BIZKAIAN ELKARKETA-OAEGITEN DEN EREMU KO HITZ ...BIZKAIAN-0+-A ELKARKETA-OAEGITEN DEN EREMU KO HITZ...

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA-OA EGITEN DEN EREMUKO HITZ MAILEGATU ARRUNTAK AZKEN -0 ETA -UBOKALEI DAGOZKIELA, AZENTUA ERE GOGOAN HARTU-

RIK

Alfonso Irigoien

Arratian eta Mungian bildu ditudanak, -ikus oharrak azkenaldean-:

-u

abendu (Arr. abendue)abisu (Arr. abisue, pI. abisuek, Mung. abisue, pI. abisuek.)abogadu (Arr. abogadue, pI. abogaduek, Mung. berdintsu: abogadue, pI.

abogaduek.)abrigu (Arr. abrigue, pI. abriguek, Mung. berd.)agustu (Arr. agustue, Mung. agostue)ailto, (Arr. ailtue, pI. ailtuek, Mung. aItue, pI. aItuek)aiuntamintu (Arr. aiuntamintue, pI. aiuntamintuek, Mung. aiuntamen-

tue, aiuntamentuek)akabu (Arr. akabue, Mung. berd., Mung. akabukoa, akaburengokoa)akordu (Arr. akordue, Mung. berd., Arr. akorduen deuket orl)akullu (Arr. akullue, pI. akulluek, Mung. berd., baina -1- duela, eta ez -ll-)amerikanu (Arr. amerikanue, pI. amerikanuek, Mung. berd.)angeru (Arr. angerue, pI. angeruek, Mung. angerue)antoju (-j- = Ixl) (Arr. antojue, pI. antojuek, Mung. antojue)apellidu (Arr. apellidue, pI. apelliduek, Mung. berd.)arku (arkupe) (Arr. arkue, pI. arkuek, arkupetan, Mung. arkue, eta gai-

nerakoa berd.)armozu (Arr. armozue, pI. a1l11ozuek, Mung. armozue, pI. armozuek)asuntu (Arr. asuntue, pI. asuntuek, Mung. berd.)baju (-j-= Ixl) (Arr. biljue, pI. biljuek, Mung. berd.)banku (Arr. bankue, pI. bankuek, Mung. berd.)banu (Arr. banue, pI. banuek, Mung. banue, banuek)barkilleru (Arr. barkillerue, pI. barkl1leruek, Mung. berd.)barku (Arr. barkue, pI. barkuek, Mung. barkue, barkuek)barru (Arr. barrue, pI. barmek, Mung. berd.)bastu (Arr. bastue, pI. bastuek, baina baita bilstoa ere, Mung. bastoa, pI.

bastoak)basu, edatekoa (Arr. basue, pI. basuek, Mung. berd.)

538 EUSKERA - XXIX (2.a1dia)

damu (Arr. damue, Mung. berd.)depositu (Arr. depositue, pI. deposituek, Mung. berd., baina -tt- duela,

ez -to)deskalabru (Arr. deskalabrue, Mung. berd., 'asko, neurriz kanpo' zen-

tzuz ere bai)deskantsu (Arr. deskantsue, Mung. berd., Arr. deskantsue ere bai)despatxu (Arr. despatxue, pI. despatxuek, Mung. despatxue)diabru (Arr. diabrue, pI. diabruek, Mung. berd.)difuntu (Arr. difuntue, pI. difuntuek, Mung. berd.)diru (Arr. dirue, pI. diruek, Mung. dirue, dimek)drogeru (Arr. drogerue, pI. drogeruek, Mung. berd.)elementu (Arr. elementue, pI. elementuek, Mung. berd., ori dok elemen-

tuel)engaiiu (Arr. engaiiue, pI. engaiiuek, Mung. engaiiue, pI. engaiiuek).enkargu (Arr. enkargue, pI. enkarguek, Mung. enkargue, pI. enkarguek)enpatxu (Arr. enpatxue, pI. enpatxuek, Mung. enpatxue)enpeiiu (Arr. enpeiiue, pI. enpeiiuek, Mung. enpeiiue, pI. enpeiiuek)erloju (-j- = Ixl) (Arr. erlojue, pI. erlojuek, Mung. erlojue, pI. erlojuek)ernegu (Arr. emegue, emeguek, Mung. berd.)errastu (Arr. errastue, pI. errastuek, Mung. berd.)erregalu (Arr. erregalue, pI. erregaluek, Mung. berd.)erregu (Arr. erregue, pI. erreguek, Mung. erregue, pI. erreguek)erretratu (Arr. erretratue, pI. erretratuek, Mung. berd.)erru (Arr. errue, pI. erruek, Mung. berd., Arr. erruek ere esaten da)espillu (Arr. espillue, pI. espilluek, Mung. berd.)eskandalu (Arr., eskandalue, Mung. berd., 'asko')estamangu (Arr. estamangue, pI. estamanguek, Mung. berd.)estorbu (Arr. estorbue, estorbuek, Mung. estorbue, pI. estorbuek)firu (Mung. firue, pI. firuek, Arr. arie erabiltzen da)frutu (Arr. Jrutue, pI. frutuek, Mung. frutue, pI. Jrutuek)gallegu (Arr. gallegue, pI. galleguek, Mung. berd.)ganadu (Arr. ganadue, pI. ganaduek, Mung. ganadue, pI. ganaduek)garau (Arr. garaue, pI. garauek, Mung. garaue, pI. garauek)gastu (Arr. gastue, pI. gastuek, Mung. gastue, pI. gastuek)gertu (Arr. gertu dao)gobernu (Arr. gobemue, pI. gobernuek, Mung. berd., Arr. ganadue

