cultura

economía e empresa

patrimonio

equipamentos públicos

patrimonio

As nosas orixes. O Castro de Vigo

Ficha Didáctica AS NOSAS ORIXES. O CASTRO DE VIGO

OBXECTIVOS•Coñecerevaloraronosopasado.

•Identificarerecoñeceropatrimonioarqueolóxicodacidade

•Coñeceraspectosfundamentaisdahistoriaedacultura,conespecialatenciónaosrela-cionadosevinculadosconGalicia.

•FacilitaracomprensióndahistoriadeVigomedianteocontactocolugareosrestosdasarqueolóxicosatopados.

•Desenvolveracuriosidadeporcoñecerasformasdavidahumananopasado,valoran-doaimportanciaqueteñenosrestosparaocoñecementoeestudodahistoriaecomopatrimonioculturalquehaiquecoidarelegar.

•Traballarsobrealinguaxeapropiadaparaentendereexpresarseáhoradefalardahis-toria,introducindovocabulariobásico(xacemento,escavación,castro,romanización,etc.)

•Valoraraimportanciadosmuseos,sitiosemonumentoshistóricoscomoespazosondeseensinaeaprende,amosandounhaactitudederespectoásúacontornaeásúacultura,apreciandoaherdanzacultural.

PREPARAMOS A VISITAEnlacesdeinteresequeaxudaránaprepararavisita:

http://www.turismodevigo.org/es/yacimiento-de-o-castro

http://hoxe.vigo.org/movemonos/m_castro.php?lang=cas

http://hoxe.vigo.org/conecenos/np_castro.php?lang=cas

http://www.turgalicia.es/castros?langId=es_ES

http://www.muvicc.es/hierro.html

http://pacc.es/

DESTINATARIOS DA VISITA5º e 6º de Ed. PrimariaESO

DESCRICIÓN DO ESPAZOOCastrodeVigoestásituadonaladeiranortedomontequelledanome.HoxesópodemosverunhapequenapartedunpoboadoquechegouaocuparatotalidadedomontedoCastrodendeoséculoIIIa.C.

En2009oConcellodeVigolevouacabounambiciosoprocesorecuperaciónemusealizacióndosrestosvisiblesdocastrodecaraasúaprotección,conservaciónedifusión.

GUIÓN DA VISITACaraafinaisdoséculoIXa.C.,nonoroestedapenínsula,prodúcenseunhaseriedetransfor-maciónsnosmodosdevidadaIdadedoBronce,sendoomáisvisiblesodesenvolvementodenúcleosdepoboaciónamuralladosdegrantamañoparaaépoca,oquehoxecoñecemoscomocastros.

EspalladosportodaGalicia,estespoboadosfortificadosnonsonunfenómenoexclusivogalego,senónquesedesenvolveronportodaEuropacentraleoccidental,recibindodiferentesnomessegundoasrexións.

AculturacastrexaabarcouxeograficamenteGalicia,nortedePortugaleoestedeLeón,Zamo-raeAsturias,ecronoloxicamentedende800a.C.ataa2ªmetadedoséculoId.C.,unséculodespoisdaconquistaromana.

Sabes que nome recibe en Prehistoria a etapa na que se encadra a cuLtura castrexa? IdadedoFerro,porquenesteperíodocronolóxicoatecnoloxíadominanteeraaproducióndeobxectosenferro.

O CASTRO DE VIGO. CANDO E COMONosiniciosdaculturacastrexa,noséculoIXa.C.,osprimeirospoboadosfortificadossituá-banseenelevaciónsdoterreoilladasenonmoialtas(cerrosoucotos).

Cal crees que foi o motivo da elección deses lugares para instalarse? •porrazónsdefensivasedeprotección,porexemploencasodeguerraouparapro-texersedoataquedeanimaissalvaxes.

•porserlugaresestratéxicosqueproporcionabanunhavisiónampladoterritorioepolotantodocontroldeextensaszonas.

•porquenestaépocaeramáisfáciltraballaraterranestesouteirosemediasladeirasaoseraterramenoshúmidaquenaschairas,conmenosarboradoquecortarepolotantomáissinxeladelabrar.

•enmoitoscasosaeleccióndolugarobedecíaadeterminadasnecesidadeseconómicasenonsempreeraelevado.Haicastrospretodeminas,einclusooshaipretodomar,comoofamosocastrodeBaroña(PortodoSon.ACoruña),paraaproveitarosrecursosmariñosecomerciarporvíamarítima.

AcomezosdoséculoIVa.C.,sobretodopornecesidadesagrícolas,oscastroscomezanasituarseaopédunhaladeiraouencumiosdeouteirosdunval.Estecambiodesituaciónfoidebidoaquepreferironubicaciónsparaospoboadospretodeterrasfértilesparaaagriculturaenlugardezonasbendefendidas,problemaquesolucionaronconvariadossistemasdefososemurallas.

