BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006...
Transcript of BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006...
Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
SUMARIO
1. Procedementos de natureza normativa1.1 Leis e outras normas1.1.1. Leis
—Lei de dereito civil de Galicia 14534
(Versión electrónica en www.parlamentodegalicia.es)
1. Procedementos de natureza normativa1.1 Leis e outras normas1.1.1. Leis
Lei de dereito civil de Galicia
O Pleno da Cámara, na reunión do 6 de xuño de 2006, adop-
tou os seguintes acordos:
Aprobación do ditame en Pleno:
- 07/PPL-0002 (1886)
De dereito civil de Galicia (Ponencia conxunta)
Sométese a votación o dictame e resulta aprobado pola una-
nimidade dos 74 deputados e deputadas presentes.
O que se publica para xeral coñecemento.
Santiago de Compostela, 8 de xuño de 2006
Dolores Villarino Santiago
Presidenta
Lei de dereito civil de Galicia
Preámbulo
I
«O dereito civil de Galicia é unha creación xenuína do pobo
galego. Como dereito regulador de relacións entre suxeitos
privados, xorde ao longo dos séculos na medida en que a súa
necesidade se fai patente, fronte a un dereito que, por ser
común, negaba as nosas peculiaridades xurídicas emanadas
do máis fondo sentir do noso pobo. É por iso un froito da
realidade social e, como tal, cambiante ao longo do tempo,
de xeito que mentres unhas institucións perden vixencia apa-
recen outras que tratan de se acomodar á nova situación.
Esta tensión entre a realidade e a supervivencia de formas
xurídicas que van sendo superadas foi dando, así mesmo,
novo sentido a novas institucións, xa que poucas veces se
poderá atopar unha relación funcional tan estreita entre esas
necesidades que as institucións xurídicas tentan acadar e as
realidades de cada momento histórico.
Este proceso de creación consuetudinario e do dereito civil,
como froito dunha realidade concreta no tempo e no espazo,
viuse, certamente, interrompido polo movemento codifica-
dor uniformador xurdido no século XIX. É, precisamente, o
Código civil de 1889 o que coloca á marxe da legalidade
vixente unha boa parte do noso dereito civil propio, sen que
esta situación fose, nin moito menos, resolta coa promulga-
ción, en 1963, da Compilación do dereito civil de Galicia,
fragmentaria, incompleta, falta de entidade propia dun sis-
tema xurídico e, en consecuencia, en boa parte, de costas á
realidade social.
O Estatuto de autonomía de Galicia de 1981 creou un novo
marco, dentro do que pode conservarse, modificarse e desen-
volverse o dereito civil galego, tal como determina no artigo
27.4, ao fixar a competencia exclusiva da Comunidade Autó-
noma, ao abeiro do previsto no artigo 149.1.8.) da Constitu-
ción española de 1978. Sen prexuízo da competencia estatal
en materia de lexislación civil, de acordo co previsto na
Constitución e nos estatutos de autonomía, as comunidades
autónomas poderán conservar, modificar e desenvolver os
seus propios dereitos civís, forais ou especiais, alí onde exis-
tan. O marco estatutario completouse ademais coas súas pre-
visións específicas sobre a parroquia rural, de acordo cos arti-
gos 27.2 e 40 do Estatuto, que asoma nas disposicións desta
lei sobre a comunidade veciñal, sobre as comunidades de
augas ou sobre o réxime xurídico dos montes veciñais en
man común, incorporados ao dereito autonómico por mor do
previsto no devandito artigo 27 do propio Estatuto, entre
outras competencias que inciden, naturalmente, sobre os
máis diversos aspectos das relacións xurídico-privadas.
De singular transcendencia para o dereito civil galego é o
artigo 38 do Estatuto de autonomía, expresivo das fontes do
dereito propio de Galicia. No seu parágrafo terceiro di que «Na
determinación das fontes do dereito civil o Estado respectará
as normas do dereito civil galego». Esta lei, no seu título pre-
liminar, fai uso desta facultade e especifica nitidamente que o
dereito civil de Galicia estará integrado polos usos e os costu-
mes propios e polas normas contidas nesta lei, así como polas
demais leis galegas que o conserven, desenvolvan ou modifi-
quen. Nos demais artigos do título preliminar complétase o
marco das normas do dereito civil de Galicia dentro das máis
estritas previsións constitucionais e estatutarias.
A Sentenza do Tribunal Constitucional número 182/1992,
sobre a Lei 2/1986, do 10 de decembro, do Parlamento de
Galicia, de prórroga no réxime de arrendamentos rústicos
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14534
Número 15912 de xuño de 2006
para Galicia, interpretou, moi axeitadamente, as expresións
constitucionais e estatutarias sobre o ámbito material no que
debía conservarse, modificarse ou desenvolverse o dereito
civil galego. Dixo expresa e nitidamente que, sendo certo
que a vixente Compilación do dereito civil de Galicia non
contén ningunha regra, directa e expresa, sobre o arrenda-
mento rústico, non o é menos –como consideración de prin-
cipio– que a competencia autonómica para a conservación, a
modificación e o desenvolvemento do propio dereito civil
pode dar lugar, segundo xa dixera na recente Sentenza do
Tribunal Constitucional 121/1992 (fundamento xurídico
2.º), a unha recepción e formalización lexislativa de costu-
mes e usos efectivamente vixentes no respectivo territorio
autonómico, eventualidade, esta última, que resulta aínda
máis clara visto o enunciado do referido artigo 27.4 do Esta-
tuto de autonomía de Galicia, pois na idea de «institución»
xurídica, presente en tal precepto, intégranse ou pódense
integrar, con naturalidade, posibles normas consuetudina-
rias. En similar sentido pronunciáronse os distintos congre-
sos de dereito galego, cando proclaman que a Compilación
de 1963 non era a expresión completa do noso dereito civil
e, pola contra, fóra dela pervivían moitas institucións que
agardaban a súa incorporación ao dereito vixente.» (sic)
II
Esta Lei de dereito civil de Galicia tenta, pois, desenvolver,
en todos os seus aspectos, aquelas institucións xurídico-pri-
vadas que realmente estivesen vivas no dereito propio de
Galicia. De seguro que existen institucións que a lei non
regula e que teñen méritos propios para ser incorporadas ao
dereito escrito de Galicia. Por iso, en previsión da existencia
de tales institucións, pero tamén das dúbidas e dos proble-
mas que a aplicación desta lei puidese suscitar na práctica,
establécese unha fórmula co fin de que se someta, cando se
coide oportuno, como máximo no prazo de cinco anos, a
unha avaliación o presente texto mediante o informe dunha
ponencia especial, sen prexuízo da iniciativa parlamentaria
que pode existir en calquera momento, de xeito que os gru-
pos parlamentarios ou a Xunta de Galicia puidesen facer no
seu día uso de oportunas iniciativas lexislativas que permi-
tan a conservación, a modificación ou o desenvolvemento
propio do dereito de Galicia.
Estamos ante un dereito vivo de Galicia. Nado nos campos
galegos, como emanación singular dun rico dereito agrario,
desbordado hoxe, incluso na vida cotiá das súas urbes.
Lonxe da preocupación de calquera tentación arqueolóxico-
xurídica, a lei pretende regular institucións válidas para os
intereses e as necesidades do pobo galego. As comunidades
de montes veciñais en man común, as de augas, as agras e os
vilares teñen unha regulación específica. A dúbida sobre a
posible incorporación dunha regulación dos muíños de her-
deiros como unha institución viva do dereito galego levou a
ponencia ao convencemento da oportunidade da súa inclu-
sión, por canto pode ter de interese como elemento de inter-
pretación e integración dun sistema xurídico-civil propio de
Galicia. O título dedicado ás serventías ocupa un largo e
longo espazo, xa que as relacións de veciñanza e a propia
configuración do sistema agrario galego así o aconsellan. En
canto aos contratos, a parzaría, o arrendamento rústico e o
lugar acasarado teñen hoxe unha excelente vitalidade, o que
aconsella a súa regulación por medio desta lei.
Se vivo e expresivo dun dereito propio é o sinalado no pará-
grafo anterior, complétase a súa riqueza con aquelas institu-
cións constitutivas dun réxime económico familiar con fór-
mulas específicas de dereito sucesorio, integradoras dunhas
relacións xurídico-privadas de gran alcance, pois definen as
formas familiares e o papel da casa no desenvolvemento non
só do dereito galego, senón tamén de grandes elementos
explicativos da cultura galega. Institucións como o vitalicio,
tan vivo na realidade social galega, acadan agora un estatuto
xurídico que as circunstancias do noso tempo reclaman.
A devandita Lei 4/1995, do 24 de maio, de dereito civil de
Galicia, marcou o camiño no exercicio da competencia para
a conservación, a modificación e o desenvolvemento das
institucións do dereito civil galego (artigo 27.3 do Estatuto
de autonomía de Galicia). Malia o tempo transcorrido, a
doutrina científica, a práctica forense e a xurisprudencia
puxeron de manifesto a inexplicable repetición de dous arti-
gos do texto legal, a introdución dalgúns preceptos super-
fluos e a regulación ambigua dalgunhas materias que xera-
ron conflitos na súa interpretación ou aplicación. Por estas
razóns, aínda que agora se conserve a regulación existente
de moitas das institucións tradicionais, unha eficiente polí-
tica lexislativa debe tentar mellorar algúns aspectos das ins-
titucións referidas aos montes veciñais en man común, ás
augas de torna a torna ou pilla pillota, ao cómaro, o ribazo e
o arró, ás serventías, ás servidumes de paso, á parzaría do
lugar acasarado, ao dereito de labrar e posuír, á compañía
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14535
familiar galega, ao réxime económico familiar e mais ao
importante título referido aos dereitos sucesorios.
Congruentes con esa liña de mellora do texto lexislativo
vixente déronse pasos a prol da modificación dalgúns artigos
relativos ás fontes do dereito civil (artigo 1), aos arrendamen-
tos rústicos –pola incidencia das leis estatais 49/2003, do 26
de novembro, e 26/2005, do 30 de novembro–, ás parzarías e
ao dereito sucesorio. Chámase a atención sobre a nova regu-
lación do artigo 234.3.º), que estende a obriga de lles prestar
alimentos aos fillos e aos ascendentes que o precisen, sen ter
que reunir a condición de comúns, modificación que vai inci-
dir na cuestión de inconstitucionalidade núm. 311/2003 en
relación co artigo 123.3.º) da Lei do 24 de maio de 1995.
Por último, a ponencia coidou oportuno acometer o desen-
volvemento, no dereito civil de Galicia, dalgunhas materias
non reguladas na Lei do 24 de maio de 1995, como son as
relativas á protección de menores, á adopción e á autotutela,
institucións que se recollen en corenta e seis artigos na súa
vertente civil, deixando fóra do seu ámbito os aspectos
administrativos e procesuais. Tamén hai que subliñar a regu-
lación no texto legal das institucións derivadas de relacións
de veciñanza, como son a gabia, o resío, a venela e os mon-
tes abertais, institucións de dereito consuetudinario reflecti-
das no informe do Consello da Cultura Galega e que a
ponencia considerou oportuno desenvolver.
Título preliminar
Artigo 1
1. As fontes do dereito civil de Galicia son a lei, o costume
e os principios xerais que integran e informan o ordena-
mento xurídico galego.
2. O costume rexerá en defecto de lei galega aplicable.
3. En defecto de lei e costume galegos, aplicarase con carác-
ter supletorio o dereito civil xeral do Estado, cando non se
opoña aos principios do ordenamento xurídico galego.
Artigo 2
1. Os usos e costumes notorios non requirirán proba. Son
notorios, ademais dos usos e os costumes compilados, os
aplicados polo Tribunal Supremo, polo Tribunal Superior de
Xustiza de Galicia ou pola antiga Audiencia Territorial de
Galicia.
2. O dereito galego interpretarase e integrarase desde os
principios xerais que o informan, así como coas leis, os usos,
os costumes, a xurisprudencia emanada do Tribunal Supe-
rior de Xustiza de Galicia e mais a doutrina que encarna a
tradición xurídica galega.
Artigo 3
O dereito civil galego terá eficacia no territorio da comuni-
dade autónoma. Exceptúanse os casos nos que, conforme o
dereito interrexional ou internacional privado, deban apli-
carse outras normas.
Artigo 4
1. A suxeición ao dereito civil de Galicia determinarase pola
veciñanza civil, consonte o disposto no dereito civil común.
2. Os galegos que residan fóra de Galicia terán dereito a
manter a veciñanza civil galega consonte o disposto no
dereito civil común e, en consecuencia, poderán seguir
suxeitos ao dereito civil de Galicia.
Título I
Da protección de menores
Capítulo I
Disposición xeral
Artigo 5
Co fin de garantir os dereitos das persoas menores e de
emendar as situacións de desamparo ou de risco nas que se
puidesen atopar, a Xunta de Galicia exercerá a través do
organismo competente a protección das persoas menores
que residan ou se atopen en Galicia.
Artigo 6
Para os efectos de decidir a medida de protección axeitada
para os menores de acordo co principio de proporcionali-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14536
Número 15912 de xuño de 2006
dade da intervención pública protectora, serán principios rei-
tores os seguintes:
1.º) O principio de supremacía do interese do menor.
2.º) O principio do mantemento do menor no núcleo ou
medio familiar ou contorno de orixe, agás que non sexa con-
veniente para o seu interese.
3.º) O principio de integración familiar do menor nunha
nova familia por medio da adopción.
4.º) O principio de integración social do menor nun
ambiente familiar por medio do acollemento.
5.º) O principio da máis pronta definición da situación do menor.
Capítulo II
Do desamparo e da tutela administrativa
Sección 1.ª
Disposición xeral.
Artigo 7
Correspóndelle á entidade pública competente a tutela das
persoas menores que se atopen en situación de desamparo.
Considérase desamparo a situación que se produce de feito
por mor do incumprimento ou do imposible ou inadecuado
exercicio dos deberes de protección establecidos polas leis
para a garda dos menores, cando estes queden privados da
necesaria asistencia.
Sección 2.ª
Da declaración de desamparo
Artigo 8
1. A situación de desamparo deberase apreciar nun procede-
mento administrativo no que se lles dará audiencia aos titu-
lares de deberes de protección referidos no artigo anterior e
deberase declarar mediante unha resolución motivada que
implicará a conseguinte asunción da tutela.
2. A devandita resolución administrativa deberase pór en
coñecemento do ministerio fiscal e deberalles ser notificada
aos titulares de deberes de protección escoitados no proce-
demento de apreciación e declaración do desamparo nun
prazo de corenta e oito horas.
3. Os devanditos titulares de deberes de protección serán
informados no momento da notificación das causas que
deron lugar á intervención da administración e dos posibles
efectos da decisión adoptada. A información deberase facer
de forma presencial, de xeito claro e comprensible.
4. Para formular oposición perante os tribunais civís ás reso-
lucións en materia de protección de menores non será nece-
saria a reclamación previa na vía administrativa. A oposi-
ción ás resolucións administrativas en materia de protección
de menores rexerase polo disposto no artigo 780 e concor-
dantes da Lei de axuizamento civil.
Artigo 9
1. A declaración de desamparo e a conseguinte asunción da
tutela pola entidade pública traen consigo a suspensión da
patria potestade ou da tutela ordinaria á que estivese some-
tida a persoa menor.
2. Malia o anterior, serán válidos os actos de contido patri-
monial que realicen os pais ou titores en representación da
persoa menor e que sexan beneficiosos para ela.
Sección 3.ª
Das medidas de protección
Artigo 10
1. A actuación da entidade pública respecto da persoa menor
declarada en desamparo consistirá en promover algunha das
seguintes medidas:
1.ª) A reinserción do menor no propio núcleo familiar no que
se producise o desamparo, cando isto sexa posible e o inte-
rese do menor o aconselle.
2.ª) A constitución da tutela ordinaria, nos casos en que sexa
conveniente para o interese do menor.
3.ª) A adopción, cando non sexa conveniente a reinserción
do menor na súa familia de orixe.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14537
4.ª) A declaración de incapacidade do menor, no caso de
concorrer algunha das causas de incapacitación.
2. De non ser posible a reinserción da persoa menor na súa
propia familia ou de se constituír a tutela ordinaria ou a
adopción, correspóndelle á entidade pública a garda da per-
soa menor, que se exercitará por medio do acollemento.
Capítulo III
Da garda administrativa
Sección 1.ª
Disposición xeral
Artigo 11
Correspóndelle á administración a garda das persoas meno-
res:
1.º) Como función inherente á tutela administrativa asumida
pola entidade pública nos casos en que se declare o desamparo.
2.º) Cando por solicitude dos titulares dos deberes de pro-
tección a entidade pública acceda a asumila provisional-
mente.
3.º) Se así o acorda o xuíz nos casos en que legalmente pro-
ceda.
Sección 2.ª
Da garda administrativa asumida por solicitude á entidade
pública
Artigo 12
1. No caso de mediar circunstancias graves que lles impidan
exercitar as súas funcións, os titulares dos deberes de pro-
tección poderán solicitar da entidade pública competente
que asuma a garda do menor durante o tempo que sexa pre-
ciso.
2. De se aceptar a solicitude, a cesión da garda á entidade
pública deberase facer por escrito, no que se fará constar que os
pais, os titores ou os gardadores foron informados das respon-
sabilidades que seguen a manter respecto do menor, así como
do xeito no que a administración exercerá a devandita garda.
3. Nos supostos de garda de feito, a entidade pública procu-
rará ademais a formalización da situación da persoa menor
promovendo a medida de protección que corresponda.
4. Cando concorran circunstancias que así o aconsellen, a
administración poderá modificar a forma de exercicio da
garda. Neste caso deberáselles comunicar aos pais, os titores
ou os gardadores, así como ao ministerio fiscal, a razón da
modificación e a nova forma de garda adoptada.
Artigo 13
1. A garda administrativa asumida por solicitude á entidade
pública cesará:
1.º) Por pedimento dos titulares dos deberes de protección.
2.º) Por decisión da propia entidade pública cando, en aten-
ción ao interese do menor, considere que non se xustifica a
persistencia da situación de garda administrativa.
2. En ambos os dous casos, sen prexuízo de que a entidade
pública competente poida promover a medida de protección
que coide procedente.
Sección 3.ª
Do exercicio da garda administrativa: O acollemento.
Disposicións xerais
Artigo 14
1. O coidado e a protección do menor serán exercidos pola
entidade pública correspondente mediante o acollemento do
menor.
2. O acollemento pode ser familiar ou residencial. No pri-
meiro, o coidado e a protección do menor exercítanos a per-
soa ou as persoas do grupo familiar determinadas pola enti-
dade pública. No acollemento residencial a garda exercítaa o
director do centro ou da institución en que sexa acollido o
menor.
3. Teña ou non a administración a tutela ou a garda do
menor, a constitución do acollemento require sempre o con-
sentimento da entidade pública competente.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14538
Número 15912 de xuño de 2006
Artigo 15
1. Terase que evitar que o exercicio do coidado e da protec-
ción do menor traia consigo a separación dos irmáns, procu-
rando que sexan acollidos por unha mesma persoa ou per-
soas e, de ser o caso, nun único centro ou institución.
2. De xurdir problemas graves de convivencia, o propio
menor ou calquera persoa que teña coñecemento da situa-
ción poderán solicitar o cesamento ou a remoción da garda.
3. Todas as actuacións de formalización e cesación do aco-
llemento practicaranse coa obrigada reserva.
Sección 4.ª
Do acollemento familiar
Artigo 16
1. O acollemento familiar produce a plena participación do
menor na vida de familia e imponlle a quen o recibe as obri-
gas de velar por el, telo na súa compañía, alimentalo, edu-
calo e procurarlle unha formación integral.
2. Agás que o interese da persoa menor o desaconselle, pro-
curarase o acollemento familiar dunha persoa ou das persoas
que formen parte da familia ou do contorno de orixe do
menor, evitando a súa erradicación do propio ámbito fami-
liar e social.
Artigo 17
O acollemento familiar pode asumir as modalidades de aco-
llemento simple, permanente ou preadoptivo.
Artigo 18
O acollemento familiar simple, como modo de exercicio do
coidado e da protección dos menores baixo a garda adminis-
trativa, ten carácter transitorio e procédese á súa constitución:
1.º) Nos casos en que se prevexa como posible a reinserción
do menor na súa propia familia.
2.º) Como medida provisional ata que se lle poida procurar
ao menor outra forma de protección máis estable.
Artigo 19
1. O acollemento familiar permanente só procederá respecto
de menores declarados en desamparo cando o interese do
menor así o aconselle.
2. Nestes casos, a entidade pública poderá solicitar do xuíz
que se lle atribúan a quen acolle o menor as facultades que
faciliten o desempeño das súas funcións.
Artigo 20
1. O acollemento familiar preadoptivo formalizarao a enti-
dade pública cando eleve perante a autoridade xudicial a
proposta de adopción dun menor. Para iso cómpre:
1.º) Que o menor se atope declarado en situación de desam-
paro.
2.º) Que os acolledores sexan seleccionados, que reúnan os
requisitos precisos para adoptar e que presten perante a enti-
dade pública o seu consentimento á adopción.
2. A entidade pública tamén poderá formalizar un acolle-
mento familiar preadoptivo cando, con anterioridade á pre-
sentación da proposta de adopción, aprecie a necesidade de
fixar un período de adaptación do menor declarado en situa-
ción de desamparo á familia dos posibles adoptantes. Este
período será o máis breve posible e procurarase que non
exceda do prazo dun ano.
Sección 5.ª
Do acollemento residencial
Artigo 21
O acollemento residencial ten carácter subsidiario respecto
do familiar e das demais medidas de protección do menor.
Só se poderá recorrer ao acollemento residencial de non
seren posibles aqueles ou, en atención ao interese do menor,
de se consideraren inadecuados o mantemento do menor na
súa familia, o acollemento familiar, a constitución da tutela
ordinaria ou a adopción.
Sección 6.ª
Da constitución do acollemento
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14539
Artigo 22
1. Para a constitución do acollemento terán que prestar o seu
consentimento:
1.º) A entidade pública.
2.º) A persoa ou as persoas que reciban o menor en acolle-
mento.
3.º) O propio menor se ten cumpridos doce anos.
4.º) Os titulares da patria potestade ou da tutela, cando non
teñan prestado o seu consentimento.
2. Se os titulares da patria potestade ou da tutela non con-
senten ou se opón, o acollemento só poderá ser acordado
polo xuíz consonte os trámites da Lei de axuizamento civil.
Así e todo, a entidade pública poderá acordar, en interese do
menor, un acollemento familiar provisional, que subsistirá
ata que recaia resolución xudicial.
3. En todo caso, o menor de doce anos que teña madureza
abonda deberá ser oído.
Artigo 23
O acollemento formalizarase por escrito. Unha vez conclu-
ído o expediente, a entidade pública terá que lle remitir ao
ministerio fiscal o documento de formalización do acolle-
mento.
Artigo 24
Nos casos en que o acollemento deba ser acordado polo
xuíz, a entidade pública, logo de realizar as dilixencias opor-
tunas e de concluír o expediente, presentaralle a proposta de
acollemento á autoridade xudicial de xeito inmediato e, en
todo caso, no prazo máximo de quince días.
Sección 7.ª
Do cesamento do acollemento
Artigo 25
1. O acollemento cesará:
1.º) Por decisión xudicial.
2.º) Por vontade das persoas que teñen acollido o menor,
logo de comunicación á entidade pública.
3.º) Por pedimento dos titulares dos deberes de protección,
cando soliciten ter o menor na súa compañía.
4.º) Por decisión da entidade pública que ten a tutela ou a
garda do menor, cando, oídos os acolledores, o coide nece-
sario para salvagardar o interese do menor.
2. Será precisa resolución xudicial de cesación dos acolle-
mentos que sexan acordados polo xuíz.
3. En todos os casos, sen prexuízo de que a entidade pública
competente poida promover a medida de protección que
coide procedente.
Capítulo IV
Da situación de risco e das medidas de protección
Artigo 26
1. Existe situación de risco cando concorren circunstancias
que permiten presumir un inminente ou próximo desamparo
do menor, ou cando resulte conculcado o seu desenvolve-
mento persoal ou social.
2. En tales casos, a actuación dos poderes públicos orienta-
rase á prevención do desamparo e á reparación da situación
de risco que puidese afectar o menor.
Título II
Da adopción
Capítulo I
Das persoas que poidan adoptar e ser adoptadas
Artigo 27
A adopción require que a persoa adoptante sexa maior de
vinte e cinco anos. Na adopción por ambos os cónxuxes
abonda con que un deles teña acadada a devandita idade. En
todo caso, o adoptante deberá, polo menos, ter catorce anos
mais ca o adoptado.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14540
Número 15912 de xuño de 2006
Artigo 28
Unicamente poderán ser adoptadas as persoas menores non
emancipadas. Como excepción, poderá ser adoptado un maior
de idade ou un menor emancipado se, inmediatamente antes
da emancipación, existise entre as persoas adoptante e adop-
tanda unha situación de acollemento familiar ou convivencia,
iniciada antes de que o adoptando cumpra os catorce anos.
Artigo 29
Non poderán ser adoptados:
1.º) Os descendentes.
2.º) Os parentes en segundo grao da liña colateral por con-
sanguinidade ou afinidade.
Artigo 30
Agás os casos de adopción por ambos os cónxuxes, ninguén
pode ser adoptado por máis dunha persoa.
Artigo 31
Poderase constituír unha nova adopción:
1.º) No caso de morte do adoptante.
2.º) Cando o xuíz acorde a exclusión do adoptante das funcións
tuitivas por incorrer en causa de privación da patria potestade.
Capítulo II
Da constitución da adopción
Artigo 32
A adopción constitúese por resolución xudicial. Para estes
efectos terase en conta sempre o interese preferente do adop-
tando, así como a idoneidade do adoptante ou dos adoptan-
tes para o exercicio da patria potestade.
Artigo 33
1. Para iniciar o expediente de adopción é necesaria a pro-
posta previa da entidade pública a favor do adoptante ou dos
adoptantes que os declarase idóneos para o exercicio da
patria potestade.
2. A declaración de idoneidade poderá ser previa á proposta
de adopción.
Artigo 34
1. Non se require a proposta previa da entidade pública
cando nun adoptando concorra algunha das seguintes cir-
cunstancias:
1.ª) Ser orfo e parente do adoptante en terceiro grao por con-
sanguinidade ou afinidade.
2.ª) Ser fillo ou filla do consorte do adoptante.
3.ª) Levar máis dun ano acollido legalmente polo adoptante
na modalidade de acollemento familiar preadoptivo.
4.ª) Levar máis dun ano baixo a tutela do adoptante.
5.ª) Ser maior de idade ou menor emancipado.
2. Nos catro primeiros supostos do apartado anterior pode-
rase constituír a adopción aínda que o adoptante falecese.
Para iso cómpre que o adoptante xa tivese prestado perante
o xuíz o seu consentimento para a adopción. Logo de se
constituír en tales casos a adopción, os efectos da resolución
xudicial retrotraeranse á data na que o adoptante prestase o
consentimento.
Artigo 35
1. Terán que consentir a adopción:
1.º) O adoptante ou os adoptantes.
2.º) O adoptando maior de doce anos.
2. O consentimento deberase prestar en presenza do xuíz.
Artigo 36
1. Deberán asentir a adopción na forma establecida na Lei de
axuizamento civil:
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14541
1.º) O cónxuxe do adoptante, agás que medie separación
legal por sentenza firme ou exista separación de feito por
mutuo acordo que conste fidedignamente.
2.º) Os pais do adoptando que non se atope emancipado,
agás que estean privados da patria potestade por sentenza
firme ou incursos en causa legal para tal privación.
2. Non será necesario o asentimento cando os que deban
prestalo se atopen imposibilitados para iso. A devandita
imposibilidade terá que ser apreciada motivadamente na
resolución xudicial que constitúa a adopción.
3. O asentimento da nai non se poderá prestar ata que trans-
corran trinta días desde o parto.
Artigo 37
Deberán ser oídos polo xuíz:
1.º) Os pais que non fosen privados da patria potestade,
cando o seu asentimento non sexa necesario para a adop-
ción.
Na citación aos pais para o trámite de audiencia precisa-
rase a circunstancia pola cal deban simplemente ser oídos.
Nos casos en que os pais pretendan que se recoñeza a
necesidade do seu asentimento para a adopción seguirase
o procedemento previsto no artigo 781 da Lei de axuiza-
mento civil.
2.º) O titor e, de ser o caso, o gardador ou os gardadores.
3.º) O adoptando menor de doce anos, de ter xuízo abondo.
4.º) A entidade pública, co fin de apreciar a idoneidade do
adoptante, cando o adoptando leve máis dun ano acollido
legalmente por aquel.
Capítulo III
Da eficacia da adopción
Artigo 38
A filiación adoptiva produce os mesmos efectos ca a filia-
ción por natureza.
Artigo 39
1. A adopción produce a extinción dos vínculos xurídicos
entre o adoptado e a súa familia anterior.
2. Porén, subsistirán os vínculos xurídicos coa familia
paterna ou materna, segundo o caso, nos seguintes supostos:
1.º) Cando o adoptado sexa fillo do cónxuxe da persoa adop-
tante, aínda que o consorte falecese.
2.º) Cando soamente un dos proxenitores estea legalmente
determinado e o adoptante sexa persoa de distinto sexo ao do
devandito proxenitor, sempre que o adoptante solicite tal
efecto, o adoptado sexa maior de doce anos e o pai ou a nai
teñan un vínculo que deba persistir.
3. O establecido nos apartados anteriores enténdese sen pre-
xuízo do disposto sobre impedimentos matrimoniais.
Artigo 40
1. A adopción é irrevogable.
2. O xuíz poderá acordar a extinción da adopción por pedi-
mento do pai ou da nai que, por causa que non lles fose
imputable, non interviñesen no expediente de adopción
segundo o prescrito nos preceptos que o regulan. Para estes
efectos será necesario que a demanda se interpoña dentro
dos dous anos seguintes á adopción e que a extinción solici-
tada non prexudique gravemente o menor.
3. A determinación da filiación que por natureza lle corres-
ponda ao adoptado non afecta a adopción.
Artigo 41
1. O xuíz, por pedimento do ministerio fiscal, do adoptado
ou do seu representante legal, acordará que a persoa adop-
tante que incorrese en causa de privación da patria potestade
quede excluída das funcións tuitivas e dos dereitos que por
lei lle correspondan respecto da persoa adoptada ou dos seus
descendentes, ou nas súas herdanzas.
2. Logo de acadar a plena capacidade, a exclusión só a
poderá pedir o adoptado, dentro dos dous anos seguintes.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14542
Número 15912 de xuño de 2006
3. Deixarán de producir efecto as restricións ás que se refire
o apartado 1 deste artigo por determinación do propio fillo
ou filla, logo de atinxir a plena capacidade.
Título III
Da autotutela
Artigo 42
En previsión dunha eventual incapacidade, calquera persoa
maior de idade poderá designar en escritura pública a persoa
ou as persoas, físicas ou xurídicas, para que exerzan o cargo
de titor. Do mesmo xeito, poderá nomear substitutos dos que
designase para exercer a tutela e excluír a determinadas per-
soas para o cargo.
Artigo 43
A persoa interesada tamén poderá delegar no seu cónxuxe ou
noutra persoa a elección do futuro titor entre unha plurali-
dade de persoas físicas ou xurídicas, previamente identifica-
das ou relacionadas en escritura pública.
Artigo 44
Así mesmo o interesado poderá:
1.º) Fixar a retribución do futuro titor e sinalar as regras
xerais de funcionamento e contido da tutela prevista, espe-
cialmente no que se refire ao coidado da súa persoa.
2.º) Propor medidas de vixilancia e control da actuación
tutelar, así como regras para a administración dos seus
bens.
Artigo 45
As disposicións ás que se refiren os artigos anteriores vincu-
larán o xuíz ao constituír a tutela, agás que o beneficio do
incapacitado exixa outra cousa, e nese caso farao mediante
decisión motivada.
Título IV
Da situación de ausencia non declarada
Artigo 46
Atópase en situación de ausencia non declarada a persoa
cuxo paradoiro se ignora ou aquela que non se pode locali-
zar de modo transitorio.
Artigo 47
A situación de ausencia efectiva do domicilio habitual
poderase acreditar mediante acta de notoriedade tramitada
por notario hábil, na que se fará constar a persoa á que lle
corresponde a representación e a defensa dos intereses do
ausente.
Artigo 48
1. Na situación de ausencia non declarada, agás previsión
expresa do ausente, correspóndelles ao cónxuxe non sepa-
rado legalmente ou de feito, aos descendentes maiores de
idade e aos ascendentes, por esta orde, a representación do
ausente de feito en todos os actos e negocios xurídicos de
administración ordinaria que non se poidan demorar, a
obriga de velaren polos intereses deste, así como instaren a
acta á que se refire o artigo anterior. De entre os descenden-
tes, a preferencia correspóndelle ao de maior idade. Entre os
ascendentes ao máis novo.
2. En calquera caso, quedarán a salvo as facultades de repre-
sentación que fosen conferidas polo ausente de feito.
Artigo 49
O representante obrigará ao ausente de feito en todos os
actos e negocios realizados consonte o artigo anterior, e
serán aplicables, en canto a dereitos e obrigas, as regras do
mandato, sen outras excepcións ca as previstas nestes pre-
ceptos.
Artigo 50
O representante do ausente percibirá, en concepto de retri-
bución mínima, un vinte e cinco por cento dos froitos netos
que xeren os bens que administre.
Título V
Da casa e da veciña
Artigo 51
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14543
A casa patrucial e os seus anexos constitúen un patrimonio
indivisible.
Artigo 52
Os patrucios dunha parroquia constitúen a veciña, que admi-
nistra os bens en man común segundo o costume ou con-
sonte o acordado pola maioría.
Quedarán excluídos deste réxime os montes veciñais en man
común, que se rexerán polas normas que lles sexan aplica-
bles.
Artigo 53
A veciña reunirase polo menos unha vez ao ano cando, como
e onde o acorde, e estará presidida polo vigairo, o patrucio
de máis idade ou a persoa escollida pola maioría dos patru-
cios. O presidente ten voto de calidade en caso de empate.
Artigo 54
O presidente convocará os patrucios con tres días de antela-
ción. De non o facer así, a veciña reunirase o 31 de decem-
bro de cada ano, agás que houbese costume de se reunir
outro día.
Artigo 55
Na reunión anual da veciña polo menos someteranse á apro-
bación as contas do ano anterior e fixaranse os plans ou os
obxectivos de actuación para o ano seguinte. Os acordos
inusitados serán documentados.