gobernau; orrek ezteuko gobernurik)gorpu (Arr. gorpue, pI. gorpuek, Mung. berd., Arr. gorpuek ere esaten

da)goru (Arr. gome, pI. goruek, Mung. berd.)gradu (Arr. gradue, pI. graduek, Mung. gradue, pI. graduek)gustu (Arr. gustue, pI. gustuek, Mung. berd.) (baina hala ere eremu

horretarik kanpo dagoen Markina a1dean gusto izan erabiltzen da, hau da,gusto badozu..., espero izan erara)

infernu (Arr. infemue, pI. infernuek, Mung. berd.)inguru (Arr. ingurue, pI. inguruek, Mung. ingurue, inguruek)

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA -OA EGITEN... - Alfonso lrigoien 539

italianu (Arr. italianue, pI. italianuek, Mung. berd.) (-lia- = WaDjitanu (-j- = IxD (Arr.jitanue, pI.jitanuek, Mung. kittanue, pI. kittanuek)judegu (Mung., mendiaren izena)justu (-j- = IxD (Arr. justue, pI. justuek, artikulu gabe ere bai, Mung.

berd.)kantu (Arr. kantue, pI. kantuek, Mung. berd.)kanu (Arr. kaiiue, pI. kanuek, Mung. kanue, pI. kanuek)kargu (Arr. kargue, pI. karguek, Mung. k8rgue, pI. karguek, Arr. eiozu

orreri kargu)karnizeru (Arr. karnizeme, pI. karnizeruek, Mung. berd.)karteru (Arr. karterue, pi. karteruek, Mung. berd.)karu (Arr. karue, pI. karuek, Mung. karue, pI. kawek)kastigu (Arr. kastigue, pi. kastiguek, Mung. berd.)kasu (ein) (Arr. kasue, pI. kasuek, Mung. k8sue, pI. kasuek, Arr. kasuek

ere bai)katigu (egon,•••) (baina beste aIde batetik Arratian katigitu < katigatu;

berdin gertatzen da hurrengoetan bokalen asimilazioz: ikisi < ikasi, Mungianere ikisi; tiritu < tiratu, Mungian, ostera, tiretu; igirri < igarri / igerri, Mungian igerri; pixitu <pixatu, Mungian pixeu, -Arr. pixue, Mung. pixue-, izin< izan, Mungian izen, azkenengo honen erakoak aurreko silabako i- bokalaren eraginez -a- > -e- bihurturik dutela, kasuren batean -e- hori lehenagokoaez baldin bada; zaharrago dira, noski, izan, ikasi eta tiratu; igerri hitzaz ikusFHV, 2.8; beste kasuren batzu ere badira, hala nola, txiker / txikar, XVIgarren menderako Araban txikir forman agertzen dena, FHV, 2.2, eta igeri /igari, Araban, Markinan, Mondragoen, eta baita Lekeition ere, erabiltzen denigiri -Arratian eta Mungian uger-, FHV, 2.8, biak era horretako fenomenofonetikoaren hedadura zabalagoa zela adierazten dutenak)

katillu (Arr. katillue, pi. katilluek, Mung. berd.)katu (baina katakume) (Arr. katue, pI. katuek, Mung. berd.)kinu (ein) (Arr. kinue, pi. kiiiuek, Mung. berd.)kitu (Mung. kittu, Arr. berd., baina -t- duela, ez -tt-)klaru (ikusi,•••) (Arr. klawe, Mung. berd.)kuartu (Morgan koartu, kortue) (Arr. kwartue, pi. kwartuek, Mung.

berd.)koiu (koiu, Mung., berboa, inguruetan aldaerak baditu: koisu eta abar)koneju (-j- = IxD (Arr. konejue, pi. konejuek, Mung. berd.)konseju (-j- = IxD (Arr. konsejue, pI. konsejuek, Mung. berd.)kontu (Arr. kontue, pi. kontuek, Mung. berd.)kopau (Arr. kopaue, pI. kopauek, Mungian ez da erabiltzen)koru (Arr. korue, pI. koruek, Mung., korue, pi. koruek)kridu (Arr. kridue, pI. kriduek, Mung. kriadue, pI. kriaduek)kristinau (Arr. kristinaue, pI. kristinauek, Mung. berd.)kuadernu (Arr. kwadernue, pI. kwademuek, Mung. berd.)kuadru (Arr. kwadrue, pI. kwadruek, Mung. berd.)kuartillu (Arr. kwartillue, pi. kwartilluek, Mung. berd.)ladrillu (Arr. ladrillue, pI. ladrilluek, Mung. berd.)

