Hilabetekaria

Azaroa 2015

Azaroa

Espainiako Audientzia Nazionalakhil honetan bata bestearen atzetikatzera bota dituen hurbilketa hele-gite bakoitza, iraganera baino, dis-pertsiora geroz eta gehiagokateatzen gaituzten atzera pausoakdira. Lepora geroz eta estuago eza-rrita dugun soka bat, gure hatsazgain, gure osasuna, dirua eta den-bora lapurtzen duena, bitartean.Ebazpenek, alegia, erantzukizunagobernuan jartzen duten autoetakoerantzunek, alde batetik, botere ba-naketa estatu espainiarrean, kimerahutsa dela erakusten dute. Eta bes-tetik, dispertsio politika normali-zatzen saiatzen dira, eta berarekinbatera, politika horrek sortzen di-tuen giza eskubide urraketa jarrai-tuak bermatu.

Eskubide baten ariketa gauzatzea-gatik, senide eta lagunak, zigor ez-berdinak ordaindu behar izaterakondenatzen ditu. Astebururo istri-puak izateko aukerak izatera zigort-zen gaitu, astebururo, gure senideakez ikusteko hamaika aukera ezber-dinak izatera zigortzen gaitu, aste-bururo hilda amaitzeko gureaukerak biderkatzen ditu. Hori guz-tia, dispertsioaren itzalpean bizit-zera derrigortuta gaudena da, etaitzal hori, Espainiako gobernuak,

zein bere tresna judizialek proiek-tatzen duten itzala da.

Orain arte, berdintsuki ari da or-gano hori eskaera guztiak aztertzen.Oraindik denak erantzun ez direnarren, ezinbestekoa zaigu kaleetandispertsioaren aurkako tentsioamantentzea, agenda politikoanagertzea, kontuan harturik gureagenda sozialean hilabetero bidaiinfinito horiek badirela. Izan ere,ezerezera bihurtu nahi dute gureegoera, ikusezin bihurtzeaz gain,inon ebatzi ez den kondena gehituhau normaltzat pasa.

Gure esku dago errealitate hauagenda politikoetara berriz ere era-matea, gure esku dago ezkutatunahi duten errealitateak makina bateskubide urratzen dituela agerianjartzea, gure esku bere amaiera lort-zea. Euskal gizartearen gehiengobatek bizitzen ari duen errealitateadesagertzea, bilatzen den beste hel-buruetariko bat baita. Hori da erelehendabiziko auto hauen helbu-ruetariko bat. Ez al da gehiegizkoahorrelako erabaki arbitrarioak jaso,duten eragina eta hartzaileen erre-alitatea ezkutatzeaz gain, gainerajustifikatu nahi izatea?

Kronika

2

3

Dispertsioa406 euskal preso politiko

55 euskal preso politiko Euskal Herritik 1.100-1.000 kilometrotara

114 euskal preso politiko Euskal Herritik 990 - 800 kilometrotara

160 euskal preso politiko Euskal Herritik 790 - 500 kilometrotara

18 euskal preso politiko Euskal Herritik 490 - 400 kilometrotara

57 euskal preso politiko Euskal Herritik 400 km baino gutxiagora

404 euskal preso politiko 74 espetxetan sakabanatuta

1 Portugalen

1 Italian

3 gaixo larri espetxe arinduan

312 espainiar estatuko 45 kartzeletan

87 estatu frantseseko 27 kartzeletan

2 Euskal Herriko 2 espetxetan

5

Askatasunak / En libertad / Libérations

Nor

Quién / Qui

Noiz

Cuándo / Quand

Nondik

Desde / De

Robles M. de Campo, IgarkiSagastizabal Emilio Yus, MarinaMadernaz del Pozo, BergoiZaldibar Alvarado, AialaMoran Ruiz, XabatUrrutikoetxea Laskibar, EgoitzAlkorta Arrizabalaga, UrtzaBalda Araña, FranGarmendia Marin, AinhoaAgirre Goñi, Ekaitz

