Botánica de frondosas

BOTÁNICA DE BOTÁNICA DE FRONDOSAS FRONDOSAS

CADUCIFOLIASCADUCIFOLIAS

David V.V.David V.V.

22

UN TOQUE DE ATENCIÓNUN TOQUE DE ATENCIÓN MÚSICAMÚSICA VIDAVIDA PERSOASPERSOAS MEDIO AMBIENTEMEDIO AMBIENTE LÓXICALÓXICA EMOCIÓNEMOCIÓN FOTOSFOTOS O TEMPOO TEMPO TRADICIÓNTRADICIÓN

33

COMARCAS XEOFORESTAISCOMARCAS XEOFORESTAIS

44

As etapas clímaxAs etapas clímax Hai 10.000 anos as árbores máis abondosas eran os Hai 10.000 anos as árbores máis abondosas eran os

piñeiros (piñeiros (Pinus sylvestrisPinus sylvestris) e bidueiros () e bidueiros (Betula sp.).Betula sp.). Hai 7.000 a 6.000 anos as sobreiras, avelairas (Hai 7.000 a 6.000 anos as sobreiras, avelairas (Corylus Corylus

sp.), sp.), carballos (carballos (Quercus sp.)Quercus sp.), en menor importancia as , en menor importancia as tilleiras (tilleiras (Tilia sp.), Tilia sp.), e ulmeiros (Ulmus sp.) descendendo e ulmeiros (Ulmus sp.) descendendo os piñeiros e bidueiros. os piñeiros e bidueiros.

Hai 1.000 anos descenderon os carballos e moito os Hai 1.000 anos descenderon os carballos e moito os avelaneiros, aparecendo os ameneiros (avelaneiros, aparecendo os ameneiros (Alnus sp.Alnus sp.) e ) e Castiñeiros Castiñeiros (Castanea sp.).(Castanea sp.).

Recentemente aumentaron os piñeiros (repob.).Recentemente aumentaron os piñeiros (repob.). Cambios de vexetación por cambios climatolóxicos salvo Cambios de vexetación por cambios climatolóxicos salvo

pola acción do home (irresponsable?).pola acción do home (irresponsable?).

55

Especies autóctonas - alóctonasEspecies autóctonas - alóctonas

Autóctono: Aparecen espontáneas ou Autóctono: Aparecen espontáneas ou ventureiras (carballo, faia, bidueiro, ameneiro, ventureiras (carballo, faia, bidueiro, ameneiro, etc., en Galicia).etc., en Galicia).

Alóctono: Especies introducidas que non Alóctono: Especies introducidas que non medran espontáneamente (piñeiros, medran espontáneamente (piñeiros, eucaliptais).eucaliptais).

En Galicia hai unha comunidade disclímax En Galicia hai unha comunidade disclímax (sustitución da etapa clímax pola acción do (sustitución da etapa clímax pola acción do home) home) → repoboacións que conlevan tala e → repoboacións que conlevan tala e destruciòn das carballeiras.destruciòn das carballeiras.

66

AS FRONDOSAS CADUCIFOLIASAS FRONDOSAS CADUCIFOLIAS

Estas árbores perden a folla ao chegar a Estas árbores perden a folla ao chegar a Outono coincidindo co descenso das Tªs, e as Outono coincidindo co descenso das Tªs, e as xemas quedan protexidas cara o Inverno.xemas quedan protexidas cara o Inverno.

Crecemento ramificado, non verticilado coma Crecemento ramificado, non verticilado coma nas coníferas.nas coníferas.

Follas planas e delgadas.Follas planas e delgadas. Normalmente estas árbores teñen os dous Normalmente estas árbores teñen os dous

sexos no mesmo pé.sexos no mesmo pé. Froitos variados: con ás no pradairo, landras no Froitos variados: con ás no pradairo, landras no

carballo, etc.carballo, etc.

88

Principais especiesPrincipais especies O castiñeiro Os carballos Os salgueiros O choupo A cerdeira A nogueira A abeleira

O freixo O bidueiro Os ulmeiros O amieiro A faia O pradairo A sobreira O capudre

O CASTIÑEIROO CASTIÑEIROCastanea sativa Mill.Castanea sativa Mill.

1010

ComezamosComezamos O seu nome provén dunha antiga cidade O seu nome provén dunha antiga cidade

chamada Kastania (Turquía).chamada Kastania (Turquía). En Galicia: Castañeda (Arzúa), Castañedo En Galicia: Castañeda (Arzúa), Castañedo

(Navia de Suarna).(Navia de Suarna). Pode vivir ate 1.000 anos. Exemplares Pode vivir ate 1.000 anos. Exemplares

antergos soamente coa codia moi fendida antergos soamente coa codia moi fendida (tecido de pouco espesor) (tecido de pouco espesor) → → enfermidades, ataques insectos, enfermidades, ataques insectos, aproveitados aves rapiña.aproveitados aves rapiña.

1111

CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS Leva 100.000 anos en Galicia. Grande e robusta. 20-30 Leva 100.000 anos en Galicia. Grande e robusta. 20-30

m. Copa ampla e redondeada. 0-1.500 m. Tronco curto m. Copa ampla e redondeada. 0-1.500 m. Tronco curto e groso de ate 2 m. 150 anos idade media.e groso de ate 2 m. 150 anos idade media.

Follas grandes, lanceoladas e bordo Follas grandes, lanceoladas e bordo serrado. Flores longas espigas, serrado. Flores longas espigas, amarelas.amarelas.

Soutos: Plantación forestal tradicional Soutos: Plantación forestal tradicional por excelencia en Galicia. Grande abandono.por excelencia en Galicia. Grande abandono.

A tinta no litoral e suroeste levouna cara o interior-norte A tinta no litoral e suroeste levouna cara o interior-norte por riba dos 500-600 m.por riba dos 500-600 m.

Coma planta silvestre, escasa. Reprodución semente.Coma planta silvestre, escasa. Reprodución semente. Solos soltos e profundos, ladeiras frescas e sombrías, Solos soltos e profundos, ladeiras frescas e sombrías,

quentes no verán. No solo ácedo galego sustitúe ao quentes no verán. No solo ácedo galego sustitúe ao carballo.carballo.

1212

APROVEITAMENTOSAPROVEITAMENTOS Alimento (castaña = froito) moi empregado na Alimento (castaña = froito) moi empregado na

postguerra (moito nutrimento pero de difícil postguerra (moito nutrimento pero de difícil dixestión).dixestión).

Follas e cascas fervidas: diarrea e dores de Follas e cascas fervidas: diarrea e dores de garganta.garganta.

Madeira rexa e resistente para construcións ao Madeira rexa e resistente para construcións ao ventimperio: postes, estacas, chapa, bocois, ventimperio: postes, estacas, chapa, bocois, cestería e carpintería (moblaxes). Menos cestería e carpintería (moblaxes). Menos pesada e dura que o Carballo.pesada e dura que o Carballo.

Casca e pel da castaña: curtir peles.Casca e pel da castaña: curtir peles.

1313

CURIOSIDADESCURIOSIDADES ¿Sabías que?¿Sabías que?

Moitos soutos foron talados cando se extendeu o Moitos soutos foron talados cando se extendeu o cultivo da pataca.cultivo da pataca.

Hai diferencias entre soutos e castiñeiras (fraga Hai diferencias entre soutos e castiñeiras (fraga umbrosa con mato ou espontánea / fraga aberta ou umbrosa con mato ou espontánea / fraga aberta ou artificial).artificial).

