Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5....

55

Transcript of Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5....

Page 1: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en
Page 2: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Argitaratzailea: HAURRESKOLAK Partzuergoa.Avda. Otaola, 29. Jaizkibel eraikuntza, 1.20.600 - EIBARGIPUZKOAwww.haurreskolak.net

ISBN: 84-609-6389-6Zka.: 05149157

Textuak: Rafael MENDIA.Diseinuaren arduraduna: Belén MORENO.Irudiak: Ian Villar, Ane Fernandez, Laura Pardavila,

Eider Burugain, Nerea Suarez, (…)(Oiartzungo Udal Ikastola Partzuergoa).

Inprimatzailea: Leitzaran Grafikak, S.L.

Page 3: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK

HAURRESKOLAK PARTZUERGOAN

Rafae l Mend ia

Page 4: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en
Page 5: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

AURKIBIDEA

2.

1.

3.

7

9

13

3.1. 14

17

22

163.1.a

3.1.b

3.2.

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

4.5.

4.6.

4.

24

253.2.b

3.2.a

40

48

50

52

54

44

46

32

33

37

35

35

34

3.3.

3.4.

3.5.

3.2.b.1

3.2.b.2

3.2.b.3

3.4.a

3.4.b

3.4.c

AURKEZPENA.

HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK HAURRESKOLAK PARTZUERGOAN.

HAURRESKOLAK PARTZUERGOKO HEZITZAILEEK HEZKUNTZA

PREMIA BEREZIETARAKO ERABILTZEKO PROTOKOLOAK.

1. Egoera:

Ezintasun Egiaztapena lortzeko nora jo.

“Esku-hartze goiztiarra” zerbitzua ematen duten erakundeak

(Foru Aldundiek homologatuak).

∑ 2. Egoera:

Lehenengo behaketa.

Experientzia arloak.

Identitatearen eta autonomia pertsonalaren arloa.

Ingurune fisikoa eta soziala ezagutzea.

Komunikazioa eta irudikapena.

∑ 3. Egoera.

∑ 4. Egoera:

Zenbait ideia oinarrizko haurrenganako tratu txarrei buruz.

Tratu txar motak.

Tratu txar motak, adinaren arabera.

∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias.

HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA.

∑ Down-en sindromea duten haurrak.

∑ Garapen atzerapen orokorra duten haurrak.

∑ Ikusmen urritasuna duten haurrak.

∑ Entzumen urritasuna duten haurrak.

∑ Mugitzeko urritasuna duten haurrak.

∑ Autismoa duten haurrak.

26

30

28

Page 6: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en
Page 7: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

1. AURKEZPENA.

Dokumentu honek HAURRESKOLAK Partzuergoko hezitzaileak orientatu nahi ditu hezkuntza pre-mia bereziak dituzten edo izateko arriskua duten haurren ardura hartzen dutenerako.

Hezitzaile guztiek dakite zein garrantzitsua den hezkuntza eta laguntza goiztiarra gutxitasu-nak dituzten haurrentzat, haien garapenaren zenbait alderdi indartzeko eta hezkuntza premia be-reziak dituzten jakiteko eta aurreikusteko.

HAURRESKOLAK Partzuergoko haurreskolen funtzioa ez da errehabilitazioko eta habilitazio-ko programak garatzea; laguntza goiztiarraren esparruan lan egiten duten erakundeen eginkizu-na da hori. Hezkuntza eta laguntza programaren bitartez, aurrekoek egiten duten esku-hartzeaindartzea, osatzea eta jarraipen laguntza ematea da haurreskolen funtzioa, zerbitzua ematen du-ten erakundeekin batera lan eginez.

Aipatu behar da Partzuergoko haurreskoletan egiten diren hezkuntza eta laguntza jarduerekosatu egiten dutela beste erakunde batzuetan haurrak goiz hartzeko egiten duten lana. Horreta-rako, aurreikusitako hezkuntza proiektua garatzen da haur guztientzat, eta arreta berezia jartzenda gutxitasunak dituzten umetxoengan.

Lan horrek oinarri hauek ditu: behatzea, komunikazioa eta mintzaira bizkortzeko ahalegina,motrizitatea, gizarteratzea eta abar lantzea, guraso edo arduradunei informazioa ematea, lagun-tza goiztiarra ematen duten erakundeekin harremanetan egotea eta beharrezko gertatzen direnzerbitzu zehatzak ematea.

Ikusten denez, Partzuergoko haurreskola bakoitzaren hezkuntza proposamenetan, haur guz-tiekin –bai eta gutxitasunak dituztenekin ere– landu beharreko alderdi horiek kontuan hartubehar dira.

7Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

Page 8: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Azken batean, HAURRESKOLAK Partzuergoko hezitzaileak haur guztien hezitzaileak dira, baitahezkuntza premia bereziak dituztenena ere.

Dokumentu honetan orientabide orokorrak, ekintza protokoloak eta erabakiak hartzeko pro-zesu errazak azaltzen dira, profesionalei hezkuntza eta laguntza jarduna hobetzen eta garatzenlagundu ahal izateko.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan8

Page 9: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK

HAURRESKOLAK PARTZUERGOAN.

Haurraren garapeneko lehen urteetan, eboluzio faseak konstanteak izanda ere, haur bakoitzarenezaugarriek prozesua baldintzatzen dute, eta prozesu horretan alderdi hauek guztiak hartzen duteparte: gizabanako bakoitzaren ahalmen psikobiologikoek, ingurune sozialaren ezaugarriek, ema-ten zaien estimulazioak eta helduek jokatzen dituzten rolek –guraso eta hezitzaileek, batez ere–.

Haurrek heltzeko erritmo desberdinak dituzte, eta, beraz, haur guztiek izaten dituzte hez-kuntza premiak garapenaren zenbait unetan. Horregatik, horiek zainketa pertsonala eta hezkun-tzarako laguntza egokiak emanez aurreikusi eta konpentsatu behar dira.

Ez da erraza, beraz, garapenaren lehen urteetan argi desberdintzea noiz diren aldi baterakohezkuntza premiak, garapen prozesuari berari lotuak, eta noiz hezkuntza premia bereziak.

Partzuergoko haurreskoletan hasten diren haur guztiek izango dituzte oinarrizko premia ba-tzuk, haur bakoitzaren garapen uneari eta garapen erritmoari dagozkionak. Hala ere, gaur egun,gero eta aukera gehiago daude zenbait nahaste goiz hautemateko, eta, ondorioz, oso goiz ezagutdaitezke hezkuntza premia bereziak, eta laguntza egokia eman daiteke gutxitasunak konpentsa-tzeko.

Horregatik, baliteke gure haurreskoletan eskolatzen diren haurren artean hezkuntza premiabereziak dituztenak egotea lehendik antzemandako nahaste edo gutxitasun batengatik. Mugi-menduaren nahaste bat edo garapenaren atzerapena duten haurrak izan daitezke, entzumenedo ikusmen urritasunak dutenak, edo hezkuntza premia jakin batzuei lotutako kromosomopa-tiak, edo gizarte edo familia ingurune kaltetuetatik datozen haurrak; beraz, hezkuntza premiak gi-zabanako bakoitzarenak eta askotarikoak izan daitezke.

Horrelakoetan, eskolatzeko unea iristen denerako hezkuntza premia bereziak ezagunak iza-tea da ohikoena, bai eta hezitzaileek ikasturtea hasi aurretik orientazioa eta laguntza jasotzeaere, haur horientzat onuragarrien diren hezkuntza alderdiei buruz eta laneko programaegokienari buruz.

9Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

2.

Page 10: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Une horretan hasten den gizarteratze prozesuak haurren garapena bultzatzen du; gainera,haur horien premia bereziak adin bereko beste haur guztien oinarrizko premia berberak dira:

• Zainketa pertsonal eta afektiboaren beharra.

• Norberaren autonomia garatzeko beharra.

• Norberaren gorputzaren ezagutza eta motrizitatea garatzeko beharra.

• Norberaren mundua eta afektibotasuna garatzeko beharra.

• Gizarteratzeko beharra, eta besteengandik ikasteko beharra.

• Ingurune fisikoa ezagutzeko eta ulertzeko beharra.

• Besteekin komunikatzeko gaitasunak garatzeko beharra.

Gutxitasunak dituzten haurren hezkuntzarako emango diren orientabide orokorrak bat da-toz adin bereko edozein haurren hezkuntzarako ematen direnekin.

Hezkuntza premia bereziak dituzten haurrekin lan egiteko jarraibideak, premia berezi zeha-tzen eta nahasteen araberakoak, talde osorako hezkuntza jarduera orokorraren barruan sartubehar dira.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan10

Page 11: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

HAURRESKOLAK Partzuergoko ikasgeletan, hezkuntza premia bereziak dituzten haurrak dau-denean, alderdi batzuk hartu behar dira kontuan. Izan ere, taldearen oinarrizko alderdiak berdi-nak izan arren, behaketa berezia eta erabaki espezifiko batzuk behar izaten dira. Alderdi hauekdira kontuan hartu beharrekoak:

• Eskolara egokitzeko aldia, beste haur batzuena baino luzeagoa izan daiteke eta.

• Garbiketa eta elikadurako oinarrizko ohiturak irakastea.

• Esfinterrak kontrolatzen irakastea.

• Elkarrekintza izatea beste haurrekin, objektuekin eta jokoetan.

• Irakaskuntza-ikaskuntza giroa sortzea, ingurunea koherente egingo duten jarduerak edo gertaerak eguneroko izan daitezen, eta, horrela, haurrei beren burua ingurune horretan kokatzen lagun diezaiegun.

• Haurra zaintzen lagun dezaketen zerbitzuekin eta familiekin harremana izatea.

Egoera horietan, zenbait gauza hartu behar dira kontuan:

11Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

ALDERDI HAUEK HARTU BEHAR DIRA KONTUAN:

HAURRESKOLAK PARTZUERGOAN HPB-AK DITUZTEN HAURRAK ESKOLATZEN DIRENEAN,

BESTE EDOZEIN HAURREKIN BEZALA:

Familiarekin harreman estua izatea, haurraren premiak zein diren jakiteko eta egokitze prozesua elkarrekinaztertzeko.

Egokitzapen orokor bat egitea haur bakoitzaren ezaugarriak kontuan hartuta. Guztiok ez gara berdinak.

Garapen erritmoak errespetatzea eta garapen une bakoitzeko premiei egokitzea.

1.

Page 12: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan12

ALDERDI HAUEK HARTU BEHAR DIRA KONTUAN:

HAURRESKOLAK PARTZUERGOAN HPB-AK DITUZTEN HAURRAK ESKOLATZEN DIRENEAN,

Haurraren hezkuntza premia bereziak zein diren jakitea, hezkuntza eta laguntza jarduerak haiei egokitzeko.

Laguntza goiztiarreko programa lantzen duten erakundeekin harremanak izatea, baldin eta haurrak edo fa-miliak programa horietako batean parte hartzen badu.

Familia orientatzea haurraren garapenean atzerapen larriren bat hautemanez gero, edo ingurune hurbilakhauteman ez duen gutxitasunen bat duela irudituz gero.