540 EUSKERA - XXIX (2.aldia)

leku (Arr. lekue, pI. lekuek, Mung. berd.)lengusu (Arr. lengusue, pI. lengusuek, Mung. berd.)Iibru (Arr. librue, pI. libruek, Mung. berd.)luju (Arr. hijue, pI. IUjuek, Mung. lujoa, IUjoak)lutu (Arr. lutue, pI. lutuek, Mung. lutue, pI. lutuek)maisu (Arr. maisue, pI. maisuek, Mung. berd.)makulu (Arr. makulue, pI. makuluek, Mung. berd.mallu (Arr. mallue, pI. malluek, Mung. berd.)martillu (Arr. martiIIue, pI. martiIIuek, Mung. mallue)maskelu (Arr. maskelue, Artea-n maskiIIue, Zeanurin maskilue, Mun-

gian ez da erabiltzen)mediku (Arr. medikue, pI. medikuek, Mung. berd.)meritu (Arr. meritue, pI. merituek, Mung. berd., baina -tt- duela, ez -t-)minutu (Arr. minutue, pI. minutuek, Mung. berd.)modu (Arr. modue, pI. moduek, Mung. modue, pI. moduek)momentu (Arr. momentue, pI. momentuek, Mung. berd.)mundu (Arr. mundue, Mung. berd.)mutu (Arr. mutue, pI. mutuek.)ortu (Arr. ortue, 1?1. ortuek, Mung. ortue, pI. ortuek, Mung. berd.)ostatu (Arr. ostatue, pI. ostatuek, Mung. berd.)pagu (Arr. pague, pI. paguek, Mung. pague, pI. paguek, Arr. ori de

emondutsen paguel)palu (Arr. palue, pI. paluek, Mung. berd., lepoan palue)paradisu (Arr. paradisue, Mung. paradisue)pausu (Arr. pausue, pI. pausuek, Mung. pausue, pI. pausuek)pekatu (Arr. pekiltue, pI. pekatuek, Mung. berd.)peligru (Arr. peligrue, pI. peligruek, Mung. berd.)pentsu (Mung. pentsue, pI. pentsuek, Arr. prentsue, prentsuek)periodiku (Arr. periodikue, pI. periodikuek, Mung. berd.; -rio- = IrjoDpiku (Arr. pikue, pI. pikuek, Mung. pikue, pI. pikuek)pinu (Arr. pinue, pI. piiiuek, Mung. pinue, pI. pinuek)pixu (gauzek duten erortzeko joera eta bizitzeko lekua) (Arr. pixue, pI.

pixuek, Mung. pixue, pI. pixuek)porru (Arr. porrue, pI. porruek, Mung. porrue, pI. porruek)porteru (Arr. porterue, pI. porteruek, Mung. berd., beko porterue)portu (Arr. portue, pI. portuek, Mung. berd., Arr. portuek ere bai)pozu (beste leku batzuetako butzu / putzu, Mung. pozoa, pI. pozoak,

Arr. pozue, pozuek)puntu (Arr. puntue, pI. puntuek, Mung. berd., puntuen 'orain dela gutxi')sailtu (ein) (Mung. saltue, pI. saltuek, Arr. sailtue, sailtuek)sakristau (Arr. sakristaue, pI. sakristauek, Mung. berd.)santu (beste leku batzuetako saindu / sandu, Arr. santue, pI. santuek,

Mung. berd.)sapatu (Arr. sapatue, pI. sapatuek, Mung. berd.)segundu (Arr. segundue, pI. segunduek, Mung. berd.)seguru (Arr. segurue, pI. seguruek, Mung. segurue, pI. seguruek, baina

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA -OA EGITEN... - Alfonso Irigoien 541

seguroa, seguroak 'kalteak letozkeenerako aurretik diruaren truke egiten denedo diren akordioak')

siku (Arr. sikue, pI. sikuek, Mung. sikue, pI. sikuek)soldadu (Arr. soldadue, pI. soldaduek, Mung. berd.)solteru (Arr. solterue, pI. solteruek, Mung. solterue, pI. solteruek)sonbreru (Arr. sonbrerue, pI. sonbreruek, Mung. berd.)sonu (Arr. sonue, pI. sonuek, Mung. berd.)sosegu (Arr. sosegue, Mung. berd.)sotanu (Arr. sotanue, pI. sotanuek, Mung. berd.)sustu (Arr. sustue, pI. sustuek, Mung. berd.)tamanu (Arr. tamanue, pI. tamanuek, Mung. berd.)tanbolinteru (Arr. tanbolinterue, tanbolinteruek, Mung. berd.)tellatu (Arr. tellatue, pI. tellatuek, Mung. talletue, pI. talletuek)testigu (Arr. testigue, pI. testiguek, Mung. berd.)toreru (Arr. torerue, pI. toreruek, Mung. berd., baina, Arr. ori de Martin

torero, kanpoak ikusi ta etsera gero)tragu (Arr. trague, pI. traguek, Mung. trague, pI. traguek)trapu (Arr. trapue, pI. trapuek, Mung. trapue, pI. trapuek)tratu (Arr. tratue, pI. tratuek, Mung. tratue, pI. tratuek)zaku (Arr. zakue, pI. zakuek, Mung. zakue, pI. zakuek)zepillu (Arr. zepillue, pI. zepilluek, Mung. berd.)zeru (Arr. zerue, pI. zeruek, Mung. berd.)zirku (Arr. zi11l::ue, pI. zirkuek, Mung. zirkue, pI. zi11l::uek)zoru (Arr. zorue, pI. zoruek, Mung. berd.)

