Lehen mundu gerra

ZERGAITIAKPotentzien artekoareriotasuna1) Aurkako blokeen eraketa:-Aliantza Hirukoitza (Alemania,Austria-Hungaria eta Italia)-Entente Hirukoitza (Erresuma Batua,Frantzia eta Errusia)2) Europako potentzien bermatzeorokorra: bereiziki Alemaniarena.3) Areriotasun ekonomikoa:Alemaniak industria-garapen handiaizan eban bigarren industria iraultzan,beraz, beste merkatu batzuklortzeko lehia sortu eban.4) Gerra-giro orokorra: gerrarenaurreko hamarkadetan, militarismoaareagotu egin zan, eta horrenondorioz, Europako herrialdeenartean gerrarako joera sortu zan.5) Naziotasunagaitk gatazkak Europaherrialdeen artean: XIX. mende

Koloniengatiko tentsioak1) Gillen II.aren politika inperiala:Alemaniak potentzia ekonomiko handiazanez, inperio kolonial handi batizateko eskubidea aldarrikatu eban.

2) Marokoko krisia: Alemania etaFrantziaren artean.

3) Frantsesen eta britaniareenmesfidantza Alemaniarenespantsionismoarekiko.Balkanetako gatazka1) Ekialdeko auzia: Otomandarinperioaren ahultasuna zala etagainerako potentziak haren jabetzaklortzeko lehian aritu ziran.2) Balkanetako gerrak: tentsionazionalistek eta erlijiosoek sortuak.3) Tentsioak gutxiengo etnikoekinAustria-Hungariako Inperioan etaOtmandar Inperioan.Gerra leherrarazi eban gertaera>1914an Austriako koroarenoinordekoaren hilketa (FrantziskoFernando artxidukea), serbiar terrorista batengaitik.

GARAPENAMugimenduen gerra

(1914)

Posizioen gerra

(1915-1916)

Gerraren amaiera

(1917-1918)

Mugimenduen gerra (1914)

1) Gerrako lehen hilabeetetan, Alemaniak aurrera egin ebanmendebaldeko frontean, eta frantsesek atzera egin behar izan eben.Alemaniarrak Parisera hurbildu ziran.

2) Ekialdeko fronteran, Errusiak erasoa jo eban, Tannenbergen porrotaizan eban. Frontea egonkortu zan.

3) Marneko Gudua. Alemaniarrak geldiarazi ebezan eta mendebaldekofontea egonkortu egin zan.

Posizioen gerra (1915-1916)1) Lubakietako gerra: fronteak finkoak ziran, eta aurrera egiteko saio bakoitzakahalegin handia eskatzen eban eta heriotza kopuru izugarria eragiten eban.

2) Ahitzeko gerra: baldintza orokorrak kaskartu egin ziran, helburua etsaiarenerresistentzia-gaitasuna ahitzea baitzen.

3) Arma berriak erruz erabili ebezan (abiazioa, tankeak, gerra kimikoa).

4) Verdungo eta Sommeko Guduak: historian ordura arte izandako gudurikodoltsuenak.

Gerraren amaiera (1917-1918)1) 1917 urte erabakigarria:-AEB gerran sartu zan, eta horrekin batera, aliatuekabantaila izan eben gatzkan-Errusia erretiratzea, badirudian potentzia zentralekgaitasun handiagoa izango ebela, baina, ez eben lortumendebaldeko frontean aurrera egitea.2) Alemaniako Inperioaren gainbehera, Gilen II.a kaisarrakabdikatu egin eban.3) Alemaniaren eta bere aliatuen armistizioa.

AlemaniaEstatuBatuak

Lutsianatransatlantikoa

ONDORIOAKHeriotzak eta galera materialak1) Bederatzi milioi hildako eta beste hainbeste zauritu

2) Suntsiketa materialak oso larriak izan ziran herrialde batzuetako ekoizpen-egituretan; bereiziki, gerrako fronteak izan ziran eremuetan.

3) Ekonomia desegituratuak, ekoizpen-egitura guztiak gerrako beharrakasetzeko egokitu ziralako.

4) Gainbehera Europan. AEB, munduko lehen potentzia.

Aldaketak mugetan1) Austria-Hungariako Inperioa, Alemaniakoa, Turkiar Inperioa eta ErrusiarInperioa desagertu ziran.

2) Estatu berri asko sortu ziran: Polonia, Finlandia, Jugoslavia, Austria,Hungaria, Estonia, Letonia eta Lituania.

3) Alemaniak koloniak galdu ebazan.

Ondorio politikoak1) Nazioen Elkarteen sorrera. Lurralde guztiak elkartzen ziran AEB izan ezik.

2) Alemaniari egotzi eutsen errua, Versailleseko ituna sinatzera derrigortu.

3) Ezegonkortasuna estatu berrietan eta zenbait gutxiengo etniko elkarrekinbizi ziran eremuetan.

4) Deskolonizazioaren aldeko mugimenduak hasi ziran.

5) Ekialde Erdiko gatazkaren jatorria.