BIG DATA KUDEATU ETA USTIATZEKO TRESNAK · Definizioa eta ezaugarriak Nahiz eta Big Data...

Argitalpen honek UPV/EHUko Euskararen eta Etengabeko Prestakuntzaren arloko

Errektoreordetzaren laguntza izan du

ISSN 2603-8900

BIG DATA KUDEATU

ETA USTIATZEKO

TRESNAK

Egileak

LEIRE URCOLA CARRERA LEIRE ALDAZ ODRIOZOLA

EUSKARAREN ETA ETENGABEKO

PRESTAKUNTZAREN ARLOKO

ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA

3

Edukia Aurkezpena ................................................................................................................................... 5

1. Big Data: datu kopuru handiak ............................................................................................. 7

1.1. Definizioa eta ezaugarriak ............................................................................................. 7

1.2. Datu masiboen iturburuak ............................................................................................ 9

1.3. Datu masiboen erabilera enpresan ............................................................................. 10

1.4. Datu masiboak aztertzeko teknologiak ....................................................................... 11

1.5. Business Intelligence egiteko bulegotika-soluzioak .................................................... 13

2. Power Pivot erabiltzaile-interfazea ..................................................................................... 15

2.1. Power Pivot osagarriaren instalazioa .......................................................................... 16

2.2. Power Pivot-en erabilgarri dauden aukerak ............................................................... 17

3. Datu-eredua ........................................................................................................................ 19

3.1. Jatorri ezberdineko datuak erantsi (datasets) ............................................................ 19

3.1.1. Datuak datu-base batetik inportatu ........................................................................ 19

3.1.2. Datuak kalkulu-orri batetik inportatu ..................................................................... 24

3.1.3. Taula-formatua daukaten datuak inportatu ........................................................... 25

3.2. Erlazioak sortu ............................................................................................................. 27

3.2.1. Inportatutako datuen artean erlazioak sortu .......................................................... 27

3.2.2. Power Pivot-eko diagrama-ikuspegiaren bitartez erlazio bat gehitu ...................... 30

4. Datuen esplorazioa, taula eta grafiko dinamiko bitartez .................................................... 34

4.1. Datuen analisi dinamikoa ............................................................................................ 34

4.2. Taula dinamikoa diseinatu .......................................................................................... 34

4.3. Grafiko dinamikoak sortu ............................................................................................ 36

4.4. Taula eta grafiko dinamiko aukerak ............................................................................ 37

4.5. Datu-segmentazioa taula eta grafiko dinamikoetan ................................................... 39

4.6. Denbora-eskalak taula eta grafiko dinamikoetan ....................................................... 40

5. KPI (Key Performance Indicators) neurriak ......................................................................... 42

5.1. Neurri motak ............................................................................................................... 42

5.1.1. Neurri inplizituak ................................................................................................. 42

5.1.2. Neurri esplizituak ................................................................................................ 42

5.2. Neurriak vs zutabe kalkulatuak ................................................................................... 42

5.2.1. Noiz erabili neurriak vs zutabe kalkulatuak ......................................................... 42

5.3. Neurri esplizituak nola sortu ....................................................................................... 43

5.4. KPI (Key Perfomance Indicator) bat nola sortu ........................................................... 44

6. Hierarkiak ............................................................................................................................ 46

6.1. Hierarkia kontzeptua eta erabilgarritasuna ................................................................ 46

4

6.2. Hierarkia bat sortu ...................................................................................................... 46

6.2.1. Kirolerako hierarkia sortu .................................................................................... 48

6.2.2. Lekuarentzat hierarkia sortu ............................................................................... 48

6.2.3. Hierarkiaren erabilera taula dinamikoetan ......................................................... 50

7. Perspektibak ........................................................................................................................ 54

7.1. Perspektibetara sarrera ............................................................................................... 54

7.2. Perspektiba bat sortu .................................................................................................. 54

8. DAX lengoaia ....................................................................................................................... 55

8.1. DAX kontsulta-lengoaiara sarrera ............................................................................... 55

8.2. DAX funtzioen berezitasunak ...................................................................................... 55

8.3. DAX formulen sintaxia ................................................................................................. 55

8.4. DAX funtzioak .............................................................................................................. 56

8.5. Datu-eredua hedatu, zutabe kalkulatuak erabiliz ....................................................... 58

9. Bibliografia .......................................................................................................................... 64

5

Aurkezpena

Gaur egun, datu kopurua era ikusgarrian ari da handitzen. Egunero datu kopuru izugarria sortzen

da, makina bat joera teknologikoren ondorioz neurri handi batean. Joera horien artean

nabarmendu behar dira, besteak beste, sare sozialak, konputazioa hodeian (cloud computing),

banda-zabaleraren hazkundea eta Internet konexioen kostu-murrizketa, gauzen Interneta eta

geolokalizazioa. Teknologia horiek indarrez sartu dira, oro har, gizartean eta, bereziki, enpresa

zein erakundeetan.

Enpresa-eremuan, datu kopuru handi edo Big Data hau erabakiak hartzea hobetzeko erabil

daiteke. Baina negozio-adimenean (Business Intelligence) erabiltzen diren ohiko tresnek datu

masibo horiek biltegiratu eta aztertzeko mugak dauzkate. Beraz, ezinbestekoa izango da datu

horiek biltegiratu eta analisi egokia egitea ahalbidetuko duten tresna berriak erabiltzea.

Liburu honen helburua da bulegotika-ingurunean datu kopuru handiak biltegiratu eta aztertzeko

aukera eskaintzen duen tresna bat ezagutzera ematea: Power BI, zehazki. Business Intelligence

(BI) soluzio hori era integratuan erabil daiteke Microsoft-en bulegotika suitearekin. Software

hori Microsoft Excel-en beste osagarri bat bezala aurkezten da, eta lau osagai ditu: Power Query,

Power Pivot, Power Map eta Power View. Osagai horien artean Power Pivot da datu kopuru

handien analisi eta ustiaketara zuzendutako osagarria, eta, ondorioz, hori izango da liburu

honetan xehetasun-maila handiagoan deskribatua.

Dokumentuak honako egitura hau dauka. Lehenik, Big Dataren ezaugarri nagusiak deskribatzen

dira. Jarraian, BI tresnak erabiliz erabakiak hartzea hobetzeko joera berriak aipatzen dira.

Ondoren, Power BI tresna aurkezten da. Eta, azkenik, Power Pivot osagarriak biltzen dituen

aukera ezberdinak xeheki deskribatzen dira.1

1 Liburuan proposatutako kasu praktikoen pausoak jarraitzeko, gomendagarria da Microsofteko baliabideen web-orrian eskura daitezkeen adibide-artxiboak deskargatzea.

7

1. Big Data: datu kopuru handiak

Atal honetan, datu masiboen ezaugarri nagusiak eta beren datu-iturburuak deskribatuko dira.

Era berean, agerian jarriko da enpresa-mailan duten eragina.

1.1. Definizioa eta ezaugarriak

Nahiz eta Big Data terminoaren definizioan erabateko adostasunik ez dagoen, definizio gehienak

bat datoz alderdi batzuei dagokienez. Alderdi horiek aipamena egiten diete datu kopuru handiari

eta bere hazkunde esponentzialari, datu-iturburuei, eta, enpresa zein erakundeek ahalik eta

onura handiena eskuratu ahal izan dezaten, datu hauek jaso, biltegiratu eta aztertzeko duten

beharrari.

Jarraian, termino hau deskribatzeko erabili diren definizioak erakusten dira:

Merv-en (2011) arabera, «Big Datak erabilera orokorreko hardware-inguruneen eta datuak jaso,

kudeatu eta prozesatzeko software-tresnen irismena gainditzen du».

McKinsey Global Instituteren (2011) definizioak honela dio: «datu multzo honen neurria, datuak

jaso, biltegiratu, kudeatu eta aztertzeko ohiko datu-baseen software-tresnen gaitasunaren

gainetik dago».

Gartner aholkularitzak (2011) honela adierazten du: «Big Data dira hiru ezaugarri nagusi

dauzkaten datu multzo handiak: kopurua, abiadura eta aniztasuna».

Bere aldetik, IDC teknologia-aholkularitza (2012) harago doa honako hau esaten duenean: «Big

Datak negozioak benetan eraldatzea espero da, teknologiaren eta arkitekturaren belaunaldi

berria deskribatzen baitu. Hauek diseinatu dira aniztasun handiko datu kopuru oso handietatik

balio ekonomikoa ateratzeko, informazioa oso abiadura altuan jasoz, aurkituz edota aztertuz.

Hortik, Big Dataren 4 V-ak ondorioztatzen dira». Zehatzago, bere lau ezaugarri bereizleak

aipatzen dira: kopurua (Volume), abiadura (Velocity), aniztasuna (Variety) eta egiatasuna

(Veracity).

Definizio horiek jasotzen dituzte Big Data zehazten duten dimentsio nagusiek.

Kopurua da Big Dataren ezaugarri nagusia. Azken urteetan, datu kopuru ikaragarria sortu,

biltegiratu eta kudeatu da. Bai etxeko erabiltzaileek eta bai enpresa zein erakundeek datu

kopuru izugarriak sortu, irakurri, biltegiratu, kudeatu eta aztertzen dituzte. IDC aholkularitzak

(2011) egindako ikerketa batek ondorioztatzen du informazio kopuruak abiadura ikusgarrian

jarraitzen duela handitzen, eta hazkunde hori negozioen eta gizartearen alderdi guztiak ari dela

eraldatzen. IDC aholkularitzak 2020rako sortutako datuen hazkundea aurreikusten du, 40

zettabytera iritsiz.

The Economist aldizkari ekonomikoak (2010) baieztatzen du informazioak urritasunetik super-

ugaritasunera eboluzionatu duela; eta onura handiak ekarri dituela, baina baita buruhauste

handiak ere. Bere artikuluan neurri unitate berria erakusten du, yottabyte (YB), eta onartzen du

handiegia dela imajinatu ahal izateko (Ikus 1. taula).

Bere aldetik, abiadurak datuak sortu eta erabiltzeko azkartasuna adierazten du. Mugitzen diren

datuen kontzeptuari aplikatzen zaio abiadura, hau da, datuen jario-abiadurari. Ezaugarri horren

8

garrantzia geroz eta handiagoa da, sarritan, erabakiak hartzea hobetzeko, denbora errealean

gauzatu behar baitira datuen prozesaketa eta analisia (Aguilar, 2014).

Hirugarren ezaugarri bereizlea aniztasunari dagokio. Mota ezberdineko datu kopuru handi

batek osatzen du Big Data, eta honako kategoria hauek bereizten dira bertan:

- Datu egituratuak. Formatu edo eskema finkoa duten datuak dira, eremu finkoak

dauzkatenak. Datu horiek datu-base erlazionaletan, kalkulu-orrietan eta taula-egitura

daukaten datu-artxiboetan biltegiratzen dira.

- Datu erdi-egituratuak. Datu hauek, fluxu logikoa edukitzeaz gain, aurretik zehaztu

daitekeen formatua daukate. Formatu finkorik ez daukaten datuak dira. Haatik, etiketak

eta datuko elementu ezberdinak mugatzen dituzten beste laster-marka batzuk

dauzkate. Adibidez, web-programazioko lengoaien (XML eta HTML) etiketetako testua.

- Datu ez-egituratuak. Datu hauek ez daukate aurretik zehaztutako formaturik, ez eta

eremu finkorik ere. Adibidez: audioa, bideoa, argazkiak, inprimatutako dokumentuak,

posta elektronikoko mezuak, SMSak, sare sozialetako datuak, sentsoreen datuak, etab.

Aguilarren (2014) arabera, erakundeetako informazioaren % 80a, gutxienez, ez dago

datu-base erlazional edota datu-artxiboetan gordea, baizik eta sakabanatua dago

erakundean zehar.

1. taula. Datuen inflazioa

Unitatea Neurria Esanahia

Bit (b) 1 edo 0

«digitu bitar» laburdura, datuak biltegiratu eta prozesatzeko ordenagailuek erabiltzen duten kode bitarragatik (1 edo 0).

Byte (B) 8 bit Letra edo zenbaki bat sortzeko informazio nahikoa. Informatikako oinarrizko unitatea da.

Kilobyte (KB) 1.000 edo 210 byte Grezierako «kilo»tik. Testu-orri bat 2 KB dira.

Megabyte (MB) 1.000 KB edo 220 byte Grezierako «handi»tik. Shakespeareren obra osoa 5 MG da. Abesti bat 4 MB inguru da.

Gigabyte (GB) 1.000 MB edo 230 byte Grezierako «erraldoi»tik. 2 orduko pelikula bat 1 eta 2 GB artean konprima daiteke.

Terabyte (TB) 1.000 GB edo 240 byte Grezierako «munstro»tik. EEBBko Kongresuko liburutegiko liburu guztiek 15 TB batzen dituzte.

Petabyte (PB) 1.000 TB edo 250 byte

Posta-zerbitzu estatubatuarrak aurten entregatutako karta guztiek 5 PB inguru batuko dute. Google-ek 1PB inguru prozesatzen du orduko.

Exabyte (EB) 1.000 PB edo 260 byte The Economisten 10 bilioi kopiaren baliokidea.

Zettabyte (ZB) 1.000 EB edo 270 byte Aurten, guztira, 1,2 ZB informazio egongo dela kalkulatzen da.

Yottabyte (YB) 1.000 ZB edo 280 byte Egun, handiegia, imajinatu ahal izateko.

Iturria: The Economist (2010)

9

IBMk laugarren ezaugarri gehigarria aipatzen du, egiatasuna, eta adierazten du, gaur egun, hiru

negozio buruetatik bat ez dela fidatzen erabakiak hartzeko erabiltzen duen informazioaz2.

Azpimarratu beharra dago Big Dataren azken helburua ez dela datuak pilatzea, baizik eta datu

horietatik abiatuz informazio baliagarria eskuratzea.

1.2. Datu masiboen iturburuak

Datu masiboak kategoria ezberdinetan sailka daitezkeen iturburu ugaritatik etor daitezke. 1.

irudiak datu jatorri ezberdinak irudikatzen ditu.

1. irudia. Big Dataren datu-iturriak

Iturria: Soares (2012)

- Web-eko datuak. Gaur egun, web-a da gehien erabiltzen den datu masiboen iturburua.

Gainera, Internet bidez jasotako datuak enpresarentzat ezinbesteko bihur daitezke.

