a arte góticaA ARQUITECTURA

QUE IMOS ESTUDAR NESTE TEMA?

1.A arte gótica como expresión da cultura urbana da Baixa Idade Media

2. A arquitectura relixiosa: a catedral– O exterior: volumetría da catedral– A planta e as súas diversas tipoloxías– Alzado e sección dunha catedral gótica– O interior da catedral gótica– A cuberta: a bóveda de cruzaría– Composición da fachada:la portada gótica– Vidreiras e rosetóns– Elementos construtivos: arcos góticos

3. A arquitectura civil: tipoloxías.– A Casa do Concello, a Lonxa e o Palacio

A CATEDRAL GÓTICA

A sé do bispo:Monumentalidade urbana

A desaparición do muro: Deus é luz

As vidreiras: aXerusalén celestial

A portada

A planta: cabeceiracon capelas absidiais

A DIFUSIÓN DO GÓTICO

AS PRINCIPAIS CATEDRAIS GÓTICAS DE EUROPA

A arte góticaé a EXPRESIÓN DA CULTURA URBANA

da Baixa Idade Media europea, da súa prosperidade económica e da súa

hexemonía cultural

ARQUITECTURA RELIXIOSA (a catedral substitúe á abadía

ou mosteiro coma edificio paradigmático)

ARQUITECTURA CIVIL(Lonxas, Palacios, Casas do Concello)

A ARQUITECTURA GÓTICA: A CATEDRAL

Exterior da CATEDRAL DE LAON (FRANCIA). A catedral é a SÉ DO BISPO, como o mosteiro era a sé do abade

O EXTERIOR DA CATEDRAL: VOLUMETRÍA DO EDIFICIO

No gótico o sentido ascensional das formas e a intensa luminosidade do interior dos edificios recrean o espazo ideal para se achegar a un Deus máis humanoÉ un reflexo da Xerusalén Celestial, da que fala o Apocalipse, coas súas “portas de perlas”, “as súas rúas de ouro puro e vidro transparente”Os avances na técnica construtiva do gótico fará posible plasmar en pedra e de forma simbólica tales visións

A PLANTA DA CATEDRAL GÓTICA

Planta basilical Planta de salón

CONCEPCIÓN ESPACIAL: PLANTA DUNHA CATEDRAL GÓTICA

As plantas son moi semellantes ás románicas: tres ou cinco naves lonxitudinais e cabeceira con transepto, presbiterio e remate en ábside

ou deambulatorio con capelas radiais

O espazo e a construción articúlanse a partir de

módulos xeométricos que se repiten; cada tramo da bóveda xenera un espazo modular que ten entidade

tectónica autónoma

Esta repetición xenera un ritmo ascensional e

lonxitudinal que converxe no altar

Planta da Catedral de Notre-Dame(París, 1163)

A cabeceira da catedral gótica: DEAMBULATORIO

OU XIROLA CON CAPELAS ABSIDIAIS

CabeceIra da abadía de Saint Denis (Francia)

A cabeceira gótica é máis ampla cá románica; os

brazos do transepto acórtanse e adquire

protagonismo o deambulatorio ou xirola

arrodeado de capelas radiais chamadas absidiolos

Nelas as confrarías e gremios artesanais, que

participaran no financiamento da catedral, instalaban as capelas dos

seus santos patróns

A PLANTA DE SALÓN

Dividida en cinco naves, que na cabeceira xeneran un dobre

deambulatorio. O transepto non sobresae exteriormente, xa que fica

integrado no corpo lonxitudinal do edifico, aínda que se seguen

a abrir pórticos ao exterior do mesmo

ALZADO E SECCIÓN DUNHA CATEDRAL GÓTICA

A organización do alzado interior segue o seu precedente románico: arcadas que conducen ás naves laterais; un triforio (estreito corredor con arquerías), que substitúe á tribuna románica; e un claristorio ou

corpo de xanelas con vidreiras coloreadas

O alzado interior da catedral articúlase en:

Arcadas que separan a nave central das laterais;Triforio a modo de galería aberta sobre a nave centra;Claristorio con ventás cubertas de vidreiras que posibilitan o paso da luz exterior

INTERIOR DA CATEDRAL DE LAON (FRANCIA)

O INTERIOR DUNHA CATEDRAL GÓTICA Está dominado pola luz e produce unha sensanción de intensa “desmaterialización” arquitectónica, grazas á desaparición do muro” como elemento sustentante. Este efecto produce sensación de ingravidez e transparencia que subliñan o carácter místico e simbólico do espazo da catedral, que se converte así no mesmo ceo, non nun cauce para se comunicar co ceo

A arquitectura gótica é luz e cor, grazas á profusión de vidreiras que ocupan o espazo do “desaparecido” muro Esta combinación de luz e cor é a mellor representación simbólica da catedral como “Xerusalén Celestial”

“Amosoume a cidade santa, Xerusalén, que descendía do ceo de parte de Deus, que tiña a gloria de Deus. O seu brillo era semellante á pedra máis preciosa, como a pedra de xaspe pulimentado” (Apocalipse, 21, 10-12)

A CUBIERTA: A BÓVEDA DE CRUZARÍA OU

NERVADA

CLAVE

NERVOS

ARCO TORAL OU FEIXÓN

O arco apuntado ou oxival é o que fai posible a grande novidade do gótico, a bóveda de cruzaría

PLEMENTO

Bóveda de terceletes

Bóveda estrelada

A bóveda de cruzaría é o resultado do cruzamento entre

dous arcos apuntados, que forman un esquelete de nervos;

o espazo entre os nervos de pedra énchese con plementería

(material lixeiro de recheo). A clave da bóveda é a dovela

central que a pecha.O arco apuntado permite elevar considerablemente a altura da nave sen que se resinta a súa

estabilidade polo peso da bóveda, xa que as presións tanxenciais se reduciron.

BÓVEDA DE CRUCERÍA DA CATEDRAL DE CHARTRES

(NAVE CENTRAL)

COMO SE SOSTÉN A BÓVEDA DE CRUZARÍA?

As tensións da bóveda de cruzaría, que se resolven no exterior con contrafortes y arcobotantes, no interior descansan sobre piares. Os nervos da bóveda adoitan prolongarse en baquetóns ou pequenas

columnas encostadas ao longo do fuste dos piares, até o chan

O ALZADO DO TEMPLO GÓTICO

A FÁBRICA GÓTICA

A proxección vertical da catedral gótica

resólvese tectonicamente con

gran elegancia, de tal xeito que a beleza

formal e a estabilidade técnica do edificio son

valores complementarios que arrincan da perfección

das formas xeométricas

A DESMATERIALIZACIÓN DO MURO:

O SISTEMA INVERNADOIRO

Unha vez que a cuberta xa non carga sobre os muros

e estes desaparecen, grandes xanelas,

decoradas con vidreiras e tracerías, que potencian a

luminosidade, virán a ocupar o seu lugar

As fachadas serán perforadas por unha grande xanela

circular vidrada, chamada rosetón

A SAINT CHAPELLEDE PARÍS

O EXTERIOR DO SISTEMA

CONSTRUTIVO

O obxectivo prioritario é contrarrestar o

empuxe tanxencial da bóveda interior por

medio de contrafortes e arcobotantes (arcos externos dispostos en

diagonal, que transmiten os

empuxes da bóveda interior ao

contraforma exterior)

Imaxe real do sistema exterior de contrafortes e arcobotantes

CONTRAFORTES DA CATEDRAL DE CHARTRES

AGULLA GÓTICA

As torres, agullas, chapiteis (remate piramidal), pináculos(remate cónico ou piramidal), gabletes (remate en punta a modo de

Frontón), son utilizados plasticamente para acentuar o impulsoascensional da construción gótica

