Boletina 100

8/13/2019 Boletina 100

1/32

8/13/2019 Boletina 100

2/32

8/13/2019 Boletina 100

3/32

8/13/2019 Boletina 100

4/32

8/13/2019 Boletina 100

5/32

8/13/2019 Boletina 100

6/32

8/13/2019 Boletina 100

7/32

.... eta horrela iritsi gara 100. ale honetara!!! Berezia hauguztia egiten dugunontzat, eta espero dugu zuentzat ere halaizatea. Oraindik gauza asko daude jakinarazteko, oraindiksaiatzen ari baikara gure auzo, kale eta basoetan mundu hobeasortzea, kapitalismoak bultzatzen duen eredu txikitzaile eta po-zoigarria geldituz eta horri bestelako aukerak eskainiz. Gauzaberriak? Nork espero zuen energiari dagokionez erabat mende-koa den Euskal Herri honetan norbait gure lurpean 80 BCM(mila miloi metro kubiko) gasa zegoela esatera etorriko zela!!!Eta hori bai (arbeletik gasa ustiatzea) erabat berria guretzat. Bai-na ikasi ere ikasi dugu oso kutsagarria dela, eta nolabait, ekolo-

gistak garen heinean, erantzun egin behar dugu! Hor gaude: baikomunikatuen bidez, bai web-gunetik, bai mezuen bidez eta baibuletin honetatik gure jarrera zabaltzen.

Beti daukagu informatzeko premia. Azken boladan, AHTrenaurkarien kontrako epaiketa ere burutu da Gasteizen, eta epaitueigure elkartasuna adierazi diegu. AHT zein beste azpiegitura ba-tzuk aurrera doaz gure herri txiki honetan. Baita haien aurkakoegitasmo asko ere, erakundeetatik nahiz kaleetan. Erakunde gisahorretan ari gara, baina baita askoz gehiago egiten ere: kotxearenaurkako eguna, gure zor ekologikoaren txosten berri bat, Liza-rraldeko ur-sarea, eta beste talde batzuekin batera dauzkagun pla-taformak. Haien artean, azkenaldian, Kukutza ez botatzeko egin-dako ahalegina izan da nagusiena, baina baita hauek ere: Retor-na egitasmoa, URA, Errausketaren aurkako Plataformen Koordi-

nadora, AHT Gelditu!, Elkarlana eta Mugitu!, Desazkundea etaBira bes-te Aldera, Elikadura Burujabetzaren Aldeko AliantzaSoziala, BBVAren aurkako Plataforma, Nork Nori Zor?, Bilbo-gune, Biz-kaia Benetan Maite, Konpartsak...

BAI, guzti horri buruz informatzeko beharra daukagu, gurejarrera eztabaidatzekoa, eta jarrera hori(ek) oinarritzeko informa-

zioa behar dugu. Horrela, 2001eko azaroan jaio zen buletin hau100. alera iritsi da!!! BAI, 10 urte ondoren, 100 ale!! Hauek guz-tiak Ekologistak Martxan izenpean, baina aurretik baita Errekaeta Eki eta Eguzki izenekin ere, beste asko bezala gure jatorriak(Argitagarbi, Ekoberriak).

Bitartean, eztabaidak asko izan dira eta, batez ere, kanpaina

asko, lan asko... Bitartean, Martxa asko! Dena hemen islatua(edo gehiena: izan ere, zein zaila horrenbeste buruhauste, izerdieta barre islatzea!). Horretan jarraituko dugu, alegia, ekologismosoziala garatzen, batik bat, horretan ari garelako eta inoiz bainoezinbestekoagoa zaigulako..

100ale

Fukushimako hondamendiak erakutsiduenez, arrazoi zenuten ekologistokhainbeste gauzatan. Tamalez. Eguno-tan gure buruari galdetu diezaioke-gu ea oraingoan erdietsiko ote du-gun Txernobylekin lortu ez zena,alegia, hurrengo katastrofea gerta-tu baino lehen alarma deiei kasoegitea. Ez da segurua. Egun bateanetsita zoaz lotara, ikusirik nolaezkutatzen duten drama iritzi publi-koa sortzen duten komunikabide han-diek, nola inposatzen dieten haienagenda baita profesional eta komuni-kide aurrezale kritikoei ere. Baina

biharamonean itxaropena berpiztenzaizu, ohartuta zenbat pertsona,talde txiki, blog, foro, erakundeeta komunikatzaile ari diren urrea

balio duten informazioak bilatzen-itzultzen-partikatzen, Japoniakoegia latzak munduratzeko. Horra el-kartasuna- ren eta elkar-lanaren urre gorria.

FFuukkuusshhiimmaarreekkiinnaauuzzoollaanneeaann

Pello Zubiria (kazetaria eta Her-naniko Zero Zabor taldeko kidea)

(Erredazioa)

SSAARRRREERRA

A ONGI

ETOR

RI!

ZO RIONAK!!!

etaeutsigogor!

7boletinaazaroa 2011

8/13/2019 Boletina 100

8/32

Ekologistak Martxan, a raz del accidente de nuclear enFrancia reafirma su enorme preocupacin ante el peligro alque el mundo esta expuesto conviviendo con centrales y resi-duos nucleares. El movimiento ecologista y antinuclear, lamen-tando las victimas de accidente, celebra que, esta vez, no ha-ya ocurrido algo mucho ms grave.

Pese a los aos que llevamos alertando sobre el peligro po-tencial de las nucleares, cuando ocurre en Chernobil o enJapn lo vemos lejos, pero esta vez, cerca de casa, la sociedadeuropea se ha asustado, y con razn.

Un da despus de que Ekologistak Martxan, como parte in-tegrante de la Plataforma Contra Garoa, nuevamente acudie-ra a Burgos a las puertas de la caduca Central Nuclear de Ga-roa exigiendo su inmediato cierre, el accidente en Francia de-muestra que el peligro nuclear es algo posible y cercano. Pare-ce que esta vez hemos salvado, pero cualquier da no tendre-mos tanta suerte. El peligro est ah, y nos la estamos jugan-do resaltan.Garoa, Almaraz, Asco y todas las centrales nu-cleares son bombas de relojera ante las cuales no podemos es-

tar impasibles. Medio millar de personas tomaron parteen la manifestacin exigiendo el cierre de la centralespaola y todas las dems. Esto que ha pasado enFrancia podra ocurrir aqu cualquier da" opinaron

miembros de esta organizacin, "Podemos analizarlo comocada cual quiera, pero la pregunta fundamental es Estamosdispuestas a pagar el precio y a correr el riesgo de vivir concentrales y residuos nucleares con los accidentes que pue-dan ocurrir?.

Tras el terrible desastre en Japn, Alemania e Italia han te-nido que replantearse su poltica energtico-nuclear. Franciacerraba los ojos y ahora tendr que reconocer que esta asenta-da sobre una bomba nuclear y que eso no parece una buena

idea. El movimiento ecologista denuncia que el Gobierno Es-paol est jugando a dar largas a algo que no es ningn juego.Ekologistak Martxan pidi al Gobierno Espaol y a todos

los partidos polticos e instituciones vascas y del estado es-paol que afronten urgentemente todas las iniciativas y todoslos trmites y pasos necesarios para el cierre de las centralesnucleares, empezando por Garoa, limtrofe con Araba, y paraevitar la generacin de los tan peligrosos y dainos residuosnucleares.

Ante el accidente

nuclear en Francia

La central de Almaraz II, propiedad de Iberdrola en un 53% (el resto es de Endesa en un

36% y de Unin Fenosa en un 11%) fue parada el 23 de octubre debido a las 'altas tempera-

turas' en su refrigeracin. Esta central registr "altas temperaturas" en el cojinete inferior

de una de las bombas principales de refrigeracin del reactor por lo que se vio forzada a

realizar una "parada no programada" del reactor. La direccin de la Central inform en notade prensa que este suceso "no supuso riesgo para las personas ni para el medio ambiente"

clasificndolo de forma preliminar como "nivel 0" en la Escala Internacional de Sucesos

Nucleares (INES).

azken ordukoa

Irailan 12an Frantziako Marcoule herrian gertatu zen ezbeharra, hondakinerradioaktiboak tratatzeko biltegi batean. Horren eraginaz gizon bat eraila suertatu zen etalau zauritu. Ihes erradioaktibo arriskua zegoela esan zuten zenbait komunikabidetan. Beste al-detik EDF konpainak esan zuen "istripu industriala" izan dela, "ez istripu nuklearra".

Leherketa bat Frantziako zentral nuklear batean

Ekologistak Martxan alert de la cercana del peligro nuclear

Los accidentes son continuos, les quierenquitar importancia, pero no podemos jugar aesperar que haya uno sin solucin

La central de Almaraz II, parada por las 'altas temperaturas'

8 boletinaazaroa 2011

8/13/2019 Boletina 100

9/32

El pasado 22 de septiembre Ekologistak Martxan juntocon Biziz Bizi celebr el Da sin coches. Cientos de personasen bicis y patines pasaron por las calles de Bilbao, repletas devehculos motorizados. La marcha hizo una escala en el ba-rrio de Rekalde, para mostrar su apoyo a las reivindicacionesciudadanas en defensa del gaztetxe Kukutza III que es centrocultural del barrio, en amenaza de derribo. Luego continu su

trayecto hasta la Ekoetxea, sede de Ekologistak Martxan enBilbao, donde se pudo degustar una merienda reconstituyentecomo colofn del festejo.

El trmino "celebracin" contina siendo un eufemismo,para nombrar esta convocatoria de mbito internacional, apo-yada desde el ao 2000 por la Comisin Europea. Y la tenden-cia no augura cambios muy positivos: falta de planificacin ur-banstica que priorice la movilidad no motorizada, ausenciade campaas de informacin ciudadana, aumento de infraes-tructuras que fomentan el uso del coche y la moto en la ciu-dad, etc...

Entre tanto, la ciudadana seguir sufriendo las consecuen-cias, en prdida de salud y calidad de vida, que genera la movi-lidad basada en el coche.

El ltimo estudio sobre movilidad llevado a cabo por Go-bierno Vasco (2007) con respecto al Territorio Histrico deBizkaia era claro: diariamente el 42,2% de la ciudadana sedesplaza andando, un 12,4% en ferrocarril y un 8,9% en trans-porte pblico, nicamente el 34,9% lo hace en coche. En el ca-so de Bilbao, los desplazamientos a pie se incrementan al58,9% mientras que el uso del automvil se queda en un 10%.

En este contexto el reciente debate abierto con la aperturade la Variante Sur Metropolitana (Supersur) plantea a nuestroentender otra serie de cuestiones importantes ms all de ladel peaje. Dicha infraestructura en su conjunto se presupuesten 1.120 millones de euros de los cuales solo la primera faseestaba valorada en 650 millones. nicamente va dirigida al

6% del trfico de paso, el resto son viajes internos 68% o de

salida o entrada al rea metropolitana.El problema del transporte de mer-

cancas por carretera una de las causas peridicas de satura-cin de la A8 (cada vez que hay un accidente el sistema secolapsa) est relacionado con un problema de fondo ms gra-ve. La gran mayora del movimiento de mercancas en el reametropolitana de Bilbao est generado por el Puerto de Bil-

bao, y su solucin pasa por ir desviando progresivamente di-chas mercancas al sistema ferroviario. Dicho sistema resultams eficiente y generando menos costes econmicos y medioambientales. Las directrices de la Unin Europea expresadasen el Libro Blanco del Transporte son claras en este sentido.

Asimismo, con respecto al peaje, habra que realizar unaserie de puntualizaciones. El peaje es algo obligatorio y estvinculado a la creacin de una nueva infraestructura viaria.El Libro Blanco del Transporte de la Unin deja claro que elusuario de la infraestructura tiene que empezar a pagar su cos-te. Por otra parte, es cierto que no se le puede obligar a nadiepagarlo si hay carretera alternativa. La disyuntiva es grave, seconstruye una infraestructura sin definir claramente la deman-da que pueda tener, definindose sta, posteriormente (prime-

ro pagamos la infraestructura y me temo que al final financia-remos el peaje para crear una demanda que no existe).La ex-periencia de los Tneles de Artxanda es ilustrativa de comose est financiando las infraestructuras, hemos tenido que pa-gar 62 millones de las arcas pblicas a sus gestores, porqueno haba el negocio que se les haba prometido.