Título VI
Dos dereitos reais
Capítulo I
Dos montes veciñais en man común
Artigo 56
Son montes veciñais en man común as terras situadas na
comunidade autónoma de Galicia que, con independencia da
súa orixe, das súas posibilidades produtivas, do seu aprovei-
tamento actual e da súa vocación agraria, pertenzan a agru-
pacións veciñais na súa calidade de grupos sociais, e non
como entidades administrativas, e que se veñan aprovei-
tando consuetudinariamente en réxime de comunidade sen
asignación de cotas polos membros daquelas, na súa condi-
ción de veciños con casa aberta e con fume.
Artigo 57
As terras ás que se refire o artigo anterior poderanse decla-
rar montes veciñais en man común en virtude de sentenza
firme ditada pola xurisdición ordinaria ou ser obxecto de
clasificación como tales montes veciñais, que realizarán os
xurados provinciais.
Artigo 58
Tras se iniciar o expediente de clasificación de montes veci-
ñais en man común, ningunha terra afectada por aquel
poderá ser obxecto de alleamento, división ou gravame ata
que o xurado dite a resolución oportuna, e para tal efecto
practicarase a correspondente anotación no rexistro da pro-
piedade. Así e todo, se a terra estivese inscrita con asigna-
ción de diferente titularidade en virtude de sentenza ditada
en xuízo declarativo, suspenderase a tramitación e os efectos
do expediente ata que recaia resolución ditada pola xurisdi-
ción ordinaria.
Artigo 59
Logo de se ter clasificado o monte fixarase a superficie e as
estremas deste, achegando á resolución unha planimetría
suficiente, cos datos descritivos precisos, e procederase á
súa sinalización e demarcación, que realizará de xeito gratu-
íto a consellaría competente por razón da materia. Así
mesmo, figurará o estado económico de aproveitamentos,
usos, concesións e consorcios. Asemade, o xurado remitira-
lle testemuño da resolución ao rexistro da propiedade, para
os efectos de que se proceda á anotación preventiva da cla-
sificación do monte.
Artigo 60
A propiedade dos montes veciñais en man común é de natureza
privada e colectiva, e correspóndelle a súa titularidade domini-
cal e o aproveitamento á comunidade veciñal respectiva.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14544
Número 15912 de xuño de 2006
Artigo 61
1. A comunidade veciñal entenderase composta polos veci-
ños que a integren en cada momento.
2. Terán a condición de veciños comuneiros aquelas persoas
titulares de unidades económicas, produtivas ou de con-
sumo, con casa aberta e residencia habitual independente
dentro da área xeográfica sobre a que se asente o grupo
social ao que tradicionalmente estivese adscrito o aproveita-
mento do monte.
3. Os estatutos da comunidade veciñal poderán establecer un
prazo mínimo de residencia para adquirir a condición de
comuneiro, que, en ningún caso, poderá ser superior a un
ano.
4. Non se poderá eximir o cumprimento do requisito de resi-
dencia habitual salvo causas xustificadas, e sen que a exen-
ción poida superar os dous meses en cada ano natural.
Artigo 62
A acción para reclamar o recoñecemento da condición de
comuneiro prescribe aos trinta anos.
Artigo 63
A condición de comuneiro perderase, exclusivamente, desde
o momento en que deixen de se cumprir os requisitos exixi-
dos para a integración na comunidade veciñal. En todo caso,
a perda desta condición deberá ser acordada pola asemblea
xeral, tras a súa inclusión na orde do día, con expresión indi-
vidualizada das persoas afectadas e sempre con audiencia
destas.
Capítulo II
Dos montes abertais
Artigo 64
Son montes abertais, de voces, de varas ou de fabeo os con-
servados en pro indiviso nos que os seus copropietarios, sen
prexuízo de realizaren en común aproveitamentos secunda-
rios, tiñan ou manteñen o costume de se reunir para repartir
entre si porcións determinadas de monte ou searas para o seu
aproveitamento privativo, asignacións que se fan en tantos
lotes como partícipes principais veñen determinados polos
títulos ou polo uso inmemorial, e nos que a súa adxudica-
ción se decide pola sorte, tamén sen prexuízo da subdivisión
das searas así asignadas consonte as adquisicións heredita-
rias ou contractuais. De chegar o caso, a división das devan-
ditas terras e a conseguinte extinción da copropiedade
faranse consonte o costume, e de non exisir este faranse con-
sonte a presunción de igualdade de cotas referida no pará-
grafo segundo do artigo 393 do Código civil.
Capítulo III
Da comunidade en materia de augas
Artigo 65
1. O propietario ou posuidor dun predio pode aproveitar as
augas da chuvia, estancadas ou non, e fará saír as sobrantes
polo lugar acostumado.
2. O propietario ou posuidor tamén pode aproveitar as augas
subterráneas que nazan ou abrollen no seu predio, sempre
sen prexuízo dos dereitos preexistentes.
3. As augas da chuvia e as que nazan ou abrollen nos mon-
tes veciñais en man común aproveitaranse de conformidade
co que acorde o organismo representivo da comunidade
veciñal, segundo os usos e costumes da comunidade, e sen
prexuízo dos aproveitamentos existentes.
4. O exercicio das facultades dos anteriores apartados non
precisará de ningún tipo de concesión administrativa previa.
Artigo 66
1. As augas de torna a torna ou pilla pillota aproveitaranse
segundo o costume ou conforme o acordo unánime dos
usuarios ou partícipes, e, por pedimento de calquera deles,
partiranse por horas, días ou semanas, en proporción á
extensión que se viñese regando, sen que se lles poida dar ás
augas un uso distinto daquel para o que foron rateadas.
2. Os aproveitamentos existentes presúmense inmemoriais e
por acta notarial de presenza poderán ser inscritos no rexis-
tro da propiedade de conformidade co disposto na lexisla-
ción hipotecaria.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14545
Artigo 67
O disposto neste capítulo enténdese sen prexuízo do estable-
cido na lexislación de augas.
Capítulo IV
Dos muíños de herdeiros
Artigo 68
Son muíños de herdeiros os de propiedade común indivisi-
ble dedicados a moer grans para consumo familiar e alimen-
tación do gando dos seus copropietarios, calquera que sexa
a súa orixe e o seu estado de conservación.
Artigo 69
1. O aproveitamento da cota indivisa na propiedade farase
por pezas ou grupos de horas que acorden os copartícipes e
nos días que establezan, e, no seu defecto, polo que sexa cos-
tume. É exclusiva de cada propietario a cota asignada e, polo
tanto, susceptible de permuta, alleamento ou arrendamento,
o que fai seus os froitos ou as utilidades que produza.
2. Os copropietarios contribuirán proporcionalmente aos
custos de conservación e reparación do edificio, do seu con-
torno, da maquinaria e do aproveitamento da auga, sen que
entre eles haxa que pagar maquía.
3. Os copropietarios poderán exercitar o retracto de comu-
neiros, no caso de transmisión inter vivos, da peza ou a parte
da peza da que outro partícipe dispuxese.
Artigo 70
1. Calquera modificación no uso e no aproveitamento res-
pectará o dereito de cada partícipe e requirirá o voto favora-
ble da maioría de comuneiros que, pola súa vez, teña a maior
parte do uso e aproveitamento.
2. Os acordos da maioría que modifiquen o uso e o aprovei-
tamento serán executivos, pero impugnables nos trinta días
seguintes ao acordo ou á notificación.
Capítulo V
Das agras e dos vilares
Artigo 71
1. A propiedade sobre as leiras integrantes da agra ou do
vilar levará inherente un dereito de copropiedade sobre os
seus valos ou cercados.
2. As partes en copropiedade non poderán ser alleadas ou
gravadas con independencia das terras das que se reputan
elementos alleos e inseparables, e na transmisión, por cal-
quera título, do dominio dalgunha delas entenderase com-
prendida a cota de participación en tales elementos.
Artigo 72
De non haber pacto ou normas específicas de concentración
parcelaria, o uso rexerá o aproveitamento e, en xeral, as rela-
cións xurídicas dos propietarios das leiras que integren a
agra ou o vilar.
Artigo 73
O propietario ou a persoa que utilice a agra, no seu nome ou
por título distinto, e use a parcela ou as parcelas sen respec-
tar os usos indemnizará polos danos e as perdas ocasionados.
Artigo 74
Ningún propietario ou persoa que a título distinto utilice as
leiras da agra estará obrigado a pagar melloras, novos servi-
zos ou instalacións, pero non poderá aproveitalas sen antes
pagar o que lle corresponda ao seu predio ou predios.
Capítulo VI
Das relacións de veciñanza
Artigo 75
1. O cómaro, ribazo ou arró e os muros de contención de lei-
ras estremeiras situadas a distinto nivel ou socalco entén-
dese, agás proba en contrario, que forman parte do predio
situado no plano superior, e o seu propietario ou posuidor
están obrigados a realizar as obras e reparacións necesarias
para a súa conservación e o seu mantemento.
2. A gabia ou o foxo paralelo ao lado exterior dos muros
construídos para pechar leiras enténdese, agás proba en con-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14546
Número 15912 de xuño de 2006
trario, feitos co fin de advertir de que o pechamento pertence
ao predio pechado, e, de se tratar de leiras estremeiras situa-
das a distinto nivel ou socalco, que estes forman parte do
predio situado no plano inferior.
3. O resío ou a franxa de terreo sen cultivar que rodea os
muros ou as construcións con fins de mantemento ou sepa-
ración enténdese, agás proba en contrario, que pertence ao
propietario do muro ou da construción. Para os efectos de
determinar a súa largura terase en conta o costume do lugar.
4. A venela ou a suma de dous resíos deixados polos propie-
tarios de muros ou construcións contiguas ou estremeiras
con fins de mantemento ou separación enténdese que está
dividida, agás proba en contrario, por unha liña que correrá
equidistante de ambas as dúas construcións.
Capítulo VII
Das serventías
Artigo 76
A serventía é o paso ou camiño privado de titularidade común
e sen asignación de cotas, calquera que sexa o que cada un dos
usuarios ou causantes cedesen para a súa constitución, que se
encontra establecido sobre a propiedade non exclusiva dos
lindeiros e que teñen dereito a usar, gozar e posuír en común
para os efectos de paso e servizo dos predios.
Artigo 77
Se algún titular dos lindeiros acreditase a adquisición exclusiva
da parte do paso ou camiño que discorre sobre a súa propie-
dade, quen alegue a existencia de serventía deberá probar a súa
constitución, que poderá ser declarada fronte o que se opón ao
paso, en beneficio da comunidade, sen necesidade de interven-
ción dos demais cotitulares, os que se aproveitarán das resolu-
cións favorables sen que os prexudiquen as adversas.
Artigo 78
Agás proba en contrario, presúmese a existencia de ser-
ventía:
1.º) Se as leiras forman ou formaron parte do agro, da agra
ou do vilar, e se proba o uso continuo.
2.º) Cando o paso ou camiño foi establecido na partición de
herdanza ou división de cousa común como servizo para
todas ou algunha das parcelas resultantes.
3.º) Se o camiño aparece referido como lindeiro nos títulos
das terras que se serven por el.
4.º) Cando o paso ou camiño é usado polos lindeiros para
accederen ás súas terras situadas sen outra saída a camiño
público.
Artigo 79
Ningún cotitular da serventía poderá exercitar a acción de
división.
Artigo 80
Todos os partícipes están obrigados a contribuír, por partes
iguais, cos gastos de conservación da serventía nos termos
que acorde a maioría.
Artigo 81
1. Calquera modificación ou alteración da serventía requirirá
o consentimento unánime dos copropietarios.
2. Malia o anterior, se o trazado do paso ou camiño dentro
dos predios achegados para a constitución da serventía lle
impedise ao condono realizar no resto do seu obras, repara-
cións ou melloras importantes, poderá variarse pola súa
conta sempre que ofreza no predio outro lugar igualmente
idóneo e de xeito que non resulte prexuízo grave para os
demais cotitulares da serventía.
Capítulo VIII
Da servidume de paso
Sección 1.ª
Da adquisición da servidume de paso
Artigo 82
1. A servidume de paso adquírese por lei, por dedicación do
dono do predio servente ou por negocio xurídico. Tamén se
pode adquirir por usucapión.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14547
2. A acción negatoria desta servidume prescribe aos trinta
anos, contados desde o momento en que se comezou a exer-
citar o paso, agás que o exercicio tivese lugar de xeito clan-
destino, con violencia ou que constituíse un acto unicamente
tolerado. Correspóndelle ao dono do predio presuntamente
servente acreditar que o paso se exercitou por pura tolerancia.
Artigo 83
1. O propietario, o posuidor en concepto de dono e o titular
dun dereito real de uso e gozo dun predio situado entre
outros alleos, sexa rústico ou urbano, teñen dereito a exixir
a constitución forzosa de servidume de paso polas herdades
veciñas, logo da correspondente indemnización.
2. Considérase enclavado o predio que carece de acceso
suficiente a camiño público transitable para satisfacer as
necesidades permanentes de explotación, uso e gozo deste
conforme o seu destino económico actual, e no que o acceso
só é posible a través doutros predios de allea pertenza e
sobre os que o lexitimado, para pedir a constitución da ser-
vidume, carece de calquera outro título que lle permita efec-
tuar o tránsito.
3. Se a servidume de paso se constitúe de xeito que poida ser
continuo o seu uso para todas as necesidades do predio
dominante co establecemento dunha vía permanente, a
indemnización consistirá no valor do terreo que se ocupe e
no importe dos prexuízos que se causen no predio servente.
4. Cando se estableza o paso necesario a través do predio
servente sen vía permanente, a indemnización consistirá no
aboamento do prexuízo que ocasione este gravame.
Artigo 84
1. A servidume forzosa de paso establecerase polo predio ou
os predios nos que, satisfeitas as necesidades do dominante,
se cause o menor prexuízo e, en canto fose conciliable con
esta regra, por onde sexa menor a distancia desde o predio
dominante ao camiño público.
2. Para a concreción da servidume de paso dentro do predio
servente teranse en conta as regras do apartado anterior, e a
súa largura e forma de exercicio serán as que abonden para
as necesidades do predio dominante.
3. De xurdir a situación de enclave pola supresión dun paso
previo ata entón tolerado, o lexitimado para exixir a consti-
tución da servidume poderá instala exclusivamente sobre o
predio ou os predios polos que se viña exercendo, sobre os
que se establecerá, sempre e cando se acredite que nel ou
neles concorren as circunstancias determinadas no apartado
1 deste artigo.
4. Non se poderá impor en ningún caso unha servidume de
paso sobre un predio se a súa constitución supón a inutili-
dade económica deste.
Artigo 85
1. Se logo de adquirir un predio por venda, voluntaria ou
non, permuta, partición ou calquera outro título, oneroso ou
gratuíto, inter vivos ou mortis causa, quedase enclavado
entre algún do transmitente ou partícipe, este e os seus
habentes causa, sexan a título universal ou particular, están
obrigados a constituír servidume de paso sobre os seus pre-
dios sen indemnización, a non ser que respecto dela se pac-
tase o contrario.
2. En defecto de constitución voluntaria da servidume de
paso á que se refire o apartado anterior, poderase exixir a súa
imposición forzosa. A servidume establecerase sobre o pre-
dio do transmitente ou partícipe, aínda que o predio encla-
vado o estea tamén entre outro de allea pertenza, sempre que
o seu estado actual permita o paso abondo para satisfacer as
necesidades do fundo intercluso.
3. Enténdese, sen admisión de proba en contrario, que a ser-
vidume se constituíu no momento do alleamento ou da par-
tición, sempre que o paso a camiño público desde o predio
enclavado se veña exercendo, de xeito continuado e sen opo-
sición do dono ou dos donos dos terreos que o soportan, a
través do predio ou dos predios polos que se imporía a ser-
vidume forzosa consonte o establecido no artigo precedente.
Artigo 86
A existencia dun signo aparente de servidume de paso entre
dous ou máis predios, establecido ou mantido polo seu pro-
pietario, considerarase, de se allear algún, inter vivos ou
mortis causa, como título de constitución da servidume, a
non ser que, ao tempo de se separar a propiedade dos terreos,
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14548
Número 15912 de xuño de 2006
conste expresamente o contrario no título de alleamento de
calquera deles, ou que se faga desaparecer materialmente
aquel signo antes do perfeccionamento do negocio traslativo
de dominio.
Artigo 87
1. Todo propietario dun predio pode establecer sobre el, por
actos inter vivos ou mortis causa, as servidumes de paso que
coide convenientes, sempre que non contraveña as leis e a
orde pública.
2. A constitución inter vivos da servidume de paso por negocio
xurídico será válida calquera que sexa a forma en que se rea-
lice, sempre que o propietario do predio servente prestase o seu
consentimento expresa ou tacitamente, e que a súa existencia
se poida apreciar derivada de actos ou feitos concluíntes.
3. Agás proba en contrario, suponse a existencia de título se
o propietario dun terreo procede ao seu pechamento respec-
tando o camiño e o tránsito que por el se veña realizando e
deixando o paso na súa parte exterior.
Artigo 88
1. A servidume de paso pódese adquirir pola súa posesión
pública, pacífica e ininterrompida durante o prazo de vinte
anos, que comezará a contarse desde o momento en que se
empezase a exercitar.
2. A forma de prestarse a servidume de paso pode prescribir
como a servidume mesma e do mesmo xeito.
Sección 2.ª
Dos dereitos e das obrigas dos propietarios dos predios
dominante e servente
Artigo 89
1. Os dereitos e as obrigas dos titulares dos predios domi-
nante e servente virán determinados polo disposto no título
de constitución e mais pola posesión na servidume adquirida
por usucapión.
2. Ao se establecer unha servidume de paso enténdense con-
cedidos todos os dereitos precisos para o seu uso.
3. No caso de dúbida, a servidume entenderase constituída
de xeito que satisfaga as necesidades do predio dominante
co menor prexuízo para o fundo servente.
Artigo 90
1. O titular do predio dominante non poderá agravar de nin-
gún xeito a servidume, nin o titular do predio servente
poderá realizar acto de ningún tipo que supoña menoscabo
do seu exercicio.
2. Non se considerará agravación a adecuación dos medios
de transporte aos avances técnicos, de acordo co destino dos
fundos no momento de constitución da servidume, sempre e
cando non se cause prexuízo apreciable na condición do
fundo gravado. Tal adecuación exixirá o consentimento do
dono do predio servente ou, no seu defecto, aprobación
xudicial.
3. Se por razón do lugar asignado primitivamente ou da
forma establecida para o uso da servidume esta chegase a ser
innecesariamente incómoda para o dono do predio servente
ou dificultase gravemente a realización nel de obras, repara-
cións ou melloras importantes, poderá variala pola súa
conta, sempre que ofreza no mesmo fundo outro lugar ou
forma igualmente idóneos, e de xeito que non resulte ningún
prexuízo para o dono do predio dominante nin para os que
teñan dereito ao uso da servidume.
Artigo 91
Cando unha servidume de paso chegue a ser insuficiente
para as necesidades do predio dominante, o dono deste, o
posuidor en concepto de dono e o titular dun dereito real de
uso e gozo poderán pedir a súa ampliación na medida en que
tales circunstancias o exixisen, sempre que o estado do pre-
dio servente o permita sen grave prexuízo e logo de indem-
nización. A ampliación poderase deber ás modificacións
necesarias introducidas no fundo dominante de acordo co
seu destino actual e mellor uso e explotación.
Sección 3.ª
Da extinción e suspensión da servidume de paso
Artigo 92
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14549
1. O propietario do predio servente poderá solicitar a extin-
ción da servidume forzosa se o paso deixa de ser necesario
para o predio dominante por reunilo o seu dono a outro que
estea lindeiro a camiño público, coa devolución do que
tivese recibido por indemnización.
2. Para estes efectos, considerarase servidume forzosa a
constituída por negocio xurídico ou a adquirida por usuca-
pión se no momento da súa constitución ou adquisición o
predio dominante estivese enclavado. Igualmente considera-
rase para estes efectos servidume forzosa a constituída con-
sonte o artigo 85.
Artigo 93
A servidume de paso, calquera que sexa a súa forma de cons-
titución, extinguirase:
1.º) Por se reunir nunha mesma persoa a propiedade dos pre-
dios dominante e servente. Cando o que se adquire é unha
parte indivisa, a servidume non se considerará extinguida.
2.º) Polo non uso durante o prazo de vinte anos, que se
comezará a contar desde o día en que se deixe de exercitar a
servidume.
3.º) Pola renuncia do dono do predio dominante.
4.º) Por chegar o día ou se realizar a condición, de ser a ser-
vidume temporal ou condicional.
5.º) Pola redención convida entre o dono do predio domi-
nante e o propietario do predio servente.
Artigo 94
1. A imposibilidade de usar a servidume non producirá a súa
extinción mentres non transcorra o prazo dos vinte anos.
2. Ata o transcurso do devandito prazo tampouco se extin-
guirá por falta de utilidade. Porén, se a servidume deviñese
inútil por non reportar vantaxe significativa ao predio domi-
nante e as circunstancias actuais do predio servente o xusti-
ficasen, o titular deste último poderá solicitar a suspensión
do exercicio mentres a servidume non recobre a utilidade ou
non transcorra o prazo legal de extinción.
3. Durante o tempo de suspensión do exercicio da servi-
dume, non se poderán realizar no predio servente obras
que imposibiliten no futuro o restablecemento do paso de
recobrar a súa utilidade antes do transcurso do prazo de
extinción.
Capítulo IX
Do retracto da graciosa
Artigo 95
En todos os casos de execución patrimonial sobre bens
que formen parte dunha explotación agraria, o debedor
executado, que tivese a condición de profesional da agri-
cultura, poderá retraer os bens adxudicados no prazo de
trinta días hábiles a partir da data de notificación da adxu-
dicación. O órgano que fixo a adxudicación notificaralla
ao debedor dentro do terceiro día, e desde ese momento
iniciarase o cómputo do prazo para o exercicio da acción
de retracto.
Artigo 96
Para exercitar o retracto de graciosa o debedor deberá pro-
ceder ao pagamento do prezo e dos gastos de lexítimo aboa-
mento.
Artigo 97
De non chegar o prezo obtido no procedemento para cubrir
a totalidade da débeda e as demais cantidades incluídas na
execución, o debedor, ademais do prezo e dos gastos lexíti-
mos, deberá aboar a diferenza na contía necesaria para que o
acredor executante vexa totalmente satisfeito o seu crédito e
as cantidades reclamadas.
Artigo 98
Os bens retraídos poderán ser obxecto de novo embargo e
execución.
Título VII
Dos contratos
Capítulo I
Dos arrendamentos rústicos
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14550
Número 15912 de xuño de 2006
Sección 1.ª
Disposicións xerais
Artigo 99
Os arrendamentos de predios rústicos rexeranse polos
pactos libremente establecidos entre as partes, polas nor-
mas deste capítulo así como polos usos e os costumes que
lles sexan aplicables. No seu defecto, os arrendamentos
de predios rústicos rexeranse polas normas do Código
civil.
Artigo 100
1. O obxecto do contrato será o uso e o aproveitamento dos
predios rústicos e dos elementos vinculados a eles, no seu
destino agrícola, pecuario ou forestal.
2. De non existir pacto en contrario, o tipo de cultivo será o
que o arrendatario determine, sen prexuízo da súa obriga de
devolver o predio no estado en que o recibiu.
3. Os aproveitamentos secundarios do predio pertencerán ao
arrendatario, agás pacto ou costume en contrario.
Artigo 101
1. A renda será a que libremente estipulen as partes, que
poderán acordar tamén o sistema de actualización.
2. O pagamento da renda efectuarase baixo a forma, o tempo
e o lugar pactados. En defecto de pacto ou costume, a renda
aboarase en metálico, por anos vencidos e no domicilio do
arrendador.
3. As partes poderán convir que a contraprestación consista,
en todo ou en parte, na mellora do predio arrendado.
Artigo 102
O contrato de arrendamento será obrigatorio calquera que
sexa a forma en que se realice. Porén, as partes poderanse
compeler reciprocamente á formalización do contrato en
documento público ou privado.
Artigo 103
1. A duración do arrendamento será a que de común acordo
estipulen as partes, e, no seu defecto, de dous anos agrícolas.
2. O prazo fixado será prorrogable por acordo expreso das
partes.
Artigo 104
O contrato reconducirase tacitamente se con polo menos
seis meses de antelación ao remate deste ou ao de calquera
das súas prórrogas ningunha das partes lle notifica á outra
a súa vontade de que o arrendamento conclúa. Os períodos
de tácita recondución terán unha duración de dous anos
agrícolas.
Artigo 105
O arrendatario non poderá subarrendar nin ceder, en todo ou
en parte, o predio arrendado sen o consentimento expreso do
arrendador.
Artigo 106
1. O arrendador deberá realizar as obras e as reparacións
necesarias co fin de manter o predio en estado de servir para
o aproveitamento ou a explotación para os que foi destinado.
2. De ser urxente, a realización das obras e reparacións nece-
sarias poderá efectuala o arrendatario con dereito ao reinte-
gro do que desembolsase.
3. Serán por conta do arrendatario as reparacións ordinarias
que exixa o desgaste polo uso normal do predio.
Artigo 107
1. De non mediar oposición, calquera dos contratantes
poderá realizar as melloras útiles das que sexa susceptible o
predio segundo o seu destino. Para iso terá que lle comuni-
car previamente á outra parte o propósito de realizar as
melloras, e non poderá efectualas de constar oposición
expresa no prazo de quince días.
2. A mellora útil realizada polo arrendatario será compen-
sada na forma establecida polas partes. De non existir
acordo, o arrendatario poderá optar entre retirar a mellora se
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14551
o predio non sufrise deterioración ou percibir o valor que
tivese a mellora no momento en que o contrato remate.
Artigo 108
Serán pola conta do arrendador as contribucións e os impos-
tos que recaian sobre o predio.
Artigo 109
O arrendamento de predios rústicos extinguirase:
1.º) Polo transcurso do prazo, das súas prórrogas ou do perí-
odo de tácita recondución.
2.º) Pola perda ou a expropiación do predio arrendado.
3.º) Pola morte ou a imposibilidade física do arrendatario
para continuar no uso e o aproveitamento do predio, agás
que proceda a subrogación.
Artigo 110
O arrendatario saínte deberalles permitir ao entrante ou ao
arrendador, de ser o caso, os actos necesarios para a realiza-
ción dos labores preparatorios do ano agrícola seguinte. Así
mesmo, o arrendatario entrante ou o arrendador, de ser o
caso, teñen a obriga de lle permitir ao saínte o que sexa nece-
sario para a recolleita e o aproveitamento de froitos. No
cumprimento desta obriga recíproca haberá que se ater en
todo caso ao que resulte do costume do lugar.
Artigo 111
No caso de morte ou imposibilidade física do arrendatario, o
cónxuxe non separado legalmente ou de feito ou a persoa
coa que convivía ou convive cunha relación de afectividade
análoga á conxugal terá dereito a se subrogar no contrato. En
defecto do cónxuxe ou da parella de feito, o dereito a se
subrogar corresponderalle ao familiar que convivise co
arrendatario e o auxiliase na explotación do predio arren-
dado. De seren varios os familiares, establecerase a prefe-
rencia atendendo á designación feita polo arrendatario, e, na
falta desta, por proximidade de grao.
Artigo 112
Agás pacto en contrario, logo de transcorrer dous anos o
arrendatario poderá desistir do contrato sen pagar ningunha
indemnización. O exercicio deste dereito requirirá a súa
notificación con seis meses de antelación ao remate do ano
agrícola.
Artigo 113
1. Por pedimento do arrendador poderase resolver o arren-
damento polas seguintes causas:
1.ª) Pola falta de pagamento da renda ou por non se realizar
a mellora convida.
2.ª) Por non se respectar o destino do predio ou o tipo de cul-
tivo pactado.
3.ª) Por se deixar de explotar o predio durante un período de,
polo menos, dous anos consecutivos.
4.ª) Por se causar danos graves no predio de forma dolosa ou
culposa.
5.ª) Polo subarrendo ou a cesión inconsentida.
6.ª) E por calquera outro grave incumprimento das obrigas
contractuais ou legais.
2. Por pedimento do propietario, o arrendamento poderase
resolver ao extinguirse o dereito que o arrendador tiña sobre
o predio. Porén, o arrendamento subsistirá ata o remate do
ano agrícola en curso.
Artigo 114
O alleamento da leira non será causa de extinción do con-
trato, e o adquirente subrogarase en todas as obrigas do
arrendador.
Artigo 115
1. No caso de transmisión a título oneroso do predio rústico
arrendado ou de porción determinada deste, o arrendatario
que estivese a cultivalo de xeito persoal durante polo menos
tres anos ininterrompidos poderá exercitar o dereito de tento
dentro dos trinta días hábiles seguintes á notificación fide-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14552
Número 15912 de xuño de 2006
digna que deberá realizar o arrendador, na que lle indicará o
prezo ofrecido e as demais condicións da transmisión.
2. En defecto de notificación, o arrendatario terá dereito de
retracto durante trinta días hábiles, contados a partir da data
na que, por calquera medio, tivese coñecemento da transmi-
sión e das condicións en que se fixo.
3. Só cabe renunciar a estes dereitos desde o momento en
que poidan ser exercitados.
Artigo 116
Os dereitos de tento e retracto do arrendatario serán prefe-
rentes a calquera outro de adquisición, agás o retracto de lin-
deiros e o de coherdeiros e comuneiros.
Artigo 117
Exercitados os dereitos de tento ou retracto, o arrendatario
non poderá allear total ou parcialmente o predio ata que
transcorran tres anos polo menos desde a súa adquisición,
nos que o predio terá que ser cultivado de xeito persoal. No
caso de incumprimento, o comprador tentado ou retractado
poderá pedir a reversión do predio.
Artigo 118
Non proceden o tento nin o retracto nas permutas de predios.
Os arrendatarios de aproveitamentos secundarios ou por un
prazo inferior ao ano agrícola tampouco poderán exercitar os
dereitos de tento e retracto.
Sección 2.ª
Do arrendamento do lugar acasarado
Artigo 119
Enténdese por lugar acasarado o conxunto formado pola
casa de labor, as edificacións, as dependencias e as leiras,
aínda que non sexan lindeiras, así como toda clase de gando,
maquinaria, apeiros de labranza e instalacións que consti-
túan unha unidade orgánica de explotación agropecuaria,
forestal ou mixta.
Artigo 120
O arrendamento do lugar acasarado terá unha duración
mínima de cinco anos. O prazo pactado só será prorrogable
por acordo expreso das partes ou por tácita recondución.
Artigo 121
O alleamento do lugar acasarado ou dos predios ou elemen-
tos que o formen non será causa de extinción, total ou par-
cial, do contrato, e producirase a subrogación do adquirente
nas obrigas do arrendador. Tampouco lle afectará ao contrato
a partición hereditaria do lugar.
Artigo 122
O arrendatario terá dereito de tento e retracto para o caso
de transmisión onerosa da totalidade do lugar acasarado,
dalgún dos predios que o integran ou de porción determi-
nada destes, nos termos sinalados para os arrendamentos
rústicos.
Artigo 123
Os dereitos de tento e retracto do arrendatario sobre o
lugar acasarado serán preferentes con respecto a calquera
outro de adquisición, agás o retracto de coherdeiros e
comuneiros.
Artigo 124
Exercitados os dereitos de tento e retracto, o arrendatario
quedará suxeito en todos os seus termos ao establecido no
artigo 117, tanto respecto do lugar no seu conxunto coma
das súas partes individuais.
Artigo 125
O arrendatario poderá desistir do contrato do lugar acasa-
rado mediante notificación ao arrendador con máis de seis
meses de antelación ao remate do ano agrícola e sen obriga
de indemnizar.
Artigo 126
No non previsto nesta sección, o arrendamento do lugar aca-
sarado rexerase polas disposicións xerais desta lei sobre os
arrendamentos rústicos.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14553
Capítulo II
Das parzarías
Artigo 127
1. A cesión por un contratante a outro do gozo de certos
bens, pola que se convén en repartir en partes alícuotas os
froitos ou rendementos, rexerase polo título constitutivo e,
no non previsto nel, polas normas deste capítulo. No seu
defecto, rexerase polos usos e os costumes.
2. A parzaría pode ser agrícola, do lugar acasarado, pecuaria
e forestal de novas plantacións.
Artigo 128
1. Poden ser obxecto da parzaría agrícola os predios rústicos
de calquera clase, sen que perda o seu carácter polo feito de
comprender a casa de labor e as súas dependencias.
2. Non se altera a natureza do contrato se varios titulares de pre-
dios rústicos concertasen entre si ou con terceiros o uso ou gozo
deles, convindo en repartir os produtos por partes alícuotas.
Artigo 129
A parzaría do lugar acasarado ten por obxecto o conxunto de
elementos que constitúen unha unidade orgánica de explota-
ción, segundo o establecido no artigo 119 desta lei.
Artigo 130
Poden ser obxecto da parzaría pecuaria os animais suscepti-
bles de aproveitamento na agricultura, a industria ou o
comercio.
Artigo 131
Constitúe o obxecto da parzaría forestal de novas planta-
cións a creación, o mantemento e a posterior participación
en plantacións de arboredo.
Artigo 132
O contrato de parzaría será obrigatorio con independencia da
súa forma. A pesar diso, as partes poderanse obrigar recipro-
camente á formalización do contrato en documento público
ou privado. Así mesmo, se a parzaría fose pecuaria poderase
obrigar a levar un caderno segundo é costume.
Artigo 133
1. A duración da parzaría será a que, de común acordo, esti-
pulen as partes.
2. A parzaría agrícola acordada sen fixación de prazo enten-
derase concertada, en defecto de costume, polo tempo nece-
sario para completar unha rotación ou un ciclo de cultivo. Se
fose de lugar acasarado, polo tempo de cinco anos. A parza-
ría pecuaria, por un ano. E de ser de novas plantacións, por
vinte anos.
Artigo 134
O prazo de duración fixado no contrato só será prorrogable
por acordo expreso das partes.
Artigo 135
En defecto de costume, de se cumprir os requisitos estable-
cidos no artigo 104, reconducirase tacitamente o contrato:
1.º) Na parzaría agrícola e do lugar acasarado, polo tempo
necesario para completar unha rotación ou un ciclo de cultivo.
2.º) Na parzaría pecuaria, polo prazo dun ano.
Artigo 136
Son obrigas do cedente:
1.ª) Entregarlle ao parceiro as leiras, o gando e todo canto
constitúa a achega convida.
2.ª) Garantirlle ao parceiro o gozo pacífico e útil do que
achegase.
