Begirada berriak euskal narraziogintzanIratxe Retolaza

Narrazio laburraren goranzko joera: kantitatea (www.bazka.info)

narrazio laburraren goranzko joera: kalitateaEUSKADI LITERATURA SARIAK

1997 Aingeru Epaltza, Tigre ehizan ELEBERRIA1998 Felipe Juaristi, Galderen geografia POESIA1999 Anjel Lertxundi, Argizariaren egunak ELEBERRIA2000 Lourdes Oederra, Eta emakumeari sugeak esan zion ELEBERRIA2001 Ramon Saizarbitoria, Gorde nazazu lurpean NARRAZIO LUZEAK2002 Itxaro Borda, %100 basque ELEBERRIA2003 Pello Lizarralde, Larrepetit ELEBERRIA2004 Jokin Muoz, Bizia lo NARRAZIO LABURRAK2005 Iban Zaldua, Etorkizuna NARRAZIO LABURRAK2006 Xabier Montoia, Euskal Hiria sutan NARRAZIO LABURRAK

Euskal literaturako plazara agerturiko idazle berriak generoka 2007. urtean

Poesia: Beat Sarasola

Ipuingintza: Katixa Agirre, Uxue Alberdi, Harkaitz Zubiri

Begirada berriak euskal narraziogintzan

Begirada berri horiek hautatzeko irizpideak:Denbora-tartea: XXI. mendean ezagutzera emandako idazleak izateaGaiak: gaurkotasuneko gaiak landu dutenak, eta euskal literaturan berritzaile direnakEstetika: proposamen estetiko berri eta pertsonalak jorratu dituztenakHarrera: kritikaren eta irakurleen aldetik harrera ona jaso dutenakGeneroa: ipuingintza edo narrazio laburretan gailentzea, eta genero horrekiko zaletasuna agertu dutenak

Begirada berriak euskal narraziogintzan2004Eider Rodriguez, Eta handik gutxira gaur, Susa.Karmele Jaio, Hamabost zauri, Elkar.2005Uxue Apaolaza, Umeek gezurra esaten dutenetik, Erein.2007Katixa Agirre, Sua falta zaigu, Elkar.Uxue Alberdi, Aulki bat elurretan, Elkar.Harkaitz Zubiri, Zakur kale, Susa.Karmele Jaio, Zu bezain ahul, Elkar.Eider Rodriguez, Haragia, Susa.

Euskal literaturako giroa:aurre-baldintzakNarrazio-laburren aldeko diskurtso literarioa eta sormen literarioa (Iban Zaldua, Karlos Linazasoro eta Xabier Montoia)Emakume idazleen aldarrikapena, emakume narrazio-egileen aldarrikapena (Gutiziak, 2000, Txalaparta).Literaturaren merkaturatzeak ez du hainbeste presiorik eragiten narrazio-laburretan: askatasun handiagoa estetika berriak jorratzekoGaurko mundu hautsia irudikatzeko genero aproposa da

Begirada berrien arteko antzekotasunakOrainari begiratzen diote: gaurkotasun handiko egoerak eta gertaerakTonu eta estiloan batasuna da nagusi: mundu ikuskera bera mamitzen da bildumako narrazio guztietanBegirada intimoak jorratzen dira, gizarte-ereduarekiko harremanetan

Begirada berrien arteko aldeak: tonuak eta estiloak

Eider Rodriguez (1977): ironiko-lirikoa eta malenkoniatsua

Begirada berrien arteko aldeak: tonuak eta estiloak

Karmele Jaio (1970): amultsua eta hurbila

Begirada berrien arteko aldeak: tonuak eta estiloak

Uxue Apaolaza (1981): gordin eta lehorra

Begirada berrien arteko aldeak: tonuak eta estiloak

Katixa Agirre (1981): lotsagabe eta zinikoa

Begirada berrien arteko aldeak: tonuak eta estiloak

Uxue Alberdi (1984): hotza eta zorrotza

Begirada berrien arteko aldeak: tonuak eta estiloak

Harkaitz Zubiri (1977): krudela eta irmoa

Begirada berrien arteko aldeak: tonuak eta estiloakEider Rodriguez: ironiko-lirikoa eta malenkoniatsuaKarmele Jaio: amultsua eta hurbilaUxue Apaolaza: gordin eta lehorraKatixa Agirre: lotsagabe eta zinikoaUxue Alberdi: hotza eta zorrotzaHarkaitz Zubiri: krudela eta irmoa

Hiru hari nagusiFamilia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonala

Kontsumo-gizartea eta nortasun pertsonala

Enplegua eta nortasun pertsonala

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaBikote heterosexualen arteko komunikazio ezaBikote heterosexual tradizionalen arteko botere-harremanak Eredu tradizional-patriarkalak eragindako indarkeriakHarreman sexual eta afektiboakEredu berriak: lolitak, lesbianak, gay-ak, etab.