Vamos progresivamente saturando el rea Metropolitana,de infraestructuras viarias aun coste econmico cada vez ma-yor y los problemas bsicos de movilidad siguen sin resolver-se. La movilidad en un rea determinada est vinculada a laforma de cmo se planifica una ciudad y un territorio. No haytanto un dficit de infraestructuras, como un problema de ges-tin de la demanda de los diversos sistemas de transporte y

un grave problema de planificacin urbana y territorial.

Para cundo un Da sin

Coches y unas infraes-

tructuras planificadas?

La plataforma Ura se present el 22 de octubre en Lizarra reivindicando otra poltica parael agua, un bien comn imoprescindible para toda vida: "El agua y el ro no deben verse comorecursos econmicos nicamente, sino como un patrimonio natural a conservar que genera unestilo de vida y que es un elemento vertebrador del territorio". Ura-Nueva Cultura del Agua laconfiguran distintos colectivos entre ellos Ekologistak Martxan, Aems (Ros con vida),Cuenca Azul, EHNE, Lurra, Arga Bizirik y la agrupacin de propietarios contrarios al regadosur de Montejurra.. Ura , exige al Ejecutivo "que aplique siempre la Directiva Marco delAgua" y que por tanto desestime el proyecto del regado de Lizarraldea y el embalse de RoMayor. Al debate organizado como inicio de esta plataforma no asistieron representantes nidel Ejecutivo navarro ni de la Confederacin Hidrogrfica del Ebro pese a que estabaninvitados. Adems de razones ecolgicas y afectos a propiedad, la nueva plataforma esgrimeque no hay dinero pues el coste estimado del proyecto es de 135 millones de euros. Tambinse trataron los casos de la cuenca del Arga en Pamplona o Valdizarbe.

Presentada URA-Nueva Cultura de Agua


8/13/2019 Boletina 100

10/32

Tras varios aos de prospeccin por toda la geografaespaola, por fin parece que una empresa tejana, va aconseguir, con el apoyo de las administraciones pblicas,explotar un yacimiento de gas "no convencional". Bajo estaeufemismo se esconde una forma de extraccin de gas, el"fracking" que consiste en inyectar en el subsuelo grandescantidades de substancias qumicas, envenenndolo parasiempre. En efecto, la composicin de las substanciasqumicas que se utilizan, ms de cuarenta, es legalmente"secreta", protegida por las mismas leyes del secreto de lacocacola.

Por otra parte, adems de las emisiones derivadas del usodel gas, son importantes las grandes emisiones de metano quegenera el "shale gas" o gas de esquisto, al filtrarse por las

grietas hasta la superficie, despus de las fracturas provo-cadas en el subsuelo. Con ello aumentar ms todava la

contribucin espaola - Espaa es elpas europeo que ms se aleja de losobjetivos de Kyoto - al calentamientoglobal y al cambio climtico, elprincipal problema ambiental y socialdel siglo XXI.

Mientra otros pases, como Francia, han prohibido estaprctica por sus graves impactos, el Lehendakari Lpez haanunciado, sin esconder su entusiasmo, que para dentro dedos aos ya estar en marcha la explotacin de gas en lava.

Para Ekologistak Martxan, envenenar el subsuelo paraextraer gas no es una prctica aceptable. El Gobierno de Za-patero da as una vuelta de tuerca ms contra la sosteni-bilidad. Despus de cargarse la industria fotovoltaica, arrui-nar recientemente los proyectos de futuro de la elica, depermitir funcio-nar a las nucleares hasta ms de los 40 aos -caso de Garoa - y subvencionar fuertemente el uso delcarbn, ahora se dispone a permitir explotar gas a costa deenvenenar los acuferos de lava para siempre. Caminarhacia una cobertura 100% renovable es incompatible con el

apoyo a la explotacin y uso de los combustibles fsiles.

Ekologistak Martxan se opone a la explotacin de gasnatural que el Gobierno pretende desarrollar en territo-rio vasco, mediante tcnicas que llevan asociada unagrave contaminacin qumica del terreno y que su-pondra un incremento del calentamiento global.

Extraer el gas de araba

es envenenar el subsuelo

boletinaazaroa 2011

10

8/13/2019 Boletina 100

11/32

El gas pizarra puede estar inflando una nueva burbuja energtica en la quelas preocupaciones medioambientales pasan nuevamente a un segundo plano.

Aunque el gas natural, en general, es menos contaminante y contribuyeal efecto invernadero menos que otros combustibles fsiles (como elpetrleo o el carbn), el gas de pizarra, por su especial proceso de produc-cin, est asociado a emisiones considerables de metano, cuyo efecto comogas de efecto invernadero es mucho mayor que el del CO2, de forma que noest claro que en conjunto (produccin y uso) sus emisiones sean ms lim-pias que las del carbn o el fuel. Adems, ese especial proceso de produc-cin puede causar infiltraciones de aguas contaminadas en acuferos. Es unatcnica muy discutida, con crticas y cautelas de asociaciones cientficas.

En el comunicado del lehendakari no se hace referencia a la polmicaque en EEUU acompaa a ese tipo de gas y esa tcnica, que suponen unelevadsimo coste ambiental. Investigaciones llevadas a cabo por ejemploen los Estados Unidos revelaban promedios de concentraciones de metano17 veces superiores a lo normal (64 miligramos de metano por litro) en

muestras tomadas cerca de los sitios de perforacin y en pozos para usohumano de casas particulares.

Ni a la gran oposicin y movilizaciones que ha suscitado en el estadofrancs. Parte de las zonas de prospeccin se encuentran muy cerca Iparral-de. Al contrario, nos lo venden como una maravilla, incluso con alusiones ala sostenibilidad.

El metano (gas natural) contenido en estratos de pizarra se encuentraatrapado en los poros microscpicos de esta roca sedimentaria de grano finoy muy compacta. El gas no convencional (gas de pizarras o esquistos) es decomplica-da extraccin dado que se encuentra adherido a las rocas delsubsuelo y no se extrae directamente de los pozos, sino que hay que romperlas rocas, inyectar arena, vapor de agua y productos qumicos para separarlode ellas y comercializarlo despus. Veintinueve de los productos qumicos

utilizados son probados o posibles cancergenos o muy txicos: benzeno,plomo, bario, estroncio entre otros.La zona comprendida por el proyecto Gran Enara en Araba tiene una

superficie de prospeccin de 1.400 kilmetros cuadrados. Afecta al Conda-do de Trevio, Gasteiz, La Puebla de Arganzn, Villanueva de Oca, Doroo,San Vicentejo y Ajarte. La extraccin adems conllevar un desembolso de100 millones de euros que nuevamente se adelantar por medio de crditos.

A estas crticas debemos aadir la tradicional cuestin: tanta energa,para qu? Queremos este gas de pizarra para poder continuar la fiesta delconsumo desaforado sin mirar ms all de nuestras narices o queremos estecombustible fsil relativamente ms limpio que el petrleo o el carbn parafinanciar energticamente una transicin hacia un modelo energtico renova-ble basado en la gestin de la demanda y la eficiencia? o para dejar deconsumir hidrocarburos trados desde tan lejos y con semejante coste

ambiental y social en los pases de extraccin? Nuevamente, la fiebre delgas pizarra estar llenando los bolsillos de aquellos con los medios para ex-traerlo. En el momento justo se saldrn del negocio, dejando a los incautosinversores en la cuneta, y buscarn otra fiebre, con la ayuda inestimable dealgunos medios sin escrpulos y sin memoria. El mercado energtico noescapa a la especulacin salvaje.

Arbel Gasaren aurkako oposaketa osohandia izan da frantziar estatuan.Azkenean bere ustiapena debekatuegin zuten. Gehiago jakiteko:ggaazzddeesscchhiissttee..aarrddeecchheeeeccoollooggiiee..ffrr

wwwwww..nnoonnaauuggaazzddeesscchhiisstteeddrroommee..oorrgg

Lo que no le dijerona Patxi en Texas

(o lo que no nos quiere contar...)

PPaattxxiieennTTeexxaassvviissiittaannddoouunnaappllaannttaaddeeggaassddeeeessqquuiissttooss


8/13/2019 Boletina 100

12/32

El crecimiento continuo de la capaci-dad pesquera global hasta alcanzar lasmagnitudes actuales, superiores a la que

correspondera para una explotacin sos-tenible de los stocks pesqueros) explicala grave situacin en la que se encuen-tra la pesca el mundo: segn la FAO, el77% de las poblaciones de peces estncompletamente explotadas o sobreexplo-tadas.

La pesca ilegal, no declarada y no re-glamentada (INDNR) viola las medidasde conservacin y las normas legales vi-gentes que han sido establecidas a nivelnacional o internacional. La pescaINDNR es una lacra en todo el mundo,entre cuyas consecuencias ms negati-

vas destacan: la competencia desleal, ladistorsin del mercado en favor de losoperadores sin escrpulos, el agotamien-to de las poblaciones mundiales de pe-ces y la disminucin de los puestos detrabajo.

El exceso de capacidad pesquera fueuna de las principales causas, aunqueno la nica, de la expansin y profundi-zacin de la pesca INDNR. La forma deoperar de las embarcaciones que recu-rren a la pesca ilegal suele ser mediantela utilizacin de banderas de convenien-

cia (BDC). Son embarcaciones que se re-gistran en parasos fiscales o pases confuertes exenciones tributarias para redu-cir los costes de registro, mantenimien-to, impuestos, condiciones contractua-les de su tripulacin, etc.

Espaa que recibe el 46% de lasayudas comunitarias destinadas parala pesca se encuentra entre los pa-

ses con ms embarcaciones conbandera de conveniencia contro-ladas. Existen adems numero-sos casos de empresas o bu-ques que han recibido subven-ciones a pesar de haber sidomultados por practicar lapesca INDNR.

Consecuencias so-

cioambientales de ex-

portar la sobrepesca

Para satisfacer la creciente demandade pescado de la UE, a medida que loscaladeros comunitarios iban siendo so-breexplotados se fueron colonizandonuevas zonas pesqueras. Se podra ha-blar por tanto de una deuda pesquerade los pases enriquecidos frente a lospases empobrecidos. y entre sus respec-tivas flotas, para compensar el dficitpesquero de los primeros, as como pa-ra lucrarse en el mercado global de lapesca.

Lo peor de todo son las consecuen-

cias sociales derivadas del deterioro delos ecosistemas marinos a causa de lapresin aadida a los caladeros para sa-tisfacer las demandas del Norte, especial-mente en aquellos pases que carecen

deuna

eco-

nomaestabley/o de la

solvenciafinanciera

que permiteimportar el

pescado necesa-rio cuando ya no

pueda ser obteni-do de sus propias

aguas. Las repercu-siones sociales que

se generan son: incre-

mento de las desigualdades so-ciales, obstaculizacin del acceso locala los recursos pesqueros y reduccin dela soberana alimentaria del pas.

El incremento de las desigualdadessociales y la obstaculizacin del accesolocal a los recursos pesqueros, son algu-nas de las repercusiones sociales que segeneran al exportar la sobrepesca Losbuques industriales de la UE acceden alos caladeros de terceros pases del Surmediante los acuerdos pesqueros firma-dos entre la UE y los respectivos pases,

a travs de la creacin de empresas enlos terceros pases de titularidad com-pletamente extranjera o mixta (con so-cios del pas), o practicando la pescaINDNR.

2011

Se celebraron en Bilbo las terceras Jornadassobre el Golfo de Vizcaya - KANTAURI MEE-

TING 2011, impulsadas por la asociacin Ma-re Fondum, pero con la participacin activa

tanto de Ecologistas en Accin como de Ekolo-gistak Martxan. Las jornadas tena el objetivo ge-

neral de fomentar una cultura medioambiental, edu-

car a la poblacin en los valores de respeto al medio ambien-te, e informar de la importancia de los ecosistemas marinos.Los ecosistemas son fundamentales para preservar el merma-do equilibrio de nuestros mares. A pesar del esfuerzo de cient-

ficos y voluntarios medioambientales para dar a conocer laimportancia vital y las amenazas de estos ecosistemas, estosecosistemas continan siendo unos desconocidos para la po-blacin en general. El Golfo de Vizcaya es uno de los rinco-nes de la Pennsula Ibrica, donde an se puede presumir deconservar estos fondos de forma razonablemente bien.

En las jornadas Ecologistas en Accin present su nuevo

informe Deuda pesquera europea y espaola- Implicacionesglobales, causas y soluciones mientras que EkologistakMartxan present un informe del que daremos cuenta en bre-ve sobre la deuda ecolgica de la actividad pesquera vasca.

Deuda pesquera europea y espaola -

Implicaciones globales, causas y soluciones


8/13/2019 Boletina 100

13/32

ventajas del sistema de retorno

Del 28 de septiembre al 8 de octubre se celebr el Retorna Tour /Itzuli Mitzuli

Retorna como campaa a nivel Estatal recorri varias ciudades y as llego a Euskal Herria.