-0

amorildilo (Morgan) / amore (Mung. amorea, pI. amoreak)armario (Arr. armarioa, pI. armarioak, Mung. berd.)arraio (ze arraiol)asmo (Arr. asmoa, pI. asmoak, Mung. berd.; Arr. asmoak ere bai;

Aiiibarro-k ere horrela darabil, baina inoiz edo behin asmu ere bai)balio (Arr. balioa, pI. balioak, Mung. balioa, pI. balioak).barkillo Gatekoa) (Arr. ba11l::iIIoa, pI. ba11l::iIIoak, Mung. berd.)basto (Arr. bastoa, pI. bastoak, Mung. berd., Arr. bateko bastoa, Mung.

bateko bastoa, karta jokoari dagokiola)belauniko (Arr. belauniko, Mung. berd.)ber(t)so (Arr. bersoa, pI. bersoak, Mung. berd.)boto (Arr. bOtoa, pI. botoak, Mung. berd.)bizio (Arr. bizioa '(el) vicio', pI. bizioak, baina bizioak '(las) lombrices',

azentuan berezirik, Mung. berd.)buzo (Arr. buzoa, pI. buzoak, Mung. berd.)drogoso (Arr. drogosoa, drogosoak, Mung. berd.)errespeto (Arr. errespetoa, Mung. berd.)erretiro (Arr. erretiroa, pI. erretiroak, Mung. berd.)errezelo (Arr. errezeloa, pI. errezeloak, Mung. berd.)

542

da)

EUSKERA - XXIX (2.aldia)

faltso (Arr. faltsoa, pI. faltsoak, Mung. berd., Arr. faltsoak ere esaten

fresko (Arr. freskoa, pI. freskoak, Mung. berd., fresko dao)iarro (Mungian iarra, artikuluarekin iarrea, Arr. iarroa, pI. iarroak)iko (beste leku batzuetako biku, piko, eta abar; Arr. ikoa, pI. ikoak,

Mung. ikoa, pI. Ikoak)ioko (Arr. iokoa, pI. iokoak, Mung. berd., Arr. iokoak ere esaten da)jenero (j- = Ix I), Arr. jeneroa, pI. jeneroak, Mung. berd.)kaballo (Arr. kaballoa, pI. kaballoak, Mung. berd., hala ere zaldie hitza

ere ezagutzen da, pI. zaldiek, Mung. berd.)kalmoso (Arr. kalmosoa, pI. kalmosoak, Mung. berd.)kamino (Arr. kaminoa, pI. kaminoak, Mung. k3minoa, pI. kaminoak)kanpo (Arr. kanpoa, kanpoak, Mung. berd.)karamelo (Arr. karameloa, pI. karameloak, Mung. berd.)karramarro (Arr. karramarroa, pI. karramarroak, Mung. karramarroa,

pI. karramarroak)karro (Arr. karroa, pI. kSrroak, Mung. berd.)katarro (Arr. katarroa, pI. katarroak, Mung. katarroa, pI. katarroak)katoliko (Arr. katolikoa, pI. katolikoak, Mung. berd.)kilo (Arr. kiloa, pI. kiloak, Mung. berd.)kilometro (Arr. kllometroa, pI. kllometroak, Mung. berd.)koxo (Arr. koxoa, pI. koxoak, Mung. berd.)kredo (Arr. kredoa, pI. kredoak, Mung. berd.)kutxillo (Arr. kutxilloa, pI. kutxilloak, Mung. berd.)latro. (Arr. latroa, pI. latroak, Mung. laratroa, laratroak)Iinbo (Arr. linboa, elizaren bidez, Mung. berd.)lino (Ari' linoa)Iisto (Arr. Iistoa, pI. listoak, Mung. berd.)Iitro (Arr. litroa, pI. Iitroak, Mung. berd.)majo (j- = Ixl), Arr. m8joa, pI. m8joak, Mung. berd., majo dabil)makallao (Arr. makallaoa, pI. makallaoak, Mung. makalloa, makalloak)mando (Arr. mandoa, pI. mandoak, Mung. berd.)mantso (Arr. mantsoa, pI. mantsoak, Mung. berd., Arr. mantsoak ere

esaten da)metro (Arr. metroa, pI. metroak, Mung. berd.)misterio (Arr. misterioa, pI. misterioak, Mung. berd.)moko (sudurretakoa) (Arr. mokoa, pI. mokoak, Mung. berd.)moro (Bizkaian lehenago mauru erabiltzen zen, egungo egunean arkai

koa; Arr. moroa, pI. moroak, Mung. berd.)morrosko (Arr. morroskoa, pI. morroskoak, Mung. berd.)nabo (baina baita arbi ere, batez ere konposatuetan; Arr. naboa, pI. na

boak, Mung. berd.)nano (Arr. nanoa, izengoitia, baina baita enanue, pI. enanuek ere, Mun

gian bezalatsu)numero (Arr. numeroa, pI. numeroak, Mung. berd.)obispo (Arr. obispoa, pI. obispoak, Mung. berd.)