Hortik, web-analitikak eskuratu duen garrantzia, webguneko trafikoaren azterketak

metrikak eta eraginkortasun-adierazleak (KPIak) eskain baititzake, horrek enpresa-

erabakiak hartzerakoan dakarren balio erantsiarekin batera.

- Testu motako datuak. Testua da Big Dataren iturburu arruntena eta handiena. Datu

horiek mezu elektronikoetan, tuitetan, sare sozialetan, bat-bateko mezularitzan, eta

antzekoetan agertzen dira.

- Sentsoreen datuak. Sentsoreak dira gauzen Interneteko (IoT, Internet of Things) atal

nagusia. Nahiz eta normalean sentsoreetatik eratorritako datuak egituratuak diren,

sentsore-sareetan datu ez-egituratuen erabilera handitzen ari da (audioa, irudiak,

bideoa).

2 «Extracting business value from the 4 V's of big data»n argitaratua. Eskuratzeko: http://www.ibmbigdatahub.com/infographic/four-vs-big-data

Klik fluxuen datuak

Twitter-eko Feedak

Facebook-eko sarrerak

Web-edukia

Web eta komunikabide sozialak

Neurgailu adimendunen irakurketak

RFID irakurketak

Petrolio-plataformetako sentsoreen irakurketak

Señales GPS

Makinatik makinara (M2M)

Osasun-eskaerak

Telekomunikazio-deiak

Xehetasun-erregistroak

Fakturazio-erregistroak

Eragiketa handien datuak

Aurpegi-antzematea

Genetika

Biometria

Dei-zentroetako ahots-erregistroa

Posta elektronikoa

Mediku-erregistro elektronikoak

Gizakiak sortua

http://www.ibmbigdatahub.com/infographic/four-vs-big-data

10

- Geoposizionamendu-datuak. Geolokalizazio-datuak handitzen ari den datu-iturburu

bilakatu dira, gailu mugikor adimendunak, posizionamendu globaleko sistemak eta GPS

gailu pertsonalak erabiltzearen ondorioz.

- RFID (Radio Frequency Identification) eta NFC (Near Field Communication) datuak.

Irrati-frekuentzia bidezko identifikazio-teknologiak dira. RFID sistemak gailu txikiak dira

(etiketa baten antzekoak), objektu bati itsatsiak izan daitezkeenak, eta informazio

esanguratsua eta dinamikoa biltegiratzen dutenak. Bere aplikazio-eremuen artean aipa

daitezke, beste batzuen artean, produktu eta salgaien etiketatzea, logistika eta saltegi

handietako salgaietan barra-kodeak ordezkatzea.

Bere aldetik, NFC teknologia da distantzia laburretan datuak trukatzeko kablerik gabeko

sistema. Teknologia hau gailu mugikorren arteko komunikaziora bideratua dago.

Hedatuen dagoen aplikazioa dendetan telefono mugikor bidez gauzatutako ordainketak

egitekoa da.

- Sare sozialetako datuak. Sare sozialek osatzen dute benetako «datu-meategia», eta

bere analitikak erabakiak hartzeko oso erabilgarria izan daitekeen informazioa eskain

dezake.

1.3. Datu masiboen erabilera enpresan

The Economistek (2011) ziurtatzen du datuen iraultza negozioen paisaia aldatzen ari dela, eta

lerro horretan bertan McKinsey aholkularitzak (2011) nabarmentzen du Big Data direla

berrikuntza, lehiakortasun eta produktibitatearen hurrengo muga.

Zalantzarik gabe, Big Datak aukera berriak eskaini ahal izango dizkie datu masibo horiek egoki

kudeatzeko eta aztertzeko gai diren enpresa eta erakundeei. Hau da, enpresak datu

masiboetatik balioa eskuratu dezan, ezinbestekoa izango da tresna egokiak erabiltzea. Tresna

horiek gaitasuna eduki behar dute aniztasun handiko datuak (barne- zein kanpo-jatorria

dutenak, zein egituratuak edota ez-egituratuak) jaso, biltegiratu eta erraz aztertzeko.

Enpresan kudeatzen diren datu-iturburuek honako jatorri hauek izan ditzakete:

- Transakzioen datuak: bertan barneratzen da CRM (Customer Relationship Management)

aplikazioen informazioa, ERP (Enterprise Resource Planning) enpresa-baliabideen

planifikazio-aplikazioen informazioa, SCM (Supply Chain Management) hornikuntza-

katearen kudeaketako informazioa, webean gauzatutako datu-transakzioen

informazioa, etab.

- Makinek sortutako datuak: datu hauek sor ditzakete neurgailu adimendunek, fabrikazio-

sentsoreek, RFID etiketek, e-commerce transakzioak gauzatzeko dispositibo mugikorrek,

eta abarrek.

- Datu sozialak: datu hauek sortzen dira sare sozialetan eta bideo, argazki, audio eta

antzekoak argitaratzen dituzten webguneetan.

- Mugikortasun-datuak: datu hauek etorriko dira gailu adimendunetatik,

geolokalizaziotik, bat-bateko mezularitzatik, eta abarretatik.

Datu masiboak erabiliz, enpresa-erabakiak hartzerakoan, ebidentzietan oinarritu daiteke

intuizioan oinarritu ordez. Arrazoi hori dela medio, Big Datak goitik behera aldatuko duela uste

da enpresa-datuen kudeaketa.

11

Ideia horrekin bat dator Schmarzo (2014), baieztatzen duenean datu-iturburu berriek, analitika

aurreraturako aukera berriekin batera, erantzun zehatzagoak eskaintzen dituztela, eta

negozioaren ezaugarri ezberdinen ulermen hobea eskaintzen dutela, bezeroak edota

produktuak hobeto ezagutuz, adibidez. Egile horrek berak datu-iturburu berrien eragina jasan

dezaketen honako negozio-eragiketa hauek aipatzen ditu:

Promozioak: bezeroak dendetara erakarriz, zein webean trafikoa sortuz, salmentak

bultzatzeko eraginkorrenak diren publizitate-kanpainak eta promozioak identifikatzen

laguntzen du.

Marketina: produktuen prezioak optimiza daitezke.

Salmentak: salmenta-baliabideak salmenta-aukera onenetan kokatzen lagundu dezake.

Erosketak: zentzuzko epeen barruan, banaketa-kostu txikienak dauzkaten hornitzaileak

identifikatzen lagundu dezake.

Ekoizpena: makinen errendimendua identifikatzen eta fabrikazio-, prozesaketa- edota

kalitate-arazoak detektatzen laguntzen du.

Giza baliabideak: arrakasta handiena duten langile eraginkorrenen ezaugarriak eta

portaerak identifikatzen lagundu dezake.

Laburbilduz, Big Data analitikak enpresako edozein arlotan erabakiak hartzea erraztu dezakeela

baiezta daiteke.

1.4. Datu masiboak aztertzeko teknologiak

Atal honetan, negozio-adimen edo Business Intelligence (BI) sistemen ezaugarri nagusiak

deskribatzen dira; hala nola, datu kopuru handiak biltegiratzeko eta aztertzeko gaur egun topa

daitezkeen soluzioak.

Negozio-adimena edo Business Intelligence (BI) enpresa-erabakiak hartzen laguntzen duten

hainbat teknologiak eta tresnek osatzen dute.

BI sistema tradizionaletan, enpresako barne- eta kanpo-iturburuetatik datozen datuak

gordetzen dira datu-biltegi handi (Data Warehouse) batean, aurrez erauzketa-, transformazio-

eta karga- (ETL; Extract, Transform and Load) prozesu bat jasan dutenak. Behin datuak kargatu

direnean, hainbat analisi-, esplorazio- eta bistaratze-tresna erabiltzen dira, erabakiak errazago

hartu ahal izateko.

Ikus 2. irudian Business Intelligence sistema baten oinarrizko arkitektura.

12

2. irudia. Business Intelligence arkitektura

Iturria: www.stratebi.com

Aurreko irudian ikus daitekeen bezala, Data Warehousen gordetzen diren datuak hainbat

iturburutatik etor daitezke: sistema transakzionaletako (CRM, ERP, SCM…) datu-baseetatik,

edota erakundeko beste barne-artxiboetatik, zein kanpo-iturburuetatik.

Analisiaren helburuaren arabera, DataWarehouse-eko datuak tresna ezberdinen bitartez

esplora daitezke:

OLAP (Online Analytical Processing). Linean gauzatutako prozesaketa analitikoak

edo analisi multidimentsionalak aukera eskaintzen du datuak forma ezberdinetan

bistaratzeko, askotariko dimentsioak erabiliz. OLAP sistema kubo edo datu-base

multidimentsionaletan oinarritzen da, non atributu bakoitzak dimentsio bat

adierazten baitu.

Datu-meatzaritza. Data Miningek estatistika, matematika eta adimen artifizialeko

teknikak erabiltzen ditu, datu-base handietatik abiatuz informazio erabilgarria

eskuratzeko eta ezagutza bilakatzeko. Horrela, joerak eta portaerak aurreikus

daitezke, eta aurrez ezagutzen ez ziren patroiak identifika daitezke.

Erabakien lagungarri diren sistemak (DSS; Decision Support System). Sistema

hauek ereduak eta datuak konbinatzen dituzte. Ereduak errealitatearen

irudikapen sinplifikatuak edo abstrakzioak dira.

Azkenik, informazioa aurkeztu eta bistaratzeko, Reporting tresnak erabiltzen dira.

Tresna hauek automatikoki bana daitezkeen txosten orokor edota

pertsonalizatuak eskaintzen dituzte. Bistaratze-tresnen artean nabarmendu

behar dira kontrol-panelak edo koadroak (dashboard) eta aginte-koadro

integralak (balanced scorecard).

Aipatu diren tresna hauek guztiek enpresa-informazioaren analisia errazten badute ere, BI

sistema tradizionalek mugak aurkezten dituzte datu masiboak kudeatzeko orduan, datu horien

kopuru, aniztasun eta tratamendu-abiadura handia dela eta.

Ondorioz, teknologia berriak garatu dira, software fabrikatzaile gehienek bereganatu

dituztenak. Jarraian, teknologia horien oinarrizko ezaugarriak laburtuko dira (Ramos, 2016):

http://www.stratebi.com/

13

1. «Memorian» teknologiak (In-Memory). Datu-eredua RAM memorian kargatzen dute

erabiltzaileek edozein kontsulta egikaritu aurretik. Denbora errealean kalkuluak egiteko

gaitasuna edukitzea da funtsezko ideia, eskaera bakoitza egikaritzeko diskoan eragiketa

motelak gauzatu behar izan gabe.

Memorian gauzatutako konputazioaren abantaila nagusia abiaduran datza, informazioa

epe laburrean edota denbora errealean azter baitaiteke, eta, horrela, datu-base sistema

tradizionalek datu kopuru handia gordetzen dutenean sortzen diren itxaron-denborak

saihesten dira.

2. Hodeia (Cloud Computing). Geroz eta gehiago dira, ekipo lokaletan gorde ordez, hodeian

biltegiratzen diren datu eta informazioak. Hodeiak aukera eskaintzen du datu kopuru

handia gorde eta edozein lekutatik datu horiek eskuratzeko.

3. Business Intelligence eta mugikortasuna. Gailu mugikorrak, batez ere telefono

adimendunak eta tabletak, ordenagailu pertsonalen erabilera ordezkatzen ari dira

(Joyanes Aguilar, 2014). Gaur egun, ezinbestekoa da BI sistema bat edozein leku eta

unetan kontsultatu ahal izatea. Aurkako kasuan, BI sistema horrek balioa galduko luke.

1.5. Business Intelligence egiteko bulegotika-soluzioak

Datorren atal honetan, bulegotika-ingurune batean datu masiboekin lan egiteko oso aproposa

den tresna bat aurkeztuko da.

Power BI Microsoften BI Self-Service plataforma da. Tresna honek, informazioa eta ezagutza

sortzeko prozesuak automatizatzeko aukera eskaintzeaz gain, bistaratze- eta analisi-tresnak ere

barneratzen ditu, bulegotika-ingurunean erabakiak hartzea erraztuz. Tresna hori oso

erabilgarria da enpresa txiki eta ertainentzat, zuzendaritza-maila ezberdinetan oso erraz sor

baitaitezke aginte-koadro pertsonalizatuak. Bulegotika-tresna bat erabiltzen denez,

informazioa aztertu eta esploratzeko ez da ezagutza tekniko sakonik eduki behar, eta ez dago

sistemen sailaren menpe egon beharrik ere.

Plataforma honen bitartez jatorri ezberdineko datuak konbina daitezke, eta «memorian»

gordeko den datu-eredu bat sor daiteke. Ondoren, datu kopuru handia abiadura handian

aztertu eta, inpaktu altuko bistaratze-interaktiboen bitartez, informazioa aurkeztu ahal izango

da.

3.irudiak informazioaren transformazio-, garbiketa-, karga-, analisi- eta bistaratze-prozesuak

gauzatzeko Excel-en aktiba daitezkeen Business Intelligence osagarriak irudikatzen ditu.

14

3. irudia. BI arkitektura osatzen duten Excel-en osagarriak

Iturria: Ramos (2016)

Business Intelligence plataforma lau osagaik osatzen dute:

Power Query: soluzio honek datuak erraz eskuratzeko balio du; transformazio eta

garbiketa funtzionalitateak barneratzen ditu, datuak ondoren Excel-en ustia daitezen.

Power Pivot: «memorian» egikaritzen den soluzioa da, eta, datu-ereduak erabiliz, datu

kopuru handiak aztertzeko aukera eskaintzen du.

Power View: txosten interaktiboak eta dashboardak sortzeko soluzioa da.

Power Map: 3D-ko mapetan nabigazio geoespaziala esploratzeko soluzioa da.

Ondorengo ataletan, sakonago deskribatuko da Power Pivot osagarria.

15

2. Power Pivot erabiltzaile-interfazea

Power Pivot Excel-eko osagarri bat da, datuen analisia gauzatzeko eta datu-eredu sofistikatuak

sortzeko balio duena. Jatorri ezberdineko datu kopuru handiak jasotzen ditu, eta informazioa

elkarlanean partekatzeko aukera ere ematen du. Informazioaren biltegiratzeko eta analisirako

tresna bat da, azken erabiltzaileari zuzendua dagoena.

Power Pivot-eko leihoan eta Excel-en erabiltzen diren datuak datu-base analitiko batean

biltegiratzen dira, Excel-eko liburuaren barruan. Motor eraginkor batek kontsultak kargatu eta

datu-base honetako datuak eguneratzen ditu. Datuak Excel-en eskuragai daudenez, taula

dinamikoak, grafiko dinamikoak, zein beste txosten sofistikatuagoak sortzeko eskuragarri

egongo dira berehala.