3.ª) Satisfacer a parte que lle corresponda das contribucións,
os seguros, as sementes, os fertilizantes e os outros elemen-
tos necesarios para obter os produtos propios dos bens cedi-
dos, que, agás costume en contrario, non será inferior á parte
alícuota que teña atribuída nos froitos ou nos rendementos.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14554
Número 15912 de xuño de 2006
Artigo 137
O parceiro estará obrigado en todo caso a entregar a
parte alícuota dos produtos que corresponda, conforme o
pacto ou o uso, no lugar, o prazo e a forma convidos.
Para tal efecto, o parceiro comunicaralle con suficiente
antelación ao cedente ou ao seu representante a data
sinalada para a percepción dos produtos obtidos. Se,
dado o aviso, non comparecese o cedente ou o represen-
tante na data sinalada, o parceiro poderá levantar a
colleita ou percibir os produtos, adxudicándose a parte
que lle corresponda.
Artigo 138
Ademais das obrigas derivadas dos usos e os costumes, en
cada tipo de parzaría, serán, de ser o caso, obrigas do par-
ceiro:
1.ª) Usar os predios consonte o previsto no contrato, desti-
nándoos ao cultivo ou explotación convidos ou ao máis
acorde coa súa natureza, e obter os rendementos conforme a
dilixencia dun bo labrador.
2.ª) Devolver os predios ao concluír a parzaría tal e como se
recibiron, coas súas accesións e salvo os menoscabos que se
tivesen producido pola súa utilización ao uso do bo labrador.
Ante a falta de expresión do estado dos predios no momento
de se concertar a parzaría, enténdese que se recibiron en bo
estado, agás proba en contrario.
Artigo 139
Verbo das melloras útiles haberá que se ater ao establecido
no artigo 107.
Artigo 140
O cedente e os parceiros entrante e saínte terán que se ater,
no tocante á preparación de labores nos predios e á utiliza-
ción das súas dependencias, ao previsto para o arrendador e
o arrendatario no artigo 110.
Artigo 141
A parzaría extínguese:
1.º) Polo transcurso do prazo estipulado, das súas prórrogas
ou do período de tácita recondución.
2.º) Pola perda ou a expropiación dos bens dados en par-
zaría.
Artigo 142
Son causas de resolución do contrato de parzaría:
1.ª) O incumprimento polo parceiro do pactado ou, de ser o
caso, do que resulte dos usos e os costumes, no que respecta
á explotación dos bens cedidos.
2.ª) A deslealdade ou a fraude, por parte do parceiro, na valo-
ración ou na entrega ao cedente da parte de froitos que lle
corresponda.
3.ª) O dano grave causado, dolosa ou culposamente, polo
parceiro nos bens obxecto da parzaría ou nos seus froitos.
4.ª) A extinción do dereito que o cedente tiña sobre os bens
cedidos; se ben os efectos da parzaría agrícola subsistirán ata
o remate do ano agrícola en curso.
5.ª) Calquera outro grave incumprimento das obrigas a cargo
dalgunha das partes.
Artigo 143
O alleamento da terra non afectará o contrato de parzaría, e
o adquirente subrogarase en todas as obrigas do cedente. Os
mesmos efectos produciranse nos casos de alleamento do
lugar acasarado, de leiras ou de elementos que o formen ou
se se producise a partición hereditaria do lugar.
Artigo 144
A morte ou a imposibilidade física do parceiro para o tra-
ballo non será causa de extinción da parzaría, que poderá
ser continuada por aquelas persoas e nas mesmas condi-
cións que se relacionan no artigo 109.3 desta lei. De ser o
caso, a parzaría subsistirá ata o remate do correspondente
ano agrícola.
Artigo 145
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14555
Ao se extinguir a parzaría de novas plantacións procederase
ao corte e o reparto do arboredo. Agora ben, o cedente
poderá optar pola conservación do plantado, e neste caso
farase a liquidación do que lle corresponda ao parceiro pola
súa participación no arboredo. Para este fin, determinarase o
seu valor con independencia do que teña o chan e aboaráse-
lle ao parceiro a parte correspondente.
Artigo 146
No caso de transmisión, a título oneroso, dunha leira ou dun
lugar acasarado cedidos en parzaría, ou de porción determi-
nada deles, o parceiro poderá exercitar o dereito de tento e
retracto cos mesmos requisitos, condicións e efectos que
para os arrendatarios de predios rústicos ou do lugar acasa-
rado se establecen nesta lei.
Capítulo III
Do vitalicio
Artigo 147
Polo contrato de vitalicio unha ou varias persoas obríganse res-
pecto doutra ou doutras a prestar alimentos, nos termos que con-
veñan, a cambio da cesión de determinados bens ou dereitos.
Artigo 148
1. A prestación alimenticia deberá comprender o sustento, a
habitación, a vestimenta e a asistencia médica, así como as
axudas e os coidados, mesmo os afectivos, axeitados ás cir-
cunstancias das partes.
2. Agás que no título constitutivo se fixese constar o contra-
rio, nos casos de pluralidade de obrigados, a prestación ali-
menticia terá carácter solidario. Tamén se poderá pactar que
os obrigados cumpran a prestación alimenticia de modo con-
xunto e indivisible.
Artigo 149
1. O vitalicio poderase constituír en favor do cedente dos
bens ou dun terceiro.
2. Será válido o vitalicio entre ascendentes e descendentes,
sen prexuízo da obriga de alimentos establecida pola lei.
3. Non se poderá constituír en ningún caso o vitalicio na
consideración da vida dun terceiro que non sexa o alimen-
tista ou os alimentistas.
Artigo 150
Para que teña efectos fronte a terceiros, o contrato de vitali-
cio deberase formalizar en escritura pública.
Artigo 151
A obriga de prestar alimentos durará ata o falecemento do
alimentista e transmitiráselles, agás pacto en contrario, aos
sucesores do obrigado a prestalos.
Artigo 152
1. O cesionario poderá desistir do contrato en calquera
tempo, logo de notificación fidedigna ao cedente con seis
meses de antelación.
2. O cesionario que queira desistir deberá proceder á restitu-
ción dos bens e dereitos recibidos en virtude do contrato, así
como dos seus froitos, sen máis cargas ou gravames ca os
preexistentes á cesión.
Artigo 153
1. O cedente poderá resolver o contrato de concorrer
algunha das seguintes circunstancias:
1.ª) Conduta gravemente inxuriosa ou aldraxante da persoa
obrigada a prestar alimentos, do seu cónxuxe ou da súa pare-
lla ou ben dos fillos cos que conviva respecto do alimentista.
2.ª) Incumprimento total ou parcial da prestación alimenti-
cia, ou dos termos nos que foi pactada, sempre e cando non
sexa imputable ao seu perceptor.
3.ª) Cando, segundo a posición social e económica das par-
tes, o cesionario non coide ou non atenda no necesario ao
alimentista en todo canto faga posible o capital cedido, na
procura do mantemento da súa calidade de vida.
2. A acción de resolución poderá ser exercitada por calquera
dos cedentes respecto dos bens cedidos.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14556
Número 15912 de xuño de 2006
3. Se a cesión se fixo conxuntamente por ambos os cónxu-
xes, a resolución instada polo sobrevivente traerá consigo a
ineficacia total do contrato.
Artigo 154
A acción de resolución só se lles transmitirá aos herdeiros do
cedente nos casos en que o alimentista fose un terceiro e só
poderá ser exercitada en vida deste.
Artigo 155
Se en virtude de pacto a prestación alimenticia tivese que se
realizar de maneira conxunta e indivisible polos cesionarios,
o cedente poderá resolver o contrato cando algunha das cir-
cunstancias expresadas no artigo 153.1 fose referible a cal-
quera daqueles. Tamén será causa de resolución o desisti-
mento dalgún dos obrigados a prestar a débeda alimenticia
de maneira conxunta e indivisible.
Artigo 156
Nos casos de resolución, o cedente recuperará os bens e
dereitos cedidos, quedando sen efecto os alleamentos e os
gravames que o cesionario fixese coa limitación establecida,
en canto a terceiros, pola lexislación hipotecaria.
Título VIII
Da compañía familiar galega
Capítulo I
Da constitución da compañía
Artigo 157
A compañía familiar galega constitúese entre labradores con
vínculos de parentesco, para viviren xuntos e explotaren en
común terras, lugar acasarado ou explotacións pecuarias de cal-
quera natureza pertencentes a todos ou a algún dos reunidos.
Artigo 158
A compañía familiar galega constitúese de calquera dos
modos ou das formas admitidos en dereito. A devandita
constitución deberá necesariamente documentarse cando
calquera dos contratantes así o solicite.
Artigo 159
A compañía familiar galega rexerase polo título constitutivo,
polo uso ou o costume do lugar e mais polas normas desta lei.
Artigo 160
1. Agás pacto en contrario, entenderase constituída a compañía
familiar galega cando un parente do labrador case para a casa.
2. Por casar para a casa enténdese o feito de se integrar o
novo matrimonio ou a parella na vida comunitaria e de tra-
ballo do grupo familiar xa constituído. A devandita integra-
ción deberá necesariamente documentarse cando o solicite
calquera das partes.
Artigo 161
Son bens sociais da compañía:
1.º) Os achegados polos socios e os adquiridos a título one-
roso por conta do capital común, mentres dure a compañía.
2.º) Os froitos, as rendas, as ganancias e os xuros percibidos
ou debidos durante o mesmo tempo, procedentes dos bens
sociais.
3.º) As edificacións, as reconstrucións, as plantacións e cal-
quera tipo de mellora feita nos bens sociais.
4.º) Calquera outro ben que as partes acorden.
Artigo 162
Son cargas da compañía:
1.º) Os gastos de mantemento, vestimenta, instrución, asis-
tencia médica e enterro, tanto dos asociados coma das per-
soas constituídas na súa potestade.
2.º) Os gastos de administración, cultivo, contribucións e
impostos, seguros, rendas e cargas reais dos bens sociais.
3.º) As débedas contraídas polos administradores ou por cal-
quera dos socios, se o importe delas se investiu en beneficio
da compañía, e os réditos das devanditas débedas.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14557
4.º) As reparacións e as melloras de calquera especie que se
fagan nos bens sociais.
5.º) Os gastos e as custas dos preitos seguidos para defender
os intereses sociais.
6.º) Os gastos que fagan os socios en beneficio común,
así como as obrigas que, de boa fe, contraesen para os
negocios.
7.º) Calquera outra carga que as partes acorden e conste
documentalmente.
Capítulo II
Da administración da compañía
Artigo 163
A administración da compañía correspóndelle á persoa que
determine o contrato de constitución. En todo o non pre-
visto no contrato, así como nas compañías constituídas taci-
tamente, a administración corresponderalle, sucesivamente,
ao patrucio, á súa viúva ou a quen de modo notorio a
exerza.
Artigo 164
Son facultades do patrucio ou, se é o caso, do socio admi-
nistrador:
1.ª) Dirixir e representar a sociedade.
2.ª) Adquirir para ela e obrigarse no seu nome.
3.ª) Dispoñer dos semoventes e bens mobles sociais.
Capítulo III
Da modificación da compañía
Artigo 165
Son causas de modificación da compañía:
1.ª) O falecemento dalgún dos socios, aínda cando os
seus herdeiros convivan e opten por permanecer na
sociedade.
2.ª) A declaración de incapacidade, prodigalidade ou con-
curso e a ausencia, por máis dun ano, non motivada pola
xestión social.
3.ª) A renuncia ou a cesión de dereitos en favor doutro mem-
bro da compañía, así como a retirada do capital ou o feito de
o allear, sen causa xustificada.
4.ª) O ingreso dun socio noutra compañía ou o casamento
con desvinculación dela.
5.ª) A incorporación ou a separación dalgún socio.
Artigo 166
1. En todos os supostos de modificación da compañía, agás
pacto en contrario, o socio separado ou os que del traian
dereito non poderán retirar os seus bens propios nin a parte
que lles corresponda nos sociais ata que rematen as opera-
cións pendentes e a recollida dos froitos, sempre e cando a
realización destas non supere o ano.
2. Neste suposto os demais socios terán o dereito de retracto,
polo mesmo prezo e condición, que caducará aos trinta días da
notificación do acto dispositivo e do seu prezo e condicións.
Artigo 167
No caso de cesión ou alleamento a título oneroso da partici-
pación da compañía a un terceiro, antes de a liquidar e de
realizar as adxudicacións, calquera socio poderá exercitar o
dereito de retracto e subrogarse no lugar do comprador ou
cesionario, reembolsándolle o prezo e os gastos de lexítimo
aboamento. Este dereito poderase exercitar no prazo dos
trinta días seguintes á notificación da transmisión e das súas
condicións.
Artigo 168
1. Ao se modificar a compañía, practicarase a liquidación
parcial para fixar o haber de cada un no momento da modi-
ficación, co fin de lles determinar e adxudicar a súa partici-
pación ao que cause baixa ou aos que del traian dereito.
2. De faltaren estas liquidacións parciais, cando se faga a
liquidación final da compañía e non se probe que bens eran
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14558
Número 15912 de xuño de 2006
propios dela antes da súa modificación, reputaranse sociais
os indeterminados e dividiranse proporcionalmente ao
número de socios que formasen cada compañía modificada
e, ao mesmo tempo, da súa respectiva duración.
Capítulo IV
Da extinción da compañía
Artigo 169
A compañía familiar galega extinguirase:
1.º) Por acordo de todos os socios.
2.º) Polo falecemento ou a renuncia dos socios, cando non
queden, polo menos, dous que non constitúan matrimonio.
3.º) Polo matrimonio entre si dos dous únicos socios ou pola
refundición de todos os dereitos sociais nos dous cónxuxes.
4.º) Pola declaración de concurso ou creba que afecte a
todos.
Artigo 170
En todos os casos de extinción da compañía, a liquidación e
a división dos bens sociais faranse consonte as seguintes
regras:
1.ª) Pagaranse as débedas contraídas en interese da socie-
dade cos bens sociais e, de non seren abondos, cos bens pro-
pios dos socios en proporción ás súas cotas.
O déficit que resulte da insolvencia dalgún socio dividirase
proporcionalmente entre os restantes, sen prexuízo do
dereito a se reintegrar se o insolvente mellorase de fortuna.
2.ª) Cada socio recibirá os bens que subsistan dos que ache-
gase, o equivalente dos que transmitise en propiedade á
compañía ou allease en beneficio dela e mais o importe dos
danos que os seus bens sufrisen en proveito común.
3.ª) O remanente líquido do capital constituirá o haber da
compañía e repartirase entre os socios ou entre os que
deles trouxesen dereito, do modo establecido na regra pri-
meira.
Título IX
Do réxime económico familiar
Capítulo I
Disposicións xerais
Artigo 171
O réxime económico matrimonial será o convido polos cón-
xuxes en capitulacións matrimoniais. En defecto de convenio
ou ineficacia deste, o réxime será a sociedade de gananciais.
Artigo 172
Os cónxuxes poderán pactar en capitulacións matrimoniais a
liquidación total ou parcial da sociedade e mais as bases para
realizala, con plena eficacia ao se disolver a sociedade conxugal.
Capítulo II
Das capitulacións matrimoniais
Artigo 173
As capitulacións poderanse outorgar antes ou durante o
matrimonio e deberanse formalizar necesariamente en escri-
tura pública.
Artigo 174
As capitulacións poderán conter calquera estipulación rela-
tiva ao réxime económico familiar e sucesorio, sen máis
limitacións ca as contidas na lei.
Capítulo III
Das doazóns por razón de matrimonio
Artigo 175
Son doazóns por razón de matrimonio as que por causa deste
calquera persoa faga en favor dalgún dos contraentes, ou de
ambos, antes ou despois da celebración.
Artigo 176
As doazóns por razón de matrimonio poderán abranguer bens
presentes ou futuros. No primeiro caso determinarán a adquisi-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14559
ción inmediata do doado, se ben para que a doazón de inmobles
sexa válida deberá facerse en escritura pública. No segundo
caso a adquisición subordínase á morte do doador e o réxime
aplicable será o dos pactos sucesorios establecidos nesta lei.
Artigo 177
As doazóns por razón de matrimonio poderanse someter a
condición.
Artigo 178
1. De ser a sociedade de gananciais o réxime económico
matrimonial, os bens doados por razón de matrimonio aos
cónxuxes conxuntamente e sen designación de partes terán
carácter ganancial.
2. De non ser a sociedade de gananciais o réxime económico
matrimonial, os bens doados conxuntamente aos esposos
pertencen a ambos en pro indiviso ordinario e por partes
iguais, agás que o doador dispuxese outra cousa.
3. En todo caso, a liberalidade deberá ser aceptada por
ambos os cónxuxes.
Artigo 179
As doazóns por razón de matrimonio previas a este queda-
rán sen efecto de non se chegar a contraer no prazo dun ano.
Artigo 180
As doazóns por razón de matrimonio só poderán ser revoga-
das polas seguintes causas:
1.ª) Por incumprimento dalgunha das cargas impostas, sem-
pre que o doador reserve expresamente para si a facultade de
as revogar.
2.ª) Nas realizadas por terceiros, pola nulidade, a separación
ou o divorcio dos cónxuxes, se os mesmos bens doados esti-
vesen en poder dos cónxuxes.
3.ª) Nas realizadas entre esposos cando o donatario come-
tese algún delito contra a persoa do doador, os seus ascen-
dentes ou descendentes.
En canto fose compatible co disposto neste artigo, o réxime
xurídico da revogación será o do incumprimento de cargas
previsto en materia de doazóns polo Código civil.
Título X
Da sucesión por causa de morte
Capítulo I
Disposicións xerais
Artigo 181
A sucesión defírese, en todo ou en parte:
1.º) Por testamento.
2.º) Por calquera dos pactos sucesorios admisibles consonte
o dereito.
3.º) Por disposición da lei.
Artigo 182
Nas sucesións rexidas por esta lei non haberá lugar á rever-
sión legal nin á obriga de reservar.
Capítulo II
Dos testamentos
Sección 1.ª
Do testamento aberto ordinario
Artigo 183
1. O testamento aberto ordinario outorgarase perante nota-
rio, sen que sexa necesaria a presenza de testemuñas.
2. O testamento redactarase na lingua oficial en Galicia que
o outorgante escolla.
Artigo 184
Como excepción, deberán concorrer testemuñas ao outorga-
mento do testamento aberto ordinario:
1.º) Cando o solicite o testador ou o notario.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14560
Número 15912 de xuño de 2006
2.º) Cando o testador sexa cego, demente en intervalo lúcido
ou non saiba ou non poida ler ou escribir.
Artigo 185
Nos casos en que sexa necesaria a súa presenza, as testemu-
ñas serán polo menos dúas, e deberán ter plena capacidade
de obrar, entender o testador e saber asinar.
Artigo 186
O testamento aberto ordinario pode ser individual ou man-
comunado.
Sección 2.ª
Do testamento mancomunado
Artigo 187
1. É mancomunado o testamento cando se outorga por dúas
ou máis persoas nun único instrumento notarial.
2. Os outorgantes que fosen esposos poderán, ademais, estable-
cer no testamento mancomunado disposicións correspectivas.
Son correspectivas as disposicións de contido patrimonial
cuxa eficacia estivese reciprocamente condicionada por
vontade expresa dos outorgantes. A correspectividade non se
presume.
Artigo 188
Os galegos poderán outorgar testamento mancomunado en
Galicia ou fóra dela.
Artigo 189
O testamento mancomunado deberase outorgar en forma
aberta notarial.
Artigo 190
O testamento mancomunado poderá ser revogado conxunta-
mente polos outorgantes. Así mesmo, en todo momento
poderá ser revogado unilateralmente por calquera deles no
tocante ás súas disposicións non correspectivas.
Artigo 191
1. A revogación ou a modificación unilateral das disposi-
cións correspectivas só poderán facerse en vida dos cónxu-
xes e producirá a ineficacia de todas as reciprocamente con-
dicionadas.
2. Ao falecer un dos cónxuxes ou volverse incapaz para tes-
tar, as disposicións correspectivas convértense en irrevoga-
bles. Excepcionalmente, o sobrevivente poderá revogar as
outorgadas a favor de persoa que fose declarada incapaz
para suceder ao outro cónxuxe, ou que estivese incursa en
causa de incapacidade para sucedelo, ou que premorrese.
Artigo 192
1. A revogación do testamento mancomunado deberase facer
en testamento aberto notarial.
2. A revogación deberalles ser notificada aos outros outor-
gantes, tras o que se lle fará saber ao notario da existencia do
testamento mancomunado e do domicilio dos demais outor-
gantes. En todo caso, a falta de notificación non afectará a
validez da revogación.
3. Para que produza efectos, a revogación das disposicións
correspectivas deberalle ser notificada ao outro cónxuxe. A
notificación realizarase nos trinta días hábiles seguintes polo
notario que a autorizou, no domicilio sinalado no propio tes-
tamento así como no indicado polo revogante, e producirá
efectos revogatorios aínda que non se atope o cónxuxe en
ningún dos domicilios sinalados. A revogación producirá
todos os seus efectos cando se probe que o cónxuxe do revo-
gante tivo coñecemento dela.
Artigo 193
O testamento mancomunado non limita a liberdade disposi-
tiva de ningún dos outorgantes. Calquera deles poderá dis-
por, inter vivos ou mortis causa, de todo ou de parte dos seus
bens.
Artigo 194
1. Agás que se fixese de común acordo, a disposición de
bens comprendidos nunha cláusula testamentaria correspec-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14561
tiva, realizada en vida dos cónxuxes, producirá a ineficacia
das reciprocamente condicionadas con ela, sen necesidade
de notificación.
2. Ao falecer un dos cónxuxes, o outro poderá dispor dos
bens comprendidos nunha cláusula correspectiva. Neste
caso, o beneficiario da disposición testamentaria poderá
reclamar o valor actualizado dos bens obxecto da disposi-
ción con cargo á herdanza do dispoñente, sen prexuízo das
lexítimas. Este dereito caducará no prazo de tres anos, con-
tados desde o falecemento do dispoñente.
Artigo 195
Ao falecer un dos outorgantes, os interesados na súa suce-
sión terán dereito á copia do testamento mancomunado. A
copia só poderá conter as disposicións que afecten a suce-
sión aberta.
Sección 3.ª
Do testamento por comisario
Artigo 196
Chámase testamento por comisario ao que un dos cónxuxes
outorga en exercicio da facultade testatoria concedida polo
outro.
Artigo 197
Poderá validamente pactarse en capitulacións matrimoniais
ou atribuírse en testamento por un cónxuxe a outro a facul-
tade de designar herdeiro ou legatario entre os fillos ou des-
cendentes comúns, así como a de asignar bens concretos e
determinar o título polo que se recibirán.
Artigo 198
Ademais das lexítimas, no exercicio da facultade testatoria o
comisario deberá respectar as disposicións do cónxuxe atri-
buínte.
Artigo 199
Agás que o atribuínte lle sinalase prazo, o cónxuxe poderá
exercitar a facultade testatoria mentres viva.
Artigo 200
1. O comisario poderá adxudicar os bens do defunto:
1.º) En acto particional inter vivos, total ou parcial, no que
se determine o título polo que os bens se atribúen. As adxu-
dicacións inter vivos, unilaterais ou non, serán irrrevogables
e transmitirán a propiedade e a posesión dos bens pola acep-
tación do fillo ou descendente.
2.º) Por actos mortis causa, ben en testamento outorgado polo
cónxuxe en condición de comisario do causante ou ben en tes-
tamento polo que o comisario dispón ademais dos seus propios
bens. As adxudicacións feitas en testamento serán revogables.
2. As adxudicacións poderán comprender non só bens priva-
tivos do causante, senón tamén da disolta sociedade de
gananciais. Se as adxudicacións comprendesen bens da
sociedade de gananciais imputaráselles o seu valor pola
metade aos respectivos patrimonios.
Artigo 201
1. En tanto o cónxuxe non exercite a facultade testatoria
entenderase que a herdanza do falecido está baixo a súa
administración.
2. O comisario poderá realizar actos de administración e
pagar tanto as débedas da herdanza ou as que orixine a aper-
tura da sucesión coma os gastos de enterro e funeral. Con tal
fin, o comisario poderá dispor do metálico hereditario que
estivese no seu poder ou depositado en entidade de crédito a
nome do causante.
3. Agás dispensa expresa do causante, o comisario estará
obrigado a render contas da súa xestión unha vez concluída.
Artigo 202
1. A facultade testatoria quedará sen efecto:
1.º) Pola presentación da demanda de nulidade, separación
ou divorcio.
2.º) Pola separación de feito dos cónxuxes que conste de
modo fidedigno.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14562
Número 15912 de xuño de 2006
3.º) Agás dispensa do atribuínte, polo novo matrimonio do
viúvo ou da viúva celebrado antes de exercitar a facultade
testatoria.
2. Así mesmo, a facultade testatoria quedará revogada polo
testamento que outorgase con posterioridade o cónxuxe que
a atribuíse.
Sección 4.ª
Das disposicións testamentarias especiais
Artigo 203
1. Toda disposición a favor de persoa incerta será nula, a non
ser que por algún evento poida resultar certa.
2. Será válida a disposición a favor de quen coide ao testa-
dor. Agás que se dispoña outra cousa, de o testador ter desig-
nado testamenteiro, será este quen determine en escritura
pública a persoa ou as persoas que coidaron ao testador.
Artigo 204
Tamén será válida a disposición feita baixo a condición de
coidar e asistir ao testador, aos seus ascendentes, aos seus
descendentes ou ao seu cónxuxe. Se o testador designase
testamenteiro, corresponderalle a este a facultade de apre-
ciar o cumprimento ou o incumprimento da condición
resolutoria.
Artigo 205
1. A disposición testamentaria dun ben ganancial poderase
realizar como de cousa ganancial ou como do dereito que ao
testador lle corresponda neste.
2. No caso de dúbida entenderase que a disposición testa-
mentaria dun ben ganancial foi realizada como do dereito
que ao testador lle corresponda neste.
Artigo 206
Cando se dispoña dun ben por enteiro como cousa ganancial
deberase facer constar expresamente este carácter e a dispo-
sición producirá todos os seus efectos se o ben fose adxudi-
cado á herdanza do testador na liquidación de gananciais. De
non ser isto así, entenderase legado o valor que tivese o ben
no momento do falecemento do testador.
Artigo 207
1. Cando se adxudica ou lega o dereito que lle corresponde
ao testador nun ben ganancial a disposición entenderase
referida soamente á metade do seu valor.
2. Malia o anterior, a disposición entenderase referida á
metade indivisa do ben:
1.º) Cando o cónxuxe sobrevivente ou os seus herdeiros o
acepten.
2.º) Se ambos os cónxuxes tivesen realizada a disposición de
forma coincidente e ambas as herdanzas estivesen deferidas.
Artigo 208
A non ser que do testamento resulte outra cousa, as disposicións
a prol do cónxuxe non producirán efecto se ao falecer o testa-
dor estivese declarada xudicialmente a nulidade do matrimonio,
decretado o divorcio ou a separación, ou se atopasen en trámite
os procedementos dirixidos a ese fin. Tampouco producirán
efecto nos casos de separación de feito entre os cónxuxes.
Capítulo III
Dos pactos sucesorios
Sección 1.ª
Disposicións xerais
Artigo 209
Sen prexuízo dos que fosen admisibles consonte o dereito,
de conformidade con esta lei son pactos sucesorios:
1.º) Os de mellora.
2.º) Os de apartamento.
Artigo 210
Só poden outorgar pactos sucesorios as persoas maiores de
idade con plena capacidade de obrar.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14563
Artigo 211
Os pactos sucesorios deberán ser outorgados en escritura
pública. Noutro caso o pacto non producirá ningún
efecto.
Artigo 212
Será admisible o outorgamento dos pactos sucesorios por
poder que, tendo carácter especial, conteña os elementos
esenciais do negocio sucesorio.
Artigo 213
As estipulacións contidas nos pactos de mellora que fagan
referencia explícita a institucións consuetudinarias galegas,
como a casa, o casamento para a casa, a mellora de labrar e
posuír, a compañía familiar ou calquera outra, deberán ser
interpretadas consonte os usos e costumes locais.
Sección 2.ª
Dos pactos de mellora
Artigo 214
Son pactos de mellora aqueles polos que se convén a prol
dos descendentes a sucesión en bens concretos.
Artigo 215
Os pactos sucesorios poderán supor a entrega ou non de
presente dos bens aos que os afecten, o que no primeiro
caso determina a adquisición da propiedade por parte do
mellorado.
Artigo 216
No pacto sucesorio poderán establecerse os supostos nos que
quedará sen efecto e determinarse o ámbito residual das
facultades dispositivas dos adxudicantes, por actos intervivos, a título oneroso ou gratuíto.
Artigo 217
En defecto de regulación expresa, o pacto de mellora aterase
ás seguintes regras:
1.ª) Se non se realizase con entrega de bens, o adxudicante
conserva plena liberdade dispositiva por actos inter vivos a
título oneroso. Se se realizase con entrega de bens, o adxu-
dicante só poderá dispor deles no caso de ter reservada para
si de modo expreso a devandita facultade.
2.ª) A disposición realizada en exercicio da facultade ante-
rior suporá a ineficacia do pacto en canto aos bens obxecto
da disposición e á prestación do mellorado, no caso de se
estipular. Se a prestación xa se realizou, total ou parcial-
mente, o mellorado poderá pedir a súa restitución, e, de non
ser esta posible, o seu equivalente en metálico.
3.ª) Os actos de disposición que non tivesen a súa orixe na
vontade do mellorante non revogan o pacto, subrogándose
as contraprestacións en lugar do ben inicialmente previsto.
4.ª) Agás reserva expresa do adxudicante, calquera disposi-
ción dos bens obxecto do pacto en favor de terceiro por acto
inter vivos a título gratuíto ou por acto mortis causa non pro-
ducirá ningún efecto e, ao falecer o causante, o mellorado
poderá exercitar as accións correspondentes co fin de obter
a posesión dos bens.
Artigo 218
Ademais de polas causas que se conviñesen, os pactos de
mellora quedarán sen efecto:
1.º) Se o mellorado incumprise as obrigas asumidas.
2.º) Por premoriencia do mellorado, agás pacto expreso de
substitución ou que a mellora se realizase con entrega de
bens.
3.º) Por incorrer o mellorado en causa de desherdamento ou
indignidade, pola súa conduta gravemente inxuriosa ou
vexatoria e, de haber entrega de bens, por ingratitude.
Sección 3.ª
Da mellora de labrar e posuír
Artigo 219
1. O ascendente que queira conservar indiviso un lugar aca-
sarado, aínda que as sortes de terras estean separadas, ou
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14564
Número 15912 de xuño de 2006
unha explotación agrícola, industrial, comercial ou fabril
poderá pactar con calquera dos seus descendentes a súa
adxudicación íntegra.
2. De non se dispoñer no pacto outra cousa, a adxudicación
suporá a institución de herdeiro en favor do así mellorado.
Artigo 220
Nos casos aos que se refire o artigo anterior, a casa patrucial
e a súa eira, os currais e as hortas, tratándose de lugar aca-
sarado, e a explotación agrícola, comercial ou fabril reputa-
ranse indivisibles para os efectos da partición.
Artigo 221
1. O adxudicatario poderá compensar en metálico os demais
interesados na partición.
2. O pagamento en metálico poderase facer por prazos, den-
tro dos cinco anos seguintes á apertura da sucesión, sempre
que o adxudicatario garanta o cumprimento. A cantidade
adiada producirá o xuro legal dos cartos.
Artigo 222
Ademais de polas causas comúns aos pactos de mellora, o dereito
de labrar e posuír quedará sen efecto se durante dous anos con-
secutivos o mellorado abandonase en vida do adxudicante, total-
mente e sen causa xusta, a explotación dos bens que a compoñen.
Artigo 223
Cando a mellora non se realice con entrega de bens, no caso
de premoriencia do mellorado, se os descendentes deste son
varios e o favorecido non designa sucesor na mellora, o
mellorante poderá elixir un deles como mellorado en escri-
tura pública ou en testamento.
Sección 4.ª
Do apartamento
Artigo 224
Polo apartamento quen teña a condición de lexitimario de se
abrir a sucesión no momento no que se formaliza o pacto
queda excluído de modo irrevogable, por si e pola súa
liñaxe, da condición de herdeiro forzoso na herdanza do
apartante, a cambio dos bens concretos que lle sexan adxu-
dicados.
Artigo 225
O apartante poderalle adxudicar ao apartado calquera ben ou
dereitos en pagamento do apartamento, con independencia
do seu valor.
Artigo 226
Poderá validamente pactarse que o lexitimario quede exclu-
ído non só da condición de herdeiro forzoso, senón tamén do
chamamento intestado.
Artigo 227
Agás dispensa expresa do apartante, o dado en apartamento
deberase traer a colación de o apartado ou os seus descen-
dentes concorreren na sucesión con outros lexitimarios.
Capítulo IV
Do usufruto do cónxuxe viúvo
Artigo 228
Os cónxuxes poderán pactar en escritura pública ou dispor
en testamento a atribución unilateral ou recíproca do usu-
fruto sobre a totalidade ou parte da herdanza.
Artigo 229
1. O usufruto voluntario do cónxuxe viúvo é inalienable. O
usufrutuario só poderá dispor do seu dereito sobre bens con-
cretos co consentimento dos propietarios sen usufruto.
2. Este usufruto é renunciable en todo ou en parte e só redi-
mible ou conmutable por acordo do usufrutuario e dos pro-
pietarios sen usufruto.
Artigo 230
1. O usufruto do cónxuxe viúvo quedará sen efecto nos
supostos de indignidade para suceder ou por ser o cónxuxe
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14565
xustamente desherdado, por declaración de nulidade do
matrimonio, por divorcio e por separación xudicial ou de
feito dos cónxuxes.
2. O usufruto pactado quedará tamén sen efecto por mutuo
acordo e o testamentario pola súa revogación.
Artigo 231
A non ser que o título constitutivo dispoña outra cousa, o
cónxuxe viúvo non estará obrigado a formar inventario dos
bens usufrutuados nin a prestar fianza. Emporiso, calquera
lexitimario poderá exixir a prestación de fianza para salva-
gardar a súa lexítima.
Artigo 232
1. Cando a persoa viúva estivese obrigada a formar inventa-
rio e non se indique prazo, este será de seis meses, que se
contarán desde a apertura da sucesión.
2. O atraso na formación do inventario facultará os herdeiros
ou, de ser o caso, os propietarios sen usufruto a facelo, por si
mesmos ou por medio da persoa que designen, por conta do
usufrutuario. Unha vez finalizado o inventario, este deberalle
ser notificado fidediganamente no prazo de dez días.
