N O TA S D A E D I C I Ó N D E B E N I TO VA R E L A J Á C O M E

As cordas líricas de Curros

Foto de Amazon

As cordas líricas de Curros Enríquez

Os fondos sentimentos do poeta.Os vínculos amorosos.A interpretación da natureza, das festas ou dos

traballos do mundo rural.O compromiso co subdesenvolvemento, cos

atrancos sociais.A xenreira fronte á inxustiza, as forzas opresoras e

os arroiadoras dos caciques.

O folclore e o costumismo

“O gueiteiro” , composición que recorda á de Rosalía, pero aquí a imaxe do músico non é a dun “don Xoán” senón a de músico virtuoso.

“Unha boda en Einibó”, romance que recorda a Rosalía máis alegre, describe toda a festa e mesmo o remate feliz do proceso amoroso.

Etnografía

“Tangaraños”, relata as tensión dos ofrecidos a San Benito da Coba do Lobo, lugar ao cal acoden eivados xa que no lugar hai un furado con “rara virtude ortopédica” que parece curalos.

O poema remata cun ataque aos caciques xa que Curros desexaría que o San Benito tamén actuara sobre os “xorobados da ialma” para desentangarañe a sociedade.

O sentimentalismo

“Cantiga”, tópicos dos saloucos, o desespero, a emigración ou a saudade. Afastamento dos namorados e morte.Por un lado a nena, no xardín, chora porque on vai volver ver o namorado (“unha cova nun outeiro”) Polo outro o mozo que vai nun “negreiro vapor” cara América, quiexera voar para ver a namorada pero remata “cadavre no fondo do mar”.

“Os teus ollos”, amor.

“Ben chegado”, alegría polo nacemento do seu primeiro fillo.

“¡Ai...!”, tristeza pola morte do 2º fillo, Leopoldo.

Compromiso social

FUCNIONS IDEOLÓXICAS

POESÍA CÍVICACURROS ENRÍQUEZ

FUNCIÓNS SOCIO-POLÍTICAS

Librepensamento Caciquismo

Republicanismo Posesión da terra

Escurantismo Impostos

Clerofobia Infradesenvolvemento

Liberdade Inxustiza

Progreso Emigración

  INFLUENCIAS  

  Víctor Hugo  

  Carducci  

  Bérenger  

  Guerra Junqueiro  

“Os mozos”

  Soidade  

Pedrazo

ALDEA

Sen brazos para traballar

Sen flor na semente Tristeza

Sen herba no prado Sen nenos na escola

Sen pan os labregos Manadas de lobo

  Agoiros e fame  

Poema no que o poeta apela aos mozos para que se ergan e loiten contra os “lobos” que rillan no país. Describe a marxinación da aldea:

“Nouturnio”

Imaxe dun vello indixente, sentado nunha pedra, mira cara a afastada aldea e consómese de anguria pola mala sorte do pasado e do presente.

  Converxencia fatal  

pasado presente

Queimáronme a casa

VELLO

Esmoleiro polo mundo

Ardeume a besta Péchanlle as portas

Ardeume a xugada Fano fuxir os cans

Morte da muller Dorme entre as feras

Perda da semente Moi vello

Venta terras pago tributos Non atopa a morte

“A emigración”

O poema vemos o abraio de Curros pola situación dos emigrantes galegos, imposta por unha economía adversa, polo subdesenvolvemento, pola explotación agrícola, polos atrancos dos poderes. Vemos uns labregos afectados polos “trabucos”, a xustiza, ameazas, a fame, e a marxinación. Nin a fe nin a resignación acougan os seus soños e buscan liberdade na emigración a América.

  Traballo  

Problemas Opresións

LABREGOSMilleiral sen rego Rendas ao señor

Lume sen leña Contribucións

Gando sen herba O servizo do Rei

Home sen tarefa Ameazas sacras e inxustizas

  Liberdade  

Máis emigración en…

“Alborada”, os oprimidos esperan a liberdade (“alba de groria”) para alumear o porvir, domear os verdugos e déspotas e disipar as néboas.

“Crebar as liras”, aquí a liberdade contraponse á Xustiza, á escravitude, ás violencias e ás vellas teogonías.

“Diante dunha imaxe de Íñigo Loyola”

“tratos co demo”

ÍÑIGO DE LOYOLA

“lei treidora do Evanxeo”

“mística alegría” “xenio da intolerancia”

“trenca virtú” Tracaches a “Cristo nun tirano”; “ ós verdugos en xuíces” e “a Dios en fouce do pensamento”

“no peito a ira”

“católico bergante”

“parásito trunfante”

Neste poema vemos a cisma clerófoba do poeta.

É unha sátira negra, áspera e mordante, de personaxes históricos e institucións tradicionais, que vinculan a Curros con poetas europeos comprometidos: Víctor Hugo, Bérenger, Giosué Carducci ou Guerra Junqueiro.

Foto da web: colsanpedro9.blogspot.com

“A igrexa fría”

No poema hai unha crítica dos privilexios eclesiásticos e desesperación dos pobres e das “virxes forzadas” por parte da xustiza. Metáforas que transmiten arrepío e medo

“o lombo do vello mosteiro” “érguese”

“hidrópico e negro”

“cal xigante hipopótamo morto”

“de vermes cuberto”

“rodeado de trebas”

“Mirando ao chau”

Nesta composición temos unha imitación dun poema de Béranger (poeta

francés, temática política, estivo preso por ir contra a política establecida)

co cal se intenta demostrar que o mundo está desartellado e abafado por

unha cadea de atrancos, pauliñas, pantasmas,

cregos corruptos (“toupeiras humanas”), etc.

e Deus nin sequera recoñece que ese

sexa o mundo que el creou (“_Si eu fixen

tal mundo / que o demo me leve”).

Foto da web de radioguadalupe.org

“No convento”

Aquí o autor introdúcese no discurso como condenado pola

Igrexa e os santos. Isto é un pretexto para atacar con

aleivosía os pecados capitais, o roubo, a luxuria, o

fariseísmo, etc. Pola contra, o autor identifícase co demo e

bosquexa ao longo de varios versos a loita entre Deus e

Lucifer.

Foto do blog elalquimistadeverdad.blogspot.com