0110 (Arr. olloa, pI. olloak, Mung. berd.)orio (Arr. orioa, pI. orioak, Mung. orioa)ostiko (ostikope) (Arr. ostikoa, pI. ostikoak, Mung. berd.)pago (zuhaitza) (Arr. pagoa, pI. pagoak, Mung. berd.)paiaso (Arr. paiasoa, pI. paiasoak, Mung. berd.)pandero (Arr. panderoa, pI. panderoak, Mung. berd.)pasillo (Arr. pasilloa, pI. pasilloak, Mung. berd., Arr. etseko pasilloa)posporo (Arr. posporoa, pI. posporoak, Mung. berd.)potro (pluralean erabiltzen da; Arr. potroak, Mung. berd.)potxingo (Arr. potxingoa, pI. potxingoak, Mungian ez)preso (Arr. presoa, pI. presoak, Mung. berd.)purgatorio (Arr. purgatorioa, Mung. berd.)puro (zigarroa) (Arr. puroa, pI. puroak, Mung. purue, pI. puruek)ruso (Arr. rusoa, rUsoak, Mung. berd.)sano (Arr. sanoa, sanoak, Mung. berd., sanD ona da)sapo (Arr. sapoa, pI. sapoak, Mung. berd.)solo (beste leku batzuetako sorho I soro,' Arr. soloa, pI. soloak, Mung.

berd.)solomo (Arr. solomoa, pI. solomoak, Mung. berd.)tabako (Arr. tabakoa, pI. tabakoak, Mung. berd., asko esaten da taba-

korrie).teatro (Arr. teatroa, Mung. berd.)telefono (Arr. telefonoa, telefonoak, Mung. berd.)temoso (Arr. temosoa, pI. temosoak)terreno (Arr. terrenoa, pI. terrenoak, Mung. berd.)tiro (Arr. tiroa, pI. tiroak, Mung. berd.)tonto (Arr. tontoa, pI. tontoak, Mung. berd.)tornillo (Arr. tomilloa, pI. tomilloilk, Mung. berd.)toro (zezen ere zabal dabil; Arr. toroil, pI. toroilk, Mung. berd.)tripekallo (Arr. pI. tripekalloak, Mung. berd.)tronko (Arr. tronkoa, pI. tronkoilk, Mung. berd.; trongoil ere entzun izan

dut)txino (Arr. txinoa, pI. txinoak, Mung. berd.)txoko (Arr. txokoa, pI. txokoak, txokoa ere bai, Mung. txokoa, pI. txo-

koak) .txurro (Arr. txurroa, pI. txurroak, Mung. berd.)zakuto (Arr. zakutoa, pI. zakutoak, Mung. berd.)zelo (Arr. zeloa, pI. zeloak, Mung. berd.)zemento (Arr. zementoa, zementoak, Mung. berd.)zigarro (Arr. zigarroa, pI. zigarroak, Mung. berd.)

Beste zenbait hitz -0 eta -u dutenak akabuan.

-uamu (Arr. amue, pI. amuek, amue, amuek ere bai, Mung. amue, pI.

amuek)


amurru (Arr. amurrue, pI. amurruek, Mung. amorrue, pI. amorruek)antzu (Arr. antzue, pI. antzuek)bariku (Arr. barikue, pI. barikuek, Mung. berd.)basamortu (Arr. basamortue, pI. basamortuek, Mung. basamortue,

basamortuek)berandu / belu (denborari dagokiola; Arr. berimdu; berandu dator,

Mung. belu dator)buru (Arr. burue, pI. buruek, Mung. berd.)durundu (Arr. durundue, pI. durunduek, Mungian ez)esku (Arr. eskue, pI. eskuek, Mung. berd.)itsu (Arr. itsue, pI. itsuek, Mung. berd.)keskallu (Arr. keskilllue, pI. keskalluek, Mung. kiskiIlue pI. kiskiIluek)kuku (Arr. kukue, pI. kukuek, Mung. berd.)miru (Arr. mirue, pI. miruek, Mung. berd.)mosu (Arr. mosue, pI. mosuek, Mung. mosue, pI. mosuek)narru (Arr. narrue, pI. narruek, Mung. berd.)negu (Arr. negue, pI. neguek, Mung. berd.)ordu (Arr. ordue, pI. orduek, Mung. berd., baina batzuetan orduek ere

bai)sagu (Arr. sague, pI. saguek, Mung. berd.)su (Arr. sue, pI. suek, Mung. berd.)txistu (Arr. txistue, pI. txistuek, Mung. berd.)txu (Arr. txue, Mung, txistue, ahoan izaten dena)umetxu (ume + -txu, erdaraz ere la amachu de Begofia eta horrelakoak

erabili ohi dira apezen artean; Arr. umetxue, pI. umetxuek, Mung. berd.)

-0

ago (Arr. agoa, pI. agoak, Mung. berd.)albo (Arr. alboa, pI. alboak, Mung. berd.)apo (Arr. apoa, pI. apoak)ardao (Arr. ardaoa, pI. ardaoak, Mung. ardaua, diptongoa -au erara egi-

nik)arito (Arr. aritoa, pI. aritoak, Mung. arittoa, arittoak)arlo (Arr. arIoa, pI. arIoak)arrano (Arr. arranoa, Mung. berd.)arro (Arr. arroa, pI. arroak, Mung. berd.)arto (Arr. artoa, pI. artoak, Mung. berd.)artxo (Arr. artxoa, pI. artxoak, Mung. berd.)asto (Arr. astoa, pI. astoak, Mung. berd.)atso (Arr. atsoa, pI. atsoak, Mung. berd.)atzo (denborari dagokiola: Arr., Mung.)auspo (Arr. auspoa, pI. auspoak, Mung. berd.)auzo (Arr. auzoa, pI. auzoak, Mung. berd.)barakarro (Arr. barakarroa, pI. barakarroak, Mung. barea pI. bareak)baso (Arr. basoa, pI. basoak, Mung. berd.)


