Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko...

33
BIZTANLERIAREN ETA ETXEBIZITZEN ZENTSUAK 2001 EMAITZEN AURRERAPENA CENSOS DE POBLACIÓN Y VIVIENDAS 2001 AVANCE DE RESULTADOS

Transcript of Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko...

Page 1: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

BIZTANLERIAREN ETA ETXEBIZITZEN ZENTSUAK 2001EMAITZEN AURRERAPENA

CENSOS DE POBLACIÓN Y VIVIENDAS 2001AVANCE DE RESULTADOS

Page 2: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

3

AURKEZPENA

Argitalpen honekin 2001eko azaroaren 1eko erreferentzia-dataduen Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 2001-i dagokionargitalpen serieari hasiera eman dio EUSTATek.

Eragiketa honetan EUSTATek parte hartzen du EstatistikakoInstitutu Nazionalarekin, Foru Aldundiekin eta hiru LurraldeHistorikoetako Udalekin batera. Eragiketa hau esfortzu handiaeskatzen duen lan-multzo zabala da, informazio deribatu zaba-la eta konplexua ahalik eta denbora laburrenean eta aldi bere-an, ahalik eta kalitate- eta fidagarritasun-maila handienarekinjaso behar baita.

Lanaren diseinu, inkestazio eta hartze faseetan parte hartuduten erakundeek egindako esfortzuaren helburu nagusieneta-koa honakoa da: erreferentzia datarekiko denbora-desfase txi-kieneko informazioa eskaintzea erabiltzaileei.

Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta EtxebizitzenZentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitzaesanguratsuenak eskaintzen ditu eremu espazial desberdineilotutako biztanleria-zifrei dagokionean, espaziorik desagrega-tuenak nabarmenduz, hots, biztanleria-entitateak eta zentsu-sekzioak.

Ezin dugu eskertu gabe utzi parte hartu duten estatistika-era-kunde, bestelako erakunde eta enpresetako langileen ahalegi-na, ahalegin eta profesionaltasun horiek gabe ez baikenukeeskura izango herri batek izan dezakeen informazio-iturri han-diena: bere zentsuak.

Vitoria-Gasteiz, 2002ko abendua

JOSU IRADI ARRIETAZuzendari nagusia

PRESENTACIÓN

Con este volumen EUSTAT inicia la serie de publicacionescorrespondientes a los Censos de Población y Viviendas de2001, cuya fecha de referencia se sitúa en el 1 de noviembre de2001.

Esta operación, en la que participa EUSTAT junto al InstitutoNacional de Estadística, las Diputaciones Forales y losAyuntamientos de los tres territorios históricos, resulta ser unconjunto amplio de tareas que requiere un gran esfuerzo parapoder obtener una información derivada amplia y compleja en elplazo más corto posible de tiempo, y, a la vez, con el mayorgrado de calidad y fiabilidad.

El esfuerzo realizado por los diferentes organismos que hanparticipado en las fases de diseño, encuestación y captura tienecomo uno de sus objetivos prioritarios el de facilitar la informa-ción a los usuarios con el menor desfase temporal posible conrespecto a la fecha de referencia.

Este primer volumen, siguiendo con las publicaciones iniciadascon los ya lejanos Censos de Población y Viviendas 1981, ofre-ce los resultados más significativos en cuanto a las cifras pobla-cionales asociadas a los distintos ámbitos espaciales, haciendoespecial hincapié en los espacios más desagregados: entidadesde población y secciones censales.

No podemos dejar de agradecer el esfuerzo del personal de losdistintos órganos estadísticos, instituciones y empresas partici-pantes , sin cuyo esfuerzo y profesionalidad no hubiese sidoposible contar con el mayor caudal de información estadísticadel que dispone un país: sus censos.

Vitoria-Gasteiz, diciembre de 2002

JOSU IRADI ARRIETADirector General

Page 3: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

5

INDICE

INDICE DE GRÁFICOS Y CUADROS

GRÁFICOS

1. Tasas de Crecimiento Intercensal por TerritoriosHistóricos y para España 1900-2001. (%).

2. Evolución de la población por Territorios y Comarcas.1986-2001. (%).

3. Evolución de la población por municipios. 1986-1991.

4. Evolución de la población por municipios. 1991-1996.

5. Evolución de la población por municipios. 1996-2001.

6. Pirámides de la C.A. de Euskadi según censos y padro-nes. 1900-2001.

7. Evolución de la población de menos de 20 años.1900-2001. (%).

8. Evolución de la población de 20 a 64 años. 1900-2001.(%).

9. Evolución de la población de 65 y más años. 1900-2001.(%).

10. Pirámide de población de la C.A de Euskadi-España.2001.

11. Pirámide de población de la C.A de Euskadi-UE 15.2001.

12. Proporción de la población de menos de 20 años sobreel total. C.A. de Euskadi y países europeos. (%).

13. Proporción de población de 60 y más años sobre el total.C.A. de Euskadi y países europeos. (%).

14. Proporción de la población de menos de 20 años sobreel total por municipio. 2001. (%).

15. Proporción de la población de 65 y más años sobre eltotal por municipio. 2001. (%).

16. Proporción de población extranjera sobre el total pormunicipio. 2001.(%).

CUADROS

1. Evolución de la población de derecho por TerritoriosHistóricos y de su peso en la C.A. de Euskadi y de ésta enEspaña. 1900-2001.

2. Evolución de los grandes grupos de edad, de la razón dedependencia y de juventud en la C.A. de Euskadi.1900-2001.

INTRODUCCIÓN

DEFINICIONES

AURKIBIDEA

GRAFIKO ETA KOADROEN AURKIBIDEA

GRAFIKOAK

1. Zentsu arteko hazkunde-tasak Lurralde Historikoka etaEspainiarentzako 1900-2001. (%).

2. Biztanleriaren bilakaera herrialdeka eta eskualdeka.1986-2001. (%).

3. Biztanleriaren bilakaera udalerrika. 1986-1991.

4. Biztanleriaren bilakaera udalerrika. 1991-1996.

5. Biztanleriaren bilakaera udalerrika. 1996-2001.

6. Euskal AEko piramideak zentsua eta erroldaren arabera.1900-2001.

7. 20 urtetik beherako biztanleriaren bilakaera. 1900-2001.(%).

8. 20tik 64 urtera bitarteko biztanleriaren bilakaera.1900-2001. (%).

9. 65 urte eta gehiagoko biztanleriaren bilakaera.1900-2001. (%).

10. Euskal AE-Espainiako biztanleriaren piramidea. 2001

11. Euskal AE-EB 15eko biztanleriaren piramidea. 2001

12. 20 urtetik beherako biztanleriaren proportzioa guztizkoa-rekiko. Euskal AE eta herrialde europarrak. (%).

13. 65 urte eta gehiagoko biztanleriaren proportzioa guztiz-koarekiko. Euskal AE eta herrialde europarrak. (%).

14. 20 urtetik beherako biztanleriaren proportzioa guztizkoa-rekiko udalerrika. 2001. (%).

15. 65 urte eta gehiagoko biztanleriaren proportzioa guztia-rekiko udalerrika. 2001. (%).

16. Biztanleria atzerritarraren proportzioa guztizkoarekikoudalerrika. 2001.(%).

KOADROAK

1. Zuzenbidezko biztanleriaren bilakaera LurraldeHistorikoka eta bere pisuarena Euskal AEn eta honenaEspainian. 1900-2001.

2. Adin-talde nagusien, mendekotasun-ratioaren eta gazte-tasun-ratioaren bilakaera Euskal AEn. 1900-2001.

SARRERA

DEFINIZIOAK

Pág/Or

18

21

22

23

24

26

30

30

30

32

32

32

33

33

34

36

19

29

7

9

Page 4: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

6

ERABILITAKO ESKUALDEKATZEA

EMAITZEN ANALISIA

1.- Euskal AEko biztanleriaren dinamika XX. mendean.

2.- Biztanleria eta lurraldea: bilakaera, 1986-2001.

3.- Egituraren bilakaera adin eta sexuka, 1900-2001.

4.- Zahartzea eta lurraldea.

5.- Euskal AEko biztanleria atzerritarra.

OHAR METODOLOGIKOA

ESTATISTIKA-ERANSKINA

1. Biztanleria sexuaren arabera, adin-taldeei jarraiki(2000/XII/31n).

2. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera.

3. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera eskualdeka.

4. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera udalerrika.

5.1. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera, barrutika eta zen-tsu-sekzioka.

5.2. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera, barrutika eta zen-tsu-sekzioka.

5.3. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera, barrutika eta zen-tsu-sekzioka.

6.1. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera, biztanleria-entitate-ka.

6.2. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera, biztanleria-entitate-ka.

6.3. Biztanleria sexuaren, adin-taldeen, familia-elkarbizitzamotaren eta naziotasunaren arabera, biztanleria-entitate-ka.

7. Biztanleriaren bilakaera 1986tik 2001era lurraldeka.

8. Biztanleriaren bilakaera 1986tik 2001era eskualdeka.

9. Biztanleriaren bilakaera 1986tik 2001era udalerrika.

COMARCALIZACIÓN UTILIZADA

ANÁLISIS DE RESULTADOS

1.- Dinámica de la población de la C.A. de Euskadi en elsiglo XX.

2.- La población y el territorio: evolución 1986-2001.

3.- Evolución de la estructura por edad y sexo 1900-2001.

4.- Envejecimiento y territorio.

5.- La población extranjera en la C.A. de Euskadi.

NOTA METODOLÓGICA

APÉNDICE ESTADÍSTICO

1. Población según el sexo por grupos de edad (a31/XII/2000).

2. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad.

3. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por comarcas.

4. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por municipios.

5.1. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por distritos y seccionescensales.

5.2. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por distritos y seccionescensales.

5.3. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por distritos y seccionescensales.

6.1. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por entidades de pobla-ción.

6.2. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por entidades de pobla-ción.

6.3. Población según el sexo, grupos de edad, forma de con-vivencia familiar y nacionalidad por entidades de pobla-ción.

7. Evolución de la población de 1986 a 2001 por territorios.

8. Evolución de la población de 1986 a 2001 por comarcas.

9. Evolución de la población de 1986 a 2001 por munici-pios.

Pág/Or

11

15

17

20

25

31

35

36

39

41

41

42

43

47

53

66

86

94

100

111

111

112

Page 5: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

7

SARRERA

Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuak 2001, Euskal AEn XX.mendean egindako 14. biztanleria-kontabilizazioak dira.1975etik aurrera, hamar urtean behingo serieari, bost urtezbehingoa gehitu zitzaion, urte horretako errolda-berritzearenondorengo erroldak benetako zentsuak egiteko aprobetxatzenjarraitzeko.

Periodikotasun horrek eta jasotako informazioaren hazkundehistorikoak egoera desiragarria sortu dute eskura dugun esta-tistika-informazioaren aldetik, egungo Euskal AEko lurraldeeibereziki eragin dioten biztanleria-aldaketa handiak izan baitiraXX. mendean. 75 urtetan biztanleria-efektiboaren bi bikoizteeragin dituzten migrazio-mugimendu handiak, jasan behar izanzuten belaunaldiei estatuko gainerakoei baino neurri handia-goan eragin zieten gerra zibila eta gerraostea, ugalkortasun--arauetako aldaketa kontrastatuak, eta abar. Aldaketa horiekguztiak eta zehatzagoak diren beste batzuk ere (adibidez, esko-latzearen bilakaera, lanbide-trebakuntzarena, biztanleriaren jar-duerarena, ezagutza eta erabilera linguistikoena) jasota geratudira 14 biztanleria-zenbatze handi horietan.

Komeni da zehaztea 'zentsuak' erabili dugula eta ez 'zentsua'singularrean, 1950tik aurrera benetan bi unitate desberdinenkontabilizazioa egin baita, komunak diren alde asko izan arren,jakina. Alde batetik biztanleria eta bestetik etxebizitzak aztertudira. Biztanleria-zenbatzeen historiara joz gero, ikusiko dugugehienetan, batez ere, etxeguneak, 'sutondoak' edo etxebizitzakzenbatzen zirela, unitate ekonomiko edo fiskal gisa. Tradiziohori galdu egin da zentsu modernoekin (egun, halakotzat har-tzeko baldintza hori eskatzen da) eta norbanakoaren paperabeste edonolako kolektiboren aurrean azpimarratzen dutenideia liberalekin.

Pilaketa sekularra bere osasun-arazoekin eta biztanleria-mugi-mendu handien (nekazari-exodoa) garaiko etxebizitza-eskaria-ren gehitzearekin, komenigarri egin zen XX. mendearen erdial-dean etxebizitzen zenbatzeari berriro ekitea. Garai horretatikaurrera, zentsuak pluralean deklinatu dira eta biztanleria-habita-taren informazio aberatsa dugu. Gainera, denborarekin, zentsu-zenbatze eta elaborazioari oinarrizko beste unitate bat gehitzeaahalbideratu da: familia.

Biztanleriaren zenbatze handien ikuspuntutik gero eta aztertua-goa den kontzeptu horrek, gizarteari eragiten dioten fenomenoguztien ikuspegi berri bat ahalbideratzen du: mugikortasunsozialari, linguistikoari eta ekonomikoari ere heltzeko aukeradago familiak kontatzeko (eta berau osatzen duten harremanakdefinitu eta argitzeko, jakina) gai izanez gero. Hori guztia, fami-liaren egitura eta bilakaeraren analisia bera ahaztu gabe.

Beste alde batetik, komeni da azpimarratzea 2000. urteanEustatek INErekin batera Eraikinen eta Lokalen Zentsua eginbazuen ere, 2001eko honetan ere eraikinak eta lokalak zenba-tzen direla, beraien ezaugarri batzuk jasotzeaz gain.

INTRODUCCIÓN

Los Censos de Población y Viviendas 2001 hacen el número 14de las contabilizaciones poblacionales llevadas a cabo en laC.A. de Euskadi a lo largo del siglo XX. A la serie decenal, a par-tir de 1975 se le añade la periodicidad quinquenal, dado quedesde de la renovación padronal del citado año, se seguiránaprovechando las siguientes para realizar verdaderos censos.

Esta periodicidad, junto con el incremento histórico de la infor-mación recogida, han producido una situación envidiable de dis-ponibilidad de información estadística, en un siglo en el que sehan producido grandes cambios poblacionales que especial-mente han afectado a los territorios de la actual C.A. deEuskadi. Fuertes movimientos migratorios que han supuesto entan sólo 75 años dos duplicaciones de los efectivos poblaciona-les, una guerra y posguerra civil que afectaron en mayor medi-da que en el conjunto español a las generaciones que las pade-cieron, contrastados cambios en las pautas de fecundidad, etc.De todo ello, incluso de cambios más específicos -evolución dela instrucción, de la capacitación profesional, de la actividad dela población, de los conocimientos y usos lingüísticos, por ponerunos ejemplos- han dejado constancia estos 14 grandesrecuentos de población.