Artigo 233
Ademais das facultades que lle incumben a todo usufrutua-
rio, o cónxuxe que o fose pola totalidade da herdanza está
facultado para:
1.º) Pagar os gastos de última enfermidade, enterro, funerais
e sufraxios do cónxuxe premorto, con cargo á herdanza.
2.º) Pagar as débedas exixibles do causante con metálico da
herdanza. De non haber cartos ou estes non seren abondos,
o usufrutuario poderá allear semoventes, arboredo ou mobi-
liario ordinario na contía precisa. Para o alleamento de cal-
quera outro ben coa finalidade de pagar as débedas do cau-
sante será necesario o consentimento dos propietarios sen
usufruto ou, noutro caso, a autorización xudicial.
3.º) Cobrar créditos da herdanza, aínda cando non se pres-
tase fianza.
4.º) Allear o mobiliario e os semoventes que coide necesa-
rios, de acordo cunha boa administración, e os cales debe
repoñer en canto sexa posible conforme o mesmo criterio.
5.º) Realizar as cortas de árbores madeireiras, mesmo polo
pé, e facer seu o produto delas, sempre que sexan adecuadas
a unha normal explotación forestal.
6.ª) Realizar melloras non suntuarias con cargo á herdanza.
7.ª) Explotar as minas segundo o seu regulamento xurídico.
Artigo 234
A persoa referida nos artigos anteriores deberá:
1.º) Cumprir as obrigas que expresamente lle impuxese o
causante.
2.º) Administrar os bens obxecto do usufruto coa dilixencia
propia dun bo pai ou nai de familia.
3.º) Prestarlles alimento, con cargo ao usufruto, aos fillos e
aos descendentes que o precisen.
4.º) Defender, á súa custa, a posesión dos bens.
Artigo 235
Se os propietarios sen usufruto fosen descendentes da per-
soa viúva, as reparacións, tanto as ordinarias coma as
extraordinarias, serán a cargo e por conta de quen fose usu-
frutuario, a non ser que pola súa entidade e atendida a ren-
dibilidade do patrimonio usufrutuado non puidese custealas
aquela persoa.
Neste último caso, as reparacións realizaranse de conformi-
dade cos propietarios sen usufruto ou, de non haber acordo,
por determinación xudicial.
Artigo 236
Ademais de polas causas xerais de extinción do usufruto, o
do cónxuxe viúvo extínguese:
1.º) Por renuncia en escritura pública.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14566
Número 15912 de xuño de 2006
2.º) Por contraer a persoa usufrutuaria novas nupcias ou
vivir maritalmente con outra persoa, agás pacto ou disposi-
ción en contrario do cónxuxe premorto.
Artigo 237
Por instancia dos propietarios sen usufruto, tamén se extin-
guirá o usufruto de viuvez:
1.º) Por incumprimento das obrigas impostas pola lei ou
polo causante.
2.º) Por grave e reiterado incumprimento dos deberes fami-
liares.
Capítulo V
Das lexítimas
Sección 1.ª
Disposicións xerais
Artigo 238
Son lexitimarios:
1.º) Os fillos e os descendentes de fillos premortos, xusta-
mente desherdados ou indignos.
2.º) O cónxuxe viúvo non separado legalmente ou de feito.
Artigo 239
Malia non teren a condición de lexitimarios, os apartados, os
que repudiasen o chamamento lexitimario así como os seus
descendentes fan número para o cálculo das lexítimas.
Artigo 240
Os lexitimarios teñen dereito a recibir do causante, por cal-
quera título, unha atribución patrimonial na forma e na
medida establecidas nesta lei.
Artigo 241
Deixando a salvo o usufruto do cónxuxe viúvo ordenado
consonte esta lei, non se poderán impor sobre a lexítima car-
gas, condicións, modos, termos, fideicomisos ou gravames
de ningunha clase. De os haber teranse por non postos.
Artigo 242
Agás os casos de apartamento, será nula toda renuncia ou
transacción sobre a lexítima realizada antes da apertura da
sucesión.
Sección 2.ª
Da lexítima dos descendentes
Artigo 243
Constitúe a lexítima dos descendentes a cuarta parte do valor
do haber hereditario líquido que, determinado consonte as
regras desta sección, se dividirá entre os fillos ou as súas
liñaxes.
Artigo 244
Para fixar a lexítima, o haber hereditario do causante deter-
minarase consonte as seguintes regras:
1.ª) Computaranse todos os bens e dereitos do capital relicto
polo valor que tivesen no momento da morte do causante,
con dedución das súas débedas. O devandito valor actuali-
zarase monetariamente no momento en que se faga o paga-
mento da lexítima.
2.ª) Engadirase o valor dos bens transmitidos polo causante
a título lucrativo, incluídos os dados en apartamento, consi-
derado no momento da transmisión e actualizado monetaria-
mente no momento de se efectuar o pagamento da lexítima.
Como excepción, non se computarán as liberalidades de uso.
Artigo 245
Agás disposición en contrario do causante, imputarase ao
pagamento da lexítima dos descendentes:
1.º) Calquera atribución a título de herdanza ou legado,
aínda que o lexitimario renuncie a ela.
2.º) As doazóns feitas aos lexitimarios, así como as melloras
pactadas con eles.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14567
3.º) As doazóns feitas aos fillos premortos que fosen pais ou
ascendentes dun lexitimario.
A imputación de doazóns realizarase polo valor que tivesen
os bens no momento da doazón, actualizado monetariamente
no tempo do pagamento da lexítima.
Artigo 246
1. De o testador non ter asignado a lexítima en bens deter-
minados, os herdeiros, de común acordo, poderán optar
entre pagala en bens hereditarios ou en metálico, aínda que
sexa extrahereditario. Por falta de acordo entre os herdeiros,
o pagamento da lexítima farase en bens hereditarios.
2. Agás disposición do testador ou pacto ao respecto, non se
poderá pagar unha parte da lexítima en cartos e outra parte
en bens.
Artigo 247
Se os bens atribuídos polo causante a un lexitimario non
fosen abondos para satisfacer a súa lexítima, este só terá
dereito ao seu complemento, que se satisfará de acordo coas
regras do artigo anterior.
Artigo 248
Poden pagar a lexítima, ou o seu complemento, o herdeiro, o
comisario ou contador-partidor así como o testamenteiro facul-
tado para isto. Pero corresponderalles exclusivamente aos herdei-
ros a opción de pagaren a lexítima en metálico extrahereditario.
Artigo 249
1. O lexitimario non ten acción real para reclamar a súa lexítima
e será considerado, para todos os efectos, como un acredor.
2. O lexitimario poderá exixir que o herdeiro, o comisario ou
contador-partidor ou o testamenteiro facultado para o paga-
mento da lexítima formalice inventario, con valoración dos
bens, e que o protocolice perante notario.
3. Tamén poderá o lexitimario solicitar anotación preventiva
do seu dereito no rexistro da propiedade sobre os bens inmo-
bles da herdanza.
Artigo 250
O herdeiro deberá pagar as lexítimas ou o seu complemento no
prazo dun ano desde que o lexitimario a reclame. Transcorrido
este prazo a lexítima producirá o xuro legal dos cartos. Se o
lexitimario non estivese conforme coa liquidación da lexítima
e rexeitase o pagamento, o herdeiro ou a persoa facultada para
entregala poderá proceder á consignación xudicial.
Artigo 251
1. De non haber na herdanza bens abondos para o pagamento
das lexítimas poderán reducirse por inoficiosos os legados e
as doazóns computables para o seu cálculo, comezando,
agás disposición en contra do testador, polos primeiros a pro
rata. De non ser abondo, reduciranse tamén as doazóns pola
orde das súas datas, comezando polas máis recentes.
2. De non seren abondas as reducións ás que se refire o apar-
tado anterior, tamén poderán reducirse os apartamentos fei-
tos polo causante e os pactos sucesorios. Se se realizasen
varios, reduciranse todos a pro rata.
3. Os afectados pola redución poderana evitar entregando en
metálico o seu importe para o pagamento das lexítimas.
Artigo 252
As accións de reclamación de lexítima e de redución de dis-
posicións inoficiosas prescribirán aos quince anos do falece-
mento do causante.
Sección 3.ª
Da lexítima do cónxuxe viúvo
Artigo 253
De concorrer con descendentes do causante, ao cónxuxe
viúvo correspóndelle en concepto de lexítima o usufruto
vitalicio dunha cuarta parte do haber hereditario fixado con-
sonte as regras do artigo 244.
Artigo 254
De non concorrer con descendentes, o cónxuxe viúvo terá
dereito ao usufruto vitalicio da metade do capital.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14568
Número 15912 de xuño de 2006
Artigo 255
O causante poderá satisfacer a lexítima do cónxuxe viúvo
atribuíndolle por calquera título, en usufruto ou en propie-
dade, bens determinados de calquera natureza, un capital en
cartos, unha renda ou unha pensión.
Artigo 256
Se o causante non o prohibiu, os herdeiros poderán conmu-
tar a lexítima do cónxuxe viúvo por algunha das atribucións
expresadas no artigo anterior e optaren pola modalidade de
pagamento, pero deberán acordar coa persoa viúva os bens
ou dereitos nos que se concretará. De non haber acordo
entre os herdeiros e a persoa viúva, decidirá a autoridade
xudicial.
Artigo 257
1. En tanto non exceda da súa cota usufrutuaria, o cónxuxe
viúvo poderá optar por facela efectiva sobre a vivenda habi-
tual, o local onde exercese a súa profesión ou a empresa que
viñese desenvolvendo co seu traballo.
2. Este dereito é preferente á facultade de conmutar que lles
atribúe aos herdeiros o artigo anterior.
Sección 4.ª
Da preterición e do desherdamento
Artigo 258
A preterición intencional dun descendente non afecta a vali-
dez das disposicións por causa de morte. O lexitimario só
terá dereito a percibir a súa lexítima consonte as regras desta
lei. O mesmo se entenderá no caso de preterición do cón-
xuxe, sexa intencional ou non.
Artigo 259
1. A preterición non intencional dun lexitimario descendente
faculta a persoa preterida para obter a declaración de nuli-
dade da institución de herdeiro feita en testamento. As
demais disposicións testamentarias e os pactos sucesorios
serán válidos en canto a súa redución no sexa necesaria para
o pagamento das lexítimas.
2. A preterición non intencional de todos os lexitimarios des-
cendentes producirá, por instancia de calquera deles, a nuli-
dade das disposicións testamentarias de contido patrimonial.
Os apartamentos e os pactos de mellora só se reducirán se
fose necesario para o pagamento das lexítimas.
Artigo 260
A preterición non intencional non producirá os efectos aos
que se refire o artigo precedente se os preteridos concorre-
sen á partición cos instituídos.
Artigo 261
Os descendentes doutro descendente que non fose preterido
representan a este na herdanza do ascendente e non se con-
sideran preteridos.
Artigo 262
1. O desherdamento xusto dun lexitimario priva a este da súa
lexítima.
2. Para que sexa xusto, o desherdamento deberase facer en
testamento, con expresión da súa causa. De a negar a persoa
desherdada, correspóndelle ao herdeiro do testador a carga
de probala.
Artigo 263
Son xustas causas para desherdar a calquera lexitimario:
1.ª) Terlle negados alimentos á persoa testadora.
2.ª) Tela maltratado de obra ou inxuriado gravemente.
3.ª) O incumprimento grave ou reiterado dos deberes conxu-
gais.
4.ª) As causas de indignidade expresadas no artigo 756 do
Código civil.
Artigo 264
A persoa desherdada inxustamente conserva o seu dereito á
lexítima.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14569
Artigo 265
A reconciliación posterior do ofensor e do ofendido priva a
este do dereito de desherdar, e deixa sen efecto o desherda-
mento xa feito.
Artigo 266
As accións por causa de preterición ou desherdamento
inxusto extínguense por caducidade aos cinco anos da morte
do causante.
Capítulo VI
Da sucesión intestada
Artigo 267
De non existiren persoas que teñan dereito a herdar de
acordo co establecido nesta lei e co disposto nas seccións 1.ª,
2.ª e 3.ª do capítulo IV do título III do Código civil, herdará
a Comunidade Autónoma de Galicia.
Artigo 268
Nos casos en que lle correspondese herdar á Comunidade
Autónoma de Galicia a herdanza entenderase aceptada sem-
pre a beneficio de inventario.
Artigo 269
Os bens herdados pola Comunidade Autónoma de Galicia
serán destinados a establecementos de asistencia social ou
institucións culturais que se sitúen, preferentemente e por
esta orde, no lugar da última residencia do causante, no seu
termo municipal, na súa comarca e en todo caso en territorio
da comunidade autónoma galega.
Capítulo VII
Da partición da herdanza
Sección 1.ª
Disposicións xerais
Artigo 270
A partición da herdanza pódese realizar:
1.º) Polo propio testador, en testamento ou noutro docu-
mento anterior ou posterior a el.
2.º) Polo contador-partidor, en calquera dos casos admitidos
pola lei.
3.º) Polos herdeiros.
4.º) Por resolución xudicial.
Artigo 271
Se concorresen á sucesión menores ou incapacitados legal-
mente representados non será necesaria a intervención nin a
aprobación xudicial para os efectos de aceptar ou partir a
herdanza.
Artigo 272
O cesionario dun herdeiro subrógase no lugar deste na parti-
ción da herdanza.
Sección 2.ª
Da partición polo testador
Artigo 273
O testador poderá facer a partición da herdanza ou realizar
adxudicacións de bens e dereitos determinados, sen prexuízo
das lexítimas.
Artigo 274
A partición feita polo testador en documento non testamen-
tario deberase axustar ás disposicións do testamento. Con
todo, será válida a partición aínda que o valor do adxudicado
a calquera dos partícipes na comunidade hereditaria non
corresponda coa cota atribuída no testamento.
Artigo 275
Poderanse ordenar en testamento disposicións particulares
sobre a partición da herdanza que se deberán observar ao
facer esta.
Artigo 276
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14570
Número 15912 de xuño de 2006
Os cónxuxes, aínda que testen por separado, poderán facer
unha partilla conxunta e unitaria dos seus bens privativos e
dos comúns, de os haber, con independencia da orixe dos
adxudicados a cada herdeiro.
Artigo 277
A partilla conxunta e unitaria será eficaz no momento do
falecemento de ambos os cónxuxes. Tamén producirá plenos
efectos se, ao falecer un dos cónxuxes, o sobrevivente a
cumprise na súa integridade por atribucións patrimoniais
inter vivos.
Artigo 278
Ao falecer un dos cónxuxes que fixese a partilla conxunta e
unitaria, o sobrevivente poderá dispor dos seus bens privati-
vos. Para a disposición dos bens comúns e dos do premorto
incluídos na partición será necesario o concurso dos seus
herdeiros e do cónxuxe sobrevivente. A confusión de patri-
monios nesta partilla non prexudicará aos terceiros acredo-
res e lexitimarios.
Artigo 279
En vida de ambos os cónxuxes, a partilla conxunta e unita-
ria poderá ser revogada por calquera deles. A revogación
non producirá efecto mentres non sexa notificada fidedigna-
mente ao outro cónxuxe. A revogación producirá a inefica-
cia total da partilla.
Artigo 280
Ao falecer un dos cónxuxes, a partilla conxunta e unitaria
tamén quedará sen efecto pola revogación do sobrevivente.
Artigo 281
A partilla poderá ser declarada ineficaz cando a composición
patrimonial base dela se alterase de forma substancial por
alleamentos voluntarios ou forzosos.
Artigo 282
Na partición conxunta e unitaria por ambos os cónxuxes a
lexítima de calquera dos fillos ou descendentes comúns
poderá ser satisfeita con bens dun só dos causantes. Neste
caso, non se poderán reclamar as lexítimas ata o falecemento
do último dos cónxuxes.
Sección 3.ª
Da partición polo contador-partidor
Artigo 283
No propio testamento ou en escritura pública, o testador
poderalle encomendar a facultade de facer a partición da
herdanza a quen non sexa partícipe nela.
Artigo 284
1. Malia o disposto no artigo anterior, o testador poderá
nomear contador-partidor ao cónxuxe sobrevivente ao que
só asignase o usufruto universal, sen prexuízo doutras facul-
tades que tamén puidese atribuírlle.
2. Agás dispensa do testador, estas facultades unica-
mente poderán ser exercitadas mentres o sobrevivente
permaneza viúvo, e dentro do prazo fixado polo cau-
sante. Se non o fixase, o cónxuxe poderá exercitalas
mentres viva.
Artigo 285
A designación de contadores-partidores poderase efectuar
mancomunada, sucesiva ou solidariamente.
Artigo 286
De non se establecer expresamente a solidariedade nin se
fixar unha orde sucesiva entre os contadores-partidores,
entenderanse nomeados mancomunadamente.
Artigo 287
1. Cando os contadores-partidores fosen mancomunados,
ademais da partilla feita por todos, valerá a que faga un só
deles autorizado polos demais. No caso de disidencia, será
válida a que faga a maioría deles.
2. No caso de renuncia, falecemento ou incapacidade dun ou
varios contadores-partidores mancomunados, a non ser que
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14571
o testador dispuxese outra cousa, valerá a partilla feita polos
demais, sempre que sexan máis dun.
Artigo 288
1. Os contadores-partidores só actuarán por requirimento de
calquera partícipe na comunidade hereditaria, excepto cando
o testador impuxese expresamente a súa intervención.
2. O requirimento deberáselles facer a todos os contadores-
partidores, aínda que sexan solidarios. Os que acepten debe-
rán actuar conxuntamente, consonte as regras aplicables aos
contadores-partidores mancomunados.
Artigo 289
Será válida a partición feita por un só dos contadores-parti-
dores solidarios:
1.º) Cando acredite que lles notificou fidedignamente aos
demais a súa aceptación do cargo e o propósito de partir, sen
que ningún deles, dentro dos dez días hábiles seguintes á
notificación, xustifique aceptar o cargo así como a súa von-
tade de intervir.
2.º) Cando por morte, renuncia expresa ou incapacidade dos
demais quedase como partidor único.
Artigo 290
O cargo de contador-partidor entenderase renunciado se
dentro dos dez días hábiles seguintes ao requirimento dos
herdeiros non fose aceptado expresamente.
Artigo 291
O contador-partidor poderá realizar o inventario por si só,
aínda cando existan persoas suxeitas á patria potestade,
tutela ou curatela.
Artigo 292
1. O contador-partidor deberá facer a partición total da herdanza.
2. Ademais das facultades propias do cargo e das encomen-
dadas polo causante, o contador-partidor poderá, baixo a súa
responsabilidade, entregar os legados unha vez formalizado
o inventario.
Artigo 293
Na partición, o contador-partidor poderá liquidar a socie-
dade conxugal co cónxuxe sobrevivente ou os seus herdei-
ros. Se o contador-partidor o fose de ambos os cónxuxes e
realizase a partición conxunta, poderá prescindir da liquida-
ción da sociedade conxugal, a non ser que fose precisa para
cumprir as disposicións testamentarias de calquera deles.
Sección 4.ª
Da partición polos herdeiros
Artigo 294
Cando o testador non tivese feita a partición, os partícipes
maiores de idade, os emancipados ou os legalmente repre-
sentados poderán partir a herdanza do modo que teñan por
conveniente.
Artigo 295
Cando non haxa contador-partidor designado polo causante
ou estea vacante o cargo, os partícipes que representen unha
cota de máis da metade do haber partible e sexan dous polo
menos poderán promover perante notario a partición da her-
danza, que, respectando en todo caso as disposicións do cau-
sante, se substanciará consonte as formalidades establecidas
nos artigos seguintes.
Artigo 296
Os que promovan a partición deberanlles notificar o seu pro-
pósito notarialmente aos demais interesados, de coñeceren o
seu domicilio. O notario só aceptará o requirimento se os
que o promoven lle acreditan a titularidade da cota heredita-
ria á que se refire o artigo precedente e designan contadores-
partidores.
Artigo 297
Se o domicilio dalgún interesado non fose coñecido polos
requirentes, o notario notificarao mediante a publicación de
edictos no boletín oficial da provincia, no taboleiro de anun-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14572
Número 15912 de xuño de 2006
cios do concello e nun dos periódicos de maior circulación,
todo isto respecto do lugar onde o causante tivo o derradeiro
domicilio en España.
Artigo 298
No requirimento inicial ao notario, cada un dos que o pro-
movan poderá designar ata un máximo de tres contadores-
partidores, co fin de elixir un deles por sorteo. No requiri-
mento inicial tamén se fixará a data e a hora nas que o sor-
teo se realizará perante o notario requirido para a
notificación. Non se poderá en ningún caso realizar o sorteo
ata que transcorresen trinta días hábiles desde a data en que
se practicou a última das publicacións ou das notificacións e
sesenta días hábiles desde o requirimento inicial ao notario.
Artigo 299
Durante os trinta días hábiles seguintes á práctica da notifi-
cación ou da publicación cada un dos partícipes non promo-
ventes tamén poderá propor ata un máximo de tres contado-
res-partidores.
Artigo 300
A partición por acordo maioritario non poderá efectuarse
cando con anterioridade á finalización do prazo previsto no
artigo anterior se lles notifique fidedignamente aos partícipes
que se promoveu xudicialmente a partición. Ao non se ter
efectuado esta notificación, a partilla que se realice consonte
o disposto nos artigos seguintes producirá plenos efectos.
Artigo 301
Logo de transcorrer o prazo ao que se refire o artigo 299,
designarase un contador-partidor por insaculación de entre
os propostos, que deberán ser polo menos cinco.
Artigo 302
O contador-partidor designado, en unión, de ser o caso, do
cónxuxe viúvo para os efectos da liquidación dos bens da
sociedade conxugal, deberá formar inventario con funda-
mento nos documentos que os interesados lle achegasen e
procederá, por si ou con asesoramento pericial, á valoración
dos bens.
Artigo 303
Se as cotas dos partícipes na herdanza fosen iguais ou se,
aínda sendo desiguais, permitisen a formación de tantos ane-
xos homoxéneos como fosen precisos para a adxudicación
dos bens, o contador-partidor formará os que correspondan,
que serán sorteados perante notario.
Artigo 304
De seren as cotas desiguais de tal natureza que non permiten
a formación de lotes homoxéneos cos bens hereditarios, o
contador-partidor proporalles aos interesados un proxecto de
partición, que para a súa validez deberá ser aprobado por
partícipes que representen, polo menos, as tres cuartas par-
tes do haber hereditario.
Artigo 305
Na partición, xa sexa formada por sorteo dos anexos perante
notario ou aprobada pola maioría cualificada á que se refire o
artigo anterior, deberase incluír a entrega de legados, o paga-
mento das lexítimas e as demais operacións complementarias
que procedan, incluída a liquidación da sociedade conxugal.
Artigo 306
A partición formalizarase mediante escritura pública de pro-
tocolización do caderno particional outorgada polo conta-
dor-partidor designado, e, no caso ao que se refire o artigo
303, polos partícipes que representan a maioría cualificada
nel prevista, perante o mesmo notario que interviñese nos
trámites anteriores.
Artigo 307
O notario notificaralles a formalización da partición aos
interesados que non comparecesen á protocolización. A
notificación realizarase consonte o disposto nos artigos 295
e 296. Unha vez practicada a notificación, a partición pro-
ducirá todos os seus efectos e porá fin á indivisión.
Artigo 308
O quiñón adxudicado ao partícipe que por ausencia de feito
non tivese domicilio coñecido será administrado polo viúvo
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14573
do causante que, interesado na partición, fose ascendente do
adxudicatario. No seu defecto ou por renuncia, o quiñón será
administrado consonte o disposto no artigo 49 desta lei.
Disposición adicional primeira
Cada cinco anos, como máximo, sen prexuízo da iniciativa
parlamentaria correspondente, a Mesa do Parlamento de
Galicia designará unha comisión, integrada por membros
dos diversos grupos parlamentarios da Cámara, co fin de
elaborar un informe comprensivo das dificultades e dúbidas
que se advirtan na aplicación dos preceptos desta lei e
daquelas normas que se coiden necesarias para a conserva-
ción, a modificación e o desenvolvemento das institucións
do dereito civil propio de Galicia.
Disposición adicional segunda
Nos montes que á entrada en vigor desta lei figuren clasifica-
dos como montes veciñais en man común, a consellaría com-
petente na materia procederá ao seu deslindamento contradito-
rio, alí onde exista conflito, para determinar o seu concreto
perímetro e superficie, os enclaves privados existentes e os
demais datos de interese. Citarase a todas aquelas persoas ás
que se lles poida presumir interese, e en particular aos mem-
bros da comunidade veciñal, individualmente considerados.
Disposición adicional terceira
Para os efectos de aplicación desta lei equipáranse ao matrimonio
as relacións maritais mantidas con intención ou vocación de per-
manencia, co que se estenden, polo tanto, aos membros da parella
os dereitos e as obrigas que esta lei lles recoñece aos cónxuxes.
Terá a consideración de relación marital análoga ao matri-
monio a formada por dúas persoas que leven convivindo
polo menos un ano, e tal circunstancia poderase acreditar
por medio da inscrición no rexistro, por manifestación
expresa mediante acta de notoriedade ou por calquera outro
medio admisible en dereito. No caso de teren fillos en
común abondará con acreditar a convivencia.
Disposición adicional cuarta
As referencias feitas nesta lei ao home ou á muller ou só nun
dos xéneros débense entender referidas a ambos os dous
xéneros, sen que poida existir, xa que logo, ningunha discri-
minación por razón de sexo.
Disposición transitoria primeira
Agás a posesión dunha servidume de paso comezada antes
da entrada en vigor da Lei 4/1995, do 24 de maio, que non
lle aproveitará ao posuidor para os efectos da súa adquisi-
ción por usucapión, o disposto no capítulo VII do título VI
desta lei seralles aplicable a todos os actos e servidumes de
paso calquera que sexa a súa data de realización ou consti-
tución.
Disposición transitoria segunda
1. As disposicións desta lei sobre a partición da herdanza
seranlles aplicables a todas as particións que se realicen a
partir da súa entrada en vigor, sexa cal fose a data do falece-
mento do causante.
2. Respecto dos demais dereitos sucesorios aplicaráselles
esta lei ás sucesións cunha apertura que teña lugar a partir da
súa entrada en vigor.
Disposición transitoria terceira
Os demais problemas de dereito intertemporal que se pre-
senten por causa da entrada en vigor desta lei resolveranse
de conformidade cos principios que informan as disposi-
cións transitorias do Código civil.
Disposición derrogatoria
Queda derrogada a Lei do Parlamento de Galicia 4/1995, do
24 de maio, de dereito civil de Galicia, así como todas aque-
las disposicións que se opoñan ao previsto nesta lei.
Disposición derradeira
Esta lei entrará en vigor aos vinte días da súa publicación no
Diario Oficial de Galicia.
Santiago de Compostela, 6 de xuño de 2006
Dolores Villarino Santiago
Presidenta
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14574
Número 15912 de xuño de 2006
Ley de derecho civil de Galicia
Preámbulo
I
«El derecho civil de Galicia es una creación genuina del
pueblo gallego. Como derecho regulador de relaciones entre
sujetos privados, surge a lo largo de los siglos en la medida
en que su necesidad se hace patente, frente a un derecho que,
por ser común, negaba nuestras peculiaridades jurídicas
emanadas del más hondo sentir de nuestro pueblo. Es por
ello un fruto de la realidad social y, como tal, cambiante a lo
largo del tiempo, de forma que mientras unas instituciones
pierden vigencia aparecen otras que tratan de acomodarse a
la nueva situación. Esta tensión entre la realidad y la super-
vivencia de formas jurídicas que van siendo superadas fue
dando, asimismo, nuevo sentido a nuevas instituciones, ya
que pocas veces podrá encontrarse una relación funcional
tan estrecha entre esas necesidades que las instituciones jurí-
dicas intentan alcanzar y las realidades de cada momento
histórico.
Este proceso de creación consuetudinario y del derecho civil,
como fruto de una realidad concreta en el tiempo y en el
espacio, se vio, ciertamente, interrumpido por el movimiento
codificador uniformador surgido en el siglo XIX. Es, preci-
samente, el Código civil de 1889 el que coloca al margen de
la legalidad vigente a una buena parte de nuestro derecho
civil propio, sin que esta situación haya sido, ni mucho
menos, resuelta con la promulgación, en 1963, de la Compi-
lación del derecho civil de Galicia, fragmentaria, incompleta,
falta de entidad propia de un sistema jurídico y, en conse-
cuencia, en buena parte, de espaldas a la realidad social.
El Estatuto de autonomía de Galicia de 1981 creó un nuevo
marco, dentro del que puede conservarse, modificarse y des-
arrollarse el derecho civil gallego, tal como determina en el
artículo 27.4, al fijar la competencia exclusiva de la Comu-
nidad Autónoma, al amparo de lo previsto en el artículo
149.1.8.º) de la Constitución española de 1978. Sin perjuicio
de la competencia estatal en materia de legislación civil, de
acuerdo con lo previsto en la Constitución y en los estatutos
de autonomía, las comunidades autónomas podrán conser-
var, modificar y desarrollar sus propios derechos civiles,
forales o especiales, allí en donde existan. El marco estatu-
tario se completó además con sus previsiones específicas
sobre la parroquia rural, de acuerdo con los artículos 27.2 y
40 del Estatuto, que asoma en las disposiciones de esta ley
sobre la comunidad vecinal, sobre las comunidades de aguas
o sobre el régimen jurídico de los montes vecinales en mano
común, incorporados al derecho autonómico por razón de lo
previsto en dicho artículo 27 del propio Estatuto, entre otras
competencias que inciden, naturalmente, sobre los más
diversos aspectos de las relaciones jurídico-privadas.
De singular trascendencia para el derecho civil gallego es el
artículo 38 del Estatuto de autonomía, expresivo de las fuen-
tes del derecho propio de Galicia. En su párrafo tercero dice
que «en la determinación de las fuentes del derecho civil el
Estado respetará las normas del derecho civil gallego». Esta
ley, en su título preliminar, hace uso de esta facultad y espe-
cifica nítidamente que el derecho civil de Galicia estará inte-
grado por los usos y costumbres propios y las normas conte-
nidas en la presente ley, así como por las demás leyes galle-
gas que lo conserven, desarrollen o modifiquen. En los
demás artículos del título preliminar se completa el marco de
las normas del derecho civil de Galicia dentro de las más
estrictas previsiones constitucionales y estatutarias.
La Sentencia del Tribunal Constitucional número 182/1992,
sobre la Ley 2/1986, de 10 de diciembre, del Parlamento de
Galicia, de prórroga en el régimen de arrendamientos rústi-
cos para Galicia, interpretó, muy adecuadamente, las expre-
siones constitucionales y estatutarias sobre el ámbito mate-
rial en que había de conservarse, modificarse o desarrollarse
el derecho civil gallego. Dijo expresa y nítidamente que,
siendo cierto que la vigente Compilación del derecho civil
de Galicia no contiene ninguna regla, directa y expresa,
sobre el arrendamiento rústico, no lo es menos –como con-
sideración de principio– que la competencia autonómica
para la conservación, modificación y desarrollo del propio
derecho civil puede dar lugar, según ya había dicho en la
reciente Sentencia del Tribunal Constitucional 121/1992
(fundamento jurídico 2.º), a una recepción y formalización
legislativa de costumbres y usos efectivamente vigentes en
el respectivo territorio autonómico, eventualidad, esta
última, que resulta aún más clara visto el enunciado del refe-
rido artículo 27.4 del Estatuto de autonomía de Galicia, pues
en la idea de «institución» jurídica, presente en tal precepto,
se integran o pueden integrarse, con naturalidad, posibles
normas consuetudinarias. En similar sentido se pronuncia-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14575
ron los distintos congresos de derecho gallego, cuando pro-
claman que la Compilación de 1963 no era la expresión
completa de nuestro derecho civil y, al contrario, fuera de
ella pervivían muchas instituciones que esperaban su incor-
poración al derecho vigente.» (sic)
II
La presente Ley de derecho civil de Galicia intenta, pues,
desarrollar, en todos sus aspectos, aquellas instituciones jurí-
dico-privadas que realmente estuvieran vivas en el derecho
propio de Galicia. Seguramente existen instituciones que la
ley no regula y que tienen méritos propios para ser incorpo-
radas al derecho escrito de Galicia. Por ello, en previsión de
la existencia de tales instituciones, pero también de las
dudas y problemas que la aplicación de la presente ley
pudiera plantear en la práctica, se establece una fórmula a fin
de que se someta, cuando se estime oportuno, como máximo
en el plazo de cinco años, a una evaluación el presente texto
mediante el informe de una ponencia especial, sin perjuicio
de la iniciativa parlamentaria que puede existir en cualquier
momento, de modo que los grupos parlamentarios o la
Xunta de Galicia pudieran hacer en su día uso de oportunas
iniciativas legislativas que permitan la conservación, modi-
ficación o desarrollo propio del derecho de Galicia.
Estamos ante un derecho vivo de Galicia. Nacido en los
campos gallegos, como emanación singular de un rico dere-
cho agrario, desbordado hoy, incluso en la vida cotidiana de
sus urbes. Lejos de la preocupación de cualquier tentación
arqueológico-jurídica, la ley pretende regular instituciones
válidas para los intereses y necesidades del pueblo gallego.
Las comunidades de montes vecinales en mano común, las
de aguas, las agras y los vilares tienen una regulación espe-
cífica. La duda sobre la posible incorporación de una regu-
lación de los muíños de herdeiros como una institución viva
del derecho gallego llevó a la ponencia al convencimiento de
la oportunidad de su inclusión, por cuanto puede tener de
interés como elemento de interpretación e integración de un
sistema jurídico-civil propio de Galicia. El título dedicado a
las serventías ocupa un ancho y largo espacio, ya que las
relaciones de vecindad y la propia configuración del sistema
agrario gallego así lo aconsejan. En cuanto a los contratos,
la aparcería, el arrendamiento rústico y el lugar acasarado
tienen hoy una excelente vitalidad, lo que aconseja su regu-
lación por medio de la presente ley.
Si vivo y expresivo de un derecho propio es lo señalado en
el párrafo anterior, se completa su riqueza con aquellas ins-
tituciones constitutivas de un régimen económico familiar
con fórmulas específicas de derecho sucesorio, integradoras
de unas relaciones jurídico-privadas de gran alcance, pues
definen las formas familiares y el papel de la casa en el des-
arrollo no sólo del derecho gallego, sino también de grandes
elementos explicativos de la cultura gallega. Instituciones
como el vitalicio, tan vivo en la realidad social gallega,
alcanzan ahora un estatuto jurídico que las circunstancias de
nuestro tiempo reclaman.