Excel liburua irekitzen denean, datuak memoria nagusian kargatzen dira, ulermen-maila altua

eta kalkulu-abiadura handia eskainiz. Gainera, osagarri horren instalazioarekin, gainditu egiten

dira Excel-en prozesa daitekeen gehienezko errenkada kopuruak dauzkan mugak (1.048.576

errenkada). Power Pivot-ek 2 GB arteko neurriko artxiboak onartzen ditu, eta memorian,

gehienez, 4 GB arteko datuekin lan egin dezake.

Gainera, osagarri honek DAX (Data Analysis Expressions) formula-lengoaia ahaltsua barneratzen

du, kalkulu analitikorako gaitasuna eta erantzun-abiadura izugarri handituz.

2. taulan laburbiltzen dira osagarri honek eskaintzen dituen ezaugarri nagusiak.

2. taula. Power Pivot-en oinarrizko ezaugarriak

Eginkizuna Excel-en Power Pivot-en

Jatorri ezberdineko datuak inportatu: datu-base korporatiboak, datu-banaketarako iturburu publikoak, kalkulu-orriak eta testu-artxiboak, etab.

Iturburu bateko datu guztiak inportatu.

Datuak iragazi eta transformazio batzuk gauzatu inportazioan zehar.

Taulak sortu Taulak liburuko edozein orritan egon daitezke.

Taulak orritan antolatuak daude (fitxa indibidualetan).

Taula bateko datuak editatu Taula bateko gelaxka indibidualetako balioak alda daitezke.

Gelaxka indibidualak ezin dira aldatu.

Taulen arteko erlazioak sortu «Erlazioak» elkarrizketa-koadroan.

Diagrama-ikuspegian edo «Erlazioak sortu» elkarrizketa-koadroan.

Kalkuluak sortu Excel-eko formulen bitartez.

Formula aurreratuen bitartez, datuen analisirako lengoaiarekin (DAX).

Hierarkiak sortu Ez dago eskuragarri. Edozein taula dinamiko txostenetan erabiltzeko, hierarkiak defini daitezke.

Eraginkortasun-adierazleak (KPIak) sortu

Ez dago eskuragarri. Taula dinamiko txostenetan eta Power View-n erabiltzeko KPIak defini daitezke.

Perspektibak sortu Ez dago eskuragarri. Erabiltzaileei erakutsi zaizkien zutabe eta taula kopurua

https://support.office.com/es-es/article/jerarquías-002cf883-3b5f-497c-bfa1-ab2271cdb73b

https://support.office.com/es-es/article/kpi-e653edef-8a21-40e4-9ece-83a6c8c306aa

16

mugatzeko perspektibak sor daitezke.

Taula dinamikoak eta grafiko dinamikoak sortu

Taula eta grafiko dinamiko txostenak sor daitezke taula bateko datuekin.

Taula eta grafiko dinamiko txostenak sor daitezke datu-ereduko datuekin.

Power View-rako eredua hobetu Oinarrizko datu-eredua sor daiteke.

Datu-eredu eta txosten sofistikatuagoak sor daitezke.

Visual Basic Aplikazioetarako (VBA) erabili (VBA)

Excel-en VBA erabil daiteke.

Power Pivot-ekin ezin da VBA erabili.

Datuak taldekatu Taula dinamikotik datuak taldeka daitezke.

DAX lengoaia erabil daiteke zutabe kalkulatuak eta eremu kalkulatuak sortzeko.

Iturria: Microsoft-en euskarri-orritik moldatua.

2.1. Power Pivot osagarriaren instalazioa

Power Pivot osagarria Excel 2013ko Office Professional Plus edizioko parte da, baina ez dator

aurrez gaitua. 4. irudiko taulan adierazten da Excel-eko zein bertsiotan aktiba daitezkeen

Business Intelligence osagarriak.

4. irudia. MS Exceleko osagarriak

Iturria: Microsoft-en euskarri-orritik moldatua

Esan beharra dago osagarri horiek ez daudela Mac-erako. Kasu honetan, honako bi soluzio

hauen artean hauta daiteke:

- Makina birtual bat instalatu eta Windows sistema eragilean Excel egikaritu. - BootCamp erabili eta Mac-aren beste partizio batean Windows abiarazi3.

3 Apple-n gida hau erabil dezakezu: https://support.apple.com/es-es/HT204990

https://support.office.com/es-es/article/perspectivas-en-power-pivot-43b4e178-3d89-486c-8acd-ebc63802fead?ui=es-ES&rs=es-ES&ad=ES

https://support.office.com/es-es/article/dax-bab3fbe3-2385-485a-980b-5f64d3b0f730

https://support.apple.com/es-es/HT204990

17

Jarraian, Power Pivot lehen aldiz erabili aurretik nola gaitu behar den adierazten da.4

1. «Archivo» fitxatik: Opciones > Complementos. 2. «Administrar» koadroan, «complementos COM» aukeratu eta «Ir» botoia sakatu.

5. irudian azaltzen den leihoa irekiko da, eta, bertan, Excel-erako Power Pivot osagarria gaitu

daiteke:

5. irudia. Power Pivot osagarria gaitu

2.2. Power Pivot-en erabilgarri dauden aukerak

Behin osagarria aktibatu denean, Power Pivot fitxa agertuko da.

6. irudia. Power Pivot fitxaren aukerak

Power Pivot-en fitxan, honako aukera-bloke hauek barneratzen dira:

«Modelo de datos»: bertan, «Administrar» aukerak, Power Pivot osagarriaren leihora sartzen uzten du.

«Cálculos»: eremu kalkulatuak sortzeko eta administratzeko aukera eskaintzen du, Power Pivot-eko datu bezala gordeko direnak.

«Alineación de segmentación de datos»: datu-segmentuak bertikalean eta horizontalean lerrokatzeko aukera eskaintzen du.

«Tablas»: datu-ereduan Excel-eko taulak gehitu eta eguneratzen baldin badira, datu-eredua automatikoki eguneratzeko aukera eskaintzen du.

«Relaciones»: taula dinamiko batean erabilitako taulen arteko erlazioak detektatu eta sortzeko aukera eskaintzen du.

«Configuración»: euskarri teknikoa erabiltzeko, zein Power Pivot-eko menuetako eta elkarrizketa-koadroetako hizkuntza aldatzeko aukera eskaintzen du.

4 Microsoft Excel softwarea gazteleraz dagoenez, bertako osagaiak adierazteko jatorrizko hizkuntza erabiliko da liburu osoan zehar.

18

Liburu honen helburua da Power Pivot fitxako aukeretan sakontzea.

«Administrar» aukera hautatuz, Power Pivot leihoa aktibatzen da honako hiru fitxa hauekin:

1. «Inicio»: datu berriak erantsi, Excel-eko datuak kopiatu eta itsatsi, formatuak aplikatu, datuak ordenatu eta iragazi, eta abar egin daitezke bertan.

1. «Diseño»: taulen ezaugarriak aldatu, erlazioak sortu eta administratu, eta abar egin daitezke bertan.

2. «Avanzadas»: perspektibak sortu, neurri inplizituak bistaratu, eta abar egin daitezke bertan.

«Inicio» fitxan «Obtener datos externos» aukera hautatuz, morroiaren bitartez datuak inporta daitezke, datuak barneratu ahala iragazteko helburuarekin. Behin datuak inportatu direnean, datu-ereduan erants daitezke eta taulen arteko erlazioak sor daitezke.

7. irudia. Power Pivot-eko «Inicio» fitxako aukerak

Gainera, datuak kalkulu eta adierazpenekin aberastu daitezke, edota datu horiek taula eta grafiko dinamikoko txostenetan ere erakuts daitezke.

19

3. Datu-eredua

3.1. Jatorri ezberdineko datuak erantsi (datasets)

Nahiz eta datuak zuzenean Excel-era inporta daitezkeen, inportazioa Power Pivot osagarriarekin gauzatzea azkarragoa eta eraginkorragoa izan ohi da. Azken kasu horretan, inportazio-prozesuan zenbait transformazio gauza daitezke Power Query kontsulta-editorearen bitartez.

8. irudia. Kanpoko datuak eskuratu

Jarraian datozen ataletan erakutsiko da jatorri ezberdineko inportazioak nola gauzatu behar diren, eta, horretarako, kasu ezberdinak erabiliko dira. Horretarako, aurrez Interneten eskura daitezkeen honako datu hauek deskargatzea gomendatzen da:

Access OlympicMedals.accdb datu-basea

OlympicSports.xlsx Excel liburua

Population.xlsx Excel liburua

DiscImage_table.xlsx Excel liburua

3.1.1. Datuak datu-base batetik inportatu

Kasu honen helburua da kanpoko datuen iturburu batera konektatu eta datuak Excel-era inportatzea, datu horien analisi sakonagoa gauzatu ahal izateko.

Hasteko, Microsoft Access-eko «OlymplicMedals.accdb» datu-baseko parte diren Interneteko datu batzuk deskargatu behar dira. Zehazki, kirol olinpikoen hainbat jardunaldiri buruzko datuak.

https://download.microsoft.com/download/e/9/8/e981203a-d902-4d63-afbf-424027b1e88c/olympicmedals.accdb

https://download.microsoft.com/download/f/2/1/f215ee55-3574-4b8f-adbf-4d66379276fb/olympicsports.xlsx

https://download.microsoft.com/download/5/b/d/5bd4a709-de6e-4586-883f-9701ab94e3e5/population.xlsx

https://download.microsoft.com/download/c/1/9/c19a4e9a-9703-4097-8691-c95e740aa48a/discimage_table.xlsx

20

Jarraitu beharreko pausoak:

1. «OlympicMedals.accdb» artxiboa Internetetik deskargatu. 2. Excel-en, liburu berri bat ireki. 3. «Datos» fitxatik > «Obtener datos externos» > «Desde Access».

Pantailan, 9. irudian ikus daitezkeen aukerak agertuko dira.

9. irudia. Access-eko datuak eskuratu

4. «OlympicMedals.accdb» artxiboa ireki. «Activar selección de varias tablas» laukitxoa aktibatu, eta taula guztiak aukeratu. Ondoren, «Aceptar» aukeran klik egin.

10. irudia. Access-eko taulak aukeratu

5. «Importar datos» leihoa agertuko da.

Elkarrizketa-koadroko beheko aldean dagoen «Agregar estos datos al Modelo de datos» laukitxoa aktibatuz, datu-eredua automatikoki sortuko da.

21

11. irudia. Datuak inportatzeko leihoa

Datu-eredua metodo berria da, Excel-eko liburu batean hainbat taulatako datuak

bateratu eta datu erlazionalen iturburua sortzeko aukera eraginkorra eskaintzen duena.

Excel-en, datu-ereduak gardenki erabiltzen dira, eta eskaintzen dituzten taula-formako

datuak taula eta grafiko dinamikoetan zein txosten sofistikatuagoetan (Power View)

erabiliko dira.

Azken finean, datu-ereduak erlazionatutako taulak barneratzen ditu. Ondorioz, informazio guztiaren analisi sakonagoa gauza daiteke. Datu-base batetik taulak inportatzen direnean, datu-basean ezarritako erlazioak Excel-eko datu-eredua sortzeko erabiltzen dira.

Inportatu diren datuen eta automatikoki sortu den datu-ereduaren bitartez, informazioa azter daiteke Taula eta Grafiko dinamiko txostenak erabiliz.

«Informe de tabla dinámica» aukera hautatuz, taulak Excel-era inportatzeaz gain, inportatutako taulak aztertzeko taula dinamikoa prestatuko da.

Ondoren, «Aceptar» aukera klikatu.

Access-eko datu-basetik inportatu den datu-eredua Excel-eko Power Pivot osagarrian kargatu da. Datu-eredura sartzeko, Power Pivot fitxan «Administrar» aukera hautatu behar da.

12. irudia. Power Pivot aktibatzeko aukera

22

«Vista de datos» aukerak sortu den datu-eredua osatzen duten taulak erakusten ditu, hau da, inportatu diren taulak (ikus 13. irudia).

13. irudia. Datu-ikuspegia

Era berean, «Vista de diagrama» aukerak datu-eredua osatzen duten taulen arteko erlazioak erakusten ditu (ikus 14. irudia).

Une honetan, inportatu dituzun taula guztiak barneratzen dituen datu-eredua daukazu.

«Informe de tabla dinámica» aukera hautatzen duzunean, datu-eredua adieraziko du

taula dinamikoa sortzeko erabiliko duzun eremu-zerrendak.

14. irudia. Diagrama-ikuspegia

23

Sortutako datu-ereduak balio du taula dinamikoak, grafiko dinamikoak, zein beste

txosten batzuk sortzeko.

Datu-eredua sortzen denean, garrantzitsua izango da bistaratze-aukera. Datuak

bistaratzeko, komenigarria da «Informe de tabla dinámica», «Gráfico dinámico» edo

«Generar informes de Power View» aukeratzea. Txosten horiek aukera ematen dute

taula guztiekin batera lan egiteko.

Taula dinamikoaren ordez «Tabla» aukera hautatzen baldin bada, inportatutako taula

bakoitza Excel-eko orri independente batean kokatuko da. Datuak horrela antolatzen

baldin badira, taulak banaka erabili ahal izango dira. Baina taula guztiak batera erabili

ahal izateko, taula dinamikoa, grafiko dinamikoa edota Power View txostena eduki

beharko da.

6. Behin datuak inportatu direnean, taula dinamikoa sor daiteke datu-ereduan gordetako datuekin.

15. irudia. Taula dinamikoa

Aurrerago aurkeztuko dira taula eta grafiko dinamikoek eskaintzen dituzten aukerak, liburu

honetako 4. kapituluan.

24

3.1.2. Datuak kalkulu-orri batetik inportatu

Orain, datuak Excel liburu batetik inportatuko ditugu. Jarraian, aurretik dauzkagun datuen eta inportatu diren datuen arteko erlazioak definituko ditugu.

Lehenik, kalkulu-orri zuri bat sortuko dugu, ondoren bertara Excel liburu bateko datuak inportatzeko.


1. Internetetik «OlympicSports.xlsx» artxiboa deskargatu. 2. Lehen sortutako kalkulu-orri zurian orri berria sortu, «Kirolak» izenekoa. 3. Aurrez deskargatutako «OlympicSports.xlsx» artxiboa ireki. 4. Excel-eko lehenengo orriko datu guztiak hautatu eta kopiatu (datuak dauzkan lehen

gelaxka hautatzen baldin baduzu, hau da A1 gelaxka, Ctrl + A teklak zapal ditzakezu ondoan dauden datu guztiak hautatuak izan daitezen).