Contrafortes, pináculos e vidreiras

Arquitectura gótica: a fachada da catedral

Catedral de Chartres Catedral de ParísAdoita estar flanqueada por dúas torres rematadas en chapiteis (ou non);

nas imaxes dous exemplos distintos

A fachada da catedral gótica

A VIDREIRA E O ROSETÓN GÓTICO

VISTA INTERIOR DO ROSETÓN DA CATEDRAL DE

CHARTRES (PARÍS)VISTA EXTERIOR

A VIDREIRA

A PORTADA GÓTICA

a arquitectura gótica: a portada

arquivoltas

tímpano

parteluz

derrame

ARCOS GÓTICOS máis característicos

Arquitectura gótica: elementos construtivos

arcos góticos apuntados

arco conopial

arco carpanel

xanelas góticas

Arquitectura gótica: elementos construtivos

gablete gótico

gárgolas

capiteis

A ARQUITECTURA CIVIL

A arquitectura civil é a mellor mostra do poderío económico do occidente cristián na Baixa

Idade Media. O auxe das actividades comerciais e artesanais, la apertura de

novas rutas comerciais e o inminente descubrimento de

América, ademais da consolidación das formas de goberno municipais fronte ao

dominio señorial ou eclesiástico, facilitan o desenvolvemento de

numerosos edificios de uso civil. Casas de Concello,

Lonxas, Palacios urbanos, etc. son a mellor mostra deste

despertar urbano que anuncia xa a proximidade do

Renacemento

A ARQUITECTURA CIVIL: A CASA DO CONCELO

CASA DO CONCELLO DE BRUSELAS

CASTELO DE VINCENNES

O S. XV coñeceu o impulso definitivo da

arquitectura civil, que no eido das finanzas tivo o

seu máximo expoñente na construción de lonxas (edificios destinados a albergar actividades

mercants e que eran o reflexo do dinamismo da

clase comercial). As lonxas, ao principio

simples espazos porticados onde realizar

as transaccións pasaron a ser impoñentes edificios de pedra que reflictían a

riqueza dunha cidade

ARQUITECTURA CIVIL: A LONXA

LONXA DE PALMA DE MALLORCA

LONXA DE VALENCIA OU LONXA DA SEDA, S. XV.

Dimensións: 51,47 m x 39,10 m. O edificio consta de Sala de Contratación, á dereita da imaxe, e do Consulado do Mar, á esquerda

O arquitecto que iniciou e deu o seu carácter

primixenio á obra foi o mestre

catalán PERE COMPTE, que se

instalara en Valencia en 1492 para colaborar na

ampliación da catedral

A LONXA DE VALENCIA: PLANTA E SECCIÓN DO EDIFICIO

SECCIÓN DA LONXA DE VALENCIA

O Consulado do Mar está constituído por tres andares que se abren ao exterior con fermosas ventás; a Sala de contratación , de planta de salón, está dividida por 8 piares exentos en 3 tramos lonxitudinais e 5 transversais. Os piares elévanse até os 16 m. e, en colaboración coas 16 columnas inseridas nos muros laterais, sosteñen a complexa

bóveda de cruzaría.

Interior da Lonxa de Valencia

Ao entrarmos na sala, vémonos sorprendidos polo efecto de amplitude e altura, potenciado pola separación entre os altos piares e pola ausencia de obstáculos no

plano horizontal. Esta sensación vese reforzada

polos fustes helicoidais das columnas exentas,

formadas por molduras que ascenden nun movemento envolvente e que dirixen a

mirada cara á bóveda.As molduras parecen

continuar nos nervios que configuran as bóvedas de

cruzaría

Lonxa de Perpiñán (Francia)

A ARQUITECTURA CIVIL: O PALACIO

PALACIO DUCAL DE VENECIAPALACIO GÓTICO

O palacio urbano é tecnicamente semellante en canto a solucións construtivas, mais a súa riqueza ornamental e suntuosidade son o mellor

expoñente do florecemento da burguesía mercantil e financeira, da aparición da nova “aristocracia do diñeiro”