Dicha Ley 4/1995, de 24 de mayo, de derecho civil de Gali-
cia, marcó el camino en el ejercicio de la competencia para
la conservación, modificación y desarrollo de las institucio-
nes del derecho civil gallego (artículo 27.3 del Estatuto de
autonomía de Galicia). No obstante el tiempo transcurrido,
la doctrina científica, la práctica forense y la jurisprudencia
pusieron de manifiesto la inexplicable repetición de dos
artículos del texto legal, la introducción de algunos precep-
tos superfluos y la regulación ambigua de algunas materias
que generaron conflictos en su interpretación o aplicación.
Por estas razones, aunque ahora se conserve la regulación
existente de muchas de las instituciones tradicionales, una
eficiente política legislativa debe intentar mejorar algunos
aspectos de las instituciones referidas a los montes vecina-
les en mano común, las aguas de torna a torna o pillapillota, el cómaro, ribazo o arró, las serventías, las servi-
dumbres de paso, la aparcería del lugar acasarado, el dere-
cho de labrar y poseer, la compañía familiar gallega, el régi-
men económico familiar y el importante título referido a los
derechos sucesorios.
Congruentes con esa línea de mejora del texto legislativo
vigente, se dieron pasos a favor de la modificación de algu-
nos artículos relativos a las fuentes del derecho civil (artí-
culo 1), los arrendamientos rústicos –por la incidencia de las
leyes estatales 49/2003, de 26 de noviembre, y 26/2005, de
30 de noviembre–, las aparcerías y el derecho sucesorio. Se
llama la atención de la nueva regulación del artículo
234.3.º), el cual extiende la obligación de prestar alimentos
a los hijos y ascendientes que lo precisen, sin tener que reu-
nir la condición de comunes, modificación que va a incidir
en la cuestión de inconstitucionalidad núm. 311/2003 con
relación al artículo 123.3.º) de la Ley de 24 de mayo de
1995.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14576
Número 15912 de xuño de 2006
Por último, la ponencia estimó oportuno acometer el des-
arrollo, en el derecho civil de Galicia, de algunas materias no
reguladas en la Ley de 24 de mayo de 1995, como son las
relativas a la protección de menores, la adopción y la autotu-
tela, instituciones que se recogen en cuarenta y seis artículos
en su vertiente civil, dejando fuera de su ámbito los aspectos
administrativos y procesales. También ha de destacarse la
regulación en el texto legal de las instituciones derivadas de
relaciones de vecindad, como son la gavia, el resío, la venelay los montes abertales, instituciones de derecho consuetudi-
nario reflejadas en el informe del Consejo de la Cultura
Gallega y que la ponencia consideró oportuno desarrollar.
Título preliminar
Artículo 1
1. Las fuentes del derecho civil de Galicia son la ley, la cos-
tumbre y los principios generales que integran e informan el
ordenamiento jurídico gallego.
2. La costumbre regirá en defecto de ley gallega aplicable.
3. En defecto de ley y costumbre gallegas, será de aplicación
con carácter supletorio el derecho civil general del Estado,
cuando no se oponga a los principios del ordenamiento jurí-
dico gallego.
Artículo 2
1. Los usos y costumbres notorios no requerirán prueba. Son
notorios, además de los usos y costumbres compilados, los
aplicados por el Tribunal Supremo, el Tribunal Superior de
Justicia de Galicia o la antigua Audiencia Territorial de Gali-
cia.
2. El derecho gallego se interpretará e integrará desde los
principios generales que lo informan, así como con las leyes,
los usos, las costumbres, la jurisprudencia emanada del Tri-
bunal Superior de Justicia de Galicia y la doctrina que
encarna la tradición jurídica gallega.
Artículo 3
El derecho civil gallego tendrá eficacia en el territorio de la
comunidad autónoma. Se exceptúan los casos en que, con-
forme al derecho interregional o internacional privado,
hayan de aplicarse otras normas.
Artículo 4
1. La sujeción al derecho civil de Galicia se determinará por
la vecindad civil, con arreglo a lo dispuesto en el derecho
civil común.
2. Los gallegos que residan fuera de Galicia tendrán derecho
a mantener la vecindad civil gallega con arreglo a lo dis-
puesto en el derecho civil común y, en consecuencia, podrán
seguir sujetos al derecho civil de Galicia.
Título I
De la protección de menores
Capítulo I
Disposición general
Artículo 5
A fin de garantizar los derechos de las personas menores y
de subsanar las situaciones de desamparo o riesgo en que
pudieran encontrarse, la Xunta de Galicia ejercerá a través
del organismo competente la protección de las personas
menores que residan o se encuentren en Galicia.
Artículo 6
Serán principios rectores, a efectos de decidir la medida de
protección adecuada para los menores de acuerdo con el
principio de proporcionalidad de la intervención pública
protectora, los siguientes:
1.º) El principio de supremacía del interés del menor.
2.º) El principio de mantenimiento del menor en el núcleo o
medio familiar o entorno de origen, salvo que no sea conve-
niente para su interés.
3.º) El principio de integración familiar del menor en una
nueva familia por medio de la adopción.
4.º) El principio de integración social del menor en un
ambiente familiar por medio del acogimiento.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14577
5.º) El principio de la más pronta definición de la situación
del menor.
Capítulo II
Del desamparo y la tutela administrativa
Sección 1.ª
Disposición general
Artículo 7
Corresponde a la entidad pública competente la tutela de las
personas menores que se encuentren en situación de desam-
paro. Se considera desamparo la situación que se produce de
hecho a causa del incumplimiento o del imposible o inade-
cuado ejercicio de los deberes de protección establecidos por
las leyes para la guarda de los menores, cuando estos queden
privados de la necesaria asistencia.
Sección 2.ª
De la declaración de desamparo
Artículo 8
1. La situación de desamparo habrá de apreciarse en un pro-
cedimiento administrativo en el cual se dará audiencia a los
titulares de los deberes de protección referidos en el artículo
anterior y habrá de declararse mediante una resolución moti-
vada que implicará la consiguiente asunción de la tutela.
2. Dicha resolución administrativa habrá de ponerse en
conocimiento del ministerio fiscal y habrá de ser notificada
a los titulares de deberes de protección escuchados en el pro-
cedimiento de apreciación y declaración del desamparo en
un plazo de cuarenta y ocho horas.
3. Dichos titulares de deberes de protección serán informa-
dos en el momento de la notificación de las causas que die-
ron lugar a la intervención de la administración y de los
posibles efectos de la decisión adoptada. La información
habrá de hacerse de forma presencial, de manera clara y
comprensible.
4. Para formular oposición ante los tribunales civiles a las
resoluciones en materia de protección de menores no será
necesaria la reclamación previa en vía administrativa. La
oposición a las resoluciones administrativas en materia de
protección de menores se regirá por lo dispuesto en el
artículo 780 y concordantes de la Ley de enjuiciamiento
civil.
Artículo 9
1. La declaración de desamparo y consiguiente asunción de
la tutela por la entidad pública conllevan la suspensión de la
patria potestad o tutela ordinaria a que estuviera sometida la
persona menor.
2. No obstante, serán válidos los actos de contenido patri-
monial que realicen los padres o tutores en representación de
la persona menor y sean beneficiosos para ella.
Sección 3.ª
De las medidas de protección
Artículo 10
1. La actuación de la entidad pública respecto a la persona
menor declarada en desamparo consistirá en promover
alguna de las medidas siguientes:
1.ª) La reinserción del menor en el propio núcleo familiar en
que se hubiera producido el desamparo, cuando ello sea
posible y el interés del menor lo aconseje.
2.ª) La constitución de la tutela ordinaria, en los casos en que
sea conveniente para el interés del menor.
3.ª) La adopción, cuando no sea conveniente la reinserción
del menor en su familia de origen.
4.ª) La declaración de incapacidad del menor, en caso de que
concurra alguna de las causas de incapacitación.
2. Cuando no sea posible la reinserción de la persona menor
en su propia familia o se constituya la tutela ordinaria o la
adopción, corresponde a la entidad pública la guarda de la
persona menor, la cual se ejercitará por medio del acogi-
miento.
Capítulo III
De la guarda administrativa
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14578
Número 15912 de xuño de 2006
Sección 1.ª
Disposición general
Artículo 11
Corresponde a la administración la guarda de las personas
menores:
1.º) Como función inherente a la tutela administrativa asu-
mida por la entidad pública en los casos en que se declare el
desamparo.
2.º) Cuando a solicitud de los titulares de los deberes de pro-
tección la entidad pública acceda a asumirla provisional-
mente.
3.º) Si así lo acuerda el juez en los casos en que legalmente
proceda.
Sección 2.ª
De la guarda administrativa asumida por solicitud a la enti-
dad pública
Artículo 12
1. En caso de mediar circunstancias graves que les impidan
ejercitar sus funciones, los titulares de los deberes de pro-
tección podrán solicitar de la entidad pública competente
que asuma la guarda del menor durante el tiempo que sea
preciso.
2. Si se aceptara la solicitud, la cesión de la guarda a la enti-
dad pública habrá de hacerse por escrito, haciendo constar
que los padres, tutores o guardadores fueron informados de
las responsabilidades que siguen manteniendo respecto al
menor, así como de la manera en que la administración ejer-
cerá dicha guarda.
3. En los supuestos de guarda de hecho, la entidad pública
procurará además la formalización de la situación de la per-
sona menor promoviendo la medida de protección que
corresponda.
4. Cuando concurran circunstancias que así lo aconsejen,
la administración podrá modificar la forma de ejercicio
de la guarda. En este caso habrá de comunicarse a los
padres, tutores o guardadores, así como al ministerio fis-
cal, la razón de la modificación y la nueva forma de
guarda adoptada.
Artículo 13
1. La guarda administrativa asumida por solicitud a la enti-
dad pública cesará por:
1.º) Demanda de los titulares de los deberes de protección.
2.º) Decisión de la propia entidad pública cuando, en aten-
ción al interés del menor, considere que no se justifica la per-
sistencia de la situación de guarda administrativa.
2. En ambos casos, sin perjuicio de que la entidad pública
competente pueda promover la medida de protección que
estime procedente.
Sección 3. ª
Del ejercicio de la guarda administrativa: El acogimiento.
Disposiciones generales
Artículo 14
1. El cuidado y protección del menor será ejercido por la
entidad pública correspondiente mediante el acogimiento
del menor.
2. El acogimiento puede ser familiar o residencial. En el pri-
mero, el cuidado y protección del menor será ejercitado por
la persona o personas del grupo familiar determinadas por la
entidad pública. En el acogimiento residencial la guarda será
ejercitada por el director del centro o institución en que sea
acogido el menor.
3. Tenga o no la administración la tutela o guarda del menor,
la constitución del acogimiento requiere siempre el consen-
timiento de la entidad pública competente.
Artículo 15
1. Tendrá que evitarse que el ejercicio del cuidado y protec-
ción del menor conlleve la separación de los hermanos, pro-
curando que sean acogidos por una misma persona o perso-
nas y, en su caso, en un único centro o institución.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14579
2. Si surgieran problemas graves de convivencia, el propio
menor o cualquier persona que tenga conocimiento de la
situación podrá solicitar el cese o remoción de la guarda.
3. Todas las actuaciones de formalización y cese del acogi-
miento se practicarán con la obligada reserva.
Sección 4.ª
Del acogimiento familiar
Artículo 16
1. El acogimiento familiar produce la plena participación del
menor en la vida de familia e impone a quien lo recibe las
obligaciones de velar por él, tenerlo en su compañía, ali-
mentarlo, educarlo y procurarle una formación integral.
2. Salvo que el interés de la persona menor lo desaconseje,
se procurará el acogimiento familiar de una persona o de las
personas que formen parte de la familia o entorno de origen
del menor, evitando su erradicación del propio ámbito fami-
liar y social.
Artículo 17
El acogimiento familiar puede asumir las modalidades de
acogimiento simple, permanente o preadoptivo.
Artículo 18
El acogimiento familiar simple, como modo de ejercicio del
cuidado y protección de los menores bajo la guarda admi-
nistrativa, tiene carácter transitorio, procediéndose a su
constitución:
1.º) En los casos en que se contemple como posible la rein-
serción del menor en su propia familia.
2.º) Como medida provisional hasta que pueda procurarse al
menor otra forma de protección más estable.
Artículo 19
1. El acogimiento familiar permanente sólo procederá res-
pecto a menores declarados en desamparo cuando el interés
del menor así lo aconseje.
2. En estos casos, la entidad pública podrá solicitar del juez
que se atribuya a quien acoge al menor las facultades que
faciliten el desempeño de sus funciones.
Artículo 20
1. El acogimiento familiar preadoptivo será formalizado por
la entidad pública cuando eleve ante la autoridad judicial la
propuesta de adopción de un menor. Para ello es necesario
que:
1.º) El menor se encuentre declarado en situación de desam-
paro.
2.º) Los acogedores sean seleccionados, reúnan los requisi-
tos precisos para adoptar y presten ante la entidad pública su
consentimiento a la adopción.
2. La entidad pública también podrá formalizar un acogi-
miento familiar preadoptivo cuando, con anterioridad a la
presentación de la propuesta de adopción, aprecie la necesi-
dad de fijar un periodo de adaptación del menor declarado
en situación de desamparo a la familia de los posibles adop-
tantes. Este periodo será lo más breve posible, procurándose
que no exceda del plazo de un año.
Sección 5.ª
Del acogimiento residencial
Artículo 21
El acogimiento residencial tiene carácter subsidiario res-
pecto al familiar y demás medidas de protección del menor.
Sólo podrá recurrirse al acogimiento residencial si no fueran
posibles aquellos o, en atención al interés del menor, si se
consideraran inadecuados el mantenimiento del menor en su
familia, el acogimiento familiar, la constitución de la tutela
ordinaria o la adopción.
Sección 6.ª
De la constitución del acogimiento
Artículo 22
1. Para la constitución del acogimiento tendrán que prestar
su consentimiento:
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14580
Número 15912 de xuño de 2006
1.º) La entidad pública.
2.º) La persona o personas que reciban al menor en acogi-
miento.
3.º) El propio menor si tiene cumplidos doce años.
4.º) Los titulares de la patria potestad o tutela, cuando no
hayan prestado su consentimiento.
2. Si los titulares de la patria potestad o tutela no consienten
o se oponen, el acogimiento sólo podrá ser acordado por el
juez conforme a los trámites de la Ley de enjuiciamiento
civil. No obstante, la entidad pública podrá acordar, en inte-
rés del menor, un acogimiento familiar provisional, el cual
subsistirá hasta que recaiga resolución judicial.
3. En todo caso, el menor de doce años que tenga madurez
suficiente deberá ser oído.
Artículo 23
El acogimiento se formalizará por escrito. Una vez con-
cluido el expediente, la entidad pública tendrá que remitir al
ministerio fiscal el documento de formalización del acogi-
miento.
Artículo 24
En los casos en que el acogimiento haya de ser acordado por
el juez, la entidad pública, realizadas las diligencias oportu-
nas y concluido el expediente, presentará la propuesta de
acogimiento a la autoridad judicial de forma inmediata y, en
todo caso, en el plazo máximo de quince días.
Sección 7.ª
Del cese del acogimiento
Artículo 25
1. El acogimiento cesará por:
1.º) Decisión judicial.
2.º) Voluntad de las personas que han acogido al menor, pre-
via comunicación a la entidad pública.
3.º) Petición de los titulares de los deberes de protección,
cuando soliciten tener al menor en su compañía.
4.º) Decisión de la entidad pública que tiene la tutela o
guarda del menor, cuando, oídos los acogedores, lo estime
necesario para salvaguardar el interés del menor.
2. Será precisa resolución judicial de cese de los acogimien-
tos que sean acordados por el juez.
3. En todos los casos, sin perjuicio de que la entidad pública
competente pueda promover la medida de protección que
estime procedente.
Capítulo IV
De la situación de riesgo y las medidas de protección
Artículo 26
1. Existe situación de riesgo cuando concurren circunstan-
cias que permiten presumir un inminente o próximo desam-
paro del menor, o cuando resulte conculcado su desarrollo
personal o social.
2. En tales casos, la actuación de los poderes públicos se
orientará a la prevención del desamparo y subsanación de la
situación de riesgo que pudiera afectar al menor.
Título II
De la adopción
Capítulo I
De las personas que puedan adoptar y ser adoptadas
Artículo 27
La adopción requiere que la persona adoptante sea mayor de
veinticinco años. En la adopción por ambos cónyuges basta que
uno de ellos haya alcanzado dicha edad. En todo caso, el adop-
tante habrá de tener, al menos, catorce años más que el adoptado.
Artículo 28
Únicamente podrán ser adoptadas las personas menores no
emancipadas. Como excepción, podrá ser adoptado un
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14581
mayor de edad o un menor emancipado si, inmediatamente
antes de la emancipación, existiera entre las personas adop-
tante y adoptanda una situación de acogimiento familiar o
convivencia, iniciada antes de que el adoptando cumpla los
catorce años.
Artículo 29
No podrán ser adoptados:
1.º) Los descendientes.
2.º) Los parientes en segundo grado de la línea colateral por
consanguinidad o afinidad.
Artículo 30
Excepto los casos de adopción por ambos cónyuges, nadie
puede ser adoptado por más de una persona.
Artículo 31
Podrá constituirse una nueva adopción:
1.º) En caso de muerte del adoptante.
2.º) Cuando el juez acuerde la exclusión del adoptante de las
funciones tuitivas por incurrir en causa de privación de la
patria potestad.
Capítulo II
De la constitución de la adopción
Artículo 32
La adopción se constituye por resolución judicial. A estos
efectos se tendrá en cuenta siempre el interés preferente del
adoptando, así como la idoneidad del adoptante o adoptan-
tes para el ejercicio de la patria potestad.
Artículo 33
1. Para iniciar el expediente de adopción es necesaria la pro-
puesta previa de la entidad pública a favor del adoptante o
adoptantes que los declarara idóneos para el ejercicio de la
patria potestad.
2. La declaración de idoneidad podrá ser previa a la pro-
puesta de adopción.
Artículo 34
1. No se requiere la propuesta previa de la entidad pública
cuando en un adoptando concurra alguna de las circunstan-
cias siguientes:
1.ª) Ser huérfano y pariente del adoptante en tercer grado por
consanguinidad o afinidad.
2.ª) Ser hijo o hija del consorte del adoptante.
3.ª) Llevar más de un año acogido legalmente por el
adoptante en la modalidad de acogimiento familiar pre-
adoptivo.
4.ª) Llevar más de un año bajo la tutela del adoptante.
5.ª) Ser mayor de edad o menor emancipado.
2. En los cuatro primeros supuestos del apartado ante-
rior podrá constituirse la adopción aunque el adoptante
haya fallecido. Para ello es necesario que el adoptante
ya hubiera prestado ante el juez su consentimiento para
la adopción. Constituida en tales casos la adopción, los
efectos de la resolución judicial se retrotraerán a la
fecha en que el adoptante hubiera prestado el consenti-
miento.
Artículo 35
1. Tendrán que consentir la adopción:
1.º) El adoptante o adoptantes.
2.º) El adoptando mayor de doce años.
2. El consentimiento habrá de prestarse en presencia del
juez.
Artículo 36
1. Habrán de asentir la adopción en la forma establecida en
la Ley de enjuiciamiento civil:
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14582
Número 15912 de xuño de 2006
1.º) El cónyuge del adoptante, salvo que medie separación
legal por sentencia firme o exista separación de hecho por
mutuo acuerdo que conste fehacientemente.
2.º) Los padres del adoptando que no se encuentre emanci-
pado, salvo que estén privados de la patria potestad por sen-
tencia firme o incursos en causa legal para tal privación.
2. No será necesario el asentimiento cuando los que hayan
de prestarlo se encuentren imposibilitados para ello. Dicha
imposibilidad tendrá que ser apreciada motivadamente en la
resolución judicial que constituya la adopción.
3. El asentimiento de la madre no podrá prestarse hasta que
hayan transcurrido treinta días desde el parto.
Artículo 37
Habrán de ser oídos por el juez:
1.º) Los padres que no fueran privados de la patria potestad,
cuando su asentimiento no sea necesario para la adopción.
En la citación a los padres para el trámite de audiencia se
precisará la circunstancia por la cual hayan de ser simple-
mente oídos. En los casos en que los padres pretendan que
se reconozca la necesidad de su asentimiento para la adop-
ción se seguirá el procedimiento contemplado en el artículo
781 de la Ley de enjuiciamiento civil.
2.º) El tutor y, en su caso, el guardador o guardadores.
3.º) El adoptando menor de doce años, si tuviera juicio sufi-
ciente.
4.º) La entidad pública, a fin de apreciar la idoneidad del
adoptante, cuando el adoptando lleve más de un año acogido
legalmente por aquel.
Capítulo III
De la eficacia de la adopción
Artículo 38
La filiación adoptiva produce los mismos efectos que la
filiación por naturaleza.
Artículo 39
1. La adopción produce la extinción de los vínculos jurídi-
cos entre el adoptado y su familia anterior.
2. Sin embargo, subsistirán los vínculos jurídicos con la
familia paterna o materna, según el caso, en los supuestos
siguientes:
1.º) Cuando el adoptado sea hijo del cónyuge de la persona
adoptante, aunque el consorte hubiera fallecido.
2.º) Cuando sólo uno de los progenitores esté legalmente
determinado y el adoptante sea persona de distinto sexo al de
dicho progenitor, siempre que el adoptante solicite tal
efecto, el adoptado sea mayor de doce años y el padre o la
madre tengan un vínculo que deba persistir.
3. Lo establecido en los apartados anteriores se entiende sin
perjuicio de lo dispuesto sobre impedimentos matrimonia-
les.
Artículo 40
1. La adopción es irrevocable.
2. El juez podrá acordar la extinción de la adopción a peti-
ción del padre o la madre que, por causa que no les fuera
imputable, no hubieran intervinido en el expediente de
adopción según lo prescrito en los preceptos que lo regu-
lan. A estos efectos será necesario que la demanda se inter-
ponga dentro de los dos años siguientes a la adopción y
que la extinción solicitada no perjudique gravemente al
menor.
3. La determinación de la filiación que por naturaleza
corresponda al adoptado no afecta a la adopción.
Artículo 41
1. El juez, a petición del ministerio fiscal, el adoptado o su
representante legal, acordará que la persona adoptante que
incurriera en causa de privación de la patria potestad quede
excluida de las funciones tuitivas y de los derechos que por
ley le correspondan respecto a la persona adoptada o sus
descendientes, o en sus herencias.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14583
2. Después de haber conseguido la plena capacidad, la
exclusión sólo podrá pedirla el adoptado, dentro de los dos
años siguientes.
3. Dejarán de producir efecto las restricciones a que se
refiere el apartado 1 de este artículo por determinación del
propio hijo o hija, después de haber alcanzado la plena
capacidad.
Título III
De la autotutela
Artículo 42
En previsión de una eventual incapacidad, cualquier persona
mayor de edad podrá designar en escritura pública la per-
sona o personas, físicas o jurídicas, para que ejerzan el cargo
de tutor. Del mismo modo, podrá nombrar substitutos de los
designados para ejercer la tutela y excluir a determinadas
personas para el cargo.
Artículo 43
La persona interesada también podrá delegar en su cónyuge
u otra persona la elección del futuro tutor entre una plurali-
dad de personas físicas o jurídicas, previamente identifica-
das o relacionadas en escritura pública.
Artículo 44
Asimismo el interesado podrá:
1.º) Fijar la retribución del futuro tutor y señalar las reglas
generales de funcionamiento y contenido de la tutela pre-
vista, en especial en lo que se refiere al cuidado de su per-
sona.
2.º) Proponer medidas de vigilancia y control de la actuación
tutelar, así como reglas para la administración de sus bienes.
Artículo 45
Las disposiciones a que se refieren los artículos anteriores
vincularán al juez al constituir la tutela, salvo que el benefi-
cio del incapacitado exija otra cosa, en cuyo caso lo hará
mediante decisión motivada.
Título IV
De la situación de ausencia no declarada
Artículo 46
Se encuentra en situación de ausencia no declarada la per-
sona cuyo paradero se ignora o aquella que no puede locali-
zarse de modo transitorio.
Artículo 47
La situación de ausencia efectiva del domicilio habitual podrá
acreditarse mediante acta de notoriedad tramitada por notario
hábil, en la cual se hará constar la persona a la que corres-
ponde la representación y defensa de los intereses del ausente.
Artículo 48
1. En la situación de ausencia no declarada, salvo previsión
expresa del ausente, corresponde al cónyuge no separado
legalmente o de hecho, a los descendientes mayores de edad
y a los ascendientes, por este orden, la representación del
ausente de hecho en todos los actos y negocios jurídicos de
administración ordinaria que no puedan demorarse, la obli-
gación de velar por los intereses de este, así como instar el
acta a que se refiere el artículo anterior. De entre los des-
cendientes, la preferencia corresponde al de mayor edad.
Entre los ascendientes al más joven.
2. En cualquier caso, quedarán a salvo las facultades de
representación que fueran conferidas por el ausente de
hecho.
Artículo 49
El representante obligará al ausente de hecho en todos los
actos y negocios realizados con arreglo al artículo anterior,
siéndoles de aplicación, en cuanto a derechos y obligacio-
nes, las reglas del mandato, sin otras excepciones que las
contempladas en estos preceptos.
Artículo 50
El representante del ausente percibirá, en concepto de retri-
bución mínima, un veinticinco por ciento de los frutos netos
que generen los bienes que administre.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14584
Número 15912 de xuño de 2006
Título V
De la casa y la veciña
Artículo 51
La casa patrucial y sus anexos constituyen un patrimonio
indivisible.
Artículo 52
Los patrucios de una parroquia constituyen la veciña, que
administra los bienes en mano común según la costumbre o
con arreglo a lo acordado por la mayoría.
Quedarán excluidos de este régimen los montes vecinales en
mano común, los cuales se regirán por las normas que les
sean de aplicación.
Artículo 53
La veciña se reunirá al menos una vez al año cuando, como y en
donde lo acuerde, y estará presidida por el vicairo, el patrucio de
más edad o la persona escogida por la mayoría de los patrucios.
El presidente tiene voto de calidad en caso de empate.
Artículo 54
El presidente convocará a los patrucios con tres días de ante-
lación. Si no lo hiciera así, la veciña se reunirá el 31 de
diciembre de cada año, salvo que hubiera costumbre de reu-
nirse otro día.
Artículo 55
En la reunión anual de la veciña se someterán a aprobación
al menos las cuentas del año anterior y se fijarán los planes
u objetivos de actuación para el año siguiente. Los acuerdos
inusitados serán documentados.
Título VI
De los derechos reales
Capítulo I
De los montes vecinales en mano común
Artículo 56
Son montes vecinales en mano común las fincas ubicadas en
la comunidad autónoma de Galicia que, independientemente
de su origen, posibilidades productivas, aprovechamiento
actual y vocación agraria, pertenezcan a agrupaciones veci-
nales en su calidad de grupos sociales, y no como entidades
administrativas, y que se vengan aprovechando consuetudi-
nariamente en régimen de comunidad sin asignación de cuo-
tas por los miembros de las mismas, en su condición de veci-
nos con casa abierta y con humo.
Artículo 57
Las fincas a que se refiere el artículo anterior podrán decla-
rarse montes vecinales en mano común en virtud de senten-
cia firme dictada por la jurisdicción ordinaria o ser objeto de
clasificación como tales montes vecinales, la cual será reali-
zada por los jurados provinciales.
Artículo 58
Iniciado el expediente de clasificación de montes vecinales
en mano común, ninguna finca afectada por el mismo podrá
ser objeto de enajenación, división o gravamen hasta que el
jurado dicte la resolución oportuna, practicándose a tal
efecto la correspondiente anotación en el registro de la pro-
piedad. No obstante, si la finca estuviera inscrita con asig-
nación de diferente titularidad en virtud de sentencia dictada
en juicio declarativo, se suspenderá la tramitación y los efec-
tos del expediente hasta que recaiga resolución dictada por
la jurisdicción ordinaria.
Artículo 59
Después de haberse clasificado el monte se fijará la
superficie y lindes del mismo, aportando a la resolución
una planimetría suficiente, con los datos descriptivos pre-
cisos, y se procederá a su señalización y demarcación,
que realizará de manera gratuita la consejería competente
por razón de la materia. Asimismo, figurará el estado eco-
nómico de aprovechamientos, usos, concesiones y con-
sorcios. Al mismo tiempo, el jurado remitirá testimonio
de la resolución al registro de la propiedad, a efectos de
que se proceda a la anotación preventiva de la clasifica-
ción del monte.
Artículo 60
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14585
La propiedad de los montes vecinales en mano común es de natu-
raleza privada y colectiva, correspondiendo su titularidad domi-
nical y aprovechamiento a la comunidad vecinal respectiva.
Artículo 61
1. La comunidad vecinal se entenderá compuesta por los
vecinos que la integren en cada momento.
2. Tendrán la condición de vecinos comuneros aquellas per-
sonas titulares de unidades económicas, productivas o de
consumo, con casa abierta y residencia habitual indepen-
diente dentro del área geográfica sobre la que se asiente el
grupo social al que tradicionalmente estuviera adscrito el
aprovechamiento del monte.
3. Los estatutos de la comunidad vecinal podrán establecer un
plazo mínimo de residencia para adquirir la condición de
comunero, el cual, en ningún caso, podrá ser superior a un año.
4. No podrá eximirse el cumplimiento del requisito de resi-
dencia habitual salvo causas justificadas, y sin que la exen-
ción pueda superar los dos meses en cada año natural.
Artículo 62
La acción para reclamar el reconocimiento de la condición
de comunero prescribe a los treinta años.
Artículo 63
La condición de comunero se perderá, exclusivamente,
desde el momento en que dejen de cumplirse los requisitos
exigidos para la integración en la comunidad vecinal. En
todo caso, la pérdida de esta condición habrá de ser acordada
por la asamblea general, previa inclusión en el orden del día,
con expresión individualizada de las personas afectadas y
siempre con audiencia de estas.
Capítulo II
De los montes abertales
Artículo 64
Son montes abertales, de voces, de varas o de fabeo los con-
servados pro indiviso en los cuales sus copropietarios, sin
perjuicio de realizar en común aprovechamientos secunda-
rios, tenían o mantienen la costumbre de reunirse para repar-
tirse entre sí porciones determinadas de monte o sernas para
el aprovechamiento privativo de las mismas, asignaciones
que se hacen en tantos lotes como partícipes principales vie-
nen determinados por los títulos o uso inmemorial, y en los
cuales su adjudicación se decide por la suerte, también sin
perjuicio de la subdivisión de las sernas así asignadas con-
forme a las adquisiciones hereditarias o contractuales. En su
caso, la división de dichas tierras y la consiguiente extinción
de la copropiedad se harán con arreglo a la costumbre, y no
existiendo esta se harán con arreglo a la presunción de igual-
dad de cuotas referida en el párrafo segundo del artículo 393
del Código civil.
Capítulo III
De la comunidad en materia de aguas
Artículo 65
1. El propietario o poseedor de una finca puede aprovechar
las aguas de lluvia, estancadas o no, haciendo salir las
sobrantes por el lugar acostumbrado.
2. El propietario o poseedor también puede aprovechar las
aguas subterráneas que nazcan o broten en su finca, siempre
sin perjuicio de los derechos preexistentes.
3. Las aguas de lluvia y las que nazcan o broten en los mon-
tes vecinales en mano común se aprovecharán en conformi-
dad con lo que acuerde el organismo representativo de la
comunidad vecinal, según los usos y costumbres de la comu-
nidad, y sin perjuicio de los aprovechamientos existentes.
4. El ejercicio de las facultades de los anteriores apartados
no precisará tipo alguno de concesión administrativa previa.
Artículo 66
1. Las aguas de torna a torna o pilla pillota se aprovecha-
rán según la costumbre o conforme al acuerdo unánime de
los usuarios o partícipes, y, a petición de cualquiera de
ellos, se partirán por horas, días o semanas, en proporción
a la extensión que se viniera regando, sin que pueda darse
a las aguas un uso distinto de aquel para el cual fueron
prorrateadas.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14586
Número 15912 de xuño de 2006
2. Los aprovechamientos existentes se presumen inmemo-
riales y por acta notarial de presencia podrán ser inscritos en
el registro de la propiedad con arreglo a lo dispuesto en la
legislación hipotecaria.
Artículo 67
Lo dispuesto en este capítulo se entiende sin perjuicio de lo
establecido en la legislación de aguas.
Capítulo IV
De los muíños de herdeiros
Artículo 68
Son muíños de herdeiros los de propiedad común indivisible
dedicados a moler granos para consumo familiar y alimenta-
ción del ganado de sus copropietarios, cualquiera que sea su
origen y estado de conservación.
Artículo 69
1. El aprovechamiento de la cuota indivisa en la propiedad
se hará por piezas o grupos de horas que acuerden los copar-
tícipes y en los días que establezcan, y, en su defecto, por lo
que sea costumbre. Es exclusiva de cada propietario la cuota
asignada y, por tanto, susceptible de permuta, enajenación o
arrendamiento, haciendo suyos los frutos o utilidades que
produzca.
2. Los copropietarios contribuirán proporcionalmente a los
costes de conservación y reparación del edificio, su entorno,
maquinaria y aprovechamiento del agua, sin que entre ellos
haya que pagar maquila.
3. Los copropietarios podrán ejercitar el retracto de
comuneros, en caso de transmisión inter vivos, de la pieza
o parte de la pieza de la que otro partícipe hubiera dis-
puesto.
Artículo 70
1. Cualquier modificación en el uso y aprovechamiento res-
petará el derecho de cada partícipe y requerirá el voto favo-
rable de la mayoría de comuneros que, a su vez, ostente la
mayor parte del uso y aprovechamiento.
2. Los acuerdos de la mayoría que modifiquen el uso y apro-
vechamiento serán ejecutivos, pero impugnables en los
treinta días siguientes al acuerdo o notificación.
Capítulo V
De las agras y los vilares
Artículo 71
1. La propiedad sobre las fincas integrantes del agra o vilarllevará inherente un derecho de copropiedad sobre sus
muros o cercados.
2. Las partes en copropiedad no podrán ser enajenadas o gra-
vadas con independencia de las fincas de las que se reputan
elementos ajenos e inseparables, y en la transmisión, por
cualquier título, del dominio de alguna de ellas se entenderá
comprendida la cuota de participación en tales elementos.
Artículo 72
Si no hubiera pacto o normas específicas de concentración
parcelaria, el uso regirá el aprovechamiento y, en general, las
relaciones jurídicas de los propietarios de las fincas que inte-
gren el agra o vilar.