Como campaa propone el establecimiento de un sistema de deposito obligatorio para los enva-ses de algunos de los alimentos lquidos de mayor consumo: agua, cerveza, zumos y refrescos.Retorna es un proyecto impulsado por empresas de la industria de recuperacin, asociaciones deconsumidores, ONG ecologistas y sindicatos. Nuestro objetivo es conseguir un sistema de recicla-

je ms justo, ecoeficiente y econmico: el Sistema de Depsito para envases. En Bilbo cont conla implicacin de muchas organizaciones ecologistas y sociales. La campaa estuvo en el Arenaldonde una furgoneta-mquina cange envases por 5 cntimos cada uno y tambin hubo msicaen directo de grupos de percusin y otras msicas

www.retorna.org

Retorna Tour /tzuli Mitzuli

!

CC oo nn ee ll nn uu ee vv oo ss ii ss tt ee mm aa ,, cc uu aa nn dd oo cc oo mm pp rr aa ss uu nn aa bb ee bb ii dd aa dd eejj aa ss uu nn dd ee pp ss ii tt oo pp oo rr ee ll ee nn vv aa ss ee (( ee nn AA ll ee mm a-a-nn ii aa pp oo rr eejj ee mm pp ll oo ss ee cc oo bb rr aa 22 55 cc nn tt i-i-

mm oo ss )) yy aa ll dd ee vv oo ll vv ee rr ll oo ee nn cc uu aa ll qq uu ii ee rr cc oo mm ee rr cc ii oo ,, dd ii rr ee cc tt aa mm ee nn tt ee ee nn mm aa nn oo oo aa tt rr aa vv ss dd ee uu nn aa mm qq uu ii nn aa ,, rr ee cc u-u-

pp ee rr aa ss ee ll vv aa ll oo rr dd ee ee ss tt ee dd ee pp ss ii tt oo .. TTee ss uu ee nn aa ?? HH aa cc ee aa oo ss ee xx ii ss tt aa aa qq uu uu nn ss ii ss tt ee mm aa ss ii mm ii ll aa rr..

- Convierte los residuos en recursos: devolver los envases al punto de venta permite unmejor reciclaje, transformndolos en material de mejor calidad. Tambin incentiva lareutilizacin de envases.

- Se disparan los niveles de reciclaje: la participacin del consumidor permite reciclarhasta el 98% de envases, superando el 30% actual.

- Menos basura en las calles: como el envase tiene un valor canjeable, es difcil ver en-vases abandonados en las calles, campos y playas.

- Ahorro municipal: tu ayuntamiento ahorra en costes de recogida de residuos, en verte-deros e incineracin y en servicios de limpieza. En los pases donde se ha implantadoes un xito econmico porque dejamos de despilfarrar recursos.

- Generador de empleo: este sistema se ha mostrado como creador de empleo verde de-bido a la calidad y cantidad de materia que se recupera, a la eficacia del sistema y a laamplia participacin de la ciudadana.

- Menos emisiones de CO2: la recuperacin de los envases con depsito evita que aca-ben en incineradoras y vertederos, con una importante reduccin de emisiones deCO2 y la contaminacin que producen tantas botellas de un slo uso.

... cada da entran en el mercado en el Estado Espaol 51 millones de envases de bebidas?

... con esa cantidad, cada 10 das llenaramos de envases un gran estadio de ftbol? Enun ao llenaramos 36 estadios.

... slo se recicla el 30% de los envases ligeros que consumimos en el Estado Espanol?El 70% restante acaba abandonado en la naturaleza o en vertederos e incineradoras.

... el Sistema de Depsito para envases ya existe en 37 pases y regiones del mundo ynuevos pases estn adoptando el sistema? (Alemania, Noruega, Canad, Suecia)

Sabas que


8/13/2019 Boletina 100

14/32

AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT E

Desobedientziaren

bidetikRosa Lago (AHT Gelditu eta

Ekologistak Martxan)

Egungo demokraziak, nagusike-riaz jokatu ohi du eta entzungor egi-ten dio AHTren aurkakoen aldarria-ri. Haien arrazoiak eta bizitza aint-zat har ditzaten, AHTren aurkakoekintzaileek erabili duten bideaekintza ez-bortitza izan da: desobe-dientzia, boikota eta laguntza-eza.Ez dituzte hartu, beraz, poteretsuekerabilitako indarkeria bideak; minaematea ez baita ekintzaileen asmoa.

Historian zehar, denok aintzathartutako hainbat desobedientziamugimendu zibil izan dira, mires-men eta errespetu unibertsalak jaso dituztenak. Adibiderik eza-gunenetakoa Gan-dhi da. Indiar mordoak egin zuen bat hare-kin, gatza ateratzeko asmoz itsasora egindako martxan, ingele-sen debekuari aurre eginez. Estatu Batuetako afroamerikarrensegregazioaren bukaerako bidea Rosa Parks-ek autobusean be-re eserlekua gizonezko zuri bati uzteari uko egin zionean hasizen. Himalayako Chipko emakumeek zuhaitzak besarkatzen zi-tuzten hauen mozketa oztopatuz, zuhai-tzak eguneroko bizi-gaiez hornitzeko ezinbezteko zituztelako. Estatu Batuetakoeta Kanadiako aktibistak sekuoietara igotzen ziren hauen moz-keta ere oztopatuz. Gurean insumisioa eta Itoitzeko urtegiaren

aurkako mugimendua ere ezagunak izan ziren.AHTren kontrako desobedientzia zibila Italiako iparral-

dean hasi zen. Bertan, hamarkadak daramatzate Turin-Lyonabiadura handiko trenbideari aurre egiten. 2006an, Susa baila-rako adin guztietako ehunka biztanlek kanpalekua antolatu zu-ten obretan. Kanporatu zituzten, baina ekin eta ekin, berriz ja-rri zuten kanpalekua. Azkenean, Italiako gobernuak amoreeman behar izan zuen eta lanak urtetan egon dira etenda. Bosturte igaro dira eta Italiako gobernuak ibilbidea aldatu du, opo-sizioa txikiagoa izan dadin, baina, hala ere, ibilbide berriarenkontra ere, bat egin dute gehienek, Magdalenako erresistent-zia gunean garbi ikusten den bezala.

AHTren aurkako Euskal Herriako mugimenduak ere deso-bedientzia zibilaren bidetik jo du. Hona zenbait adibide:AHT ez ordaindu kanpainaren helburua AHT diruz ez la-guntzea izan da, Eusko Tren eta Renfeko txartelak ez ordain-duz, bi enpresa horiek AHTren laguntzaile direlako; zuhaitzeta-ra igotzea AHTren lanetan bota ez zitzaten; 2010ean, Maria-ratz meatzetan, hormigoizko bidoi batzuetan kateatu ziren lau

ekintzaile, tuneleko obrak bertan behera utz zitzaten;AHTren eraikuntzan gutako bakoitzak gutxi gora-behera zenbat ordainduko dugun jakinarazteko, bille-

teetan zijilua jartzea; AHTreneraikuntzarako biztanle guztionordainketa eskatzeko, beneta-koen itxura zuten milaka gutunsartzea gutunontzietan; obreta-ko makinetan kateaketak, hain-bat ordu erainkuntza-lanak gel-diaraziz; udaletxeetan egindakoprotestak, ezjabetzako proze-suak hainbat hilabete atzeratuz...

Iparralden nabarmena da2011an ehunka pertsonak ez zi-tuztela zundaketa-makinak pa-

satzen utzi, eta Frantziar esta-tuak oraintsu jakinarazi du bi ur-te hartuko dituela Lapurdiko

abiadura handiko linearen beharraz hausnartzeko .2009an ekintzaileek Urbinako lanen lurrak okupatu zituz-

tenean, lurrok jendearentzat duten balioa aldarrikatu nahi zu-ten. Lurraren txikizioak bertan bizi den herriari hondamenadakarkio, ekosistema eta biodibertsitatearen babesleku izateazgain, bertan bizi diren pertsonen euskarri kultural eta materia-la delako lurra. Kasu honetan, gainera, lurraren jabetzaz gain,lur horren etorkizunaz erabakitzeko dugun eskubidea ere gal-du dugu.

Estatuak desobedientzia ekintza ez-biolentoei erantzunegokia ematen ikasi behar du, polizia eta lege-indarkeria albo

batera utziz eta nagusikeria ez erabiliz gizartearen eskaereierantzuteko. Gogora dezagun, bide batez, 18/98 sumarioa. Au-zitegi Gorenak Joxemi Zumalabe errugabe hartu zuen hona-koa argudiatuz: Desobedientzia zibila Estatuari aurre egitekozilegizko bidea da eta pentsamolde edo ideologioa hori gizar-te demokratiko batean onartu behar da. (gazteleraz: "La deso-bediencia civil puede ser concebida como un mtodo legtimode disidencia frente al Estado, debiendo ser admitida tal for-ma de pensamiento e ideologa en el seno de una sociedad de-mocrtica" )

Gizarte bakea ez da paralisia edo gatazka-ezarekin konfun-ditu behar, eta gatazkak konpontzeko bideak lege barruanegongo dira jendearen aldarriari erantzuten zaion neurrian.

15M inguruan sortutako nazioarteko mugimenduek ere egun-go sistemaren demokrazia-eza agerian utzi nahi dute. Horrierantzuteko Euskal Herriak argi dauka bortizkeria albo baterautzi nahi duela, eta AHTaren aurkako mugimendua desobe-dientzia zibileko ekintza ez-bortitzen bidez jendarteak bere bo-terea jokoan jar dezakela erakusten ari da.

Laster beteko dira hiru urte Urbinan AbiaduraHandiko Trenaren mugimenduak desobedientzia zi-biliko ekintza ez-bortitza burutu zuela hango obra--guneak okupatuz, eta, aldi baterako behintzat, lurdesjabetuak berreskuratuz. Egun hartan zortzi per-tsona atxilotu eta hamarka pertsona zauritu zituz-

ten polizien erasoek.

boletinaazaroa 2011

14

8/13/2019 Boletina 100

15/32

Mugitu! Mugimenduak Atlantic Logistic Foruma etenegin zuen irailaren 29an Baionako Merkataritza GanberanAHTren lanak gelditzea eskatu eta Euskadi-Akitania lobbyasalatzeko.Ekintzaileek Forumaren hasieran Jaurlaritzako Garraio etaHerrilan sailburu Inaki Arriola eta Ernesto Gasco Sailburuor-dearen aurrean protesta ekintza prestatua zuten. Arriola Forohonen lehendakaria izanik, lehen saioan hitza hartzekotanbaitzen, baita jarraian Gasco bera ere. Baina Jaurlaritzako or-dezkariek denon ustekabean hitzorduari huts egin zioten.Hori ikusita, ekintzaileak goizeko 11,15etan eszenategiraigo ziren eta saioa eten zuten, Foroan bildutakoei AHT-reneta proiektu txikitzaileen salaketaren berri emateko. Zenbait

jendek txalo artean hartu zuen protesta eta beste batzuk hase-rrearekin. Ganberako zaindariek ekintzaileak kaleratu ondo-ren kanpokaldean bildutako komunikabideei adierazpenakegin eta salaketa azaltzen zuen agiriaren berri eman zieten.Atlantic Logistic Foruma Eusko Jaurlaritzak eta AkitaniakAtlantiar ardatzaren Garraio eta Logistika politikak ezartze-ko bultzatutako mugaz gaindiko eztabaida gunea da. Euska-di-Akitania Plataforma Logistikoak (EAPL) antolatutako Fo-ro honen 8.garren edizioa zen Baionan ospatzen zena. Berexede nagusia Atlantiar Garraioaren korridoreari buruz go-goetatzea da, non berebiziko garrantzia duen Euskal Herrianbarna doan ParisMadril AHTa.

MUGITU!K ATLANTICLOGISTIC FORUMAETEN EGIN DU

AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT EZ! - AHT E

eta Barcinarentzako

... pastel osoa!Urriak 27 AHTri desobedientzia aldarrikatzen duen Mugitu!

Mugimenduaren 10 bat partaidek PLE (Pirinioetako Lan Elkar-tea) Okzitaniako Tolosan ospatzen ari zen Kontseilu orokorraeten egin du (ikus idazkia).