Conviene precisar que se habla de 'Censos' y no de 'Censo' ensingular, ya que realmente y desde 1950 se vienen ejecutandola contabilización de dos unidades diferentes, aunque, lógica-mente, con mucho en común. Por un lado la población y porotro las viviendas. Si se recurre a la historia de los recuentos depoblación se verá como en la mayoría de los casos se contabanfundamentalmente los hogares, 'fuegos' o viviendas, en tantoque unidad económica o fiscal. Esa tradición se pierde con loscensos modernos (para considerar uno como tal se exige esacondición) y con las ideas liberales que subrayan el papel delindividuo frente al de cualquier otro colectivo.

El hacinamiento secular con sus problemas sanitarios unido a laacentuación de la demanda de vivienda en una época de gran-des movimientos de población -éxodo rural- recomendaron amitad del siglo XX, reiniciar los recuentos de viviendas. A partirde esa época los censos se declinarán en plural y se puedecontar con una rica información del hábitat poblacional.Además, y con el tiempo, permitirá añadir una unidad funda-mental a los recuentos y elaboraciones censales: la familia.

Este concepto, cada vez más contemplado desde la perspecti-va de los grandes recuentos de población, permite una visiónnueva de todos los fenómenos que afectan a una sociedad: lamovilidad social, lingüística, incluso económica, pueden abor-darse cuando se es capaz de contar familias -y por supuestodefinir y desentrañar las relaciones que las configuran-. Eso sinolvidar el propio análisis de la estructura y evolución familiar.

Por otro lado resulta conveniente subrayar que, si bien en elaño 2000 Eustat junto al Instituto Nacional de Estadística reali-zaron el Censo de Edificios y Locales, en éste del 2001 se vuel-ven a contar los edificios y locales, además de recoger algunade sus características.

Page 6: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

8

Argitalpen honetan biztanleriaren eta bere ezaugarrien gainekodatu nagusiak aurreratzen dira: sexua, adina eta naziotasunaagregazio maila baxuenetan: biztanleria-entitate eta zentsu--sekzioan. Behin-behineko izaera izan arren, bere kalitatea kon-tuan hartuta, erabiltzaileei lehenbailehen eskaintzea derrigo-rrezkotzat jo da.

Estatistika-eranskinean ez ezik, emaitzen analisian ere denbo-ra-tarte desberdinetako biztanleriaren bilakaera jasotzen dutenatal batzuk gehitu dira; kasu batzuetan XX. mendeko azken 15urteetako erreferentzia mantentzen da eta beste batzuetanmende honetakoa.

Zentsu honetan, aurreko mendeko zentsu desberdinetako pira-mideak berreskuratu dira, gizarte baten iraganaren eta geroarenosagai determinatzaileenetako baten zeharkako, baterako etaluzetarako ikuspegia izateagatik. Osagai hori honakoa da: gizar-tearen egitura adin eta sexuka.

Biztanleriak egindako lurralde-okupazioaren bilakaerak zentra-tuko du analisiaren beste atal bat, eta horren helburua asenta-mendu-arau posibleen ebaluazioa da.

Azkenik, gure inguruko herrialdeen bolumena (eta batzuetanosaketa ere bai) aldarazten ari den biztanleria motak, atzerrita-rrek, euskal gizarteari egindako ekarpenari helduko zaio.

En la presente publicación se adelantan los principales datosacerca de la población y sus características básicas: sexo, edady nacionalidad, a los más bajos niveles de agregación: la enti-dad de población y la sección censal. A pesar de su carácter deprovisionalidad, se ha considerado que dada su calidad, resul-taba necesario ofrecerlos cuanto antes a los distintos usuarios.

Además de en el apéndice estadístico, en el análisis de resul-tados se han añadido apartados que contemplan la evoluciónde la población en distintos periodos de tiempo; en algunoscasos se mantiene la referencia de los últimos 15 años del sigloXX y en otros la del propio siglo.

En este sentido se han recuperado las pirámides de los distin-tos censos del siglo, a fin de disponer de una visión conjunta,transversal y longitudinal, de uno de los componentes másdeterminantes del pasado y futuro de una sociedad: su estruc-tura por edad y sexo.

La evolución de la ocupación del territorio por la población cen-trará otro de los apartados del análisis, teniendo como objetivola evaluación de las posibles pautas de asentamiento.

Por último se abordará la aportación a la sociedad vasca de untipo de población que está haciendo variar el volumen, cuandono la composición, de los países de nuestro entorno: los extran-jeros.

Page 7: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

9

DEFINIZIOAK

ADIN BETEA

Betetako urteen adina ere deitzen zaio. Adinaren kontzeptu hauda normalean erabiltzen dena eta data jakin batean pertsonakbeteta duen urte-kopuruari egiten dio erreferentzia. Beste erabatera esanda, pertsona batek azken urtebetetzean "betetako"urte-kopurua da.

ABENDUAREN 31KO ADINA

Kontzeptu honek edozein urtetan jaiotako pertsona batek erre-ferentzia-urtean betetako adina zehaztea ahalbideratzen du. Ezdauka zertan bat etorri gertaera izan deneko unean pertsonahorrek duen adin betearekin.

BIZTANLERIA-ENTITATEA

Bi biztanleria-entitate mota bereiztu behar dira:

a) Entitate singularrak. Entitate singulartzat hatzen da udal-mugapeko edozein parte bizigarri, biztanleak dituena edo,salbuespen gisa, biztanlerik ez duena, udalaren barruan argi-ro bereizten dena, eta inolako nahasbiderik gabe identifika-tzen duen izen espezifiko batez ezagutzen dena.

b) Entitate kolektiboak. Entitate singularren eta udalerriarenarteko unitateak dira, entitate singular zenbait elkartzendituztenak.

ESTABLEZIMENDU KOLEKTIBOAK

Establezimendu kolektibotzat hartzen ditugu aginte edo araute-gi komun baten menpe, erakunde baten menpe, ekonomikoaizan ala ez, bizi diren pertsona-multzoaren etxebizitza edo erai-kin-multzoa.

Erroldaren datan jendea zeukaten establezimendu kolektiboakbakarrik sartu ditugu erroldan.

Establezimendu kolektiboaren izenpean, berez establezimendukolektibo direnak (komentuak, kuartelak, zaharren egoitzak,ikasleen egoitzak, kartzelak eta abar) gehi ostatuak, pentsioketa antzeko egoitzak sartzen dira.

FAMILIA

Familia pertsona-talde gisa definitzen da, gehienetan ahaideta-sun-lokarriz elkarren artean lotuak, hala odolezkoak nola politi-koak, eta beren maila kontuan hartu gabe, bizimodu komunaegiten duena, gehienetan etxebizitza osoa betetzen duelarik.Familian etxebizitzan gau ematen duten etxe-zerbitzuko pertso-nak eta erregimen familiarrean dauden ostariak ere barne sar-tzen dira. Definizioan, era berean, bakarrik bizi diren pertsonakere barne sartzen dira, pertsona bakarreko familia moduan.

MENDEKOTASUN-RATIOA

20 urtetik beherako eta 65 urte eta gehiagoko biztanleria zati 20urtetik 64rako biztanleria.

DEFINICIONES

EDAD CUMPLIDA

También llamada edad en años cumplidos. Este concepto deedad es el utilizado de forma más corriente y se refiere al núme-ro de años completos que tiene una persona en una fecha con-creta; dicho de otra forma, es el número de años que una per-sona "cumplió" en su último aniversario.

EDAD A 31 DE DICIEMBRE

Este concepto nos permite determinar la edad que una personanacida en un año cualquiera ha cumplido durante el año dereferencia. No tiene por qué corresponderse con la edad cum-plida en el momento en que se produce el evento.

ENTIDAD DE POBLACIÓN

Hay que distinguir dos clases de entidades de población:

a) Entidades singulares. Se considera entidad singular a cual-quier parte habitable del término municipal, habitada oexcepcionalmente deshabitada, claramente diferenciadadentro del mismo y que es conocida por una denominaciónespecífica que la identifica sin posibilidad de confusión.

b) Entidades colectivas. Se trata de unidades intermedias entrela entidad singular y el municipio, que agrupan a varias enti-dades singulares.

ESTABLECIMIENTOS COLECTIVOS

Se consideran establecimientos colectivos las viviendas o edifi-cios destinados a ser habitados por personas sometidas a unaautoridad o régimen común, dependiente de una institución,económica o no.

Se censaron los que estaban habitados en la fecha de referen-cia censal.

Se consideran como establecimientos colectivos tanto los esta-blecimientos colectivos propiamente dichos (conventos, cuarte-les, asilos, residencias de estudiantes, prisiones, etc.) como loshoteles, pensiones y establecimientos análogos.

FAMILIA

La familia se define como grupo de personas, vinculadas gene-ralmente por lazos de parentesco, ya sean de sangre o políti-cos, e independientemente de su grado, que hace vida encomún, ocupando normalmente la totalidad de una vivienda. Seincluyen en la familia las personas del servicio doméstico quepernoctan en la vivienda y los huéspedes en régimen familiar.En la definición se incluyen, asimismo, las personas que vivensolas, como familias unipersonales.

RAZON DE DEPENDENCIA

Cociente entre la población de menos de 20 años y de 65 y másdividida por la población de 20 a 64 años.

Page 8: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

10

GAZTERIA-RATIOA

20 beherako biztanleria zati 65 urte eta gehiagoko biztanleria.

SEXUEN ARTEKO RATIOA (Sex ratio-a)

Gizonezkoak zati emakumezkoak.

ZENTSU-SEKZIOA ETA BARRUTIA

Udal-mugapearen partiketa-modu bat da eta honako ezaugarrihauek bereizten dute:

- ondo zehaztuta egotea, erraz bereizten diren mugen bidez,hala nola: lurreko akzidente naturalak, izaera iraunkorrekoeraikuntzak edo bideak.

- zuzenbidezko 1.000 eta 3.500 biztanle arteko tamaina edu-kitzea, non eta udalerri osoak ez duen biztanle-kopuru txikia-goa.

Irizpide horiek zentsuaren erreferentziako momentuan aplika-tzearen ondorioz, zentsu-sekzioen kopuru osoa 1.700ekoa zengure autonomia-erkidegoan, honela banatuta: 239 Araban, 923Bizkaian eta 538 Gipuzkoan.

Barrutia, berriz, udal bakoitzak bere udal-mugaperako erabaki-tako zentsu-sekzio osoen agregazioa.

Barrutikako banaketak ondoko emaitzok ematen dizkigu:

- Euskal AE: 348 barruti- Araba: 56 barruti- Gipuzkoa: 119 barruti- Bizkaia: 173 barruti

RAZON DE JUVENTUD

Cociente entre la población de menos de 20 años y la de 65 ymás.

RAZON ENTRE SEXOS (Sex ratio)

Cociente de varones entre mujeres.

SECCIÓN Y DISTRITO CENSAL

Es una partición del término municipal caracterizada por:

- estar preferentemente definida mediante límites fácilmenteidentificables, tales como accidentes naturales del terreno,construcciones de carácter permanente y viales.

- tener un tamaño entre 1.000 y 3.500 residentes, excepto enel caso que el municipio completo tenga una población infe-rior.

Como resultado de la aplicación de estos criterios en el momen-to de referencia del Censo el número total de secciones censa-les era de 1.700 en la Comunidad Autónoma, repartidas en 239,en Álava, 923 en Bizkaia y 538 en Gipuzkoa.

El distrito es una agregación de secciones censales completasdecidida por cada Ayuntamiento para su término municipal.

La división en distritos conduce al resultado siguiente:

- C.A. de Euskadi: 348 distritos- Álava: 56 distritos- Gipuzkoa: 119 distritos- Bizkaia: 173 distritos

Page 9: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

ERABILITAKO ESKUALDEKATZEACOMARCALIZACIÓN UTILIZADA

Page 10: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

12

Page 11: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

13

Page 12: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

EMAITZEN ANALISIAANÁLISIS DE RESULTADOS

Page 13: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

17

1.- Euskal AEko biztanleriaren dinamika XX.mendean

2001eko biztanleriaren eta etxebizitzen zentsuekin hamar ur-tean behingo zentsu-eragiketen ohiko zikloa itxi da. 1900. urte-koarekin hasi eta 1975. urtetik aurrera bost urtean behingoa iza-tera pasatu zen, errolda-berritzeko lanak aprobetxatuz, hasiera-ko periodikotasuna laburtzeko aprobetxatu baitzen. Guztira 14datu-hartze dira eta joan den XX. mendeko biztanleriaren bila-kaeraren ezagutza zehatza izateko aukera ematen digute.

Lortutako serieen analisia egiteko aukerak berak, aldagai sozio-demografikoen azterketa egiteko ez ezik, aurki daitekeen edo-zein fenomeno eta bilakaera erlatibizatzeko ere balio behar du,balorazio arin, partzial edo dramatikoak saihesteko.

Egungo Euskal AE eratu duen XX. mendeko biztanleriaren his-toria, pertsonen mugimendu handiek eta ugaltze-portaera kon-trastatuek eragindako espazio batena da, industrializazio-proze-su kontzentratu eta azkarrak jasan dituzten beste herrialde etaeskualde batzuenetatik ez oso bestelakoa.

Gaingiroki, lau fase handi bereiz daitezke azken bi mendeetakoEuskal AEko bilakaera demografikoan.

1787 eta 1900 urteen artean biztanleria bikoiztu egin zen(1787ko zentsuan 308.157 lagun zenbatu ziren eta 1900ekoan602.204) eta hor ixten da lehenengo fasea, antzinako erregimendemografikoa deritzonari dagokiona. Fase honen ezaugarriakhonakoak dira: jaiotza-tasa altuak eta aldi berean, heriotza-tasen aldakuntza handiak. Horien ondorioz, biztanleriaren haz-kunde neurritsuak izan ziren.

XX. mendearen bukaeran (1887 zentsuak 510.596 biztanlekoemaitzak eskaintzen ditu) industrializazio-prozesua zabalduzen, batez ere Bizkaian, eta migrazio-fluxu esanguratsuak har-tzen hasi zen. Joera hori XX. mendeko azken laurdenera artemantendu zen.