Partzuergoko haurreskoletan koordinazioa ziurtatzea, Haurreskolatik aukeratu den bi urteko gelara moduegokian igarotzeko; eskolatzeko baldintza onenak lortzea da helburua.

Haurreskolako ordutegia malgua izateko beharra aurreikustea, gerta baitaiteke haurra mediku edo lagun-tza goiztiarreko zentroren batera eraman behar izatea.

Zenbait material edo komunikazio sistema egokitzea edo espezifikoagoak egitea, beharra izanez gero.

HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK KONTUAN HARTUTA:2.

Page 13: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

13Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

3. HAURRESKOLAK PARTZUERGOKO HEZITZAILEEK HEZKUNTZA

PREMIA BEREZIETARAKO ERABILTZEKO PROTOKOLOAK.

Aurreko atalean azaldutako esku-hartze orokorra oinarri hartuta, prozedura homogeneo batzukfinkatu behar dira, hezitzaile guztientzat eta HAURRESKOLAK Partzuergoa osatzen duten zentroguztientzat.

Prozedurak egoeren araberakoak izaten dira. Ondoren, egoerak zerrendatu ditugu.

a) Haurraren ardura duten pertsonek (aitek, amek, tutoreek, hezitzaileek, haurrak hartzen di-tuzten familiek eta abarrek) haurrak gutxitasun bat duela adieraztea.

b) Haurraren ardura duten pertsonek (aitek, amek, tutoreek, hezitzaileek, haurrak hartzen di-tuzten familiek eta abarrek) haurrak gutxitasun bat duenik aipatu ez arren, hezitzaileak gu-txitasuna duela jakitea edo uste izatea.

c) Haurra arrisku sozialeko ingurunean bizitzea.

d) Tratu txarrak ematen zaizkiola uste izateko arrazoi sendoak egotea.

e) Partzuergoko haurreskoletatik ikastetxeko bi urteko gelara igarotzeko garaia.

Jarduteko prozedurak hurrengo orrialdeetan azaltzen dira. Dena den, aipatu behar da prozedurahoriek testuinguru bakoitzeko egoera pertsonal eta sozialei egokitu behar zaizkiela.

Page 14: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan14

HA

UR

RA

REN

AR

DU

RA

DU

TEN

PER

TSO

NEK

(AIT

EK,A

MEK

,HEZ

ITZA

ILEE

K,H

AU

RR

AK

HA

RTZ

END

ITU

ZTEN

FA

MIL

IEK

ETA

ABA

RR

EK)

HA

UR

RA

K G

UTX

ITA

SUN

BA

T D

UEL

AA

DIE

RA

ZTEN

BA

DU

TE.

ESK

U-H

AR

TZE

GO

IZTI

AR

RA

.JA

SO

TZ

EN B

AD

UJA

SO

TZ

EN

EZ

BA

DU

BA

IM

ENI

K E

MA

TE

N

EZ

BA

ZA

IO

BA

IM

ENT

ZE

N

BA

ZA

IO

ONA

RT

ZE

N E

Z B

AD

U

PR

OG

RA

MA

EGIT

EN D

UEN

ERA

KU

ND

EAR

EKIN

HA

RR

EMA

NET

AN

JA

RTZ

EKO

BAIM

ENA

ESK

ATU

.

ESK

U-H

AR

TZE

GO

IZTI

AR

REK

OP

RO

GR

AM

A B

ATE

AN

SAR

TU B

EHA

RR

AA

DIE

RA

ZI F

AM

ILIA

RI.

GU

RA

SOEI

AD

IER

AZI

HEZ

ITZA

ILEE

KJA

RR

AIB

IDEA

KBE

HA

R D

ITU

ZTEL

A,

HA

UR

RA

REN

HP

B-EK

IN L

OTU

TA.

3.1.

1. E

GO

ERA

.

Page 15: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

15Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

ONA

RT

ZE

N B

AD

U

ERA

KU

ND

EAR

EKIN

HA

RR

EMA

NET

AN

JAR

RI.

ERA

KU

ND

EEN

ESK

U-H

AR

TZEA

.

GU

RA

SOEN

ED

OA

RD

UR

AD

UN

ENBI

TAR

TEZ.

•IN

FOR

MA

ZIO

A.

•EL

KA

RR

EN A

RTE

KOKO

MU

NIK

AZI

OA

.

•JA

RR

AIB

IDEA

K E

GU

NER

OKO

LAN

ERA

KO.

•ER

AK

UN

DEA

K J

AR

RA

IPEN

A E

GIT

EA.

•LA

NK

IDET

ZA F

INK

ATZ

EA.HA

UR

RES

KOLA

KO

KOO

RD

INA

TZA

ILE

AR

EN B

ITA

RTE

Z.

GIZ

AR

TEZE

RBI

TZU

ENLA

GU

NTZ

A:

EZIN

TASU

NA

ON

AR

TZEK

O E

TAES

KU

-HA

RTZ

EG

OIZ

TIA

RR

EKO

PR

OG

RA

MA

BA

TEA

NSA

RTZ

EKO

.

PED

IATR

AR

ENG

AN

A J

O,

EBA

LUA

ZIO

AEG

IN D

EZA

N.

Page 16: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

3.1.a

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan16

ARABAGIZARTE ONGIZATERAKO FORU ERAKUNDEA- ARABA.

Izapide Administratiboei BuruzkoInformazioa eta Horien Kudeaketa.

Diputazio kalea, 13 - 5.01.001 - VITORIA-GASTEIZ.Tel.: 945 15 10 15Faxa: 945 15 10 17

BIZKAIA

EZINTASUNA DUTEN PERTSONEN OINARRIZKO ZENTROKO.“BALORAZIO ETA ORIENTAZIO ATALA”.Pertsona Ezinduen Zerbitzua.

Gizarte Ekintza Saila.

Marcelino Oreja kalea ,3-5.48.010 - BILBAO.Tel.: 944 06 78 02

GIPUZKOAOINARRIZKO GIZARTE ZERBITZUAK ETA

EZINTASUNAK DITUZTEN PERTSONEN

ETA ORIENTAZIO ATALA.

EDIFICIO TXARA-2.Zarategi pasealekua,99. zenb.20015 - DONOSTIA.Tel.: 943 48 25 00Faxa: 943 48 26 66

EZINTASUN EGIAZTAPENA LORTZEKO NORA JO.

Page 17: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

“ESKU-HARTZE GOIZTIARRA” ZERBITZUA EMATEN DUTEN ERAKUNDEAK

(FORU ALDUNDIEK HOMOLOGATUAK).

17Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

BALORAZIO ETA ORIENTAZIO ZENTROA.k/ Manuel Iradier, 27 - behea.01.005 - VITORIA-GASTEIZ.Tel.: 945 23 31 90

ASPASOR.GORREN GURASOEN ETA LAGUNEN ARABAKO

ELKARTEA.

Aragoi kalea, 11- behea.01.003 - VITORIA-GASTEIZ.Tel.: 945 287392

ASPACE ALAVA.GARUN PERLESIA DUTEN PERTSONEI

LAGUNTZEKO ELKARTEEN ESPAINIAKO

FEDERAZIOA- ARABA.

Vicente Abreu Margolariarenkalea, 7 - 1. dptua.01.008 - VITORIA-GASTEIZ.Tel.: 945 24 59 60Faxa: 945 22 55 50E-maila: [email protected]

APDEMA.“ADIMEN URRIKO PERTSONEN ALDEKO

ARABAKO ELKARTEA”.

La Paloma kalea, 1 - behea.01.002 - VITORIA-GASTEIZ.Tel.: 945 28 97 71Faxa: 945 25 80 99E-maila: [email protected] orria: www.apdema.org

ARABA

3.1.b

Page 18: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan18

DOWN-EN SINDROMEA

DUTENEN ALDEKO ARABAKO

“ISABEL ORBE” ELKARTEA.

Vicente Abreu Margolariarenkalea, 7 - behea, 11. dptua.01.008 - VITORIA-GASTEIZ.Tel.: 945 22 33 00Faxa: 945 22 33 00E-maila: [email protected]

“ARAZOAK”.AUTISMOAREN ARABAKO ELKARTEA

Antilletako pasabidea,2 - 4. bulegoa.01.012 - VITORIA-GASTEIZ.Tel.: 945 22 18 59 Faxa: 945 22 50 66,E-maila: [email protected]

ARABA

“ALTXA”.HAURREN ETA NERABEEN OSASUNA

SUSTATZEKO ELKARTEA.

k/ Barrainkua, 16 - 1.48.009 - BILBAO.Tel.: 944 23 75 50

ASPACE.GARUN PERLESIA DUTEN PERTSONEI

LAGUNTZEKO ELKARTEEN BIZKAIKO FEDERAZIOA.

k/ Máximo Agirre,18 bis - 5. 2. dtua.48.011 - BILBAO.Tel.: 944 41 47 21

APNABI.AUTISMOA ETA BESTEPSIKOSI BATZUK

DITUZTEN HAURREN BIZKAIKO

GURASO ELKARTEA.

GOIZ programa.Aita Patxi plaza, 10 - behea 13.(Sarrera Navarro Villoslada kaletik)

48.015 - BILBAO.Tel.: 944 75 57 04

BIZKAIA

? BILBAO?o BILBO?

Page 19: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

19Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

HAUR PSIKOLOGIAKO ETA ESTIMULAZIO

GOIZARREKO ZENTROA.

Ercilla kalea, 24 - 2. 10. dptua.48.011 - BILBAO.Tel.: 944 15 73 81

DOWN-EN SINDROMEA DUTENEN EUSKAL

HERRIKO FUNDAZIOA.

Iparragirre kalea, 9 - 4.48.009 - BILBAOTel.: 946 61 12 22

UGATZ.

k/ Bixente Kapagana kalea,21 - esk (escalera dcha??)48.215 - IURRETA. (BIZKAIA).Tel.: 944 66 83 70

PEDAGOGIA TERAPETIKOKO ZENTROA

PSIKOMOTRIZITATEKO ESKOLA.

Kasune kalea,29 - behea.48.990 - GETXO.Tel.: 944 30 53 09

ASOCIACIÓN PROYECTO BIDEGAIN.Haurrak goiz hartzeko.

Basagoiti etorbidea, 87.48.990 - GETXO.Tel.: 944 60 88 84

GORABIDE.ADIMEN URRIKO PERTSONEN ALDEKO

BIZKAIKO ELKARTEA.

Lcdo. Poza kalea, 14 - 2.48.011 - BILBAO.Tel.: 944 43 12 10

BIZKAIA

?

Page 20: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan20

COLEGIO DE SORDOS

GREGORIO YBARRA.ONGINTZAKO ELKARTEA.

Madariaga etorbidea, 58.Tel.: 944 74 59 27

944 75 99 0248.014 - BILBAO,

IMANOL AIZPURUA LABOA

Karmengo Andre Mariaren kalea,7 - behea.Tel.: 943 32 13 11 20.012 - DONOSTIA.

BIZKAIA

CRISTINA ANTON MASArrasate kalea, 15-1. ezk.Tel.: 943 43 03 28 20.001 - DONOSTIA.

MONTSERRAT CORCHETE SANCHEZ

• San Ignacio klinika.J. Elósegi Alkatearen hiribidea, 43.Tel.: 943 28 73 00 20.013 - DONOSTIA.

