II CURSO TEMÁTICO II CURSO TEMÁTICO EDUCACIÓN INFANTIL DA MARIÑAEDUCACIÓN INFANTIL DA MARIÑA

Trastornos do Desenvolvemento Trastornos do Desenvolvemento Atención TemperáAtención Temperá

Ribadeo, 20 de setembro de 2008Ribadeo, 20 de setembro de 2008

Mesa redondaMesa redonda

A detección de necesidadesA detección de necesidadesde Atención Temperá na escolade Atención Temperá na escola

e noutros servizos socioeducativose noutros servizos socioeducativos

Período de 3 a 6 anosPeríodo de 3 a 6 anos

1.1. INTRODUCCIÓNINTRODUCCIÓN

A finalidade da etapa de Educación Infantil é A finalidade da etapa de Educación Infantil é contribuir ó desenvolvemento físico, afectivo, contribuir ó desenvolvemento físico, afectivo, social e intelectual dos nenos.social e intelectual dos nenos.

No segundo ciclo, de 3 a 6 anos, fomentarase No segundo ciclo, de 3 a 6 anos, fomentarase unha primeira aproximación á lectoescritura, unha primeira aproximación á lectoescritura, nas habilidades numéricas básicas, nas nas habilidades numéricas básicas, nas tecnoloxías da información e a comunicación e tecnoloxías da información e a comunicación e na expresión visual e musical.na expresión visual e musical.

Pode haber alumnos que requiran unha Pode haber alumnos que requiran unha atención educativa diferente por atención educativa diferente por presentar dificultades específicas de presentar dificultades específicas de aprendizaxe ou por ter altas capacidades aprendizaxe ou por ter altas capacidades intelectuais, ou por terse incorporado intelectuais, ou por terse incorporado tarde ó sistema educativo, ou por tarde ó sistema educativo, ou por condicións persoais ou de historia condicións persoais ou de historia escolar.escolar.

2. OBSERVACIÓN NO 2. OBSERVACIÓN NO CONTEXTO ESCOLARCONTEXTO ESCOLAR A observación é unha das técnicas máis A observación é unha das técnicas máis

adecuadas no alumnado de E. Infantil, xa que adecuadas no alumnado de E. Infantil, xa que pola súa corta idade e un desenvolvemento da pola súa corta idade e un desenvolvemento da linguaxe aínda moi limitado, non pode informar linguaxe aínda moi limitado, non pode informar sobre aspectos da súa estancia no centro.sobre aspectos da súa estancia no centro.

Observar é mirar, oír, seleccionar, intentando Observar é mirar, oír, seleccionar, intentando prestar atención hacia determinados aspectos prestar atención hacia determinados aspectos que consideramos relevantes dunha situación que consideramos relevantes dunha situación ou da conducta dun alumno.ou da conducta dun alumno.

O profesor continuamente está captando O profesor continuamente está captando información, sobre a actitude dos alumnos na información, sobre a actitude dos alumnos na aula, a súa conducta, participación, aula, a súa conducta, participación, desinterese, comprensión e expresión da desinterese, comprensión e expresión da linguaxe, habilidades, ou sobre calquera linguaxe, habilidades, ou sobre calquera dificultade que poida surxir no seu proceso de dificultade que poida surxir no seu proceso de ensino-aprendizaxe.ensino-aprendizaxe.

A prevención e anticipación para a detección e A prevención e anticipación para a detección e atención temperá son os principios que deben atención temperá son os principios que deben guiar as actuacións do Departamento de guiar as actuacións do Departamento de Orientación.Orientación.

A atención temperá comprende as A atención temperá comprende as intervencións de tipo médico, psicolóxico, intervencións de tipo médico, psicolóxico, social ou social ou educativoeducativo postas en marcha postas en marcha desde o nacemento do neno ou nena, ou desde o nacemento do neno ou nena, ou nos primeiros anos de vida, coa nos primeiros anos de vida, coa finalidade de evitar ou paliar os posibles finalidade de evitar ou paliar os posibles retrasos e favorecer todas as retrasos e favorecer todas as posibilidades e capacidades de posibilidades e capacidades de desenvolvemento.desenvolvemento.