PLE barruan 8 lurralde daude, Euskal Autonomia Erkidegoaeta Nafarroako Foru Erkidegoa barne, eta bertan aipaturiko 8 lu-rraldeen lehendakariak zeuden. Saio berean Midi-Pyrnes-k azkenbi urteotan izandako lehendakaritzaren balantzea eta Nafarroaraaginte makilaren eskualdatzea egiten ari zen. Mugitu!ko kidehauek lehendakariaren oholtzara igota, AHTren aurkako kartelakerakutsiz beren oposaketaren arrazoiak frantsesez azaldu dute, es-kuorriak eta AHTren aurkako oihuak botatzen ari ziren bitartean.

Aldiberean, ekintza burutu dutenak hiru tartakada jo diote aur-pegian Nafarroako Foru Erkidegoko lehendakaria den YolandaBarcinari. Nafarroako buru politiko den heinean AHTren Nafa-rroako korridore bezalako azpiegitura suntsitzaile eta xahutzailea-ren inposaketaren alde egindako ahalegin berebizikoari "eskerona" adieraztea. Gainera, PLEko lehendakaritzaren kargu hartzea-ri 'ongi etorri' ezin dotoreago izan da, erakunde honek oso jarreradesarrollista baitu, bere negozioak sustatzeko Pirinioetan zeharmota guztietako azpiegiturak burutu dituelako eta oraindik gehia-go egin nahian dabilelako.

Yolanda Barcinak, bere gobernuko kide guztiekin batera, Na-farroan egin nahi duten AHTren eraikuntzaren 'pastel' osoa bere-ganatu nahi du. Gogoratu behar da, bai berak bai bere gobernuki-deek azken urte hauetan Nafarroako Aurrezki Kutxako aholkularigisa urteko 100.000ko gainsari bikoitzak jaso dituztela, beren po-litikari karguaren soldata txikiaz gain. Orain, PLEko lehendakarigisa soldata ederra ere jasoko du. Berriki, Pirinioak garraio azpie-giturei zabaldu behar zirela lotsarik gabe aldarrikatu zuen Bruse-lan. Yolanda Barcina guztiz burumakur, bizkartzain batek eraman

du ekintzaren zergatiaren zantzurik izan gabe. Ekintzaileak areto-tik atera dira eta kanpoan ekintzaren zergatia komunikabideeiazaldu diete. Ez da atxiloketarik izan. Azpimarratu behar duguekintza honetan hainbat ekintzaile okzitanok ere parte hartu dute-la, Euskal Herrian AHT-ren aurkako borrokari elkartasuna adie-razteko.


eettaaBBaarrcciinnaarreennttzzaakkoo......ppaasstteelloossooaa!!

8/13/2019 Boletina 100

16/32

Z!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHTEZ!-AHAHTEZ!

-AHTEZ!-AHT

EZ!-AHTEZ!

-AHTEZ!-AHT

EZ!-AHTEZ!

-AHTEZ!-AHT

EZ!-AHTEZ!

-AHTEZ!-AHTEZ

Tolosan jada 4 etxe bota

dituztela AHTren obrak

egiteko, eta beste sei

eraisteko asmoa dute.

Tolosan urria-ren 22an buru-ratutako alda-

rrikapena

AHTEZ!-AHTE

Z!-AHTEZ!-A

HTEZ!-AHTE

Z!-AHTEZ!-A

HTEZ!-AHTE

Z!-AHTEZ!-A

HTEZ!-AHTEZ!-AHTE

Z

4790 . Hori da behin eta berriz errepikatzen ari garen zen-bakia, guztiok uler dezagun AHTa eraikitzeko zenbat ordain-du beharko dugun. Zorra da sistema hau mugitzen duena. Ho-rregatik pasa den asteburuan Madrilen, eta baita zenbait eus-

kal hiritan ere, zorkraziari buruzko jardunaldiak ospatu ditu-gu. "Zorkrazia", boterea zorraren bidez sortzen delako. Bage-nekien hori zela hegoaldeko ekonomia menperatzeko baliabi-dea. Eta hainbat herrialde zorpetuta zeudela jakin genuen, Es-tatu Batuak eta herrialde europarrak tartean. Baina, orain, zo-rra arazo larria bihurtu den honetan, berriro ere pobreenak zi-gortu, eta goikoak are eta gehiago aberastekoerabiltzen ari dira. Merkatuan oinarritzen da Ka-pitalismoa. Merkatuak ekoizpenekin estimulat-zen dituzte, salmenta eta erosketen bidez, eta es-timulu hori areagotzeko, dirua kantitate handiakmailegatzen dira (baliabideak lapurtzea, inguru-men hondatzea, eta lan eta bizi baldintzak kas-

kartzea eragiten duena). Azkenean, egoera bate-ra ailegatu gara non estatuak maileguan duen di-rua, benetan duena baino gehiago den. Momentuhonetan, estatu espainiarrean zor orokorra BPG-a (Barne Produktu Gordina) lau aldiz da - horiere konferentzian ikasi genuen.

Bitartean, krisialdia larriagotuz doa, batez ere, hain injus-tua den sistema honek gehien zigortzen dituenentzat. Langabe-ziaren arazoaz gain, zerbitzu eta soldaten murrizketak jadanikgertatzen ari dira barra-barra. NDFren (Nazioarteko Diru Fun-tsa) gomendiok dira neurri horiek guztiak. Dena den, estatu es-painolean ez dira oraingoz Grezia, Portugal edo Irlandanabian jarritako neurri berak inposatu. Hala ere, herrialde horie-tan gertatutakoa ikusita, hemen aspaldi gaude antzeko zerbai-

ten zain. Argi dago zorrak handitzen jarraitzen duela, izan

ere, maileguak jaso ondoren, bankuek haien zorra areagotzenjarraitzen dute. Haien zuzendaritzen soldatak eta eskupekoak

areagotzen jarraitzen dute. BBVAren etekinak (eskerrak gaiz-ki zebilen eta diru publikotik mailegua jaso behar izan

zuen!!) 4.606 milioi eurokoak izan ziren iaz (2010). Haiek be-rriz ez dituzte euren soldata erraldoiak eta euren dorreak be-rehalakoan murriztuko: BBVAren presidentearen soldata aur-ten 4,97 milioi eurokoa izango da.

Adituen arabera, bankuak ez daude kezkaturik. Kontra-koa, porrotaren zain daude, honen ondorioz gobernuak haien

zorra ordaindu duelakoan. Hori errazteko,pasa den abuztuan espainiar konstituzioa al-datzea adostu zuen gobernuak, bankuen zo-rra ordaintzea lehenetsiz.NDFrern interbentzioa estatura ailegatzenbada, mailegu batekin batera zenbait bal-dintza ekarriko ditu berekin. Baldintza

hauen ondorioz, murrizketak eta zerbitzuendesagerpena etorriko dira, baina baita, etaBATEZ ERE, mailegu horren ordainketa di-ru publikoarekin egiteko premisa. Irlandakokasutik ikasi dugu (hau ere konferentzian)NDFren erreskateagatik biztanle bakoitzak

4.600 ordainduko dituela urtean. 4.600 irlandar bakoitzaridagokiona. Bai, guri AHTa ordaintzeko dagokigun 4.709ren antzekoa!!!

Gertatzen dena da, orain kezkatuak bagaude honen guztia-ren kostuagatik, finantza erreskate hori benetan gertatzen ba-da, agian laster hori izango dela guk ere, bakoitzak, ordaindubeharko duguna. Beraz 4.709 ei 4.600 gehitu beharko ge-nukeen... Kezkagarria zena, negargarri bihurtzen ari da!

4 x 14 x 10

4 x 1004 x 1.000

Lauren multiploak (x 4)

4 x 14 x 10

4 x 1004 x 1.000

4x1

4x10

4x1004x1.000

4x1

4x10

4x1004x1.000

Agricultores contra

el TAV en LapurdiAgricultores de Lapurdi y sus tactores encabezaron una marcha de

unas 500 personas contra el TAV (TGV) por el recorrido que tendraesta nueva lnea. El trazado anunciado recientemente afectara a unas1.300 casas. La marcha se celebr unos das despus de que se anun-ciara una paralizacin de los sondeos durante dos aos.

MMantxo (EM etab)

boletinaazaroa 2011

16

8/13/2019 Boletina 100

17/32

8/13/2019 Boletina 100

18/32

Hauek dira Zor energetikoa Euskal Herrian 2011 Ekologis-

tak Martxan taldeak eginiko ikerketaren ondorioetariko batzuk.Datu horiek gure herrialdean egiten den energia kontsumoneurrigabeari dagozkio baina ikerkuntzaren helburua haragodoa. Kontsumitzen dugun energiaren bizitza-zikloa ezagutzeraeman nahi genuen. Non erauzten da energia hori? Nola garraiat-zen eta eraldatzen da? Eta gehien bat, zein inpaktu ekologikoeta sozialekin beste herrialde eta gizarteentzat? Ez gara berote-gi efektuaz bakarrik ari, beste eragin batzuk lehen mailakoak di-ra: petrolio putzuetan eta gasaren erauzketan sortutako inguru-giro inpaktuak, bio-erregaiak ekoizteko laborantza energeti-koen ondorioak, oliobide, gasbide eta petrolio-ontzien istri-puak edota eraldaketan, findegietan eta zentral termikoetan, era-gindako kutsadura, besteak beste. Gehien bat gas naturaleaneta petrolioan arreta jarri dugu arren, arrisku latzak dakartza-

ten beste energia mota batzuetaz ere jardun dugu ikerlanean.EAEn oso energia gutxi ekoizten da, horregatik bere kan-

po-menpekotasuna itzela da: 2009an kontsumitutako energia-

ren % 94,5 inportatu egin zen. Hau Europako batezbestekoa(%54,7 2009an) eta Espainiako batezbestekoa (%78,9 2009an)baino askoz altuagoa da. Nafarroan %80aren inguruan zegoenurte horretan. Berriro EAEko datuei arreta jarriz, 1996-2010epean kontsumitutako gas natural gehiena Nigeriatik (%44),Trinidad y Tobagotik (%27) eta Argeliatik (%9) zetorren. Aldihorretan EAEren petrolio esportatzaile nagusiak Iran (%35),Errusia (%28) eta Mexiko (%8) izan ziren. Bioerregaiei dago-kienez, 2010an EAEk inportatutako 35.000 tona palma-olioa-ren gehiengoa Indonesiatik zetorren. Ezinbestekoa da gureerregaien jatorriaz ohartzea, beren erauzketak konpondu eta or-daindu gabeko inpaktu sozio-ekologiko larriak dakartzalakoeta kontsumitzaileok horien zeharkako arduradunak garelako.Bioerregaien laborantzak basamortutzea eta elikadura ziurta-

sun-gabezia areagotu ditu Indonesia bezalako herrialdetan.2006ko txosten baten arabera, Nigerreko deltan, bost hamarka-datan 2.100 miloi petrolio gordin isuri dira, 42 bat miloi urte-ro, 23 bider Prestige-ak isuritakoa. Horrez gain, petrolioarenerauzketan sub-produktu bezala ateratako gasaren %66a erreegiten da, kedarra eta euri azidoa sortuz bertako nekazal etaarrantzaleen kalterako. Ogoni herriak Shell konpainiaren aur-ka burututako protesta jendetsu eta baketsua zapaldu eginzuen Nigeriar ejertzitoak 1995an, mila hildako baino gehiago-ko emaitzarekin (Martnez-Alier 2011). Hauek Nigeriako adi-bide batzuk baino ez dira. Ekuadorren, Perun edo Errusian bizidiren egoera berdintsuak ere ikerkuntza honek azaltzen ditu.Horrez gain, euskal eta espainiar enpresa batzuen eta Latinoa-

merikako erauzketa proiektu gatazkatsuen arteko erlazioarenberri ere ematen du.Petrolioaren itsas-garraioan gertatutako istripuak ospetsuak

dira haien ikusgarritasun eta larritasunagatik. Prestige-aren is-tripuan 77.000 tona petrolio isuri ziren; 1991an ABT Summer-aren hondoratzean 260.000 tona isuri ziren Angolako kostatik

EHKOzor ekologikoaenergia arloan

Euskal Herriak Europako kanpo-menpeko-

tasun energetikorik altuenetariko bat dau-ka, gas naturalaren kontsumoa handienetari-

koa da Iparraldeko herrialdeak deiturikoen artean,eta berotegi-efektuko gasen (BEG) per capita isurketaEuropako eta Espainiako batezbestekoa baino altua-goa eta munduko batezbestekoaren hirukoitza da.