• PSIQUE - PSICOLÓGIA KABINRETEA.Nafarroa etorbidea, 25 - 5.Tel.: 943 52 92 05 20.100 - ERRENTERIA.

ARANTZA BELASTEGUI DURAÑONA

DITEPS.Bermingham kalea,5 – behegaina, eskb.Tel.: 943-281767 20.002 - DONOSTIA.

GIPUZKOA ?

Page 21: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

DOWN-EN SINDROMEA DUTENEN

EUSKAL HERRIKO FUNDAZIOA.Arduraduna: LAURA ESCAÑO.

Iparraguirre kalea, 9 - 4.Tel.: 946 61 12 22 48.009 - BILBAO.(Amorebietan ere badute zentro bat).

ANA MARIA SANCHEZ ELIAS

• PSIKOLOGIA KABINETEA.Okendo kalea, 2 - behea.Tel.: 943 27 30 97 20.004 - DONOSTIA.

• SAN IGNACIO KLINIKA.J. Elosegi Alkatearen hiribidea, 43.Tel.: 943 28 73 00 20.013 - DONOSTIA.

CENTRO PSICOPEDAGÓGICO DE

MONDRAGÓN/PSIKOPEDAGOGIA ZENTRUA.

Profesionalak: KONTXI LAZCANO,EDURNE IRIONDO etaITZIAR IRIONDO.

Ignacio Zuloaga kalea, 10 - 1. ezk.Tel.: 943 79 48 77 20.500 - ARRASATE.

GLORIA MIGUEL GONZALEZ

• Juan de Olazabal kalea, 2 - 3. B.Tel.: 943 00 22 70 20.100 - ERRENTERIA.

• Katalina Erauso kalea, 17 .Behegaina, C.Tel.: 943 00 22 70 20.010 - DONOSTIA.

GIPUZKOA

21Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

Page 22: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

HA

UR

RA

REN

AR

DU

RA

DU

TEN

PER

TSO

NEK

(AIT

EK,A

MEK

,TU

TOR

EEK

,HEZ

ITZA

ILEE

K,

HA

UR

RA

K H

AR

TZEN

DIT

UZT

EN F

AM

ILIA

K E

TAA

BAR

REK

) H

AU

RR

AK

GU

TXIT

ASU

NA

DU

ENIK

AIP

ATU

EZ

BAD

UTE

.

HEZ

ITZA

ILEA

K H

AU

RR

AK

GU

TXIT

ASU

NA

DU

ELA

BA

LDIN

BA

DA

KI E

DO

HO

RR

ENSU

SMO

A B

ALD

IN B

AD

U.

LEH

ENEN

GO

BEH

AK

ETA

.

ZEN

TRO

KOKO

OR

DIT

ZAIL

EAR

EN B

ITA

RTE

Z,JA

RR

I HA

RR

EMA

NET

AN

PA

RTZ

UER

GO

KOA

HO

KU

LAR

I PED

AG

OG

IKO

AR

EKIN

,BE

HA

KET

A T

RES

NA

ZEH

ATZ

AG

OA

LOR

TZEK

O.

OH

IKO

EG

OER

A B

AT

BALI

TZBE

ZALA

JO

KA

TU,L

AR

RIT

ZEKO

AR

RA

ZOI G

EHIA

GO

AZA

LTZE

N E

Z D

EN B

ITA

RTE

AN

.

OH

IKO

EG

OER

A B

AT

BALI

TZBE

ZALA

JO

KA

TU,L

AR

RIT

ZEKO

AR

RA

ZOI G

EHIA

GO

AZA

LTZE

NEZ

DEN

BIT

AR

TEA

N.

3.2

.2

. E

GO

ERA

.

EGI

AZ

TA

TZ

EN

EZ

BA

DA

EGI

AZ

TA

TZ

EN

EZ

BA

DA

HA

SI

ERA

N,

ARA

ZO

RE

N B

AT

DA

GO

EL

A E

GI

AZ

TA

TZ

EN B

AD

A

Page 23: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

23Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

ZEN

TRO

KO K

OO

RD

INA

TZA

ILEA

KBE

RE

SUSM

OA

K A

ZALD

UKO

DIZ

KIE

GU

RA

SOEI

–A

UR

REZ

AH

OLK

ULA

RI

PED

AG

OG

IKO

AR

EKIN

HIT

Z EG

IN–,

HA

IEK

GEH

IEG

I LA

RR

ITU

GA

BE.

HA

UR

RA

PED

IATR

AR

AR

ENG

AN

ABI

DA

LIKO

DU

.

GU

TXIT

ASU

NEN

BA

T ED

OG

AR

AP

EN A

TZER

AP

ENLA

RR

IREN

BA

T D

UEL

ABA

IEZT

ATZ

EN B

AD

A,

1.EG

OER

AKO

PR

OZE

DU

RA

RI J

AR

RA

ITU

BEH

AR

ZA

IO.

LA

RRI

TZ

EKO

ARRA

ZO

IA

K

EGI

AZ

TA

TZ

EN B

AD

IRA

Page 24: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

3.2.a LEHENENGO BEHAKETA.

“0 Urtetik 2 Urterako Haurren Heltze Prozesuaren Behaketarako Gida“*

EGILEAK:Ascensión MADRIGAL ANDRÉS,Estrella PUERTA CLIMENT,Luz MORÁN GANZO,Felipe RETORTILLO FRANCO.

Argitu beharra dago hau ez dela helburu didaktikoak eta irakaskuntza-ikaskuntza prozesuarenedukiak ebaluatzeko tresna; izan ere, ebaluatzeko erabili behar den tresna ikasgela bakoitzekoprogramaziotik abiatuta eratu behar da.

Gida honen bitartez, lan hauek egin ahal izango ditugu:

• Ikasleen heltze mailari buruzko hasierako ebaluazioa, bai banakakoa bai taldearena. Horrenarabera, ikasgelaren programazioari buruzko erabakiak hartuko dira.

• Jarraipeneko ebaluazioak, ikasleen heltze prozesua nola doan jakin ahal izateko.

• Azken ebaluazioa, maila edo ziklo bat bukatzean ikasleen garapen prozesua ezagutzeko.

• Heltze prozesuan egon daitezkeen desfaseak edo aldaketak hautemateko funtzioen lanketa.Eta, horren ondorioz, prebentzio mekanismo bat lortuko dugu.

• Edukien sekuentziak, “Haurreskolak Partzuergoko helburuak eta edukiak” dokumentuan azaltzendirenak baino zehatzagoak egitea.

* Egile horien Heltze prozesuaren Behaketarako Gidatik aterata. Dokumentu osoa eta Laguntza Goiztiarrariburuzko beste informazio interesgarri batzuk GENYSI proiektuaren orrialde honetan lor daitezke:http://paidos.rediris.es/genysi/framinf.htm.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan24

Page 25: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

3.2.b Esperientzia Arloak.

25Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

Urtebete artekohaurrak

ADINA

Ingurune fisikoa eta soziala ezagutzea.

EXPERIENTZIA ARLOA

Komunikazioa eta irudikapena.

Identitatea eta autonomia.

1 urtetik 2 urtera

Ingurune fisikoa eta soziala ezagutzea.

Komunikazioa eta irudikapena.

Identitatea eta autonomia.

Page 26: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan26

ADINA GARATZEN DIREN GAITASUNAK

5 hilabete• Objektu bat aurrean jartzen zaionean, eskua luzatzen du objektua hartzeko.• Laguntza txiki batekin eusten dio gorputzari eserita.

6 hilabete• Bere oinei heltzen die eta ahora eramaten ditu.• Esku batean objektu bat duela beste bat hartzen saiatzen da.

8 hilabete

• Lau hanketan ibiltzen da.• Biberoia ahora eramaten du.• Laguntzarekin, eseri arte altxatzen da.• Beso azpietatik eusten badiogu, zutik geratzen da.• Galletak jaten ditu.

7 hilabete• Objektuak esku batetik bestera pasatzen ditu eta kolpeak ematen dizkie.• Lau hanketan ibiltzeko lehen mugimenduak egiten hasten da.

9 hilabete• Erpurua eta hatz erakuslea erabiliz, objektu bat har dezake.• Berak nahi duenean, gauzak aska ditzake.

10 hilabete• Lau hanketan ibili eta lurrean esertzen da, txandaka.• Hanken gainean tente mantentzen da laguntzarekin.

4 hilabete• Ahuspez jarrita, burua altxatu eta eskuekin eusten dio gorputzari.• Objektu bati edo beragana doan esku bati heltzeko mugimenduak egiten saiatzen da.• Eskuetan objektu bati eutsiz, behatu, astindu egiten du, baina sarritan galdu ere bai.

3.2.b Identitatearen eta Autonomia Pertsonalaren arloa.

• Urtebetera arteko haurrak.

1.

Page 27: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

27Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

11 hilabete• Eseri eta altxa egiten da bakar-bakarrik, sehaskako barrei helduta.• Bi eskuetatik helduta ibiltzen da.

12 hilabete• Mastekatzeko errazak diren janari solidoak jaten hasten da.• Janzterakoan, besoa edo hanka luzatzen ditu, laguntzeko asmoz.

ADINA GARATZEN DIREN GAITASUNAK

1 urte.

• Koilara hartzen du eta ahora eramaten du.• Ibiltzen da, baina laguntzaz.• Ura edateko gai da, bi eskuekin helduta.• Inoren laguntzarik gabe ibiltzen da.• Pilota bultzatzen du hanka batez.• Koilara eta sardexka erabiltzen hasten da, baina oraindik ez da oso trebea.• Eskailerak oinez igotzen ditu, beste batek eskutik eramanez gero.• Koilara erabiltzeko ohitura du.• Maitasuna adierazten du (musuak, besarkadak).

1 1/2.

• Eskatzen bazaio, zirriborroak egiten ditu.• Laguntzarik gabe esertzen da aulki baxu batean.• Kuboak jartzen ditu bata bestearen atzetik, tren bat imitatuz.• Kentzeko errazen diren arropak berak eranzten ditu.• Bere gorputzeko zenbait atal ezagutzen ditu (begiak, ileak, ahoa, belarriak).• Eskuak eta aurpegia garbitu eta lehortzen ditu, laguntzarik gabe.

2 urte• Trazuak kopiatzen ditu, norabide jakinik gabe.• Esfinterrak kontrolatzen ikasteko prozesuan lehen urratsak ematen hasten da.

• 1 urtetik 2 urtera.

Page 28: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

3.2.b Ingurune fisikoa eta soziala ezagutzea.

• 0 - 1 urte.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan28

2.

ADINA ADINAGARATZEN ARI DEN JOKABIDEA

5 hilabete• Eskuetan eusten dio objektu bati, eta beste objektu bati begiratzen dio.• Zapi bat aurpegitik kentzen du.

6 hilabete• Irribarre egiten du ezagutzen dituen pertsonen aurrean.• Eskuetan dituen objektuekin jolasten da (astintzen, kolpeak ematen).

8 hilabete

• Arreta beragan jartzea nahi izaten du, eta, hori lortzeko, irribarrea etabegiradak erabiltzen ditu.

