Aymara - Verbos

download Aymara - Verbos

of 13

Transcript of Aymara - Verbos

IntroduccinLa lengua Aymara ancestral, cuyo origen se pierde en el tiempo, pues el significado de la misma palabra lo dice:jaya mara aos lejanos o tiempo antiguo. Una prueba de ello est que el Aymaraesta antes que los Tiawanakutas y luego subsiste a ese dominio, por lo tanto, no es correcto decir cultura Tiwanakuta, sino cultura Aymara, que sigue subsistiendo hasta nuestros das.El Aymara, es una lengua que se habla en diferentes regiones de la parte Occidental de Sudamrica,en las zonas del Norte de Chile, Bolivia, Per y Norte de Argentina.Los hablantes Aymaras pasan de los tres millones de hablantes en las regiones indicadas anteriormente,y los que se encuentran diseminados por el mundo entero que no olvidan sus races y lo siguen practicando, con algunas variantes regionales, pero que no quitan el significado esencial.En la actualidad hay un resurgimiento del uso mayor de la lengua Aymara por parte de los aymaristas estudiosos y el pueblo que esta reconociendo su valor cultural y como medio de comunicacin. Tal es el caso del Ingeniero Ivn Guzmn de Rojos de Bolivia que desarroll un programa informtico para realizar traducciones de un idioma a otro, usando como puente la lengua Aymara.Debemos agregar que en la actualidad se estn produciendo materiales didcticos en computacin para aprender con mayor facilidad y correccin la lengua Aymara, pues ella es gutural, toponmica, onomatopyica y sufijante y requiere de los medios necesarios y correspondientes.A modo de ejemplo, en el que utilizamos varios sufijos, podemos ver en el caso de la raz uka que significa eso y si le agregamos sufijos al radical uka tenemos: uka + ma = ukama que significa eso es,uka + mawa = ukamawaeso mismo esuka +mapiniwa = ukhamapiniwaas siempre es.Esta y otras consideraciones importantes nos lleva a crear un curso de lengua aymara.Trminos interrogativos - ChhikhianakaQu?kuna ?

Quin?khisti?

Quines?khistinaka?

Por qu?kunata?

Dnde?kawkina?

Cmo?kunama?

Cuntos?qawqa? qayqa?

Cundo?kunapacha?

Cul?kawki?

Para qu?kunataki?

Para quin?khistitaki?

De quin?khistinkisa?

Hasta dnde?kawkikama?

Con qu?kunamti - kunamdi - kunampi?

A qu?kunaru?

Formas de saludo - Kunjamaarunt'anakaSaludararunt'aa

Agradecerjalla jalla mama

Saludarsearunt'aanisa

Presentar algo o alguienukaja o jupaja

Saludos - Kunamast'aabuenos dassuma uru

buenas tardessuma jayp'u

buenas nochessuma aruma o arama

Cmo ests?kunamastasa, kamisaraki

Yo estoy bien!naya walikistwa

Estoy ms o menos, y t?nayajanisumamajsti, jumasti?

Mal, estoy enfermo (a)!janiwalijtiusutatwa

Como est tu familia?kunamasafamiliamaja

Ellos (as) estn bienjupanakawalikiskipxiwa

Cmo estn tus padres?kunamasaawkimaja, taykamaja -mamamaja

Comoesta tu padre?kunamasaawkimaja

Comoesta tu madre?kunamasataykamaja - mamamaja

Bien, contentos de ser abuelos!waliki, muspakusisitajach'amamasipana, jach'atatasipana

Pronombres personales - Jaqisutilantiyonaya

tjuma

l o ellajupa

nosotrosjiwasa

vosotros (as), ustedesjumanaka

ellos (as)jupanaka

Pronombres posesivosMi, mio, mianayanha, nayankiwa

Tu, tuyo, tuyajumana, jumankiwa

Suyo, suyajupana, jupankiwa

Nuestrojiwasana

Sujupana

Dilogo simpleCmo te llamas?kunasasutima?

Yo me llamo Rosa nayanasutinhaRosawa

Dnde vives?Kawkinautjta?