Esan dugun bezala, ezagutzen den lehenengo biztanleriarenbikoizteak 100 urte baino zerbait gehiago behar izan bazituenere, bigarrena, bigarren fasea markatu zuena, XX. mendekolehenengo berrogeita hamar urtetan eman zen. Lehenengo 30urteetako urteko zentsu arteko hazkunde-tasek %1a pixka ba-tean gainditzen zuten Euskal AE guztian eta 30eko hamarkadan%0,7ra jaitsi zen, krisi ekonomikoaren eta batez ere, guda etagudaoste zibilaren eraginez.

Bilakaera ez zen antzekoa izan hiru herrialdeetan: Arabak, biga-rren fase honetako 30eko hamarkadan bakarrik, urteko%0,5eko batez besteko hazkundea gainditu zuen eta mendeerdia behar izan zuen bere zentsua 16.000 lagunekin handitze-ko. Gipuzkoak Bizkaiak baino tasa zertxobait baxuagoak izanzituen, 30 eta 40 urteetako hamarkadetan salbu, eta ematen duaurrerago aipatutako zergatiek eragin handiagoa izan zutelalurralde historiko honetan: %0,57 eta %0,82, hurrenez hurren,eta Gipuzkoak, berriz, %0,93 eta %1,33.

Espainia aldi honetan ez zen inolaz ere ehuneko horietaraheldu, 20ko hamarkadan salbu, zeinetan urteko %1eko batezbesteko hazkundea izan baitzen.

Mendearen hirugarren laurdena (1950-1975) hartu zuen hiruga-rren fasean, zentsua berriro bikoiztu zen, milioi pasa lagunetik bimilioi baino zertxobait gehiagora pasatu baitzen. Fase hedakor

1.- Dinámica de la población de la C.A. deEuskadi en el siglo XX

Con los Censos de Población y Viviendas de 2001 se cierra unciclo regular de operaciones censales decenales, que comenzócon la de 1900 y que a partir de 1975 pasó a ser quinquenal, alaprovecharse los distintos trabajos de renovación padronal paraacortar la periodicidad inicial. Suman en total 14 tomas quesuponen la posibilidad de un exhaustivo conocimiento deldevenir poblacional del pasado siglo XX.

La propia posibilidad del análisis de las series obtenidas debeservir, además del estudio -lógicamente- de las variables socio-demográficas, para relativizar cualquiera de los fenómenos yevoluciones que se detecten, con el fin de huir de valoracionesprecipitadas, sesgadas o dramáticas.

La Historia poblacional del siglo XX en los territorios que confi-guran la actual C.A. de Euskadi no deja de ser la de un espacioafectado por fuertes movimientos de personas, a la vez que porcontrastados comportamientos reproductivos, no muy diferentea la de otros países y regiones que han sufrido rápidos y con-centrados procesos de industrialización.

A grandes rasgos se podrían diferenciar cuatro grandes fasesen el devenir demográfico de la C.A. de Euskadi de los dos últi-mos siglos.

Con la duplicación de la población producida entre 1787 -encuyo censo se contabilizan 308.157 personas- y entre1900 -602.204- se cierra la primera fase correspondiente al lla-mado antiguo régimen demográfico. Se caracteriza por tasas denatalidad elevadas y, paralelamente, por fuertes variaciones dela mortalidad produciendo como resultado incrementos mode-rados de población.

A finales del siglo XIX -el censo de 1887 ofrece unos resultadosde 510.596 efectivos poblacionales- se extiende el proceso deindustrialización, sobre todo en Bizkaia, comenzando la recep-ción de flujos migratorios significativos. Esta tendencia va a per-manecer hasta el último cuarto del siglo XX.

Si, como se ha dicho, la primera duplicación de la poblaciónconocida costó algo más de 100 años, la segunda, que marca-ría la segunda gran fase, se produce en los cincuenta primerosaños del siglo XX. Las tasas anuales de crecimiento intercensalde los primeros 30 años superan ligeramente el 1% para el con-junto de la C.A. de Euskadi, cayendo al 0,7% en la década delos 30, efecto de la crisis económica y sobre todo de la guerray posguerra civil.

La evolución no resulta similar para los tres territorios: Álavasólo durante la década de los años 30, en esta segunda fase,consigue superar el 0,5% de crecimiento anual medio, necesi-tando medio siglo para aumentar su censo en 16.000 personas.Gipuzkoa consigue tasas sólo ligeramente más bajas queBizkaia, salvo en las décadas de los años 30 y 40, en dondeparece que las causas arriba apuntadas tuvieron más repercu-sión en este territorio histórico: 0,57% y 0,82% respectivamen-te, mientras que en Gipuzkoa se alcanzaron 0,93% y 1,33%.

En el conjunto español, salvo en la década de los 20 en que sellegó al 1% de crecimiento medio anual, en este período en nin-gún caso se llega a este porcentaje.

En la tercera fase, que comprendería el tercer cuarto de siglo-1950-1975-, el censo vuelve a duplicarse, pasando del millónlargo de personas a poco más de dos millones. Esta fase

Page 14: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

hau migrazio-saldo positibo altuetan eta jaiotza-tasen hazkundenabarietan oinarritu zen. Apartekotzat har daitekeen hazkun-deak, %3ko urteko batez bestekoak lortu zituen 1950 eta 1970artean eta %2ra jaitsi zen 1970 eta 1975 artean.

Berriro ere Arabak jokabide desberdina du: 50eko hamarkadan,gainerako herrialdeen erritmoaren ia erdian gelditu zen, datahorietan %1eko hazkundea gainditzea lortu bazuen ere (%1,6).60ko hamarkadan %4ko urteko batez besteko tasa lortu zuen.10 urte horietan 66.000 lagun irabazi zituen, 2001ean zentsatu-tako lau lagunetik bat, ia-ia. 1970tik 1975era ere %3,52ko tasamantendu zuen eta ordurako Bizkaian %2 eta Gipuzkoan %1,7jaitsi ziren.

Espainian, aldi guztian, hazkundeak %1 inguruan ibili ziren,aurreko hamarkadekiko aldakuntza handirik gabe.

Laugarren eta azken faseak, ikuspuntu demografikotik izaeramugatzailea izan zuen. Hasieran, atzerapen ekonomiko argia(krisi energetikoa, industria-egokitze eta berregituratze proze-sua), eredu politikoaren aldaketa (diktadura utzi zen) eta gizar-te eta kultura alorreko aldaketa handiek markatutako testuingu-ruan kokatu zen.

"Demografia-krisi" gisa identifikatzen den aldi honek bukaeraeman zion ia azken 200 urtetako biztanleriaren joera hedako-rrari. Era berean, demografia-ereduak Europako multzoak zitue-nera hurbildu ziren: kontrazepziozko tekniken erabilera masi-boa, umeen heriotza-tasen jaitsiera handia, bizi-itxaropena haz-tea, eta abar.

70eko hamarkadako azken bost urteetaraino %0,66ko erritmoraheldu arte hazi bazen ere (Araba %1,66raino), 1981etik aurrerabiztanleria-galerak izan ziren biztanleria-zenbatzeko lau eragi-keta handietan: 1986, 1991, 1996 eta 2001.

18

expansiva se fundamenta en altos saldos migratorios positivos,así como en incrementos sensibles de las tasa de natalidad. Elcrecimiento, que puede considerarse explosivo, llega a alcanzarmedias anuales del 3% entre 1950 y 1970, bajando al 2% entre1970 y 1975.

Álava vuelve a tener un comportamiento diferente: práctica-mente se queda a la mitad del ritmo del resto de territorios en ladécada de los 50, aunque consigue en esas fechas superar el1% de crecimiento (1,6% exactamente). En la década de los 60llega a conseguir el 4% de tasa media anual. Este territorioganó en esos 10 años 66.000 personas, casi una de cada cua-tro de las censadas en 2001. Incluso de 1970 a 1975 mantieneuna tasa del 3,52%, cuando Bizkaia bajaba ya al 2% y Gipuzkoaal 1,7%.

En España, sin fuertes variaciones con respecto a décadasanteriores, los crecimientos rondan en todo el período el 1%.

La cuarta y última fase, de carácter constrictivo desde el puntode vista demográfico, se enmarca en su comienzo dentro de uncontexto de clara recesión económica -crisis energética, proce-sos de adecuación y reestructuración industrial-, de sustituciónde modelo político -abandono de la dictadura- y de marcadocambio social y cultural.

Este período, identificado como de 'crisis demográfica', da porfinalizada la tendencia poblacional expansiva de prácticamentelos últimos 200 años. A su vez, se aproximan las pautas demo-gráficas a las que ya se venían dando en el conjunto europeo:masiva utilización de técnicas contraceptivas, fuerte caída de lamortalidad infantil, aumento de la esperanza de vida, etc.

Aunque en los últimos cinco años de la década de los 70 aúnse crece a un ritmo del 0,66% (Álava hasta el 1,66%), a partirde 1981 las pérdidas poblacionales van a ser un hecho en lascuatro grandes operaciones de contabilización poblacional:1986, 1991, 1996 y 2001.

Tasas de Crecimiento Intercensal por TerritoriosHistóricos y para España. 1900-2001. (%) 1.

Zentsu arteko hazkunde-tasak LurraldeHistorikoka eta Espainian. 1900-2001. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 15: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

19

Fase honetan 59.000 lagun galdu ziren (1981ean guztizkoaren%2,8); Bizkaiak 66.000 biztanle galdu zituen, Gipuzkoak 21.000eta Arabak 28.000 irabazi zituen.

1986-1991 bosturtekoa gutxitze handiak izan zituelako nabar-mentzen da: Bizkaian %-0,41 eta Gipuzkoan %-0,37. Ematendu hurrengo bosturtekoan biztanleria egonkortu egin zela, heinbatean Arabako biztanleriaren hazkundeagatik. Azken bost ur-teetan galerak pixka bat azeleratu egin ziren: autonomia-erkide-goan %-0,15, Bizkaian %-0,31, Gipuzkoan %0,08 eta Araban%0,32 positiboa.

Kontuan hartuta zentsuek ere kobertura-erroreak dituztela(azpi- eta gain-zenbatespena), esan daiteke oraindik ez dagoe-la aldi honen azkeneko zatia definitzeko moduan, ezin da esangutxitze txikidun aldia edo biztanleriaren egonkortze aldi izanden. Horretarako, zentsuen osteko ebaluaziorako lan eta azter-keten emaitzen zain egon beharra dago.

Euskal AEk biztanleria bi alditan bikoiztu du XX. mendean etaEspainian, aldiz, 80 urte behar izan dira behin bikoizteko(1981ean). Bestalde, azken fase honetan Espainiako zentsuarteko hazkunde-tasak negatiboak ez izan arren, txikitzen joandira: 70eko hamarkadan %1,04, 80ko hamarkadan %0,46 etamende bukaera %0,35.

Euskal AEk Espainian duen biztanleria-pisuari dagokionez, eta100 urteko ikuspuntutik, nabarmen hobetu dela esan daiteke:mende hasierako %3,2tik mende bukaerako %5,1era. Pisu han-diena agertu zuen zentsua 1981ekoa izan zen, %5,7ko pisuaeman baitzuen.

Gipuzkoa eta Bizkaia erreferentziatzat hartuta, XX. mendeanzehar Arabak izan duen bilakaera desberdinak Euskal AEn izanduen pisuaren aldakuntza handiak eragin ditu. 1900. urtean

En esta fase se pierden 59.000 personas (un 2,8% del total de1981), saldo que resulta de la disminución de 66.000 habitantesde Bizkaia, 21.000 de Gipuzkoa y del incremento de 28.000 enÁlava.

El quinquenio 1986-1991 destaca por sus decrementos supe-riores: un -0,41% en Bizkaia y un -0,37% en Gipuzkoa. En elsiguiente parece darse una estabilización de la población, enparte debido al incremento de la población alavesa. En los últi-mos cinco años se produce una ligera aceleración de las pérdi-das: -0,15% para la C.A. de Euskadi, -0,31% en Bizkaia, -0,08%en Gipuzkoa y un 0,32% positivo en Álava.

Si consideramos que los censos también tienen su errores decobertura -infra y sobreestimación-, se podría afirmar que aúnno se está en condiciones de definir la última parte del períodocomo de ligero decremento o de estabilización poblacional. Aesos efectos habrá que esperar los resultados de los trabajos yestudios de evaluación posteriores de los censos.

Mientras que la C.A. de Euskadi ha conocido dos duplicacionesde población en todo el siglo XX, en España han sido necesa-rios 80 años para llegar a una (en 1981). Por otro lado, y en estaúltima fase, las tasas de crecimiento intercensal españolas,aunque no negativas, han ido disminuyendo: del 1,04% en ladécada de los 70 al 0,46% en los 80 y al 0,35% en el fin desiglo.

Con respecto al peso poblacional de la C.A. de Euskadi en elconjunto español, y desde la perspectiva de 100 años, se puededecir que ha mejorado sustancialmente: del 3,2% a comienzosde siglo al 5,1% a finales. El censo que mayor peso arrojó fueel de 1981 con un 5,7%.

La evolución dispar de Álava a lo largo del siglo, si se toma dereferencia los otros dos territorios, produce fuertes variacionesde su peso en el conjunto de la C.A. de Euskadi. Si en 1900 uno

1. KOADROA1. CUADRO BEZ / CPV 2001

ZUZENBIDEZKO BIZTANLERIAREN BILAKAERA LURRALDE HISTORIKOKA ETA HONEN PISU EUSKAL AEN ETA AZKEN HONENA ESPAINIAN. 1900-2001.EVOLUCIÓN DE LA POBLACIÓN DE DERECHO POR TERRITORIOS HISTÓRICOS Y DE SU PESO EN LA C.A. DE EUSKADI Y DE ÉSTA EN ESPAÑA. 1900-2001.