5. «OlympicSports.xlsx» liburua itxi. 6. «Kirolak» kalkulu-orrian, kurtsorea A1 gelaxkan kokatu eta datuak itsatsi. 7. Datuak oraindik ere hautatuta izanik, Ctrl + T zapaldu taula-formatua emateko. Taula-

formatua aukera-fitxatik ere eman daiteke: Inicio > Dar formato como tabla aukeratuz.

Datuek izenburuak dauzkatenez, agertuko den «Crear tabla» leihoan «La tabla tiene encabezados» aukeratu, 16. irudian ikus daitekeen bezala.

16. irudia. Taula sortu

Oharra. Datuei taula-formatua aplikatzeak abantaila asko ditu. Alde batetik, taulari izen bat jar diezaiokegu, ondoren errazago identifikatu ahal dezagun. Bestalde, taulen arteko erlazioak ere ezar daitezke, eta, horrela, taula dinamikoen bitartez (Power Pivot) datuak aztertu eta txosten interaktiboak sortu (Power View) ahal izango dira.

8. Taulari izena ezarri. Horretarako, «Herramientas de Tabla» > «Diseño» > «Propiedades» aukeran, «Nombre de la tabla» topatu eta «Kirolak» idatzi.

Liburuak 17. irudian erakusten den pantailaren antzeko itxura izango du.

25

17. irudia. Datu-taula

3.1.3. Taula-formatua daukaten datuak inportatu

Behin datuak Excel-eko liburu batetik inportatu ondoren, orain datuak web-orri bateko taula

batetik edota zutabe-egitura duen edozein jatorritatik inportatuko ditugu. Hau da, datuak

kopiatu eta zuzenean Excel-en itsasteko aukera emango digun edozein jatorritatik egingo dira

inportazioak.

Hurrengo pausoetan, Olinpiar Jokoen anfitrioi izan diren hiriak gehituko dira taula berri batean.


1. Excel liburuan orri berria gehitu eta «Anfitrioiak» izena eman.

2. 3. taula hautatu eta itsatsi (izenburuak barne).

3. Excel-en, kurtsorea «Anfitrioiak» taulako A1 gelaxkan kokatu, eta datuak itsatsi.

4. Datuei taula-formatua aplikatu.

5. Taulari “Anfitrioiak” izena eman.

6. Edizioa zutabea hautatu, eta «Inicio» aukeran zenbaki formatua eman 0 hamartarrekin.

7. Liburua gorde.

26

3. taula. Zutabe-egitura duten datuak Hiria HerrialdeEskualde_CON Alfa 2 kodea Edizioa Denboraldia

Melbourne / Stockholm AUS AS 1956 Uda

Sydney AUS AS 2000 Uda

Innsbruck AUT AT 1964 Negua

Innsbruck AUT AT 1976 Negua

Anberes BEL BE 1920 Uda

Anberes BEL BE 1920 Negua

Montreal CAN CA 1976 Uda

Lake Placid CAN CA 1980 Negua

Calgary CAN CA 1988 Negua

Saint-Moritz SUI SZ 1928 Negua

Saint-Moritz SUI SZ 1948 Negua

Beijing CHN CH 2008 Uda

Berlin GER GM 1936 Uda

Garmisch-Partenkirchen GER GM 1936 Negua

Bartzelona ESP SP 1992 Uda

Helsinki FIN FI 1952 Uda

Paris FRA FR 1900 Uda

Paris FRA FR 1924 Uda

Chamonix FRA FR 1924 Negua

Grenoble FRA FR 1968 Negua

Albertville FRA FR 1992 Negua

Londres GBR Erresuma Batua 1908 Uda

Londres GBR Erresuma Batua 1908 Negua

Londres GBR Erresuma Batua 1948 Uda

Munich GER DE 1972 Uda

Atenas GRC GR 2004 Uda

Cortina d'Ampezzo ITA IT 1956 Negua

Roma ITA IT 1960 Uda

Turin ITA IT 2006 Negua

Tokio JPN JA 1964 Uda

Sapporo JPN JA 1972 Negua

Nagano JPN JA 1998 Negua

Seul KOR KS 1988 Uda

Mexiko MEX MX 1968 Uda

Amsterdam NED NL 1928 Uda

Oslo NOR NO 1952 Negua

Lillehammer NOR NO 1994 Negua

Stockholm SWE SW 1912 Uda

St Louis USA US 1904 Uda

Los Ángeles USA US 1932 Uda

Lake Placid USA US 1932 Negua

Squaw Valley USA US 1960 Negua

Mosku URS RU 1980 Uda

Los Ángeles USA US 1984 Uda

Atlanta USA US 1996 Uda

Salt Lake City USA US 2002 Negua

Sarajevo YUG YU 1984 Negua

27

Orain, Excel-eko liburuak beren artean erlaziona daitezkeen bi taula dauzka, era horretan bi

tauletan jasotako informazioa batera erakusteko aukera emanez (taldeak sortuz, kalkulu eta

iragazki bitartez…).

Ondorengo ataletan erakutsiko da taula gehigarriak nola inportatzen diren eta datu-ereduan

erlazio berriak nola sortzen diren.

3.2. Erlazioak sortu

3.2.1. Inportatutako datuen artean erlazioak sortu

Datu-ereduan taula bat gehitzeko era bat da jadanik datu-ereduan dagoen beste taula batekin

erlazioa sortzea.

Ondorengo pausoetan, jatorri ezberdinetatik inportaturiko datuen arteko erlazioa nola sortu

azalduko da.

1. «Campos de tabla dinámica» aukerako goikoaldean, «TODOS» aukeran klik egin

eskuragarri dauden taulen zerrenda ikusteko, 18. irudian ikusten den bezala.

18. irudia. Taula dinamikoaren eremuak

2. Zerrenda begiratu, gehitu diren taula berriak ikusteko.

3. «Kirolak» hautatu, taula dinamikoan barneratu dadin.

Excel-ek, 19. Irudian azaltzen den mezu bat erakutsiko digu, non erlazioa sortzeko eskatuko

baitzaigu, honako pantaila honetan ikus daitekeen bezala. Jakinarazpen hori erakutsiko da,

azpiko datu-ereduko parte ez den taula bateko eremuak barneratu direlako.

28

19. irudia. Taula dinamikoaren eremuak

Erlazioa sortzeko, bi tauletako batek balio bakarrak dauzkan zutabe bat eduki behar du,

hau da, errepikatzen ez diren balioak dauzkan zutabea.

Adibideko datuetan, datu-basetik inportatutako «Diziplinak» taulak kirol-kodeak dauzkan

eremu bat dauka, «IDKirola» izenekoa. Kirol-kode horiek inportatu diren datuetan ere

badaude eremuren batean.

Erlazioa sortzeko, honako pauso hauek jarraitu:

1. «Campos de tabla dinámica» leihoan agertzen den «CREAR» aukera hautatu, «Crear

relación» elkarrizketa-koadroa irekitzeko, 20. irudian erakusten den bezala.

20. irudia. Taulen arteko erlazioa sortu

2. «Tabla» aukeran, zerrendatik «Diziplinak» hautatu.

3. «Columna (externa)» aukeran, “IDKirola» hautatu.

4. «Tabla relacionada» aukeran, «Kirolak» hautatu.

5. «Columna relacionada (principal)» aukeran, «IDKirola» hautatu.

6. Ondoren, «Aceptar».

Taula dinamikoa aldatu egingo da erlazio berria adierazteko (ikus 21. Irudia). Hala ere, taula

dinamikoak oraindik ere ez dauka itxura egokia, «FILAS» atalean adierazitako eremuen ordena

dela eta.

29


21. irudian ikusten den bezala, «Diziplina» kirol zehatz bakoitzeko azpikategoria da. Baina

«FILAS» atalean «Kirolak» gainetik dagoenez, datuak ez daude era egokian antolatuak.

Era egokian antolatzeko, «Kirolak» «Diziplina» azpikategoriaren gainetik kokatu behar da

«FILAS» atalean. Era horretan, taula dinamikoak era egokian erakutsiko ditu datuak, 22. irudian

ikusten den bezala.


Bigarren maila batean, liburu honetan edozein taula dinamikotan, grafiko dinamikotan zein

txostenetan erabil daitekeen datu-eredua sortzen ari da Excel. Taulen arteko erlazioak datu-

ereduaren oinarria dira, eta haiek dira nabigazio-bideak eta kalkuluak zehazten dituztenak.

30

3.2.2. Power Pivot-eko diagrama-ikuspegiaren bitartez erlazio bat gehitu

Excel-en, datu-ereduek txostenen sorketa handitzea eta aberastea ahalbidetzen dute, bereziki

taula dinamikoak eta datuak esploratzeko eta aztertzeko diseinatu diren beste txosten-formatu

batzuk erabiltzen direnean. Nahiz eta garrantzitsuak diren, datu-ereduak bigarren maila batean

gordetzen dira, haiekin egin daitezkeen ekintzetan jarriz arreta.

Esan beharra dago datu-ereduak inplizituki sortzen direla, bi edo taula gehiago inportatzen

direnean. Haatik, datuak inportatzeko Power Pivot osagarria erabiltzen denean, datu-eredua

diagrama-ikuspegian adieraziko da (ikus 23. irudia). Izan ere, taula bakoitzeko datuak orri

ezberdinetan gordeko dira, zutabe-egiturarekin eta datuak ikusteko datu-ikuspegia erabiliko da.


Taulen arteko erlazioak automatikoki sor daitezke, gako nagusiak eta atzerritar erlazioak

dauzkaten taulak inportatzen baldin badira (adibidez, taulak datu-base batetik inportatu

direnean).

Excel-ek datu-baseko erlaziotik inportatutako informazioa erabiliko du, Power Pivot-eko datu-

ereduen taulen arteko erlazioen oinarri bezala.

Gure adibidearekin jarraituz, Excel liburuak «Anfitrioiak» izeneko taula bat dauka. Gogoratu

«Anfitrioiak» inportatzeko datuak kopiatu eta itsatsi egin ditugula, eta, ondoren, datuei taula-

formatua eman diegula. «Anfitrioiak» taula datu-ereduan gehitzeko, erlazio bat ezarri behar

dugu.

Datu-ereduaren erlazioak bisualki adierazteko, Power Pivot erabiliko dugu. Ondoren, erlazioa

sortuko dugu.

31


1. Excel-en, «Anfitrioiak» orrian klikatu, orri aktiboa izan dadin.

2. Aukera-fitxan, «Power Pivot» fitxan > «Tablas» > «Agregar al modelo de datos» aukera

hautatu. Pauso horrekin «Anfitrioiak» taula datu-ereduan gehituko da. Power Pivot

osagarria ere aktibatuko da, ondorengo pausoak gauzatu ahal izateko.

3. Ikus nola Power Pivot-en interfazeak datu-ereduko taula guztiak erakusten dituen orri

ezberdinetan, «Anfitrioiak» barne (ikus 24. irudia). Power Pivot-en ereduak barneratzen

dituen datu guztiak ikus ditzakezu, datu horiek Excel-eko kalkulu-orrietan erakusten ez

baldin badira ere, «Diziplinak», «Ekitaldiak» eta «Dominak» datuekin gertatzen den

bezala (datu-basetik inportatu direnak).

24. irudia. Datu-ereduko taulak orri ezberdinetan

4. Power Pivot-eko leihoan, «Ver» atalean, «Vista de diagrama» klik egin.

5. Diagramako objektu guztiak ikusi ahal izateko, diagramaren neurria aldatu,

desplazamendu-barra erabiliz. Izenburu-barrak erabiliz taulak berrantolatu, guztiak

ikusgai eta bat bestearen ondoan gera daitezen. Besteekin erlazionaturik ez dauden

taulak zein diren begiratu.

6. Ikusi nola «Dominak» zein «Ekitaldiak» taulek «DiziplinaEkitaldia» izeneko eremu bat

daukaten. Eremu horrek balio bakarrak (ez errepikatuak) dauzka «Ekitaldiak» taulan.

«DiziplinaEkitaldia» eremuak diziplina bakoitzeko ekitaldi bakoitza adierazten du. Hori

horrela, «Dominak» taulan errepikatuta ageri da «DiziplinaEkitaldia» eremua. Hori

zentzuzkoa da, «Diziplina» + «Ekitaldia» konbinaketa bakoitzean hiru domina (urrea,

zilarra, brontzea) ematen baitira Olinpiar Jokoen edizio guztietan.

Beraz, taula horien arteko erlazioan, «Diziplinak» taulako datu-sarrera bakoitzeko

hainbat datu-sarrera emango dira «Dominak» taulan («Diziplina» + «Ekitaldia» balio

bakoitzerako).

32

7. «Vista de diagrama» ikuspegian, «Dominak» taularen eta «Ekitaldiak» taularen arteko

erlazioa sortu. «DiziplinaEkitaldia» eremua «Ekitaldiak» taulatik «Dominak» taulako

«DiziplinaEkitaldia» eremura eraman. Taulen artean lerro bat agertuko da, erlazioa

ezarri dela adieraziko duena.

8. «Ekitaldiak» eta «Dominak» konektatzen dituen lerroan klik egin. Erlazioa definitzen

duten eremuak markatuak ageri dira, 25. irudian ikus daitekeen bezala.


9. «Anfitrioiak» taula datu-ereduan konektatu ahal izateko, «Anfitrioiak» taulako

errenkada bakoitza identifikatuko duen balio bakarrez osatutako eremu bat eduki behar

da. Ondoren, gure datu-ereduan bilaketa bat egin behar dugu, datu berdinak beste

taularen batean dauden egiaztatzeko (Diagrama-ikuspegiak ez du bilaketa hau egiteko

aukerarik ematen).


33

10. «Vista hoja de datos» ikuspegian, «Anfitrioiak» taulan, balio bakarrak dauzkan

zutaberik ez daukagula ikus dezakegu. Beraz, balio bakarra edukiko duen zutabea sortu

beharko dugu, zutabe kalkulatu bat eta datuen analisirako adierazpenak (DAX) erabiliz

(ikus aurrerago, DAX lengoaiari dagokion atalean).