3. IMPLICACIÓNS DUN 3. IMPLICACIÓNS DUN POSIBLE RETRASO POSIBLE RETRASO MADURATIVOMADURATIVO

Na actualidade considérase obxecto de Na actualidade considérase obxecto de intervención en Atención Temperá:intervención en Atención Temperá:

A poboación infantil con trastornos de tipo A poboación infantil con trastornos de tipo motor, intelectual ou sensorial.motor, intelectual ou sensorial.

A poboación infantil con trastornos penetrantes A poboación infantil con trastornos penetrantes do desenvolvemento (autismo), déficits de do desenvolvemento (autismo), déficits de atención con hiperactividade, trastornos no atención con hiperactividade, trastornos no desenvolvemento da linguaxe e da desenvolvemento da linguaxe e da comunicación, trastornos do sono ou da comunicación, trastornos do sono ou da alimentación e outros non evidentes.alimentación e outros non evidentes.

A poboación infantil en situación de risco socialA poboación infantil en situación de risco social

A pobreza ou carencia dunha Atención A pobreza ou carencia dunha Atención Temperá adecuada ás necesidades do neno e Temperá adecuada ás necesidades do neno e da familia terá consecuencias adversas no seu da familia terá consecuencias adversas no seu desenvolvemento e calidade de vida, podendo desenvolvemento e calidade de vida, podendo amosar conductas alteradas na sua relación amosar conductas alteradas na sua relación cos demais.cos demais.Polo tanto cómpre que os profesionais que Polo tanto cómpre que os profesionais que están en contacto coa poboación infantil, así están en contacto coa poboación infantil, así como as familias, presten atención a posibles como as familias, presten atención a posibles indicios ou sinais de alarma.indicios ou sinais de alarma.

As necesidades educativas do alumnado As necesidades educativas do alumnado afectado por un trastorno xeneralizado do afectado por un trastorno xeneralizado do desenvolvemento están referidas desenvolvemento están referidas fundamentalmente aos ámbitos nos que fundamentalmente aos ámbitos nos que atopan maiores dificultades:atopan maiores dificultades:

Interacción socialInteracción social Comunicación-linguaxeComunicación-linguaxe Flexibilidade mentalFlexibilidade mental As capacidades cognitivasAs capacidades cognitivas A autonomía persoalA autonomía persoal As conductas adaptativasAs conductas adaptativas

Na práctica podemos atopar Na práctica podemos atopar problemas:problemas: Na comunicación:Na comunicación: carencia de linguaxe oral, carencia de linguaxe oral,

xordeira aparente, ausencia de resposta ao xordeira aparente, ausencia de resposta ao seu nome, falta de contacto ocularseu nome, falta de contacto ocular

Na interacción social: Na interacción social: falta de sorriso social, falta de sorriso social, xogos solitarios, escaso interese polo que fai xogos solitarios, escaso interese polo que fai outra persoa, falta de imitaciónoutra persoa, falta de imitación

Outros: Outros: excesivo apego a un obxecto, patróns excesivo apego a un obxecto, patróns de movementos raros, estereotipias, rabechas de movementos raros, estereotipias, rabechas inxustificadasinxustificadas

4. ACTUACIÓN NO CEIP ANTE 4. ACTUACIÓN NO CEIP ANTE UN POSIBLE CASO DE RETRASO UN POSIBLE CASO DE RETRASO NO DESENVOLVEMENTONO DESENVOLVEMENTO Ante manifestacións de trastornos no Ante manifestacións de trastornos no

desenvolvemento deberase iniciar a súa etapa desenvolvemento deberase iniciar a súa etapa escolar cunha avaliación psicopedagóxica por escolar cunha avaliación psicopedagóxica por parte do departamento de orientación do parte do departamento de orientación do centro educativo que, tendo moi presentes as centro educativo que, tendo moi presentes as informacións achegadas polos titores, informacións achegadas polos titores, profesorado de apoio, coidadores e pola profesorado de apoio, coidadores e pola familia, permita tomar decisións e establecer familia, permita tomar decisións e establecer propostas de intervención.propostas de intervención.