Do nome da árbore os topónimos Castiñeiro, Do nome da árbore os topónimos Castiñeiro, Castiñas, Castiñeiravella, Castiñeirolongo, etc.Castiñas, Castiñeiravella, Castiñeirolongo, etc.

As castañas verdes fan mal, por iso ate que maduran As castañas verdes fan mal, por iso ate que maduran o ourizo non se abre.o ourizo non se abre.

Os castiñeiros medran en lugares onde se colle Os castiñeiros medran en lugares onde se colle pouco pan (providencia da natureza) = a falla dun pouco pan (providencia da natureza) = a falla dun compensouse coa do outro.compensouse coa do outro.

OS CARBALLOSOS CARBALLOSQuercus robur L. = Q. pedunculata Ehrh., Quercus Quercus robur L. = Q. pedunculata Ehrh., Quercus pyrenaica Willd. = Q. tozza Bast.,pyrenaica Willd. = Q. tozza Bast., Quercus rubra L., Quercus rubra L.,

Quercus petraea (Mat.) Lieble.Quercus petraea (Mat.) Lieble.““Roble pedunculado, Roble negro, roble americano, Roble pedunculado, Roble negro, roble americano,

roble albar ou de inverno”roble albar ou de inverno”

1515

AS CARBALLEIRASAS CARBALLEIRAS Carballo enriquece e restablece o solo (caída e Carballo enriquece e restablece o solo (caída e

putrefacción das follas enriquece o solo), crea putrefacción das follas enriquece o solo), crea sotobosque ricaz, pastos á beira, axuda gando, evita sotobosque ricaz, pastos á beira, axuda gando, evita incendios.incendios.

Precisan solos ácedos (silíceos = lousas, cuarcitas, Precisan solos ácedos (silíceos = lousas, cuarcitas, granitos).granitos).

Mantén un increíble equilibrio da auga (solo – Mantén un increíble equilibrio da auga (solo – atmósfera).atmósfera).

Toponimia: Carballal, Carballeda, Carballeira, Carballido, Toponimia: Carballal, Carballeda, Carballeira, Carballido, Carballo, Carballiño, …, eih carballeira!!!Carballo, Carballiño, …, eih carballeira!!!

Boa sombra (non castiñeiro=húmida e fría, Boa sombra (non castiñeiro=húmida e fría, nogueira=enferma).nogueira=enferma).

1717

É UNHA REALIDADEÉ UNHA REALIDADE Gran disminución (nº e extensión) Gran disminución (nº e extensión) → tala para aumentar → tala para aumentar

as terras de cultivo, aproveitar madeira as terras de cultivo, aproveitar madeira (incontroladamente), (incontroladamente), demoucademouca para carbón vexetal en para carbón vexetal en siderurxias de ferrerías e mazos (supervivencia do pé e siderurxias de ferrerías e mazos (supervivencia do pé e rebrote rápido),, industria naval e travesas de ferrocarril rebrote rápido),, industria naval e travesas de ferrocarril (S. XVI - XIX).(S. XVI - XIX).

Pouco coidados selvícolas cos fustes.Pouco coidados selvícolas cos fustes. Destrución de fragas para evitar emboscadas (guerras), Destrución de fragas para evitar emboscadas (guerras),

repoboación sp. crecimento rápido (consecuencias flora, repoboación sp. crecimento rápido (consecuencias flora, fauna, solos e clima) sobre todo en zonas de costa. No fauna, solos e clima) sobre todo en zonas de costa. No leste forma fragas sobranceiras, ou misturado con leste forma fragas sobranceiras, ou misturado con piñeiro.piñeiro.

1818

ZONIFICACIÓNZONIFICACIÓN Norte e Leste de Lugo. Menos abondoso en Norte e Leste de Lugo. Menos abondoso en

Ourense (cerquiño), zona interior de Ourense (cerquiño), zona interior de Pontevedra, e concas dos rios da Coruña como Pontevedra, e concas dos rios da Coruña como Sor, Mera, Eume (fragas), Mandeo, Tambre, alto Sor, Mera, Eume (fragas), Mandeo, Tambre, alto Ulla, etc.Ulla, etc.

Asociados a igrexas e santuarios:Asociados a igrexas e santuarios: Sta. Mariña de Augas Santas: sangraba cando o Sta. Mariña de Augas Santas: sangraba cando o

ferían.ferían. Carballos monumentais no santiario dos Milagres do Carballos monumentais no santiario dos Milagres do

Monte Medo (Ourense).Monte Medo (Ourense). Centro da actividade social e cultural dos campos de Centro da actividade social e cultural dos campos de

feiras e festas (xuízos, reunións, xuramentos).feiras e festas (xuízos, reunións, xuramentos).

1919

CARBALLO PEDUNCULADOCARBALLO PEDUNCULADO(Quercus robur L. = Q. pedunculata Ehrh.)(Quercus robur L. = Q. pedunculata Ehrh.)

Pode chegar ate os 800-1.000 anos. Ate 40 m.Pode chegar ate os 800-1.000 anos. Ate 40 m. Follas alternas, lóbulos profundos, pecíolo máis curto Follas alternas, lóbulos profundos, pecíolo máis curto

que o petraea, pero talo da landra máis longo.que o petraea, pero talo da landra máis longo. Altitude 0 a 1.100 – 1.200 m. Vales e ladeiras suaves, Altitude 0 a 1.100 – 1.200 m. Vales e ladeiras suaves,

terreos profundos e soltos.terreos profundos e soltos. A especie máis enxebre de Galicia e a máis extendida A especie máis enxebre de Galicia e a máis extendida

de Europa. Idade media 600 anos. Reprodución de Europa. Idade media 600 anos. Reprodución semente.semente.

Moi fisurada. Froitos = landras (2-3 xuntas sobre Moi fisurada. Froitos = landras (2-3 xuntas sobre pedúnculos longos), non os bugallos (pelotiñas pegadas pedúnculos longos), non os bugallos (pelotiñas pegadas perto das follas), que son unha defensa fronte á posta perto das follas), que son unha defensa fronte á posta dos insectos.dos insectos.

Especie climax en Galicia (óptimo biolóxico dunha Especie climax en Galicia (óptimo biolóxico dunha comunidade vexetal).comunidade vexetal).

2020

ÁRBORES SAGRADASÁRBORES SAGRADAS … … iso dicía meu “abuel@”…:iso dicía meu “abuel@”…:

Curan esbrilladuras, tangaraño, e doenzas de nenos Curan esbrilladuras, tangaraño, e doenzas de nenos (“pasar polo carballo”).(“pasar polo carballo”).

Remedios caseiros para fortalecer os vasos Remedios caseiros para fortalecer os vasos circulatorios e contra inflamacións.circulatorios e contra inflamacións.

Follas e froitos: alimento para gando. Landras nas Follas e froitos: alimento para gando. Landras nas épocas dos castros para facer o pan.épocas dos castros para facer o pan.

Casca moi rica en taninos (curtido coiro, barrís de Casca moi rica en taninos (curtido coiro, barrís de viño,…).viño,…).

Madeira: excelente, dura, resistente humidade. Madeira: excelente, dura, resistente humidade. Construción de barcos (Armada Invencible).Construción de barcos (Armada Invencible).