Zentsuak etaerroldakCensos ypadrones

ArabaÁlava Bizkaia

Euskal AEC.A. deEuskadi

Araba/Euskal AE

Álava/C.A. deEuskadi

Gipuzkoa/Euskal AE

Gipuzkoa/C.A.de EuskadiGipuzkoa

EspainiaEspaña

Bizkaia/Euskal AE

Bizkaia/C.A.de Euskadi

EuskalAE/Espainia

C.A. deEuskadi/España

1900 98.066 307.607 196.531 602.204 18.616.630 16,3 51,1 32,6 3,2

1910 99.399 352.058 221.427 672.884 19.990.909 14,8 52,3 32,9 3,4

1920 101.357 421.264 260.504 783.125 21.388.551 12,9 53,8 33,3 3,7

1930 105.729 482.603 296.269 884.601 23.677.095 12,0 54,6 33,5 3,7

1940 112.503 510.590 325.003 948.096 26.014.278 11,9 53,9 34,3 3,6

1950 114.139 554.302 371.024 1.039.465 28.117.873 11,0 53,3 35,7 3,7

1960 133.742 751.014 473.951 1.358.707 30.582.936 9,8 55,3 34,9 4,4

1970 199.777 1.041.461 626.049 1.867.287 33.956.376 10,7 55,8 33,5 5,5

1975 237.473 1.154.873 679.754 2.072.100 36.026.319 11,5 55,7 32,8 5,8

1981 257.850 1.189.278 694.681 2.141.809 37.674.594 12,0 55,5 32,4 5,7

1986 267.728 1.179.150 689.222 2.136.100 38.891.313 12,5 55,2 32,3 5,5

1991 272.447 1.155.106 676.488 2.104.041 39.433.942 12,9 54,9 32,2 5,3

1996 281.821 1.140.026 676.208 2.098.055 39.669.394 13,4 54,3 32,2 5,3

2001 286.387 1.122.637 673.563 2.082.587 40.847.371 13,8 53,9 32,3 5,1

Iturria / Fuente: Eustat, BEZ01. INE, Espainia -Izatezko biztanleria 1900-1991- / CPV01. INE, España -Población de hecho 1900-1991-.

Balio absolutuak / Valores absolutos Ehunekoak / Porcentajes

Page 16: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

egungo Euskal AEko 6 egoiliarretik bat arabarra zen (%16,3)eta 1960an, mendearen lehenengo erdian pixkanaka eta eten-gabe pisu galdu ostean, hamarretik bat besterik ez (%9,8).Gipuzkoako eta batez ere Bizkaiko biztanleria galerek etaArabako irabaziek (batez ere 1970etik aurrera) beste aldaketanabari batzuk eragin zituen azken lurralde honen posizio erlati-boan. 2001ean %13,8ko pisua zuen, artean 1910eko %14,8tikedo 1900ean ikusitako ehunekotik urruti.

Bizkaiko egoera hobetu egin zen; 1900eko %51,1etik pixkana-ka hobetuz 1970eko %55,8ra iritsi zen (gerra eta gerraostekoparentesia salbu), baina 1981etik aurrera pisua galtzen hasizen. Guztizkoaren %53,9rekin bukatu zuen mendea.

Gipuzkoak, 1940-1960 aldian nabarmen hobetu zuen bere lekuerlatiboa eta ia %36 pisatzera heldu zen (1950ean), baina aldihorretan izan ezik, bere proportzioari eutsi egin izan dio:1900ean gipuzkoarrak %32,6 ziren eta 100 urte beranduago,2001ean, %32,3.

2.- Biztanleria eta lurraldea: bilakaera 1986-2001

Behin fase handiak aztertuta, derrigorra da azkenekoan geldi-tzea. Fase horretan, aurrerago aipatu bezala, biztanleriarenegonkortzea ikusten da, atzerakada ez bada. Azalpenak azter-tzeko orduan, komeni da biztanleria aldakuntzak detaile espa-zial desagregatuagoarekin berrikusiaz hastea.

1986ko Errolda Berritzetik 2001eko Zentsura bitarteko 15 urte-etan, 53.513ko saldo negatiboa eman da Euskal AEn. Emaitzahori Lurralde Historikoka neurtuta, Bizkaiko 56.513 etaGipuzkoako 15.659 laguneko galera eta Arabako 18.659 lagu-neko irabazitik dator.

1.2. grafikoan ikusten den bezala, azken bi bosturtekoetan zazpieskualdek bakarrik dute saldo positiboa aldi guztian. LauArabakoak dira, bi Gipuzkoakoak eta bat Bizkaikoa. ArabakoLautadak %9ko hazkundearekin (batez ere Vitoria-Gasteizekekarritakoa, guztizkoren %92) lurralde guztiaren saldoa erabakidu, gainerako eskualdeek tamaina eta ekarpen txikiak ezkutat-zen baitituzte, batzuk ehuneko hazkunde handiak dituztenarren. Horrela, Gorbeia Inguruak %25 hazi eta 5.500 lagunetik6.900ra pasatu da aldi guztian; Arabako Ibarrak %12,5 hazi daeta 521 lagun irabazi ditu, eta Errioxa Arabarra apalago %2,2hazi da.

Azken hiru eskualdeak aldi berean, 1986 eta 1991artean, berenguztizkoaren %3 eta %7 arteko saldo negatiboak izan zituzten.Joera aldaketa horretan, eragin handia izan du, beste arrazoibatzuen artean, Vitoria-Gasteizko etxebizitzen prezioen goraka-dak, biztanleriaren zati batek bakarreko etxebizitzak edota hiri-gunea ez den eremuko etxebizitza nahi izateak ekarritakoak.Mendearen azkeneko laurdenean komunikabideak nabarmenhobetu izana ere kontuan hartu beharrekoa da eta horrekinbatera, familiek joan-etorrietarako euren bitartekoak izatekoaukera ia unibertsala ere bai. Zirkunstantzia horiek guztiakbatez ere Gorbeia Inguruak eta Arabako Ibarrak eskualdeetanizan dute eragina.

Baliteke Errioxa Arabarraren suspertze eta hazkundean ardo-gintzak eta ustiapenak izandako hazkunde ekonomiko handiakpisu handiagoa izatea.

20

de cada seis residentes en la actual Comunidad Autónoma eraalavés -16,3%-, en 1960, tras una paulatina y constante pérdi-da de peso en el primer medio siglo, llegan a representar menosde uno de cada diez -9,8%-. Las perdidas poblacionales enGipuzkoa y sobre todo en Bizkaia y las mejoras en Álava, sobretodo a partir de 1970, producen otras sensibles en la posiciónrelativa de este último territorio. En 2001 llega a pesar el 13,8%,aún lejos del 14,8% de 1910 o del porcentaje observado de1900.

La posición de Bizkaia, partiendo del 51,1% en 1900, mejoraprogresivamente hasta el 55,8% en 1970 -salvo el paréntesis dela guerra y postguerra civil-, para perder peso a partir de 1981.Finaliza el siglo con un 53,9% del total.

Gipuzkoa, salvo el período 1940-1960 en que mejora sustan-cialmente su posición relativa llegando a pesar casi el 36%(1950), mantiene su proporción: en 1900 los guipuzcuanosrepresentaban el 32,6% y prácticamente 100 años después, en2001, el 32,3%.

2.- La población y el territorio: evolución1986-2001

Una vez analizadas las grandes fases resulta preciso deterner-se en la última, en la que, como se ha dicho más arriba, seconstata una estabilización cuando no un retroceso poblacional.Para indagar sobre las explicaciones parece adecuado comen-zar por la revisión de las variaciones poblacionales con un deta-lle espacial más desagregado.

En los 15 años que van desde la operación de RenovaciónPadronal de 1986 al Censo de 2001 en la C.A. de Euskadi seha producido un saldo negativo de 53.513 personas, resultado,si se mide a través de los territorios históricos, de agregar56.513 pérdidas de Bizkaia, 15.659 de Gipuzkoa y 18.659 per-sonas más -ganancias- en Álava.

Como se aprecia en el Gráfico 1.2 sólo siete comarcas tienensaldos positivos en los dos últimos quinquenios y, por ende, enel total del período. Cuatro son alavesas, dos guipuzcuanas yuna vizcaína. La Llanada Alavesa con un 9% de crecimiento,fundamentalmente aportado por Vitoria-Gasteiz -el 92% deltotal-, determina el saldo del total del territorio, ya que las otrascomarcas, aunque algunas tienen crecimientos porcentualesaltos, esconden tamaños y aportes reducidos. Así Estribacionesdel Gorbea crece un 25% en todo el período, pasando de 5.500personas a 6.900, Valles Alaveses un 12,5%, con una gananciade 521 vecinos y más modestamente la Rioja Alavesa con un2,2%.

Las tres últimas comarcas coinciden en que de 1986 a 1991tuvieron saldos negativos de entre un 3 y un 7% de sus totales.Este cambio de tendencia puede estar muy influido, entre otrascausas, por la subida de los precios de la vivienda en Vitoria-Gasteiz, por el interés mayor de una parte de la población poracceder a una vivienda unifamiliar y/o a un ámbito diferente alnetamente urbano. No hay que descartar la sensible mejora delas comunicaciones en el último cuarto de siglo, así como elcasi universal acceso a medios de desplazamientos propios porparte de las familias. Estas circunstancias afectarían sobre todoa Estribaciones del Gorbea y a Valles Alaveses.

En la recuperación y crecimiento de la Rioja Alavesa tal veztenga más peso el importante crecimiento económico obtenidopor las explotaciones y el sector de elaboración vitivinícola.

Page 17: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

21

Gipuzkoan, Urola-Kostaldea eta Bidasoa Beherea hazi egindira, balio absolutuetan, 4.500 lagun baino zertxobait gehiago,%7,4 eta %6,8, hurrenez hurren. Hazkundea etengabea da etasalbuespena 1986 eta 1991 artean izan zen, aldi horretanBidasoa Behereak biztanleriaren %0,4 galdu baitzuen.Eskualde biek lurraldearen buru den Donostia inguratzen dute-nez eta dentsitate handiko biztanleria-guneetatik hurbil daude-nez, Arabako kasurako azaldutakoaren antzeko fenomenoanpentsa daiteke. Baliteke lekualdaketa izatea bai familia berriakeratzen direlako, bai eratutako batzuen mugikortasunagatik etajendea prezio garesti eta lurzoru falta duten hiriguneetatik bes-telako erakargarritasuna duten beste eremu batzuetara, kasuhonetan kostako eremuetara lekuz aldatzea.

Plentzia-Mungia da hazi den Bizkaiko eskualde bakarra eta gai-nera 1986tik 2001era portzentajerik handienarekin: %35,5 etaguztira, 11.842 lagun gehiago. Aurreko kasuetan bezala, balite-ke Bilbao buru den konurbazioaren luzapena izatea, zehatzago,eskuineko ibaiertza zabaltzera bideratutakoa.

En Gipuzkoa, Urola Costa y Bajo Bidasoa crecen, en términosabsolutos, en algo más de 4.500 personas respectivamente, un7,4% y un 6,8%. Salvo entre 1986 y 1991 en que Bajo Bidasoapierde un 0,4% de población, en el resto de los casos el creci-miento es constante. Dado que son dos comarcas que circun-dan la cabeza del territorio -Donostia-San Sebastián- y próxi-mas a núcleos de población de alta densidad, cabe pensar enun fenómeno similar al descrito para Álava; se puede estardando un desplazamiento -ya sea por formación de nuevasfamilias, ya sea por movilidad de otras constituidas- de núcleosurbanos con escasez de suelo o precios altos, a zonas -en estecaso costeras- con otro tipo de atractivos.

Resulta ser Plentzia-Mungia la única comarca vizcaína quecrece y además, de 1986 a 2001, con el mayor porcentaje: el35,5% y un total de 11.842 personas. Como en los casos ante-riores, podríamos estar ante la prolongación de la conurbaciónencabezada por Bilbao, más concretamente dirigida a laampliación de la llamada margen derecha.

Evolución de la población por Territorios yComarcas. 1986-2001. (%) 2.

Biztanleriaren bilakaera Lurralde Historiko etaeskualdeka. 1986-2001. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 18: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

Bada sei eskualdeko talde bat aldi guztian %5eko galeretaraheltzen ez dena. Alde batetik, Donostialdea (%1,4) etaTolosaldea (%3,5) Gipuzkoan, elkarren ondoan dauden eremugeografikoak dira, aurrerago esan bezala, biztanleriaren haz-kunde esanguratsua duten beste biren artean kokatuta daude.

Durangaldea (%1,4), Arratia-Nerbioi (%2,7), Enkartazioak(%3,5) eta Gernika-Bermeo (%4,3) eskualdeek, 1986tik 1991ragutxitze neurritsua izan dutenen taldea osatzen dute Bizkaian.Enkartazioak izan ezik, erkidegoaren mendebaldean baitagokokatuta, gainerako hirurek mapako erdiko eta iparreko ardatzaeratzen dute.

Deba arroan daude biztanleriaren galera handienak izan dituz-ten eskualdeetako bi: Deba Beherea (15 urtetan zazpi lagunetikbat galdu du, 8.973) eta Deba Garaia (%7). Herrialde bereaneta geografikoki alboan dago Goierri eta honek %8ko galerakizan ditu eta Bizkaiko aldetik, Markina-Ondarroa dago eta honek%-8,1ekoak izan ditu.

Nerbioi eta bere arroak biztanleria galerak izan dituen besteeremu bat hartzen dute: Bilbo Handiak %6,6 galdu du eta pixkabat gutxiago Kantauri Arabarrak, %-5,7.

Arabako Mendialdea ere galerak izan dituzten eremuen arteandago. Honek %12,4ko galera izan du eta 1986-1991aldian kont-zentratu dira galera horietako lautik hiru.

Analisia biztanleriaren udal-garapenean zentratuz gero, aurre-rago eskualdeetarako esandakoa zehartu eta gainera joeraberriak aurreratzeko aukera dago.

Hasteko, aztertutako erreferentzia-aldiaren (1986-1991) lehe-nengo zatian Euskal AEko hiru udalerritik bik biztanleak galduzituzten eta bostetik batek irabazi. 33 udalerri oso gutxi aldatudira.

22

Existe un grupo de seis comarcas que para el conjunto del perí-odo no llegan a pérdidas del 5%. Por un lado Donostia-SanSebastián -1,4%- y la comarca de Tolosa -3,5%- en Gipuzkoa,zonas geográficas contiguas y situadas entre otras dos con cre-cimientos poblacionales significativos, como se comentó másarriba.

Duranguesado, con un -1,4%, Arratia-Nervión con un -2,7%,Encartaciones con -3,4% y Gernika-Bermeo con un -4,3%, con-forman el grupo de comarcas vizcaínas con un decrecimientomoderado de 1986 a 2001. Salvo Encartaciones, situada aloeste de la Comunidad, las otras tres forman el eje central nortedel mapa.

La cuenca del Deba contiene dos de las comarcas con mayo-res pérdidas poblacionales: el Bajo Deba en 15 años ha perdi-do una de cada siete personas -8.973-, y el Alto Deba casi un7%. En el mismo territorio y contigua geográficamente está elGoierri con un 8% de pérdidas y por la parte vizcaína Markina-Ondarroa con un -8,1%.