MansillaVillabonaVillabonaCurtisTeruelFresnesEstremeraNavalcarneroBapaumeDaroca

2015/11/042015/11/042015/11/042015/11/042015/11/042015/11/132015/11/142015/11/162015/112015/11/27

Leku aldaketak / Cambio de destino / Transferts

Nor

Quién / Qui

Nondik

de / de

Nora

a / à

Gallastegi Sudupe, LexuriBilbao Beaskoetxea, IñakiArmendariz G. Langarika, LierniOtaegi Tena, NahikariArruabarrena Karlos, TxaberElgorriaga Kunze, TomasSolana Matarran, Jon IgorMendinueta Mintegi, Iurgi

FoncalentZueraPicassentPicassentSoto del RealAlemaniaCordobaSoto del Real

AlmeriaCastello IIA LamaValladolidHerreraFleury MerógisSevilla IIEstremera

ETXERAT. Hilabete batzuk lehenago,abuztuan Loiolan Iñigo Urkulluri helarazizitzaion sakabanatze politikaren gastuen in-guruko txostena Baionan aurkeztu zuen Et-xeratek azaroaren 25ean, bertako TrinquetModernean. Urtzi Errazkin eta Muriel Lu-cantisek Etxerateko kideek oraindik ere zo-ritxarrez gaurkotasunik galdu ez duentxostenaren nondik norakoak azaldu zituz-ten, Oihana Parot eta Janine Beyriek senidebezala euren testigantzak konpartitu zituz-ten bitartean.

“Dispertsioa, bisita eskubidearen prezioa”dossierrak sakabanatzeak dakartzan bidaiadibideen kostuak zenbatzeaz gain, politikahori zertan datzan eta senideak nola bal-dintzatzen dituen azaltzen du, gure senide

kartzelatuak ikusteko orduan topatzen ditu-gun ohiko zailtasunak eta erantsiak deskri-batuz; zailtasun bilatuak. Txosten berakfisikoki ere euskal preso politikoen senideenbisita eta familia bizitza egiteko eskubideairudikatzen du: orri bakar batean deskribatudaitezkeen eskubide horiek, euskal errepre-saliatuen senideon kasuan, hainbat eta hain-bat orri bete ditzakete, hain dira ugariak etaanitzak astebururo gainditu behar ditugunzailtasunak. Jatorriz beharko genukeena,inork, inoiz eta inon ebatzitako politikabatek lapurtu digu; gu geu ere, senide eta la-gunak, horren hartzaile egiten baikaitu,ezinbestean.“Hau da bisita eskubidearen prezioa”, adie-razi zuten Etxerateko bozeramaleek, “ hirubider ordaintzen dena, gure osasun mental

DispertsioaDispertsioaren gastu erantsien txostena aur-keztu du Etxeratek Baionan

Hilabete batzuk lehenago EAEko Lehendakariari helarazitako txostenaz aritu ziren Etxera-teko bi kide eta bi senide, datuak zein lekukotzak eskainiz Baionako Trinquet Modernean.

6

7

eta fisikoarekin, zein gure ekonomiare-kin”. Baionan eginda, estatu frantsesakere parte hartzen duen salbuespenekoegoeraren datuak aipatu ziren: “Estatufrantsesaren ardura ez da, gure ikuspun-tutik, ttipiagoa. Estatu honek ordaintzeraderrigortzen gaituen prezioa ere badelako,egun bere lurretan urrunduak dituen 91presoekin”.

Horrez gain, “zalaparta baino sortu ezzuten” Taubira Frantziako justizia minis-troaren adierazpenak ere aipagai izanziren, horien ondotik berdin jarraitzenbaitute bertan sakabanatuta dauden eus-kal preso politikoak: “Lehen bezain urruti,eta lehen bezain zaurgarri”. Keinu hutsa-letan baino geratu ez ziren hitzak, salatuzuen Etxeratek.