bero (Arr. beroa, pI. beroak, Mung. berd.)beso (Arr. besoa, pI. besoak, Mung. berd.)bizerdo (Mung. bizerdoa" Arr. ez da erabiltzen)ego (Arr. egoa, pI. egoak, Mung. berd.)eltxo (Arr. eltxoa, pI. eltxoak, Mung. berd.)erro (Arr. erroa, pI. erroak, Mung. berd.)garo (Arr. garoa, pI. gar6ak, Mung. berd.)garriko (Arr. garrikoa, pI. garrikoak, nongoa den adierazten baldin

bada, baina sustantiboa denean garrlkoa, pI. garrikoak, Mung. berd.)gero (denborari dagokiola: Arr., Mung.)gexo (Arr. gexoa, pI. gexoak, Mung. berd.)gixajo (-j- = Ixl) (Arr. gixiljoa, pI. gixajoak, Mung. berd.)gogo (Arr. gogoa, pI. gogoak, Mung. berd.)gorringo (Arr. gorringoa, pI. gorringoak, Mung. berd.)gorroto (Arr. gorrotoa, Mung. berd.)gozo (Arr. gozoa, pI. gozoak, Mung. berd.)itano (Arr. itano, Mungian ez)itseso (Arr. itsesoa, itsesoak, Mung. itxosoa)izeko (Arr. izekoa, izekoak, Mung. ixekoa, pI. ixekoak)kako (Arr. kakoa, pI. kakoak, kBkoak ere bai, Mung. berd.)kokolo (Arr. kokoloa, pI. kokoloak, Mung. berd.)kolko (Arr. ko!koa, pI. ko!koak, Mung. berd.)lauo (Arr. lauoa, pI. lanoak, Mung. berd.)lapiko (Arr. lapikoa, pI. lapiko8k, Mung. berd.)lasto (Arr. lastoa, pI. lastoak, Mung. berd.)lelo (Arr. leloa, pI. leloak, Mung. berd.)lepo (Arr. lepoa, pI. lepoak, Mung. berd.)10 (Arr. loa, pI. loak, Mung. berd.)memelo (Arr. meme:oa, Muilg. berd.)moltzo (Arr. moltzoa, pI. moltzoak, moltzoak ere bai, Mung. moltzoa,

moltzoak)mordo (Arr. mordoa, pI. mordoak, Mung. mordoa, pI. mordoak)mozolo (Arr. mozoloa, txoriari mozolloa, Mung. mozoloa)mutiko (Arr. mutikoa, pI. mutikoak, Mung. berd.)neskato (Arr. neskatoa, pI. neskatoak, Mung. berd.)ollasko (Arr. ollaskoa, pI. ollaskoak, Mung. olloskoa, pI. olloskoak)010 (Arr. 0103, pI. oloak.ondo (Arr. ondoa)orpo (Arr. orpoa, pI. orpoak, Mung. berd.)oso (Arr. osoa, pI. osoak, Mung. berd.)otso (Arr. otsoa, pI. otsoak, Mung. berd.)papao (Arr. papaoa, Mung. berd. -au- eginik, Arr. papaoa ere bai)perretxiko (Arr. perretxikoa, pI. perretxikoak, Mung. berd.)pillo (Arr. piIIoa, pI. pilloak, Mung. berd.)sendo (Arr. sendoa, pI. sendoak, Mung. berd.)talo (Arr. ta103, pI. taloak, Mung. berd.)


txalo (Arr. txaloa, pI. txaloak, Mung. berd.)txotxolo (Arr. txotxoloa, pI. txotxoloak, Mung. berd.)uso (Arr. usoa, pI. usoak, Mung. berd.)zapasto (Mung. zapasto)zarzaro (Arr. zarzaroa, Mung. zartzaroa)zintzo (Arr. zintzoa, pI. zintzoak, Mung. berd.)zoro (Arr. zoroa, pI. zoroak, Mung. berd.)zorro (Arr. zorroa, pI. zorroak, Mung. berd.)zozo (txoria; Arr. zozoa, pI. zozoak, Mung. berd.)zulo (Arr. zUloa, pI. zuloak, Mung. berd.)zuringo (Arr. zuringoa, pI. zuringoak, Mung. berd.)

Oharrak

Hemen hartu dugun eremu geografikoan ez dira z eta s bereizten, ezta tzeta ts ere, nahiz eta ohizko ortografiaren arauera izkribatu izan diren, eta,horrela, nahasi gabe ahoskatzen dituzten beste alderdi batzuetako euskalkietan egiten den erara aIdatu dira hona bai batzuek eta bai besteak.

Andoni Kaiero-k zerrenda osoa ikusmiratu du eta Mungiako euskararenlekukotasuna eman dezakeen aIdetik oharrak eginik ontzat hartu duo Hitzakerabiltorduan Arratiatik hara ez dago aide handirik. Arratiako zerrenda, ostera, Zeanurikoa den Basilio Pujana-ri erakutsi diot eta hark ere ontzat emanduo

Alboan hitz bakoitzaren erabilera nola den azaldu da azentuaren berriere emanik. Batez ere Mungiakoaren ondoan berd. dioenean 'berdintsu' esannahi du, eta Arratian singularrean usoa, barrue, eta abar, tipokoak direneanMungian esaten den usoa, barrue, eta abarri dagokio, baina taloa, taloak, etaabar, direnean, antzera esaten dira alderdi bietan, eta baita barruek, eta abar,pluralak direnean ere.