El Nervión y su cuenca concentra otra de las zonas de pérdidaspoblacionales: el Gran Bilbao resta un 6,6% y poco menos lacomarca Cantábrica Alavesa con un -5,7%.

La Montaña Alavesa también aparece entre las zonas de decli-ve demográfico con un 12,4% de decrecimiento, concentradoen el período 1986-1991 -tres de cada cuatro pérdidas-.

Si se centra el análisis en la evolución municipal de la pobla-ción, se puede precisar lo visto para las comarcas y ademásadelantar nuevas tendencias.

De entrada, en la primera parte del período de referencia anali-zado -1986-1991- dos de cada tres municipos de la C.A. deEuskadi pierden población y uno de cada cinco la gana. Un totalde 33 apenas varía.

Evolución de la población por municipios.1986-1991. 3.

Biztanleriaren bilakaera udalerrika. 1986-1991.

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 19: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

23

Arabako hego eta mendebaldeak, Nerbioko ezkerraldeak, erdi-gune geografikoak (Durangaldeko udalerri batzuk salbu) etaGipuzkoak (kostaldea eta Urolako arroa izan ezik) biztanleriasaldo negatiboak dituzte. Vitoria-Gasteiz eta bere inguruak,Bizkaiko eskuinaldeak, Urolako udalerriak y Frantziarekin mugaegiten duten batzuk, aldiz, biztanleak irabazi dituzte. Kanpokomigrazio-saldoak ez ezik, barrukoak era eragin dezakete neka-zari-exodo tradizionalaren jarraipena dirudien honetan. Hirigunetxikiak utzi egiten dira oraindik ere eta ertain eta handietan bila-tzen dira aukerak.

Era berean, industria-berregituraketaren eraginen jarraipenaudalerri batzuek zentsuak txikitzen hasi da: Bizkaian, Sestaokbere biztanleen %5,8 galdu du, Barakaldok %5,2, Basaurik%3,3, eta Portugaletek %3,4. Gipuzkoan, Eibarrek %6,3 galdudu, Errenteriak %4,7 eta Arrasate-Mondragonek %3,8. Horiekdira 20.000 biztanle eta gehiagoko udalerrietan afektatuenakGipuzkoan.

Udalerrien estatistika joera handien arabera aztertzen bada,1986 eta 1991 artean biztanleria galdu zutenak udalerrien %68ziren eta 1991 eta 1996 artean, %49. Aldatu ez direnen pro-portzioa ez da aldatu.

Fenomeno berri gisa agertu dira Arabako Ibarrak ( despopula-zio tradizio luzea du), Errioxa Arabarreko ekialdeak (bereziki,Alegria-Dulantzi, Asparrena eta abarrek) eta Arabako Lautadakizan duten joera aldaketa eta beherakada gelditzea etaEnkartazioetako udalerri batzuk (Sopuerta, Zuia, Galdames,Gueñes eta abar) haztea eta Plentzia-Mungiako beste udalerribatzuetara hazkundea zabaltzea ere bai.

Gipuzkoak eutsi egiten dio, aldaketa txikiren batekin, bere uda-lerrien biztanleriaren dinamikari.

El sur y oeste alavés, la margen izquierda del Nervión, el cen-tro geográfico -exceptuando algunos municipios delDuranguesado-, Gipuzkoa -salvo la costa y la cuenca del Urola-acumalan saldos negativos de población. Vitoria-Gasteiz y susaledaños, la margen derecha vizcaína, los municipos del Urolay algunos de los fronterizos con Francia, por el contrario, gananpoblación. No sólo los saldos migratorios externos, los internostambién pueden ser responsables de lo que parece la conti-nuación del tradicional éxodo rural. Se siguen abandonando losnúcleos poblacionales pequeños, buscando las oportunidadesde grandes y medianos.

A su vez, la continuación de los efectos de la reestructuraciónindustrial de algunas zonas empieza a mermar los censos dealgunos municipios: Sestao pierde un 5,8% de su población,Barakaldo el 5,2%, Basuari el el 3,3% y Portugalete el 3,4%, enBizkaia. Eibar con un decremento del 6,3%, Errenteria del 4,7%y Arrasate-Mondragón del 3,8% son, de los municipios de20.000 o más habitantes, los más afectados en Gipuzkoa.

Si se analiza la estadística de municipios según grandes ten-dencias, del 68% de ellos que perdían población entre 1986 y1991 se pasa al 49% de 1991 a 1996, manteniéndose establela proporción de los que no varían.

Como fenómenos nuevos aparece el cambio de tendencia enlos Valles Alaveses (con una prolongada tradición de despobla-miento), en el este de la Rioja Alavesa y de la Llanada Alavesa-especialmente Alegría-Dulantzi, Salvatierra-Agurain, Aspárre-na, etc.- el freno del declive y crecimiento de algunos munici-pios de las Encartaciones -Sopuerta, Zuia, Galdamés, Güeñes,etc.-, junto a una extensión del crecimiento a otros municipiosde Plentzia-Mungia.

Gipuzkoa mantiene, con algún ligero cambio, la dinámicapoblacional de sus municipios.

Evolución de la población por municipios.1991-1996. 4.

Biztanleriaren bilakaera udalerrika.1991-1996.

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 20: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

Aztertzen ari garen aldiaren azken zatiarekin jarraituz, esan dai-teke 1991 eta 1996 artean topatutako joera indartu egin delamendearen azkeneko bosturtekoa, hamar urte aurreragoko nor-abidea aldatuz. 1996 eta 2001 artean, guztira biztanleak galdudiren arren, udalerrien %48k biztanleak irabazi ditu (bost urtelehenago ia proportzio horrek galdu egin zuen) eta ez da mugi-tu aldaketa esanguratsurik ez duten udalerrien kopurua.

Ezkerraldeko udalerriek biztanleak galtzen jarraitzen dute etagainera, aurreko bi azpialdien aldean proportzio handiagoan:Sestaok %7,9, Basaurik %7 eta Santurtzik, Erandiok,Portugaletek eta Barakaldok %5eko galerak gainditu dituzte.Bilbaok bere biztanleen %2,5 galdu du, aurreko bi bosturtekoe-tan baino zertxobait gutxiago (aurreko bietan %3 galdu du).

Erdigune geografikoak ere joera negatiboari eutsi dio: Zegama,Antzuola, Legazpi, Bergara, Eibar (honek ia %7 galdu du),Ermua (%3,2), Elgoibar eta Arrasate-Mondragonek (%5,9) biz-tanleak galdu dituzte.

Urriak dira balio negatibodun Arabako udalerriak, gehienbatArabako Mendialdekoak dira, eskualde horretan Arraia-Maeztueta Lagran bakarrik hazi baitira.

Hala ere, azpimarratu egin behar da 1986 eta 2001 artean20.000 biztanle eta gehiagoko udalerrietako 8k izan duten bila-kaera positiboa: Zarautzek %28,5 irabazi du (4.674 lagun),Leioak %18 (4.274 lagun gehiago) eta Durangok %13,9.

Vitoria-Gasteizek %8,7 irabazi du, gehienbat 1986 eta 1996artean lortutako biztanleak dira, azkeneko bosturtekoan errit-moa gogor jaitsi baita eta ondorioz, %1,2 bakarrik hazi.Galdakao eta Getxok Vitoria-Gasteizen antzeko bideari jarraitudiote. Galdakaok hazkunde handia izan zuen 1986 eta 19996artean (%8,8) eta azken bosturtekoan negatiboa izatera helduda (%-0,3). Getxo %5,7 hazi da eta %0,1a bakarrik da azkenaldiari dagokiona.

24

Siguiendo con la última parte del período de estudio, se puededecir que la tendencia detectada entre 1991 y 1996 se reafirmaen el último quinquenio del siglo, cambiando la dirección de diezaños antes. Entre 1996 y 2001, a pesar de la disminución totalde población, un 48% de los municipios crecen en población(cinco años antes poco más de esa proporción decrecía) y semantiene invariable la cifra de los que no sufren vaivenes signi-ficativos.

Los municipios de la Margen Izquierda siguen perdiendo pobla-ción, incluso en mayor proporción que en los otros dos subpe-ríodos anteriores: Sestao hasta un 7,9%, Basauri un 7%,Santurtzi, Erandio, Portugalete y Barakaldo sobrepasan el 5%.Bilbao llega a perder un 2,5% de su población, algo menos queen los dos quinquenios anteriores (pierde un 3% en ambos).

El centro geográfico mantiene también su tendencia negativa:Zegama, Antzuola, Legazpi, Bergara, Eibar -que llega a perdercasi el 7%-, Ermua -un 3,2%-, Elgoibar, Arrasate-Mondragón-un 5,9%-.

Son muy contados los municipios alaveses con valores negati-vos, principalmente en la Montaña Alavesa, donde sólo Arraia--Maeztu y Lagrán crecen.

No obstante, hay que destacar la evolución positiva entre 1986y 2001 de 8 municipios del grupo de los de 20.000 habitantes omás: Zarautz con un 28,5% y 4.674 vecinos más, Leioa con un18% -4.274 más- y Durango con un 13,9%.

Vitoria-Gasteiz avanza un 8,7%, fundamentalmente conseguidoentre 1986 y 1996, ya que en el último quinquenio reduce drás-ticamente ese ritmo, creciendo sólo un 1,2%. Galdakao y Getxohan seguido pautas similares a las de Vitoria-Gasteiz; en el pri-mer caso con un fuerte crecimiento entre 1986 y 1996 -un 8,8%-, llegando a ser ligeramente negativo, -0,3%, en el último quin-quenio. Getxo, con 5,7% de incremento, sólo un 0,1% corres-ponde al último período.

Evolución de la población por municipios.1996-2001. 5.

Biztanleriaren bilakaera udalerrika. 1996-2001.

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 21: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

25

Irun %4,7ra iritsi da, baina 1991 eta 2001 artean, 1986tik 1991ra%1,4 galdu baitzuen. Donostia-San Sebastianek ere saldo posi-tiboa du, baina honek ere 1991 eta 1996 artean, aldi honenlehenengo bosturtekoan %0,3 galdu eta azkenekoan %0,8eskas irabazi baitu.

Ondorioz, esan dezakegu hamabost urtean espazioarekiko biz-tanleriaren dinamika eredua itxuraz aldatu egin dela. Aldiarenhasieran, industrializazio prozesuari lotutako aurreko joerak etaprozesu hori desegitearen emaitzak batera eman ziren: batetik,nekazaritza-eremuak uztea eta bestetik industria-gainbeheranzeuden eremuak.

Kontraesanean, hiri-eremuen espazio mugakideak berrokupa-tzeko biztanleria mugimenduak hasi ziren eta bigarren bosturte-koan indartu egin ziren, konurbazioak zabaldu egin ziren, fami-lia bakarreko edo elkarri atxikitako etxebizitzen bilaketa, natura-rako buelta mitikoa, prezio eskuragarriko etxebizitzak aurkitzekobeharra eta abar.

Azkenik, ikusi bezala, azken hamabost urteetako hazkundearenizar handiak ahitu egin ziren (Vitoria-Gasteiz, Getxo, Galdakao)eta biztanleak irabazi zituzten udalerri-kopurua asko handitzehorretan, ahalik eta espazio gehien berrokupatzeko joera dago,salbuespen gutxi batzuetan izan ezik. Azken mendeko biztanle-ria dinamikaren joera historikoak iraultzea egiaztatu egin behar-ko da, hurrengo biztanleria serieekin eta azterketa zehatzago-ekin, baina argi dago joera hori nolabait marraztuta gelditu delaazken zentsuko informazioarekin.

3.- Egituraren bilakaera adinka eta sexuka1900-2001

Biztanleriaren dinamika eta egitura oinarrizko bi ezaugarrirenarabera laburtu eta prestatu ohi da biztanleriaren banaketan:sexua eta adina. Banaketa hori, hitzarmen unibertsalez, adinenpiramideak deiturikoetan azaltzen da: biztanleriaren talde edoespazioa jakin batentzako, momentu jakin batean, histogramabat marrazten da. Histograma horretan abzisa-ardatzak efekti-boak (edo proportzioak) ditu eta ordenatuetan adinak, adin-tal-deak edota belaunaldiak. Gizonezkoak ezkerrean eta emaku-mezkoak eskuinean kokatzen dira.

Grafiko honetan, biztanleria batek bizi dituen eta bizi izan dituendemografia-fenomenoak (jaiotzak, hilkortasuna, migrazioak),eragin duten zirkunstantzia historiko klabeak (gerrak, izurriteak,goseteak, diasporak) eta batzuetan, joera kulturak zehatzak ere(emakumezkoen ume-hiltzea, zahartzaroa babesteko politikaedo jarraibide falta edo existentzia, eta abar) ikusten dira.

Bere garrantzia ez dago azaltzen edo laburtzen duenean baka-rrik, garrantzitsuagoa baita gizarte baten gora baldintzatzeaga-tik (egitura erreflexua).

Euskal AEko egungo biztanleriaren egitura komentatzen hasiaurretik, aurreko zentsu eta erroldetatik ateratako piramideekeskaintzen dituztenez gain, zehaztapen labur batzuk egiteakomeni da. Aurkeztutako piramideek 1900etik 1960rako zen-tsuetako informazio argitaratua jasotzen dute, Geografia etaEstatistika-Institutuak, Estatistika-Zerbitzuaren Kontseiluak etaEstatistika-Institutu Nazionalak argitaratuak, eta 1970ekotikaurrera, Eustatek eskuragarri dituen zentsu- eta errolda-fitxate-gietatik aterakoa.

Irun llega al 4,7%, pero concentrado entre 1991 y 2001, ya quede 1986 a 1991 llegó a perder un 1,4%. Donostia-SanSebastián también alcanza un saldo positivo, auque se concen-tra entre 1991 y 1996; en el primer quinquenio del período pier-de un 0,3% y en el último apenas gana el 0,8%.

Concluyendo, se puede decir, que en quince años parece habercambiado el modelo de la dinámica poblacional con relación alespacio. Al comienzo del período conviven los comportamientosprevios asociados a los procesos de industrialización con losresultados del desmantelamiento de esos mismos procesos:abandono de las áreas rurales por un lado y de las zonas endeclive industrial, por otro.

A su vez, y contradictoriamente, comienzan movimientos pobla-cionales, reforzados en el segundo quinquenio, dirigidos a reo-cupar espacios limítrofes a las grandes zonas urbanas. Seextienden las conurbaciones, la búsqueda de la vivienda unifa-miliar o el adosado, el retorno mítico a la naturaleza, la necesi-dad de encontrar viviendas a precios asequibles.