• Erortzen zaizkion objektuak bilatzen ditu.• Pixka bat ezkutatuta dauden jostailuak aurkitzen ditu.

12 hilabete• Kaxa batean objektuak sartzen ditu eta kaxatik ateratzen.• Barrez hartu zaizkion ekintzak errepikatu egiten ditu.• Jolasak hasten ditu eta heldua zirikatzen du, berarekin jolas dadin.

7 hilabete • Arretaz begiratzen die hotsa egiten duten objektuei.

11 hilabete. • Objektuak hatz erakuslearekin seinalatzen ditu.

9 hilabete• Erabat ezkutatuta dagoen jostailua estaltzen duena kentzen du.• Jende ezaguna eta ezezaguna desberdin hartzen ditu.

10 hilabete • Joko interaktiboetan (cucu-trás...) parte hartzen du.

3 hilabete• Helduen keinuei eta adierazpenei irribarre batekin erantzuten die.• Burua mugitzen du, objektu baten mugimenduari jarraituz.

Page 29: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

• 1 urtetik 2 urtera.

29Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

ADINA ADINAGARATZEN ARI DEN JOKABIDEA

1 urte.

• Helduek eskatzen diotenean, gauzak "ematen ditu".• Objektuen funtzionamenduarekin lotuta dauden jarduerak imitatzen ditu.• Materialak aztertu eta maneiatzen ditu (lurra, plastilina...)• Maneiatzeko jokoekin dibertitzen da (estaltzea, estalkiak kentzea, sartu-ateratzea…).

1 1/2.

• Beste haur batzuen ondoan jolasten da.• Eskolan alde batetik bestera ibiltzea atsegin du.• Helduari laguntzen dio materialak biltzen.• Panpinari jaten ematen dio eta oheratu egiten du.• Aldaketak gertatzen direnean, arreta handiz jarraitzen die

(musika bukatzen denean, argia itzaltzen eta pizten denean…).

2 urte• Balde bat hondarrez bete eta hustu egiten du behin eta berriro.• Jostailuak jasotzen ditu, agintzen bazaio.

Page 30: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan30

3.2.b

ADINA ADINAGARATZEN ARI DEN JOKABIDEA

3 hilabete

• Hitz egiten edo keinuka ari direnei begiratzen die.• "Besteei" irribarre egiten die.• Bere ahotsarekin jolasten da.• Ezpainak ireki eta ixten ditu, eta soinuak egiten ditu (ba, ma).• Helduak egiten dituen soinuak errepikatzen ditu (a, j).• Burua jiratzen du bere izena entzuten duenean.

6 hilabete • Bokal hotsak imitatzen ditu.

8 hilabete • "Agur", "txalo", "cinco lobitos" eta horrelakoen keinuak imitatzen ditu.

Komunikazio eta irudikapena.

• 3 hilabetetatik 1 urtera..

3.

9 hilabete• Irribarre egiten du edo kulunka egiten du musika entzutean.• Zenbait objektu ezagun bereizten ditu (biberoia, txupetea...), aipatzen zaizkionean.

12 hilabete• Hala-hola hitz egiten du eta bi silaba jarraian ahoskatzen ditu.• Besteek esandako silabak errepikatzen ditu.• Nahita ahoskatzen ditu "ama" eta "aita".

11 hilabete • Eztularen moduko hotsak imitatzen ditu.

Page 31: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

31Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

• 1 urtetik 2 urtera.

ADINA ADINAGARATZEN ARI DEN JOKABIDEA

1 urte.

• Hatz batez adierazten digu zer nahi duen.• "Aita" eta "ama" ez den beste hitzen bat ere esaten du.• Arreta jartzen du ipuin bat kontatzen zaionean edo kanta bat abesten zaionean.• Objektu jakin bat ikasgelan badagoen ala ez adierazten du, galdetzen bazaio.• Aipatzen diren animalia edo objektu ezagunak marrazki batean zein diren

erakusten digu.• Kide edo heldu bati bere izenez deitzen dio.

1 1/2.

• Hamar bat hitz esaten ditu.• Arreta jartzen du heldu batek ipuin bat kontatzen dionean (irudirik gabe).• "Bai" hitza eta keinua erabiltzen ditu.• Animalien hotsak imitatzen jolasten da.• Esaldi konposatuak ulertzen ditu.

(Esate baterako: "Ekarri mahaian dagoen baberoa").

2 urte• Objektuen izenak esan eta marrazki batean non dauden adierazten du.• "Hemen" eta "hor" aditzondoak erabiltzen ditu.• Bere izena esaten du.

Page 32: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan32

HA

UR

RA

AR

RIS

KU

SO

ZIA

LEKO

EG

OER

ABA

TEA

N B

IZI B

AD

A.

AR

RIS

KU

SOZI

ALE

KO E

GO

ERA

KZE

IN D

IREN

AZT

ERTZ

END

A.

AM

A E

DO

AIT

AA

LDEN

TZEA

.

*A

MA

ETA

FA

MIL

IAR

EKIN

HIT

Z EG

ITEA

:

*H

AU

RR

A Z

AIN

TZEK

OA

MA

K B

EHA

R D

ITU

ENG

AIT

ASU

NA

K Z

EIN

DI-

REN

ZEH

AZT

EA.

*ZA

INK

ETA

RA

KO O

RIE

N-

TABI

DEA

K E

MA

TEA

*JA

RR

AIB

IDEA

K,E

GU

NE-

AN

ZEH

AR

HA

UR

RA

RE-

KIN

ZER

EG

IN J

AK

ITEK

O:

hitz

eg

in,a

be

stu

,jo

las-

tu,e

tab

.

*G

IZA

RTE

ZER

BITZ

UEK

INH

ITZ

EGIT

EKO

BA

IMEN

AES

KA

TZEA

,ETX

EKO

HEZ

I-TZ

AIL

E BA

TEN

LA

GU

NTZ

AIZ

ATE

KO,B

EHA

RR

EZKO

AIZ

AN

GO

BA

LITZ

.

*G

IZA

RTE

ZER

BITZ

UEI

AZA

LTZE

A Z

EIN

DEN

EGO

ERA

,EA

ZER

BAIT

EGIN

DEZ

AK

ETEN

IKU

STEK

O.

*G

IZA

RTE

ZER

BITZ

UEK

INKO

OR

DIN

ATZ

EA,H

AU

-R

RA

REN

AR

RET

AR

AKO

JAR

RA

IBID

EAK

EZA

RTZ

EKO

.

*P

LAN

BA

T BA

TER

ATZ

EA

*P

RES

TAK

UN

TZA

SA

IOA

KEG

ITEA

ZA

ILTA

SUN

AK

DIT

UZT

EN A

MEN

TZA

T,H

AU

RR

ESKO

LETA

N.

*H

AU

RR

AR

I BU

RU

ZKO

ALD

ERD

I PO

SITI

BOA

KA

DIE

RA

ZTEA

.

*A

MA

/AIT

A E

TA H

AU

-R

RA

REK

IN H

UR

BILK

ETA

SAIO

AK

EG

ITEA

.

*O

SASU

N M

ENTA

LEKO

AR

LOA

RI L

AG

UN

TZA

ES-

KA

TZEK

O IR

AD

OK

ITZE

A.

*A

MA

/AIT

A E

TA H

AU

-R

RA

REN

AR

TEKO

HA

-R

REM

AN

AK

LA

NTZ

EKO

SAIO

AK

EG

ITEA

HA

U-

RR

ESKO

LAN

.

*O

SASU

N Z

ERBI

TZU

EKIN

KOO

RD

INA

TZEA

.

GIZ

AR

TEZE

RBI

TZU

EKIN

.A

MA

ETA

FAM

ILIA

REK

IN.A

MA

NER

ABE

A.

OSO

KA

LTET

UTA

DA

GO

EN IN

GU

RU

NE

SOZI

AL

ETA

KU

LTU

RA

LA.

3.3.

3. E

GO

ERA

.

Page 33: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

33Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

TRATU TXARRAK JASAN DITUELAKO EDOABANDONATUA IZAN DELAKO SUSMOA

IZANEZ GERO.

LEHENENGOBEHAKETA.

ZENBAIT ADIERAZLEREN BITARTEZ,TRATU TXARRA ADIERAZ DEZAKETEN

SEINALERIK BADAGOEN IKUSI.

BEHAKETARENBITARTEZ, EGOERA

EGIAZTATU.

ZENTROKO KOORDINATZAILEAREN BITARTEZ,AHOLKULARI PEDAGOGIKOAREKIN HARREMANETAN

JARRI, ETA XEHETASUN GEHIAGOKO BEHAKETABATI EKIN.

GURASOEKIN HTZ EGIN,AZALPEN KOHERENTERIK BADUTEN

JAKITEKO.

EZ DA ESKU-HARTZERIK EGINGO.

JARRI HARREMANETAN GIZARTEZERBITZUEKIN.

3.4. 4. EGOERA.

ERANTZUNAK EGOKIAK

BALDIN BADIRA

ERANTZUN KOHERENTERIK

EZ BADUTE

Page 34: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

3.4.a Zenbait Ideia Oinarrizko Haurrenganako Tratu txarrei Buruz.

Haur baten osasuna –fisikoa edo mentala– edota segurtasuna arriskuan jartzen badira, haur ho-rrek tratu txarra jasotzen du. Hori hainbat arrazoirengatik gerta daiteke: aitak, amak edo haurrazaintzeko ardura duen beste edozeinek zerbait egin duelako edo egin ez duelako; beraz, tratutxarra ekintzagatik, egin beharrekoa ez egiteagatik edo zabarkeriagatik gerta daiteke.

Haurrenganako tratu txarra arazo sozial larria da, eta erro kulturalak eta psikologikoak ditu. Edo-zein maila ekonomikoko eta hezkuntza mailako familiatan gerta daitezke tratu txarrak.

Tratu txarrek haurren oinarrizko eskubideak urratzen dituzte, eta, beraz, tratu txarrak etenegin behar dira; ahalik azkarren, gainera.

Haurrenganako krudelkeria, zentzurik zabalenean, lau motatakoa izan daiteke:

1. Diziplina zorrotzegian oinarritutakoa; horretan oinarritzen diren subjektuak, askotan, erabatmoldakaitzak eta arduragabeak izaten dira: alkoholikoak, drogazaleak, kriminalak edo gaiz-kileak, adimen motelak, etab.

2. Agintearen eta jokabide arau eta erregelen interpretazio zorrotzegia egiteagatik, guraso edohelduek egindako indarkeria edo zabarkeria ekintzak.

3. Krudelkeria patologikoa: horren jatorri mental edo psikologikoa oso zaila da identifikatzen,eta are zailago tratatzen.

4. Krudelkeria mota guztien artean antzematen zailena: ofiziala edo antolatuta dagoena; ezja-kintasunagatik, sentsibilitate faltagatik edo haurra babesteko legerik ez dagoelako edoegonda ere betetzen ez delako eragindakoa.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan34

Page 35: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Tratu txar motak.

Haurren abusua haurren aurkako tratu txarra edo gehiegikeriazko jokabidea da, eta eragina dualderdi fisiko, emozional eta sexualetan; bestalde, haurrarekiko zabarkeria ere izan daiteke, eta,orduan, baliteke haurraren ongizatea eta osasuna arriskuan jartzea edo haurrei benetako kalteasortzea.