O obxectivo fundamental O obxectivo fundamental que se pretende acadar que se pretende acadar co alumnado é co alumnado é desenvolver ao máximo desenvolver ao máximo as súas capacidades de as súas capacidades de autonomía, habilidades autonomía, habilidades sociais, comunicación e sociais, comunicación e aprendizaxes funcionais.aprendizaxes funcionais.

Crear hábitos e rutinasCrear hábitos e rutinas Esixir tarefas Esixir tarefas Poñer límitesPoñer límites Estimular comunicaciónEstimular comunicación Axuda emocionalAxuda emocional Favorecer as relacións Favorecer as relacións

entre iguaisentre iguais Favorecer autonomíaFavorecer autonomía Non sobreprotexerNon sobreprotexer

Ante un posible trastorno:Ante un posible trastorno:

1.1. Observación e recollida informaciónObservación e recollida información2.2. Entrevista familiar e posibilidades de Entrevista familiar e posibilidades de

cooperacióncooperación3.3. Avaliación psicopedagóxica Avaliación psicopedagóxica 4.4. Colaboración de profesionaisColaboración de profesionais5.5. Informe psicopedagóxicoInforme psicopedagóxico

Un alumno con déficit Un alumno con déficit auditivo:auditivo:

Dificultades de expresión, escasez de vocabulario e carencia de Dificultades de expresión, escasez de vocabulario e carencia de frases frases

Integrado na aula ordinaria a maior parte do horario escolar e Integrado na aula ordinaria a maior parte do horario escolar e recibindo apoio logopédico e pedagóxico nas aulas pt/alrecibindo apoio logopédico e pedagóxico nas aulas pt/al

Aula ordAula ord: sentado diante frente ó mestre e apoiando as : sentado diante frente ó mestre e apoiando as informacións de forma gráfica e visual (debuxos,signos,mímica); informacións de forma gráfica e visual (debuxos,signos,mímica); estimulación da linguaxe oral para todo o grupo clase estimulación da linguaxe oral para todo o grupo clase

Aula PTAula PT: reforzo da motricidade fina (picar, recortar, modelar), : reforzo da motricidade fina (picar, recortar, modelar), dos concetos espaciais (lonxe-cerca, arriba-abaixo), números, dos concetos espaciais (lonxe-cerca, arriba-abaixo), números, cores e formas básicas.cores e formas básicas.

Aula ALAula AL: exercicios de estimulación oral a través de contos, : exercicios de estimulación oral a través de contos, xogos de discriminación auditiva.xogos de discriminación auditiva.

5. CONCLUSIÓNS5. CONCLUSIÓNS

Ó comezar a escolarización na etapa de E. Infantil, Ó comezar a escolarización na etapa de E. Infantil, todo o alumnado será obxecto dunha avaliación inicial todo o alumnado será obxecto dunha avaliación inicial na que se recollerá a detección de necesidades na que se recollerá a detección de necesidades específicas de apoio educativo.específicas de apoio educativo.

A partir desta avaliación redactarase un informe A partir desta avaliación redactarase un informe psicopedagóxico que contemple as orientacións para a psicopedagóxico que contemple as orientacións para a planificación da resposta educativa.planificación da resposta educativa.

As intervencións específicas que sexan precisas serán As intervencións específicas que sexan precisas serán levadas a cabo por especialistas de PT ou de AL, en levadas a cabo por especialistas de PT ou de AL, en colaboración co equipo docente; normalmente dentro colaboración co equipo docente; normalmente dentro da aula ordinaria, xunto co resto do alumnado.da aula ordinaria, xunto co resto do alumnado.

Poderá flexibilizarse a súa escolarización Poderá flexibilizarse a súa escolarización permanecendo un ano máis na etapa de Infantil.permanecendo un ano máis na etapa de Infantil.