“Euskal preso politikoak bezainbeste, gu,haien senideak, hartzaile garen politikabaten xehetasun gehienak azalarazten di-tuen txostena dakargu. Berdin jarraitzendu, helburu berarekin. Euskal preso poli-tikoak itotzen dituen heinean, senide etalagunak, era berean zapaldu: osasuna ga-larazi, denbora lapurtu eta ekonomikokiito. Ezagutzen ditugun ondorio odoltsue-kin: 16 senide hildako dispertsioaren erre-pideetan. 16, oraingoz. Eta ehundakaistripu. »

Senide eta lagunek sufritzen duten itomenekonomikoari aurpegia jarriz, amaieranOihana Parotek eta Janine Beyriek hitzahartu zuten. Oihana, Unai Paroten alabada, urtean bost aldiz joan ohi da aita bisi-tatzera. 26 urte daramatza preso Parotek;Puertoko presondegian dago gaur egun."Astebururo 2.200 kilometro egin beharditugu bisitetara joateko. Lanarekin ezinditut asteburu guziak libratu. Nire bost ur-teko alabak bost aldiz baizik ez du ikusibere aitatxi". Jon Parot osaba ere preso duFrantzian, baina bidaia gastuak "gehiegiz-koak" direnez ez du sekula ikusi.Jeanine Beyrie, Lorentxa Beyrie presoa-ren ama da. Beyrie 2001ean sartu zutenpreso; 14 urtez hiru presondegi ezberdi-netan egon da: Fleury Merogis —EuskalHerritik 760 kilometrora, bidaia bakoitza-ren gastua 200€ baino gehiago—, Joux laville —Euskal Herritik 860 kilometrora,bidaia bakoitzaren gastua 360€ baino ge-hiago—eta Roanne —Euskal Herritik 715kilometrora, bidaia bakoitzaren gastua300€ eta 500€ artean—. Gurasoak hila-betero joatean dira bisitan, eta baita hila-betean bi alditan ere, lagunek bisitara joanezin dutenean. Beyrieren bikotea, AitzolGogorza, Basauriko presondegian da, etalarriki eri den 11 presoetako bat da: Obse-sio Konpultsio Desoreka eta honi lotutakoDesoreka Depresiboa du.

Lau hizkuntza ezberdine-tan (euskara, frantsesa,gaztelera eta ingelesera)argitaratu da “Dispertsioa:bisita eskubidearen pre-zioa”, eta Etxeraten web-gunean dago eskuragarri.

8

ETXERAT. Nafar parlamentuaren lan-saioan azaldu zen hil honetan elkartea sal-buespeneko kartzela neurriez informatu etadispertsioa salatzeko. Zentzu horretan, ho-rren inguruan Audientzia Nazionalak ebat-zitako azken autoa baloratu zuen elkarteak,zeinak 19 preso politikoren Euskal Herriratrasladatuak izan daitezen jarritako erre-kurtsoak baztertu ditu. Errukurtsoa baztertudioten preso horien artean aurkitzen daIñaki Etxeberria. Bere kasua aipatu zen Et-xeraten hitz hartzean, bere ama Etxeratendelegazioa osatzen baitzuen. Horrez gain,Etxerateko kide bat, Jaione Karrera (aboka-tua), Maite Laborda eta Javier Berrogi seni-deek ere parte hartu zuten. Lan saioan EHBildu, Podemos, Geroa Bai, eta Ezkerra izanziren. PP, UPN, eta PSN Saioa hasita agertuziren, EH Bilduko Bakartxo Ruiz parlamen-tariak nabarmendu zuena, senideka eskubi-deak urratzen dituen politika baten biktimakizanik: “Zuek ez duzue senideak izatea era-baki eta egokia ez den egoera bat salatzekoeskubide osoa duzue”.