34

4. Datuen esplorazioa, taula eta grafiko dinamiko bitartez

4.1. Datuen analisi dinamikoa

Taula dinamikoek eta grafiko dinamikoek datuak xehetasunean eta eraginkor aztertzen

laguntzen dute. Haien bitartez, konparazioak egin daitezke, edota patroiak eta erlazioak zein

joerak detekta daitezke.

Taula dinamiko eta grafiko dinamiko txostenak erabiltzen dira informazioa laburtu, aztertu,

esploratu eta aurkezteko.

Taula dinamikoa sortzeko datu-ereduko informazioa erabiltzen denean (Power Pivot), analisia

eraginkorrago bilakatzen duten honako ezaugarri hauek betetzen dira:

Formula-lengoaia erabiltzea (DAX), adimen-ezaugarriak eta beste funtzio batzuk

eskaintzen dituena.

Taulen arteko erlazioak sortuz, erlazionatuak dauden datuak bilatzeko eta erlazioen

bitartez iragazteko gaitasuna.

Iragazkiak dinamikoki aplikatzeko gaitasuna, edo iragazkiak erlazionatutako hainbat

taulatan aplikatzekoa.

Datu-segmentazio hobetuak erabiltzea. Datu-segmentazioa erabiliz, automatikoki

iragaziko da nahi den informazioa.

Oharra. Excel-eko aukera-fitxak ere eskaintzen du taula eta grafiko dinamikoak barneratzeko

aukera. Haatik, txosten eta grafiko horiek ezin dituzte Power Pivot-eko ereduko datuak erabili,

baizik eta Excel liburuko kalkulu-orrietan gordetako datuak soilik erabil ditzakete.

4.2. Taula dinamikoa diseinatu

Erraza da inportatu diren datuak taula dinamiko baten bitartez esploratzea. Taula dinamikoa

diseinatzeko, tauletako eremuak taula dinamikoaren atal ezberdinetara eraman behar dira,

informazioa aurkeztuko den era zehaztuz.

27. irudian erakusten den bezala, taula dinamikoak lau atal ditu: iragazkiak (FILTROS), zutabeak

(COLUMNAS), errenkadak (FILAS) eta balioak (ΣVALORES).

Taula dinamikoa diseinatzerakoan, garrantzitsua da kontuan izatea eremuak taula dinamikoaren atal ezberdinetara mugitzen direnean azpiko jatorrizko datuei ez diela eragiten.

Demagun taula dinamiko bat diseinatzerakoan datu kopuru handia inportatu edo kopiatu dugula, datu-ereduan barneratu nahi dena.

Jarraian adierazten dira Power Pivot-eko datu-eredura inportatu izan diren datuak erabiliz taula dinamikoa diseinatzeko jarraitu beharreko pausoak.

35

27. irudia. Taula dinamikoaren atalak

1. Ereduan barneratu nahi dituzun datuak

gehitu (edozein datu-tarte izan daiteke, baina

izena duen heina erabiliz hobeto funtzionatzen

du).

2. Gehitu nahi dituzun gelaxkak markatu, edo,

datuak izena duen taula edo hein batean baldin

badaude, kurtsorea bertako gelaxka batean

kokatu.

3. Datuak gehitzeko, bi metodo hauetako bat

erabili:

a) «Power Pivot» > «Agregar al modelo de

datos» aukeran klik egin.

b) «Insertar» > «Tabla dinámica» aukeran klik

egin, eta, ondoren, «Crear Tabla dinámica»

elkarrizketa-koadroan «Agregar datos al

modelo de datos» aukera aktibatu.

Hautatutako tartea edo taula ereduan gehituko da taula elkartu (binkulatu) gisa.

Taula dinamikoan olinpiar dominen datuak esploratuko ditugu, eta, horretarako, olinpiar

dominadunak erakutsiko dira diziplina, domina mota, eta atletaren herrialdearen edo

eskualdearen arabera ordenatuak.

Jarraitu beharreko pausoak: 1. «Campos de tabla dinámica» aukeran, «Dominak» taulan, «HerrialdeEskualde_CON»

eremua hautatu (Olinpiar Komite Nazionala (CON) da herrialde edo eskualde bateko

antolaketa-unitatea).

2. Ondoren, «Diziplinak» taulatik, «Diziplina» eremua, Taula dinamikoaren «FILAS» atalera

mugitu.

3. «Diziplinak» eremua iragazi, bost kirol erakuts daitezen: arku-tiroa, saltoak, eskrima,

patinaje artistikoa eta abiadura-patinajea.

«Campos de tabla dinámica» koadroan edo taula dinamiko bertako Errenkada etiketak

(“Etiquetas de Fila”) iragazkiaren bitartez egin daiteke. Horretarako,

4. «Campos de tabla dinámica» aukeran, «Dominak» taulatik, «ΣVALORES» atalera

mugitu Domina eremua. Balioek zenbakiak izan behar dutenez, Excel-ek Domina

automatikoki aldatuko du Domina zenbaketa erakutsiz.

5. «Dominak» taulan, berriz ere Domina hautatu eta «FILTROS» atalera mugitu.

6. Taula dinamikoa iragazi egingo dugu, 90 domina baino gehiago dauzkaten herrialde edo

eskualdeak soilik erakuts daitezen.

36

Horretarako:

- Taula dinamikoan, zutabe etiketak («Etiquetas de Columna») aukeraren eskuinaldean

kokatutako zerrendan klik egin.

- «Filtros de valor» hautatu eta gero «Mayor que…»

- Azken atalean (eskuinean) “90” idatzi. Ondoren, onartu.

28. irudian erakusten da iragazi beharreko balioa nola adierazi behar den.

28. irudia. Balioaren arabera iragazi

29. irudiko taula dinamikoak hiru taula ezberdinetako eremuak barneratzen ditu. Esan beharra

dago, beren arteko erlazioei esker, asko erraztu dela informazio hau aurkeztea.

29. irudia. Balio-iragazkia daukan taula dinamikoa

4.3. Grafiko dinamikoak sortu

Behin datuak ereduan erantsi direnean (Power Pivot), grafiko dinamikoek era eraginkor batean

datuak laburtu, aztertu, esploratu eta aurkezten lagunduko dute. Grafiko dinamikoek datuen

aurkezpen grafiko interaktiboak eskaintzen dituzte, eta konparazioak egiten eta eredu eta joerak

ikusten laguntzen dute.

Datu-analisi batean grafiko dinamiko bat gehitzeko, honako pauso hauek jarraituko ditugu:

1. Power Pivot leihoa aktibatu, eta, «Inicio» fitxan, «Gráfico dinámico» aukera

hautatu.

2. Kalkulu-orri berria edo existitzen den kalkulu-orria aukeratu. Adierazi den

kokapenean, grafiko huts bat gehituko da eta grafikoan barnera daitezkeen

eremuak erakutsiko dituen zerrenda erakutsiko da.

3. Ondorengo pausoak aukeratuz: «Herramientas de gráfico dinámico» >

«Diseño» > «Cambiar tipo de gráfico», grafiko mota alda daiteke.

37

Oharra. Aurrez sortutako taula dinamikotik abiatuz ere barnera daiteke grafiko dinamikoa.

Horretarako, taula dinamikoa hautatu behar da, eta Analizatu fitxan, Tresnak taldearen barnean,

informazioa aurkezteko grafiko dinamiko egokiena hautatu behar da.

4.4. Taula eta grafiko dinamiko aukerak

Power Pivot fitxatik sortutako taula eta grafiko dinamikoek honako aukera hauek eskaintzen

dituzte:

- Taula dinamiko bakarra.

- Grafiko dinamiko bakarra.

- Grafikoa eta taula (horizontala).

- Grafikoa eta taula (bertikala).

- Bi grafiko (horizontala).

- Bi grafiko (bertikala).

- Lau grafiko.

- Egitura hierarkikodun informaziorik gabeko taula dinamikoa.

Aukera honen bitartez, taula dinamiko «zuri» bat sor daiteke. Hau da, informazioa antolatzeko

zutabe eta errenkada izenburuak erabili ordez, eremu-zerrendan hautatutako eremu

bakoitzarekin zutabe bat sortuko da, eta talde bakoitzean totalen errenkada bat gehituko da.

Adibidez, 30. irudian grafiko dinamiko bat eta taula dinamiko bat erakusten dira, datu-ereduko

taulak oinarritzat hartuz. Zehazki, herrialde ezberdinetan genero bakoitzean lortutako domina

kopurua adierazten da grafikoan, datuak kirolaren arabera iragazteko aukera emanez. Era

berean, taulak kirol eta herrialde bakoitzaren domina kopurua erakusten du, datuak domina

motaren arabera iragazteko aukera emanez. 31. irudiak bi elementuetako eremu-zerrenda

erakusten du.

30. irudia. Grafikoa eta taula (bertikala)

Kasu honetan, grafikoa eta taula independenteak direnez, objektu bakoitzak, dagozkion

iragazkien bitartez, bertan hautatutako elementuak soilik erakutsiko ditu.

38

31. irudia. Grafiko eta taula dinamikoko elementu zerrenda

32. irudia. Balio-eremuaren konfigurazioa

Taula zein grafiko dinamikoek datu-ereduan gordetako datu

xeheak laburtzen dituzte, horretarako eragiketa ezberdinak

gauzatuz. Balioa («ΣVALORES») atalean testu motako eremua

barneratzen denean, Excel-ek, besterik ezean, gainerako

ataletan (iragazki, zutabe eta errenkada) adierazitakoaren

arabera taldekatu diren elementuen zenbaketa egingo du. Era

berean, Balioa («ΣVALORES») atalean zenbaki motako eremua

barneratzen denean, Excel-ek, besterik ezean, batuketa egingo

du.

Haatik, kasu bakoitzean gauzatu nahi den eragiketa

pertsonalizatu egin daiteke. Horretarako, «Configuración de

campo valor» aukera erabili behar da (ikus 32. irudia).

33. irudia. Kalkulu motak

Irekiko den leihoan, dagokion eragiketa aukeratu beharko da (ikus

33. irudia). Power Pivot-ek, taula bateko balioak laburtzeko,

honako eragiketa hauek eskaintzen ditu: batuketa, zenbaketa,

batezbestekoa, maximoa, minimoa, desbideratze estandarra,

bariantza eta ezberdinen zenbaketa.

39

Excel-ek aurreko pausoan lortutako emaitzekin kalkulu ezberdinak aplikatzeko aukera ere

eskaintzen du. Horretarako, «Mostrar valores como» fitxan klik egin eta hainbat kalkulu egiteko

aukera aurkezten da (ikus 34. irudia).

Ondoren, kalkulu horietako batzuk aipatzen dira:

34. irudia. Emaitzak erakusteko aukerak

Total orokorraren portzentajea.

Zutabe guztien portzentajea.

Errenkada guztien portzentajea.

Diferentzia.

Diferentziaren portzentajea.

Handitik txikira sailkatu.

4.5. Datu-segmentazioa taula eta grafiko dinamikoetan

Datu-segmentazioaren bitartez taula zein grafiko dinamikoetan erakutsitako datuak iragazi

daitezke klik baten bitartez, hau da, eremu-zerrendan iragazki bat barneratu behar izan gabe.

Datu-segmentazioa erabilgarria da, taula edo grafiko dinamikoan kontrol osagarri bat gehitzen

duelako. Horrela, iragazki-irizpideak azker hautatu eta aldaketak unean bertan erakusten dira.

35. irudia. Datu-segmentaziorako aukerak

Datu-segmentazioa barneratzeko, honako pauso hauek jarraitu behar dira:

1. Bertan, datuak segmentatu nahi dituzun objektua hautatu (taula edo grafiko dinamikoa).

2. «Analizar» fitxan, «Insertar segmentación de datos» aukeran klik egin.

3. Datuak segmentatzeko erabili nahi duzun eremuari dagokion kontrol-laukia aktibatu.

4. Datu-segmentaziorako estilo egokiena hautatu.

40

36. eta 37. irudiak. Datu-segmentazioa eta estiloak

Zerrendan kirol zehatz bat aukeratzen denean, grafiko dinamikoak berari dagokion informazioa

erakutsiko du automatikoki. Adibidez, 38. irudiak “Biathloiari” buruzko informazioa erakusten

du.

38. irudia. Biathloirako grafiko dinamikoa

Datu-segmenatzioak segmentazio anitzak egin edota iragazkiak automatikoki

ezabatzeko aukera ematen du.

4.6. Denbora-eskalak taula eta grafiko dinamikoetan

Denbora-eskalak aukera ematen du taula edo grafiko dinamiko bateko datuak segmentatzeko,

datuak daten arabera iragaziz. Denbora-eskalak denboraldi ezberdinak hautatzeko aukera

eskaintzen du: urteak, hiruhilekoak, hilabeteak eta egunak.

Kontrol osagarri honek data motako eremu bat taula edo grafiko dinamiko batekin lotzen du,

era horretan datuak denboraldi ezberdinen arabera iragazteko aukera emanez.

Denbora-eskala bat barneratzeko, honako pauso hauek jarraitu behar dira:

1. Bertan, denboraldi ezberdinetarako datuak erakutsi nahi dituzun objektua hautatu (taula

edo grafiko dinamikoa).

2. «Analizar» fitxan, «Insertar escala de tiempo» aukeran klik egin (ikus 35. irudia)

3. Data motako eremuari dagokion kontrol-laukia aktibatu.

4. Denbora-eskala estilo egokiena hautatu.

41

39. irudia. Denbora-eskala estiloak

Bai datu-segmentazioa bai denbora-eskala objektu bakar bati (taula edo grafiko dinamikoa)

lotuak sortzen dira. Hala ere, objektu bati baino gehiagori lotzeko aukera ere ematen da.

Horretarako, Aukerak fitxan dagoen «Conexión de informes» aukera erabili behar da (ikus 40.

eta 41. Irudiak).

40. irudia. «Conexión de informes» aukeraren bitartez, nahi diren taula eta grafiko

dinamikoak sinkronizatu daitezke datu-segmentazioaren zein denboraren

eskalekin.

41. irudia. Txosten-konexio adibideak

Era horretan, egiten den hautaketa bakoitza automatikoki erakutsiko da aurrez lotu diren

objektu guztietan (taula edo grafiko dinamikoa).

Adibidez, 42. irudiak Biathloi kirolari 2006. urterako dagozkion datuak erakusten ditu, grafikoan

zein taula dinamikoan.

42. irudia. Biathloi kirolari 2006. urterako dagozkion grafiko eta taula dinamikoak

Hurrengo ataletan, neurrien erabilgarritasuna erakutsiko da eta datu-eredua nola alda

daitekeen azalduko da, zutabe kalkulatuak, eremu kalkulatuak, KPI’ak eta hierarkiak erantsiz.