Yo vivo en Iquiquenaya Iquiquimarkanautjta

A qu familia perteneces?khistinajumanafamiliamaja?

De dnde vienes? Kawkitapurjta?

Vengo de IquiqueIquiquitapurjta

Cuntos aos tienes?qawqamaranitasa?

Tengo 25 aosnaya ptunkaphisqanimaranitwa

Cmo se llama tu mam? kunasutinimamaja?

Mi mam se llama Rosa nayanamamanhaja Cristina sutiniwa

Cuntos aos tiene t mam? qawqamaranisamamamaja?

Ella tiene 70 aosjupaxapaqalqutunkamaraniwa

Cmo se llama tu padre?kunasutinitatamaja?

Mi padre se llama FelixnayanaawkinajaFelixsatawa

Tienes hermanos? jilatamautjiti?

S, tengo hermanosjisa, jilatanhanakautjiwa

Cuntos hermanos y hermanas de nacimiento tienes?qawqajilatanitasakullakanitasa

Cinco hermanas y un hermano de nacimientophisqakullakanita, mjilatanti

Por dnde te vas a tu casa?kawkichiqatautamarusaririta?

Por el camino ms cortojak'athakhikamata

Cundo llega tu padre?kunapachaawkimapurini?

En cuanto terminen sus vacacionesvacacionapatukuyaniukatapurini

A qu hora almuerzas?kunatimpunamaq'irita?

A la unamurasa

A las doce del diataypiurukipana

PresentacionesMi nombre es Rosa Quispe HuancaNayanasutinha Rosa QhispiWankawa

Mi apellido paterno es QuispeTatanhanaapellidupaQhispiwa

Mi apellido materno es QuispeMamanhanaapellidupaWankawa

Tengo 47 aosNayaxapusitunkapaqalqumaranitwa

Mi grupo familiar es aymaraNayanawilamasinaaymarawa

Vivo en IquiqueNayaxa Iquique markanautjirita

Vengo de la comunidad de Pozo AlmonteNayaxa Comuna Pozo Almontitapurjta

Vivo en IquiqueNayaxa Iquique markanautjirita

Mi comunidad est en la Regin AndinaRigionAndinananayanhamarkanautjaski

Presentacin de los parientesMis padres (biolgicos) son: Cristina y FelixNayanamamanajaCristinawa, awkinastiFelixsuwa

Mi padre se llama Felix y mi madre se llama Cristina.NaynatatanajaFelixnayanamamanajaCristinawa

Mi abuelo paterno se llama Eugenio, mi abuela materna se llama Manuela..Nayanajach'atatanajaEugeniowa.Nayanajach'amamaja Manuela sutiniwa.

Mi abuelo materno se llama Pedro, mi abuela materna se llama Eulogia.Nayanajach'atatanajaPedrowa.Nayanajach'amamajaEulogiasutiniwa.

Adverbios de lugarAqu, aca, por ac, por aquakana, aka, akakana

Ah, alli, all, por ah, por allukana, uka, ukakana

Cerca, muy cercajak'a, muspajak'a

Lejos, muy lejosjaya , muspajaya

Afuera, por afuera, hacia fuera, desde afueraanqana, anqata, anqaru, anqaruta

Adentro, por adentro, hacia adentro, desde adentromanqha, manqhata, manqharu, manqharuta

Adelante, por adelante, para adelante, hacia delante, desde adelantelayrata, layraqata. layrjaru,layraruta, layraqata

Atrs, por atrs, para atrs, hacia atrs, desde atrsqipa, qiparuta, qipata, qaparkama, qipapata

Arriba, por arriba, para arriba, hacia arriba, desde arribaaraja, arajkamaki, arajaru,arajaruxa, arajata

Abajo, por abajo, para abajo, hacia abajo, desde abajoaynacha, aynachkamaki, aynacharu, aynachkama, aynachata