(2011)

Leire Urkidi

(Ekologistak Martxan)

boletinaazaroa 2011

18

8/13/2019 Boletina 100

19/32

700 miletara, eta urte berean Txipreko Haven ontziak eztanda

egin zuen Genovako portuaren parean, 144.000 tona petroliozeramatzanean. Eta nola ez, nahiz eta garraio istripua ez izan,Deepwater Horizon (Britsh Petroleum) plataformaren eztandaaipatu beharra dugu, 2010an Mexikoko Golkoan 500.000 eta779.000 tona petrolio artean isuri zuena. Hauek azken hamarka-detan gertatuko ezbehar askoren artean munduko handienetari-ko batzuk aipatzearren. Dena den, Epstein eta Selberren(2002) ikerlanaren arabera, istripu txikiagoetan eta hodien apur-ketetan isuritakoa pilatuko bagenu, itsasontzien istripu handie-tan isuritakoa baino gehiago litzateke. Adibidetzat Nigeriakohodien apurtze eta isuriak ditugu. Herrialde honetatik 316.834tona petrolio gordin inportatu ziren EAEra 2010an.

Erauzketa eta garraioaren ostean, erregai fosilen bizitza-zi-kloaren hurrengo fasetzat, eraldaketa daukagu. Euskal Herrian

kontsumitutako petrolioaren proportzio handi bat atzerrian fint-zen den arren, Petronorreko findegiak garrantzi handia du.Muskizen kokatzen da, %86a Repsol YPF-erena eta %14aBBK-arena delarik. Bizkaiko ogasunari diru gehien ematendion enpresa da, urtean 500 bat milioiko ekarpenarekin.2008an Petronorrek EAEko berotegi-efektuko gas isurien%10,5 isuri zuen eta 12.600 tona industria-hondakin arriskut-su sortu zuen. Bestalde, gure lurraldean erregai fosiletatik ener-gia elektrikoa ekoizten da. Behe Euskal Herrian ziklo konbina-tuko bost zentral daude eta bi zentral termiko. Jarduera kutsat-zaile hauek pertsonen osasuna kaltetzen dute. Montoya eta bes-te ikerlari batzuen emaitzen arabera (2007), Muskiz, Las Carre-ras eta Zierbenan (non BBE ziklo konbinatuko zentrala da-

goen), gizonezkoen heriotza-tasa EAEko batezbestekoa baino%20 altuagoa da, eta emakumezkoen artean %10-20 altuagoa,diferentzia hauek estatistikoki adierazgarriak direlarik.

Erregaien bizitzaren azken fasetzat kontsumoa dugu. Nafa-rroako lehen-mailako energia kontsumoa %178 handitu zen1984 eta 2009 artean, eta hirukoiztu egin zen 1984tik 2008ra,krisia hasi zenean. EAEko lehen-mailako kontsumoa %44 han-ditu zen 1982-2009 epean eta %53,3 1982 eta 2007 bitartean.2009. urtean, gas naturala Euskal Herrian kontsumitutakolehen-mailako energiaren % 45 zen eta petrolioarekin batlehen-mailako energia kontsumoaren %87 eta 79% zen EAEneta Nafarroan, hurrenez hurren. EAEn garraioak ia hirukoiztuzuen bere energia kontsumoa 1987 eta 2008 artean eta, Nafa-rroan, kontsumo handieneko sektorea izatera iritsi zen.

Eta noski, Euskal Herrian egindako erregai fosilen erreke-ta handiari berotegi-efektuko gas (BEG) isurketa larria dago-kio. Karbonoaren zorra munduko BEG isurketen batezbeste-koaren gainetik igortzen dutenen zorra da, batez bestekoarenazpitik igortzen dutenekiko. BEGen emisioak globalak eta mu-


8/13/2019 Boletina 100

20/32

gez gaindikoak dira eta, beraz, batzuen jarduerak neurri handia-goan kaltetzen du egoera klimatiko globala. EH karbono zordu-na da. Hoyosen kalkuluen arabera (2009), EAEko karbonoa-ren zor pilatua 2005ean 5.348 milioi koa zen, urte horretanKamerunek edo Kosta Rikak zuten kanpo zorraren adinakoa,

gutxi gorabehera. EAEko karbonoaren zorra urtero 200 milioi baino gehiagoko abiaduran hazten ari da.

Baina energiarekin erlazionatutako zor ekologikoa ez dakarbonoaren zorra soilik. Guk ere zor bat pilatu dugu erre-gaien bizi-zikloan beste lurraldeetan gertatutako inpaktu sozio-ekologikoengatik (eta beste energi moten eraginengatik ere).Erantzukizun bat dugu Nigerreko deltan gertatutako isurketaeta zapalkuntzekiko, Ekuadorreko petrolio kutsadurarekikoedo Errusiako talde indigenei eragindako kalteekiko (baitaere, hemen gertatzen diren eragin eta arriskuak gehien pairat-zen duten euskal herritarrekiko). Eta, jakina, nahiz eta zeharkaizan, ardura bat dugu euskal enpresek edo euskal kapitaleko en-presek Hegoaldeko herrialdetako energia proiektu gatazkatsue-

tan egindako inbertsioekiko. Ekologistak Martxan taldearenZor energetikoa Euskal Herrian 2011 txostenak inpaktu etaerantzukizun hauek puntuz puntu aztertzen ditu.

Ikerkuntza honetan, erregaien inportazio datuak Industria,Turismo eta Merkataritza Ministerioko DATACOMEX datu-ba-setik atera dira. Energia kontsumoaren datuak Nafarroako Ener-gia Balantzeetatik eta Euskal Energia Erakundearen estatistike-tatik lortu dira gehien bat. Ipar Euskal Herriko energia errealita-tera hurbiltzeko, Frantziako Estatistika eta Ikerkuntza Ekono-mikoen Institutu Nazionalaren (INSEE) datuak eta Gorka Bue-noren (2008) txosten teknikoa bezalakoak aztertu dira. Energia-ren kate osoko inpaktu ekologikoak eta sozialak ezagutzeko,GKE eta talde ezberdinen ikerkuntzak, eta txosten akademikoeta ofizialak aztertu dira.

"Baina energiarekin erlazionatutako zorekologikoa ez da karbonoaren zorra soi-

lik. Guk ere zor bat pilatu dugu erregaienbizi-zikloan beste lurraldeetan gertatuta-ko inpaktu sozio-ekologikoengatik"

1.500 indgenas bolivian@s que protestaban contra la construccin de una carretera por su territorio ancestral yParque Nacional TIPNIS fueron reprimid@s salvajemente. Estos realizaban la misma ruta de la histrica primera Marcha porel Territorio y la Dignidad del 90. Con ella lograron el reconocimiento por parte del Estado de la existencia de los primerosTerritorios Indgenas de la Amazona boliviana. Despus se sucederan las guerras del agua y del gas en Bolivia donde, losmovimientos y organizaciones indgenas-populares se consolidaron como los principales vertebradores del proceso de cambio

que culmin en diciembre de 2005 con la llegada al gobierno del primer presidente indgena. Ahora el gobierno de EvoMorales encara su mayor crisis nacional. La carretera se corresponde con un macro-proyecto continental denominado IIRSAcon el objetivo de crear infraestructura (construccin) y facilitar el flujo de recursos (tambin incluye puertos, plantas procesa-doras, etc). Este tramo en concreto unira Brasil con Per, de mar a mar, facilitando la salida y transporte de productos. Brasil,convertida en potencia en la zona, adems tiene principal inters pues es la nica financiadora (BNDES) y la nicaadjudicataria del proyecto. La carretera adems supondra el acceso a la zona protegida, zona que alberga tambin grandesdepsitos de hidrocarburos.

Represin contra oposicinde carretera en Bolivia

OOCCPPoolliioobbiiddeeaarreenniissuurriiaa((22000099))..BBeesstteeaakkbbees-s-

tteeBBBBVVAAkkffiinnaannttzzaattuuaa eettaaRReeppssoolleekkeerraabbiilliiaa

boletinaazaroa 2011

20

8/13/2019 Boletina 100

21/32

La Coordinadora Anticoke realiz una concentracin en Gallarta enla Marcha Montaera organizada por el Club Alpino Gallarreta y elAyuntamiento porque el patrocinador no era otro que Petronor, que comosabemos invierte mucho en publicidad y en promover una imagensaludable y deportiva mientras gasea a la poblacin cercana y les vanquitando la vida poco a poco (uno de los mximos ndices de cncer delestado). Lavado de imagen. En su pancarta se lea "Petrohorror lava su

imagen manipulando el deporte. Reblate!!.

El primer fin de semana de octubre se iniciaron pruebas en la planta de coque. Laspruebas consistieron en vaporizado de tuberas, etc. con coque trado con ese fin..Una maniobra peligrosa, que por ejemplo en Mxico provoc algn accidente grave.Los trabajadores trabajaron turnos de 12 horas.

Inician las pruebas en la planta de coque

Finalmente el primer tramo de la SuperSur (Larraskitu (Bilbo)-Gallarta) fue abierto el 10 de septiembre, sin peaje los cuatro pri-meros das para luego aplicar ste. As se confirmaron las crticas

de aquellas que nos opusimos a tan desproporcionado y suprfuloproyecto: el alto coste de la obra (cerca de 900 millones de euros)precisa ahora dinero para amortizarla que se quiere obtener me-diante el peaje lo que hace que no sea utilizada. Los transportistaslos encuentran abusivos. Buena leccin cuando todava esta-mos sumidas en tantos proyectos y despilfarro, mxime en estapoca de convulsin capitalista.

Abrieron la SuperSur!


8/13/2019 Boletina 100

22/32

- 1989: surge la idea de ejecutar una lnea de alta tensin a travsdel eje cantbrico Soto de Ribera-Penagos-Guees.

- Mayo 2001: REE presenta su proyecto de lnea de alta tensin400.000 v que afecta al trmino municipal de Muskiz.

- Junio 2001: El pleno del ayuntamiento se opone por unanimi-dad al proyecto entre los aplausos del pblico, aprueba las alega-ciones presentadas por Muatoiz Ekologistak y respalda la orga-nizacin de una marcha montaera reivindicativa.

- 2002: Diversas sentencias del Tribunal Supremo paralizan las obras en Cantabria por su nula utilidadpblica y por el modo en que empresa e instituciones planifican y ejecutan los trabajos. A pesar deello la lnea sigue avanzando desde 2009 y la lucha contina.

- Noviembre 2004: Aparece un nuevo proyecto de lnea de alta tensin 400.000 v cudruple circuitode 11 km para conexin lnea de Mello con subestacin elctrica de Mantres (Abanto).Se sucedendiferentes acciones de activismo social contra el proyecto.

- Diciembre 2006: Muatoiz presenta la primera iniciativa popular en la historia de Muskiz avaladapor ms de 1800 firmas para trasladar al pleno las alegaciones al conjunto de lneas de alta tensinpor su impacto ambiental y las afecciones a la salud. Se rechaza con los votos del PNV que gobiernacon mayora absoluta.

- Enero-Febrero 2009: El ayuntamiento de Muskiz y Meatzaldea Bizirik presentan recursos paraproteger la zona de marismas de la alta tensin. Pero el equipo de gobierno EA-PSOE a su vez firmalas actas de expropiacin de terrenos comunales sin resistencia, dando paso as al trazado de la lnea.

- Agosto 2009: Comienzan a detectarse las primeras infraestructuras de forma aislada en diferentespuntos del municipio sobre todo en la ladera sur de Mello siguiendo la traza desde el puerto del Ilso(Las Muecas).

- Noviembre 2010: Anulan 14 km del trazado y obligan al desmantelamiento de la lnea a su paso porlos Montes de Galdames gracias al recurso interpuesto por Izate, una asociacin ciudadana. Ningunainstitucin pblica tuvo nada que alegar.

- Enero 2011: Con la entrada del nuevo ao el principal foco de lucha se traslada a Bizkaia y el con-jun-to de Euskal Herria, uno de los puntos calientes es Muskiz. Las evidencias del expolio son

patentes en la tradicional subida a Mello de fin de ao que debe variar la ubicacin del hamaiketakoen la cima por los destrozos.

- Junio 2011: El cerco impuesto al pueblo por la lnea de alta tensin es visible de Norte a Sur, deEste a Oeste expoliando enclaves emblemticos para los muskiztarras: Mello, Janeo, Areo, Monta-o, El Pobal, etc... Los conflictos con los vecinos son ya de magnitud, en especial en El Haya, Koba-ron, La Rigada o Montao. Tambin ganaderos y dems usuarios de los espacios naturales ven ame-nazado su modo de vida.