42

5. KPI (Key Performance Indicators) neurriak

5.1. Neurri motak

Neurri bat da zenbakizko datuak laburtzeko sortzen den formula berezia, taula edo grafiko dinamiko batean

aztertu ahal izateko. Neurriak funtzio estandarretan oinarrituak egon daitezke, adibidez, Excel-eko COUNT

edo SUM funtzioetan; edo formula berriak defini daitezke DAX lengoaia erabiliz ere. Neurriak esplizituak edo

inplizituak izan daitezke, eta horrek Power Pivot-eko datuen tratamenduari eragingo dio.

Jarraian, neurriak definitzeko oinarrizko bi motak deskribatzen dira.

5.1.1. Neurri inplizituak

Neurri inplizitu bat Excel-en automatikoki sortzen da, taula dinamikoaren «ΣVALORES» tokira zenbakizko

datu bat eramaten denean. Excelek neurriak automatikoki sortzen dituenez, gerta liteke erabiltzaileak

ohartu ez izatea neurri berriaren sorreraz.

Neurri inplizituek Excel-eko funtzio estandarrak erabil ditzakete (SUM, COUNT, MIN, MAX, DISTINCTCOUNT,

AVG, etab.), eta horientzat definitutako formatua erabiliko dute agregazio horrentzat. Garrantzitsua da

jakitea neurri horiek berentzat sortu ziren taula dinamiko zein grafiko dinamikorako bakarrik balio izango

dutela.

5.1.2. Neurri esplizituak

Neurri esplizitu bat DAX lengoain idatzia izan den formula bat eraikitzean sortzen da. Neurri mota hauek

Excel-eko kalkulu zonan inplementatzen dira, eta taula edo grafiko dinamikoetan, hala nola Power View

osagarriarekin sortutako txostenetan, barneratu ahal izango dira.

Esan behar da neurri horiek beste neurrietako argumentu gisa erabili ahal izango direla ere. Hau da, bere

emaitza beste neurri batean erabiltzeko.

5.2. Neurriak vs zutabe kalkulatuak

Neurriak eta zutabe kalkulatuak antzekoak dira, biak formuletan oinarritzen baitira. Hala ere, nola sortzen

eta erabiltzen diren arabera, ezberdintzen dira. Neurriak (edo eremu kalkulatuak) maiztasun

handiagoarekin erabiltzen dira taula edo grafiko dinamikoetan («ΣVALORES» zonan kokatutako zenbakizko

datuak). Zutabe kalkulatuak, berriz, taula dinamikoaren beste alderdietan kalkulatutako datuak kokatzeko

erabiltzen dira (esate baterako, taula dinamikoaren errenkada zein zutabe batean edo grafikoaren ardatz

batean aurkezteko).

5.2.1. Noiz erabili neurriak vs zutabe kalkulatuak

Jarraian, kasu bakoitzaren erabilerarako laguntzen duten jarraibide egoki batzuk ematen dira.

Zutabe kalkulatuak

Kalkulatutako datu berriak taula dinamikoaren errenkadetan, zutabeetan, iragazki

zonan edo grafiko dinamiko baten ardatz edo legenda batean ager daitezen, edo Power

View osagarriaren bistaratze batean. Excel-eko beste edozein zutabe bezala, zutabe

kalkulatuak taula dinamikoaren edozein zonatara gehitu daitezke.

43

Kalkulatutako datu berria taulako balio finko bat izatea desiratzen bada. Adibidez, data

motako balioak gordetzen dituen zutabe bat izanda («Datak» izenekoa) eta dataren

hilabetea beste zutabe batean erakutsi nahi baldin bada, orduan, zutabe kalkulatu bat

sor daiteke, datak gordetzen dituen zutabean oinarrituta, bere hilabetea soilik

aurkezteko. Horretarako, honako formula hau idatzi behar da: = MONTH('Date'[Datak]).

Testu motako balio bat gehitu nahi baldin bada taulako errenkada bakoitzean. Adibidez,

data batetik aurrera, hilabetearen izena erakuts dezan, zutabe kalkulatu bat sortuko

dugu honako formula honekin: =FORMAT('Date'[Datak], mmmm).

Neurriak

Kalkuluaren emaitza taula dinamikoaren datuen mendekoa bada.

Kalkulu konplexuagoak egin nahi izanez gero (esaterako, iragazpi baten araberako

zenbaketa bat, edo portzentaje baten kalkulua urtearen arabera edo berari buruzko

aldaketa), orduan, komenigarria da neurri (eremu kalkulatu) bat sortzea.

Excel-eko fitxategiaren tamaina txikitu eta bere etekina handitu nahi bada, orduan,

komenigarria da neurri gehiago sortzea. Izan ere, sarritan, neurrietan oinarritzen diren

kalkuluek Excel-eko fitxategiaren tamaina gutxitzen dute eta, aldi berean, datuen

eguneraketak azkartzen dituzte.

! Iradokizuna: neurriekin lan egiteko, hainbat adibide deskarga ditzakezu Microsoft orriaren

webgunetik: “galdu-irabazien datu azterketa Microsoft Power Pivot osagarriarekin”

5.3. Neurri esplizituak nola sortu

Neurri esplizituak sortzeko, hainbat aukera ditugu:

- Power Pivot-eko kalkulu-zonan neurri esplizitua sortu

Taula jakin batean sortutako neurriak taula berean gordetzen dira. Izan ere, Power Pivoteko

datu-ereduan oinarritutako edozein taula dinamiko aurkez daitezke grafiko dinamiko edo Power

View osagarriarekin sortutako txostenetan.

Jarraibideak:

1. Power Pivot leihoa aktibatu.

2. Datuen ikuspegia aurkeztu («Vista de datos»), kalkulu-orriko taula bat aukeratu, eta

leiho azpiko kalkulu-zonan kurtsorea ipini.

3. Kalkulatzeko zona «Inicio» fitxako aukeren artean ere aktiba daiteke: «Ver» -> «Área

de cálculo».

4. Excel-ek definitutako neurri guztiak erakutsiko ditu.

5. Zenbakizko datuak dituen zutabe bat aktibatu.

6. Kalkuluak egiteko aukeren artean, agregazio bat aukeratu: «Cálculos» -> «AutoSuma».

7. Honako sintaxia hau erabiliz, neurria ere defini dezakezu formulak idazteko barran:

<neurri-izena> := <formula>

http://www.microsoft.com/en-sg/download/details.aspx?id=38838

44

Exceleko elkarrizketa leihoaren bitartez, neurri esplizitua sortu

Elkarrizketa-leihoaren bitartez sortutako neurriak aldez aurretik aukeratutako taularen barruan

gordetzen dira. Aurrerago, Excel-eko neurriak kudeatzeko elkarrizketa-leihotik edo Power Pivot-

eko kalkulu-zonan definitutako neurriak ikusteko edota aldatzeko aukera ere izango dugu.

Jarraibideak:

1. Power Pivot-eko fitxatik aukeratu: «Cálculos» > «Campos calculados» > «Nuevo

campo calculado»

2. Elkarrizketa-koadroan, definituko den neurria gordeko duen taula aukeratu.

3. Neurriaren izena idatzi (izen hau errepikaezina da).

4. Berdinketa ikurraren ondoren (=) formula idatzi.

5. Formula onesteko, comprobar fórmula aukeratu.

6. Kategoria barruan, mota bateko neurria aukeratu (horrek formatuarengan soilik izango

du eragina).

7. Formula zuzena bada, onartu botoiari eman.

5.4. KPI (Key Perfomance Indicator) bat nola sortu

KPI bat neurri esplizitu batean oinarritzen da, eta modu ikusgarri batean metrika baten balioa,

egoera edota tendentziak ebaluatzen laguntzeko diseinatzen da. KPIak oinarrizko neurri batek

definitutako balioaren etekina neurtzen du (Power Pivoteko eremu kalkulatua) helmuga-balio

batekin (neurri edo balio absolutu batez definituta ere).

Enpresako terminologia erabilita, KPI bat da enpresako helburuak definitzeko erabiltzen den

neurri kuantifikatzailea.

KPI batek honako balio hauek barneratzen ditu:

a) Oinarrizko balioa («Base»). Eremu kalkulatu bezala definitzen da, balio batean ebatzita

(adibidez, denbora-tarte batean lortutako irabazi gordinak kalkulatzeko).

b) Helburuko balioa («Objetivo»). Eremu kalkulatu bezala definitzen da, neurri edo balio

absolutu batean ebatzita. Balio absolutu bat helburu-balio bezala erabiltzeko adibide bat:

enpresa bateko langile bakoitzaren asistentzia-falta enpresako batezbestekoarekin

konparatzeko, non absentzien egun kopuruak balio absolutua adieraziko bailuke.

c) Egoeraren ataria («Estado»). Atari gutxiaren eta handiaren bitarteko tarte bezala

definitzen da. Egoeraren ataria grafiko batean aurkezten da, zeinetan erraz ikus baitaiteke

zein den Oinarrizko balioaren egoera Helburuarekin konparatuz.

KPI bat sortzeko jarraibideak:

1. Power Pivot leihoa aktibatu.

2. Datu-orritik, oinarrizko neurria barneratzen duen taula aukeratu.

3. Kalkulatzeko zona ikusgarri utzi. Aurkeztuko ez balitz, orduan «Inicio» fitxan dauden

aukeretatik: «Ver» > «Área de cálculo».

4. Kalkulatzeko zonan oinarrizko neurri (balio) bezala erabiltzeko eremu kalkulatua

aukeratu.

5. Eskuineko botoia sakatuz agertzen den menutik, KPIa sortu («Crear KPI»).

6. KPIa, «Inicio» fitxatik abiatuta ere sor daiteke: «Inicio» > «área Medidas» > «Crear KPI».

45

Azaltzen den elkarrizketa-leihoan «Indicador Clave de Rendimiento (KPI)», honako aukera

hauek osatu behar dira:

1. KPIaren oinarrizko eremuan («Valor»), oinarrizko eremuaren izena erakutsiko da.

2. Helburuko balioa definitzeko («Objetivo»), eremu kalkulatua edo balio absolutua

aukeratu.

3. Egoeraren atariak definitzeko («Estado»), atari txikiaren eta handiaren arteko balioak

irristatu.

4. Ikonoaren estiloa aukeratzeko, irudi ikoniko mota bat aukeratu.

5. Deskribapenetan, KPIa, balioa, egoera eta helburua deskribatu.

46

6. Hierarkiak

6.1. Hierarkia kontzeptua eta erabilgarritasuna

Hierarkia bat da taula edo grafiko dinamikoetako txostenetan erabiltzen den zutabe-zerrenda

edo nodo batzuetan oinarritutako elementua. Horrela, hierarkia bat objektu bakar bezala

identifikatuko da taula dinamikoko eremuen zerrendan. Hainbat zutabez osatutako hierarkiek

datuen arteko nabigazioa errazten dute txostenak aurkezteko garaian, haietan modu zuzen eta

azkarrean barnera daitezke eta.

Hierarkiek zutabeen arteko ikuspegi errazak eta intuitiboak ere eskain ditzakete. Adibidez,

datetan oinarritutako taula batetik abiatuta, egutegirako hierarkia bat sortu ahal izango

litzateke. Halaber, produktuen taula batetik kategoria desberdinen hierarkia sor liteke, edo

hirien taula batetik bere herrialdeen hierarkia bat.

Egutegiaren kasurako, urte naturala goi-mailako nodo nagusi bezala erabiliko litzateke, bere hiru

hilabeteak, hilabeteak eta egunak bigarren mailako nodo gisa barneratuz (urtea/hiru

hilabetea/hilabatea/eguna). Hierarkia honek urte naturalaren eta egunaren arteko lotura logiko

bat erakusten du.

6.2. Hierarkia bat sortu

Datu eredu gehienek intrintsekoki hierarkikoak diren datuak barneratzen dituzte. Adierazi

denez, ohikoa izaten da, adibidez, egutegiaren kasurako, datu geografikoetarako edo

produktuen kategoriarako, besteak beste. Power Pivot-en hierarkiak sortzea erabilgarria izaten

da txosten batera elementuak mugiarazteko, behin eta berriz eremu berdinak mihiztatu eta

ordenatu behar izan gabe.

Eskuliburu honetan erabili diren adibideen artean, Joko Olinpikoetako datuak ere hierarkikoak

dira. Kasu honetarako, baliagarri gertatzen da hierarkia kirol, diziplina eta ekitaldi terminoetan

ulertzea. Kirol bakoitzerako, diziplina edo modalitate bat baino gehiago egon daitezke. Halaber,

diziplina bakoitzerako, ekitaldi bat edo gehiago antola daitezke.

Hierarkia bat sor daiteke zutabeak erabiliz eta eskuineko botoia sakatuz aurkezten den menutik

edo diagrama-bistatik taularen goiko botoia erabiliz.

43. irudiak erakusten du Joko Olinpikoen hierarkiaren antolaketa bat.

47

43. irudia. Hierarkia baten antolaketa

Iturria: Microsoft corporation support.office.com

Jarraian, Joko Olinpikoen datuetan oinarrituta hierarkia desberdinak nola sor daitezkeen

azalduko da. Aurrerago ikusiko da sortzen diren hierarkiek taula dinamikoen datuen

antolakuntzan nola laguntzen duten.

Hierarkia bat sortzen denean, datu-ereduan objektu bat sortzen da. Kontuan izan zutabe jakin

bat hierarkia desberdinetara erants daitekeela.

Eskuineko botoia sakatuz aurkezten den menutik hierarkia bat sortzeko, honako pauso hauek

jarraituko ditugu:

1. Diagrama-bistatik, taula bateko zutabe bat edo gehiago aukera itzazu.

2. Eskuineko botoia sakatuz gero, «Crear jerarquía» aukera hautatu.

3. Taularen azpiko aldean hierarkiaren lehenengo maila sortuko da, eta hautatutako

zutabeak hierarkiaren bigarren mailara kopiatuko dira.

4. Sortutako hierarkia berriari izena eman.

Oharrak:

- Hainbat zutabe hierarkiaren lehenengo mailara eraman daitezke, modu horretan,

zutabeetatik abiatuta, bigarren mailako hierarkiak sortuz.

- Taularen zutabetik hierarkia bat ere sor daiteke. Kasu honetan, taularen azpiko aldean

hutsik azalduko da lehen mailako hierarkia. Horren azpitik, bigarren mailakoak sortzeko,

dagozkien zutabeak sortutako hierarkiara eramango ditugu.