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaBikote heterosexualen arteko komunikazio eza: Karmele Jaio, Hamabost zauri, Zuk nahi duzuna. [amultsua eta hurbila]Ohean etzan den momentuan Leirek berotasuna sentitu du sabeletik behera eta ez da pizzaren piperrek eragindako bihotzerrea. Alexen bularra laztandu eta larrutan egiteko gogoa sentitu du. Une batez pentsakor gelditu da, sabaira begira, baina ez da ausartu eskua haren begi iletsura gerturatzen. Ohera sartu direnetik Alexek ez du ukitu, bera ere sabaira begira etzan da eta, ondorioz, senarra nekatuta egongo dela pentsatu du eta ez duela ezertarako gogorik izango. Alexen ezetza entzuteko beldur da, min egiten baitiote haren ezetzek sabelean.Batak besteari bizkarra erakutsi diote eta loguraren zain geratu dira. Begiak irekita biak.

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaBikote heterosexual tradizionalen arteko botere-harremanak: emakumearen morrontza. Uxue Apaolaza, Umeek gezurra esaten dutenetik, Belauniko. [Gordin eta lehorra]Zerbeza asko edan duzu eta irribarrea irristatu egiten zaizu, ez du oso irribarrea ematen. Marra zuri-zuri batzuk ere joan dira tartea. Ez dakizu oso ondo gauzak nondik ateratzen diren. Besarkada bat eskertuko zenuke. Guapa sentitzen zara hala esaten dizulako belarri ondoko hats batek, poltsiko batek. Ez duzu indar gehiegi dagoeneko etxean azkeneko zerbeza atera dizunean eta lokartu egin zara moketan belaunikatu zaituenean. Belauniko esnatu zara, minutu gutxira, zakil arrotz hark eztarriko zintzarria zapaldu dizunean, makarroizko goragaleaz. Hurrengoan zerbeza gutxiago edatea erabaki duzu.

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaBikote heterosexual tradizionalen arteko botere-harremanak: askatze-bidean?. Eider Rodriguez, Eta handik gutxira gaur, Sexu usaineko gezurrak. [ironiko-liriko eta malenkoniatsua]Amaren etxera berriz. Ezer gabe baina aske. Bakarrik baina osorik. Itsasbazterraren hotsa entzuten dut. Lur hezearen xuxurla. Ama etxean izango da ni iristerako, telebista aurrean afaltzen, azken hamar urteotan bezala. Zenbat denbora, esango dit, Non ibili zara? Eta arrautza frijitu parea egingo dit afaltzeko.Umetako gelako papera kendu eta lilaz pintatuko dut. Ordenagailu bat jarriko dut, idazteko.

Eider Rodriguez, Eta handik gutxira gaur, Sexu usaineko gezurrak. [ironiko-liriko eta malenkoniatsua]Martin aireportura iristear egongo da, bere karpeta eta ilusioekin, bere bufanda eta egitasmoekin, bere opari eta sexu usaineko gezurrekin. Baina gaur ez naiz izango bere gerrako zauriak kotoiez osatzeko gertu egongo den erizaina.Amak zeharka begiratu dit.Gizendu egin zara esan dit.Bai arrazoi du.Ilea tindatu beharko zenuke.Bihar bertan.

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaEredu tradizional-patriarkalak eragindako indarkeriak: Harkaitz Zubiri, Zakur kale, Hura izan da. [krudela eta irmoa]Gazteak nazka aurpegia jarri dio.Gorrotoak bultzatuta egingo zuen, pentsatu du gizonak. Auskalo zerk eraginda. Baina gorrotoa. Orain sentitzen dudanaren tamainakoa behintzat. Zehatuta utzi dit emaztea.Pozik egongo zara, ezta? errepikatu dio bi aldiz.Zoaz etxera, zahar alua! oihu egin dio mutilak gaztelaniaz.Aguretzen ari gara, baina zorrak kitatzeko gai gara oraindik, pentsatu du gizonak.