2222

O CARBALLO ALBAR/CARBA O CARBALLO ALBAR/CARBA ((Quercus petraea (Mat.) LiebleQuercus petraea (Mat.) Lieble))

Petraea: “Que medra en rochas”.Petraea: “Que medra en rochas”. Terreos calizos (localidades galaico-asturianas e Terreos calizos (localidades galaico-asturianas e

galaico-portuguesas), e elevadas altitudes (800 – 1.300 galaico-portuguesas), e elevadas altitudes (800 – 1.300 umbría e 1.300 – 1.700 sollío).umbría e 1.300 – 1.700 sollío).

Ate 35 m.Ate 35 m. Madeira construción barcos (s. XVII).Madeira construción barcos (s. XVII). Outeiros, estribacións serras, solos pobres, lixeiros e Outeiros, estribacións serras, solos pobres, lixeiros e

ácedos.ácedos. Non sofre ataques de insectos (carballo).Non sofre ataques de insectos (carballo). Copa aberta, ponlas rectas, extendidas dabondo.Copa aberta, ponlas rectas, extendidas dabondo. Aproveitamento travesas ferrocarril e parqué.Aproveitamento travesas ferrocarril e parqué.

2323

CERQUIÑOCERQUIÑO((Quercus pyrenaica Willd. = Q. tozza Bast.)Quercus pyrenaica Willd. = Q. tozza Bast.)

“Roble negro”“Roble negro” Tamén chamado: rebolo, cerqueiro, carballo negral.Tamén chamado: rebolo, cerqueiro, carballo negral. Ás veces porte arbustivo. Ladeiras soalladas, ácedas, Ás veces porte arbustivo. Ladeiras soalladas, ácedas,

principalmente zona ourensá (400-1.500 m) e sureste Lugo (300-principalmente zona ourensá (400-1.500 m) e sureste Lugo (300-1.200 ou 1300 m). 400-600 anos de media. Aguanta xeadas.1.200 ou 1300 m). 400-600 anos de media. Aguanta xeadas.

Follas con lóbulos máis fondos e envés con peluxe branca Follas con lóbulos máis fondos e envés con peluxe branca (protexen das (protexen das Tªs do verán). Tªs do verán). Brotes e ramiñas son péndulos moi Brotes e ramiñas son péndulos moi veludos. veludos.

Raíces moi potentes, abrollos (protección, formación e Raíces moi potentes, abrollos (protección, formación e conservación solos).conservación solos).

División Galicia Noroeste – Sureste División Galicia Noroeste – Sureste → Parte superior carballo → Parte superior carballo (oceánico), inferior cerquiño (continental = mediterráneo), (oceánico), inferior cerquiño (continental = mediterráneo), sequidade estival.sequidade estival.

Aproveitam. leña, carbón, postes, travesas (facilidade rebento cepa Aproveitam. leña, carbón, postes, travesas (facilidade rebento cepa e raíz). Propenso lumes (monte baixo, clases diamétricas inferiores, e raíz). Propenso lumes (monte baixo, clases diamétricas inferiores, aspecto pouco maduro), apreciado polo gando cando non hai pasto. aspecto pouco maduro), apreciado polo gando cando non hai pasto.

O que se atopa nos lindeiros de certos eidos cura a sarna fregando O que se atopa nos lindeiros de certos eidos cura a sarna fregando o corpo contra él.o corpo contra él.

2424

CARBALLO AMERICANO CARBALLO AMERICANO ((Quercus rubra L.)Quercus rubra L.)

En Galicia ate 1.000-1.300 m. En Galicia ate 1.000-1.300 m. Zonas axardinadas, coloración vermella.Zonas axardinadas, coloración vermella. Follas grandes, moi recortadas, contornos Follas grandes, moi recortadas, contornos

agudos.agudos. Madeira nobre (serra e traballa mal), pero peor Madeira nobre (serra e traballa mal), pero peor

que o autóctono. Entarimados, interiores, que o autóctono. Entarimados, interiores, revestimentos. Bon temperamento ao clima, revestimentos. Bon temperamento ao clima, acidófila.acidófila.

Solos profundos, silíceos, frescos, drenados. Solos profundos, silíceos, frescos, drenados. Medra moi axiña, lonxevidade 200 anos.Medra moi axiña, lonxevidade 200 anos.

Sotobosque de herbáceas.Sotobosque de herbáceas.

OS SALGUEIROSOS SALGUEIROSSalix cinerea L.= S. atrocinerea Brot.Salix cinerea L.= S. atrocinerea Brot.Salix salvifolia Brot., Salix trianda L., Salix salvifolia Brot., Salix trianda L.,

Salix alba L., Salix caprea., Salix fragilis L., Salix alba L., Salix caprea., Salix fragilis L., Salix vimialis L., Salix babylonica L., Salix vimialis L., Salix babylonica L.,

Salix repens L., Salix aurita L., Salix repens L., Salix aurita L., Salix elaeagnos Scop. = S. incana Schrank., Salix elaeagnos Scop. = S. incana Schrank.,

2626

INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN Todos teñen folla caduca e florecen entre febreiro e Todos teñen folla caduca e florecen entre febreiro e

maio. Talla media 4-8 m. Pobre sotobosque (folla).maio. Talla media 4-8 m. Pobre sotobosque (folla). Viven xeralmente preto de lugares húmidos (asolagados Viven xeralmente preto de lugares húmidos (asolagados

= higrófilos), asociados a amieiros e bidueirais. Tamén = higrófilos), asociados a amieiros e bidueirais. Tamén os hai mediterráneos (substrato calcáreo).os hai mediterráneos (substrato calcáreo).

Espontáneos ou plantados (usos diversos en xardíns e Espontáneos ou plantados (usos diversos en xardíns e alamedas). Tramos baixos dos ríos atlánticos.alamedas). Tramos baixos dos ríos atlánticos.

Salgueiros e choupos familia salicáceas, con flores Salgueiros e choupos familia salicáceas, con flores masculinas e femininas en árbores distintas. Casca con masculinas e femininas en árbores distintas. Casca con salicina (aspirina).salicina (aspirina).

Topónimos: Municipios de Dumbría, Monterroso e Vila Topónimos: Municipios de Dumbría, Monterroso e Vila de Cruces, a parte de Monte Salgueiro, Salgueiriños, de Cruces, a parte de Monte Salgueiro, Salgueiriños, etc.etc.

Plantas máxicas de Saturno: durante os días dese Plantas máxicas de Saturno: durante os días dese planeta son bos para ter grande forza moral e a planeta son bos para ter grande forza moral e a facultade de facultade de dominar as mentes.dominar as mentes.

2727

SALGUEIRO NEGROSALGUEIRO NEGRO ( (Salix cinerea L. = S. atrocinerea Brot.)Salix cinerea L. = S. atrocinerea Brot.)

Árbore pequeneira (ate 10 m.) ou arbusto, Árbore pequeneira (ate 10 m.) ou arbusto, follas abrancazadas pálidas moi follas abrancazadas pálidas moi reticuladas pola cara inferior.reticuladas pola cara inferior.

O salgueiro máis abondoso (beiras de O salgueiro máis abondoso (beiras de ríos, regatos, prados, zonas húmidas).ríos, regatos, prados, zonas húmidas).

2828

SALGUEIRO BRANCO (SALGUEIRO BRANCO (Salix alba L.)Salix alba L.)

Árbore, 5-25 m. alto.Árbore, 5-25 m. alto. Follaxe gris prateada e veluda.Follaxe gris prateada e veluda. Atópase raramente en Salcidos Atópase raramente en Salcidos

(Pontevedra) e Galdo (Lugo).(Pontevedra) e Galdo (Lugo). Empregada a codia en menciña por ser Empregada a codia en menciña por ser

antirreumática.antirreumática.