Haurren aurkako tratu txarrak zerbait egiteagatik edo ez egiteagatik eragindakoak izan daitezke.

• Zerbait egiteagatik eragindako tratu txarrak, era berean, hainbat motatakoak izan daitezke:tratu txar fisikoa, jaioberrien abusua, tratu txar psikologikoa edo emozionala eta abusu se-xuala.

• Zerbait ez egiteagatik eragindako tratu txarrak, berriz, abandonatzea edo zabarkeria izandaiteke, eta hori, halaber, bi motatakoa izan daiteke: zabarkeria fisikoa eta heziketarena.

Tratu txar motak, adinaren arabera.

Bederatzi hilabete baino gutxiagoko haurrak.

Haurrek hiru hilabete edo gehiago izan arte ez dakite gorputza jiratzen. Helduen mende daudebatetik bestera mugitzeko.

Beraz, mina norbaitek eraginez gero, zaintzen duenak eragingo dio; hala ere, inoiz ez dabaztertu behar istripuaren aukera. Ondorioz, haur txikien ubeldurak ez direla istripuek eraginda-koak esan aurretik, aztertu egin behar dira.

Haurrak "hezur hauskorrak" edo hemorragiak izateko joera hereditarioa dutela esatea ohikoaizaten da.

Horrelako egoerak ez dira oso ohikoak, baina azterketak egitea medikuen ohiko zainketarenbarruan sartzen da.

Umetxoek gaixotasun edo lesio larriak gainditzeko ahalmen ikaragarria dute, baina zaharra-goak diren haurrak baino ahulagoak ere badira.

35Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

3.4.c

3.4.b

Page 36: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Ekintza txiki baina bortitz batengatik hil daitezke, ezin baitute erasotzaileagandik ihes egin edoezkutatu.

Horregatik, ezin da kritikatu haurrarekiko arduraz jokatzeagatik hutsegiteak egitea, haur txi-ki bat arriskuan egon daitekeela kontuan hartuta.

Lau hanketan edo bitan ibiltzen hasi diren haurrak.

Haurrak mugitzeko gai direnean, errazago hartzen dute min. Oro har, zauriak kopetan agertzendira, edota altzariekin edo lurrean jo eta kolpea jasotzeko aukera gehien dituzten gorputz atale-tan: ukalondoetan, belaunetan, hanketan eta abarretan.

Horregatik, horrelako kolpeak ageri direnean, askotan, hau baino ezin da esan: kolpe horieketa nahi eragindakoak (istripuen ondoriozkoak ez direnak) bat datozela.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan36

Page 37: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

37Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

3.5. 5. EGOERA.

HPBak DITUEN HAUR BATPARTZUERGOKO HAURRESKOLA

BATETIK BI URTEKO GELARAERAMATEN DENEAN.

• GURASOEI ADIERAZI BEHAR ZAIE KOMENI DELA HAURRA HARTZENDUTEN ZENTROARI HAURRAK HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAKDITUELA JAKINARAZTEA.

• BAIMENA ESKATU BEHAR DA HAURRARI BURUZKO INFORMAZIOABI URTEKO GELARA PASATZEKO.

• HAURRESKOLAN ESKU-HARTZE GOIZTIARREKO PROGRAMAEGITEN DUEN ERAKUNDEAREN ETA HAURRESKOLAREN ARTEKOKOMUNIKAZIOA HOBETU BEHAR DA.

EZOHIKO EGOERAK.

Egoerak multzotan bana ditzakegu; hala ere, kontuan hartu behar da hezkuntza premia berezienarloa oso zabala dela, eta premia horiek hainbat eta hainbat egoera pertsonal eta sozial dituzte-la atzean, eta, beraz, egoeraren arabera, balitekeela beste arreta berezi batzuk behar izatea.

Egoerak, multzoka, hauek izan daitezke:

• Haurreskolara etortzen direnean, zenbait umetxok, hainbat patologiaren eraginez, osasunlaguntzak eta laguntza teknikoak behar dituzte; esaterako, aparatu protesikoak, arnasgai-luak, etab.

Page 38: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

• Diabetesa duten haurrei gluzemia kontrolatu behar zaie une jakin batzuetan, eta shock dia-betikoaren kontrolerako zenbait neurri hartu behar izaten dira.

• Konbultsioak edo krisi epileptikoak izateko arriskua dituzten haurrak.

• Alergiak dituzten umetxoak: alergia konplikatuak janariei edo alergia larria janariei, shockanafilaktikoa izateko horrek dakarren arriskuarekin

• Gorreria duten haurrak

• Etab.

Horrelakoetan, sarritan, nahikoa izaten da zentroaren eguneroko ohituretan protokolo medikoaksartzea.

Adibidez: diabetesa duten haurrei gluzemia neurtzea, hipogluzemia sintomak hautemateaeta horrelakoetan zer egin behar den jakitea. Edo, arazo larriagoa baldin bada, intsulina ematea.Intsulina emateko moduaren arabera, beharbada osasun arloko espezialista batek edo familiakeman beharko dio; horrelakoetan, ordutegiak moldatu beharko dira haurrari behar bezalako la-guntza emateko.

Beste batzuetan –esaterako, haurrak janari batzuei alergia larria dielako shock anafilaktikoaizateko arriskua dagoenean–, nahitaezkoa da larrialdietarako protokoloa zehaztuta edukitzea.

Dena den, ekintza horiek guztiak Haurreskolaren eguneroko ohituretan sartzen dira eta haurbakoitzak behar dituen zainketa berezien barruan.

Batzuetan bakarrik, ratioa aldatu beharko da, egoera bereziengatik: hainbat urritasun dituz-ten haurrak daudelako, tresna edo aparatu bereziak erabili behar direlako, edo behaketa etenga-beak eta oso denbora aldi laburretan egin behar direlako.

Oso egokia izango litzateke, haurrak gorrak edota itsuak direnean, haiekin egongo diren he-zitzaileek prestakuntza osagarria –erraza, baina eraginkorra– jasotzea; horrela, komunikatu ahalizateko jarraibideak eta tresnak izango lituzkete.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan38

Page 39: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

39Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

Itsuentzat, IBTak daude, eta, gorreria duten haurrentzat, berriz, lurralde bakoitzean lanerakojarraibideak eta tresnak ematen dituzten erakundeak, bai eta eginkizun horretarako prestakuntza“ad hoc” ematen dutenak ere.

Laguntza goiztiarreko zerbitzuak ematen dituzten erakundeak baliabide onak izan daitezkejarraibideak emateko eta lana gainbegiratzeko, urritasunak dituzten haurrekin lan egiten dugu-nean; alegia, hezkuntza premia bereziak daudenean.

Page 40: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan40

4.

EZAUGARRIAK

H E Z K U N T Z A P R E M I A B E R E Z I A K D I T U E N H A U R B AT E N FA M I L I A

• Hezkuntza premia bereziak dituzten haurrak jaiotzen direnean, ezustekoa da gurasoen-tzat; gertaera ulertu eta onartu behar dute, eta, horretarako, ezinbestekoak dira denbora,laguntza eta informazioa.

• Hezkuntza premia bereziak dituzten seme-alaben familiek, une batzuetan, zalantza egindezakete edo, beste batzetan, egoera ukatu. Une horietan, informazioa eta laguntza ema-tea komeni da, jarrera alda dezaten; alegia, beren seme-alaben arazoak konpontzeko ja-rrera aktiboa har dezaten, eta beste profesional eta zerbitzu batzuekin lan egin.

• Hezkuntza premia bereziak dituzten haurren gurasoek balio handia ematen diote berenseme-alabek gainerakoekin gauzak egin ahal izateari, eskola eta ingurune berean.

• Hezkuntza premia bereziak dituzten haurren familiek parte hartu nahi izaten dute esko-lan, beren seme-alaben ikaskuntza prozesuan hobekuntzak egiten laguntzeko.

* “Haur hezkuntzako 2. zikloko hezkuntza premia bereziak” liburutik egokituta. Alicia SAINZ MARTINEZ eta beste,Eusko Jaurlaritzako Argitalpen Zerbitzu Nagusia. Hezkuntza, Unibertsitatea eta Ikerketa Sailaren web orritik jaitsdaiteke: http://www.hezkuntza.net

HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEI BURUZKO GIDA LABURRA.*

Page 41: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

41Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

ZER PREMIA DITUZTE?

• Familiek jakin beharra dute beren seme-alabek zer egiten duten ondo, haien garapenarenalderdi positiboak eta egiten dituzten aurrerapenak.

• Ama eta aitentzat garrantzitsua da beren seme-alabekin eskolan egiten den lanari buruz-ko informazioa izatea, eta ikaskuntzaren lehentasunak eta haurren eboluzioa ezagutzea.

• Beren seme-alaben eboluzioari buruz konfiantzaz hitz egiteko aukera eta beharrezko den-bora ematea behar dute.

• Seme-alabak Haurreskolan nola hartzen diren izugarri izaten dute kontuan eta asko ba-lioesten dute besteekin nola integratzen diren, arreta egokia ematen zaien, haurren pre-miak asetzen diren, etab.

• Oso positiboa izan liteke harremana izatea arazo berak dituzten edo arazo horiek kon-pontzeko lan egiten duten beste familia batzuekin, edo autolaguntza taldeekin edo gura-so elkarteekin.

ZER ZAILTASUN DITUZTE?

• Ezintasunak dituzten haurren familiek tentsio handia izaten dute sarritan; Haurreskolanhasteko unea bereziki zaila izaten da.

• Haurreskolan hasteko unean, beren seme-alabak dituzten premiei aurre egin behar diete;izan ere, une horretan geratzen dira agerian haurrek dituzten urritasunen ondorioak. Or-duan eman behar zaie gurasoei behar duten informazioa eta orientazioa, bai eta berenseme-alaben eskola prozesurako ekintza eta jarraipen plana ere.

Page 42: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan42

ZERTAN LAGUN DIEZAIEKEGU?

• Gurasoek aurre egin behar diete beren seme-alabek zenbait urritasun izatearen ondorioei(inoiz ez dela ibiliko, ez duela entzungo...); muga horiek onartzeko prozesuak –Haurres-kolan hasteko unean izaten da– denbora behar du, eta errespetatu egin behar da.

• Familia bakoitzak premia batzuk ditu, eta, gainera, denboran aurrera joan ahala aldatuegin daitezke; horregatik, ezintasunak dituen haur bati laguntzen aritzen diren pertsonekoso kontuan hartu behar dituzte une jakin batean familiek izan ditzaketen premiak.

• Hezkuntza premia bereziak dituzten haurren familia guztiek behar dute laguntza uneren ba-tean edo bestean, eta familia batzuek beste batzuek baino laguntza handiagoa behar dute.

• Garrantzitsua da seme-alaben premiei eta egiten duten aurrerapenei buruzko informa-zioa ematea; laguntza jasotzen duten familiek hobeto ezagutu eta onartzen dituzte seme-alabak, eta, horren ondorioz, ez dute hain gaizki pasatzen eta jarrera positiboagoa duteberen seme-alabekiko eta eskolarekiko.