“Eskubide urraketak jasaten dituzten pert-sonei ahotsa emateagatik” eskerrak emanezhasi zuen Etxeratek lan Saioa. Elkartearenadierazpenak presoen Euskal Herrirako le-kualdaketak ukatzen dituen autoan oinarri-tuak izan ziren. Gai hori parlamentarieieman zitzaien elkartearen azken txosteneanlantzen da “Dispertsio politika: urruntzea”.Karrera abokatuak presoek euren bizitokitikahalik eta gertuen bete behar dutela kon-dena adierazi zuen, eta dispertsio politikaestaldura legalik ez duela arrazoitzeko argu-dioak aurkeztu zituen.

Espainiako konstituzio berak dio bere 25.2artikuluan, “preso bakoitza bere eskubideenjabe dela eta askatasun eskubidea baino ezinzaiola kendu eta ezarritako zigorrak eraba-kitzen dituenak edo haren kontra doazenak”.Baina dispertsio politika zigor gehitu bat su-posatzen du – ez zoilik presoarentzat, seni-deentzat ere – zigorrean jasoa ez dena.Horrez gain, ez dago horrelako neurri bataurreikusten duen beste araurik. “Izatez, ba-dira kontrakoa dioten gomendio batzuk”.Hau da, presoak euren ingurumaria afektiboeta sozialetik gertu egon behar dira. Kartze-lako lege organiko orokorrak eta KartzelaAraudiak bere 12 eta 3 artikuluetan ezartzendute erkidego guztietan euren presoak hart-zeko kartzela nahikoak izan behar direla etaeuren deserrotzea sahiestu behar dela.

Horrez gain, Giza Eskubideen Europako Au-zitegiak bere Europako Giza EskubideenHitzarmeneko 8 artikulua nabarmenduzuen: familia bizitza eskubidea. Horrek esannahi du presoaren kartzela kokapena ezindela espetxe idazkaritzaren esku egon, etaatzera botatako auto horiek hori bera sus-tatzen ari direla. Gainera, gauza bera ebaz-ten duten gomendioak ugariak diraEuropako Kontseilu edota Nazio BatuenErakundearen aldetik.

Urraketen adibideak jarri zituen ondorenEtxeratek eta senideek. Esaterako Iñaki Et-xeberria nafar presoaren egoera azaldu zen,zeinak lau bider salatu du osasun desasis-tentzia. Ondotik elkarteak dispertsioarenhainbat datu eskaini zituen bidai eta dis-tantziaren inguruan.

Euskal presoen senide eta lagunen egoera plazaratu du Etxeratek Nafar Parlamentuan

ETXERAT. Bina elkarretaratze burutu zituenEtxeratek azaroaren 10ean, EAEko Memoria-ren eguna bezala ezagututakoan, dispertsioakeraildako 16 senideak gogora ekarriz. EuskoLegebiltzar aurrean kontzentratu ziren goizeanhainbat senide eta lagun “Noizko dispertsioakeraildako 16 senideen aitortza? Non da eurenoroimena?” lemapean. EH Bilduko legerbilt-zarkideak batu ziren mobilizaziora eta 16arrosa zuri eskaini zizkieten senideei, biktimakgogora.

Urtzi Errazkin Etxerateko bozeramaleak eki-taldi ofizialeko pebeteroari erreferentzia eginzion komunikabideen aurreko bere hitzart-zean, eta oraindik aurkezten dituen “hutsu-neak“ aipatu: Hemendik gutxira piztuko dutensu horrek, ez ditu biktima guztiak ordezkatzen,eta indar politikoek badakite. Su horrek, bizitzabatzuk besteen gainetik daudela adierazten du.