2929

VIMBIEIRA BRAVA (VIMBIEIRA BRAVA (Salix viminalis L.)Salix viminalis L.)

Arbusto ou arboriña, ponlas alongadas e Arbusto ou arboriña, ponlas alongadas e moi flexíbeis, 3-10 m.moi flexíbeis, 3-10 m.

Atópase en hortas, perto de casas de Atópase en hortas, perto de casas de labranza e prados (toda Galicia).labranza e prados (toda Galicia).

Ponlas para cestería, atar cepas da vide Ponlas para cestería, atar cepas da vide (“arxonar a vide”).(“arxonar a vide”).

3030

SALGUEIRO CHORÓNSALGUEIRO CHORÓN ( (Salix babylonica L.)

Árbore 5-10 m. altura, ponlas colgantes.Árbore 5-10 m. altura, ponlas colgantes. Perto de ríos e regatos ou en sitios Perto de ríos e regatos ou en sitios

húmidos.húmidos. Sobre todo ornamental en parques e Sobre todo ornamental en parques e

xardíns.xardíns.

3131

SALGUEIRO IRTO SALGUEIRO IRTO ((Salix fragilis L.)Salix fragilis L.)

Árbore, 5-15 m. alto.Árbore, 5-15 m. alto. Nome = ponlas irtas ou fraques.Nome = ponlas irtas ou fraques. Común en hortas e cercanías de Común en hortas e cercanías de

poboacións perto do litoral.poboacións perto do litoral. Atópase raramente na Fraga de Caaveiro.Atópase raramente na Fraga de Caaveiro.

3232

SALGUEIRO NODOSO (SALGUEIRO NODOSO (Salix Salix salvifolia Brot.)salvifolia Brot.)

Arbusto, codia agrisada, ponlas nodosas e Arbusto, codia agrisada, ponlas nodosas e pelosas.pelosas.

Bastante raro, soamente abondoso nas Bastante raro, soamente abondoso nas marxes con pedras e areas en ríos (Miño marxes con pedras e areas en ríos (Miño e Sil).e Sil).

3333

SALGUEIRO DE FOLLAS DE SALGUEIRO DE FOLLAS DE AMENDOEIRO (AMENDOEIRO (Salix trianda L.)Salix trianda L.)

Arbusto, 2-5 m. alto.Arbusto, 2-5 m. alto. Follas rematadas en ponta, aserradas e Follas rematadas en ponta, aserradas e

moi lampiñas.moi lampiñas. Atópase no Miño baixo, e no val do río Atópase no Miño baixo, e no val do río

Lóuzara.Lóuzara.

3434

SALGUEIRO CABUXO SALGUEIRO CABUXO ((Salix caprea L.)Salix caprea L.)

Árbore ou arbusto, 3-10 m. alto.Árbore ou arbusto, 3-10 m. alto. Nome = envés da folla con moita peluxe.Nome = envés da folla con moita peluxe. Atópase raramente no Baixo Miño.Atópase raramente no Baixo Miño.

3535

SALGUEIRO RASTEIRO SALGUEIRO RASTEIRO ((Salix repens L.)Salix repens L.)

Arbustiño “rasteiro” (pequeneiro).Arbustiño “rasteiro” (pequeneiro). Terreos húmidos e pequeneiros como río Terreos húmidos e pequeneiros como río

Furelos (Melide).Furelos (Melide).

3636

SALGUEIRO ORELLUDO SALGUEIRO ORELLUDO ((Salix aurita L.)Salix aurita L.)

Zonas húmidas e lamacentas.Zonas húmidas e lamacentas. Moi escaso.Moi escaso. Salcidos (Pontevedra), Lóuzara (Lugo),…Salcidos (Pontevedra), Lóuzara (Lugo),…

3737

SALGUEIRO SARGA SALGUEIRO SARGA ((Salix elaeagnos Scop. = S. incana SchrankSalix elaeagnos Scop. = S. incana Schrank)) Árbore ou arbusto 1-8 m. alto.Árbore ou arbusto 1-8 m. alto. O que ten as follas máis delgadas e finas O que ten as follas máis delgadas e finas

de tódolos salgueiros.de tódolos salgueiros. Zonas do baixo Miño.Zonas do baixo Miño.

OS CHOUPOSOS CHOUPOSPopulus nigra L., Populus alba L.Populus nigra L., Populus alba L.

3939

CHOUPO NEGRO (CHOUPO NEGRO (Populus nigra L.)Populus nigra L.) “Chopo o álamo negro”“Chopo o álamo negro”

Crecemento rápido (pero só os 25 primeiros anos = Crecemento rápido (pero só os 25 primeiros anos = 1m/ano) e alturas importantes (30 m), aspecto alongado 1m/ano) e alturas importantes (30 m), aspecto alongado como de como de chama de lumechama de lume casca teixa casca teixa cincenta, moi cincenta, moi fendida. Toro con grandes nodosidades.fendida. Toro con grandes nodosidades.

0-1.500 m. Medra moi rápido. 70-100 anos idade media. 0-1.500 m. Medra moi rápido. 70-100 anos idade media. Raíz profunda. Todos os solos pero mellor soltos, Raíz profunda. Todos os solos pero mellor soltos, profundos e lixeiros con humidade.profundos e lixeiros con humidade.

Follas verde intensa, ovado-romboidal e dentes Follas verde intensa, ovado-romboidal e dentes aserrados pequechos. Floración Febreiro-Marzo.aserrados pequechos. Floración Febreiro-Marzo.

Subespontánea nas beiras dos ríos e regatos (Miño Subespontánea nas beiras dos ríos e regatos (Miño ourensán, Sarela santiaguesa, etc.), con ulmeiros, ourensán, Sarela santiaguesa, etc.), con ulmeiros, salgueiros e freixos.salgueiros e freixos.

Plantouse moito por estacas en zonas húmidas Plantouse moito por estacas en zonas húmidas (lamagueiro).(lamagueiro).

4040

CHOUPO NEGRO (CHOUPO NEGRO (Populus nigra L.)Populus nigra L.) “Chopo o álamo negro”“Chopo o álamo negro”

““Populi”: do pobo (popularidade).Populi”: do pobo (popularidade). Xemas: como ungüento para afeccións de Xemas: como ungüento para afeccións de

vías urinarias, bronquite, artrite, vías urinarias, bronquite, artrite, reumatismo e hemorroides.reumatismo e hemorroides.

Madeira: Branca, branda, lixeira. Madeira: Branca, branda, lixeira. Carpintería en construción lixeira, Carpintería en construción lixeira, taboleiros e caixas de froita. Papel.taboleiros e caixas de froita. Papel.

Follas: Zonas pobres e frías para gando.Follas: Zonas pobres e frías para gando.

4141

CHOUPO BRANCO (CHOUPO BRANCO (Populus alba L.)Populus alba L.)“Chopo ou álamo blanco”“Chopo ou álamo blanco”

Posible orixe en Oriente. Casca abrancazada e follas Posible orixe en Oriente. Casca abrancazada e follas pola parte inferior.pola parte inferior.

Ate 30 m. alto. Robusta, de ate 3 m na base. Cultivada Ate 30 m. alto. Robusta, de ate 3 m na base. Cultivada en lindeiros de xardín, cunetas de estradas, ríos, etc. en lindeiros de xardín, cunetas de estradas, ríos, etc. (Cortegada na Limia, Ourense, …).(Cortegada na Limia, Ourense, …).