• Ikastetxeak duen lan egitasmoa aurkeztu behar zaie, eta eskola eta familiaren arteko lan-kidetza nolakoa izan daitekeen erabaki behar da guztion artean.

• Familientzat oso positiboa izan daiteke beren seme-alabaren arazo bera duten bestehaur batzuen gurasoekin harremana izatea; beste pertsona batzuek zailtasun berak dituz-tela jakitea lasaigarria izan daiteke.

Page 43: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

43Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

• Familiarekin eta haurraren premia bereziei erantzuten dieten pertsonekin koordinatzekosistema bat izatea. Bilera edo topaketak egiteko egunak adostu behar dira, zer helburuizango duten, eskolan duten eboluzioaren jarraipena egin behar den ala eboluzioaren al-derdi jakin bat berrikusi –esaterako, autonomia ohiturak–, etab.

• Erabilgarria izan liteke "gertaeren koaderno" bat egitea eskola eta familiaren artean, egu-neko edo asteko gertaera nabarmenenak bertan adierazteko; bileran berrikusi egingo da,egon litezkeen aurrerapenak edo zailtasunak ikusteko.

• Hezkuntza premia bereziak dituzten haurren familiei ikastetxearen hezkuntza kudeaketanparte hartzeko aukera eman behar zaie –horretarako organo bereziak daude–.

• Lankidetza finkatzea, HAURRESKOLAK eta familiek egiten duten lanari osotasuna emateko;horietan, jarduera motibagarri eta ulergarriak sartu behar dira gurasoentzat. Guraso es-kolak oso erabilgarriak izan daitezke guraso horien seme-alabek izan ditzaketen arazozehatzak lantzeko, informazio hitzaldiak emateko, etab.

• ESKU HARTZEKO ETA LAGUNTZEKO NEURRIAK •

Page 44: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan44

DOWN-EN SINDROMEA DUTEN HAURRAK

• Down-en sindromea dutenhaurren lehen urteetako gara-pena, oro har, gainerako hau-rrenaren oso antzekoa da.

• Dena den, jokabidearen hain-bat alderditan haur horiek be-rezitasun batzuk dituzte; horie-tan, beste haurrekiko desber-dintasuna handia da, etaarreta berezia eskaini beharzaie.

• Down-en sindromea, batzue-tan, beste arazo batzuei lotutaagertzen da; horien artean ohi-koak dira, besteak beste, bihotzmalformazioak eta ikusmen etaentzumen urritasunak.

• Bestearen pertzepzio emozio-nala ona da.

• Gaitasun handia dute imitazio-ak egiteko.

• Oro har, ez dute hizkuntza uler-tzeko arazorik.

• Ikusmen eta oroimen ona dute,eta, horregatik, errazak izan ohidira haientzat loturak egitekoariketak, formak bereiztekoak,irudi bidez egiten direnak etaabar.

• Zailagoa egiten zaie ahozkohizkuntzan adieraztea, eta ohi-koa da horretan atzerapenaizatea; ahozkoaren ulermena,berriz, askoz hobea dute.

• Mugimenduari dagokionez, zail-tasun handiak dituzte motrizita-te xehearen trebetasunak esku-ratzeko (lotzea, askatzea...), etaalderdi horretan entrenamenduhandiagoaren beharra dute.

• Zailtasun handiagoak dituzteentzumenean eta oroimenean,ikusmenean baino.

EZAUGARRIAKZER DUTE GUSTUKO ETA

ZER EGITEN DUTE ONDO?ZER ZAILTASUN DITUZTE?

4.1.

Page 45: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

45Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

• Batzuetan, denbora luzeagoabehar izango dute adin berekobeste haurrek dituzten helbu-ruak lortzeko.

• Ikasgelako jarduerak, egoeraketa elkarrekintzak oso abera-tsak dira haur hauen garapensozial, garapen komunikatiboeta garapen kognitiborako.

• Jakina, emaitzak hobeak izan-go dira kasu hauetan: eginkizu-na ikusizko laguntzarekin bateraematen denean –esaterako, ar-gazkiak, marrazkiak edo seina-leak–, eta ahozko hizkuntzarekinbatera hizkuntza espresiboa, es-kuena edo keinuena ere erabil-tzen denean.

• Arreta, pertzepzioa etamotibazioa.

• Objektuak aipatzea, ekintzakazaltzea, etab.

• Autonomia lantzea.

• Ahozko hizkuntza garatzea.

• Mugitzeko trebetasunak.

• Arreta eta kontzentrazioohiturak lantzea.

• Errefortzu sozialaz baliatu: irriba-rre egin, begiratu, lanean aridela bere ondoan egon, etab.

• Jarduera hasieran ahalik etagehien erraztu.

• Materiala egokitu, errazago ikusdezaten.

• Ikusizko indargarriak erabili, hau-rren arreta erakartzeko; esate-rako, txartelak, seinaleak, argaz-kiak, etab.

• Laguntza fisikoarekin batera,ahozko instrukzioak eman eta,zenbait jardueratan, ereduakeman.

ZERTAN LAGUN DIEZAIEKEGU? INDARTU BEHARREKO ALDERDIAKESKU HARTZEKO ETA

LAGUNTZEKO JARRAIBIDEAK

Page 46: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan46

GARAPENEAN ATZERAPEN OROKORRA DUTEN HAURRAK

• Hezkuntzaren etapa honetan,garapen atzerapen orokorraduten haurrek, beren eboluzio-an atzerapena izan arren, adinbereko gainerako kideen an-tzeko garapen ereduei jarrai-tzen diete.

• Atzerapen orokorraren bereiz-garria da ez diola arlo jakin batieragiten, baizik eta garapenmentalaren, afektiboaren etasozialaren arlo guztiei.

• Askotan, estimulazio egokiarenbitartez, adin horretako gaine-rako haurrek izaten duten gara-penaren eta erritmoaren antze-koak izaten dituzte; izan ere,gaitasunak eta trebetasunakeskuratzeko izaten dute atzera-pena.

• Beste batzuetan, nahiz eta au-rrerapenak lortu, etorkizuneanadimen urritasuna agertuko da.

• Elkarrekintza sozialari eta ikas-kuntzari oso ondo erantzutendiote, haurren heltze prozesuariegokitutako jarduerak proposa-tzen zaizkienean.

• Errazago ikasten dute ahozkoestimulazioaz gain ikusizkoa ereerabiltzen bada mezuak uler-tzeko.

• Gauza bat ondo egiten dute-nean, txikia izan arren, hori in-dartzea gustatzen zaie.

• Edozein haurri bezala, aktibita-tea atsegin zaie, jokoak, objek-tuak aztertzea, mugitzea; bainajarduera programak, horiendenbora eta erritmoak egokituegin behar dira haur hauen ga-rapen prozesura.

• Zailtasun orokorrak dituzte etahoriek garapenaren zenbait ar-lori eragiten diete; desfaseakdituzte beren gorputzaren kon-trolean, koordinazioan eta eza-gutzan.

• Jarduerak egitean agertzen du-ten motibazio mailan eraginadu ahozko ulermen urriak, arre-ta ohiturak nahikoa finkatuta ezdaudelako edo agintzen zaienjarduera beraientzat oso zailadelako.

• Atzerapena agertzen dute kon-tzeptuak osatzeko, kategoriakezartzeko, sailkapenak egiteko,objektuen edo gertaeren arte-ko loturak egiteko eta abarre-tarako.

• Hizkuntzaren arloan atzerapenadute, gehiago edo gutxiago,bai adierazpenean bai ulerme-nean; batez ere, testuinguruaklaguntzen ez badu.

EZAUGARRIAKZER DUTE GUSTUKO ETA

ZER EGITEN DUTE ONDO?ZER ZAILTASUN DITUZTE?

4.2.

Page 47: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

47Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

• Edukiak eta jarduerak sekuen-tziatan banatu eta egokitu be-harko dira, aurretiko ezagutzakkontuan hartuta.

• Denbora gehiago eman beharzaie ikasteko, eta beren ingu-rua, objektuak, pertsonak, be-ren gorputza eta abar interpre-tatzeko eta ulertzeko.

• Norberaren gorputza ezagu-tzea.

• Espazioan moldatzea.

• Mugitzeko trebetasunak lan-tzea, psikomotrizitatea estimula-tzearen eta jokoaren bitartez.

• Beren kabuz jarduteko trebeta-sunak lantzea.

• Objektuak eta espazioak be-reiztea eta esperimentatzea.

• Laguntza fisikoa eman, haurreneuskarri izateko, gidari izatekoedo haien ondoan egoteko,jarduera ondo egin dezaten.

• Jarduerari, denborari eta espa-zioari egitura sendoak eman,haurrak espazio-denbora nozio-ak barnera ditzan.

• Ereduen eta imitazioaren bitar-tez lan egin, beharrezkoa dene-an.

• Jokoak eta psikomotrizitateaeta espresioa lantzen dutenegoerak baliatuta, oinarrizkokontzeptuak landu.

• Jarduerak arrakastaz egin ahalizateko, ikusizko eta keinu bidez-ko laguntzak eman.

• Ikaskuntza lorpenak eta arra-kastak balioetsi.

ZERTAN LAGUN DIEZAIEKEGU? INDARTU BEHARREKO ALDERDIAKESKU HARTZEKO ETA

LAGUNTZEKO JARRAIBIDEAK

Page 48: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan48

IKUSMEN URRITASUNA DUTEN HAURRAK

• Ikusmen urritasuna edo anblio-pia duen haurrek adin berekobeste edozein haurren antzekogarapena dute, baldin eta giroberdintsuan bizi badira etanahikoa estimulazio goiztiar jasobadute.

• Itsumenak berak ez du sortzenarazo intelektualik edo helduta-sunezkorik, baina aintzat hartubehar dira egoera horren be-har eta berezitasunak.

• Haurrek munduaz dakiten etasentitzen duten horretan eragi-na du mundu hori nola iristenzaien –ahoz, entzunez, ukituz,usainduz...–; inguruaren irudika-pen mental desberdina egitendute ikusmen urritasuna dutenhaurrek eta ongi ikusten dute-nek.

• Ikusmenaren estimulazio nahi-korik ez badaukate haur lasaie-giak bihur daitezke, gutxi eska-tzen dutenak, beraientzat ezbaita existitzen gorputzez senti-tzen ez dutena; bitarteko lanaegin behar da inguruneareneta haurren artean, ez dadinegon mugimendu estereotipa-turik, ekolaliarik, eta abarrik.

• Beste edonork bezala, nahiagodituzte ahalegin gutxirekin eginditzaketen ekintzak.

• Ukimen estrategia onak landuditzakete, objektuen bereizga-rriak hautemateko eta identifi-katzeko.

• Ikusmenak ematen ez dienarenzati bat entzumenak ematendie, eta bide hori behar bezalalanduz gero, ongi egin dezake-te aurrera.

• Hobeto aritzen dira jarduerabatean arreta, erne egotea, etainguruko kodeak eta seinaleakbereiztea eskatzen denean.