Por último, como se ha visto, en el agotamiento de las grandesestrellas del crecimiento de los últimos quince años -Vitoria-Gasteiz, Getxo, Galdakao- y en el fuerte aumento del númerode municipios que ganan población, salvo en contadas excep-ciones, se tiende a producir una reocupación del espacio máxi-mo posible. Esta inversión de las tendencias históricas de ladinámica poblacional del último siglo habrá que confirmarla,además de con próximas series de población, con análisis másdetallados, pero no cabe duda que dicha tendencia queda per-geñada con la información del último censo.

3.- Evolución de la estructura por edad ysexo 1900-2001

La dinámica y estructura poblacional se suelen resumir y plas-mar en el reparto de la población según dos característicasbásicas a la vez que fundamentales: el sexo y la edad. Dichadistribución se representa por convención universal en las lla-madas pirámides de edades: para un espacio o grupo de pobla-ción determinado, en un momento dado, se dibuja un histogra-ma que en el eje de abscisas contiene los efectivos -o las pro-porciones-, en el de ordenadas las edades, grupos de edadesy/o generaciones. Los varones se sitúan a la izquierda y a laderecha las mujeres.

En este gráfico se pueden apreciar los distintos fenómenosdemográficos que vive y ha vivido una población -natalidad,mortalidad, migraciones-, las circunstancias históricas clavesque la han afectado -guerras, epidemias, hambrunas, diáspo-ras- e incluso a veces comportamientos culturales específicos -infanticidio femenino, falta o existencias de políticas o pautas deprotección de la vejez, etc.-

No sólo tiene importancia en lo que explica o resume, sino másaún por condicionar -la estructura que refleja- el futuro de unasociedad.

Antes de empezar a comentar la estructura actual de la pobla-ción de la C.A. de Euskadi, además de la que ofrecen las pirá-mides extraídas de los anteriores Censos y Padrones, convie-ne realizar unas breves precisiones. Las pirámides presentadasrecogen la información publicada de los Censos de 1900 a 1960por el Instituto Geográfico y Estadístico, el Consejo del ServicioEstadístico y por el Instituto Nacional de Estadística; a partir delde 1970, la extraída de los ficheros censales y padronales deque dispone Eustat.

Page 22: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

26

Pirámides de la C.A. de Euskadi según censos y padrones. 1900-2001 6

Page 23: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

27

Euskal AEko piramideak zentsuen eta errolden arabera. 1900-20016.

Page 24: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

Esan nahi da ez dituztela ohiko zuzenketa eta tratamenduakjasan: 'adina ez da ageri'-en egoztea, 0-z edo 5-ez bukatutakoadin edo urteen erakargarritasun-alborapena garbitzea, umeeta zaharren azpi-erregistroaren zuzenketa eta estimazioa.Informazio-iturri alternatiboak (erregistro zibila), luzetarako tra-taerak eta estimazioak aipatutako gabeziak zuzentzeko erabil-tzen dira.

Azterketa honen helburua Euskal AEko biztanleriaren egitura-ren panoramika historiko laburra eskaintzea denez, eta aurkitu-tako gabeziak (batez ere, XX. mendearen lehenengo erdikozentsuetan agertzen direnak) grafikoen irakurketa indargabe-tzeko adinakoak ez direnez, guztiak sartzea erabaki da.

Esan beharra dago, 0n eta 1en bukatutako urteei dagozkienpiramideak biztanleriaren zentsuetakoak direla, 5en edo 6nbukatutakoak erroldetatik hartuak eta 1996koa 1996koBiztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistikatikoak. 1975 arte,jasotze-eragiketek abenduaren 31 zuten erreferentzia-data;1991tik aurrera, data horrekin bat ez etortzeko joera izan da,hortaz, informazioaren hartzea bera urte bukaerarekin bat ezetortzekoa inkestazio arazo logikoengatik.

1900 eta 1910eko piramideek inguru ia perfektua dute, irregu-lartasun bereziki nabarmenik gabea. Dudarik gabe, oinarri han-dienekoak dira (emankortasun handiaren produktu) eta 'adin-efektua' deritzonaren emaitza: heriotza-tasak eragindako tarte-katzea. Perfil honek adierazten du XX. mendearen azken erdianez dela izan demografia-krisi garrantzitsurik. Piramide-mota haunormalean, jaiotza-tasa handia eta belaunaldi desberdinen bizi-itxaropen txikia duten garapen-bidean dauden herrialdeena izanohi da. Zirkunstantzia horiek ere lagundu egiten dute piramide-en irregulartasunak lausotzen.

1920ko grafikoak berezitasun bat agertzen du: aurreko biekikooinarritiko murrizketa nabarmena agertzen du, 15 urte etagehiagoko belaunaldietan nabaria. Jakina denez, piramidearenlehenengo 'haginkada' 1918ko gripeak eragin zuen, 'espainiargripea' deiturikoak. Belaunaldi guztiei eragin zien arren, badiru-di beranduago piramidean sartu zirenei eragin ziela bereziki.Aipatutako piramideak utzitako hutsunea mende guztian zeharnabariko da gainerako piramideetan.

1930eko histograman sarrerako efektiboen suspertzea nabarida, baina ez aipatutako gripearen aurreko urteetako pisu bera-rekin. Aipatutako zentsuak hasiera eman zion hamarkadakogertakariak honakoak izan ziren: krisi ekonomikoa, gerra etagerraoste zibila (eragina izan dute, kasu honetan asimetrikokiere bai, biztanleriaren egituran). 1940ko piramidean oso argijasotzen dira aipatutako gertakariak; sarreren (jaiotzeen) murriz-keta drastikoa eta 20 eta 35 urte arteko gizonezko gazteenbelaunaldien arrakala esanguratsua nabari dira.

Hurrengo hiru zentsuetako piramideak, 1950, 60 eta 70ekoak,jaiotza-tasaren suspertze progresiboak markatu zituen. 1940kohamarkadaren lehenengo zatian motela izan zen suspertzea,baina1945etik aurrera azkarragoa. Argi ikusten dira 1925 eta1935 artean jaiotako belaunaldiak. Horietako efektiboak ezzuten zuzenean parte hartu gerra zibilean eta gainera gerraos-teko osasun publikoaren hobekuntzen onurak jasotzen hasiziren. 60 eta 70eko hamarkadetako migrazio-fluxu handiekerdialdeko belaunaldiak osatu eta 70eko eta 75eko piramideakkonkortu zituzten. Era berean, hein batean zuzendu egin zituz-ten 30eko hamarkadan izandako arrakalak.

28

Se quiere decir que no han sufrido los tratamientos y correccio-nes habituales: imputación de los 'no consta edad', depuracióndel sesgo de atracción de los años o edad acabados en 0 ó 5,estimación y corrección del subregistro de niños y ancianos.Las fuentes de información alternativa -registro civil-, los trata-mientos longitudinales y las estimaciones suelen utilizarse paracorregir las carencias citadas.

Dado que el objetivo del presente análisis pasa por ofrecer unapanorámica histórica breve de la estructura de la población dela C.A. de Euskadi y que las carencias detectadas -que funda-mentalmente aparecen en los censos de la primera mitad delsiglo XX- no son tan graves como para desvirtuar la lectura delos gráficos (se presentan en agregaciones quinquenales), seha decidido incluirlos todos.

Resulta necesario decir que las pirámides correspondientes aaños acabados en 0 o 1 derivan de censos de población y losacabados en 5 ó 6 de padrones o la de 1996 de la Estadísticade Población y Viviendas de esa fecha. Hasta 1975 las opera-ciones de recogida tenían como fecha de referencia el 31 dediciembre; a partir de 1991 se ha tendido a no hacer coincidirdicha fecha, y por ende la propia captura de la información, conel final de año, por los lógicos problemas de encuestación.

Las pirámides de 1900 y 1910 presentan casi un contorno per-fecto, sin irregularidades especialmente notorias. Son sin dudalas de mayor base -producto de una alta fecundidad- y el resul-tado del llamado 'efecto edad': escalonamientos producidos porefecto de la mortalidad. Este perfil indica que no ha habido cri-sis demográficas importantes en la última mitad del siglo XIX.Este tipo de pirámide suele corresponder a países en vías dedesarrollo, con alta natalidad y baja esperanza de vida de lasdistintas generaciones. Estas circunstancias también suelencontribuir a difuminar las irregularidades de las propias pirámi-des.

El gráfico de 1920 ofrece ya una peculiaridad: con respeto a losdos anteriores muestra ya un sensible recorte por la base,patente en las generaciones de 15 y más años. Como es sabi-do, esta primera 'mordedura' de la pirámide fue producida por lagripe de 1918, llamada 'Gripe española'. Aunque afecta a todaslas generaciones, parece que en mayor intensidad a las quemás tarde han entrado en la pirámide. El hueco dejado por laepidemia citada se notará a lo largo del siglo en el resto de pirá-mides.

En el histograma de 1930 se aprecia la recuperación de losefectivos de entrada, aunque no con el peso de los años ante-riores a la citada gripe. Los sucesos de la década a que dacomienzo el censo citado: -crisis económica, guerra y posgue-rra civil- mellarán, esta vez asimétricamente también, la estruc-tura poblacional. La pirámide de 1940 recoge nítidamente loscitados eventos; se aprecia un recorte drástico de las entradas-de la natalidad-, así como una hendidura significativa en lasgeneraciones de varones jóvenes, de entre 20 y 35 años.

Las pirámides de los tres censos siguientes, 1950, 60 y 70,están marcadas por una recuperación progresiva de la natali-dad. Lenta en la primera mitad de la década de los 1940 y másacelerada a partir del año 1945. Se aprecian con nitidez lasgeneraciones nacidas entre 1925 y 1935, cuyos efectivos noparticiparon directamente en la guerra civil y que van a empe-zar a beneficiarse de las mejoras en la salud pública de la pos-guerra. Los fuertes flujos migratorios de los 60 y 70 tienden, alcompletar generaciones centrales, a abombar las pirámides del70 y la del 75. A la vez alisan, en parte, las hendiduras produci-das en la década de los 30.

Page 25: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

29

1975eko piramideak biztanleriaren zabaltzetik atzeratzerakotrantsizio-puntua markatu zuen. Aipatutako zentsuan jasotzendira efektibo askoko azken belaunaldiak; zehatzago, 1975eanjaiotako 39.935enak, inoiz lortutako emaitzarik altuena.

1981eko zentsuak XX. mendearen azken laurdena markatuzuen joeraren fede ematen du: 70eko hamarkadaren bukaerakojaitsiera motela eta hortik aurrerako azkarragoa. Zirkunstantziahonek, adin guztien bizi-itxaropena eta bizi-baldintzen hobetzeetengabearekin batera, hasiera eman zion biztanleriarenzahartze-prozesuari, zeina piramidearen oinarritik planteatzenden.

Piramidearen oinarritiko estutze-prozesua 1996 ondorengobelaunaldietara arte mantendu zen. 1996an sarrerak gutxitzeagelditu egin zen eta gehikuntza txikiak ere ikusi ziren. Hala ere,belaunaldi berrien guztizkoak (2000 eta 1999an 17.000 efektiboinguru), 1910ean jasotako belaunaldi handienen antzeko zifraklortu zituen, baina diferentzia batekin: egungo biztanleriarenguztizkoa hiru aldiz handiagoa dela. Gogora dezagun 1900eanefektibo gehien zituzten belaunaldiak (gazte gehien zituztenak)15.500era heltzen zirela eta 1995 eta 19991 artean jaiotakoentaldean errepikatu egiten dela tamaina hori.

Piramideek agertzen dituzten aldaketak intentsitate handiagozjasotzeko komeni da adin-agregatu esanguratsuen garapenaaztertzea.

Talde handien aldaketarik nabarmenena 65 urte eta gehiagokobiztanleriak lortutako pisutik dator: XX. mendearen hasierako bihamarkadetan %5 izatetik mende bukaeran %22 izatera pasatudira, bost egoiliarretik bat izatera. Lau bider hazi da euren pisuapiramidean. Zahartze-prozesu hori 70eko hamarkadaren biga-rren erditik aurrerako ugalkortasunaren erortzeak sortu etaazkartu du.

La pirámide del año 1975 marca el punto de transición entre elmodelo expansivo de población y el regresivo. En el citadocenso se recogen las últimas generaciones de amplios efecti-vos; concretamente la de los nacidos en 1975 alcanza 39.935,la cifra más alta conseguida nunca.

El censo de 1981 da fe de la tendencia que marcará el últimocuarto del siglo XX: la caída, lenta a finales de los 70 y acele-rada a partir de entonces, de la natalidad. Esta circunstancia dainicio, junto con la mejora constante de las condiciones y espe-ranza de vida de todas las edades, al proceso de envejeci-miento de la población, un fenómeno que se plantea desde labase de la pirámide.

El proceso de estrechamiento de la pirámide por la base semantiene hasta las generaciones posteriores al 1996, en que sedetiene la disminución de las entradas, e incluso se aprecianligeros aumentos. Aún así el total de las nuevas generaciones(en 2000 y 1999 rondan los 17.000 efectivos), alcanzan cifrasmuy similares a las de las mayores generaciones recogidas en1910, con la diferencia de que actualmente el total de la pobla-ción resulta ser mas de tres veces superior. Recordemos queen 1900 las generaciones con mayores efectivos (las de perso-nas más jóvenes), llegaban a los 15.500, tamaño que se repiteen el grupo de nacidos entre 1995 y 1991.

Para apreciar con más intensidad los cambios que ofrecen laspirámides, resulta conveniente estudiar la evolución de agrega-dos significativos de edad.

El cambio más notable en los grandes grupos deriva del pesoalcanzado por la población de 65 y más años: de representar entorno al 5% en las primeras dos décadas del siglo XX llegan, alfinal, al 22%, más de uno de cada cinco residentes. Se multipli-ca por más de cuatro su peso en la pirámide. Este proceso deenvejecimiento se produce y acelera, como se dijo arriba, por laprogresiva caída de la fecundidad a partir de la segunda mitadde la década del 70.

2.CUADRO2. CUADRO BEZ / CPV 2001

ADIN-TALDE NAGUSIEN, MENDEKOTASUN-RATIOAREN ETA GAZTETASUN-RATIOARENBILAKAERA EUSKAL AEN. 1900-2001.EVOLUCIÓN DE LOS GRANDES GRUPOS DEEDAD, DE LA RAZÓN DE DEPENDENCIA Y DEJUVENTUD EN LA C.A. DE EUSKADI. 1900-2001.