Medra axiña en tódolos solos (soporta seca e augas Medra axiña en tódolos solos (soporta seca e augas contaminadas) agás os superficiais e calcáreos. Moi contaminadas) agás os superficiais e calcáreos. Moi vigorosa extendendo ponlas e raíces axiña, madeira vigorosa extendendo ponlas e raíces axiña, madeira lixeira e porosa.lixeira e porosa.

Non plantala perto de construcións ou encanamentos. Non plantala perto de construcións ou encanamentos. Raíces superficiais potentes (fixación ríos).Raíces superficiais potentes (fixación ríos).

Atopámola cultivada e subespontánea. 0-1.000 m.Atopámola cultivada e subespontánea. 0-1.000 m. Para xoguetes, caixas e cadeiras. Pasta celulosa.Para xoguetes, caixas e cadeiras. Pasta celulosa.

4242

PRODUCIÓN POTENCIALPRODUCIÓN POTENCIAL

Populus nigra e P. deltoides (Populus x Populus nigra e P. deltoides (Populus x canadensis) canadensis) → → híbrido cuxos clons teñen híbrido cuxos clons teñen unhas 1.000 has en Galicia.unhas 1.000 has en Galicia.

Próximas a canles fluviais, disp. hídrica, e Próximas a canles fluviais, disp. hídrica, e prados de sega (xa non forraxeiros).prados de sega (xa non forraxeiros).

Compatibilidade con pasterios de gando Compatibilidade con pasterios de gando pouco intenso.pouco intenso.

A CERDEIRAA CERDEIRA

(Prunus avium L.)(Prunus avium L.)““Cerezo”Cerezo”

4444

CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS 20-25 m alto. 100-120 anos. Dominancia apical.20-25 m alto. 100-120 anos. Dominancia apical. Segundo Álvaro Cunqueiro: “o país é moi cerdeiral nos Segundo Álvaro Cunqueiro: “o país é moi cerdeiral nos

vales, desde o Lourenzá ao Fragoso, desde a Ulla a vales, desde o Lourenzá ao Fragoso, desde a Ulla a Valdeorras”.Valdeorras”.

Valor paisaxístico, alimento fauna, madeira elevada Valor paisaxístico, alimento fauna, madeira elevada calidade. Enriquece montes degradados de frondosas.calidade. Enriquece montes degradados de frondosas.

Climas húmidos, non sequedade ambiental nin Climas húmidos, non sequedade ambiental nin insolación. Sensible xeadas tardías (1.100-1.200m) en insolación. Sensible xeadas tardías (1.100-1.200m) en vales abrigados.vales abrigados.

Esixente en solos, profundos e frescos, silíceos ou Esixente en solos, profundos e frescos, silíceos ou calizos. Mellor aguante que freixo e nogal (neutros).calizos. Mellor aguante que freixo e nogal (neutros).

Rexeneración por semente (frutifica anualmente aos 10 Rexeneración por semente (frutifica anualmente aos 10 anos), cepa e raíz.anos), cepa e raíz.

Moita importancia froiteira, cereixas frescas, en Moita importancia froiteira, cereixas frescas, en augardente ou cocidas en auga con moito azucre.augardente ou cocidas en auga con moito azucre.

Madeira: ebanistería de luxo, construcións interiores, Madeira: ebanistería de luxo, construcións interiores, tornería,…tornería,…

A NOGUEIRAA NOGUEIRAJuglans regia L.Juglans regia L.

4646

CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS Introducida polos romanos (orixinaria de Asia Introducida polos romanos (orixinaria de Asia

temperada e Europa Oriental).temperada e Europa Oriental). Toro groso (ate 2 m) de cor gris e copa ampla. Toro groso (ate 2 m) de cor gris e copa ampla.

Non maior de 20 m. 0-1.500 m. 200-300 anos Non maior de 20 m. 0-1.500 m. 200-300 anos idade media. Semente.idade media. Semente.

Vales cálidos, pp 700 mm, sensible xeadas, Vales cálidos, pp 700 mm, sensible xeadas, ventos. Solos 60 cm, neutros ou lix. ácedos, con ventos. Solos 60 cm, neutros ou lix. ácedos, con cal.cal.

Follas redondeadas.Follas redondeadas. A mellor madeira de toda a península.A mellor madeira de toda a península. Florece na Primaveira e madurece o froito no Florece na Primaveira e madurece o froito no

Outono.Outono.

4747

MENCIÑA POPULARMENCIÑA POPULAR Moitos empregos:Moitos empregos:

Botar fóra as lombrices e vermes do corpo Botar fóra as lombrices e vermes do corpo (Vermífuga).(Vermífuga).

Axuda a medrar pelo nos meniños.Axuda a medrar pelo nos meniños. Noces: ricas en aceites (baixan colesterol), Noces: ricas en aceites (baixan colesterol),

vasodilatadoras. Tamén usado en pinturas, xabóns e vasodilatadoras. Tamén usado en pinturas, xabóns e vernices.vernices.

Casca da raíz: anticaries e mal alento. Casca verde: Casca da raíz: anticaries e mal alento. Casca verde: rica en vitamina C.rica en vitamina C.

Follas cocidas: curalos pés doridos e fortalecelo coiro Follas cocidas: curalos pés doridos e fortalecelo coiro cabeludo. En infusión reducen azucre en sangue.cabeludo. En infusión reducen azucre en sangue.

Madeira: contrachapados, culatas armas (1eira Madeira: contrachapados, culatas armas (1eira guerra mundial), madeira maciza luxo.guerra mundial), madeira maciza luxo.

4848

¿Sabías que?¿Sabías que?

Toponimia: As Nogais, Noceda, Nocedo, Toponimia: As Nogais, Noceda, Nocedo, Nocedas, Nocedo do Val, Nocelo da Nocedas, Nocedo do Val, Nocelo da Pena, Nogueira, etc.Pena, Nogueira, etc.

Di o refrán:Di o refrán:““por San Xusto e San Pastor entran as noces por San Xusto e San Pastor entran as noces en sabor, as mozas en amor e as vellas en en sabor, as mozas en amor e as vellas en dor”. dor”.

O ABELEIRA ou O ABELEIRA ou ABELANEIRAABELANEIRA

Corylus avellana L.Corylus avellana L.““Avellano”Avellano”

5050

CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS Arbusto ou arboriña 5m. alto. Ponlas dende a base. Arbusto ou arboriña 5m. alto. Ponlas dende a base.

Follas con peliños, forma acorazoada, rematadas en Follas con peliños, forma acorazoada, rematadas en ponta. Beiras dobremente dentadas. Avelá é o froito.ponta. Beiras dobremente dentadas. Avelá é o froito.

Moi abondosa, en pes illados e misturados con outras Moi abondosa, en pes illados e misturados con outras especies en fragas (Ancares e Courel), tamén divindo especies en fragas (Ancares e Courel), tamén divindo eidos, perto de prados e beiras de camiños de toda eidos, perto de prados e beiras de camiños de toda Galicia. Solos silíceos ou carbonatados.Galicia. Solos silíceos ou carbonatados.

Forma bosques con freixos, pradairos, ulmeiros e Forma bosques con freixos, pradairos, ulmeiros e carballos. Sotobosque con moitos fentos.carballos. Sotobosque con moitos fentos.

Avelás moi ricas en aceite (máis fácil dixestión que as Avelás moi ricas en aceite (máis fácil dixestión que as noces). Codia das raíces astrinxente.noces). Codia das raíces astrinxente.