Como se construían estes novos castros?Contabancunrecintoamuralladodepedraouterraeunoumáisfososexterioresescavadosnarochaounaterra.Nointeriordamurallaatopábaseopoboadocoasvivendas,amaioríadeformacircularfeitasenpedraecontelladodepalla.

AfinaisdoséculoIIa.C.,estespoboadosreorganízansenoutrosdegrandesdimensiónsnosqueseagrupaapoboacióndundeterminadoterritorio,converténdoseenpequenascidadesdaépoca,conmurallasmáismonumentais,grandesportasdeacceso,amplasrúaseescaleiras.OCastrodeSantaTegra,enAGuarda,éunboexemploparavisitar.

Entreosanos29e19doséculoIa.C.osromanosconquistanonoroestepeninsular,oquetransformouasociedadecastrexaeconelaaoscastros:asvivendaspasanasercuadrangu-lares,rectangularesouelípticascunpatioempedrado,cubertascontellasdebarrodeformasplanas,agrupadasedelimitadasnointeriordocastroporpequenosmurosqueasillandores-to;asrúaserandetrazamoiregular;edispuñanredesdedesaugadoirosecanalizacións.

Olla ben a distribución das vivendas do castro. Que che chama á atención?Setefixasbennasruínas,todoparecedesordenado,cunhaestruturaurbanadesenvoltadexeitoanárquicoconvivendasmoixuntas,separadasporrúasenlousadasecamiñosestreitosesinuosos,enmoitoscasospolapropiaadaptacióndopoboadoátopografíadoterreo.

PerosefosemosunsviaxeirosnotempoevesemosoCastrodeVigodendeoaire,atopa-riámonoscunpoboadocunhatrazaurbanamáisortogonaleordenadadoquepareceagora,organizadoatravésdunconxuntodeedificaciónsocupadasporunhafamilia:vivendas,silos,

alpendresecortesquesedistribuíanentornoaunpatiocentralempedradocunhaúnicaentra-dacaraarúa.

Asconstruciónsquetedesdiantesonrecreaciónsrealizadasen2009peroambientadasnoséculoId.C.coobxectivodequeovisitantefosequendeentendercomoseorganizabaopoboado.

Se entras no interior serás quen de facerte unha idea de cómo vivían. Podesverdiferentesobxectosdavidacotiácomocacharroserecipientesparausodiarioouparaalmacenarosdiferentesprodutosqueconsumían.Taménatopamosarmas,adornospersoais,ferramentasdetraballocomomuíños,foucesousachos,fogaresparacociñar…Son“anacos”dunhahistorianonescritaquenospermitensaberquetiñanunhaeconomíabaseadanaagriculturacocultivodecereaiscomotrigoecebadaoulegumescomofabasouherbillas,naganderíadeovellas,cabras,vacas,porcosecabalosenarecoleccióndeprodutoscomolan-dras,abelásoucastañas.Perotaménsededicabanaomarisqueonocasodoscastroscosteiroseaextracciónefundicióndeminerais.

Actividade

Con estes datos, realiza un plano en planta moi sinxelo de cómo crees que era o

castro ocupando todo o monte e á vez compárao cun plano da cidade para estable-

cer diferenzas e similitudes 2000 anos despois.

O que chegou a nos

Hoxesópodemosverunhapequenapartedoasentamentoescavadoendiferentesfasesentre1952e1988,unhasvinteedificaciónsdeplantarectangular,circulareoblonga,querepresen-tanunhamínimapartedetodaaextensióndocastro.

Comosópodemosverunanacodoxacemento,nonnospodemosfacerideadecomoeraopoboadodendeasúafundaciónnoséculoIIIa.C.ataoseuabandonopolotrasladodosseushabitantesáactualAreal-RosalíadeCastronoIIId.C.PerosabemosqueseríamoiparecidoaoveciñodeSantaTegra,degrandesdimensións,cungrannúmerodehabitantesparaaépo-ca,comoacapitaldunextensoterritorioondehaberíacastrosmáispequenosquedependíandeldendeopuntodevistaeconómico,políticoesocial.

Actividade

No paseo que ides facer polas ruínas do castro, tes que fotografar aqueles elemen-

tos o construcións que vos chamen a atención, identificalas e telas en conta para a

elaboración do plano do castro.

Actividade

Toda a clase debe situar nun plano de Vigo outros castros do termo municipal,

partindo do de Vigo como epicentro. Como facelo? Cada un de vos debe recoller

información do lugar onde vive por se existe un castro nos arredores. O mellor

é utilizar a toponimia e falar con vosos maiores para descubrir se cerca da vosa

casa hai vestixios dun. Unha pista: o castro de Vigo sitúase no Monte do Castro.