All arriba, hacia all arribaarajana, arajkamaki

All abajo (a la mar), hacia all abajoaynachana, aynachkamaki

Verbos- ArunakaLos verbos se usan para sealar accin o movimientos de los seres vivos y objetos. Pone en accin al sustantivo con indicacin de la persona y del tiempo. Como en todo idioma el verbo expresa acciones, estado o existencia que afectan a las personas o cosas, tienen las variaciones de tiempo, modo, nmero y persona.En la lengua Aymara se puede apreciar que los verbos en modo infinitivo, terminan en aa, ia, ua. Por ejemplo: saraa, kirkia y sawua. En cambio en la lengua espaola o castellano, los verbos en infinitivo, terminan en: -ar, -er, -ir. Ej: cantar, leer y vivir.En Aymara la conjugacin del verbo es de una sola clase o forma, como en la declinacin del sustantivo, adjetivo o de las formas variables.El verbo consta de RAIZ y DESINENCIA:La RAIZ verbal es el elemento o morfema dependiente, para ser completo el significado, require de un sufijo.DESINENCIA: La particula que se le aade al radical para sealar: el modo, la persona, nmero y el tiempo.En este caso veremos, por ejemplo, el verbo, TANIA que significa correr su radical o raz es: TAN y acompaa el sufijo, como infinitivo, o desinencia: IA.Cada modo, tiempo, nmero y persona tiene su respectiva desinencia que lo veremos durante la conjugacin del verbo dado como ejemplo. CONJUGACINLa Conjugacin es la expresin del verbo en todos sus accidentes de Modo, Tiempo, Nmero y Persona.El Modo puede ser: Inifinitivo, Indicativo, Subjuntivo, Potencial e ImperativoLas terminaciones o desinencias del Modo Infinitivo en espaol como ya lo dijimos son tres ar, -er, -ir; y en el Aymara son: -aa, -ia, -ua.

Los invito a que puedan aprender algunos verbos en su modo INFINITIVOAmarmunaa

Abrirsit'araa

Arrancart'ijua

Atraparkatua

Despertaramayusia

Baarjarisia

Beberumaa

Calentarjunt'uchaa

Cerrarjist'yataa

Golpeart'axllia, ch'akua, liq'ia

Orarmayia

Saludararunt'aa

Sentarchukua

Comermaq'aa

Cantarkirkia

Sanarqullaa

Gritarq'asaa

Corrertania

Pintarsamichaa

Lavart'axsua

Leerliyia

Caerjaquttaa

Bailarthuqhua

Cortarkharia, kuchua

Enterrarallt'aa

Mentirk'arisia

Robarlunthataa

Recordaramtasia

Trabajarirnaqaa

Tirarchhikhaa

Herirwallaqaa

Llorarjachaa

Empujarlukhua

Escribirqilqaa

Cuidarujaa

Verbos - ArunakaUtilizaremos como ejemplo para conjugar el verbo Cantar, que en aymara se dice: kirkia.Verbo KIRKIA = CANTARMODO INFINITIVOFormas Simples: Infinitivo kirkia (cantar)Gerundio kirkjtanwa (cantando)Participio kirktawa (cantado)MODO INDICATIVO: Formas Simples

Presente

Naya-xa(Yo)Kirk - JTWA (Canto)

Juma-xa (T)Kirk - JTAWA (Cantas)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - JIWA (Canta)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - JTANWA (Cantamos)

Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - JTAPXATAWA (Cantais)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - JTAPXIWA (Cantan)

Pretrito Imperfecto

Naya-xa(Yo)Kirk - IYATA (cantaba)

Juma-xa (T)Kirk IYATAWA (cantabas)

Jupa-xa(El, ella)Kirk- IYIWA (cantaba)

Jiwasa-xa (nosotros (as))Kirk - IYATANWA (cantabamos)

Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - IYAPXTANWA(cantabais, cantaron)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - IYAPXIWA (cantaban)

Pretrito Indefinido

Naya-xa(Yo)Kirk - TWA (Cant)

Juma-xa (T)Kirk - TAWA (Cantaste)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - IWA (Cant)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - TANWA (Cantamos)

Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - TAPXATAWA (Cantasteis, cantaron)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXIWA (Cantaron)

Futuro Imperfecto

Naya-xa(Yo)Kirk - INWA (cantar)

Juma-xa (T)Kirk - INTAWA (Cantaras)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - INIWA (cantar)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk IANIWA (cantaremos)

Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk TAPXANTAWA (cantareis, cantaran)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXANIWA(cantaran)

Pretrito Pluscuamperfecto

Naya-xa(Yo)Kirk ITAYATA (Haba cantado)

Juma-xa (T)Kirk ITAYATAWA (Habas catando)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - IYIWA (Haba cantado)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - ITAYATANWA (Habamos cantado)

Jumanaka-xa (Vosotros (as) Uds.)Kirk - ITAPXAYATANWA (Habais cantado, haban cantado)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXAYIWA (Haban cantado)

MODOSUBJUNTIVO

Formas SimplesPresente

Naya-xa(Yo)Kirk - INJTWA(cante)

Juma-xa (T)Kirk - INJTAWA (cantas)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - INJIWA(cante)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - INJTANWA (cantemos)

Jumanaka-xa (Vosotros (as), Uds.)Kirk - INJTAPXTAWA (canteis, canten)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - INJTAPXIWA (canten)

Formas SimplesPretrito Imperfecto

Naya-xa(Yo)Kirk - IRIJTA (cantara o cantase)

Juma-xa (T)Kirk - IRIJTAWA (cantaras o cantases)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - IRIJI(cantara o cantase)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - IRIJTANWA (cantramos o cantsemos)

Jumanaka-xa (Vosotros (as), Uds.)Kirk - IRIPXIRIJTAWA (cantarais o cantaseis, cantaran o cantasen)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk -IRIPXIRIJIWA (cantaran o cantasen)

Pretrito Pluscuanperfecto

Formas Simples

Naya-xa(Yo)Kirk IATANA(Hubiera cantado)

Juma-xa (T)Kirk - IATAMANA (Hubieras cantado)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - IATINA(Hubiera cantado)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - IATANWA (Hubiramos cantado)

Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk- IAPXATAMANA(Hubierais cantado, Hubieran cantado)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - IAPXATINA (Hubiesen cantado)

MODO IMPERATIVO

Naya-xa(Yo)*

Juma-xa (T)Kirk - TAMA (canta T)

Jupa-xa(El, ella)Kirk - TANI (cante l)

Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - TAANI (cantemos nosotros (as))

Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - TAPXAMA (cantad vosotros, canten ustedes)

Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXANI(canten ellos)

Frases de uso cotidiano - Sapuruarusinakaa la casa, en la casa, de la casa utaru, utana, utata

abrgate, puedes tener tosjantatasimach'ujuninta

acusteseikintama

ahorajichha

ahora s, bien hechojichha. suma lurt'atawa

el hombre y la mujerchachanatiwarminti

aprate con tu trabajojink'airnaqama

peine su cabellolak'utamasanusima

as es, eso esukhamawa

besejarirpasima

buenos das jvenessuma uruwaynanaka

buenos das niossuma uruyuqallanaka

caminesarnaqama

camine, venga aqusarnaqamaakarupurima

caminensarnaqapxama

corrantanipxama

corretanima

crtese el pelolak'utakuchurt'asima

crtese las uassillunakakuchurt'asima

cuide su vestuario (no lo ensucie)suma isimaujanta, janiwakhichhichantasa

dame, dmechurita, churt'ita

debemos lavar la ropaisit'axsupxaajtanwa

debes comer prontojink'amaq'antama

debes cortarte el pelolak'utakuchurt'asima

debes dormirjuma ikiajtawa

debes lavarte el pelolak'utat'axsusiajtawa

debes obedecer a tus padresawkimataykamaiywasaawaist'anta

debes usar las uas cortasjumaxawaljakuchuratasillunakasarnaqanta

dentro de la casauta manqhana

diferentes casasmayjamautanaka

el nioyuqalla

la niaimilla

en aquel tiempojayatimpuna, layratimpuna.

este hombre y esta mujerakachachanti, akawarminti

estoy enfermousutatwa

hagan sus trabajosirnaqanakalurt'apxama

hoy da; este dajichhuru, akauru

Preguntas tipo - Chikh'inakaAdnde va este camino?kawkirujaakathakhisarji?

Comiste ya?maq'tati?

Cmo est tu mam?kunamasamamamasti?

Conoces la ciudad?markaut'ati?