Na Idade Media deu lugar a cánticos dos troveiros.Na Idade Media deu lugar a cánticos dos troveiros.

O BIDUEIROO BIDUEIROBetula alba subsp. celtibericaBetula alba subsp. celtiberica

““Abedul”Abedul”

5252

En Galicia…En Galicia… Dúas especies: Dúas especies:

Betula alba subsp. celtiberica Betula alba subsp. celtiberica → → moi frecuente.moi frecuente. Betula pendula Rothm. = B. verrucosa Ehrh.→ Betula pendula Rothm. = B. verrucosa Ehrh.→ moi moi

raro.raro. Especies ventureiras de zonas das provincias

de A Coruña e Lugo montañas máis altas (Ancares e Courel), con grande humidade (bosquetes ou misturado con outras árbores). Moi raro en zonas baixas e litorais de Pontevedra.

Bidueiro celtibérico: endémico da Península, atopándose nas cordilleiras noroccidentais e centrais.

5353

ZONIFICACIÓNZONIFICACIÓN

Bidueirais sombrizos: nos Bidueirais sombrizos: nos macizos montañosos, macizos montañosos, altitude altitude 1.300 m (ate 1.700 m.), terreos 1.300 m (ate 1.700 m.), terreos silíceos, bosques talla media 8-14 m.silíceos, bosques talla media 8-14 m.

80-100 anos de media. Semente. Brote cepa.80-100 anos de media. Semente. Brote cepa. Bidueirais dende o nivel do mar ate altitudes do Bidueirais dende o nivel do mar ate altitudes do

anterior: terreos ben drenados, variantes de anterior: terreos ben drenados, variantes de B. B. celtibérica.celtibérica.

En zonas de pouca presión antrópica, substitúe En zonas de pouca presión antrópica, substitúe á matogueira (toxos, xesta, etc.).á matogueira (toxos, xesta, etc.).

5454

CARACTERÍSTICAS CARACTERÍSTICAS Casca branca, cor cincenta abuada, fendida Casca branca, cor cincenta abuada, fendida

horizontalmente (rombos negros co paso dos anos). horizontalmente (rombos negros co paso dos anos). Copa estreita e cónica, como se estivese peiteada cara Copa estreita e cónica, como se estivese peiteada cara arriba. Follas coas beiras dobremente aserradas, arriba. Follas coas beiras dobremente aserradas, lixeiramente triangular e rematadas en ponta.lixeiramente triangular e rematadas en ponta.

Non atura a sombra (árbores de maior tamaño e vida Non atura a sombra (árbores de maior tamaño e vida sóeno desprazar), e non soe ser moi alta (20 m), pero sóeno desprazar), e non soe ser moi alta (20 m), pero medra rápido. Raíces superficiais. Gran colonizadora.medra rápido. Raíces superficiais. Gran colonizadora.

Madeira para facer zocos, carpintería, aveños de Madeira para facer zocos, carpintería, aveños de labranza, alpendres, valos para leiras e culleres. Moi bo labranza, alpendres, valos para leiras e culleres. Moi bo combustible. Pasta de papel. Parquets, entarimados, combustible. Pasta de papel. Parquets, entarimados, chapa.chapa.

Árbore atlántica, pero empregada nos países limítrofes Árbore atlántica, pero empregada nos países limítrofes do Norte (madeira e pólas). do Norte (madeira e pólas). “Azoutes” (saunas)“Azoutes” (saunas)

5555

¿SABIAS QUE?¿SABIAS QUE? Tamén se coñece por bido, biduo, bidro, abidueiro, Tamén se coñece por bido, biduo, bidro, abidueiro,

abidueira e bídalo. O conxunto chámase bidoureda, abidueira e bídalo. O conxunto chámase bidoureda, biduido ou bidueiral.biduido ou bidueiral.

Topónimos: Bidouredo (Monterroso), Vidueira Topónimos: Bidouredo (Monterroso), Vidueira (Manzaneda), Vidueiros (Dozón), Viduido (Ames).(Manzaneda), Vidueiros (Dozón), Viduido (Ames).

Seiva usada para viños caseiros, cervexa, tónicos, Seiva usada para viños caseiros, cervexa, tónicos, xampús e locións para o cabelo.xampús e locións para o cabelo.

Follas de sabor amargo diuréticas Follas de sabor amargo diuréticas → “Árbore nefrítica de → “Árbore nefrítica de Europa”. Infusións con abrollos ténros, antirreumático, e Europa”. Infusións con abrollos ténros, antirreumático, e contra a febre.contra a febre.

Pólas: cestas e vasoiras.Pólas: cestas e vasoiras. Casca aguanta a humidade mellor que calquer coiro Casca aguanta a humidade mellor que calquer coiro

(canles para auga, zocos, polainas, tecidos).(canles para auga, zocos, polainas, tecidos). Sementes: seres vivos alados máis lixeiros do mundo.Sementes: seres vivos alados máis lixeiros do mundo.

O FREIXOO FREIXOFraxinus excelsior L., Fraxinus Fraxinus excelsior L., Fraxinus

angustifolia Vahl.angustifolia Vahl.““Fresno común, Fresno de hoja Fresno común, Fresno de hoja

estrecha”estrecha”

5858

FREIXO COMÚN FREIXO COMÚN (Fraxinus excelsior L.)(Fraxinus excelsior L.)

Pode acadar grande altura (20-25m.), perto dos Pode acadar grande altura (20-25m.), perto dos ríos.ríos.

Follas 5-15 foliolos lanceolados, con dentes na Follas 5-15 foliolos lanceolados, con dentes na marxe.marxe.

Codia lisa e gris, rugosa coa idade. Tense Codia lisa e gris, rugosa coa idade. Tense empregado como sustitutiva da quina.empregado como sustitutiva da quina.

Podas total en setembro (demouca), para leña e Podas total en setembro (demouca), para leña e follas alimento do gando e ensaladas. Moi follas alimento do gando e ensaladas. Moi resistente á mesma.resistente á mesma.

Madeira para facer eixos de carros Madeira para facer eixos de carros (sonoridade).(sonoridade).

Ourense e Lugo (mediterráneo), substituíndo ao Ourense e Lugo (mediterráneo), substituíndo ao amieiro. Ambas actúan como recolonizadoras.amieiro. Ambas actúan como recolonizadoras.

Montes degradados, pero de calidade.Montes degradados, pero de calidade.

5959

Menor talla que a anterior. Ríos. Máis Menor talla que a anterior. Ríos. Máis mediterránea.mediterránea.

Foliolos mais pequenos, dentes das marxes Foliolos mais pequenos, dentes das marxes máis agudos e dereitos.máis agudos e dereitos.

Codia lisa e gris, rugosa coa idade. Tense Codia lisa e gris, rugosa coa idade. Tense empregado como sustitutiva da quina.empregado como sustitutiva da quina.

Tamén para eixos de carros e mangos de Tamén para eixos de carros e mangos de ferramentas e forcas. Gran combustible.ferramentas e forcas. Gran combustible.

Toponimia: Parroquias dos municipios de Toponimia: Parroquias dos municipios de Celanova, Crecente, As Pontes, Samos, Celanova, Crecente, As Pontes, Samos, Sarreaus, A Fonsagrada, etc. Sarreaus, A Fonsagrada, etc.

FREIXO DE FOLLA PEQUENAFREIXO DE FOLLA PEQUENA(Fraxinus angustifolia Vahl.)(Fraxinus angustifolia Vahl.)