Artículo 73
El propietario o persona que utilice el agra, en su nombre o
por título distinto, y use la parcela o parcelas sin respetar los
usos indemnizará por los daños y perjuicios ocasionados.
Artículo 74
Ningún propietario o persona que a título distinto utilice las
fincas del agra estará obligado a pagar mejoras, nuevos ser-
vicios o instalaciones, pero no podrá aprovecharlas sin antes
pagar lo que corresponda a su finca o fincas.
Capítulo VI
De las relaciones de vecindad
Artículo 75
1. El cómaro, ribazo o arró y los muros de contención de
fincas colindantes ubicadas a distinto nivel o terraza se
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14587
entiende, salvo prueba en contrario, que forman parte del
predio situado en el plano superior, estando el propietario
o poseedor del mismo obligado a realizar las obras y repa-
raciones necesarias para su conservación y manteni-
miento.
2. La gavia o zanja paralela al lado exterior de los muros
construidos para cerrar fincas se entiende, salvo prueba en
contrario, hecha con el fin de advertir de que el cierre perte-
nece al predio cerrado, y, al tratarse de fincas colindantes
ubicadas a distinto nivel o terraza, que los mismos forman
parte del predio situado en el plano inferior.
3. El resío o faja de terreno sin cultivar que rodea a los
muros o construcciones con fines de mantenimiento o
separación se entiende, salvo prueba en contrario, que per-
tenece al propietario del muro o construcción. A efectos de
determinar su anchura se atenderá a la costumbre del
lugar.
4. La venela o suma de dos resíos dejados por los propieta-
rios de muros o construcciones contiguas o colindantes con
fines de mantenimiento o separación se entiende que está
dividida, salvo prueba en contrario, por una línea que correrá
equidistante de ambas construcciones.
Capítulo VII
De las serventías
Artículo 76
La serventía es el paso o camino privado de titularidad
común y sin asignación de cuotas, cualquiera que sea lo que
cada uno de los usuarios o causantes hubiera cedido para su
constitución, que se encuentra establecido sobre la propie-
dad no exclusiva de los colindantes y que tienen derecho a
usar, disfrutar y poseer en común a efectos de paso y servi-
cio de los predios.
Artículo 77
Si algún titular de los colindantes acreditara la adquisición
exclusiva de la parte del paso o camino que discurre sobre su
propiedad, quien alegue la existencia de serventía habrá de
probar su constitución, que podrá ser declarada frente al que
se opone al paso, en beneficio de la comunidad, sin necesi-
dad de intervención de los demás cotitulares, quienes se
aprovecharán de las resoluciones favorables sin que los per-
judiquen las adversas.
Artículo 78
Salvo prueba en contrario, se presume la existencia de ser-ventía:
1.º) Si las fincas forman o formaron parte del agro, agra o
vilar, y se prueba el uso continuo.
2.º) Cuando el paso o camino fue establecido en la partición
de herencia o división de cosa común como servicio para
todas o alguna de las fincas resultantes.
3.º) Si el camino aparece referido como colindante en los
títulos de las fincas que se sirven por él.
4.º) Cuando el paso o camino es usado por los colindantes
para acceder a sus fincas situadas sin otra salida a camino
público.
Artículo 79
Ningun cotitular de la serventía podrá ejercitar la acción de
división.
Artículo 80
Todos los partícipes están obligados a contribuir, a partes
iguales, con los gastos de conservación de la serventía en los
términos que acuerde la mayoría.
Artículo 81
1. Cualquier modificación o alteración de la serventía reque-
rirá el consentimiento unánime de los copropietarios.
2. No obstante, si el trazado del paso o camino dentro de los
predios aportados para la constitución de la serventía impi-
diera al copropietario realizar en el resto del suyo obras,
reparaciones o mejoras importantes, podrá variarse por su
cuenta siempre que ofrezca en el predio otro lugar igual-
mente idóneo y de forma que no resulte perjuicio grave para
los demás cotitulares de la serventía.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14588
Número 15912 de xuño de 2006
Capítulo VIII
De la servidumbre de paso
Sección 1.ª
De la adquisición de la servidumbre de paso
Artículo 82
1. La servidumbre de paso se adquiere por ley, dedicación
del dueño del predio sirviente o negocio jurídico. También
puede adquirirse por usucapión.
2. La acción negatoria de esta servidumbre prescribe a los
treinta años, a contar desde el momento en que empezó a
ejercitarse el paso, salvo que el ejercicio tuviera lugar de
manera clandestina, con violencia o que constituyera un acto
meramente tolerado. Corresponde al dueño del predio pre-
suntamente sirviente acreditar que el paso se ejercitó por
mera tolerancia.
Artículo 83
1. El propietario, el poseedor en concepto de dueño y el titu-
lar de un derecho real de uso y disfrute de un predio ubicado
entre otros ajenos, sea rústico o urbano, tienen derecho a exi-
gir la constitución forzosa de servidumbre de paso por las pro-
piedades vecinas, previa la indemnización correspondiente.
2. Se considera enclavado el predio que carece de acceso
suficiente a camino público transitable para satisfacer las
necesidades permanentes de explotación, uso y disfrute del
mismo conforme a su destino económico actual, siendo el
acceso al mismo sólo posible a través de otros predios de
ajena pertenencia y sobre los que el legitimado, para pedir la
constitución de la servidumbre, carece de cualquier otro
título que le permita efectuar el tránsito.
3. Si la servidumbre de paso se constituye de modo que pueda
ser continuo su uso para todas las necesidades del predio
dominante estableciendo una vía permanente, la indemniza-
ción consistirá en el valor del terreno que se ocupe y en el
importe de los perjuicios que se causen en el predio sirviente.
4. Cuando se establezca el paso necesario a través del
predio sirviente sin vía permanente, la indemnización
consistirá en el abono del perjuicio que ocasione este
gravamen.
Artículo 84
1. La servidumbre forzosa de paso se establecerá por el pre-
dio o predios en que, satisfechas las necesidades del domi-
nante, se cause el menor perjuicio y, en cuanto fuera conci-
liable con esta regla, por donde sea menor la distancia desde
el predio dominante al camino público.
2. Para la concreción de la servidumbre de paso dentro del
predio sirviente se tendrán en cuenta las reglas del apartado
anterior, siendo su anchura y forma de ejercicio las suficien-
tes para las necesidades del predio dominante.
3. Si la situación de enclave surgiera por la supresión de un
paso previo hasta entonces tolerado, el legitimado para exi-
gir la constitución de la servidumbre podrá instarla exclusi-
vamente sobre el predio o predios por los cuales se venía
ejerciendo, sobre los cuales se establecerá, siempre que se
acredite que concurren en él o ellos las circunstancias deter-
minadas en el apartado 1 de este artículo.
4. En ningún caso podrá imponerse una servidumbre de paso
sobre un predio si su constitución supone la inutilidad eco-
nómica del mismo.
Artículo 85
1. Si habiendo adquirido un predio por venta, voluntaria o
no, permuta, partición o cualquier otro título, oneroso o gra-
tuito, inter vivos o mortis causa, el mismo quedara encla-
vado entre alguno del transmitente o partícipe, este y sus
causahabientes, sean a título universal o particular, están
obligados a constituir servidumbre de paso sobre sus predios
sin indemnización, salvo que respecto a la misma se pactara
lo contrario.
2. En defecto de constitución voluntaria de la servidumbre
de paso a que se refiere el apartado anterior, podrá exigirse
la imposición forzosa de la misma. La servidumbre se esta-
blecerá sobre el predio del transmitente o partícipe, aunque
el predio enclavado lo esté también entre otro de ajena per-
tenencia, siempre que su estado actual permita el paso sufi-
ciente para satisfacer las necesidades del fundo intercluso.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14589
3. Se entiende, sin admisión de prueba en contrario, que la
servidumbre se constituyó en el momento de la enajenación
o partición, siempre que el paso a camino público desde el
predio enclavado se venga ejerciendo, de manera continuada
y sin oposición del dueño o dueños de las fincas que lo
soportan, a través del predio o predios por los que se impon-
dría la servidumbre forzosa con arreglo a lo establecido en
el artículo precedente.
Artículo 86
La existencia de un signo aparente de servidumbre de paso
entre dos o más predios, establecido o mantenido por su pro-
pietario, se considerará, si se enajenara alguno, inter vivos o
mortis causa, como título de constitución de la servidumbre,
salvo que, en el momento de separarse la propiedad de las
fincas, conste expresamente lo contrario en el título de ena-
jenación de cualquiera de ellas, o que se haga desaparecer
materialmente aquel signo antes del perfeccionamiento del
negocio traslativo de dominio.
Artículo 87
1. Todo propietario de un predio puede establecer sobre el
mismo, por actos inter vivos o mortis causa, las servidum-
bres de paso que considere convenientes, siempre que no
contravenga las leyes y el orden público.
2. La constitución inter vivos de la servidumbre de paso por
negocio jurídico será válida cualquiera que sea la forma en
que se realice, siempre que el propietario del predio sirviente
prestara su consentimiento expresa o tácitamente y que su
existencia pueda apreciarse derivada de actos o hechos con-
cluyentes.
3. Salvo prueba en contrario, se supone la existencia de
título si el propietario de una finca procede a su cierre res-
petando el camino y el tránsito que por él se venga reali-
zando y dejando el paso en su parte exterior.
Artículo 88
1. La servidumbre de paso puede adquirirse por su posesión
pública, pacífica e ininterrumpida durante el plazo de veinte
años, que comenzará a contarse desde el momento en que
empezara a ejercitarse.
2. La forma de prestarse la servidumbre de paso puede pres-
cribir como la servidumbre misma y del mismo modo.
Sección 2.ª
De los derechos y obligaciones de los propietarios de los
predios dominante y sirviente
Artículo 89
1. Los derechos y obligaciones de los titulares de los predios
dominante y sirviente vendrán determinados por lo dis-
puesto en el título de constitución y por la posesión en la ser-
vidumbre adquirida por usucapión.
2. Al establecerse una servidumbre de paso se entienden
concedidos todos los derechos precisos para su uso.
3. En caso de duda, la servidumbre se entenderá constituida
de manera que satisfaga las necesidades del predio domi-
nante con el menor perjuicio para el fundo sirviente.
Artículo 90
1. El titular del predio dominante no podrá agravar de forma
alguna la servidumbre, ni el titular del predio sirviente podrá
realizar acto de tipo alguno que suponga menoscabo del
ejercicio de la misma.
2. No se considerará agravación la adecuación de los medios
de transporte a los avances técnicos, de acuerdo con el des-
tino de los fundos en el momento de constitución de la ser-
vidumbre, siempre que no se cause perjuicio apreciable en la
condición del fundo gravado. Tal adecuación exigirá el con-
sentimiento del dueño del predio sirviente o, en su defecto,
aprobación judicial.
3. Si por razón del lugar asignado primitivamente o de la
forma establecida para el uso de la servidumbre esta llegara
a ser innecesariamente incómoda para el dueño del predio
sirviente o dificultara gravemente la realización en el mismo
de obras, reparaciones o mejoras importantes, podrá variarla
por su cuenta, siempre que ofrezca en el mismo fundo otro
lugar o forma igualmente idóneos, y de modo que no resulte
perjuicio alguno para el dueño del predio dominante ni para
los que tengan derecho al uso de la servidumbre.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14590
Número 15912 de xuño de 2006
Artículo 91
Cuando una servidumbre de paso llegue a ser insuficiente
para las necesidades del predio dominante, el dueño del
mismo, el poseedor en concepto de dueño y el titular de un
derecho real de uso y disfrute podrán pedir su ampliación en
la medida en que tales circunstancias lo exigieran, siempre
que el estado del predio sirviente lo permita sin grave per-
juicio y previa indemnización. La ampliación podrá deberse
a las modificaciones necesarias introducidas en el fundo
dominante de acuerdo con su destino actual y mejor uso y
explotación.
Sección 3.ª
De la extinción y suspensión de la servidumbre de paso
Artículo 92
1. El propietario del predio sirviente podrá solicitar la extin-
ción de la servidumbre forzosa si el paso deja de ser necesa-
rio para el predio dominante por haberlo reunido su dueño a
otro que esté colindante a camino público, devolviendo lo
que hubiera recibido por indemnización.
2. A estos efectos, se considerará servidumbre forzosa la
constituida por negocio jurídico o adquirida por usucapión si
en el momento de su constitución o adquisición el predio
dominante estuviera enclavado. Igualmente se considerará a
estos efectos servidumbre forzosa la constituida con arreglo
al artículo 85.
Artículo 93
La servidumbre de paso, cualquiera que sea su forma de
constitución, se extinguirá por:
1.º) Reunirse en una misma persona la propiedad de los
predios dominante y sirviente. Cuando lo que se adquiere
es una parte indivisa, la servidumbre no se considerará
extinguida.
2.º) El no uso durante el plazo de veinte años, que empezará
a contarse desde el día en que se deje de ejercitar la servi-
dumbre.
3.º) La renuncia del dueño del predio dominante.
4.º) Haber llegado el día o haberse realizado la condición, si
la servidumbre fuera temporal o condicional.
5.º) La redención convenida entre el dueño del predio domi-
nante y el propietario del predio sirviente.
Artículo 94
1. La imposibilidad de usar la servidumbre no producirá su
extinción mientras no transcurra el plazo de los veinte años.
2. Hasta el transcurso de dicho plazo tampoco se extinguirá
por falta de utilidad. Sin embargo, si la servidumbre devi-
niera inútil por no proporcionar ventaja significativa al pre-
dio dominante y las circunstancias actuales del predio sir-
viente lo justificaran, el titular de este último podrá solicitar
la suspensión del ejercicio en tanto la servidumbre no reco-
bre la utilidad o no transcurra el plazo legal de extinción.
3. Durante el tiempo de suspensión del ejercicio de la ser-
vidumbre, no podrán realizarse en el predio sirviente obras
que imposibiliten en el futuro el restablecimiento del paso
si recobrara su utilidad antes del transcurso del plazo de
extinción.
Capítulo IX
Del retracto de la graciosa
Artículo 95
En todos los casos de ejecución patrimonial sobre bienes que
formen parte de una explotación agraria, el deudor ejecu-
tado, que tuviera la condición de profesional de la agricul-
tura, podrá retraer los bienes adjudicados en el plazo de
treinta días hábiles a partir de la fecha de notificación de la
adjudicación. El órgano que hizo la adjudicación se la noti-
ficará al deudor dentro del tercer día, y desde ese momento
se iniciará el cómputo del plazo para el ejercicio de la acción
de retracto.
Artículo 96
Para ejercitar el retracto de graciosa el deudor habrá de pro-
ceder al pago del precio y gastos de legítimo abono.
Artículo 97
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14591
Si el precio obtenido en el procedimiento no llegara para
cubrir la totalidad de la deuda y demás cantidades incluidas
en la ejecución, el deudor, además del precio y gastos legíti-
mos, habrá de abonar la diferencia en la cuantía necesaria
para que el acreedor ejecutante vea totalmente satisfecho su
crédito y las cantidades reclamadas.
Artículo 98
Los bienes retraídos podrán ser objeto de nuevo embargo y
ejecución.
Título VII
De los contratos
Capítulo I
De los arrendamientos rústicos
Sección 1.ª
Disposiciones generales
Artículo 99
Los arrendamientos de fincas rústicas se regirán por los
pactos libremente establecidos entre las partes, por las nor-
mas de este capítulo así como por los usos y costumbres
que les sean de aplicación. En su defecto, los arrendamien-
tos de fincas rústicas se regirán por las normas del Código
civil.
Artículo 100
1. El objeto del contrato será el uso y aprovechamiento de
las fincas rústicas y los elementos vinculados a las mismas,
en su destino agrícola, pecuario o forestal.
2. Si no existiera pacto en contrario, el tipo de cultivo será el
que el arrendatario determine, sin perjuicio de su obligación
de devolver la finca en el estado en que la recibió.
3. Los aprovechamientos secundarios de la finca perte-
necerán al arrendatario, salvo pacto o costumbre en con-
trario.
Artículo 101
1. La renta será la que libremente estipulen las partes, que
podrán acordar también el sistema de actualización.
2. El pago de la renta se efectuará en la forma, tiempo y lugar
pactados. En defecto de pacto o costumbre, la renta se abonará
en metálico, por años vencidos y en el domicilio del arrendador.
3. Las partes podrán convenir que la contraprestación con-
sista, en todo o en parte, en la mejora de la finca arrendada.
Artículo 102
El contrato de arrendamiento será obligatorio cualquiera que
sea la forma en que se celebre. Sin embargo, las partes
podrán compelerse recíprocamente a la formalización del
contrato en documento público o privado.
Artículo 103
1. La duración del arrendamiento será la que de común
acuerdo estipulen las partes, y, en su defecto, de dos años
agrícolas.
2. El plazo fijado será prorrogable por acuerdo expreso de
las partes.
Artículo 104
El contrato se reconducirá tácitamente si al menos con seis
meses de antelación a la finalización del mismo o a la de
cualquiera de sus prórrogas ninguna de las partes notifica a
la otra su voluntad de que el arrendamiento concluya. Los
periodos de tácita reconducción tendrán una duración de dos
años agrícolas.
Artículo 105
El arrendatario no podrá subarrendar ni ceder, en todo o en
parte, la finca arrendada sin el consentimiento expreso del
arrendador.
Artículo 106
1. El arrendador habrá de realizar las obras y reparaciones
necesarias a fin de mantener la finca en estado de servir para el
aprovechamiento o explotación para los cuales fue destinada.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14592
Número 15912 de xuño de 2006
2. Si resultara urgente, la realización de las obras y repara-
ciones necesarias podrá efectuarla el arrendatario con dere-
cho al reintegro de lo que hubiera desembolsado.
3. Serán por cuenta del arrendatario las reparaciones ordina-
rias que exija el desgaste por el uso normal de la finca.
Artículo 107
1. Si no mediara oposición, cualquiera de los contratantes
podrá realizar las mejoras útiles de que sea susceptible la
finca según su destino. Para ello tendrá que comunicar pre-
viamente a la otra parte el propósito de realizar las mejoras,
no pudiendo efectuarlas si constara oposición expresa en el
plazo de quince días.
2. La mejora útil realizada por el arrendatario será compen-
sada en la forma establecida por las partes. Si no existiera
acuerdo, el arrendatario podrá optar entre retirar la mejora si
la finca no sufriera deterioro o percibir el valor que tuviera
la mejora en el momento en que el contrato finalice.
Artículo 108
Serán por cuenta del arrendador las contribuciones e
impuestos que recaigan sobre la finca.
Artículo 109
El arrendamiento de fincas rústicas se extinguirá por:
1.º) El transcurso del plazo, de sus prórrogas o del periodo
de tácita reconducción.
2.º) La pérdida o expropiación de la finca arrendada.
3.º) La muerte o imposibilidad física del arrendatario para
continuar en el uso y aprovechamiento de la finca, salvo que
proceda la subrogación.
Artículo 110
El arrendatario saliente habrá de permitir al entrante o al
arrendador, en su caso, los actos necesarios para la realiza-
ción de las labores preparatorias del año agrícola siguiente.
Asimismo, el arrendatario entrante o el arrendador, en su
caso, tienen la obligación de permitir al saliente lo que sea
necesario para la recolección y aprovechamiento de frutos.
En el cumplimiento de esta obligación recíproca habrá que
estar en todo caso a lo que resulte de la costumbre del lugar.
Artículo 111
En caso de muerte o imposibilidad física del arrendatario, el
cónyuge no separado legalmente o de hecho o la persona con
la que convivía o convive con una relación de afectividad
análoga a la conyugal tendrá derecho a subrogarse en el con-
trato. En defecto de cónyuge o de pareja de hecho, el dere-
cho a subrogarse corresponderá al familiar que conviviera
con el arrendatario y lo auxiliara en la explotación de la
finca arrendada. Si fueran varios los familiares, se estable-
cerá la preferencia atendiendo a la designación hecha por el
arrendatario, y, a falta de esta, por proximidad de grado.
Artículo 112
Salvo pacto en contrario, transcurridos dos años, podrá el
arrendatario desistir del contrato sin pagar ninguna indemni-
zación. El ejercicio de este derecho requerirá su notificación
con seis meses de antelación a la finalización del año agrícola.
Artículo 113
1. A petición del arrendador podrá resolverse el arrenda-
miento por las causas siguientes:
1.ª) Por la falta de pago de la renta o por no haberse reali-
zado la mejora convenida.
2.ª) Por no haberse respetado el destino de la finca o el tipo
de cultivo pactado.
3.ª) Por haberse dejado de explotar la finca durante un
periodo de, al menos, dos años consecutivos.
4.ª) Por haberse causado daños graves en la finca de forma
dolosa o culposa.
5.ª) Por el subarrendamiento o la cesión inconsentida.
6.ª) Y por cualquier otro grave incumplimiento de las obli-
gaciones contractuales o legales.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14593
2. A petición del propietario, el arrendamiento podrá resol-
verse al extinguirse el derecho que el arrendador tenía sobre
la finca. Sin embargo, el arrendamiento subsistirá hasta el
final del año agrícola en curso.
Artículo 114
La enajenación de la finca no será causa de extinción del
contrato, subrogándose el adquirente en todas las obligacio-
nes del arrendador.
Artículo 115
1. En caso de transmisión a título oneroso de la finca rústica
arrendada o de porción determinada de la misma, el arren-
datario que estuviera cultivándola de modo personal durante
al menos tres años ininterrumpidos podrá ejercitar el dere-
cho de tanteo dentro de los treinta días hábiles siguientes a
la notificación fehaciente que habrá de realizar el arrenda-
dor, indicándole el precio ofrecido y las demás condiciones
de la transmisión.
2. En defecto de notificación, tendrá el arrendatario derecho
de retracto durante treinta días hábiles, a contar a partir de la
fecha en que, por cualquier medio, tuviera conocimiento de
la transmisión y de las condiciones en que se hizo.
3. Sólo cabe renunciar a estos derechos desde el momento en
que puedan ser ejercitados.
Artículo 116
Los derechos de tanteo y retracto del arrendatario serán pre-
ferentes a cualquier otro de adquisición, salvo el retracto de
colindantes y el de coherederos y comuneros.
Artículo 117
Ejercitados los derechos de tanteo o retracto, no podrá el
arrendatario enajenar total o parcialmente la finca hasta que
transcurran tres años al menos desde su adquisición, en los
cuales la finca tendrá que ser cultivada de modo personal. En
caso de incumplimiento, el comprador tanteado o retractado
podrá pedir la reversión de la finca.
Artículo 118
No procede el tanteo ni el retracto en las permutas de fincas.
Los arrendatarios de aprovechamientos secundarios o por un
plazo inferior al año agrícola tampoco podrán ejercitar los
derechos de tanteo y retracto.
Sección 2.ª
Del arrendamiento del lugar acasarado
Artículo 119
Se entiende por lugar acasarado el conjunto formado por la
casa de labor, edificaciones, dependencias y fincas, aunque
no sean colindantes, así como toda clase de ganado, maqui-
naria, aperos de labranza e instalaciones que constituyan una
unidad orgánica de explotación agropecuaria, forestal o
mixta.
Artículo 120
El arrendamiento del lugar acasarado tendrá una duración
mínima de cinco años. El plazo pactado sólo será prorro-
gable por acuerdo expreso de las partes o por tácita recon-
ducción.
Artículo 121
La enajenación del lugar acasarado o de las fincas o ele-
mentos que lo formen no será causa de extinción, total o par-
cial, del contrato, produciéndose la subrogación del adqui-
rente en las obligaciones del arrendador. Tampoco afectará
al contrato la partición hereditaria del lugar.
Artículo 122
El arrendatario tendrá derecho de tanteo y retracto para el
caso de transmisión onerosa de la totalidad del lugar acasa-
rado, de alguna de las fincas que lo integran o de porción
determinada de las mismas, en los términos señalados para
los arrendamientos rústicos.
Artículo 123
Los derechos de tanteo y retracto del arrendatario sobre el
lugar acasarado serán preferentes con respecto a cualquier
otro de adquisición, salvo el retracto de coherederos y
comuneros.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14594
Número 15912 de xuño de 2006
Artículo 124
Ejercitados los derechos de tanteo y retracto, el arrendatario
quedará sujeto en todos sus términos a lo establecido en el
artículo 117, tanto respecto al lugar en su conjunto como a
sus partes individuales.
Artículo 125
El arrendatario podrá desistir del contrato del lugar acasa-
rado notificándoselo al arrendador con más de seis meses de
antelación a la finalización del año agrícola y sin obligación
de indemnizar.
Artículo 126
En lo no previsto en esta sección, el arrendamiento del lugar
acasarado se regirá por las disposiciones generales de la pre-
sente ley sobre los arrendamientos rústicos.
Capítulo II
De las aparcerías
Artículo 127
1. La cesión por un contratante a otro del disfrute de ciertos
bienes, conviniendo en repartirse en partes alícuotas los fru-
tos o rendimientos, se regirá por el título constitutivo y, en lo
no previsto en el mismo, por las normas de este capítulo. En
su defecto, se regirá por los usos y costumbres.
2. La aparcería puede ser agrícola, del lugar acasarado,
pecuaria y forestal de nuevas plantaciones.
Artículo 128
1. Pueden ser objeto de la aparcería agrícola las fincas rústi-
cas de cualquier clase, sin que pierda su carácter por el
hecho de comprender la casa de labor y sus dependencias.
2. No se altera la naturaleza del contrato si varios titulares de
fincas rústicas concertaran entre sí o con terceros el uso o
disfrute de las mismas, conviniendo en repartirse los pro-
ductos por partes alícuotas.
Artículo 129
La aparcería del lugar acasarado tiene por objeto el conjunto de
elementos que constituyen una unidad orgánica de explotación,
con arreglo a lo establecido en el artículo 119 de la presente ley.
Artículo 130
Pueden ser objeto de la aparcería pecuaria los animales sus-
ceptibles de aprovechamiento en la agricultura, industria o
comercio.
Artículo 131
Constituye el objeto de la aparcería forestal de nuevas plan-
taciones la creación, mantenimiento y posterior participa-
ción en plantaciones de arbolado.
Artículo 132
El contrato de aparcería será obligatorio independientemente
de su forma. No obstante, las partes podrán obligarse recí-
procamente a la formalización del contrato en documento
público o privado. Asimismo, si la aparcería fuera pecuaria
podrá obligarse a llevar un cuaderno según es costumbre.
Artículo 133
1. La duración de la aparcería será la que, de común acuerdo,
estipulen las partes.
2. La aparcería agrícola acordada sin fijación de plazo se
entenderá concertada, en defecto de costumbre, por el
tiempo necesario para completar una rotación o ciclo de cul-
tivo. Si fuera de lugar acasarado, por el tiempo de cinco
años. La aparcería pecuaria, por un año. Y si fuera de nuevas
plantaciones, por veinte años.
Artículo 134
El plazo de duración fijado en el contrato sólo será prorro-
gable por acuerdo expreso de las partes.
Artículo 135
En defecto de costumbre, si se cumplieran los requisitos
contemplados en el artículo 104, se reconducirá tácitamente
el contrato:
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14595
1.º) En la aparcería agrícola y del lugar acasarado, por el
tiempo necesario para completar una rotación o ciclo de
cultivo.
2.º) En la aparcería pecuaria, por el plazo de un año.
Artículo 136
Son obligaciones del cedente:
1.ª) Entregar al aparcero las fincas, ganado y todo cuanto
constituya la aportación convenida.
2.ª) Garantizar al aparcero el disfrute pacífico y útil de lo que
aportara.
3.ª) Satisfacer la parte que le corresponda de las contribu-
ciones, seguros, semillas, abonos y otros elementos nece-
sarios para obtener los productos propios de los bienes
cedidos, que, salvo costumbre en contrario, no será inferior
a la parte alícuota que tenga atribuida en los frutos o ren-
dimientos.
Artículo 137
El aparcero estará obligado en todo caso a entregar la
parte alícuota de los productos que corresponda, con-
forme al pacto o uso, en el lugar, plazo y forma conveni-
dos. A tal efecto, el aparcero comunicará con suficiente
antelación al cedente o a su representante la fecha seña-
lada para la percepción de los productos obtenidos. Si,
dado el aviso, no compareciera el cedente o representante
en la fecha señalada, el aparcero podrá levantar la cose-
cha o percibir los productos, adjudicándose la parte que le
corresponda.
Artículo 138
Además de las obligaciones derivadas de los usos y costum-
bres, en cada tipo de aparcería, serán, en su caso, obligacio-
nes del aparcero:
1.ª) Usar las fincas de conformidad con lo previsto en el con-
trato, destinándolas al cultivo o explotación convenidos o a
lo más acorde con su naturaleza, y obtener los rendimientos
conforme a la diligencia de un buen labrador.
2.ª) Devolver las fincas al concluirse la aparcería tal y como
se recibieron, con sus accesiones y salvo los menoscabos
que se hubieran producido por su utilización al uso del buen
labrador. Ante la falta de expresión del estado de las fincas
en el momento de concertarse la aparcería, se presume que
se recibieron en buen estado, salvo prueba en contrario.
Artículo 139
Respecto a las mejoras útiles se estará a lo previsto en el artí-
culo 107.
Artículo 140
El cedente y los aparceros entrante y saliente tendrán que
estar, en lo concerniente a la preparación de labores en las
fincas y utilización de sus dependencias, a lo previsto para el
arrendador y el arrendatario en el artículo 110.
Artículo 141
La aparcería se extingue por:
1.º) El transcurso del plazo estipulado, de sus prórrogas o del
periodo de tácita reconducción.
2.º) La pérdida o expropiación de los bienes dados en aparcería.
Artículo 142
Son causas de resolución del contrato de aparcería:
1.ª) El incumplimiento por el aparcero de lo pactado o, en su
caso, de lo que resulte de los usos y costumbres, en lo que
respecta a la explotación de los bienes cedidos.
2.ª) La deslealtad o el fraude, por parte del aparcero, en la
valoración o entrega al cedente de la parte de frutos que le
corresponda.
3.ª) El daño grave causado, dolosa o culposamente, por el
aparcero en los bienes objeto de la aparcería o en sus frutos.
4.ª) La extinción del derecho que el cedente tenía sobre los
bienes cedidos, subsistiendo los efectos de la aparcería agrí-
cola hasta el final del año agrícola en curso.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14596
Número 15912 de xuño de 2006
5.ª) Cualquier otro grave incumplimiento de las obligaciones
a cargo de alguna de las partes.
Artículo 143
La enajenación de la finca no afectará al contrato de aparce-
ría, subrogándose el adquirente en todas las obligaciones del
cedente. Los mismos efectos se producirán en los casos de
enajenación del lugar acasarado, de fincas o elementos que
lo formen o si se produjera la partición hereditaria del lugar.
Artículo 144
La muerte o imposibilidad física del aparcero para el trabajo
no será causa de extinción de la aparcería, que podrá ser con-
tinuada por aquellas personas y en las mismas condiciones
que se relacionan en el artículo 109.3 de la presente ley. En
su caso, la aparcería subsistirá hasta el final del correspon-
diente año agrícola.
Artículo 145
Al extinguirse la aparcería de nuevas plantaciones se proce-
derá al corte y reparto del arbolado. No obstante, el cedente
podrá optar por la conservación de lo plantado, haciéndose
en este caso la liquidación de lo que corresponda al aparcero
por su participación en el arbolado. A este fin, se determi-
nará su valor con independencia de lo que tenga el suelo y
se abonará al aparcero la parte correspondiente.
Artículo 146
En caso de transmisión, a título oneroso, de una finca o un
lugar acasarado cedidos en aparcería, o de porción determi-
nada de los mismos, el aparcero podrá ejercitar el derecho de
tanteo y retracto con los mismos requisitos, condiciones y
efectos que para los arrendatarios de fincas rústicas o del
lugar acasarado se establecen en la presente ley.
Capítulo III
Del vitalicio
Artículo 147
Por el contrato de vitalicio una o varias personas se obligan
respecto a otra u otras a prestar alimentos, en los términos
que convengan, a cambio de la cesión de determinados
bienes o derechos.
Artículo 148
1. La prestación alimenticia deberá comprender el sustento,
la habitación, el vestido y la asistencia médica, así como las
ayudas y cuidados, incluso los afectivos, adecuados a las cir-
cunstancias de las partes.
2. Salvo que en el título constitutivo se hiciera constar lo
contrario, en los casos de pluralidad de obligados, la presta-
ción alimenticia tendrá carácter solidario. También podrá
pactarse que los obligados cumplan la prestación alimenticia
de modo conjunto e indivisible.
Artículo 149
1. El vitalicio podrá constituirse en favor del cedente de los
bienes o de un tercero.
2. Será válido el vitalicio entre ascendientes y descendientes,
sin perjuicio de la obligación de alimentos establecida por ley.
3. En ningún caso podrá constituirse el vitalicio contemplando
la vida de un tercero que no sea el alimentista o alimentistas.
Artículo 150
Para que tenga efectos frente a terceros, el contrato de vita-
licio habrá de formalizarse en escritura pública.
Artigo 151
La obligación de prestar alimentos durará hasta el falleci-
miento del alimentista y se transmitirá, salvo pacto en con-
trario, a los sucesores del obligado a prestarlos.
Artículo 152
1. El cesionario podrá desistir del contrato en cualquier
tiempo, previa notificación fehaciente al cedente con seis
meses de antelación.
2. El cesionario que quiera desistir habrá de proceder a la
restitución de los bienes y derechos recibidos en virtud del
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14597
contrato, así como de sus frutos, sin más cargas o graváme-
nes que los preexistentes a la cesión.
Artículo 153
1. El cedente podrá resolver el contrato si concurriera alguna
de las circunstancias siguientes:
1.ª) Conducta gravemente injuriosa o vejatoria de la persona
obligada a prestar alimentos, de su cónyuge o pareja o de los
hijos con los que conviva respecto al alimentista.
2.ª) Incumplimiento total o parcial de la prestación alimenti-
cia, o de los términos en los que fue pactada, siempre que no
sea imputable a su perceptor.
3.ª) Cuando, según la posición social y económica de las
partes, el cesionario no cuide o no atienda en lo necesario al
alimentista en todo cuanto haga posible el capital cedido, en
la búsqueda del mantenimiento de su calidad de vida.
2. La acción de resolución podrá ser ejercitada por cual-
quiera de los cedentes respecto a los bienes cedidos.
3. Si la cesión se hizo conjuntamente por ambos cónyuges,
la resolución instada por el cónyuge sobreviviente conlle-
vará la ineficacia total del contrato.
Artículo 154
La acción de resolución sólo se transmitirá a los herederos
del cedente en los casos en que el alimentista fuera un ter-
cero y sólo podrá ser ejercitada en vida de este.