- Convocatoria asamblea popular en Muskiz a iniciativa de Meatzaldea Bizirik para definir las lneasde actuacin para hacer frente al expolio de nuestros montes. No asiste ningn representante polticodel equipo de gobierno. Se crea un grupo de trabajo.

- Agosto 2011: REE comienza el desmantelamiento de las 24 torres ilegales levantadas en los Montesde Galdames en cumplimiento de la sentencia del Tribunal Supremo.

""LLAASSTTOORRRREESS

VVAANNCCAAYYEENNDDOO""cronologa de una victoria

tendido cantbrico-gueestendido cantbrico-gueestendido cantbrico-guees

(de coordinadoraanticoke)


8/13/2019 Boletina 100

23/32

un recorrido de120 kilmetros

atravesando 150 localidades y transportando 400.000 voltios.Las nuevas alternativas de recorrido suponen salidas hacia lu-

gares no contemplados con anterioridad (Itsaso, Iparralde,etc) y atravesando adems de Lizarraldea zonas no incluidasantes como Sakana (Nafarroa) o Goierri (Gipuzkoa), con loque ahora son otras y ms las poblaciones afectadas. Muchasde ellas son las mismas que llevan peleando desde hace tresaos este proyecto. As a la situcin le corresponde actuarcon urgencia y coordinarse entre tod@s los afectad@s. Estacoordinacin ya ha dado inicio, y as afectad@s de los distin-tos pueblos se reunieron en Bargota y tambin en Berriozardonde se juntaron representantes de unos 80 de esos 150 ayun-tamientos afectados. Por otro lado unos cincuenta ayuntamien-tos navarros y guipuzcoanos han presentado ya sus alegacio-nes al proyecto.

La Plataforma en contra de la lnea de alta tensin reiteraque la lnea no est en ningn caso justificada y que no es ne-cesaria y que la alternativa escogida desde el punto de vistamedioambiental y de la salud no cumple buena parte de la nor-mativa: en ms de las 40 localidades afectadas la poblacin es-tara a una distancia inferior a 500 metros de la lnea, incum-pliendo la normativa de afeccin a la salud y tampoco se ha te-nido en cuenta la normativa para zonas protegidas de la RedNatura. La Plataforma parte de un aspecto positivo: ya se haparado, as que continuando con las mismas prcticas se pue-de parar de nuevo triste quenuestras gentes y pueblos sevean una tras otra obligadosa realizar tan ingentes es-

fuerzos para mantener susmodos de vida y su entor-no libres de macropor-yectos y contaminacin -pero bueno que persistala resistencia a ellos).

NNuueevvoosspprrooyyeeccttoosseelliiccooss

Uno de los pueblos incluidos en el nuevo proyectoes Deikaztelu, candidato a albergar una subestacin.Este octubre se conoca adems un nuevo proyecto im-

pulsado por DERNA (Desarrollo Energas Renovables de Na-varra), que consiste en dos parques elicos en la zona, una delas razones principales para construir la subestacin en Dei-kaztelu. Esta nueva propuesta demustra que cada proyecto vaunido a existentes y nuevas infraestructuras que no dejan demultiplicarse sin que reduzca ninguno de ellos la necesidadenrgetica y sin que se plantee el consumo real y la forma dereducirlo. Plantean dar "respuesta a las demandas de nuevageneracin elctrica" cuando ahora mismo eso no es as, yadems se hace referencia a necesidades anteriores a la crisisy que no se ajustan a la realidad actual.

Los dos nuevos parques elicos propuestos se ubicaranen el monte Eskintza y en el alto de Zirauki, con 12 generado-res el primero y hasta 23 el segundo (Made in Nafarroa: turbi-nas de la fbrica de aerogeneradores de Acciona Windpowerde Barsoain y palas de Acciona Blades de Lumbier). Losmolinos alcanzarn los 78,8 metros de altura y hasta 100 me-

tros en el segundo caso . En ambos casos se incluyen tambinen el proyecto subestaciones elctricas para convertir la po-tencia a 220 kV. De estas subestaciones se transportara laelectricidad a la de Dicastillo a travs de una lnea de alta ten-sin compartida de 10 kilmetros. Esta lnea a su vez se plan-tea sobre una zona de importancia para la conservacin de laavifauna esteparia en Baigorri Norte y sobre la Caada RealTauste-Andia. Ambos proyectos de parque elico se encuen-tran actualmente en el primer paso administrativo de fase de

consultas previas, que prece-den a la Evaluacin de Impac-

to Ambiental y al PSIS (Pro-yecto Sectorial de Incidencia

Supramunicipal).

tendido castejn-dicastillo-itsasotendido castejn-dicastillo-itsasotendido castejn-dicastillo-itsaso

Coordinad@s contra la

lnea de alta tensin(de nolineadealtatension)Como ya informammos en el previo boletn,el proyecto de tendido elctrico de REE(Red Elctrica Espaola) para dar salida ala energa de las centrales de Castejn ha-cia el norte (Gasteiz) y que result para-lizada por la accin popular, cuenta concuatro nuevas alternativas,


8/13/2019 Boletina 100

24/32

Ya son aos desde que la seccin de consumo de Ecologistas en Accin organizara losPremios Sombra, una alternativa a los premios Sol de Comunicacin Publicitaria denun-ciando la imposicin mediante el bombardeo publicitario de un modelo destructor, anti-social, machista e insolidario. Incluso un ao, Ekologistak Martxan celebr la entrega deestos Premios Sombraen Donostia, ciuadad que ha sido hasta ahora sede del festival Ibe-roamericano de Comunicacin Publicitaria 'El Sol'. Despus de tantos aos parece que laAsociacin Espaola de Agencias de la Comunicacin Publicitaria (AEACP) va a cam-biar la sede del festival, habiendo sido publicada la candidatura de Bilbao con Ayunta-miento de Bilbao y Diputacin Foral de Bizkaia a la cabeza, bajo el ttulo "SOL en Bil-bao". Pues, dicho y hecho, a instates de conocerse este hecho, ya estaba EkologistakMartxan presentando tambin la candidatura de Bilbo para los Premios Sombra. Secontemplan como posibles das para este festival el 31 de mayo y 1, 2 y 3 de junio de 2012.

Los 'Premios Sombra' a Bilbo

itzal

saria

k

Irailaren 30 eta urriaren 1an Durangon ospatu ziren Elikadura BurujabetzarenAldeko Aliantza Soziala Euskal Herrian aurreko topaketak.Elikadura Burujabetza-ren inguruko gaiez berba egiteko erakundeen, sektoreen eta interes-taldeen kideak

elkartu ziren. Besteak beste aztertu zituzten Elikadura Burujabetzaren esanahia,sektore ezberdinen arteko aliantzen eraikuntza eta estrategia komuna.

ELIKADURA BURJABETZARANTZ

Coincidiendo con la declaracin de la ONU del 2011 como Ao Internacional de losBosques, las asociaciones Amassunu y Asocolvas han reunido varios prestigiosos expertos anivel internacional para analizar la situacin presente de la prctica totalidad de los ecosistemasboscosos del planeta. Guiados por una pretensin panormica y generalista, el libro muestra unamplio espectro de ecosistemas boscosos desde las zonas templadas como los Crpatos, Chile,

Canad e incluyendo Euskal Herria, pero sobre todo bosques subtropicales y tropicaleslocali-zados en territorios tan dispares como la cuenca del Congo, Vietnam, Indonesia, India,Corea del Norte, Colombia, Per o Brasil. Se analizan tambin casos ms particulares como,por ejemplo, las vrceas amaznicas o los palmerales africanos. La obra acoge tambin unasegunda seccin dedicada a analizar en profundidad los efectos del cambio climtico sobre elfrtil y diverso ecosistema amaznico, como ejemplo prototpico de los cambios que estnaconteciendo en los dems sistemas boscosos y como bioma estratgico para la conservacin delos ciclos naturales y la vida en el planeta.

"BOSQUES DEL MUNDO, CAMBIO CLIMTICO Y AMAZONA"

Kukutza IIIrekin BAT

Joan den iraileko 23an Kukutza III gaztetxea botatzen hasi zen Bilboko uda-lak. Egun horretan eta aurrekoetan Kukutza III-ren hustuketa eta eraisketa salatze-ko herri mobilizazioak gertatu ziren izugarriko poliziaren erasoa jasotzen: 67 pert-sonen atxiloketa eta 100 zauritu. Irailaren 29an 180 erakundeek (besteak besteEkologistak Martxan) deitutako manifestapenean milaka izan ziren. Urriaren 8ra-ko deitutako manifestazioak erantzun berdina izan zuen. Horretan jarraituko dugu.

kukutza.blogspot.com

Zezenketen aurkako pintaketak Donostian


8/13/2019 Boletina 100

25/32

Euskal Herrian hondakin kudeaketa leku askotan aztertzen ari da, alternatibak bilatzen.Iparraldean ere bai. Hori da adibidez ADECH'ek (Ingurumenaren aldeko Ipar-Baionako Hi-ritarren Elkartea) daukan helburua, zabortegia eta erraustegiaren aurkako kanpaina. BaitaBizi! Taldekoa, pasa den urriaren 22an Usurbil eta Hernanin egon zirela hangoproposamenak ezagutuz:

"Karia hortarat, konturatu gira Bil ta Garbik (BTGk) ondarkinen arloan BTG sortuaintzineko eskasak direla medio topatu duen egoera latzataz. Ez da onartzen ahal gaur egunikusterat Iparrraldeko etxeetako ondarkinen parterik haundiena joaiten dela tratatua etalurperatua izaiterat Gironde departamendurat. Bizi!k ere estimatzen du BTGk duen politikahaundi nahia sentsibilizazio, ondarkinen murrizte, jatorrian sailkatzeen hobetze, ongarritzenahal direnen eta berziklatzen ahal direnen separatze arloetan. Txalogarria da lurperatzenahal diren kantitateen murrizte haundia bezalako helburuak. Horrek guziak aldaketahaundia ekartzen du gure ondarkinen kudeaketaren arloan aintzinago eramanak zirenpolitika eskasekin edo politika ezarekin konparatuz.

"Gaur egun BTGk Batz- Baiona Iparraldeko eta Sarrikotapea guneetan bultzatzen dituenMekano-Biologiko Aurre-Tratamenduak egiten dituzten Zentroak (PTMBak) direla etaBizi!k nahi luke ikusi ea badirenez aterabide batzu egokiagoak, haundi nahiagoak beti ereerrealistak izanez eta Iparraldean epe laburrean plantan ezartzen ahal direnak."

IPARRALDEAN ERE BESTE

HONDAKIN KUDAKETA BATEN ALDE

AUZOLANTOPAKETAK

Irailaren 30ean eta urriaren 1 eta 2an honetan EuskalHerriko I. Auzolan Topaketak ospatu ziren Usurbilen.Bertzelako gizarte eredu baten aldeko lana indarberritu etaildo hortan ekimen berriak bideratzeko eta sustatzekoasmoz, Auzolan ekimenak antolatutako lehendabiziko

jarduera izan da. Gure herri-izaeran, gure kultura sustraiet-an dauden berezko sistemak eta antolakuntzak aztertu zir-an, hala nola Auzolana eta Batzarrea instituzioak, eta gauregungo gizartearen azterketa zorrotz batetik abiatuta, ins-tituzio historiko horiek zein aukera eskaintzen dizkiguteneztabaidatu zen.

Gazteak nahiz helduagoak, hainbat arlotan lanean aridiren eragileak zein orain ekiteko gogoz dauden herrita-rrak ere izan ziren, Euskal Herri osokoa (Iparralde barne):

Orotara, 72 udalerritatik etorritako partaideak elkartu ga-ra. Kanpainen aldetik Deshazkundea mugimenduko kide-ak, Bagara egitasmoa, Kontseilukoak, Basherri taldeeta-koak, Bizi-Toki, Bizi! mugimendukoak, Zero Zabor etab.

Joseba Azkarraga LANKI-ko kidearen ahotik ezagutuahal izan genuen egungo egoeran ikuspegi osoa, ekono-mia-krisiaz haratago gizartearen eta ingurumenaren krisiaere badugula ikasiz. Herri Garapena izan zen beste jorra-tutako gai bat: Euskal Herriko jatorrizko gizarte antolakun-tzan, herri-ondasunak oinarri ziren. Horregatik, egungo

jabetza pribatuaren eredutik ondasunak kolektiboak izan-en diren bertzelako sistema bateranzko eraldaketa alda-rrikatu zuen hizlariak, horretarako neurri zehatzak propo-satu zituelarik. Eraldaketa horretan eta gizarte berria eratze-an, herritarrek protagonista izan behar dutela nabarmenduzuen. Cooperativa Integral Catalanaren esperientziaezagutarazi zuen Gorka Pinillos'ek, bi urteko epe laburre-an erdietsitako lorpenen berri eman zuen. Bertzeak bertze,tokiko txanponen erabileraren zabalkundea, elikadura-

horniduran hein handi bateko buruaskitasuna eta osasun-zerbitzu publiko eta alternatibo baten eratzea azaldu zitu-en. Kooperatiba Integrala eratzearen formula EuskalHerrira ekartzeko proposamena eginez amaitu zuen beresolasaldia.