[…] Memoriaren Eguna deritzon honetan, zer-gatik memoria batzuentzat eta amnesia beste-entzat galdegin behar dugu”. Bizikidetzarenalorrean ekarpenik egiten ez duen ekitaldiadela adierazi zuen Errazkinek, eta elkarteakerredaktatutako azken txostena aurkeztu zuen,gure webgunean hiru hizkuntza ezberdinetaneskuragarri dagoena. “Memoriarako urratsak:dispertsioaren 16 biktimen aitortza” izenekolanak 16 pertsona hauek biktima zergatik direnazaltzen du, eta euren oroimena ohoratzeradator ere. Gaur gaurkoz, herritarrek baino ezdute euren memoria bizirik mantentzen.

Arratsaldean, kontzentrazioa Bilbon errepi-katu zen, berriki inauguratutako Gogora egoit-zaren aurrean. Era berean, Jaurlaritzakbultzatutako memoriaren mapa deritzonarendesberdintasunak aditzera eman ziren, ez bai-titu urraketak guztiak kontuan hartzen.

Memoriaren erretratu osatu gabea dispertsioaren 16 bikti-mak gabe

Dispertsioak eraildako 16 biktimen omenez elkarretaratzea burutu zuen Etxeratek Gasteiz etaBilbon, Memoriaren Eguna bezala ezagututakoan. Biktimen inguruko txosten berria publikoegin zuen elkarteak.

Aitortza

10

11

Senideek “16 bizitza” zioten afixak erakutsi zituzten Gasteizko kontzentra-zioan, biktimak gogora. Behean Bilboko kontzentrazioa eta EH Bilduko par-lamentarien lore eskaintza.

Etxerat Lagun

ETXERAT. Etxerat Lagun babes kanpainaaurkeztu zuen Etxeratek Xabi Solano, Peio Za-bala eta Endika Guarrotxenaz lagunduta Do-nostiako Kafe Antzokian. Elkartearen egoeraazaleratu zuten Urtzi Errazkin eta PatriziaBelez bozeramaleek, eta ekonomikoki “kinkalarrian” dagoela aitortu. Abian jartzera derri-gortuta ikusi garen ekimena izan dela aitortuzuten Errazkin eta Belezek: “Gure egoera, ur-tetik urtera, zailagoa bilakatzen ari da, nahizeta ditugun baliabideekin aurrera egiten jakineta elkarte hau zutik eta duin mantendudugun”.

Kanpaina hau ez dago senideak ekonomikokilaguntzera bideratua, baizik eta Etxeraten be-rezko jarduna, Giza Eskubideen eta oinazearenerrekonozimenduan nagusitua, laguntzera.Horien artean, asistentzia eskaini, autobusaketa furgoneten eskaerak kudeatu, gertatzendiren urraketa gehienak salatu eta zabaldu, eta

erakunde zein eragile ezberdinekin gure orain-dik aitortu gabeko sufrimenduaren errekono-zimendua borrokatu. Halere, etaprentsaurrekoan nabarmendu zenez, horrek ezdu kentzen jaso ditugun kolpe eta egoera ez-berdinek gugan eragina ez izatea. Horregatik,gaur gaurkoz, kanpaina hau sostengu ekono-mikoa lortze aldera bideratua dago. Elkarteak,kuotakide izeneko figurak ditu diru iturri na-gusitzat, eta hauek areagotzea ezinbestekotzatjo zuen elkarteak Dokan eginiko prentsaurre-koan. Ekimen berri hau bultzatzeko sare sozialbidezko spot laburrak zabaldu dira.

Aukera ezberdinak daude Etxerat Lagun iza-teko. Gure webgunera sartuz(www.etxerat.eus) eta bertan ageri den izenemate orria deskargatuz eta betez, ondorengure elkartera posta arruntaz edo eskaneatutaeta e-mail bidez bidaliz. Ordenagailutik ere,zuzenean, on-line eginez.

Etxeratek gizartearen elkartasunari deitu dio bere jardu-nean aurrera egitekoEtxerat Lagun babes kanpainaren aurkezpena burutu zuen elkarteak Donostiako KafeAntzokian.