OS ULMEIROSOS ULMEIROS

Ulmus minor Miller = U. capestris L., Ulmus minor Miller = U. capestris L., Ulmus glabra Hudson = U. Montana Ulmus glabra Hudson = U. Montana

Wit.Wit.

6161

ULMEIRO PEQUENOULMEIRO PEQUENO((Ulmus minor Miller = U. capestris L.)Ulmus minor Miller = U. capestris L.)

“Olmo común”“Olmo común” Ate 15 m altura, copa ancha ,follas de base oblícua Ate 15 m altura, copa ancha ,follas de base oblícua

(como todos os ulmeiros), un lado máis escurrido sobre (como todos os ulmeiros), un lado máis escurrido sobre o peciolo, duras e pelosas por enbaixo.o peciolo, duras e pelosas por enbaixo.

Normalmente ornamental en xardíns, beiras de camiño, Normalmente ornamental en xardíns, beiras de camiño, en marxes de ríos (con forte oscilación de caudal e en marxes de ríos (con forte oscilación de caudal e mediterráneo).mediterráneo).

Semente sámara. Veigas, soutos, ribeiras, solos fértiles, Semente sámara. Veigas, soutos, ribeiras, solos fértiles, profundos e frescos. 0-1.000 m. 150-300 anos. Rápido.profundos e frescos. 0-1.000 m. 150-300 anos. Rápido.

Sitúanse detrás da liña dos amieiros.Sitúanse detrás da liña dos amieiros. Gran diminución pola grafiose do ulmeiro.Gran diminución pola grafiose do ulmeiro. Plantada en estradas de Ourense, Cudeiro, Seixalbo, Plantada en estradas de Ourense, Cudeiro, Seixalbo,

etc.etc.

6262

ULMEIRO DE MONTAÑAULMEIRO DE MONTAÑA ((Ulmus glabra Hudson = U. Montana Wit.)Ulmus glabra Hudson = U. Montana Wit.)

“Olmo de montaña”“Olmo de montaña” Chamado ulmeiro, ulmeira, negrillo llamagueiro Chamado ulmeiro, ulmeira, negrillo llamagueiro

ou lamigueiro. ou lamigueiro. Ate 40 m altura, codia lisa ,follas grandes con Ate 40 m altura, codia lisa ,follas grandes con

base desigual, pelosas por enbaixo.base desigual, pelosas por enbaixo. Espontáneo pero escaso en Galicia, plantado e Espontáneo pero escaso en Galicia, plantado e

cultivado en xardíns e marxes de ríos como o cultivado en xardíns e marxes de ríos como o Landrove.Landrove.

Zonas: Ourense, Cudeiro, Seixalbo, etc.Zonas: Ourense, Cudeiro, Seixalbo, etc. Madeira moi resistente á auga e humidade, Madeira moi resistente á auga e humidade,

preciosa ao pulila para moblaxes (mesas, preciosa ao pulila para moblaxes (mesas, cadeiras, etc.).cadeiras, etc.).

O AMIEIRO ou O AMIEIRO ou AMENEIROAMENEIROAlnus glutinosa GaerterAlnus glutinosa Gaerter

““AlisoAliso””

6565

CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS Ate os 20 m. de altura (ás veces 30m).Ate os 20 m. de altura (ás veces 30m). Codia resquebraxada lonxitudinalmente.Codia resquebraxada lonxitudinalmente. Ramiñas tenras e glutinosas (nome).Ramiñas tenras e glutinosas (nome). Follas moi vigorosas e pegañentas en Follas moi vigorosas e pegañentas en

Primaveira, arredondadas, beiras desiguais, Primaveira, arredondadas, beiras desiguais, sinuosas e dentadas.sinuosas e dentadas.

Flores de dúas clases: macho = alongadas, Flores de dúas clases: macho = alongadas, femias = piña pequecha.femias = piña pequecha.

Reprodúcese por brote de cepa e raíz (a pesar Reprodúcese por brote de cepa e raíz (a pesar das abondosas cortas e mutilacións).das abondosas cortas e mutilacións).

6666

ZONASZONAS En toda Galicia nas ripisilvas dos cursos En toda Galicia nas ripisilvas dos cursos

de auga, reproducíndose con moita facilidade. Dende 0-de auga, reproducíndose con moita facilidade. Dende 0-1.200 m.1.200 m.

80-120 anos. Medra rápido de semente.80-120 anos. Medra rápido de semente. Raíces superficiais. Aguanta solos pobres. Froitos Raíces superficiais. Aguanta solos pobres. Froitos

leñosos pardo escuros (10-30 mm como piñas).leñosos pardo escuros (10-30 mm como piñas). Nas marxes fluviais mestúrase con Freixo, Bidueiro, Nas marxes fluviais mestúrase con Freixo, Bidueiro,

Salgueiros, Lamagueiro (este último máis raramente) Salgueiros, Lamagueiro (este último máis raramente) → → ASOCIACIÓN VEXETAL MÁIS IMPORTANTE DOS RÍOS E A MELLOR REPRESENTACIÓN, HOXE POR HOXE, NA NOSA TERRA.

A parte das marxes fluviais de ríos e regatos, lagoas, e zonas chás turbosas e lamacentas (asolagadas case permanentemente).

6767

APROVEITAMENTOSAPROVEITAMENTOS AlnusAlnus: Planta que vive perto dos ríos.: Planta que vive perto dos ríos. Follas cocidas: diretamente, para sandalos pés Follas cocidas: diretamente, para sandalos pés

doentes. Reuma e ciática.doentes. Reuma e ciática. Codias cocidas: Para endurecer as enxivas, Codias cocidas: Para endurecer as enxivas,

inflamacións e fixar os dentes. Astrinxente. inflamacións e fixar os dentes. Astrinxente. Coiros.Coiros.

Fixa o Nitróxeno atmosférico (asociación raíces Fixa o Nitróxeno atmosférico (asociación raíces bacterias), protexe o solo e crea illas de bacterias), protexe o solo e crea illas de vexetación.vexetación.

Madeira branca-alaranxada. Lixeira. Madeira branca-alaranxada. Lixeira. Contrachapados, cepillos, ferramentas.Contrachapados, cepillos, ferramentas.

A FAIAA FAIAFagus sylvatica L.Fagus sylvatica L.

6969

ALGUNHAS COUSASALGUNHAS COUSAS Gran porte (máis 30 m). 200-300 anos. Lenta. Semente.Gran porte (máis 30 m). 200-300 anos. Lenta. Semente. Pouco representada, unhas 300 has., nos limites con Pouco representada, unhas 300 has., nos limites con

Asturias e León (Ancares, Courel, Cebreiro, Asturias e León (Ancares, Courel, Cebreiro, Invernadeiro, campus Santiago, próx. nacem. río Eo). Invernadeiro, campus Santiago, próx. nacem. río Eo).

Zonas 1.000 – 1.700 m. Medran sobre lousas, cuarcitas, Zonas 1.000 – 1.700 m. Medran sobre lousas, cuarcitas, pedras de gra, calcarias, dolomías, con pH 3,8 – 7,0.pedras de gra, calcarias, dolomías, con pH 3,8 – 7,0.

Ladeiras sombrías, solos frescos, ricos, húmido.Ladeiras sombrías, solos frescos, ricos, húmido. Mesturada con Carballos, Avelairas, Acivros, Mesturada con Carballos, Avelairas, Acivros,

Xilbardeiras.Xilbardeiras. Aproveitamento principal madeira, secundario leña. Aproveitamento principal madeira, secundario leña.

