación

(recursos económicos)(recursos económicos)– 197 a.C.: 197 a.C.:

Provincialización > Provincialización > Hispania CiteriorHispania Citerior e e Hispania UlteriorHispania UlteriorPago dun tributo por parte da poboaciónPago dun tributo por parte da poboación

– 154 a.C.: 154 a.C.: revoltas dos lusitanos (revoltas dos lusitanos (ViriatoViriato) e celtiberos (Numancia). ) e celtiberos (Numancia). As lexións chegan xa ata ó val do Miño no oeste e o río Douro (norte).As lexións chegan xa ata ó val do Miño no oeste e o río Douro (norte).

Hispania, escenario das guerras civísHispania, escenario das guerras civís– 83 a.C.: 83 a.C.: SertorioSertorio, gobernador da , gobernador da H. CiteriorH. Citerior > rebelde contra o dictador > rebelde contra o dictador SilaSila..– O seu exército sucumbe ante O seu exército sucumbe ante Cneo PompeioCneo Pompeio e e Q. Cecilio MeteloQ. Cecilio Metelo. . SertorioSertorio é é

asasinado.asasinado.– 61 a.C.: 61 a.C.: CésarCésar, pretor da H. Ulterior. Tralas campañas lusitanas chega a , pretor da H. Ulterior. Tralas campañas lusitanas chega a

BrigantiumBrigantium. (A Coruña) Elixido cónsul, pacta un triunvirato con . (A Coruña) Elixido cónsul, pacta un triunvirato con CrasoCraso e e PompeioPompeio..– A alianza rómpese > nova guerra civil entre A alianza rómpese > nova guerra civil entre CésarCésar e e PompeioPompeio. César derrota as . César derrota as

lexións pompeianas en lexións pompeianas en IlerdaIlerda (Lleida) e (Lleida) e MundaMunda (Montilla). (Montilla).

Final da conquista: guerras cántabro-asturesFinal da conquista: guerras cántabro-astures– Octavio Octavio AugustoAugusto e e AgrippaAgrippa: 19 a.C. derrotan ós cántabros e ástures.: 19 a.C. derrotan ós cántabros e ástures.– Despois de 2 séculos (218-19 a.C.) > toda Hispania está sometida.Despois de 2 séculos (218-19 a.C.) > toda Hispania está sometida.

RomanizaciónRomanización

Asimilación por parte da poboación indíxena dos modos de vida Asimilación por parte da poboación indíxena dos modos de vida romanosromanosAxentes: exército, organización político-administrativa, rede viaria, Axentes: exército, organización político-administrativa, rede viaria, urbanizaciónurbanización

O exércitoO exército– 1º sometemento > despois destacamentos de vixiancia e supervisión1º sometemento > despois destacamentos de vixiancia e supervisión– Unha vez organizado o territorio > as lexións perdían a súa primordial Unha vez organizado o territorio > as lexións perdían a súa primordial

función militarfunción militar– Soldados licenciados (Soldados licenciados (emeritusemeritus) > fundación de ) > fundación de coloniaecoloniae– Alistamento de tropas auxiliares formadas por indíxenasAlistamento de tropas auxiliares formadas por indíxenas

Organización político-administrativaOrganización político-administrativa– División en provinciae: 1 División en provinciae: 1 praetorpraetor, 1 , 1 legiolegio, , auxiliaauxilia– QuaestorQuaestor (finanzas), (finanzas), legatilegati / / tribuni militumtribuni militum (exército), (exército), cohors amicorumcohors amicorum

(consello civil )(consello civil )– Fases da provincializaciónFases da provincialización::

197 a.C.: 197 a.C.: Hispania CiteriorHispania Citerior e e UlteriorUlteriorAugusto: Augusto: TarraconensisTarraconensis, , LusitaniaLusitania e e BaeticaBaetica..Finais do s. III d.C: Finais do s. III d.C: TarraconensisTarraconensis, , CartaginiensisCartaginiensis, , BaeticaBaetica, , LusitaniaLusitania e e GallaeciaGallaecia..

– Frecuentes abusos do poder absolutos dos gobernadores (Frecuentes abusos do poder absolutos dos gobernadores (praetorespraetores))

197 a.C A Hispania de Augusto s.I a.C.

Finais s. III.

Fases da provincialización

UrbanizaciónUrbanización– Cidade fundamental no mundo romanoCidade fundamental no mundo romano– Fundación de novas cidades (norte, centro) e reorganización das Fundación de novas cidades (norte, centro) e reorganización das

antigas (sur, este)antigas (sur, este)– ColoniaeColoniae: poboacións de nova creación por cidadán romanos ou : poboacións de nova creación por cidadán romanos ou

itálicos, con sistemas políticos que imitaban o de Romaitálicos, con sistemas políticos que imitaban o de Roma– Municipios: (Municipios: (munusmunus = tributo): = tributo):

cidades indíxenas adaptadas ó réxime político administrativo romano. cidades indíxenas adaptadas ó réxime político administrativo romano. Suxeitas ó pago do tributo e obrigadas á axuda militar.Suxeitas ó pago do tributo e obrigadas á axuda militar.Os seus habitantes posuían o dereito de cidadaníaOs seus habitantes posuían o dereito de cidadaníaOrdo decurionumOrdo decurionum (100 membros): asembleas autónomas de colonias e (100 membros): asembleas autónomas de colonias e municipios, equivalentes ó senadomunicipios, equivalentes ó senado

Rede de comunicaciónsRede de comunicacións– 1º > fines bélicos > facilitar a administración > transporte de materias 1º > fines bélicos > facilitar a administración > transporte de materias

primasprimas– Reforzo de portos e construcción de farosReforzo de portos e construcción de faros– Intensa actividade comercialIntensa actividade comercial

Aceite da Aceite da BaeticaBaeticaLá e cabalos de Lá e cabalos de CeltiberiaCeltiberiaOuro do BierzoOuro do BierzoPrata de Prata de CastuloCastulo (Linares) (Linares)Salazóns e Salazóns e garumgarum de Gadesde GadesObras de arte, cerámica, xoias, perfumes que chegaban de Roma...Obras de arte, cerámica, xoias, perfumes que chegaban de Roma...

Ánforas con garum atopadas en Pompeia