12

13

Pertsona batek datuak emateko kanalzuzen eta pribatuagorik nahiko balu, te-lefono zenbakia dugu (646 02 88 84)eta Etxerat Laguneko posta elektronikopropioa (etxeratlagun@etxerat.info).Horrez gain, egun eta toki zehatzetan ja-rriko dugun postu mugikorretan izenemate eskuorria euskarri fisikoan esku-ratzeko aukera izango da, hizkuntza ez-berdinetan.

Lorentxa Guimon euskal preso politikoalarriki eri diren presoen artean

ETXERAT. Lorentxa Guimonek (Angelu)Crohn eritasuna du, hanturazko heste gaitzkronikoa, 1991tik. 2003an atxilotua izan zeneta 20 urteko kondena dauka. Rennes-eko es-petxean dago. Bere kasua aztertu duten adi-tuek diotenez, gaitz-aldi aski latz baten aurreangaude, 2012-2014 urteekin alderatuz okerreraegin duena. Gainera, horren ondorioz, zorne-jario arazoak ditu, tratamendu zaila dutenak.Tratamendu anitz izan ditu baina eragin han-dirik gabe, digestio sintomek eta bere kasua az-tertu zuen adituaren txosteneko datanagertzen den pisuaren galerak horrela adieraz-ten dutelarik. Gaur egun ez dago sendatukoduen tratamendurik; gehienez, gaitza muga-tzea edo ez okertzea lortuko litzateke.

2015eko martxoan, abokatuek bere baldintza-peko askatasuna eskatu zuten. Azaroaren24an, eritasunaren larritasunagatik, epaileekonartu egin zuten eskaera hori. Hala ere, esta-tuaren ordezkariaren den prokuradoreak deiegin zuen, Lorentxaren egoera luzatuz 2016ekootsailean eman behar duten emaitza arte.

Medikuen arabera, asko larritu da azken bola-dan Lorentxaren egoera. Une honetan, Lo-rentxak zainketa mediku zorrotza behar du:sendaketak, farmako egokituak, zorne-jarioarazoen inguruko kirurgia... baina, kirurgia in-terbentzioaren kasuan, ez presondegiaren eri-zaindegiak (UCSA) ezta ospitalearenzerbitzuak ez dute beharrezkoa duen zainketabermatzen. Kirurgiaren ondoko arretarako eri-

zaindegi ekipoespezializatu batbeharko litzatekeh o r r e t a r a k o ,gaur egun ezi-nezkoa dena.Gainera, kon-tuan izan behardugu espetxe ad-ministrazioarenfuntzionamen-duak ikaragarrizailtzen duela pa-ziente hauen presondegiz kanpoko hitzorduakgauzatzea. Izan ere, sendagileek ahal bezainlaster egin behar diren frogak agindu arren, hi-labete luze pasa daiteke azterketa hauek izanarte. Horrela, Lorentxak hilabeteak pasa beharizan ditu ospitalerako irteerak gauzatu arte,itxaroten eta sufritzen.

Horretaz gain, ospitaleko kanpo kontsulteta-rako aukerak guztiz mugatuak eta baldintza-tuak daude, ospitalerako joan-etorriak indarpoliziaren prestasunaren menpe daudelako.Behin baino gehiago gertatu izan da azken or-duan hitzorduan huts egitea, indar polizialakagertu ez direlako. Baldintza hauetan, kontsul-tak bertan behera uzteak diagnosi eta terapiamailako atzerapenak sor dezake, honek daka-rren ondorioekin Lorentxaren kasuan: osasunmailako aukerak galtzea, arazo infekzioso edomekanikoen larritzea areagotuz eta heste min-biziaren garapena erraztuz. Etxerat baitan da-goen Bagoaz kolektiboak dinamika bat hasi daantolatzen hori ahalik eta azkarren lortzeko.

Preso gaixo larriak

14