NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IRAKURGAIA

ESKEMA

BALIABIDEAK

INTERNET

Argia eta soinua

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argi zuriaren deskonposizioa prisma

baten bidez

Lehen irakurgaia

1679 hasieran, Isaac Newtonek Londreseko Adiskideen Elkarteko kideei berak experimentum crucis (esperimentu erabakigarria) deitu zuenaren deskribaketa bidali zien. Testua horrela hasten zen: “Nik aurretik emandako hitza betetzeko, zeremonia gehiagorik gabe jakinaraziko dizut 1666 urtean (…) beirazko prisma triangeluar bat eskuratu nuela berarekin Koloreen Fenomeno ospetsuak (ziurtatzen) saiatzeko. Helburu honekin nire gela ilunduta eta kontraleihoan zulotxo bat eginda eguzki-izpi kopuru komenigarria sartzen uzteko, prisma sarreran jarri nuen modu horretan pareko horman izpiak islatu zitezen. Hasieran denborapasa atsegina izan zen kolore biziak eta indartsuak, modu honetan sortuak, ikustea”. Honen eta buruturiko beste esperimentu batzuen deskribaketaren ondoren, Newton hurrengo ondoriora iritsi zen:“Ondorioz, zuria argiaren ohiko kolorea dela esaten da, zeren-eta argia kolore mota guztien nahasketa bat”.

Newtonen esperimentua

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Edukien eskema

Egia eta soinua

Ezaugarriak

Ezaugarriak

HedapenaItzalakEklipseak Islapena

EzaugarriakIspiluak

Argia

IturriakXurgapena

Errefrakzioa

EzaugarriakLenteak

Barreiadura

DeskonposizioaKolorea

HASIERA

Soinua

Ezaugarriak

Pertzepzioa

Begia

Nolakotasunak

SailkapenaOihartzuna

Pertzepzioa

Belarria

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

HASIERA

Unitatearen azalpenerako baliabideak

Argia eta soinua uhin gisa

Argi-iturriak Gorputzen jokaera argiaren aurrean

Argiaren hedapena

Itzalak

Eklipseak Argiaren islapena Ispiluak LenteakArgiaren errefrakzioa

Argiaren deskonposizioa

Kolorea Begia Soinuaren ezaugarriak

Soinuaren ezaugarriak

Oihartzuna eta erreberberazioa

Belarria Estekak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argi-uhinak

Argia eta soinua uhin gisa

Soinu-uhinak

Uhin-luzera

Harana

Gailurra

Ezaugarriak Unitateak

Maiztasuna Hertz (Hz)

Uhin-luzera Metro (m)

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argi-iturriak

Argi-iturriak

Naturalak

Eguzkia

Izarrak

Artifizialak

Bonbillak

Kandelak

Bigarren mailako igorlea

Argi gehiena islatzen dute

Argi oso gutxi islatzen dute

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Gorputzen jokaera argiaren aurrean

Xurgatzeko gaitasunen arabera:

Gardenak Zeharrargitsuak Opakuak

Argia pasatzen uzten duteArgiaren zati bat pasatzen

uzten duteEz dute argia pasatzen uzten

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argiaren hedapena

Argi-izpia Argi-sorta

Argia lerro zuzenean hedatzen da

Argiak 300.000 km/s abiadura hartzen du

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Itzalak

Itzalaren forma aldatzen da:

Foku handia edo objektutik hurbil

Ilunantza Itzala

Itzala

Foku txikia edo objektutik urrun

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Eklipseak

IKUSI ANIMAZIOA

Eguzki-eklipse baten sekuentziaIlargi-eklipsea

Eguzki-eklipsea

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Eklipseak

Eguzki-eklipse baten sekuentziaIlargi-eklipsea

Eguzki-eklipsea

ITZULI

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argiaren islapena

Izpi intzidentea

Islaturiko izpia

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Ispiluak

Ispilu ahurra

Ispilu ganbila

Ispilu esferikoakIspilu lauak

Irudi simetrikoa

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argiaren errefrakzioa

Arkatzaren irudiak errefrakzioa jasaten du

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Lenteak

Leiar konbergenteak

Leiar dibergenteak

Argi-izpiak metatzen dituzte

Argi-izpiak barreiatzen dituzte

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argiaren deskonposizioa

Uhin-luzera gorakorra

Espektro ikusgaiaren erradiazioa

Prisma

Err

adi

azio

ultr

amor

ea

Erra

diazio infragorria

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Gorputzen kolorea

Argi-kolore nahastea

Pigmentu-kolore nahastea

Gorria

BerdeaUrdina

Horia

Magenta

Lazulita

Argi zuria

Kolore guztiak xurgatzen dituzte bat izan ezik: ikusten duguna

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argiaren pertzepzioa. Begia

Argia korneatik sartzen da

Irisak argi kopurua kontrolatzen du

Begi-ninia handitu edo txikitu egiten da argiaren arabera

Alderantzizko irudia erretinan eratzen da

Nerbio optikoa nerbio-bultzadak transmititzen ditu

Kristalinoak irudiak enfokatzen ditu

NOLA FUNTZIONATZEN DU ARGAZKI KAMERA BATEK?

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Argiaren pertzepzioa. Argazki kamera

ITZULI

Argia objektibotik sartzen da

Leiarrek irudia enfokatzen dute

Irudia filmaren gainean edo sentsorearen gainean eratzen da

Diafragmak sartzen den argi kopurua kontrolatzen du

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Energia garraiatzen du, ez materia

Norabide guztietan hedatzen da

Ez da hutsean hedatzen

Soinuaren ezaugarriak

ZEIN ABIADURATAN HEDATZEN DA SOINUA?

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Soinuaren ezaugarriak

SOINUAREN HEDAPEN-ABIADURA INGURUNE EZBERDINETAN

Airea (20 ºC-ra) 340 m/s

Ura (0 ºC-ra) 1.500 m/s

Burdina (20 ºC-ra) 5.130 m/s

ITZULI

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Soinuaren nolakotasunak

Intentsitatea Tonua Tinbrea

Soinu ahulak

Energia gutxi

Soinu indartsuak

Energia asko

Soinu baxuak

Soinu zorrotzak

Behe-maiztasuna

Goi-maiztasuna

Intentsitate eta tonu berdineko

soinuak

Soinu-iturri ezberdinak

SOINU BATZUEN INTENTSITATEA IKUSI

SAKATU BOZGORAILU BAKOITZA SOINUA ENTZUTEKO

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Soinuaren nolakotasunak

Tonua Tinbrea

Soinu baxuak

Soinu zorrotzak

Intentsitate eta tonu berdineko

soinuak

Soinu-iturri ezberdinak

Soinu batzuen intentsitatea

Hostoen zurrumurrua

20 dB

Liburutegia (barruan)

40 dB

Bulegoa 50 dB

Elkarrizketa metro batera

60 dB

Trafikoa eta makineria

80 dB

Lurpeko trena 100 dB

Erreaktore baten aireratzea 60 metrora

120 dB

Erreaktore hurbilaren aireratzea

150 dB

ITZULI

Behe-maiztasuna

Goi-maiztasuna

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Oihartzuna eta erreberberazioa

Distantzia (metroak)

0 0,1

34 0

Denbora (segundoak)

17

Abiadura 340 m/s-ren baliokodea da

OIHARTZUNA ERREBERBERAZIOA

Entzuten da Ez da entzuten

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Soinuaren pertzepzioa. Belarria

NOLA FUNTZIONATZEN DU SONAR BATEK?

Soinu-uhinak

Tinpanoak dar-dar egiten du soinu-uhina jasotzean

Barruko belarria

Erdiko belarriko

hezurtxoak

Entzumen-nerbioa

Frekuentzia (Hz)

20

20 000

Infrasoinuak

Ultrasoinuak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Soinuen bidezko nabigazioa

ITZULI

Itsasontziaren sonarrak ultrasoinu bat igortzen du

Objektuaren kontra talka egiten du eta islatu egiten da

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAArgia eta soinua

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Esteka interesgarriak

HASIERA

Uhinen gaineko jarduerak

WEB GUNEHONETARA JOAN

Argiaren propietateak

WEB GUNEHONETARA JOAN