Artículo 155
Si en virtud de pacto la prestación alimenticia tuviera que
realizarse de manera conjunta e indivisible por los cesio-
narios, el cedente podrá resolver el contrato cuando
alguna de las circunstancias expresadas en el artículo
153.1 fuera referible a cualquiera de aquellos. También
será causa de resolución el desistimiento de alguno de los
obligados a prestar la deuda alimenticia de manera con-
junta e indivisible.
Artículo 156
En los casos de resolución, el cedente recuperará los
bienes y derechos cedidos, quedando sin efecto las enaje-
naciones y gravámenes que el cesionario hiciera, con la
limitación establecida, en cuanto a terceros, por la legisla-
ción hipotecaria.
Título VIII
De la compañía familiar gallega
Capítulo I
De la constitución de la compañía
Artículo 157
La compañía familiar gallega se constituye entre labradores
con vínculos de parentesco, para vivir juntos y explotar en
común tierras, lugar acasarado o explotaciones pecuarias de
cualquier naturaleza pertenecientes a todos o a alguno de los
reunidos.
Artículo 158
La compañía familiar gallega se constituye de cualquiera de
los modos o formas admitidos en derecho. Dicha constitu-
ción habrá necesariamente de documentarse cuando cual-
quiera de los contratantes así lo solicite.
Artículo 159
La compañía familiar gallega se regirá por el título constitu-
tivo, el uso o costumbre del lugar y las normas de la presente
ley.
Artículo 160
1. Salvo pacto en contrario, se entenderá constituida la com-
pañía familiar gallega cuando un pariente del labrador case
para casa.
2. Por casar para casa se entiende el hecho de integrarse el
nuevo matrimonio o pareja en la vida comunitaria y de tra-
bajo del grupo familiar ya constituido. Dicha integración
habrá necesariamente de documentarse cuando lo solicite
cualquiera de las partes.
Artículo 161
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14598
Número 15912 de xuño de 2006
Son bienes sociales de la compañía:
1.º) Los aportados por los socios y los adquiridos a título
oneroso por cuenta del capital común, en tanto dure la com-
pañía.
2.º) Los frutos, rentas, ganancias e intereses percibidos o
debidos durante el mismo tiempo, procedentes de los bienes
sociales.
3.º) Las edificaciones, reconstrucciones, plantaciones y
cualquier tipo de mejora hecha en los bienes sociales.
4.º) Cualesquiera otros bienes que las partes acuerden.
Artículo 162
Son cargas de la compañía:
1.º) Los gastos de mantenimiento, vestido, instrucción, asis-
tencia médica y enterramiento, tanto de los asociados como
de las personas constituidas en su potestad.
2.º) Los gastos de administración, cultivo, contribuciones e
impuestos, seguros, rentas y cargas reales de los bienes
sociales.
3.º) Las deudas contraídas por los administradores o por cual-
quiera de los socios, si el importe de las mismas se invirtió en
beneficio de la compañía, y los réditos de dichas deudas.
4.º) Las reparaciones y mejoras de cualquier especie que se
hagan en los bienes sociales.
5.º) Los gastos y costas de los pleitos seguidos para defen-
der los intereses sociales.
6.º) Los gastos que hagan los socios en beneficio común, así
como las obligaciones que, de buena fe, hayan contraído
para los negocios.
7.º) Cualesquiera otras cargas que las partes acuerden y
consten documentalmente.
Capítulo II
De la administración de la compañía
Artículo 163
Corresponde la administración de la compañía a la persona
que determine el contrato de constitución. En todo lo no pre-
visto en el contrato, así como en las compañías constituidas
tácitamente, corresponderá la administración, sucesivamente,
al patrucio, a su viuda o a quien de modo notorio la ejerza.
Artículo 164
Son facultades del patrucio o, en su caso, del socio adminis-
trador:
1.ª) Dirigir y representar a la sociedad.
2.ª) Adquirir para ella y obligarse en su nombre.
3.ª) Disponer de los semovientes y bienes muebles sociales.
Capítulo III
De la modificación de la compañía
Artículo 165
Son causas de modificación de la compañía:
1.ª) El fallecimiento de alguno de los socios, aun cuando sus
herederos convivan y opten por permanecer en la sociedad.
2.ª) La declaración de incapacidad, prodigalidad o concurso
y la ausencia, por más de un año, no motivada por la gestión
social.
3.ª) La renuncia o cesión de derechos en favor de otro miem-
bro de la compañía, así como la retirada del capital o el
hecho de enajenarlo, sin causa justificada.
4.ª) El ingreso de un socio en otra compañía o el casamiento
con desvinculación de la misma.
5.ª) La incorporación o separación de algún socio.
Artículo 166
1. En todos los supuestos de modificación de la compañía,
salvo pacto en contrario, el socio separado o sus derechoha-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14599
bientes no podrán retirar sus bienes propios ni la parte que
les corresponda en los sociales hasta tanto que finalicen las
operaciones pendientes y la recogida de los frutos, siempre
que la realización de las mismas no supere el año.
2. En este supuesto los demás socios tendrán el derecho de
retracto, por el mismo precio y condición, que caducará a los
treinta días de la notificación del acto dispositivo y de su
precio y condiciones.
Artículo 167
En caso de cesión o enajenación a título oneroso de la parti-
cipación de la compañía a un tercero, antes de liquidarla y
realizar las adjudicaciones, podrá cualquier socio ejercitar el
derecho de retracto y subrogarse en el lugar del comprador
o cesionario, reembolsándole el precio y los gastos de legí-
timo abono. Este derecho podrá ejercitarse en el plazo de los
treinta días siguientes a la notificación de la transmisión y de
sus condiciones.
Artículo 168
1. Modificada la compañía, se practicará la liquidación par-
cial para fijar el haber de cada uno en el momento de la
modificación, a fin de determinar y adjudicar su participa-
ción al que cause baja o a sus derechohabientes.
2. Si faltaran estas liquidaciones parciales, cuando se haga la
liquidación final de la compañía y no se pruebe qué bienes
eran propios de la misma antes de su modificación, se reputa-
rán sociales los indeterminados y se dividirán proporcional-
mente al número de socios que hayan formado cada compañía
modificada y, al mismo tiempo, de su respectiva duración.
Capítulo IV
De la extinción de la compañía
Artículo 169
La compañía familiar gallega se extinguirá por:
1.º) Acuerdo de todos los socios.
2.º) Fallecimiento o renuncia de los socios, cuando no que-
den, al menos, dos que no constituyan matrimonio.
3.º) Matrimonio entre sí de los dos únicos socios o refundi-
ción de todos los derechos sociales en los dos cónyuges.
4.º) Declaración de concurso o quiebra que afecte a todos.
Artículo 170
En todos los casos de extinción de la compañía, la liquida-
ción y la división de los bienes sociales se harán conforme a
las reglas siguientes:
1.ª) Se pagarán las deudas contraídas en interés de la socie-
dad con los bienes sociales y, si no son suficientes, con los
bienes propios de los socios en proporción a sus cuotas.
El déficit que resulte de la insolvencia de algún socio se divi-
dirá proporcionalmente entre los restantes, sin perjuicio del
derecho a reintegrarse si el insolvente mejorara de fortuna.
2.ª) Cada socio recibirá los bienes que subsistan de los que
haya aportado, el equivalente de los que hubiera transmitido
en propiedad a la compañía o enajenado en beneficio de la
misma y el importe de los daños que sus bienes hubieran
sufrido en provecho común.
3.ª) El remanente líquido del capital constituirá el haber de
la compañía y se repartirá entre los socios o entre sus dere-
chohabientes, del modo establecido en la regla primera.
Título IX
Del régimen económico familiar
Capítulo I
Disposiciones generales
Artículo 171
El régimen económico matrimonial será el convenido por
los cónyuges en capitulaciones matrimoniales. En defecto de
convenio o ineficacia del mismo, el régimen será la sociedad
de gananciales.
Artículo 172
Los cónyuges podrán pactar en capitulaciones matrimonia-
les la liquidación total o parcial de la sociedad y las bases
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14600
Número 15912 de xuño de 2006
para realizarla, con plena eficacia al disolverse la sociedad
conyugal.
Capítulo II
De las capitulaciones matrimoniales
Artículo 173
Las capitulaciones podrán otorgarse antes o durante el matri-
monio y habrán de formalizarse necesariamente en escritura
pública.
Artículo 174
Las capitulaciones podrán contener cualquier estipulación
relativa al régimen económico familiar y sucesorio, sin más
limitaciones que las contenidas en la ley.
Capítulo III
De las donaciones por razón de matrimonio
Artículo 175
Son donaciones por razón de matrimonio las que por causa
de este cualquier persona haga en favor de alguno de los
contrayentes, o de ambos, antes o después de la celebración.
Artículo 176
Las donaciones por razón de matrimonio podrán comprender
bienes presentes o futuros. En el primer caso determinarán la
adquisición inmediata de lo donado, aunque para que la
donación de inmuebles sea válida habrá de hacerse en escri-
tura pública. En el segundo caso la adquisición se subordina
a la muerte del donante, siendo el régimen de aplicación el de
los pactos sucesorios contemplados en la presente ley.
Artículo 177
Las donaciones por razón de matrimonio podrán someterse
a condición.
Artículo 178
1. Si la sociedad de gananciales fuera el régimen económico
matrimonial, los bienes donados por razón de matrimonio a
los cónyuges conjuntamente y sin designación de partes ten-
drán carácter ganancial.
2. Si la sociedad de gananciales no fuera el régimen econó-
mico matrimonial, los bienes dados conjuntamente a los
esposos pertenecen a ambos en pro indiviso ordinario y por
partes iguales, salvo que el donante dispusiera otra cosa.
3. En todo caso, la liberalidad habrá de ser aceptada por
ambos cónyuges.
Artículo 179
Las donaciones por razón de matrimonio previas al mismo
quedarán sin efecto si no llegara a contraerse en el plazo de
un año.
Artículo 180
Las donaciones por razón de matrimonio sólo podrán ser
revocadas por las causas siguientes:
1.ª) Por incumplimiento de alguna de las cargas impuestas,
siempre que el donante se reserve expresamente la facultad
de revocarlas.
2.ª) En las realizadas por terceros, por la nulidad, separación
o divorcio de los cónyuges, si los mismos bienes donados
estuvieran en poder de los cónyuges.
3.ª) En las realizadas entre esposos cuando el donatario
cometiera algún delito contra la persona del donante, sus
ascendientes o descendientes.
En cuanto fuera compatible con lo dispuesto en este artículo,
el régimen jurídico de la revocación será el del incumpli-
miento de cargas previsto en materia de donaciones por el
Código civil.
Título X
De la sucesión por causa de muerte
Capítulo I
Disposiciones generales
Artículo 181
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14601
La sucesión se defiere, en todo o en parte, por:
1.º) Testamento.
2.º) Cualquiera de los pactos sucesorios admisibles con-
forme al derecho.
3.º) Disposición de la ley.
Artículo 182
En las sucesiones regidas por la presente ley no habrá lugar
a reversión legal ni a obligación de reservar.
Capítulo II
De los testamentos
Sección 1.ª
Del testamento abierto ordinario
Artículo 183
1. El testamento abierto ordinario se otorgará ante notario,
sin que sea necesaria la presencia de testigos.
2. El testamento se redactará en la lengua oficial en Galicia
que el otorgante escoja.
Artículo 184
Como excepción, habrán de concurrir testigos al otorga-
miento del testamento abierto ordinario cuando:
1.º) Lo solicite el testador o el notario.
2.º) El testador sea ciego, demente en intervalo lúcido o no
sepa o no pueda leer o escribir.
Artículo 185
En los casos en que sea necesaria su presencia, los testigos
serán al menos dos, debiendo tener plena capacidad de obrar,
entender al testador y saber firmar.
Artículo 186
El testamento abierto ordinario puede ser individual o man-
comunado.
Sección 2.ª
Del testamento mancomunado
Artículo 187
1. Es mancomunado el testamento cuando se otorga por dos
o más personas en un único instrumento notarial.
2. Los otorgantes que fueran esposos podrán, además, esta-
blecer en el testamento mancomunado disposiciones corres-
pectivas.
Son correspectivas las disposiciones de contenido patrimo-
nial cuya eficacia estuviera recíprocamente condicionada
por voluntad expresa de los otorgantes. La correspectividad
no se presume.
Artículo 188
Los gallegos podrán otorgar testamento mancomunado en
Galicia o fuera de ella.
Artículo 189
El testamento mancomunado habrá de otorgarse en forma
abierta notarial.
Artículo 190
El testamento mancomunado podrá ser revocado conjunta-
mente por los otorgantes. Asimismo, en todo momento
podrá ser revocado unilateralmente por cualquiera de ellos
en lo concerniente a sus disposiciones no correspectivas.
Artículo 191
1. La revocación o modificación unilateral de las disposicio-
nes correspectivas sólo podrá hacerse en vida de los cónyu-
ges y producirá la ineficacia de todas las recíprocamente
condicionadas.
2. Fallecido uno de los cónyuges o vuelto incapaz para tes-
tar, las disposiciones correspectivas se convierten en irrevo-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14602
Número 15912 de xuño de 2006
cables. Excepcionalmente, el sobreviviente podrá revocar
las otorgadas a favor de persona que fuera declarada incapaz
para suceder al otro cónyuge, o que estuviera incursa en
causa de incapacidad para sucederlo, o que hubiera pre-
muerto.
Artículo 192
1. La revocación del testamento mancomunado habrá de
hacerse en testamento abierto notarial.
2. La revocación habrá de ser notificada a los otros otorgan-
tes, tras lo cual se hará saber al notario de la existencia del
testamento mancomunado y del domicilio de los demás otor-
gantes. En todo caso, la falta de notificación no afectará a la
validez de la revocación.
3. Para que produzca efectos, la revocación de las disposi-
ciones correspectivas habrá de ser notificada al otro cón-
yuge. La notificación será realizada en los treinta días hábi-
les siguientes por el notario que la autorizó, en el domicilio
señalado en el propio testamento así como en el indicado por
el revocante, y producirá efectos revocatorios aunque no se
encuentre al cónyuge en ninguno de los domicilios señala-
dos. La revocación producirá todos sus efectos cuando se
pruebe que el cónyuge del revocante tuvo conocimiento de
la misma.
Artículo 193
El testamento mancomunado no limita la libertad dispositiva
de ninguno de los otorgantes. Cualquiera de ellos podrá dis-
poner, inter vivos o mortis causa, de todo o parte de sus
bienes.
Artículo 194
1. Salvo que se hiciera de común acuerdo, la disposición de
bienes comprendidos en una cláusula testamentaria corres-
pectiva, realizada en vida de los cónyuges, producirá la
ineficacia de las recíprocamente condicionadas con ella, sin
necesidad de notificación.
2. Fallecido uno de los cónyuges, el otro podrá disponer de
los bienes comprendidos en una cláusula correspectiva. En
este caso, el beneficiario de la disposición testamentaria
podrá reclamar el valor actualizado de los bienes objeto de
la disposición con cargo a la herencia del disponente, sin
perjuicio de las legítimas. Este derecho caducará en el plazo
de tres años, a contar desde el fallecimiento del disponente.
Artículo 195
Fallecido uno de los otorgantes, los interesados en su suce-
sión tendrán derecho a copia del testamento mancomunado.
La copia sólo podrá contener las disposiciones que afecten a
la sucesión abierta.
Sección 3.ª
Del testamento por comisario
Artículo 196
Se llama testamento por comisario al que uno de los cónyu-
ges otorga en ejercicio de la facultad testatoria concedida
por el otro.
Artículo 197
Podrá válidamente pactarse en capitulaciones matrimoniales
o atribuirse en testamento por un cónyuge a otro la facultad
de designar heredero o legatario entre los hijos o descen-
dientes comunes, así como la de asignar bienes concretos y
determinar el título por el que se recibirán.
Artículo 198
Además de las legítimas, en el ejercicio de la facultad testa-
toria el comisario habrá de respetar las disposiciones del
cónyuge atribuyente.
Artículo 199
Salvo que el atribuyente le señalara plazo, el cónyuge podrá
ejercitar la facultad testatoria mientras viva.
Artículo 200
1. El comisario podrá adjudicar los bienes del difunto:
1.º) En acto particional inter vivos, total o parcial, determi-
nando el título por el que los bienes se atribuyen. Las adju-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14603
dicaciones inter vivos, unilaterales o no, serán irrevocables,
transmitiendo la propiedad y posesión de los bienes por la
aceptación del hijo o descendiente.
2.º) Por actos mortis causa, sea en testamento otorgado por
el cónyuge en condición de comisario del causante o sea en
testamento por el que el comisario dispone además de sus
propios bienes. Las adjudicaciones hechas en testamento
serán revocables.
2. Las adjudicaciones podrán comprender no sólo bienes pri-
vativos del causante, sino también de la disuelta sociedad de
gananciales. Si las adjudicaciones comprendieran bienes de
la sociedad de gananciales se imputará su valor por la mitad
a los respectivos patrimonios.
Artículo 201
1. En tanto el cónyuge no ejercite la facultad testatoria se
entenderá que la herencia del fallecido está bajo su adminis-
tración.
2. El comisario podrá realizar actos de administración y
pagar tanto las deudas de la herencia o las que origine la
apertura de la sucesión como los gastos de enterramiento y
funeral. A tal fin, el comisario podrá disponer del metálico
hereditario que estuviera en su poder o depositado en enti-
dad de crédito a nombre del causante.
3. Salvo dispensa expresa del causante, el comisario
estará obligado a rendir cuentas de su gestión una vez
concluida.
Artículo 202
1. La facultad testatoria quedará sin efecto por:
1.º) La presentación de la demanda de nulidad, separación o
divorcio.
2.º) La separación de hecho de los cónyuges que conste de
modo fehaciente.
3.º) Salvo dispensa del atribuyente, nuevo matrimonio del
viudo o viuda celebrado antes de ejercitar la facultad testa-
toria.
2. Asimismo, la facultad testatoria quedará revocada por el
testamento que otorgara con posterioridad el cónyuge que la
hubiera atribuido.
Sección 4.ª
De las disposiciones testamentarias especiales
Artículo 203
1. Toda disposición a favor de persona incierta será nula,
salvo que por algún evento pueda resultar cierta.
2. Será válida la disposición a favor de quien cuide al testa-
dor. Salvo que se disponga otra cosa, si el testador hubiera
designado testamentero, será este quien determine en escri-
tura pública la persona o personas que cuidaron al testador.
Artículo 204
También será válida la disposición hecha bajo la condición
de cuidar y asistir al testador, sus ascendientes, descendien-
tes o cónyuge. Si el testador designara testamentero, corres-
ponderá a este la facultad de apreciar el cumplimiento o
incumplimiento de la condición resolutoria.
Artículo 205
1. La disposición testamentaria de un bien ganancial podrá
realizarse como de cosa ganancial o como del derecho que
al testador le corresponda en el mismo.
2. En caso de duda se entenderá que la disposición testa-
mentaria de un bien ganancial fue realizada como del dere-
cho que al testador le corresponda en el mismo.
Artículo 206
Cuando se disponga de un bien por entero como cosa
ganancial habrá de hacerse constar expresamente este
carácter y la disposición producirá todos sus efectos si el
bien fuera adjudicado a la herencia del testador en la liqui-
dación de gananciales. Si ello no fuera así, se entenderá
legado el valor que tuviera el bien en el momento del falle-
cimiento del testador.
Artículo 207
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14604
Número 15912 de xuño de 2006
1. Cuando se adjudica o lega el derecho que corresponde al
testador en un bien ganancial la disposición se entenderá
referida sólo a la mitad de su valor.
2. No obstante, la disposición se entenderá referida a la
mitad indivisa del bien:
1.º) Cuando el cónyuge sobreviviente o sus herederos lo
acepten.
2.º) Si ambos cónyuges hubieran realizado la disposición de
forma coincidente y ambas herencias estuvieran deferidas.
Artículo 208
Salvo que del testamento resulte otra cosa, las disposiciones a
favor del cónyuge no producirán efecto si al fallecer el testador
estuviera declarada judicialmente la nulidad del matrimonio,
decretado el divorcio o separación, o se encontraran en trámite
los procedimientos dirigidos a ese fin. Tampoco producirán
efecto en los casos de separación de hecho entre los cónyuges.
Capítulo III
De los pactos sucesorios
Sección 1.ª
Disposiciones generales
Artículo 209
Sin perjuicio de los que fueran admisibles conforme al dere-
cho, de acuerdo con la presente ley son pactos sucesorios:
1.º) Los de mejora.
2.º) Los de apartación.
Artículo 210
Sólo pueden otorgar pactos sucesorios las personas mayores
de edad con plena capacidad de obrar.
Artículo 211
Los pactos sucesorios habrán de ser otorgados en escritura
pública. En otro caso el pacto no producirá efecto alguno.
Artículo 212
Será admisible el otorgamiento de los pactos sucesorios por
poder que, teniendo carácter especial, contenga los elemen-
tos esenciales del negocio sucesorio.
Artículo 213
Las estipulaciones contenidas en los pactos de mejora que
hagan referencia explícita a instituciones consuetudinarias
gallegas, como la casa, el casamiento para casa, la mejora de
labrar y poseer, la compañía familiar o cualquier otra, habrán
de ser interpretadas conforme a los usos y costumbres locales.
Sección 2.ª
De los pactos de mejora
Artículo 214
Son pactos de mejora aquellos por los cuales se conviene a
favor de los descendientes la sucesión en bienes concretos.
Artículo 215
Los pactos sucesorios podrán suponer la entrega o no de pre-
sente de los bienes a quienes les afecten, determinando en el
primer caso la adquisición de la propiedad por parte del
mejorado.
Artículo 216
En el pacto sucesorio podrán contemplarse los supuestos en
que quedará sin efecto y determinarse el ámbito residual de
las facultades dispositivas de los adjudicantes, por actos
inter vivos, a título oneroso o gratuito.
Artículo 217
En defecto de regulación expresa, el pacto de mejora se ajus-
tará a las reglas siguientes:
1.ª) Si no se realizara con entrega de bienes, el adjudicante
conserva plena libertad dispositiva por actos inter vivos a
título oneroso. Si se realizara con entrega de bienes, el adju-
dicante sólo podrá disponer de los mismos en caso de
haberse reservado de modo expreso dicha facultad.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14605
2.ª) La disposición realizada en ejercicio de la facultad ante-
rior supondrá la ineficacia del pacto en cuanto a los bienes
objeto de la disposición y a la prestación del mejorado, en
caso de haberse estipulado. Si la prestación ya se realizó,
total o parcialmente, el mejorado podrá pedir su restitución,
y, si esta no fuera posible, su equivalente en metálico.
3.ª) Los actos de disposición que no tuvieran su origen en la
voluntad del mejorante no revocan el pacto, subrogándose las
contraprestaciones en lugar del bien inicialmente previsto.
4.ª) Salvo reserva expresa del adjudicante, cualquier dispo-
sición de los bienes objeto del pacto en favor de tercero por
acto inter vivos a título gratuito o por acto mortis causa no
producirá efecto alguno y, fallecido el causante, el mejorado
podrá ejercitar las acciones correspondientes a fin de obte-
ner la posesión de los bienes.
Artículo 218
Además de por las causas que se convinieran, los pactos de
mejora quedarán sin efecto:
1.º) Si el mejorado incumpliera las obligaciones asumidas.
2.º) Por premoriencia del mejorado, salvo pacto expreso de
sustitución o que la mejora se realizara con entrega de
bienes.
3.º) Por incurrir el mejorado en causa de desheredamiento o
indignidad, por su conducta gravemente injuriosa o vejatoria
y, si hubiera entrega de bienes, por ingratitud.
Sección 3.ª
De la mejora de labrar y poseer
Artículo 219
1. El ascendiente que quiera conservar indiviso un lugar aca-
sarado, aunque las suertes de tierras estén separadas, o una
explotación agrícola, industrial, comercial o fabril podrá
pactar con cualquiera de sus descendientes su adjudicación
íntegra.
2. Si en el pacto no se dispusiera otra cosa, la adjudicación
supondrá la institución de heredero en favor del así mejorado.
Artículo 220
En los casos a que se refiere el artículo anterior, la casa
patrucial y su era, corrales y huertos, tratándose de lugar
acasarado, y la explotación agrícola, comercial o fabril se
reputarán indivisibles a efectos de la partición.
Artículo 221
1. El adjudicatario podrá compensar en metálico a los demás
interesados en la partición.
2. El pago en metálico podrá hacerse por plazos, dentro de
los cinco años siguientes a la apertura de la sucesión, siem-
pre que el adjudicatario garantice el cumplimiento. La can-
tidad aplazada producirá el interés legal del dinero.
Artículo 222
Además de por las causas comunes a los pactos de mejora,
el derecho de labrar y poseer quedará sin efecto si durante
dos años consecutivos el mejorado abandonara en vida del
adjudicante, totalmente y sin justa causa, la explotación de
los bienes que la componen.
Artículo 223
Cuando la mejora no se realice con entrega de bienes, en
caso de premoriencia del mejorado, si los descendientes de
este son varios y el favorecido no designa sucesor en la
mejora, el mejorante podrá elegir a uno de ellos como mejo-
rado en escritura pública o testamento.
Sección 4.ª
De la aportación
Artículo 224
Por la apartación quien tenga la condición de legitimario si
se abriera la sucesión en el momento en que se formaliza el
pacto queda excluido de modo irrevocable, por sí y su linaje,
de la condición de heredero forzoso en la herencia del apar-
tante, a cambio de los bienes concretos que le sean adjudi-
cados.
Artículo 225
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14606
Número 15912 de xuño de 2006
El apartante podrá adjudicar al apartado cualquier bien o
derechos en pago de la apartación, independientemente del
valor de la misma.
Artículo 226
Podrá válidamente pactarse que el legitimario quede
excluido no sólo de la condición de heredero forzoso, sino
también del llamamiento intestado.
Artículo 227
Salvo dispensa expresa del apartante, lo dado en apartación
habrá de traerse a colación si el apartado o sus descendien-
tes concurrieran en la sucesión con otros legitimarios.
Capítulo IV
Del usufructo del cónyuge viudo
Artículo 228
Los cónyuges podrán pactar en escritura pública o disponer
en testamento la atribución unilateral o recíproca del usu-
fructo sobre la totalidad o parte de la herencia.
Artículo 229
1. El usufructo voluntario del cónyuge viudo es inalienable.
El usufructuario sólo podrá disponer de su derecho sobre
bienes concretos con el consentimiento de los propietarios
sin usufructo.
2. Este usufructo es renunciable en todo o en parte y sólo
redimible o conmutable por acuerdo del usufructuario y de
los propietarios sin usufructo.
Artículo 230
1. El usufructo del cónyuge viudo quedará sin efecto en los
supuestos de indignidad para suceder o por ser el cónyuge
justamente desheredado, por declaración de nulidad del
matrimonio, divorcio y separación judicial o de hecho de los
cónyuges.
2. El usufructo pactado quedará también sin efecto por
mutuo acuerdo y el testamentario por su revocación.
Artículo 231
Salvo que el título constitutivo disponga otra cosa, el cón-
yuge viudo no estará obligado a formar inventario de los
bienes usufructuados ni a prestar fianza. No obstante, cual-
quier legitimario podrá exigir la prestación de fianza para
salvaguardar su legítima.
Artículo 232
1. Cuando la persona viuda estuviera obligada a formar
inventario y no se indique plazo, este será de seis meses, a
contar desde la apertura de la sucesión.
2. El retraso en la formación del inventario facultará a los
herederos o, en su caso, a los propietarios sin usufructo a
hacerlo, por sí mismos o por medio de la persona que desig-
nen, por cuenta del usufructuario. Una vez finalizado el
inventario, este habrá de ser notificado fehacientemente en
el plazo de diez días.
Artículo 233
Además de las facultades que incumben a todo usufructua-
rio, el cónyuge que lo fuera por la totalidad de la herencia
está facultado para:
1.º) Pagar los gastos de última enfermedad, enterramiento,
funerales y sufragios del cónyuge premuerto, con cargo a la
herencia.
2.º) Pagar las deudas exigibles del causante con metálico de
la herencia. Si no hubiera dinero o este no fuera suficiente, el
usufructuario podrá enajenar semovientes, arbolado o mobi-
liario ordinario en la cuantía precisa. Para la enajenación de
cualquier otro bien con la finalidad de pagar las deudas del
causante será necesario el consentimiento de los propietarios
sin usufructo o, en otro caso, la autorización judicial.
3.º) Cobrar créditos de la herencia, aun cuando no se pres-
tara fianza.
4.º) Enajenar el mobiliario y los semovientes que considere
necesarios, de acuerdo con una buena administración,
debiendo reponerlos en cuanto sea posible conforme al
mismo criterio.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14607
5.º) Realizar las talas de árboles maderables, incluso por el
pie, y hacer suyo el producto de las mismas, siempre que
sean adecuadas a una normal explotación forestal.
6.ª) Realizar mejoras no suntuarias con cargo a la herencia.
7.ª) Explotar las minas según su reglamento jurídico.
Artículo 234
La persona referida en los artículos anteriores habrá de:
1.º) Cumplir las obligaciones que expresamente le impusiera
el causante.
2.º) Administrar los bienes objeto del usufructo con la dili-
gencia propia de un buen padre o madre de familia.
3.º) Prestar alimento, con cargo al usufructo, a los hijos y
descendientes que lo precisen.
4.º) Defender, a su costa, la posesión de los bienes.
Artículo 235
Si los propietarios sin usufructo fueran descendientes de la
persona viuda, las reparaciones, tanto las ordinarias como
las extraordinarias, serán a cargo y por cuenta de quien fuera
usufructuario, a no ser que por su entidad y atendida la ren-
tabilidad del patrimonio usufructuado no pudiera costearlas
aquella persona. En este último caso, las reparaciones se rea-
lizarán en conformidad con los propietarios sin usufructo o,
si no hubiera acuerdo, por determinación judicial.
Artículo 236
Además de por las causas generales de extinción del usu-
fructo, el del cónyuge viudo se extingue por:
1.º) Renuncia en escritura pública.
2.º) Contraer la persona usufructuaria nuevas nupcias o vivir
maritalmente con otra persona, salvo pacto o disposición en
contrario del cónyuge premuerto.
Artículo 237
A instancia de los propietarios sin usufructo, también se
extinguirá el usufructo de viudedad por:
1.º) Incumplimiento de las obligaciones impuestas por la ley
o el causante.
2.º) Grave y reiterado incumplimiento de los deberes fami-
liares.
Capítulo V
De las legítimas
Sección 1.ª
Disposiciones generales
Artículo 238
Son legitimarios:
1.º) Los hijos y descendientes de hijos premuertos, justa-
mente desheredados o indignos.
2.º) El cónyuge viudo no separado legalmente o de hecho.
Artículo 239
A pesar de no tener la condición de legitimarios, los aparta-
dos, los que repudiaran el llamamiento legitimario así como
sus descendientes hacen número para el cálculo de las legí-
timas.
Artículo 240
Los legitimarios tienen derecho a recibir del causante, por
cualquier título, una atribución patrimonial en la forma y
medida establecidas en la presente ley.
Artículo 241
Dejando a salvo el usufructo del cónyuge viudo ordenado
con arreglo a la presente ley, no podrán imponerse sobre la
legítima cargas, condiciones, modos, términos, fideicomisos
o gravámenes de clase alguna. Si los hubiera se tendrán por
no puestos.
Artículo 242
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14608
Número 15912 de xuño de 2006
Salvo los casos de apartación, será nula toda renuncia o
transacción sobre la legítima realizada antes de la apertura
de la sucesión.
Sección 2.ª
De la legítima de los descendientes
Artículo 243
Constituye la legítima de los descendientes la cuarta parte del
valor del haber hereditario líquido que, determinado conforme a
las reglas de esta sección, se dividirá entre los hijos o sus linajes.
Artículo 244
Para fijar la legítima, el haber hereditario del causante se
determinará conforme a las reglas siguientes:
1.ª) Se computarán todos los bienes y derechos del capital
relicto por el valor que tuvieran en el momento de la muerte
del causante, con deducción de sus deudas. Dicho valor se
actualizará monetariamente en el momento en que se haga el
pago de la legítima.
2.ª) Se añadirá el valor de los bienes transmitidos por el cau-
sante a título lucrativo, incluidos los dados en apartación, con-
siderado en el momento de la transmisión y actualizado mone-
tariamente en el momento de efectuarse el pago de la legítima.
Como excepción, no se computarán las liberalidades de uso.
Artículo 245
Salvo disposición en contrario del causante, se imputará al
pago de la legítima de los descendientes:
1.º) Cualquier atribución a título de herencia o legado, aun-
que el legitimario renuncie a ella.
2.º) Las donaciones hechas a los legitimarios, así como las
mejoras pactadas con ellos.
3.º) Las donaciones hechas a los hijos premuertos que fue-
ran padres o ascendientes de un legitimario.
La imputación de donaciones se realizará por el valor
que tuvieran los bienes en el momento de la donación,
actualizado monetariamente en el tiempo del pago de la
legítima.
Artículo 246
1. Si el testador no hubiera asignado la legítima en bienes
determinados, los herederos, de común acuerdo, podrán
optar entre pagarla en bienes hereditarios o en metálico, aun-
que sea extrahereditario. A falta de acuerdo entre los here-
deros, el pago de la legítima se hará en bienes hereditarios.
2. Salvo disposición del testador o pacto al respecto, no
podrá pagarse una parte de la legítima en dinero y otra parte
en bienes.
Artículo 247
Si los bienes atribuidos por el causante a un legitimario no
fueran suficientes para satisfacer su legítima, este sólo ten-
drá derecho a su complemento, el cual se satisfará de
acuerdo con las reglas del artículo anterior.
Artículo 248
Pueden pagar la legítima, o su complemento, el heredero, el
comisario o contador-partidor así como el testamentero
facultado para ello. Pero corresponderá en exclusiva a los
herederos la opción de pagar la legítima en metálico extra-
hereditario.
Artículo 249
1. El legitimario no tiene acción real para reclamar su legí-
tima y será considerado, a todos los efectos, como un acree-
dor.
2. El legitimario podrá exigir que el heredero, el comisario o
contador-partidor o el testamentero facultado para el pago de
la legítima formalice inventario, con valoración de los
bienes, y lo protocolice ante notario.
3. Podrá el legitimario solicitar también anotación preven-
tiva de su derecho en el registro de la propiedad sobre los
bienes inmuebles de la herencia.
Artículo 250
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14609
El heredero deberá pagar las legítimas o su complemento en
el plazo de un año desde que el legitimario la reclame.