- Hierarkiaren izena, azpimailakoaren izena eta maila desberdinen ordena alda daitezke,

edo baita zutabe berriak erantsi ere bigarren mailako gisa. Halaber, azpimailak ezaba

daitezke edo, hierarkiaren maila nagusiko izen berdina izango balu, orduan ere ezkuta

daiteke.

48

6.2.1. Kirolerako hierarkia sortu

1. Power Pivot leihoa aktiba ezazu, eta taularen azpialdeko zutabeak aukeratu.

Aukeratutako zutabeak hierarkian kopiatuko dira azpinodo edo bigarren maila gisa.

Ohar zaitez hierarkian «Kirola» aurrena azaldu behar dela, ondoren «Diziplina» eta,

azkenik, «Ekitaldia».

2. «Jerarquía1» izeneko hierarkian bi bider klik egin, eta hierarkia berriaren izena

aldatzeko «KDE» idatzi. Horrela, kirola, diziplina eta ekitaldia dituen hierarkia bat izango

dugu.

6.2.2. Lekuarentzat hierarkia sortu

1. Power Pivot-eko diagrama-bistatik «Anfitrioiak» izeneko taula aukeratu, eta taularen

izenburuan «Crear jerarquía» botoia sakatu, 44. irudian azaltzen den moduan.

44. irudia. Hierarkia

Ondoren, hierarkiaren nodo nagusia hutsik azalduko da taularen azpiko aldean.

2. Hierarkia berriari «Kokalekuak» izena eman.

3. Hierarkia batean zutabeak eransteko aukera desberdinak daude. Adibidez, honako

eremu hauek: «Denboraldia», «Hiria» eta «HerrialdeEskualde_CON» hierarkia berrian

gehitzeko, «Kokalekuak» izeneko hierarkia nabarmentzen denean, aukeratutako

eremuak aska itzazu hierarkiara erantsi daitezen.

4. Eskuineko botoiarekin «IDEdizioa» eremuan klik egin, eta «Agregar a la jerarquía»

aukeran «Kokalekuak» izenekoa hautatu.

5. Ohar zaitez hierarkiaren azpimailako nodoak ordenan azaldu behar direla. Goitik

behera, honako ordena hau azaldu behar dute: «Denboraldia»,

«HerrialdeEskualde_CON», «Hiria», «IDEdizioa». Aurreko ordenan egongo ez balira,

orduan, hierarkian dagokien lekuan kokatu beharko dira, 45. irudiak azaltzen duen

moduan.

49

45. irudia. Hierarkiako eremuak

Puntu honetan, datu-ereduak txostenetan erabilgarriak izan daitezkeen hierarkiak barneratzen ditu. Jarraian, sortutako hierarkia berriek txostenak sortzeko prozesuak nola errazten eta azkartzen dituzten ikusiko da.

Argitalpen honek UPV/EHUko Euskararen eta Etengabeko Prestakuntzaren arloko

Errektoreordetzaren laguntza izan du

ISSN 2603-8900

6.2.3. Hierarkiaren erabilera taula dinamikoetan

Hierarkiak sortu ondoren, taula dinamikoetan gehitu daitezke erabilgarria izan daitekeen

informazioa lortzeko.

Jarraian, taula dinamikoetako txostenetan sortutako hierarkien elementuak eransteko eman

beharreko jarraibideak azaltzen dira. Ohar zaitez hierarkiaren erabilerak zer onura dakartzan

taula dinamikoetako eremu bananduen aurrean.

1. Power Pivot leihotik Excel-eko leihora itzuli.

2. Kalkulu-orriko lehenengo orrian «Hoja1» taula dinamikoaren “FILAS” zonako eremuak

ken itzazu, eta, ondoren, “COLUMNAS” zonako eremuak ere kendu behar dituzu. Ohar

zaitez taula dinamikoa aukeratuta eduki behar duzula (nahiko txikia izan arren, A1 zelda

aukeratu dezakezu taula aktibo egoteko). Taula dinamikoan geratzen diren eremu

bakarrak honako hauek dira: «Domina», “FILTROS” zonan, eta «Recuento de Domina»,

kalkuluak egiteko “ΣVALORES” zonan.

Taula dinamikoak 46. irudiak azaltzen duen itxura izango du.


51

3. Taula dinamikoaren eremuen artean, ekitaldien taulatik «KDE» eremua ERRENKADA

zonara eraman. Ondoren, «Kokalekuak» eremua «Anfitrioiak» taulatik ZUTABE zonara

eraman. Bi hierarkia horiek eramanez, taula dinamikoa datu ugarirekin beteko da, eta

denak aldez aurretik definitutako hierarkiaren arabera antolatuko dira.

Taula dinamikoak 47. irudiak azaltzen duen itxura izango du.


4. «Ekitaldiak» taulatik lehenengo hamar errenkadak erakutsi. Horretarako, taula

dinamikoaren lehenengo errenkadan «Etiquetas de fila» deritzon izenburuan klik egin,

eta lehenengo hamar kirolak aktiba itzazu haiek bakarrik aurkeztu daitezen. Taula

dinamikoak 48. irudiaren emaitza aurkeztuko du.


52

5. Taula dinamikoaren edozein errenkadatan klik eginez («KDE» hierarkiako maila

gorenean), bere azpimailako informazioa aurkeztuko da (hau da, bere diziplina

desberdinak). Diziplina bakoitzerako azpimaila desberdinak egongo balira, orduan

bertan klik egin daiteke haietan dauden ekitaldiak erakusteko. Gauza berdina egin

daiteke sortutako beste hierarkiekin. Esaterako, 49. irudian azaltzen den taula

dinamikoak erakusten du waterpolo diziplinako kirolak ekitaldi bakar bat duela.

Hierarkia desberdinak taula dinamikoaren zona desberdinetara eramanez, oso modu

azkarrean iragazi, aztertu eta antola daitezkeen datu egituratuak sortzen dira.


Hierarkien onurak azaltzeko, honako adibide honetan aurreko kasuko taula dinamiko berdina

sortuko dugu, baina kasu honetan hierarkiak erabili gabe. Horretarako, honako hauek dira

jarraitu beharreko pausoak:

1. Taula dinamikoaren eremuen leihotik, «Kokalekuak» izeneko eremua «COLUMNAS»

zonatik ezaba ezazu, eta «KDE» izenekoa «FILAS» zonatik ere bai. Ondorioz, oinarrizko

taula dinamiko bat sortuko da.

2. «Anfitrioiak» taulatik, honako eremu hauek: «Denboraldia», «Hiria»,

«HerrialdeEskualde_CON» eta «IDEdizioa» «COLUMNAS» zonara eraman, eta antola

itzazu ordena horretan, goitik behera.

3. «Ekitaldiak» taulatik, honako eremu hauek: «Kirola», «Diziplina» eta «Ekitaldia»

«FILAS» zonara eraman, eta antola itzazu ordena horretan, goitik behera.

53

4. Taula dinamikoan, lehenengo errenkadako etiketa erabiliz, lehenengo hamar kirolak

iragazi.

5. Taula dinamikoaren errenkada eta zutabe guztiak uzkurtu (bildu), eta ondoren zabaldu

(hedatu) itzazu honako ordena hau jarraituz: «Deportes acuáticos», «Buceo» eta

«Waterpolo» (ikus 50. irudiko taula dinamikoa).

Ikus daitekeenez, oraingo taula dinamikoa aurrekoaren antzekoa da, baina kontuan izan behar

da oraingo kasuan zazpi eremu banaka eraman behar izan ditugula taula dinamikoaren zona

desberdinetara, eta aurreko kasuan, berriz, bi hierarkia soilik. Halaber, hierarkiak lanaren

produktibitatea hobetzen du, eta datuen koherentzia ere bermatzen du. Esate baterako,

pertsona desberdinek txostenak sortu eta partekatu behar dituztenean, eta datuen ordena

determinatu, sortzen diren bistak egokiak izateko, hierarkiak izateak asko errazten du lan hau,

dudarik gabe.


54

7. Perspektibak

7.1. Perspektibetara sarrera

Perspektibak datu-ereduaren azpimultzo objektuak dira, datu multzo desberdinen jarraipena

egiten dutelarik. Horiek erabiltzaile multzo batzuetarako edo negozio jakin baterako definitzen

dira, datu multzo handien arteko nabigazioa erraztuz.

Perspektiba batean, eremu objektu gisa definitzen dira taulak, zutabeak eta neurriak (KPIak

barne). Perspektiba batean barneratuko dituzun eremuak aukera ditzakezu. Esate baterako,

eredu bakar batek produktu desberdinei buruzko datuak, salmentei buruzko datuak, finantza-

datuak, langileei buruzko datuak eta abar barnera ditzake.

Enpresa bateko salmenten sailak nahiz eta datu jakin batzuk behar izan (produktuei buruzko

datuak, salmentak, promozioak, leku geografikoak, etab.), beste batzuk ez ditu ezagutu behar

izango (langileei buruzkoak edo finantza-datuak). Halaber, giza baliabideen sailak ez ditu behar

izango salmenten promozioei buruzko datuak.

Perspektibak definituta dituen ordenagailu batean, Power Pivot-eko datu-eredu batera

konektatuz gero (datu-iturri gisa), orduan, erabili nahi dugun perspektiba aukeratu ahal izango

dugu.

7.2. Perspektiba bat sortu

Perspektiba bat eransteko orduan, honako pauso hauek jarraituko ditugu:

1. Power Pivot-eko leihoa aktibatu.

2. «Avanzadas» fitxan, perspektiba berria aukeratu.

3. Perspektiba berriari izena eman.

4. Taula batetik perspektiban erantsi beharreko zutabeak aukeratu.

5. Perspektibaren elkarrizketa-koadroan, onartu aukera eman, eta, ondoren, itxi.

6. Perspektibaren izena aldatzeko, zutabearen izenburuan klik egin, edo bestela izena

aldatzeko aukera sakatu.

55

8. DAX lengoaia

8.1. DAX kontsulta-lengoaiara sarrera

DAX lengoaia espresioekin formulak eraikitzeko lengoaia da. Lengoaia honen bitartez,

PowerPivot ereduko taulekin kalkulu pertsonalizatuak defini ditzakegu.

DAX lengoaiak Excel formuletako funtzio ugari barneratzen ditu, eta baita eredu erlazionaleko

datuak taula dinamikoetan eransteko beste funtzio gehiago ere.

DAX lengoaiaren sintaxia Excel-eko formulen antzekoa da (izan ere, DAX lengoaian formula

guztiak ingelesez idatzi behar dira). Erabili daitezkeen funtzioen artean, testuarekin lan egiteko,

data eta orduekin kalkuluak egiteko, baldintzazko balioak sortzeko, besteak beste, aurkituko

ditugu.

8.2. DAX funtzioen berezitasunak

DAX lengoaiako formula batek taula bateko zutabe oso bati erreferentzia egingo dio beti (baita

taula osoari ere). Zutabe bateko balio jakin batzuk bakarrik erabiltzeko, formulan iragazkiak

aplika daitezke.

Errenkadaz errenkada kalkuluak pertsonalizatzeko, Power Pivot-ek uneko errenkadako balioa

erabiltzeko aukera ematen duten funtzioak eskaintzen ditu, edo beste taula batean harekin

erlazionatutako balioarekin testuinguruaren arabera alda daitezkeen kalkuluak egiteko.

DAX lengoaiak, bere erantzunean balio zehatz bat eman ordez, taula bat lortzeko funtzioa jakin

batzuk eskaintzen ditu. Funtzio horiek beste funtzioen sarrera izan daitezke, eta horrela taula

zein zutabe osoetarako balioak kalkula daitezke.

DAX lengoaiako funtzio batzuek denbora-adimenerako azterketa baimentzen dute.

Funtzionalitate horri esker, data-tarte esanguratsuekin kalkuluak egin daitezke, eta bere

emaitzak denbora berdinetan konparatu.

8.3. DAX formulen sintaxia

DAX lengoaian formula bat idazteko orduan, Excel-en bezala, aurrena «=» ikurra idatzi behar da,

eta ondoren funtzio edo espresio jakin bat, hala nola nahitaezkoak diren argumentu edo balioak

zehaztuz.

Berdinketaren ikurrak («=») formularen hasiera adierazten du, eta hura kalkulatzen denean

emaitza edo balio jakin bat emango du. Beraz, kalkuluak egiteko, formula guztiek ikur honekin

hasi behar dute beti.

Tauletako zutabeen izenak funtzioen argumentu gisa barneratzeko, kortxeteak «[..]» erabiliko

dira. Excel-eko formulek zelda jakin bati egiten diote erreferentzia; DAX lengoaiak, berriz, zutabe

edo taula oso bati.

Honako adibide honetan, DAX lengoaian Salmentak eta Kostuak izeneko zutabeak gordetzen

dituzten datuen arteko kenketa egiten duen formula idatziko da, eta kalkulu horren emaitza

zutabe berri batean gordeko da.

= [Salmentak] – [Kostuak]

56

Taula batean zutabe berriak kalkulatzeaz gain, neurri berriak ere erants daitezke. Izan ere,

neurriek ikuspegi globalago bat izaten dute, taula dinamikoetako edozein txostenetan barnera

daitezke, zein taula independentetan erantsi diren kontuan izan gabe.

Neurri berri bat eransteko orduan, aurrena, neurriaren izena idatzi behar da bi puntuz (:)

lagunduta, eta jarraian «=» ikurraren ondoren kalkulatu nahi den formula edo funtzioa.

Honako adibide honetan, Salmenta totala izeneko neurria kalkulatu nahi da, Fakturak izeneko

taulak gordetzen dituen salmenta guztien batura eginez.

Salmenta totala : = SUM(Fakturak[Salmentak])

Oharra: taularen izenak karaktere berezi batzuk izango balitu (esaterako, espazioak, azentuak,

beste sinbolo berezi batzuk edo hitz gako erreserbatuak), orduan, taularen izena komatxo

sinpleen artean idatziko beharko litzateke.

8.4. DAX funtzioak

DAX lengoaian erabiltzen diren funtzioek, beste lengoaietan erabiltzen direnek bezala, bere

argumentuetan zehaztutako balioekin egiten dituzte kalkuluak. Funtzioetan adierazten diren

argumentuak ordena jakin batean zehaztu behar dira.

Funtzioetan barnera daitezkeen argumentuak izan daitezke beste funtzioak, formulak, zutabeen

erreferentziak, hala nola numerikoak, testu, zein data motako balioak, besteak beste.