• Txikiak direnean, haurrek entzu-nez jasotzen dituzten kodeakukimenarekin osatu behar dira,bi bideek laguntzen baitute ob-jektuak identifikatzen, espazio-an kokatzen eta bertan segi-tzen dutela antzematen. Zerbaitlehendik ukitu bada, entzuteaklagundu egiten du.

• Objektu batek espazioan jarrai-tzen duela geroago ikasten du-te ikusmena duten haurrek bai-no, ukituz eta entzunez bakarrikegin dezaketelako.

• Mugikortasunean atzerapenaeduki dezakete, baldin eta ezbadugu animatzen iker deza-ten, bila dezaten, eta joan dai-tezen objektu eta pertsonenga-na, ikusi ezin dituztenak ingu-ruan egon arren.

• Hitz egiteko gai diren arren, ba-liteke denbora gehiago beharizatea kanpoko pertsonen etaobjektuen ekintzak deskribatze-ko.

• Zaila zaie kode grafikoa dueninformazioa lortzea, prozesa-tzea eta irudikatzea; beren ikus-men hondarrak aprobetxatubehar dira, eta ikusizko informa-zioaren ordez ukituzkoa eta en-tzunezkoa eman.

EZAUGARRIAKZER DUTE GUSTUKO ETA

ZER EGITEN DUTE ONDO?ZER ZAILTASUN DITUZTE?

4.3.

Page 49: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

49Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

• Ikusmen hondarrak –baldin ba-dauzkate– ongi baliatzen dituz-tela ziurtatu, eta, horien bitartez,objektuen azterketa sustatu.

• Irudiak eta abar eskas gerta-tzen zaizkie, ez badaude beharbezain egokituta eta handituta.

• Landu ukituz eta mugituz iker-tzeko jarraibideak, objektuakaurkitzeko, ezagutzeko eta ma-nipulatzeko.

• Gorputz atalak modu aktiboanerabilarazi, eta eman aukeraekintza eta elkarrekintzarako, in-guru fisiko eta soziala behar be-zala senti dezaten eta berenautoestimua haziz joan dadin.

• Behar adina denbora eman la-nak egiteko.

• Beren garapenean ikusmen urritasuna arazo de-nean, laguntza zehatza eman behar zaie.

• Neurri handiko problema figuratiboak eta espa-zialak eman behar zaizkie. Honelakoetan, ukituzez dira objektu osora iristen, eta zaila zaie objek-tua buruan irudikatzea.

• Irakurri eta idazteko Braille sistemarekin hastean,kontuan izan behar da ukimena geldia eta se-kuentziala dela, eta arazoak izan ditzaketela in-formazio konplexuak edo figuratiboak prozesa-tzeko.

• Ukituta erraz azter daitekeen materiala erabilibehar da.

• Mugikortasuna estimulatu behar da, ikusmena-ren ordez beste bide batzuk erabili behar baiti-tuzte.

• Sentitzeko hainbat era erabili behar dira, infor-mazioa errazago jaso dezaten eta buruan ob-jektuak, ekintzak eta egoerak irudika ditzaten.

ZERTAN LAGUN DIEZAIEKEGU?ESKU HARTZEKO ETA

LAGUNTZEKO JARRAIBIDEAK

Page 50: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

ENTZUMEN URRITASUNA DUTEN HAURRAK

• Gorreri sakona daukanak ezdauka entzumen funtzionalikeguneroko bizitzarako, eta, ho-rren eraginez, ezin du ahozkohizkuntzarik eduki.

• Haur batzuen gorreria postloku-tiboa da –hau da, ahozko hiz-kuntza ezagutu edo hitz eginondoren etorri zaie–, eta, beraz,badauzkate hizkuntza egiturak,ahozko hizkuntza lantzeko osobaliagarriak direnak.

• Hipoakusia daukanak eskas en-tzuten du eta, protesiarekin edogabe, nola-halako entzumenfuntzionala dauka. Gai da en-tzunez hizkuntza jasotzeko, bai-na urritasunak ditu artikulazio-an, lexikoan eta egituraketan,hipoakusia maila edo entzu-men galeraren araberakoa.

• Eguneroko jardunak egin ditza-kete eta horietaz gozatu, baldineta informazio nahikoa etaegokia ematen bazaie, ingu-ruan gertatzen ari dena ulerdezaten.

• Ongi egiten dituzte entzun be-harrik eskatzen ez duten jardue-rak.

• Gustukoak dituzte eta trebeta-sunez egiten dituzte ikusizko jar-duerak, gorputzez adierazteko-ak, arreta jartzekoak, kanpokomundua ikusiz eta grafikoz irudi-katzekoak, etab.

• Jarduera bibro-taktilak –esate-rako, erritmo-jokoak perkusiotresnekin– oso gustukoak dituz-te; izan ere, ez dute entzuten,baina dardarak igartzen dituzte.

• Gorreri motaren, mailaren etasorrera unearen araberakoakdira zailtasunak, baina zailtasunnagusia ahozko hizkuntza berezikastea dute.

• Zailtasun nagusia ahozko hiz-kuntza ulertzea eta erabiltzeada, eta, beraz, ez dute ulertzeningurua, kulturaren zati handibat entzunez jasotzen baita.

• Zailtasunak eduki ditzakete ger-taerak eta erantzunak aurrei-kusteko, eta kontzeptu abstrak-tuak sinbolizatu eta beregana-tzeko; izan ere, horiek ez diraikusizkoak eta hizkuntza egiture-tan oinarritzen dira.

EZAUGARRIAKZER DUTE GUSTUKO ETA

ZER EGITEN DUTE ONDO?ZER ZAILTASUN DITUZTE?

4.4.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan50

Page 51: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

• Ahalik eta gehien bultzatu haurren en-tzumen hondarrak eta erabiltzen irakatsi,isolatuta gera ez dadin.

• Edozein komunikazio mota bultzatu, etakomunikatzeko kode bera erabili, baiahozko hizkuntzaren sistema osagarriak,alternatiboak (zeinuen mintzaira) edotahandigarriak (mintzaira bimodala), baieta kasu bakoitzerako teknika erabilga-rriak ere.

• Ahozko hizkuntzaren errehabilitazio eten-gabea eta logopedaren laguntza be-har dute.

• Hizkuntzaren ahoskera, espresioa, hizte-gia eta egiturak zaindu behar dira haie-kin edo haientzat hitz egiten dugunean,hizkuntzaren input-a ondo iristeko.

• Ikusizko estrategiak erabili; izan ere, ba-dakigu gorreria duen haurrak ikusizko ko-munikazioa duela nahiago.

• Laguntza teknikoak –besteak beste, en-tzumen protesiak– oso lagungarriak diragorreria duten haur askorentzat, eta, ho-rregatik, ahalik eta gehien bultzatu be-har da horien erabilera, eta nola zaindueta gorde erakutsi behar zaie.

• Ez da komeni egin behar dutenari buruzkoazalpen batekin hastea; egitea edo ulertzeanahi dugunaren demostrazio batekin hasi be-har da.

• Haurren arreta erakartzea hitz egiten dugune-an; aurrez aurre egon behar dugu, eta ez argikontra. Tutorearen edo hitz egiten duten hau-rren aurpegia eta adierazpenak eroso ikustekomoduan jarri behar ditugu.

• Fonema askoren ahoskerari eta hitzei ezin zaieantzeman ezpainak irakurrita; horrelakoetan,keinu adierazgarriak eta gorputz espresioa la-gungarriak izaten dira.

• Kontuan hartu behar da arreta eta ekintza ezdirela aldi berean gertatzen –entzuten dutenhaurrengan bezala–, eta, horregatik, denboragehiago uztea aurreikusi beharko da zenbaitjardueratarako eta espresiotarako.

• Gainerakoek ondo ulertzen dituzten ingurukogertaera ugari ulertzeko, informazio osagarriaeman behar zaie; horrela, ondorioak aurreikusiahal izango dituzte eta beldur eta konfiantzafalta gutxiago izango dute. Esate baterako, irte-teko txirrina edo musika entzutean taldea ate-rantz doanean, gorreria duen haurrari zer gerta-tu den azaldu behar zaio, eta, gainera, beretzatulergarriagoa den kode bat erabili behar da.

ZERTAN LAGUN DIEZAIEKEGU? INDARTU BEHARREKO ALDERDIAK

51Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

Page 52: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

MUGITZEKO URRITASUNA DUTEN HAURRAK

• Mugitzeko urritasuna dutenhaurrek, hasieran, era askotakodisfuntzioak izan ditzakete, eta,era berean, horiek nahasteugari eta konplexuak sortzen di-tuzte; urritasuna handiagoaedo txikiagoa izango da, lesioa-ren larritasuna zenbatekoaden, lesioa noiztik duen eta noneragiten duen.

• Urritasun honen sortzaileak izandaitezke: giharretako eta giltza-duretako alterazioak, mugimen-duaren nerbioetako alterazio-ak, bizkarrezur muinekoak(arantza bifidoa) edo garune-koak (garun perlesia).

• Nahaste ohikoenek jarrera, mu-gimendua eta norberaren au-tonomian eragiten dute, eta,horien ondorioz, beste haueksortzen dira: oreka arazoak, mu-gimendu xehe traketsak, ikus-menean alterazioak, esfinterrenkontrol falta, etab.

• Nahasteak larriagoak direnean,ibiltzeko trebetasunean, oratze-an eta mintzairan eragiten du-te; horren ondorioz, mintzairaeskuratzeko zailtasunak eta hitzegiteko ezintasuna izaten dira.

• Badira kasu ez hain larriak. Ho-rietan, mugitzeko jarduerakegin daitezke, baina disfuntziotxiki batzuekin.

• Mugitzeko urritasuna duen haurbatentzat, garrantzitsua da gai-nerako kideekin heltzeko aukeraizatea, giro normalizatu bateanjolastu, ikasi eta bizi ahal izatea.

• Askotan, haur hauen adimengaitasunak erabat arruntak di-ra, eta mintzairaren eta ingu-ruan gertatzen denaren uler-men maila onargarria lor deza-kete, nahiz eta arazo handiakizan ahozko hizkuntzarako etaberena besteei ulertarazteko.

• Jolas egoera batean gozatze-ko eta parte hartzeko eta bes-teekin harremanak izateko au-kera dute, giro mugatu bateanez badaude eta elkarrekintzaaberats eta askotarikoak izate-ko aukera ematen bazaie, ba-tez ere.

• Ahalegin handia egin behardute mugimendu xeheko jar-dueretan mugimenduak eta ja-rrera kontrolatzeko.

• Askotan, ezinezkoa izaten dutegiharrak erabat erlaxatzea –ez-ta patxadan daudenean ere–,eta egin nahi duten mugimen-durako ahalegin handia eginbehar dute.

• Ekintza bat egiterakoan, espa-zioa antolatzeko arazoak izatendituzte, bai eta ekintza hori egi-teko mugimenduen segida iru-dikatzeko ere.

• Zailtasun batzuk izan ditzaketeahozko hizkuntzan, arnasareneta organo fonoartikulatorioenkoordinazio okerrarengatik. Mu-gitzeko zailtasun larriak baldinbadituzte, ezinezkoa izango du-te komunikatzeko ahozko hiz-kuntza erabiltzea.