Cundo volvers?kunapachapurinta?

Cunto vale?qawqasa wali?

Cuntos hermanos tienes?qawqajilatanitasa?

Dnde est?kawkinkisa?

Dnde fuiste?kawkiru sarta?

Dnde te duele?kawkiustama?

Hacia dnde vas?kawkirusarjta?

Por qu lloras?kunatajachjta?

Por qu te res?kunatalarjta?

Qu animales tienes en tu casa?kunauywanakautamanautjayta?

Qu aves tienes en tu casa?kunajamach'inakautamanautjayta?

Qu comida te gusta ms?kunamaq'amuspamunirita?

Qu dijo?kamsisa?

Qu es esto?kunasaakaja?

Qu novedades hay?jichhakunanakautjisa?

Qu te duele?kunasaustama?

Sabes cantar?jumakirkiritati?

Sabes leer? jumaliyt'ritati?

Sabes escribir?jumaqilqiritati?

Te gusta la leche?juma lichi muniritati?

Te gusta venir aqu a la escuela?jumaakajach'ayatiautarupuriamuniritati?

Vienes atrasado?qipaqipatapurjta?

Qu vas a hacer?kunalurantasa?

De quin es este bote?khistinkisaakabutija?

Qu vas a hacer hoy?jichha kuna lurantasa?

Por qu no me llamas?kunatajanijawsista?

Cundo terminas?kunapachatukuyanta?

Es tan terrible?muspajaniwalipuniti?

Cul es tu asiento?kawkisachukuamaja?

Cundo llegaste?kunapachapurta?

Tomas agua o jugo?umacha, juguchaumanta?

Para quin es este caballo?khistitakisaakakawalluja?

Qu te pasa?kunajumaruxapastama?

Tienes hambre?maq'aaythamti?

Imperativos - Lurt'aajalvese el pelo, la cabezalak'utat'axsusima, p'iqit'axsusima