Mari Karmen Basterretxeak Euskal kultura eta Auzol-ana bere ikerketaren ildo nagusiak azaldu zituen: jatorriz-ko euskal gizartean indarrean izandako balioak begirunea,elkartasuna eta zuzentasuna direla eta gizarte-eredu horret-an emakumeak kultura-transmititzaile gisa izan duen ga-rrantzia aurkeztu zituen Antropologian aditu honek. Hareniritziz, gure bizimoduak antolatzerakoan edo gure ingu-ruarekin harremanak eratzerakoan, balioek bideratzen du-te gure jokamoldea: Taldean aritzea, elkartasuna eta ber-

dintasuna ahalbidetuz, edo lehia batean aritzea, nor-gehiagokara eta bakardadera joz.Felix Rodrigo Mora egi-e madrildarra ere aritu zen

topaketetan. Egile hau zorrotza da egungo gizarte eredua-rekiko, eta hurrengo urteetan sistemaren gainbehera kaoti-koa aurreikusten du. Horregatik, herritarrek berehala eu-ren burua antolatzen hasteko beharra antzematen du, etahorretarako berebizikoa dela historikoki armonian eta bizi-kidetzan oinarrituz bizitzea ahalbidetu duen Batzarreaerakundea aztertu eta ezagutzea.

Jaione Mitxeltorenaren Auzolanaren Kultura (Txala-parta) liburua aurkeztu zen. Auzolanaren kultura bat egonbadagoela dakusagu, baina beharrezkoa dela hori hobeezagutzea, aintzat hartzea, eta egungo erronkei erantzu-teko berebizikoa izan daitekeela ohartaraztea.

Gero lantaldeak osatu ziren elkarrekin eztabaidatzeko,balorazioa egin zen eta etorkizunerako helburuak zehaztuziren.

www.auzolan.info


8/13/2019 Boletina 100

26/32

Nuestra transnacional ms boyante, Iberdrola, siga subiendo como as lo demuestra eltorren que ya han terminado de construir y que este septiembre abra sus puertas. La To-

rre Iberdrola ya est adems incluida en los folletos tursticos aadindose al Gug-genheim como nueva atraccin turstica de la villa. Una torre en plena crisis

econmica, aos despus de que la burbuja del ladrillo hiciera 'pum', que viene

a simbolizar

como lo son todos los edificios de este tipo- la pujanza de laenergtica bilbana. Con unos beneficios de 2143 millones de euros desde eneroa septiembre de 2011, la compaa sigue adelante gracias a lo que pagamos porla luz , 30.431 millones de euro, y no slo aqu sino en todos en esos pases en

los que est presente ahora y en especial en latinoamericana de donde procedela mitad (45%) de sus beneficios. Sin contar con las cifras finales, la Torre tena

un presupuesto inicial de 200 millones de euros, un exceso en estos tiempos.La torre sin embargo en su descomunalidad no puede estar ocupada total-

mente por Iberdrola, ni por su socio e inversor BBK. La mitad del edificio estaofertado en alquiler. Pero hay tener en cuenta el momento actual en el que porejemplo el BBVA no puede deshacerse de su edificio de la Gran Va bilbana

o del edificio Isozaki Atea (muy cercano a la Torre Iberdrola) cuyos pisos delujo una vez construidos no se pudieron vender y la BBVA los mantiene comoaval por el dinero invertido.

Adems de la grandeza que la torre quiere transmitir y que es ms que cri-ticable, an lo es ms el intento por Iberdrola por vendernos este edificio co-

mo verde. Cuenta con su propia pgina de internet (torreiberdrola.es) en laque se encarga de ensalzar las presuntas prcticas verdes en las aplicadas en

su costruccin. Acostumbrados al lavado verde de Iberdrola donde alaban suenerga verde escondindonos sus trmicas, nucleares e hidrulicas, esto noes de sorprender. En l se alardea de contar con certificado LEED, de estar si-

tuado en una zona bien comunicada con transporte pblico, de tener aparca-miento para bicis, de contar con un sistema de optimizacin de agua, de aho-

rro enrgico de un 20 %... sin explicar cual es el gasto de mantener la cale-faccin o aire acondicionado en esa torre de cristal, la luz a la noche en sus

161 metros de altura... porque un smbolo as adems debe ser bien visible24 horas!! O el gasto de 22 ascensores subiendo y bajando para acercar

a los trabajadores de la compaa a los pisos 28-35 o a losde BBK del 19 al 27!! Lo mismo se extiende a su construc-cin en la que la compaa indica que al menos un 20%del total del contenido de material reciclado como si estofuese suficiente en un edificio de ese volumen o como sifuera posible verificarse, y que al menos un 20% del totalde los materiales empleados provienen de un radio de 800km.... sin contar que para construir este mamotreto se em-plearon 8.500 toneladas de acero y 60.000 de hormign conel impacto ambiental que supone tanto la extraccin de hie-rro como la de ridos para el hormign y su impacto en fun-dicin y coccin en el efecto invernadero, etc. Por tanto,adems de simbolizar su grandeza capitalista, la nueva To-rre Iberdrola confirma la continuacin de la hipocresa de

esta empresa con sede en Bilbo.

(...) Gezurra dirudien arren, hondakinak are gehiago ugaritu dira urte hartatik espazioan. Laura Gregok All Things Nuclearblogean erakutsi duen grafikoak garbi nabarmentzen du. Ez da kasualitatea. 2007ko otsailean, NBEak aipatu IADCren gomen-dioak publikoki bere egin zituen hilabetean bertan, lau espaziontzi desegin zituzten orbitan, milaka txatar zati gehiago barreia-tuz. Lauetatik hiruk askoz zabor gutxiago sortuko zuketen baldin eta beren jabeek aldez aurretik erregaiz eta bestelakoz hustubalituzte... gomendioek eskatu bezala.

Laugarrenarena lotsagarriagoa izan zen: Txinak bere satelite bat suntsitu zuen lurretik jaurtitako kohete berezi baten bidez,sateliteen kontrako armak probatzeko. Justu horixe da IADCren gidaliburuak espresuki ez egiteko eskatzen duen gauzetako bat.Txina ordura arte espazioko gerraren kontra mintzatu izan zen, baina 2007an erakutsi nahi izan zion munduari lehiaketa horre-

tan ere aurreko muturrean nahi zuela. Ordainetan, metraila gehiago Lurraren orbitan.Pentsa dezakezue idatzi zuen orduan Gregok zer litzatekeen burnizko kanika batek, bala baten halako 10eko abiaduran

doanak, jotzea makina bat espresuki arin egina. Txinak test anti-satelitearekin horrelako 35.000 kanika barreiatu ditu, zentimetroinguruko piezak. Eta 1.500 gehiago 10 zentimetrokoak edo handiagoak. Gure telefono mugikorrak, telebistak eta abar laneanedukitzeko orbitan dauden sateliteek zenbat puska utzi dituzten ez dakigu, ezta zaharkitutakoan lurreratzean zenbat gehiago sor-tuko dituzten. Baina hasi gara ohartzen gora jaurtitako guztia datorrela berriro behera.

La TorreIberdrolainaugurada


(ibertrola.blogspot.com)

(27. orrialdetik)

8/13/2019 Boletina 100

27/32

kkoo

mmuunn

iikkaabbiiddee

ttaatt

iikk

Irailaren 23an gizakiak ekoiztutako satelite bat, sei tona txatar, 26 puskatan zatiturik itzuli zen Lurrera eta OzeanoBare gainean barreiatu. Zatiotako bat kristauren bati gazta gainera erortzeko probabilitatea oso txikia omen zen,3.200etik bakarra. Probabilitate txikia? Loteria egokitzekoa askoz txikiagoa izanagatik jokatzen segitzen dugu.

Irudian Goi Eguratsa Ikertzeko Satelitea (ingelesez Uper Atmosphere Research Satellite, UARS) goragotik bestebatek argazkian hartuta. 10 metro luze eta diametroa 4 metro, sei tona inguruko pisua egiten zuen. 1991ko irailean ut-zi zuen Discovery koheteak 6

Irudian Goi Eguratsa Ikertzeko Satelitea (ingelesez Uper Atmosphere Research Satellite, UARS) goragotik bestebatek argazkian hartuta. 10 metro luze eta diametroa 4 metro, sei tona inguruko pisua egiten zuen. 1991ko irailean ut-zi zuen Discovery koheteak 600 kilometro inguruko altueran, Lurraren atmosfera ikertu zezan. Zehazkiago, UARSaklagundu behar zuen hobeto ezagutzen Lurretik 15 eta 100 km arteko atmosferan gertatzen dena: eguratsaren osaketaeta kanpoko indarren, esaterako Eguzkiaren erradiazioen eta eremu magnetikoen, eragina. 2005ean itzalarazi zuten,George Bushek ikerketarako diru laguntzak murriztuta. Irailaren 24an itzuli zen atmosferara. Baina lehenagotik zebi-len txatar multzo alderrai: 2010eko urrian Nazioarteko Espazio Estazioak maniobra egin behar izan zuen UARSare-kin talka ez egiteko. Ozeano Barean amildu zen azkenean.

Goi Eguratsa Ikertzeko Satelitea (UARS ingelesezko sigletan) 14 urtez aritu zen bere lana xuxen burutzen, ondo-

ren beste sei urtez Lurraren gainean alferrik jira eta bira ibiltzeko. Gizakien kontrolpetik aspaldi eskapu eginik, at-mosferan sartu eta gehienik desegin egin zen marruskaduragatik, baina kiskali gabeko 26 bat pieza lurreraino iritsi zi-ren. Hobe itsasoraino esatea, Ozeano Bareko punturen batean hondoratu baitziren.

1991ean Discovery transbordadorearekin aireratutako hamar metroko tramankuluak ofizialki aztertu zuen Lurrakinguruan daukan ozono geruza; horrez gain bestelako zein helburu zuen jakitea ez da erraza, tartean militarrak ego-nik. Erregaia kontatu gabe sei tona inguru pisatzen zuen satelitea garaiko 750 milioi dolar kostatu zen. Guregandik580 kilometrotara egon da geroztik orbitan.

Bitxikeria dirudien albistea gero eta sarriago errepikatzen da. Irailaren 23an erori bazen azkena, hurrengoa urria-ren bukaerarako iragartzen da, Rosat satelitea, uniber-tsoaren kartografia egiten jardun omen duen teleskopio mugiko-rra. 2,4 tona pisatzen du, eta adituek uste dute horien erdia osatzen duten piezak iritsiko direla lurreraino. Norbait kas-kezurrean kolpatzeko erori berriak baino aukerak are handiagoak dauzka Rosatek, 2.000tik bat, NASAk onargarritzat

jotzen duen 10.000tik batekoa baino askoz arriskutsuagoa da.Gero eta ugariago itzuliko digu itzuli esan behar, gizakiok bidalia da eta txatarra espazioak. AEBetako Union

of Concerned Scientists (Zientzialari Arduratsuen Elkartea) delakoak daukan All Things Nuclear blog oparoan LauraGregok uztailean jorratu zuen espazioko zaborraren gaia: Espazioko txatarra: [urte batzuetako] aurrerapenaren ondo-ren, hamarkada tamalgarria.

Ekaineko albiste ez oso zabaldu baten aipamenarekin hasten da Gregoren artikulua. Izan ere, ekainean ISS Na-zioarteko Espazio Estazioko eskifaiak eskotilak itxi eta Soyuz kapsulan gorde behar izan zuen, ortzian barrena zebi-len pusken bat haiengandik hurbil pasatzekoa zelako.

Puska txikiak dira horrelakoak, satelite eta koheteen osagaiak, baina sekulako abiaduran dabiltza: segundoko 10,hau da, orduko 35.000 kilometroko txistuan, datorren gramo bateko piezatxoak orduko 100 kilometrokoan datorren100 kiloko burdin batek adinako kaltea eragin dezake.

Ekainaren 28ko New York Times-en Kenneth Chang-ek azaldu zuenez, espazioko estazioko eskifaiak Soyuz kap-suletan egingo zuten baldin eta metalezko ale galdu hark instalazioa birrindu izan balu. 350 metrora pasa zitzaien, zorionez.