0-19%

20-64%

65 eta gehiago65 y más

%

Mendekotasun--ratioa

Razón dedependencia

Gaztetasun-ratioaRazón de juventud

1900

1910

1920

1930

1940

1950

1960

1970

1975

1981

1986

1991

1996

2001

44,51 50,51 4,98 0,98 8,94

45,09 50,08 4,83 1,00 9,33

43,82 50,76 5,42 0,97 8,08

41,88 52,19 5,93 0,92 7,06

37,80 56,25 5,95 0,78 6,35

36,03 57,98 5,99 0,72 6,01

34,93 57,71 7,37 0,73 4,74

36,46 55,76 7,78 0,79 4,69

36,40 55,35 8,25 0,81 4,41

34,32 56,58 9,10 0,77 3,77

30,19 59,60 10,21 0,68 2,96

24,09 62,46 13,45 0,60 1,79

19,47 64,46 16,06 0,55 1,21

18,12 64,90 16,98 0,54 1,07

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 26: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

30

Evolución de la población de menos de 20 años.1900-2001. (%) 7.

20 urtetik beherako biztanleriaren bilakaera.1900-2001. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Evolución de la población de 20 a 64 años.1900-2001. (%) 8.

20tik 64 urtera bitarteko biztanleriarenbilakaera. 1900-2001. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Evolución de la población de 65 y más años.1900-2001. (%) 9.

65 urte eta gehiagoko biztanleriaren bilakaera.1900-2001. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 27: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

31

20 urtetik beherako pertsonak, XX. mendearen lehenengo laur-denean %40 izatetik (bost biztanletik bi) aldi horren bukaerara-ko %18 izatera pasa dira (seitik bat) eta beren pisua 2,5 aldizgutxitu da.

Piramidearen erdialdeak, 20 eta 64 urte bitarteko pertsoneidagokienak, goranzko joera izan du historian, bi unetan izanezik. Haren pisuak beherakada txikia izan zuen 1960 eta 1975bitartean, hots, Baby Boom-aren garaian; eta era berean, bizi--itxaropena dezente handitzearekin, batez ere, zaharrengan,batera.

Hurrengo urteetan izan zen jaiotzen beherakadak (Baby Crash)ere helduen taldearen pisua berreskuratzen lagundu zuen, eta1996an, % 64,5eko pisua zuen. Tasa hori apenas igo zen puntu--erdi 2001ean, goian azalduriko fenomenoak eragiten dietenbelaunaldiak talde horretara iristen ari baitira.

8. grafikoan beste aldaketa berezi bat ikusten da: 1960tik aurre-ra, 20 eta 64 urte bitarteko emakumeek pisu erlatiboa galduzuten, adin bereko gizonen aldean. Migrazioek eragindakoaldakuntzez gain, dirudienez, gizonen bizi-itxaropen erlatiboahobetzea edo hilkortasuna murriztea horren arrazoi dira.

Bi adin-talde handi elkarren artean erlazionatuta, menpetasun-arrazoiak kalkula daitezke. Horien bidez, adin-tarte jakin ba-tzuek adierazten edo jasaten duten karga argitu nahi da.Hainbat adin-tarte erabiltzen da kalkulatzeko, lan-merkatuansartu edo hartatik atera izanaren lege-irizpideen edo irizpideerrealen arabera.

2. koadroan, menpetasunaren definizioan aldaketarik izan ezdela (pentsatzekoa denez, ezaugarri horrek mendean zeharizan duen bilakabidea kontuan hartzekoa da) dioen hipotesiarijarraituz, mendearen lehenengo herenean, pertsona nagusibakoitzari menpeko bat zegokiola ikusten dugu. Proportziohorrek beheranzko joera du, eta 1996 eta 2001 urteetan gutxie-nekora iritsi zen. Urte horietan, 20 eta 64 urte bitarteko bi per-tsona bakoitzeko, batez beste, menpeko pertsona bat (gazteanahiz zaharra) zuten.

4.- Zahartzea eta lurraldea

XX. mendean izan diren aldaketa handiak berrikusi eta gero,beharrezkoa da Euskal AEko egoera alderatu eta erlatibizatzea,bai hurbilen dituenekin alderatuta, bai barrukoak alderatuta.

Euskal AEko, Espainiako (2000ko urtarrilaren 1ekoa) etaEuropar Batasuneko (data berekoa) piramideak alderatzenbaditugu, ezberdintasun esanguratsuak atzematen dira.

Espainiako piramidearen aldean, aldaketa demografikoak iaurte beretan gertatzen badira ere, intentsitatea ezberdina da.70eko hamarkadaren erdialdetik aurrera izan zen jaiotza-tasa-ren beherakadak askoz sakonune handiagoa eragin du EAEkografikoan Espainiakoan baino. 40ko hamarkadaren erdialdetik60ko hamarkada bitarteko belaunaldiek presentzia handiagoadute Euskal AEn, migrazio-fluxu handien ondorioz, eta agian,osasun-egoera erlatibo hobeagatik (batez ere, 40ko hamarka-dan). Badirudi Gerra Zibilak eta haren ondorioek gehiago eraginzietela Euskadiko piramideari.

Europako piramidearekin alderatuta, bi kontraste handi ditugu:jaiotze-tasaren jaitsiera handiagoa, eta fenomeno hori beran-duago hasi izana. Izan ere, Europa oro har hartuta, 60ko hamar-

De representar más del 40% en el primer cuarto del siglo XX -dos de cada cinco habitantes- las personas de menos de 20años, al final de ese período, han llegado al 18% -uno de cadaseis-, reduciendo su peso en dos y media veces.

La parte central de la pirámide, ocupada por las personas de 20a 64 años, ha seguido una tendencia histórica creciente, salvoen dos momentos; sufre una ligera disminución de peso entre el1960 y 1975, época del 'Baby Boom' y a la vez de la sustancialmejora de la esperanza de vida, sobre todo, de las personasmayores.

La caída de los nacimientos en las décadas posteriores -el lla-mado 'Baby Crash'- también beneficia la recuperación del pesodel grupo de adultos, que llega a pesar el 64,5% en 1996. En2001 apenas se incrementa medio punto la citada tasa, debidoa que ya están llegando a este grupo las generaciones afecta-das por el fenómeno arriba referido.

En el gráfico 8 se puede apreciar otro cambio peculiar: a partirdel 60 las mujeres de 20 a 64 años pierden peso relativo frentea los hombres de la misma edad. A parte de variaciones produ-cidas por las migraciones, parece encontrarse una explicaciónen la mejora relativa de la esperanza de vida de los varones oen la disminución de la mortalidad.

Relacionando entre sí los grandes grupos de edad, se puedencalcular las llamadas razones de dependencia, cálculos quepretenden esclarecer la carga que representan o soportandeterminados intervalos de edades. Existen diversos intervalosde edad para su cálculo, en función de criterios legales o realesde entrada o salida del mercado de trabajo.

En el cuadro 2, si se mantiene la hipótesis de que no ha habidocambios en la definición de la dependencia (lógicamente síhabría que tener en cuenta la propia evolución de esa caracte-rística a lo largo del siglo) se puede apreciar como en el primertercio del siglo XX, a cada persona adulta le correspondía unadependiente. Esa proporción tiende a disminuir, llegando en1996 y 2001 al mínimo, en que cada dos personas de 20 a 64años tendrían de media una persona dependiente, joven omayor.

4.- Envejecimiento y territorio

Después de repasar los grandes cambios producidos en el sigloXX, resulta necesario comparar y relativizar la situación de laC.A. de Euskadi, tanto con su entorno inmediato como interna-mente.

Si se comparan las pirámides de la C.A. de Euskadi, la espa-ñola (a uno de enero de 2000) y la de la Unión Europea (a lamisma fecha), se pueden apreciar diferencias significativas.

Con respecto a la española, se aprecia que si bien los cambiosdemográficos se producen en prácticamente los mismos años,la intensidad resulta diferente. La caída de la natalidad a partirde mediados de los 70 produce una mordedura mucho mayoren el gráfico vasco que en el español. Las generaciones demediados del 40 al 60 tienen una mayor representación en laC.A. de Euskadi, debido a los fuertes flujos migratorios y puedeque también (sobre todo en los años 40) a una mejor situaciónsanitaria relativa. La guerra civil y sus secuelas también pareceque afectó más a la pirámide vasca.

En el contraste con la pirámide europea se aprecian dos fuertescontrastes: la superior caída de la natalidad y el retraso en elcomienzo de este fenómeno, que en el conjunto europeo se

Page 28: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

kadaren erdialdean gertatu zen, eta Espainiaren eta EuskalAEren kasuan, hamar urte geroago.

Eurostat-eko datuen arabera, Europar Batasuneko kide direnherrialdeetako biztanleriaren %23k 20 urte baino gutxiago dituz-te; Euskal AEn, kopuru hori %18,1ekoa da, eta gazteen pro-portzio txikiena duen herrialdea da, aurretik Italia (%19,8),Alemania (%21,3) eta Espainia (%21,7) dituela. Irlanda pirami-de gazteena izateagatik nabarmentzen da. Izan ere, 20 urtearteko %30,8 pertsona ditu.

32

sitúa a mediados de los 60 y en el caso español y vasco diezaños después.

Según los datos de Eurostat el 23% de la población de los esta-dos miembros de la Unión tienen menos de 20 años; la C.A. deEuskadi, con el 18,1% citado, estaría a la cola de todos los paí-ses en cuanto a menor proporción de jóvenes, precedida porItalia -con un 19,8%-, Alemania -21,3%- y por España -21,7%-.Irlanda destaca por tener la pirámide más joven, con un 30,8%de personas de menos 20 años.

Euskal AE-Espainiako biztanleriarenpiramidea. 2001Pirámide de población de la C.A de Euskadi-España. 2001

10. y11.

Euskal AE-EB 15eko biztanleriarenpiramidea. 2001

Pirámide de población de la C.A deEuskadi-UE 15. 2001

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01. Eurostat, Statistiques sociales européennes. Démographie.

Proporción de la población de menos de 20 añossobre el total. C.A. de Euskadi y países europeos.(%)

12.20 urtetik beherako biztanleriaren proportzioa

guztizkoarekiko. Euskal AE eta herrialdeeuroparrak. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01. Eurostat, Statistiques sociales européennes. Démographie.Eurostat. Herrialde europarrak 2000ko urtarrilaren 1eko adina./Países Europeos edad a 1 de enero de 2000.

Page 29: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

33

Italiako iparraldeko eskualde batzuek (Piamonte, %15,7; ValleD'Aosta, %16,9; Liguria, %14, eta abar), Italiako erdialdeko ba-tzuek (Toscana, %15,9; Umbria, %17,1) eta AlemaniakoHanburgok (%18) baino ez dute gazte-proportzio txikiagoa.Espainian, Asturias da gazte-proportzio txikiagoa duen bakarra,%17,8rekin; Nafarroako FKk antzeko proportzioa du, hots,%18,5ekoa.

Munduko batez bestekoak %39 gainditzen du, eta herrialdegaratuek lortutakoek baldintzatzen dute Europar Batasunekodatua; Estatu Batuetako datua %28,6koa da, eta Japoniakoa%21ekoa.

Sólo algunas regiones Italianas del Norte (Piamonte -15,7%-,Valle D'Aosta -16,9%-, Liguria -14%-, etc.) o del Centro(Toscana -15,9%-, Umbría -17,1%-) y Hamburgo en Alemania-18%- tendrían menor proporción de jóvenes. En EspañaAsturias con un 17,8%, siendo próxima la proporción de la C.Foral de Navarra -18,5%-.

La media mundial sobrepasa el 39%, marcando el dato de laUnión Europea el obtenido por los países desarrollados;Estados Unidos alcanza el 28,6% y Japón el 21%.

Proporción de población de 60 y más años sobre eltotal. C.A. de Euskadi y países europeos. (%)

13.

60 urte eta gehiagoko biztanleriaren propor-tzioa guztizkoarekiko. Euskal AE eta

herrialde europarrak. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01. Eurostat, Statistiques sociales européennes. Démographie.Eurostat. Herrialde europarrak 2000ko urtarrilaren 1eko adina./Países Europeos edad a 1 de enero de 2000.

Proporción de la población de menos de 20 añossobre el total por municipio. 2001. (%) 14.

20 urtetik beherako biztanleriaren proportzioaguztizkoarekiko udalerrika. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 30: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

Europar Batasunean, bost pertsonatik batek 60 urte edo gehia-go dituzte. Proportzio hori Euskal AEkoa (%21,5) baino baxua-goa da. Alemania eta Grezia dira biztanleria nagusiarekiko pro-portzio handiena (%23) duten herrialdeak, eta Irlanda (%15,1)eta Herbehereak (%18,1), aurkakoarengatik nabarmentzendira.

Erreferentziatzat 80 urte eta gehiagoko biztanleria hartzenbadugu, Euskal AEko biztanleriaren %3,5 da talde horretakoa,hots, Europar Batasuneko batez bestekoa baino bi hamarrengutxiago. Suedia (%4,9) eta Erresuma Batua (%4) dira pertso-na oso zaharren pisu handieneko herrialdeak. Aldiz, Irlanda(%2,5) eta Portugal (%2,8) dira ehuneko txikienak dituztenak.

Euskal AE aztertzen badugu, Araban biztanleria gaztexeagoa(20 urte baino gutxiagoko %17,7 pertsona) dagoela ikustendugu; Gipuzkoako kopurua oso antzekoa da, %17,5ekoa; etaBizkaikoa, puntu bat gutxiagokoa, hots, %16,6koa. Probintziahorretako %18,5ek 65 urte eta gehiago dituzte; Araban baino bipuntu eta erdi baino gehiagokoa da ehunekoa.

15. mapan ikusten denez, 64 urte baino gehiagokoen propor-tzioa nabaria den hiru alde daude:Erkidegoaren hegoalde guz-tia, Vitoria-Gasteiz eta beste udalerri batzuk izan ezik, kasurakoAgurain, Dulantzi edo Oka Iruña. Udalerri horiek ere, azkenhamarkadan, hazkundea izan zuten. Gorbeia Inguruetako uda-lerri gehienak eta Kantauri Arabarreko batzuk ere kendu eginbeharko lirateke.

Arabako Mendialdea %29 zaharrekin nabarmentzen da, etaondoren Arabako Ibarrak (%24,6) eta Arabako Errioxa (%22,8)ditu. Dirudienez, azken bi eskualde horietan, azken biztanleria-hazkundeek funtsean ez dituzte piramideak gaztetu. Hirueskualde horiek dira Erkidego osoko zaharrenak, biztanleriaz arigarela.