Empregada para alumear (moito aceite combustíbel).Empregada para alumear (moito aceite combustíbel).

7070

CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS Non lle vai moi ben a oceanía do clima, nin a Non lle vai moi ben a oceanía do clima, nin a

polución atmosférica.polución atmosférica. Casca moi lisa, cor cincenta prateada.Casca moi lisa, cor cincenta prateada. Copa moi grande e ramificada = árbores vellas.Copa moi grande e ramificada = árbores vellas. Pode vivir moitos anos (30 para dar o primeiro Pode vivir moitos anos (30 para dar o primeiro

froito), acadando a madurez aos 100 anos.froito), acadando a madurez aos 100 anos. Arraigamento superficial e espesa sombra (mala Arraigamento superficial e espesa sombra (mala

compañeira). Folla moi adaptada (perpendic.).compañeira). Folla moi adaptada (perpendic.). Froitos moi nutritivos apreciados por tordos, Froitos moi nutritivos apreciados por tordos,

ratos, e esquíos.ratos, e esquíos. Tamén para manter aos porcos Tamén para manter aos porcos e aves de curral.e aves de curral.

7171

APROVEITAMENTOSAPROVEITAMENTOS FagusFagus: Comellón (froitos comestibles).: Comellón (froitos comestibles). O mellor refuxio para unha tronada (os raios non O mellor refuxio para unha tronada (os raios non

caen sobre dela), non así baixo Carballos e caen sobre dela), non así baixo Carballos e Piñeiros.Piñeiros.

Follas: Mastigadas para dores de enxivas e Follas: Mastigadas para dores de enxivas e beizos. Ao pouco de abrollaren ensaladas.beizos. Ao pouco de abrollaren ensaladas.

Madeira: Bon carbón vexetal. Boa de traballar. Madeira: Bon carbón vexetal. Boa de traballar. Chapas, entarimados, ebanistería, carpintería, Chapas, entarimados, ebanistería, carpintería, parqués.parqués.

Cornelio Alexandre (antigo historiador), falaba Cornelio Alexandre (antigo historiador), falaba de comer soamente estes froitos para de comer soamente estes froitos para sobrevivir. Prensados dan aceite para cociñar, sobrevivir. Prensados dan aceite para cociñar, alumear e xabóns.alumear e xabóns.

7373

PRADAIROPRADAIRO (Acer pseudoplatanus L.)(Acer pseudoplatanus L.)

“Falso plátano ou arce blanco”“Falso plátano ou arce blanco” Codia lisa, follas de limbo con 5 lóbulos desiguais, Codia lisa, follas de limbo con 5 lóbulos desiguais,

agudos e dentados. 700-1.500 m. Crecemento rápido. agudos e dentados. 700-1.500 m. Crecemento rápido. 150-200 anos. Semente. Resiste o frío. Cortaventos.150-200 anos. Semente. Resiste o frío. Cortaventos.

Solos frescos, profundos, sombrío, acompañado.Solos frescos, profundos, sombrío, acompañado. Froitos alados ou disámaras. Follas grandes, verdes por Froitos alados ou disámaras. Follas grandes, verdes por

enriba e brancas pelosas por embaixo.enriba e brancas pelosas por embaixo. Froitos e follas astrinxentes, madeira alta calidade Froitos e follas astrinxentes, madeira alta calidade

(ebanistería).(ebanistería). Misturado con outras árbores en zonas fragosas de Misturado con outras árbores en zonas fragosas de

altura perto do Sil e afluentes (Bibei, Camba, zona de altura perto do Sil e afluentes (Bibei, Camba, zona de Viana do Bolo, etc.). Raras veces ca tilleira (Viana do Bolo, etc.). Raras veces ca tilleira (Tilia Tilia platyphyllos e T. cordataplatyphyllos e T. cordata). Tamén nos Ancares e Courel.). Tamén nos Ancares e Courel.

7575

SOBREIRA (SOBREIRA (Quercus suber L.)Quercus suber L.)“Alcornoque”“Alcornoque”

Parente cercano da aciñeira. Clima mediterráneo, pero Parente cercano da aciñeira. Clima mediterráneo, pero menos esixente. Vales quentes no sur, e vales abertos e menos esixente. Vales quentes no sur, e vales abertos e cálidos no litoral, con moita humidade ambiental (Ulla, e cálidos no litoral, con moita humidade ambiental (Ulla, e afluentes Deza, Toxa, etc.).afluentes Deza, Toxa, etc.).

Follas coriáceas, marxe lisa, dentes pouco profundos.Follas coriáceas, marxe lisa, dentes pouco profundos. Madeira Madeira calidade: carretería, carpintería, naval, carbón. calidade: carretería, carpintería, naval, carbón. Zonas: Mesturado co piñeiro bravo no suroeste da Coruña Zonas: Mesturado co piñeiro bravo no suroeste da Coruña

dende val do Ulla, Ponte Ledesma e As Cruces (zona dende val do Ulla, Ponte Ledesma e As Cruces (zona occidental de Pontevedra), ate occidente de Ourense occidental de Pontevedra), ate occidente de Ourense (sempre con érbedos).(sempre con érbedos).

Asociados a matogueiras (limpeza para retirar cortiza e Asociados a matogueiras (limpeza para retirar cortiza e incidencia de incendios forestais).incidencia de incendios forestais).

Descortizado 8-10 anos (verán e humidade). Trobos Descortizado 8-10 anos (verán e humidade). Trobos (colmeas), rollas (viño), cortiza en Lugo para fins industriais (colmeas), rollas (viño), cortiza en Lugo para fins industriais (illante sonoro e acústico, calzado, solo). Curtir coiro.(illante sonoro e acústico, calzado, solo). Curtir coiro.

Topónimos: Sobreira (Vilamarín – Ourense), Sobreda Topónimos: Sobreira (Vilamarín – Ourense), Sobreda (Saviñao – Lugo). Coñecida tamén por corcheira, sobreiro e (Saviñao – Lugo). Coñecida tamén por corcheira, sobreiro e corticeiro.corticeiro.

O CAPUDREO CAPUDRE

Sorbus aucupariaSorbus aucuparia““Serbal de los cazadoresSerbal de los cazadores

7777

CARACTERÍSTICAS.CARACTERÍSTICAS. Semente: anzó para cazar paxarosSemente: anzó para cazar paxaros Arboriña 8-10 m. Ladeiras frescas, solos Arboriña 8-10 m. Ladeiras frescas, solos

silíceos. 1.000-2.000 m. 150-400 anos. Medio. silíceos. 1.000-2.000 m. 150-400 anos. Medio. Semente.Semente.

Follas con foliolos (11-15). Imparipinnadas, Follas con foliolos (11-15). Imparipinnadas, lanceoladas e serradas.lanceoladas e serradas.

Flores brancas e froitos vermello intenso.Flores brancas e froitos vermello intenso. Froitos: ricos en taninos e vitamina C Froitos: ricos en taninos e vitamina C

(antigamente contra escorbuto).(antigamente contra escorbuto). Madeira: moi dura (pezas expostas ao roce). Madeira: moi dura (pezas expostas ao roce).

Fusos, rodetes e mangos de ferramentas.Fusos, rodetes e mangos de ferramentas.

7878

MOITAS MOITAS GRAZAS E GRAZAS E

DEICA PRONTODEICA PRONTO(malo será!!!)(malo será!!!)

Botánica de frondosas

Documents

Transcript of Botánica de frondosas