Kasu honetan iheserako maniobra abiarazi zuten NASAk kalkulatu zuelako pieza alderrai harekin topo egiteko au-kerak 360 artetik batekoak zirela. Erreakzionatzeko halako larritasunik ez dagoenean, estazioa mugiarazten dute, tal-ka saihesteko.

Kanikak ez, metrailakiak dira

1957an errusiarrek lehenbiziko Sputnika jaurti zutenetik, gizakiak Lurraren orbitan biraka milioi erdi puska bainogehiago laga ditu. Han goian sekulako bake isila gozatzen dela esan izan zaigun arren, paraje arriskutsua bihurtua da.

Edozerekin egin dezakezu tupust, izan satelite baten zatiki edo gizakiek utzitako simaur, aurreko sateliteek galdu-tako kamera, sentsore, leiar... Ekainean ebakuatzeko maniobra burutu behar izan zuen eskifaiari berari 2009ko mart-xoan oso hurbil pasatu zitzaion aspaldiko satelite baten motorra.

Igoeran koheteek utzitako atal eta erregaiak ere kontrolik gabe dabiltza. NASAko Jonathan McDowellek NewYork Timesi esan dionez horiek ez dira orain koheteen atal: 500 metraila ale dira. NASA eta beste agentziek etengabe jakinarazten dizkiete espazioan sateliteren bat duten estatu eta konpainia pribatuei alarma ohar berriak. Honaadibide bat, amerikarrek emana. Txinak 2007an egin zuenetik sateliteak misilez suntsitzeko froga, operazio haren on-dorioz sortutako txatarrek 677 ohar eragin dituzte. Beste datu bat: 2010etik gaurdaino orbita apalean dauden sateli-teen jabeek 100 maniobra baino gehiago egin behar izan dituzte kolisioak ekiditeko.

Zabor multzo handi horrek hor segituko du dozenaka urtez, eta gutxitu ez ezik gehitu egingo da. Nola oztopatuemendatze hori? 1990tik Nazio Batuen Erakundeak, COPUOS Kanpoko aldeko Espazioaren Erabilera BaketsurakoBatzordearen barruan martxan dauka azpibatzorde berezi bat, IADC Espazioko Zaborren Koordinaziorako Komitea.Urte luzeotan gomendioak eskaini dizkie kohete eta satelitegintzan ari diren estatu eta konpainiei, bai jaurtitzerakoaneta bai itzulerakoan sortzen dituzten hondakinak murrizteko. Gomendio guztiok 2007an NBEak berak formalki on-tzat eman zituen.

Zeruan zero zabor, txatarkoxkor batek mailatu ez zaitzan

(Pello Zubiria, Argia, 2293. alea 2011-10-09 )


(26. orrialdera)

8/13/2019 Boletina 100

28/32

kkoo

mmuunn

iikkaabb

iiddee

ttaatt

iikkEl TAV en Nafarroa costar el doble de lo previsto(GARA 2011-10-21)

La delegada del Gobierno espaol en Nafarroa, Elma Siz, y el presidente de Renfe se felicitan por la inclu-sin del trazado navarro del TAV dentro de los proyectos prioritarios de la UE. En su declaracin de ayer, des-velaron que el coste de las obras rondar los 4.000 millones.

La inclusin por parte de la UE del tramo navarro del TAV dentro de sus redes de transporte prioritarias (lo

que implica que cofinanciar en un 10% o un 20% de las obras) fue aprovechada por la delegada del Gobiernoespaol en Nafarroa, Elma Siz, para hablar a las claras sobre cunto va a costar la infraestructura en este he-rrialde: 4.000 millones de euros. Esto supone duplicar la cifra inicial anunciada anteriormente por Madrid e, in-cluso, supera con creces las previsiones hechas por AHT Gelditu!, que sopesaba que las obras podran suponerunos 3.000 millones.

Adems de que las cifras se han disparado, el Gobierno navarro contina adelantando el dinero para conse-guir que las obras cumplan los plazos. El Ejecutivo de Iruea es el encargado de costear la infraestructura de laobra (excavacin, plataforma, hormigonar...), asumiendo Adif-Renfe los gastos de la superestructura (tendidoselctricos, catenarias, coches, etctera).

Fue el propio presidente de Renfe, Tefilo Serrano, acompaado por Elma Siz en Iruea, quien dio la cifrade los 4.000 millones. Serrano camufl el sobrecoste afirmando que supone una gran noticia que la UE haya ad-mitido tambin el eje ferroviario Cantbrico-Mediterrneo entre sus obras prioritarias. Desde el punto de vistade Navarra, esta decisin debe llenarnos de satisfaccin porque asegura una conexin de alta velocidad ratifica-da como parte de la red bsica europea, seal.

Ikastetxeetan Internet konexioa kableen bidez egitea lehenetsi beharko litzatekeela adierazi du EuropakoKontseiluak. Sakelako telefonoak eta Internetera kablerik gabe konektatzeko gailuak mugatzeko eskatu duEuropako Kontseiluak. Eremu elektromagnetikoei buruz txosten bat egin du kontseiluak, eta neurriak hartzekoeskatu die Europako Batasuneko herrialdeei; bereziki eskoletan eta umeak dauden inguruetan. Ahalik etagutxien erabili beharko lirateke sakelakoak eta Interneteko wifi sistemaren gisakoak, kontseiluaren arabera.Onartu du oraindik ez dutela egiaztatu gailu horiek kalte egiten dietela pertsonei badirudi kaltegarri direlagiza gorputzarentzat, dio kontseiluak, baina, badaezpada, neurriak hartzeko eskatu die herrialdeei.

Kieven, Ukrainan, bilera zuen atzo Europako Kontseiluak, eremu elektromagnetikoei buruzko ebazpen batemateko. Proposamen bat bazuten mahai gainean, Jean Huss hautagai luxenburgotarrarena. Irmoa da txostenhori: sakelakoak eta wifi sistema eskoletan-eta debekatu egin beharko liratekeela dio. Azkenean, ordea,erdibideko aukeraren alde egin du kontseiluak: debekua ez, mugatzea galdegin du. Nolabait ere, OMEOsasunerako Mundu Erakundearen-eta bidetik jo du, hortaz, kontseiluak. Berez, ez du ahalik herrialdeeineurriak harrarazteko, baina itzal handikoa da.

Agintariek gai horiekiko axolagabe jokatzen dutela salatu du Europako Kontseiluak azken ebazpenhorretan: Oraindik ere erreakzio falta sumatzen da. Ezjakintasuna da horren zergatia: oraindik ere egiaztatugabe dagoenez zein kalte eragiten duten uhin elektromagnetikoek, neurririk ez dute hartzen agintariek. Bainaoharra egin du Europako Kontseiluak, atzera begiratuta: Kalteen egiaztatze zehatza izan arte neurririk ezhartzeak osasun arrisku eta kalte ekonomiko handiak ekar ditzake; hori bera gertatu zen amiantoarekin,berunezko gasolioarekin eta tabakoarekin. Hala, kalterik ez dutela eragiten egiaztatu arte gutxiago erabiltzeko

eskatu du.Umeak eta gaztetxoak hartu ditu bereziki kontuan kontseiluak, haiek direlakoan zaurgarrienak. Kanpainaksustatzeko eskatu die herrialdeei: Irakasleei, gurasoei eta umeei ohartarazi behar diete mikrouhinak igortzendituzten gailuak goiz, axolagabe eta luze erabiltzeari buruz.

Eskoletako Internet konexioa

Ikastetxeetan, ordea, etengabe ari dira jartzen wifi sistemak eta era horretakoak, Interneterako konexioaizateko. Eusko Jaurlaritza, adibidez, hori ari da sustatzen Eskola 2.0 planean. Desegokitzat jo du horikontseiluak, eta esan du kable bidezko konexioa lehenetsi behar dela eskoletan, eta sakelako telefonoenerabilera mugatu.

Neurri zorrotzagoak behar dira gisa horretako gailuak kontrolatzeko, kontseiluaren iritzian. Antenen auziajarri du mahai gainean. Horrelakoak etxe ondoan dituztenen artean maiz sortzen dira protestak, gaixotasunak

eragingo dizkieten beldur izaten direlako; ordea, gutxitan hartzen dute kontuan haien hitza. Ezin dituzteoperadorearen interesak soilik hartu aintzat; herrietako funtzionarioen, bizilagunen eta herritarren elkarteeniritzia kontuan hartu beharrekoa da, nabarmendu du kontseiluak.

Kaltea baden edo ez egiaztatzeko ikerketak sustatzeko eskatu du kontseiluak. Bitartean, neurria proposatudu: gehienezko igortzea 0,6an ez, 0,2 voltean jartzea.

Eskoletan sakelakoak eta wifi sistemaurriago erabiltzeko eskatu du Europak


8/13/2019 Boletina 100

29/32

El lehendakari P. Lpez no ha parado:antes de descubrir el gas que nos hagaindependientes enrgicamente, de visitarTe-xas y perderse en trenes, el lehendakarirecibi otro halago, el ser elegido por elClimate Group para presidir la alianza deregio-nes europeas asociada a este grupo.Prevenir que el Climate Group es unaorganizacin pblico-privada. Al parecer laeleccin se ba-sa en la labor que este "pas

ha ido desarrollando en los ltimos aos enlos mbitos de las energas limpias e inteli-gentes y ante el cambio climtico". Noqueda muy claro si con "este pas" se refie-

ren a Euskal Herria, a la CAPV o... Desde2009, esa agenda poltica ha contado conla implicacin directa del lehendakari en

su impulso y desarrollo, lo que se ha tradu-cido, en gran medida, en su incorporacina la corriente principal de la labor delGobierno. En cuanto a la labor para con elcambio climtico, a parte de la continua re-conversin industrial no se nos ocurrenmuchas ms.

hau barregura(ala negargura...)KONTUZ!Ho

rrihonetakozenbaitberrit

xantxetakoakdira!!

Bestebatzutxantxetakoakd

iruditebainaegiazkoakdir

a.

Besteedozeinkomunikabid

eetanbezala

boletinaekaina 2011

2hau barregura(ala negargura...)KONTUZ!Ho


xantxetakoakdira!!



a.


eetanbezala

boletinaekaina 2011

2hau barregura(ala negargura...)KONTUZ!Ho


xantxetakoakdira!!



a.


eetanbezala

Euskal

erkidegoa enrgia aldetik indepen-dientea izango da (behintzat). Horretara-

ko hain gaizki erabilita dagoen energia hobekibideratzen burutu zaigu... horrenbeste langabe-

tu, horrenbeste langile kaleratzko zorian...sutan daudenak... energi guzti hori bide-

ratuz gero behar duguen energi guz-

tia lortuko dugu!!

Ce

paysage si beau. Dommage, puis

aller aussi vite que vous ne pouvez pas voir

quoi que ce soit!

What a wonderful view! What a pity that it'll

go so fast it won be possible to see

fuck all!

*

Hau paisai ederra Aze pena gero hain azkar joango dela ezdela ezer ikusikoqu paisaje tan precioso Qu pena que luego vaya tanrpido que no se pueda ver ni leches*

Europar Batasunaren eta Akitaniako Gobernuaren ordezkaritza AHTa bisitatzen

txiste berdea

Zoragarria!Ziurtatu behardugu intermoda-

lean ere

BA Iber-

drolako dorrean ez diote

utzi....


8/13/2019 Boletina 100

30/32

"Alimentos bajo sospecha" (Gustavo Duch , Libros del Lince) 96 pginas PVP 7,00

2 4 5 61 3

EK DENDAazkenli uru kEK DENDA

"Las ltimas horas de la vieja luz del . La crisis ambiental, y cmo salvar el futuro" (Thom Hartmann ) Icaria3

"Manual para una economa sostenible" (Roberto Bermejo) Libros de la Catarata1

6

Pilota kalea 5, Alde Zaharra, Bilbo

2 4 61 3


"Las ltimas horas de la vieja luz del . La crisis ambiental, y cmo salvar el futuro" (Thom Hartmann ) Icaria3

"Manual para una economa sostenible" (Roberto Bermejo) Libros de la Catarata1

Pilota kalea 5, Alde Zaharra, Bilbo

2 4 5 61 3

"Viajar perdiendo el Sur. Un anlisis cr tico del turismo" (Rodrigo Fernndez Miranda, Libros en Accin)


"Vivir en deudocracia" (Vari

Boletina 100

Documents

Transcript of Boletina 100