Transcurrido este plazo la legítima producirá el interés legal
del dinero. Si el legitimario no estuviera conforme con la
liquidación de la legítima y rechazara el pago, el heredero o
persona facultada para entregarla podrá proceder a la con-
signación judicial.
Artículo 251
1. Si no hubiera en la herencia bienes suficientes para el
pago de las legítimas podrán reducirse por inoficiosos los
legados y donaciones computables para su cálculo, comen-
zando, salvo disposición en contra del testador, por los pri-
meros a prorrateo. Si no fuera suficiente, se reducirán tam-
bién las donaciones por el orden de sus fechas, comenzando
por las más recientes.
2. Si las reducciones a que se refiere el apartado anterior no
fueran suficientes, también podrán reducirse las apartacio-
nes hechas por el causante y los pactos sucesorios. Si se rea-
lizaran varias, se reducirán todas a prorrateo.
3. Los afectados por la reducción podrán evitarla entregando
en metálico su importe para el pago de las legítimas.
Artículo 252
Las acciones de reclamación de legítima y de reducción de
disposiciones inoficiosas prescribirán a los quince años del
fallecimiento del causante.
Sección 3.ª
De la legítima del cónyuge viudo
Artículo 253
Si concurriera con descendientes del causante, al cónyuge
viudo le corresponde en concepto de legítima el usufructo
vitalicio de una cuarta parte del haber hereditario fijado con-
forme a las reglas del artículo 245.
Artículo 254
Si no concurriera con descendientes, el cónyuge viudo ten-
drá derecho al usufructo vitalicio de la mitad del capital.
Artículo 255
El causante podrá satisfacer la legítima del cónyuge viudo
atribuyéndole por cualquier título, en usufructo o propiedad,
bienes determinados de cualquier naturaleza, un capital en
dinero, una renta o una pensión.
Artículo 256
Si el causante no lo prohibió, los herederos podrán conmu-
tar la legítima del cónyuge viudo por alguna de las atribu-
ciones expresadas en el artículo anterior y optar por la moda-
lidad de pago, pero habrán de acordar con la persona viuda
los bienes o derechos en que se concretará. Si no hubiera
acuerdo entre los herederos y la persona viuda, decidirá la
autoridad judicial.
Artículo 257
1. En tanto no exceda de su cuota usufructuaria, el cónyuge
viudo podrá optar por hacerla efectiva sobre la vivienda
habitual, el local en donde ejerciera su profesión o la
empresa que viniera desarrollando con su trabajo.
2. Este derecho es preferente a la facultad de conmutar que
atribuye a los herederos el artículo anterior.
Sección 4.ª
De la preterición y el desheredamiento
Artículo 258
La preterición intencional de un descendiente no afecta a la
validez de las disposiciones por causa de muerte. El legiti-
mario sólo tendrá derecho a percibir su legítima conforme a
las reglas de la presente ley. Lo mismo se entenderá en el
caso de preterición del cónyuge, sea intencional o no.
Artículo 259
1. La preterición no intencional de un legitimario descen-
diente faculta a la persona preterida para obtener la declara-
ción de nulidad de la institución de heredero hecha en testa-
mento. Las demás disposiciones testamentarias y los pactos
sucesorios serán válidos en cuanto su reducción no sea nece-
saria para el pago de las legítimas.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14610
Número 15912 de xuño de 2006
2. La preterición no intencional de todos los legitimarios
descendientes producirá, a instancia de cualquiera de ellos,
la nulidad de las disposiciones testamentarias de contenido
patrimonial. Las apartaciones y los pactos de mejora sólo se
reducirán si fuera necesario para el pago de las legítimas.
Artículo 260
La preterición no intencional no producirá los efectos a que
se refiere el artículo precedente si los preteridos concurrie-
ran a la partición con los instituidos.
Artículo 261
Los descendientes de otro descendiente que no fuera prete-
rido representan a este en la herencia del ascendiente y no se
consideran preteridos.
Artículo 262
1. El desheredamiento justo de un legitimario priva a este de
su legítima.
2. Para que sea justo, el desheredamiento habrá de hacerse
en testamento, con expresión de la causa del mismo. Si la
persona desheredada la negara, corresponde al heredero del
testador la carga de probarla.
Artículo 263
Son justas causas para desheredar a cualquier legitimario:
1.ª) Haberle negado alimentos a la persona testadora.
2.ª) Haberla maltratado de obra o injuriado gravemente.
3.ª) El incumplimiento grave o reiterado de los deberes con-
yugales.
4.ª) Las causas de indignidad expresadas en el artículo 756
del Código civil.
Artículo 264
La persona desheredada injustamente conserva su derecho a
la legítima.
Artículo 265
La reconciliación posterior del ofensor y del ofendido priva
a este del derecho de desheredar, dejando sin efecto el des-
heredamiento ya hecho.
Artículo 266
Las acciones a causa de preterición o desheredamiento
injusto se extinguen por caducidad a los cinco años de la
muerte del causante.
Capítulo VI
De la sucesión intestada
Artículo 267
Si no existieran personas que tengan derecho a heredar de
acuerdo con lo establecido en la presente ley y lo dispuesto
en las secciones 1.ª, 2.ª y 3.ª del capítulo IV del título III del
Código civil, heredará la Comunidad Autónoma de Galicia.
Artículo 268
En los casos en que correspondiera heredar a la Comunidad
Autónoma de Galicia la herencia se entenderá aceptada
siempre a beneficio de inventario.
Artículo 269
Los bienes heredados por la Comunidad Autónoma de Gali-
cia serán destinados a establecimientos de asistencia social o
instituciones culturales que se ubiquen, preferentemente y
por este orden, en el lugar de la última residencia del cau-
sante, en su término municipal, en su comarca y en todo caso
en territorio de la comunidad autónoma gallega.
Capítulo VII
De la partición de la herencia
Sección 1.ª
Disposiciones generales
Artículo 270
La partición de la herencia puede realizarse por:
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14611
1.º) El propio testador, en testamento u otro documento ante-
rior o posterior a él.
2.º) El contador-partidor, en cualquiera de los casos admiti-
dos por la ley.
3.º) Los herederos.
4.º) Resolución judicial.
Artículo 271
Si concurrieran a la sucesión menores o incapacitados
legalmente representados no será necesaria la intervención
ni la aprobación judicial a efectos de aceptar o partir la
herencia.
Artículo 272
El cesionario de un heredero se subroga en el lugar de este
en la partición de la herencia.
Sección 2.ª
De la partición por el testador
Artículo 273
El testador podrá hacer la partición de la herencia o realizar
adjudicaciones de bienes y derechos determinados, sin per-
juicio de las legítimas.
Artículo 274
La partición hecha por el testador en documento no testa-
mentario habrá de ajustarse a las disposiciones del testa-
mento. Sin embargo, será válida la partición aunque el valor
de lo adjudicado a cualquiera de los partícipes en la comu-
nidad hereditaria no se corresponda con la cuota atribuida en
el testamento.
Artículo 275
Podrán ordenarse en testamento disposiciones particulares
sobre la partición de la herencia que habrán de observarse al
hacer la misma.
Artículo 276
Los cónyuges, aunque testen por separado, podrán hacer una
partija conjunta y unitaria de sus bienes privativos y de los
comunes, si los hubiera, con independencia del origen de los
adjudicados a cada heredero.
Artículo 277
La partija conjunta y unitaria será eficaz en el momento del
fallecimiento de ambos cónyuges. También producirá plenos
efectos si, fallecido uno de los cónyuges, el sobreviviente la
cumpliera en su integridad por atribuciones patrimoniales
inter vivos.
Artículo 278
Fallecido uno de los cónyuges que hiciera la partija conjunta
y unitaria, el sobreviviente podrá disponer de sus bienes pri-
vativos. Para la disposición de los bienes comunes y de los
del premuerto incluidos en la partición será necesario el con-
curso de sus herederos y del cónyuge sobreviviente. La con-
fusión de patrimonios en esta partija no perjudicará a los ter-
ceros acreedores y legitimarios.
Artículo 279
En vida de ambos cónyuges, la partija conjunta y unitaria
podrá ser revocada por cualquiera de ellos. La revocación no
producirá efecto mientras no sea notificada fehacientemente
al otro cónyuge. La revocación producirá la ineficacia total
de la partija.
Artículo 280
Fallecido uno de los cónyuges, la partija conjunta y unitaria
también quedará sin efecto por la revocación del sobrevi-
viente.
Artículo 281
La partija podrá ser declarada ineficaz cuando la composi-
ción patrimonial base de la misma se haya alterado de forma
sustancial por enajenaciones voluntarias o forzosas.
Artículo 282
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14612
Número 15912 de xuño de 2006
En la partición conjunta y unitaria por ambos cónyuges la
legítima de cualquiera de los hijos o descendientes comunes
podrá ser satisfecha con bienes de uno solo de los causantes.
En este caso, no podrán reclamarse las legítimas hasta el
fallecimiento del último de los cónyuges.
Sección 3.ª
De la partición por el contador-partidor
Artículo 283
En el propio testamento o en escritura pública, el testador
podrá encomendar la facultad de hacer la partición de la
herencia a quien no sea partícipe en la misma.
Artículo 284
1. No obstante lo dispuesto en el artículo anterior, el tes-
tador podrá nombrar contador-partidor al cónyuge sobre-
viviente al que sólo hubiera asignado el usufructo univer-
sal, sin perjuicio de otras facultades que también pudiera
atribuirle.
2. Salvo dispensa del testador, estas facultades únicamente
podrán ser ejercitadas mientras el sobreviviente permanezca
viudo, y dentro del plazo fijado por el causante. Si no lo
fijara, el cónyuge podrá ejercitarlas mientras viva.
Artículo 285
La designación de contadores-partidores podrá efectuarse
mancomunada, sucesiva o solidariamente.
Artículo 286
Si no se estableciera expresamente la solidaridad ni se fijara
un orden sucesivo entre los contadores-partidores, se enten-
derán nombrados mancomunadamente.
Artículo 287
1. Cuando los contadores-partidores fueran mancomuna-
dos, además de la partija hecha por todos, valdrá la que
haga uno solo de ellos autorizado por los demás. En caso
de disidencia, será válida la que haga la mayoría de
ellos.
2. En caso de renuncia, fallecimiento o incapacidad de uno
o varios contadores-partidores mancomunados, salvo que el
testador dispusiera otra cosa, valdrá la partija hecha por los
demás, siempre que sean más de uno.
Artículo 288
1. Los contadores-partidores sólo actuarán por requeri-
miento de cualquier partícipe en la comunidad hereditaria,
excepto cuando el testador impusiera expresamente su inter-
vención.
2. El requerimiento habrá de hacerse a todos los contadores-
partidores, aunque sean solidarios. Los que acepten habrán
de actuar conjuntamente, conforme a las reglas aplicables a
los contadores-partidores mancomunados.
Artículo 289
Será válida la partición hecha por uno solo de los contado-
res-partidores solidarios cuando:
1.º) Acredite que notificó fehacientemente a los demás su acep-
tación del cargo y el propósito de partir, sin que ninguno de
ellos, dentro de los diez días hábiles siguientes a la notificación,
justifique aceptar el cargo así como su voluntad de intervenir.
2.º) Por muerte, renuncia expresa o incapacidad de los
demás quedara como partidor único.
Artículo 290
El cargo de contador-partidor se entenderá renunciado si
dentro de los diez días hábiles siguientes al requerimiento de
los herederos no fuera aceptado expresamente.
Artículo 291
El contador-partidor podrá realizar el inventario por sí solo,
aun cuando existan personas sujetas a patria potestad, tutela
o curatela.
Artículo 292
1. El contador-partidor deberá hacer la partición total de la
herencia.
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14613
2. Además de las facultades propias del cargo y de las enco-
mendadas por el causante, el contador-partidor podrá, bajo
su responsabilidad, entregar los legados una vez formalizado
el inventario.
Artículo 293
En la partición, el contador-partidor podrá liquidar la socie-
dad conyugal con el cónyuge sobreviviente o sus herederos.
Si el contador-partidor lo fuera de ambos cónyuges y reali-
zara la partición conjunta, podrá prescindir de la liquidación
de la sociedad conyugal, salvo que fuera precisa para cum-
plir las disposiciones testamentarias de cualquiera de ellos.
Sección 4.ª
De la partición por los herederos
Artículo 294
Cuando el testador no tuviera hecha la partición, los partíci-
pes mayores de edad, los emancipados o los legalmente
representados podrán partir la herencia del modo que tengan
por conveniente.
Artículo 295
Cuando no haya contador-partidor designado por el causante
o esté vacante el cargo, los partícipes que representen una
cuota de más de la mitad del haber partible y sean al menos
dos podrán promover ante notario la partición de la herencia,
que, respetando en todo caso las disposiciones del causante,
se sustanciará conforme a las formalidades establecidas en
los artículos siguientes.
Artículo 296
Quienes promuevan la partición habrán de notificar su propósito
notarialmente a los demás interesados, si conocen su domicilio.
El notario sólo aceptará el requerimiento si quienes lo promue-
ven le acreditan la titularidad de la cuota hereditaria a que se
refiere el artículo precedente y designan contadores-partidores.
Artículo 297
Si el domicilio de algún interesado no fuera conocido por los
requirentes, el notario lo notificará mediante la publicación
de edictos en el boletín oficial de la provincia, en el tablón
de anuncios del ayuntamiento y en uno de los periódicos de
mayor circulación, todo ello respecto al lugar en donde el
causante tuvo el último domicilio en España.
Artículo 298
En el requerimiento inicial al notario, cada uno de los que lo
promuevan podrá designar hasta un máximo de tres conta-
dores-partidores, a fin de elegir a uno de ellos por sorteo. En
el requerimiento inicial también se fijará la fecha y hora en
que se realizará el sorteo ante el notario requerido para la
notificación. En ningún caso podrá realizarse el sorteo hasta
que hayan transcurrido treinta días hábiles desde la fecha en
que se practicó la última de las publicaciones o notificacio-
nes y sesenta días hábiles desde el requerimiento inicial al
notario.
Artículo 299
Durante los treinta días hábiles siguientes a la práctica de la
notificación o publicación cada uno de los partícipes no pro-
moventes también podrá proponer hasta un máximo de tres
contadores-partidores.
Artículo 300
La partición por acuerdo mayoritario no podrá efectuarse
cuando con anterioridad a la finalización del plazo previsto
en el artículo anterior se haya notificado fehacientemente a
los partícipes que se promovió judicialmente la partición.
No habiéndose efectuado esta notificación, la partija que se
realice con arreglo a lo dispuesto en los artículos siguientes
producirá plenos efectos.
Artículo 301
Transcurrido el plazo a que se refiere el artículo 299, se
designará un contador-partidor por insaculación de entre los
propuestos, que habrán de ser al menos cinco.
Artículo 302
El contador-partidor designado, en unión, en su caso, del
cónyuge viudo a efectos de la liquidación de los bienes de la
sociedad conyugal, deberá formar inventario con funda-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14614
Número 15912 de xuño de 2006
mento en los documentos que los interesados le aportaran y
procederá, por sí o con asesoramiento pericial, a la valora-
ción de los bienes.
Artículo 303
Si las cuotas de los partícipes en la herencia fueran iguales o
si, aun siendo desiguales, permitieran la formación de tantos
anexos homogéneos como fueran precisos para la adjudica-
ción de los bienes, el contador-partidor formará los que
correspondan, los cuales serán sorteados ante notario.
Artículo 304
Siendo las cuotas desiguales de tal naturaleza que no permi-
ten la formación de lotes homogéneos con los bienes heredi-
tarios, el contador-partidor propondrá a los interesados un
proyecto de partición, que para su validez habrá de ser apro-
bado por partícipes que representen, al menos, las tres cuar-
tas partes del haber hereditario.
Artículo 305
En la partición, ya sea formada por sorteo de los anexos ante
notario o aprobada por la mayoría calificada a que se refiere
el artículo anterior, habrá de incluirse la entrega de legados,
el pago de las legítimas y demás operaciones complementa-
rias que procedan, incluida la liquidación de la sociedad
conyugal.
Artículo 306
La partición se formalizará mediante escritura pública de
protocolización del cuaderno particional otorgada por el
contador-partidor designado, y, en el caso a que se refiere el
artículo 303, por los partícipes que representan la mayoría
calificada en él prevista, ante el mismo notario que hubiera
intervenido en los trámites anteriores.
Artículo 307
El notario notificará la formalización de la partición a los inte-
resados que no comparecieran a la protocolización. La notifi-
cación se realizará con arreglo a lo dispuesto en los artículos
295 y 296. Una vez practicada la notificación, la partición
producirá todos sus efectos y pondrá fin a la indivisión.
Artículo 308
El quiñón adjudicado al partícipe que por ausencia de hecho
no tuviera domicilio conocido será administrado por el
viudo del causante que, interesado en la partición, fuera
ascendiente del adjudicatario. En su defecto o por renuncia,
el quiñón será administrado con arreglo a lo dispuesto en el
artículo 49 de la presente ley.
Disposición adicional primera
Cada cinco años, como máximo, sin perjuicio de la iniciativa
parlamentaria correspondiente, la Mesa del Parlamento de
Galicia designará una comisión, integrada por miembros de
los diversos grupos parlamentarios de la Cámara, a fin de
elaborar un informe comprensivo de las dificultades y dudas
que se adviertan en la aplicación de los preceptos de la pre-
sente ley y de aquellas normas que se estimen necesarias
para la conservación, modificación y desarrollo de las insti-
tuciones del derecho civil propio de Galicia.
Disposición adicional segunda
En los montes que a la entrada en vigor de la presente ley
figuren clasificados como montes vecinales en mano común,
la consejería competente en la materia procederá a su des-
linde contradictorio, allí en donde exista conflicto, para
determinar su concreto perímetro y superficie, enclaves pri-
vados existentes y demás datos de interés. Se citará a todas
aquellas personas que pueda presumírseles interés, y en par-
ticular a los miembros de la comunidad vecinal, individual-
mente considerados.
Disposición adicional tercera
A los efectos de aplicación de la presente ley se equiparan al
matrimonio las relaciones maritales mantenidas con inten-
ción o vocación de permanencia, con lo cual se extienden,
por tanto, a los miembros de la pareja los derechos y obliga-
ciones que esta ley reconoce a los cónyuges.
Tendrá la consideración de relación marital análoga al matri-
monio la formada por dos personas que lleven conviviendo
al menos un año, pudiéndose acreditar tal circunstancia por
medio de la inscripción en el registro, manifestación expresa
mediante acta de notoriedad o cualquier otro medio admisi-
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006
14615
ble en derecho. En caso de tener hijos en común será sufi-
ciente con acreditar la convivencia.
Disposición adicional cuarta
Las referencias realizadas en la presente ley al hombre o a la
mujer o sólo en uno de los géneros han de entenderse referi-
das a ambos géneros, sin que pueda existir, por tanto, discri-
minación alguna por razón de sexo.
Disposición transitoria primera
Salvo la posesión de una servidumbre de paso comenzada
antes de la entrada en vigor de la Ley 4/1995, de 24 de mayo,
que no aprovechará al poseedor a efectos de su adquisición
por usucapión, lo dispuesto en el capítulo VII del título VI
de la presente ley será de aplicación a todos los actos y ser-
vidumbres de paso cualquiera que sea la fecha de realización
o constitución de los mismos.
Disposición transitoria segunda
1. Las disposiciones de la presente ley sobre la partición de
la herencia serán de aplicación a todas las particiones que se
realicen a partir de la entrada en vigor de la misma, sea cual
fuera la fecha de fallecimiento del causante.
2. Respecto a los demás derechos sucesorios se aplicará la
presente ley a las sucesiones cuya apertura tenga lugar a par-
tir de la entrada en vigor de la misma.
Disposición transitoria tercera
Los demás problemas de derecho intertemporal que se plan-
teen a causa de la entrada en vigor de la presente ley se resol-
verán de conformidad con los principios que informan las
disposiciones transitorias del Código civil.
Disposición derogatoria
Queda derogada la Ley del Parlamento de Galicia 4/1995, de
24 de mayo, de derecho civil de Galicia, así como todas
aquellas disposiciones que se opongan a lo previsto en la
presente ley.
Disposición final
La presente ley entrará en vigor a los veinte días de su publi-
cación en el Diario Oficial de Galicia.
Santiago de Compostela, 6 de xuño de 2006
Dolores Villarino Santiago
Presidenta
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
14616
Número 15912 de xuño de 2006
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
ESTRUCTURA
1. PROCEDEMENTOS DE NATUREZA NORMATIVA1.1 LEIS E OUTRAS NORMAS
1.1.1 LEIS1.1.2 REGULAMENTO DO PARLAMENTO1.1.3 NORMAS COMPLEMENTARIAS E RESOLUCIÓNS INTERPRETATIVAS DO REGULAMENTO1.1.4 CONVENIOS E ACORDOS DE COOPERACIÓN CON COMUNIDADES AUTÓNOMAS
1.2 PROXECTOS E PROPOSICIÓNS DE LEI1.2.1 PROXECTOS DE LEI1.2.2 PROPOSICIÓNS DE LEI 1.2.3 PROPOSICIÓNS DE LEI DE INICIATIVA POPULAR
1.3 OUTRAS PROPOSTAS DE NORMAS1.3.1 PROPOSICIÓNS DE REFORMA DO REGULAMENTO DO PARLAMENTO1.3.2 PROPOSICIÓNS DE LEI PARA PRESENTAR PERANTE O CONGRESO DOS DEPUTADOS1.3.3 PROPOSTAS DE CONVENIOS E ACORDOS DE COOPERACIÓN CON COMUNIDADES AUTÓNOMAS
2. PROCEDEMENTOS ESPECIAIS DE CARÁCTER INSTITUCIONAL2.1 INVESTIDURA2.2 MOCIÓN DE CENSURA2.3 CUESTIÓN DE CONFIANZA
3. PROCEDEMENTOS DE CONTROL E IMPULSO3.1 CONTROL SOBRE AS DISPOSICIÓNS DA XUNTA CON FORZA DE LEI
3.1.1 DECRETOS LEXISLATIVOS3.1.2 OBXECCIÓNS3.1.3 DITAME DA COMISIÓN3.1.4 RESOLUCIÓN DO PLENO
3.2 COMUNICACIÓNS DA XUNTA DE GALICIA3.2.1 COMUNICACIÓN DA XUNTA DE GALICIA3.2.2 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN3.2.3 RESOLUCIÓNS APROBADAS
3.3 EXAME DE PROGRAMAS E PLANS3.3.1 PROGRAMAS E PLANS3.3.2 INFORME DA PONENCIA3.3.3 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN3.3.4 RESOLUCIÓNS APROBADAS
3.4 ACORDOS, RESOLUCIÓNS OU PROPOSTAS DE COMISIÓNS ESPECIAIS OU DE INVESTIGACIÓN3.5 MOCIÓNS
3.5.1 MOCIÓNS3.5.2 EMENDAS ÁS MOCIÓNS3.5.3 MOCIÓNS APROBADAS3.5.4 MOCIÓNS REXEITADAS
3.6 PROPOSICIÓNS NON DE LEI3.6.1 PROPOSICIÓNS NON DE LEI EN PLENO
3.6.1.1 PROPOSICIÓNS3.6.1.2 EMENDAS ÁS PROPOSICIÓNS3.6.1.3 PROPOSICIÓNS APROBADAS
3.6.2 PROPOSICIÓNS NON DE LEI EN COMISIÓN3.6.2.1 PROPOSICIÓNS3.6.2.2 EMENDAS ÁS PROPOSICIÓNS3.6.2.3 PROPOSICIÓNS APROBADAS3.6.2.4 PROPOSICIÓNS REXEITADAS
3.7 OUTRAS PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN3.7.1 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN DA PRESIDENCIA E A MESA3.7.2 DECLARACIÓNS INSTITUCIONAIS3.7.3 OUTRAS RESOLUCIÓNS
3.8 PROCEDEMENTOS DE CONTROL ECONÓMICO E ORZAMENTARIO3.8.1 MEMORIA ANUAL DO CONSELLO DE CONTAS E INFORME DE FISCALIZACIÓN DAS CONTAS DO SECTOR PÚBLICO DA COMUNIDADE AUTÓNOMA3.8.2 INFORMES SOBRE O ESTADO DE EXECUCIÓN DO ORZAMENTO
4. PROCEDEMENTOS DE INFORMACIÓN4.1 SOLICITUDES DE COMPARECENCIA
4.1.1 SOLICITUDES DE COMPARECENCIA EN PLENO4.1.2 SOLICITUDES DE COMPARECENCIA EN COMISIÓN
4.2 INTERPELACIÓNS
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
4.3 PREGUNTAS4.3.1 PREGUNTAS ORAIS EN PLENO
4.3.1.1 PREGUNTAS URXENTES4.3.1.2 PREGUNTAS AO PRESIDENTE DA XUNTA DE GALICIA
4.3.2 PREGUNTAS ORAIS EN COMISIÓN4.3.3 PREGUNTAS PARA RESPOSTA POR ESCRITO
4.4 RESPOSTAS A PREGUNTAS4.5 SOLICITUDES DE DATOS, INFORMES E DOCUMENTOS
5. PROCEDEMENTOS RELATIVOS A OUTRAS INSTITUCIÓNS E ÓRGANOS5.1 SOLICITUDE AO GOBERNO DO ESTADO DA ADOPCIÓN DE PROXECTOS DE LEI5.2 PROCEDEMENTOS RELACIONADOS CO TRIBUNAL CONSTITUCIONAL5.3 VALEDOR DO POBO
5.3.1 NORMAS RELATIVAS AO VALEDOR DO POBO5.3.2 INFORMES DO VALEDOR DO POBO5.3.3 RESOLUCIÓNS DO VALEDOR DO POBO
5.4 CONSELLO DE CONTAS5.4.1 NORMAS RELATIVAS AO CONSELLO DE CONTAS5.4.2 INFORMES DO CONSELLO DE CONTAS
5.5 OUTRAS INSTITUCIÓNS E ÓRGANOS
6. ELECCIÓNS, DESIGNACIÓNS E PROPOSTAS DE NOMEAMENTO6.1 SENADORES EN REPRESENTACIÓN DA COMUNIDADE AUTÓNOMA6.2 VALEDOR DO POBO E VICEVALEDORES6.3 CONSELLEIROS DE CONTAS6.4 TERNA PARA A PROVISIÓN DE VACANTES DO TRIBUNAL SUPERIOR DE XUSTIZA DE GALICIA6.5 VOCAIS DA XUNTA ELECTORAL DE GALICIA6.6 MEMBROS DO CONSELLO DE ADMINISTRACIÓN DA COMPAÑÍA DE RADIO-TELEVISIÓN DE GALICIA6.7 MEMBROS DO CONSELLO ASESOR DE RADIO-TELEVISIÓN ESPAÑOLA EN GALICIA6.8 VOCAIS DOS CONSELLOS SOCIAIS DAS UNIVERSIDADES DE GALICIA6.9 VOCAIS DO CONSELLO DE BIBLIOTECAS6.10 DELEGACIÓN PARA A DEFENSA DE PROPOSICIÓNS DE LEI DO PARLAMENTO DE GALICIA NO CONGRESO6.11 OUTRAS ELECCIÓNS, DESIGNACIÓNS OU PROPOSTAS DE NOMEAMENTO
7. COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO, RÉXIME E GOBERNO INTERIOR, ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO7.1 COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO E OS SEUS ÓRGANOS
7.1.1 COMPOSICIÓN DO PLENO7.1.2 COMPOSICIÓN DA DEPUTACIÓN PERMANENTE7.1.3 COMPOSICIÓN DA MESA DO PARLAMENTO7.1.4 COMPOSICIÓN DA MESA-XUNTA DE PORTAVOCES7.1.5 COMPOSICIÓN DAS COMISIÓNS7.1.6 COMPOSICIÓN DA MESA DAS COMISIÓNS7.1.7 COMPOSICIÓN DOS GRUPOS PARLAMENTARIOS
7.2 RÉXIME E GOBERNO INTERIOR7.2.1 NORMAS DE RÉXIME E GOBERNO INTERIOR7.2.2 ESTATUTO DOS DEPUTADOS E GRUPOS PARLAMENTARIOS7.2.3 ORZAMENTO DO PARLAMENTO7.2.4 CONTA XERAL DO PARLAMENTO
7.3 ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO DO PARLAMENTO7.3.1 CONSTITUCIÓN DO PARLAMENTO7.3.2 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN POLAS QUE SE CREAN COMISIÓNS7.3.3 CONVOCATORIAS7.3.4 ACORDOS, RESOLUCIÓNS E COMUNICACIÓNS DOS ÓRGANOS DA CÁMARA
7.3.4.1 CONVALIDACIÓN DOS ACORDOS DA DEPUTACIÓN PERMANENTE7.3.4.2 NORMAS DE FUNCIONAMENTO DE COMISIÓNS NON PERMANENTES7.3.4.3 PRÓRROGAS DOS PERÍODOS DE SESIÓNS7.3.4.4 HABILITACIÓN DE DÍAS HÁBILES7.3.4.5 DÍAS E HORAS DE REXISTRO DE DOCUMENTOS7.3.4.6 OUTRAS RESOLUCIÓNS E ACORDOS
7.3.5 DISOLUCIÓN DO PARLAMENTO
8. ADMINISTRACIÓN DO PARLAMENTO DE GALICIA8.1 ORGANIZACIÓN E NORMAS DE FUNCIONAMENTO DOS SERVIZOS8.2 PERSOAL8.3 ACTIVIDADES
8.3.1 CONTRATACIÓN ADMINISTRATIVA8.3.2 XESTIÓN ECONÓMICA8.3.3 CONVENIOS E ACORDOS8.3.4 AXUDAS E BOLSAS8.3.5 PUBLICACIÓNS
9. INFORMACIÓNS E CORRECCIÓNS DE ERROS9.1 INFORMACIÓNS9.2 CORRECCIÓNS DE ERROS
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
RELACIÓN DE DEPUTADAS E DEPUTADOS PROCLAMADOS ELECTOS POR ORDE ALFABÉTICA
1.- Acuña do Campo, María del Carmen (PS deG-PSOE)2.- Aymerich Cano, Carlos Ignacio (BNG)
3.- Baamonde Díaz, Agustín (PP)4.- Balseiro Orol, José Manuel (PP)5.- Baltar Blanco, José Manuel (PP)6.- Barcón Sánchez, María del Mar (PS deG-PSOE)7.- Barreiro Fernández, José Manuel (PP)8.- BernardoTahoces, Angel (PP)9.- Blanco Parga, Carlos Fernando (BNG)
10.- Burgo López, María de la Concepción (PS deG-PSOE)11.- Cajide Hervés, María del Carmen (PS deG-PSOE)12.- Calvo Pouso, Diego (PP)13.- Castelao Bragaña, José Manuel (PP)14.- Castiñeira Broz, Jaime (PP)15.- Castro García, Roberto (PP)16.- Cerdido Pintos, María Marta (PP)17.- Cerviño González, Francisco (PS deG-PSOE)18.- Cuíña Crespo, Xosé (PP)19.- da Silva Méndez, María Carme (BNG)20-. Fernández Leiceaga, Xoaquín María (PS deG-PSOE)21.- Fervenza Costas, José (PP)22.- Gallego Calvar, Carmen (PSdeG-PSOE)23.- Gallego Lomba, José Manuel (PSdeG-PSOE24.- Gómez Alonso, Alejandro (PP)25.- González Mariñas, Pablo (BNG)26.- González Méndez, María Amparo (PP)27.- Lage Tuñas, José Manuel (PSdeG-PSOE)28.- Lobeira Domínguez, Bieito (BNG)29.- López Abella, María Susana (PP)30.- López Besteiro, Manuela (PP)31.- López Rodríguez, Dámaso (PP)32.- López Veiga, Enrique César (PP)33.- López Vidal, Pablo Xabier (PSdeG-PSOE)34.- López-Chaves Castro, Ignacio Javier (PP)35.- Losada Álvarez, Abel Fermín (PSdeG-PSOE)36.- Mato Otero, Beatriz (PP)37.- Meijón Couselo, Guillermo Antonio (PSdeG-PSOE)38.- Méndez Romeu, José Luís (PSdeG-PSOE)39.- Miras Portugal, Aurelio Domingo (PP)40.- Negreira Souto, Carlos (PP)41.- Núñez Feijoo, Alberto (PP)42.- Orza Fernández, José Antonio (PP)43.- Palmou Lorenzo, Xesús (PP)44.- Parga Núñez, Manuel (BNG)45.- Paz Antón, Xosé Ramón (BNG)46.- Paz Franco, María Tereixa (BNG)47.- Pérez Ares, César Augusto (PP)48.- Pérez Herraiz, Margarita (PSdeG-PSOE)49.- Pérez Touriño, Emilio (PSdeG-PSOE)50.- Pita Varela, Jaime Alberto (PP)51.- Pontón Mondelo, Ana Belén (BNG)52.- Pose Mesura, Modesto (PSdeG-PSOE)53.- Quintana Gónzalez, Anxo Manuel (BNG)54.- Rego González, Ismael (PSdeG-PSOE)55.- Riobó Dios, María Modesta (BNG)56.- Rodríguez Arias, Marta (PP)57.- Rodríguez Fernández, Maximino (PP58.- Rodríguez Miranda, Antonio (PP)59.- Rojo Noguera, Pilar (PP)60.- Ruíz Rivas, Manuel Santos (PP)61.- Salgado Núñez, Carmen Janet )(PP)62.- Santalices Vieira, Miguel Ángel (PP)63.- Santiso Miramontes, José Antonio (PP)64.- Seara Sobrado, Laura Carmen (PSdeG-PSOE)65.- Sestayo Doce, Beatriz (PSdeG-PSOE)66.- Soneira Tajes, María Soledad (PSdeG-PSOE)67.- Sueiro Pastoriza, Alberto (PP)68.- Tabares Pérez-Piñeiro, Iago (BNG)69.- Tojo Ramallo, Luís María (PSdeG-PSOE)70.- Tomé Roca, José (PSdeG-PSOE71.- Valladares Rodríguez, María Luisa (PP)72.- Varela Sánchez, Ricardo Jacinto (PSdeG-PSOE)73.- Vázquez Fernández, Manuel (PSdeG-PSOE)74.- Vega Buxán, María Xosé (BNG)75.- Villarino Santiago, Dolores (PSdeG-PSOE)
BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA
Edición e subscricións: Servicio de Publicacións do Parlamento de Galicia.Hórreo, 63. 15702. Santiago de Compostela. Telf. 981 55 13 00. Fax. 981 55 14 25
Impresión e distribución: La Voz de Galicia, S.A.Ronda de Outeiro, 1-3. 15006. A Coruña.
Dep. Leg. C-155-1982. ISSN 1133-2727