lvese la carauynajajarisima

lvese las manosamparanakajarisima

lvese las orejasjinchhunakajarisima

lvese los dienteslakach'akajarisima

lvese los pieskayunakajarisima

limpie sus zapatos, tiene barrozapatumajarisima, iq'iniwa

lmpiese la nariznasamapichharasima

no bebas vino, puede hacerte daojani vino umantati, jani wali luririjtama

no debes mentirjaniwak'arisiati

no debes robarjaniwalunthathaati

no debes ser flojojaniwajayraati

no ensucies tus cosasjaniwakusasanakakhuchhichaati

no fumes, puede hacerte daojaniwafumaati, janiwaliwa, usuyiriwa

no rompa su vestuariojaniwaisimawikhakhantati

no saldrjaniwamistuti

no vendrjaniwapuriati

no vendr msjanipuniwapuriati

que venga tu madremamama purpana

que venga tu padretatamapurpana

saldrmistuawa

salgan todostajpachamistupjama

la saludararuntaawa

salude, ustedjuma arunt'ama

sintense, tome asientochuqt'am, juma chuqt'asima

tenga cuidado con su heridausutchata suma ujanta

tome su remedioqullamaumt'asima

trae aguaumaapanima

vaya afuera, salgaanqaru sarama, sarama

vayan ustedes dospaypachasarapjama

ven con tu madremamamantipurima

ven con tu padretatamantipurima

venga para ac, adelanteakarupurima, layrjaru

vengan todos para acakarutajpachhanakapuripxama

vigila, cuida los animalesjunch'ukima, suma ujantauywanaja

vuelvan tempranoqaltiqalt'itapuripxjanta

vuelvan todostajpachhapuripxanta

me voy a descansarnaya samart'asirisaraa

vmonosjina, sarjatana

Indicaciones - Chiqachaano fue asjaniukhamanti

nos vemos luegopuniwajikhisiani

nuestra casa (dual)jiwasana uta

nuestra casa (plural)jiwasanakanautasa

por aqu, a este ladoakakaru, aksaru

qu bueno que hayas venidowalipuniwapurtt'ataxa

ya casi termino mi tareapunitukuytatariyaa

yo tambinnayaxaukhamaraki

estoy cansadamuspaqaritata

se ha oscurecidoch'amaqxiwa

Los nmeros - WakhuaUnidades - Sapanaja

1maya

2paya

3kimsa

4pusi

5phisqa

6suxta

7paqalqu

8kimsaqalqu

9lltunka

Decenas - Ptunka

10tunka

20ptunka

30kimsatunka

40pusitunka

50phisqatunka

60suxtatunka

70paqalqutunka

80kimsaqalqutunka

90lltunkatunka

Centenas - Patakanaja

100mpataka

200ppataka

300kimsapataka

400pusipataka

500phisqapataka

600suxtapataka

700paqalqupataka

800kimsaqalqupataka

900lltunkapataka

MilWaranqa

Figuras y cuerpos geomtricosCuadradopusik'uchu

Tringulokimsak'uchu

Crculomuyu

Rombopusipuntani

Romboidepuyt'u

Esferamuruk'u

Cilindrochhuqulla

Conosuyt'u

Los colores - SaminajaBlancojanq'u

Negroch'ara

Rojowila

Amarillok'illu

Verdechu'xa

Cafch'umphi

Azullarama

Anaranjadowilaq'illu

Moradok'ulli

Grisuqi

Rosadojanq'uwila

Celestejanq'ularama

Los meses del ao - MaranaphaxsinajaEnerochinuqa

Febreroanata

Marzoachuqa

Abrilqasiwi

Mayollamayu

Juniomarat'aqa

Juliowillkakuti

Agostollumpaqa

Septiembresata

Octubretaypisata

Noviembrelapaqa

Diciembrejalluqallta

Estaciones del aoOtooawtipacha

Inviernothayapacha

Primaveralakakpacha

Veranojallupacha

Los das de la semana - SimanaUrunajaLuneschinukauru

Martessajrauru

Mircoleswarauru

Juevesillapauru

Viernesch'askauru

Sbadokurmiuru

Domingointi uru

Divisin del tiempo segn el da el da - Timput'aqaptataHoyjichha

Anochearama

Anteanocheqharurujayp'u

Ayermasuru

Anteayermasuruwaruru

Maanaqharauru

Pasado maanajurpuru

En la maanaqalt'iqalt'ita

La noche arama

El dauru

La madrugadaqhanattata

El amanecerqhanthati

En la nochearamana

Sali el solinti jalsuwa

Es de daurujiwa

Es de nochearamawa

Es en la tardejayp'uta

De noche, demasiado tardearamata, aramt'ata

Al atardecerjayp'una

Astros - WarawaranajaEl Sol y la Lunainti phaxsinti

Martemartisa

Via Lcteaalajpacha

Las estrellaswarawara

El lucero de la maanaantawara

El lucero de la tardeachachiwarawara

Luna llenaurt'ata

Luna nuevamachaqaphaxsi

Familiares - Wila masiancianos awichunaja

abuelajach'a mama

abuelojach'a tata

bisabuelamama jach'amma

bisabuelotata jach'atta

cuadaipata

cuadomasano

marido-esposa (matrimonio)chachawarmi

bebwawa

hermanakullaka

hermanojilata

hombre adultochacha

mujer adultawarmi

madretayka, mama

nia chicaimilla

nioyuqalla

noviowayna

noviatawaqu

padrastroparastru

madrastramarasta

padreawki

suegrataych'i

suegroawkch'i

nuerayujch'a

yernotullqa

tatya

totyo

Alimentos - Maq'anajaPescadochhallwa

Carne de vacunowakunuaycha

Carne de cerdokhhuchhiaycha

Carne de pollochhiwchhiaycha

Cebollasiyuylla

Papach'uqi

Camoteapichu

Ajoajusa

Melnch'umaauma

Sandasantilla

Duraznorurasnu

Frutillawallqa

Pltanoplatano

Chirimoyachirimuya

Piaapia

HOMBREMUJER

(Para ver detalles hacer clic en las letras en rojo)

Organos de los sentidosVistanayra

Odojinchhu

Gustolakalaxra

Olfatonasa

Tactollamkhaa

http://www.logos.it/corso_ay/indice.htmlA cura de:Rosa Quispe