Harkaitz Zubiri, Zakur kale, Hura izan da. [krudela eta irmoa]Gaztea hizkuntza ezezagun batean mintzatzen hasi zaio. Imintzio zakarrak egiten ari da. Gero eta haserreago dagoela dirudi. Gizona jarrera horrekin gehiago sutu da eta, bere buruarentzat ezustean, beste norbaitek gidatuko balu bezala, makilaz buruan jo du gaztea. Haren oihuak entzun ditu. Baina gizonak kolpeka segitu du, gorputz osoan zigortzen. Geldiaraziko duen ezer ez dagoela sentitu du. Gazteak konortea galdu duela jabetu denean, makila hautsiaren ezpalez eta odolez zipriztindutako gorputz etzanari azken begiratua egin eta buelta erdia hartu du.Kotxera itzultzen ari delarik, indartsu sentitu da aspaldiko partez. Zereginak beteta[edota Eider Rodriguezen Erle begiak].

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaHarreman sexualak eta afektiboak: Uxue Alberdi, Aulki bat elurretan, Izokinak. [Hotza eta zorrotza]Handik aurrerakoa nahiko sinplea izan zen. Etorri nahi duzu nire apartamentura? urrun bizi zara? ez ados etxe polita duzu eskerrik asko kopa bat? izotzarekin mesedez. Zalantza batzuk gorabehera nor azpian, nor gainean nor lehenago, nor gero -ez zen asko aldatu zuen jardun izokinei buruz hitz egiten hasi eta elkarrekin ohean amaitzen duten beste bikoteekin konparatuta.

Uxue Alberdi, Aulki bat elurretan, Izokinak. [Hotza eta zorrotza]Zigarroa ohean erre zenuten eta zuk etxerako bidea hartu zenuen gau polita izan da esan ondoren. Izokinak zain zenituen, lan asko zenuen. Bera ordenagailuaren aurrean eseri zen.Eta jendeak pentsatuko du zuen helburu bakarra elkarrekin oheratzea zela. Eta seguru zuek ere, gizajook, hala pentsatzen duzuela.

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaEredu berriak: Katixa Agirre, Sua falta zaigu, Arazo bat berez. [lotsagabe eta zinikoa]Gizon helduak neska askoz gazteagoekin ikustera ohituta gauden arren, gizonezko edadetuek neskatxengana izaten duten afizioa ezin da biologiaren ildotik ulertu. Aitzitik, biologiari kasu egingo bagenio, tendentziak oso bestelakoa izan beharko lukeela ikasten dugu, kontrakoa, zehatzago esanda.

Katixa Agirre, Sua falta zaigu, Arazo bat berez. [lotsagabe eta zinikoa]Hala da; gizonezkoak hamazortzi-hogei urte duenean lortzen du bere sexualitatearen gailurra, punturik gorien eta sutsuena. Bere hogeikoetan aurrera egiten duen heinean, zer esanik ez berrogei beldurgarri horiek jota, gogo bizia eta sua apalduz joango zaizkio halabeharrez, itzaltzeraino kasu askotan, nerabezarotik irten berritako garai goria erabat ahaztuta betiere.

Familia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonalaBikote heterosexualen arteko komunikazio ezaBikote heterosexual tradizionalen arteko botere-harremanak Eredu tradizional-patriarkalak eragindako indarkeriakHarreman sexual eta afektiboakEredu berriak: lolitak, lesbianak, gay-ak, etab.

Hiru hari nagusiFamilia-eredu tradizionala eta nortasun pertsonala

Kontsumo-gizartea eta nortasun pertsonala: batik bat Eider Rodriguezen Haragia.

Enplegua eta nortasun pertsonala: batik bat Harkaitz Zubiriren Zakur kale.

Mundu ikuskeretan antzekotasunakBegirada xalo eta inuzenteei ihes eginSistemaren parte diren pertsona horien guztien eskubideak agerrarazi baino, pertsona horien ardurez hitz egiten duteEzin sistema epaitu kanpotik begiratuko bagenu bezala, barrutik begiratu beharra (barne-eragile garelako pertsonok)