Jarraian, funtzioen kategoria nagusiak adierazten dira:

- Datazko funtzioak.

- Funtzio matematikoak.

- Funtzio estatistikoak.

- Funtzio logikoak (Bai / Ez).

- Testu motako datuak manipulatzeko funtzioak.

- Denboraren adimeneko funtzio bereziak.

DAX lengoaiaren funtzio multzoa Excel funtzioetan oinarritu arren, desberdintasunak daude

beren artean.

57

51. irudia. Excel-etik heredatutako funtzio-zerrenda

Iturria: solvetic

Aurreko funtzioez gain, funtzio erantsiak izeneko beste funtzio batzuk ere erabil daitezke,

datuekin agregazioak egiteko balio dutenak, hain zuen. Horietariko batzuk Exceletik eratortzen

direnez, horrek lagunduko digu Power Pivot osagarria aktibatuta edukitzeak emango dizkigun

onurak ulertzen.

Funtzio erantsiak

Agregazioen bidez, datuak biltzen, laburtzen edo taldekatzen dira. Horretarako, egiten diren

kalkuluek zutabe oso bati eragiten diote, hots, bertan biltegiratzen diren datu guztiei

(iragazpenik aplikatuta ez badute).

Agregazioak egiteko funtzio desberdinak ditugu.

- Gehigarriak: baldintzapenik gabe datuak agregatzeko (SUM, COUNT, COUNTROWS,

AVERAGE).

- Gehigarri partzialak: zati bat bakarrik agregatzeko (DISTINCTCOUNT).

- Gehigarriak ez direnak: ez dituzte datuak agregatzen (MIN, MAX).

- Pertsonalizatuak

Funtzio pertsonalizatuen barruan, DAX espresio desberdinen bitartez erabakiko dugu horiek

nola jokatu behar duten. Adibidez, egoerazko balantze bat kalkulatzeko, batuketak eta kenketak

egiten dituzten kontuak egongo dira. Kategoria horren barruan funtzio zehatzik ez dagoenez,

DAX lengoaiarekin espresio konplexuagoak eraiki beharko ditugu gure beharrak ebazteko.

Honako taula honetan funtzio erantsien sintaxia eta deskribapena adierazten dira.

58

4. taula. Funtzio erantsiak FUNTZIOA DESKRIBAPENA SINTAXIA

SUM(<Zutabea>) Zutabe bateko balio numerikoen batura egiten du.

= SUM([SalmentaZenbatekoa])

COUNT(<Zutabea>) Datu numerikoak edo datazko balioak gordetzen dituen zutabe baten errenkadak zenbatzen ditu.

= COUNT([SalmentaZenbatekoa])

COUNTROWS(<Taula>) Taula batek dituen errenkada kopurua zenbatzen du.

= COUNTROWS('Bezeroa') = COUNTROWS( RELATEDTABLE('Salmentak') )

AVERAGE(<Zutabea>) Zutabe baten numeroen batezbestekoa itzultzen du.

= AVERAGE([SalmentaZenbatekoa])

DISTINCTCOUNT(<Zutabea>) Zutabe batean balio desberdinak dituzten errenkadak zenbatzen ditu.

= DISTINCTCOUNT(Salmentak[Ticket]))

MIN(<Zutabea>) Zutabe bateko balio numeriko txikiena (edo data zaharrena) itzultzen du.

= MIN(Salmentak[DendaSK]))

MAX(<Zutabea>) Zutabe bateko balio numeriko handiena (edo data berriena) itzultzen du.

= MAX(Salmentak[DendaSK]))

Jarraian, DAX lengoaia eta Excel-eko funtzioen arteko desberdintasun nabarmenenak adierazten

dira.

- DAX funtzioak zutabe edo taula oso bat erabiltzen du argumentu gisa, zelda bati

erreferentzia egin beharrean (Excel-en kasuan).

- DAX lengoaiako data eta orduak diren funtzioek datetime motako datua itzultzen dute.

Exceleko funtzio horiek, berriz, zenbaki oso bat itzultzen dute (zenbaki oso horrek data

adierazten du zenbaki segida moduan).

- DAX lengoaiako funtzio ugarik taula oso bat itzultzen dute, edo sarrera moduan

adierazitako taula batekin egiten dituzte kalkuluak. Exceleko funtzioek, berriz, ez dituzte

taula osoak itzultzen, haien funtzio batzuek matrizeekin lan egin arren.

- DAX lengoaiak, Excelek bezala, bektore eta matrizeekin bilaketak egiteko funtzio

bereziak eskaintzen ditu. Izan ere, DAX lengoaian, datu-ereduko taulen artean erlazioak

inplementatu beharko dira.

- Taula bateko zutabe batek gordetzen dituen balio guztiak datu mota berdinekoak ez

badira, orduan, DAX lengoaiak automatikoki itzuliko ditu biltegiketarako hobe egokitzen

diren datu motara.

Datu-ereduari buruz azaldutako kontzeptuak praktikan jartzeko, hala nola DAX lengoaiarekin

defini daitezkeen neurriak ikusteko, honako adibide honetan azalduko da nola heda daitekeen

eskuliburu honetan erabilitako datu-eredua.

8.5. Datu-eredua hedatu, zutabe kalkulatuak erabiliz

Garrantzitusa da ohartzea bi taulen artean erlazio bat inplementatzeko nahitaezkoa dela bietan

zerbait (zutabe bat) amankomuna egotea. Halaber, erlaziorako erabiliko diren zutabeak taula

nagusian balio errepikaezinak izango dituela jakin behar da, eta taula mendekoan, berriz, balio

horiek errepika daitezkeela.

59

Gure adibidean, «Anfitrioiak» izeneko taulak ez du errenkada bakoitza identifikatzen duen

zutaberik. Hori guztiz beharrezkoa da datu-ereduaren integritatea bermatzeko. Beraz, zutabe

kalkulatu bat sortuko dugu taula honetan existitzen diren datuetan oinarrituta. Horretarako,

«Anfitrioiak» taulan, Edizioa (olinpiadetako urtea gordetzen duen zutabea) eta Denboraldia

(«uda» edo «negua» balioak gordetzen dituena) konbinatuz, errenkada bakoitza identifikatuko

duen zutabea sortuko dugu (Edizioa + Denboraldia).

Beste aldetik, «Dominak» izeneko taulak baditu aurreko bi zutabeak ere («Edizioa» eta

«Denboraldia») . Beraz, bi zutabe horiekin taula bakoitzean zutabe konposatu bat sortuko dugu,

haien arteko erlazioa inplementatu ahal izateko.

52. irudian nabarmenduta azaltzen dira «Anfitrioiak» taulako bi zutabeak.

52. irudia. «Anfitrioiak» taula

DAX lengoaian zutabe kalkulatuak nola sortu

Aurrena, «Anfitrioiak» taulan zutabe kalkulatu bat sortuko dugu. Ondoren, pauso berdinak jarraituko ditugu «Dominak» taulan beste zutabe kalkulatu bat sortzeko. Bi zutabe berri horiek erabiliko ditugu taulak elkarren artean erlazionatzeko.

Power Pivot osagarriarekin DAX lengoaia erabil daiteke kalkuluak agregatzeko. DAX lengoaiako formulak kalkulu-orriko zutabe berri batean idatz daitezke, edo Power Pivot datu-ereduko taula batean kalkuluak egiteko zonan.

Jarraibideak:

1. Power Pivoteko leihotik, «INICIO» > «Ver» > «Vista de datos».

60

2. «Anfitrioiak» izeneko taula aukeratu. Taula horrek, dituen zutabeen bukaeran, zutabe

berria eransteko aukera ematen du («Agregar columna»).

3. Formulak osatzeko barran, honako funtzio hau idatzi:

=CONCATENATE( [Edition], [Season] )

CONCATENATE funtzioak zutabe bakar batean bi zutabe edo gehiago konbinatzen ditu.

(Iradokizuna: formulak azkarrago idazteko, tabuladorearen tekla (TAB) erabil daiteke. Halaber,

formula idazten den bitartean, zutabe jakin batean klik eginez, bere izena formulan

barneratuko da).

53. irudia. Zutabe berria «Anfitrioiak» taulan

4. Formula idatzi ostean, balidatzeko, ENTER tekla sakatu behar da.

5. Formula egikaritzean, kalkulatutako zutabe berrian balioak erantsiko dira. Taularen

barruan nabigatuz, ikus daiteke errenkada bakoitzak balio desberdin bat izango duela

zutabe berrian. Horren bitartez, «Anfitrioiak» taulako errenkadak modu esklusiboan

identifikatuko dira. Zutabe horri gako nagusi deritzo.

6. Kalkulatutako zutabe berriari «IDEdizioa» izena eman (zutabean bi bider klik eginez, edo

eskuineko botoia sakatu eta «Cambiar nombre de columna» aukeratuz).

54. irudiak «Anfitrioiak» taularen egitura berria erakusten du.

61

54. irudia. «Anfitrioiak» taularen egitura berria

Aurreko pausoak errepikatu egingo ditugu «Dominak» izeneko taulan zutabe kalkulatu bat sortu

eta bi taulak elkarren artean erlazionatzeko. Horretarako, bere definizioak «Anfitrioiak» taulako

«IDEdizioa» zutabearen berdina izan beharko luke.

Jarraibideak:

1. Power Pivot leihoan, «Dominak» izeneko taula aukeratu.

2. Goiko menutik, «Diseño» > «Columnas» > «Agregar» aukerak hautatu. Kontura zaitez

«Agregar columna» zutabe berria aukeratuta dagoela.

3. Ohar zaitez «Dominak» taulako «Edizioa» zutabeak duen formatua «Anfitrioiak»

taulakoaren desberdina dela. «IDEdizioa» deritzon zutabea sortzeko, «Edizioa» zutabea

«Denboraldia» zutabearekin elkartu aurretik, «Edizioa» zutabearen formatua urte

bilakatu beharko dugu. Horretarako, taularen goiko aldean, formulak idazteko barran,

honako adierazpen hau idatziko dugu DAX lengoaian:

= YEAR( [Edition] )

4. Idatzitako formula onesteko, ENTER tekla sakatu behar duzu. Idatzitako formulan

oinarritutako balioak erantsiko dira kalkulatutako zutabe berriaren errenkada

guztietara. Dagoenekoz, bi taulatan, orain, «Edizioa» zutabeak formatu berdina izango

du.

5. Zutabe berriari «Urtea» deituko diogu.

6. Zutabe berria kalkulatu («Agregar Columna» aukeratuz) eta «Id edizioa» izendatu.

7. DAX lengoaian honako formula hau idatzi:

=CONCATENATE( [Urtea],[Denboraldia] )

62

8. Modu gorakorrean, zutabe berria sailkatu. Power Pivot leihoko «Dominak» taula 55.

irudiaren antzekoa izango da.

55. irudia. «Dominak» taula

Oharra. Kontuan izan «Id edizioa» zutabean balio asko errepikatzen direla. Zuzena da, Joko

Olinpikoetako saio guztietan («Id edizioa» zutabean adierazita datozenak) dominak esleitu

baitziren; baina «Dominak» taulako domina bakoitzak balio bat gordeko du. Taula horretako

gako nagusia DominakGakoa izango da.

Hurrengo pausoan, «Anfitrioiak» eta «Dominak» taulak erlazionatuko ditugu.

Kalkulatutako zutabeekin nola sortu erlazio berriak

Kasu honetan, aurreko atalean kalkulatutako zutabeekin, bi taulak elkarrekin erlazionatuko ditugu.

Jarraibideak:

1. Power Pivot leihoan, «Inicio» > «Ver» > «Vista de diagrama» aukeratu.

2. «Anfitrioiak» taula zabaldu, bere zutabe guztiak ikusi ahal izateko. Taula horretako gako

nagusia «IDEdizioa» izango da (errepikatzen ez den balioa); «Dominak» taulan, berriz,

«Id edizioa» zutabean balio hauek errepikatzen dira.

Power Pivot-eko «Buscar» aukerak lagunduko digu datu-eredutik behar ditugun

zutabeak bilatzen.

3. 56. Irudiak Metadatuen bilaketa ( «Buscar metadatos») egiteko leihoa erakusten du,

zeinetan «Id edizioa» bilatu nahi dugula adierazi baitugu.

63

56. irudia. Metadatuak bilatzeko leihoa

4. «Anfitrioiak» taula «Dominak» taularen aldamenean kokatu.

5. «Anfitrioiak» taulako «IDEdizioa» zutabea «Dominak» taulako «Id edizioa» zutabera

eraman.

57. irudia. Erlazioa sortu Power Pivot-ek lerro baten bidez lotuta erakusten du bi taulen arteko erlazioa (ikus 57. irudia).

64

Bibliografia

Anderson, C. (2008): «The Petabyte Age: Because More Isn´t Just More, More Is Different»,

Wired, ekaina.

Gartner (2011): «Big Data» Equals Big Opportunity.

IBM: Extracting business value from the 4 V's of big data. Eskuratzeko:


IDC (2008): El universo, digital, diverso y en expansión acelerada. IDCko liburu zuria.

IDC (2011): The diverse and exploding digital universe.

IDC (2012): http://mx.idclatin.com/releases/news.aspx?id=1433J helbidean eskuragarri

Joyanes Aguilar, L. (2014): Big Data. Análisis de grandes volúmenes de datos en organizaciones,

Marcombo, Mexiko.

McKinsey Global Institute (2011): Big Data: the next frontier for innovation, competition and

productivity. Ekaina.

Merv, A. (2011): «Big Data: It’s Going Mainstream, and It’s Your Next Opportunity», Teradata

Magazine, Q1, 39-41 or.

Ramos, S. (2016): BI & Analytics, SolidQ Press, Alacant.

Schmarzo, B. (2014): Big Data. El poder de los datos. Anaya Multimedia, Madril.

Soares, S. (2012): Big Data Governance. An Emerging Imperative, MC Press Online, Boise.

Stratebi. Open business intelligence: http://www.stratebi.com

The Economist (2010): «Data, data everywhere. A special report on managing information»,

otsailak 27.

The Economist (2011): «Building with big data. The revolution is changing the landscape of

business», «Schumpeter» atala.


http://www.stratebi.com/

BIG DATA KUDEATU ETA USTIATZEKO TRESNAK · Definizioa eta ezaugarriak Nahiz eta Big Data...

Documents

Transcript of BIG DATA KUDEATU ETA USTIATZEKO TRESNAK · Definizioa eta ezaugarriak Nahiz eta Big Data...