• Mugitzeko urritasuna dela eta,elkarrekintza esperientzia gutxiizan dituzte ingurune fisiko etasozialarekin, eta, horrenbestez,objektuak manipulatzean, au-kera gutxiago dituzte beste per-tsona batzuen bitartez gertae-retan eta objektuetan eragite-ko, gizartean izandakoesperientziak trukatzeko etaabarretarako.

• Sekula ez dituzte pertzepzio etazentzumenetako esperientziaugari izango; horregatik, zailaegiten zaie espazio, denboraeta objektuen ezaugarriekin lo-tura duten oinarrizko kontzep-tuak eskuratzea.

EZAUGARRIAKZER DUTE GUSTUKO ETA

ZER EGITEN DUTE ONDO?

ZER ZAILTASUN DITUZTE?

4.5.

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan52

Page 53: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

• Beren kabuz aritzera bultzatubehar dira, eta, horretarako, be-ren mugimenduen eta jarrera-ren kontrola erraztu behar da.Kontrol hori pixkanaka eskuratu-ko dute, trebetasun berriak an-tolatu, garatu eta eskuratzendituzten heinean.

• Haurren ekintza erritmo motelaerrespetatu behar da, eta den-bora nahikoa eman eta erantzu-na itxoin, egoera norberak kon-pontzeko,gu aurreratu gabe.

• Mintzaira eskuratzerik badutenhaurren ahalmenari etekinaatera behar zaio, nahiz etaakatsak izan artikulazioan, into-nazioan erritmoan eta abarre-tan.

• Mugimenduen hondarrei ahaliketa etekin handiena atera be-har zaie, norberaren autonomiaeta ikaskuntzarako.

• Objektuak, jostailuak, irudiak etaabar haurren eskura jarri behardira, kontingentzia loturak sor di-tzaten eta objektuen gogo iru-dikapenak egin ditzaten.

• Oztopo arkitektonikoak kendubehar dira: arrapala edo igo-gailuak jarri eta eraikin osoanbarandak jarri, ateak zabalago-ak egin, komunak egokitu,etab.; horrela, zentroan bakoi-tzak bere kabuz mugitzeko au-kera izango du.

• Haurren ikasgelako altzariakegokitu egin behar dira, batetikbestera mugitzeko erraztasunaizan dezaten eta modu ego-kian eserita egon daitezen. Ho-rretarako, arbela edo ispiluamugituko dugu; eserleku bere-ziak jarriko ditugu, irrista ez dai-tezen; aulkiaren bizkarraldeaegokituko dugu; arbelek beharbezalako inklinazioa izango du-te, etab.

• Ikasgelan erabiltzen diren ma-terial didaktikoak egokitu eginbehar dira, errazago manipuladitzaten, baliabide hauen bitar-tez: euskarriak, gainazal mag-netikoak, ez irristatzekoak, etab.

• Komunikazio era guztietan arre-ta jarri, haiek nahita egindako-ak direnean, keinuen bitartez–buruaz, eskuez, begiez edogorputz osoaz–.

• Komunikaziorako jokabideakizan daitezkeenak behatu etabaliatu; esaterako, keinuak, be-giradak, hotsak. Horrela, esa-nahi bat emango diegu, adie-razgarriak izan daitezen.

• Ahozko mintzairarik ez dutenhaurrei bestelako sistemak era-biltzen irakatsi behar zaie, ingu-runearekin komunikatu ahal iza-teko. Hitz egiteko modua uler-gaitza baldin bada, beharrez-koa da komunikaziorako siste-ma handigarri bat eskuratzeaeta berentzat baliagarriak direnlaguntza teknikoak hautatzea.

ZERTAN LAGUN DIEZAIEKEGU? INDARTU BEHARREKO ALDERDIAKESKU HARTZEKO ETA

LAGUNTZEKO JARRAIBIDEAK

53Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

Page 54: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan54

AUTISMOA DUTEN HAURRAK

• Autismoa garapenaren nahas-te larria da, eta ezaugarrihauek ditu: nahaste handiak jo-kabidean, komunikazio soziale-an eta garapen kognitiboan,guztiak aldi berean.

• Sarritan, autismoa duten hau-rrek adimen atzerapena izatendute; haurrak oso desberdinakizan daitezke, baina guztiek iza-ten dituzte zailtasun handiakikasteko eta ondokoekin harre-manak izateko.

• Maila handiagoan edo txikia-goan, mila haurretik bati eragi-ten dio eta adimenaren gara-penarekin lotutako gaixotasunbat baino gehiagoren ondoriozsortzen da.

• Ingurune sozialaren ulermeneza larria izaten da, eta hori oz-topo da haurrek beste pertso-na batzuekin harreman afekti-boak izateko, besteek zer pen-tsatzen edo sentitzen dutenjakiteko; horregatik, oso zailaegiten zaie gainerakoekin elka-rrekintzak eta harremanak iza-tea.

• Haur hauen zaletasunak osomugatuak eta berdinak izatendira egunero, eta mugimenduerrepikakorrak egiten dituzte. Ezdute jokoaz eta irudimenezkojarduerez gozatzeko gaitasunik.

• Zailtasun handiak dituzte komu-nikatzeko eta ahozko hizkuntzaedo mimikarena eraginkortasu-nez erabiltzeko, nahiz eta ba-tzuek garatzen duten. Hala ere,hizkuntza bitxia egiten dute,ahozko estereotipiekin, eta gu-txitan erabiltzen dute emozioakedo ideiak adierazteko.

• Arreta egokia emanez gero,heltzen doazen neurrian, aurre-rapenak egiten dituzte, bainagehienek laguntza edo zerbitzuegokiak beharko dituzte bizi ka-litatea hobetzeko.

• Ahozko komunikazioa edo ko-munikazio sozialeko maila altuaeskatzen ez duten jarduerak;esate baterako, parekatzekojarduerak, lotzekoak, manipula-tzekoak, eraikitzekoak, etab.

• Autismoa duten haur gehienekmusika gustukoa dute, eta horioso erabilgarria izan daiteke es-pazioa eta denbora egituratzeko.

• Autismoa duten haurrek, gara-pen sozialerako eta komunika-

_zioaren garapenerako behardiren trebetasunen gabezia de-la eta, zailtasunak dituzte imita-tzeko, besteek pentsatzen dute-na ulertzeko eta arau sozialakulertzeko.

• Komunikazio eskasa dute, eta,beraz, errendimendu eskasaizaten dute komunikaziorakogaitasun handia behar den jar-dueretan.

• Joko sinbolikoak –egoerak ima-jinatzea edo rolak irudikatzea–,zailak gertatzen zaizkie.

• Jokabide arazoak izan ditzake-te; batez ere, ingurunea uler-tzeko behar diren trebetasunsozialen gabezia dutelako edoautonomia ohitura oinarrizkoakeskuratzen atzerapena dutela-ko –esaterako, elikadura, esfin-terren kontrola, etab.–.

• Arazoak dituzte denbora anto-latzeko eta inguruneko hizkun-tza kodeak ulertzeko, gertaerakaurreikusteko, besteen emozio-ak eta espresioak ulertzeko etaabarretarako.

• Zaila egiten zaie beste pertso-na batekin batera jardutea etazerbaitetan arreta jartzea: elka-rrekin objektu bati begiratzea,gauza bati buruzko atseginaedo desatsegina adieraztea,etab.

EZAUGARRIAK

ZER DUTE GUSTUKO ETA

ZER EGITEN DUTE ONDO?

ZER ZAILTASUN DITUZTE?

ZER ZAILTASUN DITUZTE?

4.6.

Page 55: Argitaratzailea - berrigasteiz.com...Tratu txar motak. Tratu txar motak, adinaren arabera. ∑ 5. Egoera: Situaciones extraordinarias. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEN GIDA LABURRA. ∑ Down-en

55Hezkuntza Premia Bereziak HaUrreSkoLak Patzuergoan

• Txoko bakoitzaren ikur adieraz-garriekin, jardueren argazkiekin,eguraldiaren grafikoekin etaabarrekin lagunduko diegu.

• Argi azalduko zaie, argazki edomarrazkien bitartez, eguneanzehar egiten diren jarduerendenborazko sekuentzia.

• Autonomia ohitura oinarrizkoakirakatsi behar zaizkie: elikadura,garbiketa, esfinterren kontrola…Horrela, hobeto integratuko di-ra eta ez dute izango ohiturahorien gabeziak sor lezakeenarazorik.

• Jarduera laburrak, egituratuak,errazak eta argiak eman beharzaizkie, hobekuntzak egin ahalizateko eta pixkanaka eginkizu-netan kontzentratzea lortzeko.

• Objektuak era egokian manipu-latu eta aztertu behar dituzte.

• Haurrentzako joko interaktiboakegin behar dituzte: cu-cu, ezku-tatzea eta bilatzea,“zerbait fal-ta da, non dago?”, panpinei ja-ten ematea, etab.

• Ekintzen imitazioak egitea eska-tzen duten abestiak eta jokoakegin.

• Haurrari irakatsi egin behar zaio,eta haurrarekin begiratu beharzaie laminei, objektuei, marraz-kiei, jolasei eta abarrei.

• Garrantzitsua da alderdi hauekbehatzea: nola komunikatzendiren, noiz, zer egoeratan, nore-kin eta abar. Komunikazioaahozkoa izan ez arren, komuni-kaziorako edozein jarrera hartubehar da kontuan, eta jarrerahori bultzatu eta erabilgarri etapraktiko egin behar da.

• Ingurune koherentea, ordena-tua, egituratua, aurreikus ditza-keten gauzak dituena, egune-roko ohiturak dituena; noizbait,ordea, eten beharko dira ohitu-ra horiek, komunikazioa bultza-tzeko.

• Egituratu egin behar dira jar-duerak, denbora, espazioa etamaterialak, gertaerak aurreikusiahal izan ditzaten.

• Emozioak argi adierazi, ulerga-rriak izan daitezen.

• Emozioak eta espresioak neurrizgain adierazi.

• Imitazioa landu.

• Ez eman gehiegizko azalpenik,haurra nahas ez dadin.

• Hizkera erraza eta haurrak duenmailari egokitua erabili.

• Orain dela gutxi gertatutakoei,gertakizun zehatzei edo bistandituzten objektuei buruz hitzegin.

• Ikusizko laguntza eman, bai etaentzutezkoa ere –esaterako,musika eta txirrinak–, mezuakerraz uler ditzaten.

• Oso erabilgarria izan daitekeeskolako eta familiako "gertaki-zunen" koaderno bat izatea,eta bertan eguneroko gauzatxikiak idaztea. Aurrerapenaketa sor daitezkeen zailtasunakzer egunetan berrikusiko direnadostu behar da familien etaprozesuan parte hartzen dutenprofesional guztien artean –tu-torea, laguntzailea, aholkularia,etab.–, curriculum egokitzape-nari buruzko erabakiak hartze-ko edo laneko plangintza batijarraitzeko.

ZERTAN LAGUN DIEZAIEKEGU? INDARTU BEHARREKO ALDERDIAK

ESKU HARTZEKO ETA

LAGUNTZEKO JARRAIBIDEAK

ESKU HARTZEKO ETA

LAGUNTZEKO JARRAIBIDEAK