Honen ondoan zenbait hitzen sonogramak ematen dira, intensitatearenlerroa ere badutela, eta batean frekuentzia-formanteen analisia agertzen daeta bestean armonikoena. Gorago aipatu diren B. Pujana eta A. Kaiero-k,bakoitzak bere hizkeran, ahoskaturikakoak dira. Lehenengoari RP. jarri zaioeta bigarrenari A. K. Denbora segundu-zentesimatan markatzen da. Deustuko Unibertsitatean egin ditut bertan dugun fonetikazko laborategian.

Bilbon, urtarrila 1984.


~

~

~

d

c

~

~ ~

.-0:.b


a)

~

L~

~

~

C-

d

c:r"

- ~~

".c,~

cU

'i

,~

'cS

r'

~

0\


E

·····W;Jf;,;·····-··---· - .------

II~ 'I~. .\'.'1,.

'....~:J'.

-.-...- ....-..- ..--.------..+----f-

rIlI~.

1

-L··· ,- ·!t-_··-, .----- -lk-··-·---- -I .

~"''', I',ur,lI_

t J....l'-~~---------4--

550

,.nrI I .If·

• i'~ ~~;t)-' ._. ; ..t: l

,. .~"-'

••,I,..Il1


I

,·llflti" ;Ii"'lj!ih!¥1lII! .H . ,ii;j!'!~ 1:1;~I~. ."1'

I'

;,/

.,4 rii'~

~

~

cJ

>'

~

.. ~t , ,.

....-:--~.~

,."k-

. ,I''''

JL

cJ$

1-<d

s:d

~

E ~ ~". 4r" ~

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA -OA EGITEN... - A1fonso Irigoien

~----:"'-"..J{JL.._---_.-----I----+_

I---~J_--'C.:..------

~--------------_.--11-------1-

i:l'~~....."'w...

• '0:«: .I ~''''J~

,.~ .........-, -._I__ -. __-~-- -.I

551

o


o

0

r<y

,1"111'

I:l

............~

'~I

:£

~

.;S

)4

f--IIII

l.--

L~--~' :i+4)j

I ~.,~ ...-1---',1 11

~ ,,;,....l~'

l(==~--=--I ""'I~: ,~!t

:,'t ..,I"

~ ~;1' ;jIT...';~-;-.~ _

1 __ I'''.,. _

L--- ------{I • .1 ,-

rh -! . /.I!~,!",- . _


:/...~.,...----~._ ---",--_._-_.-

,I i i't'! I~J'\

d


I~I

"''''':'~I' f!'

'11 '~~ IJ. 1'-,

'I ~ ,IP'

I I,'""/Joll, ..

':(t'~" ,

W, .1.:.,,'11.•., 'X"'r,IJ).

, "r"1 '....I, "

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA -OA EGlTEN... - Alfonso Irigoien 557

.. ;r

., ,) ,....__.' ---~.--\-.-_._------_._-_.. -, I,

:' I..!~ I",. "!!l::'

----. ----, ..;......l-.iL---.----------

(~---~.,.........I~ IJ 11·

f------ .f.-t~- ------I ~I ~t---- ._-_.-_._.'......- -'t~·------ ------- ---

- W·1".....IH4,~J:, .,

!I'Yi'___.I. .JIL.> _,[~

I!i::i~,

~

5

~

~

d

....:,.

.J)

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA -OA EGITEN... - Alfonso Irigoien

- f~r i.

~IS. ~\I---~--_._,.._'--- - ._, .---.-.',.

I

I ';~

:i ,"-,. ~~'-- _..• _ ..

..~ ..~....-1/1,

I "." .....~

; '1:'

559

560

II\

. E'J1....,.......11; ..



: I··~I 'f~:I , ::lIWr- --------orr ·--·---- .- ._- ..- .l_ ./.,..."....1;.. •

I(~-~-~_--IL~. . __ ...••

I ~li:'Il:~.~~ .~~---- --- ~.~-........I '"K~~~ ~ -.-I ·-."j....I"JI I, ••, ...

r --1'1\~ -- ~.~ .

\

561


I


~#-- _._---- -----_...__._.----- _. ---_.

563

II~._--

I~.__ .

l.~I,~ ~~I

~

II

H..fI

... '------ .---" --.-....-- · .. ·+ ..·.. --·'''''4

.i;";'--- ------ ..'1 ,..........:-,•

• "'" i11

~ ::>


............11........ .\ .I .• •........,.......-=1,

.I .1.,"l "JJf"

BIZKAIAN ·0 + ·A ELKARKETA -OA EGITEN... - Alfonso lrigoien

- r····-- -.- -.-..------.... . --11(...

..'-~~------ ......- .....

t-_.._ ~:- __ ._--_.- _.._.... . . __ ..

. '11'1 .."'~...........~,...0;; ~"',

..+ _..+---_ -- ...,.,~ "',,..,......

565

i

i~

..-0


I~~~~ i

iI. Y.

1,I

!.II

1,;~, I,

i~'~

." .....", '...··',.·'M ~'"


I~

.' ~

------_. -~--_._--

. ··v

~---::JiP~--------------

I I.~.I~~--------- -- ------L .v...""","w..