34

Una de cada cinco personas en la Unión Europea tienen 60o más años, proporción más baja que la C.A. de Euskadi-21,5%-. Alemania y Grecia con un 23% aparecen como los paí-ses con mayor proporción de población mayor, mientras quedestacan Irlanda con un 15,1% y Holanda con un 18,1%, por locontrario.

Si se toma de referencia la población de 80 y más años, la C.A.de Euskadi tiene el 3,5% de su población en ese grupo, dosdécimas menos que la media de la Unión Europea. Suecia conun 4,9% y el Reino Unido con un 4% son los países con mayorpeso de personas muy mayores. Irlanda con un 2,5% y Portugalcon un 2,8% poseen los menores porcentajes.

Si analizamos el territorio de la C.A. de Euskadi, se aprecia unapoblación ligeramente más joven en Álava -con un 17,7% depersonas de menos de 20 años, cifra muy próxima a la deGipuzkoa con un 17,5% y un punto por encima de la de Bizkaia-16,6%. Hasta un 18,5% de la población de este territorio tiene65 y más años, dos puntos y medio más que Álava.

En el mapa 15 se puede apreciar cómo hay tres grandes zonasen donde la proporción de mayores de 64 años resulta notable:todo el sur de la Comunidad, si se excluye Vito-ria-Gasteiz y algunos municipios como Salvatierra-Agurain,Alegría-Dulantzi o Iruña de Oca. Estos últimos, como se vio,también eran municipios en crecimiento en el último decenio. Lamayoría de los municipios de Estribaciones del Gorbea y partede los de la Cantábrica Alavesa también deberían ser excluidos.

La Montaña Alavesa destaca con un 29% de personas mayo-res, seguida de Valles Alaveses con un 24,6% y la Rioja Ala-vesa con un 22,8%. Parece que en estas dos últimas zonas loscrecimientos poblacionales últimos no han conseguido rejuve-necer sustancialmente las correspondientes pirámides. Las trescomarcas citadas destacan por ser las más envejecidas de todala Comunidad.

Proporción de la población de 65 y más años sobreel total por municipio. 2001. (%) 15.

65 urte eta gehiagoko biztanleriaren propor-tzioa guztizkoarekiko udalerrika. 2001. (%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 31: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

35

Bizkaian hiru alderdi daude biztanleria zahartuarekin:Enkartazioak (Zalla izan ezik), Arratia-Nerbioi, eta Bizkaikoekialdeko kostaldea (Gernika-Bermeo eta Markina-Ondarroa).Hiru eskualdeetan, bost pertsonatik batek baino gehixeagok 65urte edo gehiago dituzte.

Bizkaiarekin mugan den Deba ibaiaren arro osoak duen zahar-tze-maila Erkidegokoa baino altuxeagoa da. Tolosaldea etaUrola-Kosta ere lehengo taldean sartzen dira. Probintzia horre-tan, ez dira udalerri asko %22tik gorako zahartze-indizea gain-ditzen dutenak: Elduain, Bidegoyan, Beizama, Ataun etaIdiazabal; talde horretan, Eibar (%22,4) nabarmentzen da.

Goierri Euskal AEko batez bestekora asko hurbiltzen da, bainaGipuzkoako gainerako eskualdeak azpitik daude.

Plentzia-Mungia da biztanleria zahar gutxieneko (%14,4)eskualdea, eta ondoren Arabako Lautada eta Durangaldeadaude, %15 baino gehixeagorekin.

Zahartzeaz ari garela, 10.000 biztanle edo gehiagoko udalerrie-tan, Eibar (%22,4), Bilbo (%21) eta Barakaldo (%20,6) nabar-mentzen dira. Aldiz, honakoek dituzte ehuneko txikienak: Leioa(%11), Galdakao eta Zarautz %14 ingururekin, eta Getxo,Vitoria-Gasteiz eta Erandio, %15 ingururekin.

5.- Euskal AEko biztanleria atzerritarra.

2001eko Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuek Estaturakoemandako datuen arabera, 1991 eta azken zentsuaren artekobiztanleria-gehikuntzaren hiru laurden baino gehiago (1.975.103pertsona) biztanleria atzerritarra etortzeak eragin du. Zifra horiguztizko biztanleriaren %4 inguru da. Eurostat-ek 1999rakoeman zituen datuen arabera, atzerritarrak %4,9 ziren EuroparBatasunean; eta horietatik %3,4 Europar Batasunetik kanpo-koak ziren.

Belgika eta Alemania dira atzerritar-proportzio handienekoherrialdeak, hurrenez hurren, %9,3 eta %9,9 baitituzte.

Horiek guztiak, Espainiakoa barne, azken zentsuek EuskalAErako emandako ehunekoetatik urruntzen dira: guztizkoaren%1,5, eta, 30.000 pertsona inguru. Jatorriaren banaketa antze-koagoa da: lautik hiru, Europar Batasunetik kanpokoak dira.

1991ko Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuetako atzerrita-rren zifra hartzen badugu erreferentziatzat, hirukoiztu egin da,9.473 pertsonako hasierako zifratik.

Arabak, %2,1ekin, beste bi probintziek (%1,4) baino proportziohandixeagoa du.

Kantauri Arabarrak (%0,5 atzerritar) izan ezik, Arabako eskual-de guztiek gainditzen dute Erkideko batez bestekoa.Nabarmentzekoa da Arabako Lautada, %2,4ko ehunekoarekin.Arabako nekazaritza-ingurunea (biztanleria-galerekin, etazahartzea ezaugarri duela) erakargunea izan daiteke atzerrita-rrentzat. Arabako Lautadak, hiriburuaren eraginpean, agianeskulana beharko du, eraikuntzarako eta zerbitzuetarako. Ezdugu ahaztu behar atzerritarrek, bertakoen arrazoi berengatik,hiriburuaren ondoko udalerrietan etxebizitza bila dezaketela.

En Bizkaia hay tres grandes zonas de población envejecida:Encartaciones -con la excepción de Zalla-, Arratia-Nervión y lacosta este vizcaína (Gernika-Bermeo junto con MarkinaOndarroa). En las tres comarcas algo más de una de cada cincopersonas tienen 65 o más años.

Toda la cuenca del Deba, frontera con Bizkaia, presenta unnivel de envejecimiento ligeramente superior al de laComunidad. Tolosaldea y parte de Urola Costa también entrarí-an en el anterior grupo. Hay que decir que no son muchos, eneste territorio, los municipios con índices de envejecimientosuperiores al 22%: Elduain, Bidegoyan, Beizama, Ataun eIdiazabal, aunque destaca Eibar en este grupo -con un 22,4%-.

No obstante, salvo el Goierri que se aproxima mucho a la mediavasca, el resto de comarcas guipuzcoanas están por debajo.

Plentzia-Mungia, resulta ser la comarca con menos poblaciónmayor -un 14,4%-, seguida de la Llanada Alavesa y elDuranguesado con algo más del 15%.

De los municipios de 10.000 o más habitantes con relación alenvejecimiento destacan, el ya mencionado Eibar con un22,4%, Bilbao con un 21%, y Baracaldo con un 20,6%.Destacan por tener los porcentajes más bajos en el citadogrupo: Leioa con sólo un 11%, Galdakao y Zarautz con cifraspróximas al 14% y Getxo, Vitoria-Gasteiz y Erandio con cercadel 15%.

5.- La población extranjera en la C.A. deEuskadi.

Según los datos arrojados para el conjunto del estado por losCensos de Población y Viviendas del 2001, más de las trescuartas partes del aumento poblacional total entre 1991 y el últi-mo censo -1.975.103 personas-, se debe a la llegada de pobla-ción extranjera. Esa cifra supondría cerca del 4% del total de lapoblación. Según datos de Eurostat para 1999 la proporción deextranjeros en la Unión Europea sería del 4,9%, de los cualesun 3,4% serían extracomunitarios.

Bélgica con un 9,3% y Alemania con un 9,9% encabezan lospaíses con mayor proporción de extranjeros.

Todos ellos, incluido el español, son porcentajes que se alejandel ofrecido por los últimos censos para la C.A. de Euskadi: un1,5% del total y unos efectivos próximos a las 30.000 personas.Más próxima parece la distribución del origen: tres de cada cua-tro proceden de fuera de la Unión Europea.

Si se toma de referencia la cifra de extranjeros de los Censosde Población y Viviendas de 1991, este grupo se ha multiplica-do por tres, desde una cifra de partida de 9.473 personas.

Álava posee una proporción ligeramente mayor -un 2,1%- quelos otros dos territorios -con un 1,4%- respectivamente.

A excepción de la Cantábrica Alavesa -con un 0,5% de extran-jeros- todas las demás comarcas de Álava superan la media dela Comunidad, destacando el 2,4% de la Llanada Alavesa. Lazona agraria alavesa -con pérdidas poblacionales y caracteri-zadas por su envejecimiento- podría ser un potencial polo deatracción para los extranjeros, mientras que la Llanada, marca-da por la capital, tal vez demande mano de obra para la cons-trucción y los servicios. No hay que descartar que los extranje-ros, por las mismas razones que los nativos, busquen viviendaen los municipios limítrofes a la capital.

Page 32: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

Gipuzkoan, Bidasoa Behereak (%2) eta Donostialdeak (%1,6)gainditzen dute batez bestekoa, agian muga hurbil izateak era-ginda. Arrantza-sektorean atzerritar-kopuru garrantzitsua ari-tzeak ere azal ditzake pixka bat altuagoak diren proportziohoriek.

Markina-Ondarroa eta Plentzia-Mungia dira, batez bestekoagainditzen duten Bizkaiko eskualde bakarrak, %2 inguruko ehu-nekoekin.

Lau udalerrik baino ez dute gainditzen Europako batez beste-koa (%4,9): Loiu (2.199 biztanleen %8,5), Leza (%6,6), Ubidea(%6,2) eta Iekora (%5,8) udalerriek.

Bestalde, 10.000 biztanle edo gehiagoko udalerrietan Vitoria-Gasteiz (%2,4), Getxo (%2,2), Bilbo (%2,1), Irun (%2) etaDonostia (%1,8) nabarmentzen dira, eta gainerako 13ek batezbestekoaren ehuneko bera edo txikiagoa dute.

Euskal AE osatzen duten 250 udalerrietatik, soilik, 15etako zen-tsuetan ez dago atzerritarrik.

METODOLOGIA-OHARRA

A) Informazioa anonimizatzea.

6. taulan, desagregazio handikoa denez, bi unitate edo gutxia-goko efektiboekiko gelaxkak iragazteko prozesua egin da, datuhoriek babestearren.

CASC (Computational Aspects of Statistic Confidentiality)Europako proiektuan garatu den Tau-Argus software espezifi-koa erabili da; Eustat lankidetzan aritzen da proiektu horretan.

Programa horrekin, lehen mailako gelaxken (onargarriak ezdiren balio-tartean daudenak) analisi esploratorioa egiten da,eta ezabatu egiten dira (lehen mailako ezabatzeak). Gero,gelaxken kopuru osagarri bat ezabatzen da, hala aurrekoak

36

En Gipuzkoa superan la media el Bajo Bidasoa con un 2% yDonostialdea con un 1,6%, tal vez motivados por la proximidadde la frontera. La participación en el sector pesquero de ungrupo de extranjeros importante también puede explicar estasproporciones ligeramente mayores.

Markina-Ondarroa y Plentzia-Mungia con cerca del 2% deextranjeros son la únicas comarcas vizcaínas que superan lamedia.

Sólo cuatro municipios superan el porcentaje medio europeo -4,9%-: Loiu con un 8,5% de sus 2.199 habitantes, Leza con un6,6%, Ubidea con un 6,2% y Yécora con un 5,8%.

De los municipios de 10.000 o más habitantes destaca el 2,4%de Vitoria-Gasteiz, el 2,2% de Getxo, el 2,1% de Bilbao, el 2%de Irun y el 1,8% de Donostia-San Sebastián, mientras que losotros 13 restantes se sitúan en la media o por debajo.

En sólo 15 municipios de los 250 que componen la C.A. deEuskadi no se ha censado un solo extranjero.

NOTA METODOLÓGICA

A) Anonimización de la información.

La tabla 6, dada su gran desagregación, ha sido sometida a unproceso de filtrado de casillas con efectivos de dos o menosunidades, de cara a la protección de dichos datos.

Se ha utilizado un Software específico llamado Tau-Argus, des-arrollado dentro del proyecto europeo CASC (ComputationalAspects of Statistic Confidentiality), en el que colabora Eustat.

Mediante este programa se realiza un análisis exploratorio deceldas primarias -aquellas que estarían dentro del rango devalores no admisibles-, se procede a su supresión -supresionesprimarias-, y posteriormente elimina un número suplementario

Proporción de la población extranjera sobre el totalpor municipio. 2001. (%) 16.

Biztanleria atzerritarraren proportzioaguztizkoarekiko udalerrika. 2001.(%)

Iturria / Fuente: Eustat. BEZV01 / CPV01

Page 33: Biztanleriaren eta Etxebizitzen zentsuak. Emaitzen ... · Lehen liburuki honetan, aspaldiko Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak 1981 argitalpenarekin hasitakoari jarraituz, emaitza

37

ezingo baitira kalkulatu guztizkoak edo azpiguztikoak (bigarrenmailako ezabatzeak) erabilita.

B) Udalerri desanexionatuak berreraikitzea.

Eustatek udalerri desanexionatuak berreraiki zituen udal bila-kaerak eta serieak ezarri ahal izateko, oraindik jatorrizko udale-rriaren zati zireneko zentsuetarako. Era berean, estatistikaondorioetarako, desanexioak jasan zituzten udalerriak berreginziren.

Hartara, bilakaera-tauletan, kasurako, Astigarragako, Forukoedo Altzagako informazioa azter daiteke, bai eta haien udalerrinagusienak ere, 1986an edo 1986 eta 2001 bitartean; izan ere,artean ez ziren erakunde independente.

de celdas con el fin de evitar que las anteriores puedan serrecalculadas utilizando totales o subtotales -supresiones secun-darias-.

B) Reconstrucción de municipios desanexionados.

A fin de poder establecer series y evoluciones municipalesEustat procedió a reconstruir los municipios desanexionadospara los censos en que aún formaban parte del municipio de ori-gen. Así mismo se rehicieron, a efectos estadísticos, los muni-cipios que sufrieron las desanexiones.

De esa manera en las tablas de evolución resulta posible anali-zar la información de, por poner unos ejemplos, Astigarraga,Forua o Altzaga, así como de sus municipios matriz, en 1986 odesde 1986 a 2001, cuando en el Padrón de esa fecha inicial,aún no eran entes independientes.