-----~_.~-- - - - ---- - -------

L-.11······, tit___I-':~--,~~_-


d

I

I lit. ,I

1'1

. )~"'" .,"",I

o

;F- f--~-----------+----l----"c~

o..

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA -OA EGITEN... - A1fonso Irigoien 571

it·

\1"'~I,

ijl!I

_.._--'¥-

-----------_.._- -----

j I "IftI+..f~~~.

---.--:-~-=~._-_.~_._- -_.__._------- ---,,--_._---

f-.....------------- ---_.

f---.......,...---.----------- --"--'-


•or>

~I",I

, ,,"'--~ .


-----'Il- ---- ---• ,I


.~

I \t

I

1'1I I' •

I ., 11~"I"'JM>'"''''''


,I;: 'l'It .~ . .

.,...-...........


" :,.;,.) ....11...,1

, I-""'I'\.,;i"" ....::;,;·::" """.

;:::::;i:ii~~;i•,,·:·::::,!~;~~~;t:~::: ',.:,:::::...,.""", .

·".l~'.' "',, ..~,~' -,t,,',


".1 "' ..

'0

---- ---"1'1~'~

~U"

---1-- ------ --- ,c..---J-'~-----

I '~' ':t" ." .

I ,""'I'

-f_-, r"

"


, ",,,,~,,.,, .

:f:. , .....;..' , ..

·fr""


.,.:Yl' j

, 'I'•I' ,I",tt·,...••

~ c......." ""..",,-i '~f...,.•:....

ilb.1"'.-........,,'.,,,,I' ,1(.,,",-

~"'{

",--,~ r:"::,.1,'. ~........I"l'!' ...... .I,...,~,,_.

IlIl'l~ ..."'-0 ••

,ii

r I

580

... I...,,....~·. It':' t... t

, ~I, ,~,j,~., 1"'"

(11·., .....,...

I ..I'.....f· . I··JI·~~I .,/ ....1...."'....,

•••~.,.....; ,I.

~.,.'..,.."..'....'. "I'l"~..."'...,,,............,.

i."_,,,•• .' .... It'

I' •ftlll~',V .... '

..",..•.., ,

."'.,..,~,,~, ,....."" .."., ,'"


o


to·:'I.;}~;<I'

-+t- .- 'tiu',.."Y~ :l

-..../!..,...-......1.....-; t I(" .. ~

(>

-.1.-... ...." .....~.':.I~

","'I/':

, 'H',,', 'pr

11I~\'.

",","~~;~

~../- «l?' I --.J

,;'jltll!ii:=-I'~J:__ :i

r, ,..,. .~

... ,~1JJIl

~

0It· ....

·-r(l.!!!~:!:

,.~"...'.....,......

i .~I';,..',',.-" ~

1'~'>'-1I .., /,

I


r--------=~---.',."j,-..

---.--i~.---------- -----'II"'~I

-------------_f__

-.,---.- -----..-.------i--..-i-

'1\, ..,.................~_.

--- ..•_--_._.- ~ --

r- --- -- --~ ;t1--I • I

l.... . -- --- 11-..oJo'

583

/'Q.:

"i~""·1- -

" ..1,..1":I~


r:~

.'<"_~;:11~",' h

,,;..

~'l..;1,'("t2

'

,.~ ,

r'''''''iI , 0

: " 'f,Jl .'Ic..,,~

:( I',o'

4,(


;~I"';"/t''t

itt ".--~ .. I

,~;f;;",'

: j;iU"I~;'

la,)I

!~

jcl

1'-.djO)

I

N

586

',I,rI I ,"IIV·······

- , ...."""..;:;....I ":--, ~/·

• t' ,I ~" ,J•• f

:,t'1:'-

-t·=:>-'.', ... ,".,.,.'........ I

0 111 "..... '

EUSKERA ~XXIX (2.aldia)

,.!ffli':,1j ;~&l;. J.i!' ;.....aIi- (,,,,.,(!,


.• ~

10

""')00

'~\~

C'")

,...tL.,~

,"if· "

I' 1

588

iI'~',(

-- -~'~;I'"


BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA "OA EGITEN... - Alfonso Irigoien

~,\....I .""'- ... '_.--r:~.

I '-...

,.-7I

589

-0.:

.~

• .J

o

d


:III.:ZL..'~'I.J.1rt

590

BIZKAIAN -0 + -A ELKARKETA -OA EGITEN... -Alfonso Irigoien

IljJ'~I

~----------

-it-.>-- >----. I\"'~-.-----.._---- -

'.""....,..t .-"rtJiII'

--·---~r......... -:--_.----'~ ..~~

... ,.I~.I.

,+ -~. • ' "

591

592

11.. ~,.~',' ,.......I ,)'1' ,

1\1

1

. i~~.' If In

"(~ ..

. • "j',.'l!"'.)l

,,*·1



o

Q

"/,

Jl---

BIZKAIAN ELKARKETA-OAEGITEN DEN EREMU KO HITZ ...BIZKAIAN-0+-A ELKARKETA-OAEGITEN DEN EREMU KO HITZ...

Documents

Transcript of BIZKAIAN ELKARKETA-OAEGITEN DEN EREMU KO HITZ ...BIZKAIAN-0+-A ELKARKETA-OAEGITEN DEN EREMU KO HITZ...