ANIMALIEN BIZI FUNTZINOAK

ANIMALIEN BIZI FUNTZINOAK Animaliak bizitzeko funtzio desbardinak betetzen

dabez:

Elikagaiak lortu eta hartu egiten dabez. Arnasa hartzen dabe. Euren gorputzatik elikagaiak banandu egiten dira. Hondakinak kanporatzen dabez.

ELIKADURA Animaliak bizitzeko, beste izaki bizidunez

elikatzen dira. Baita uraz ere! Animalia mota bakoitzak gorputzeko atal

desbardinak erabilten dabez elikagaiak lortzeko, a.b. kamaleoiak mihi luzea.

Jaten daben elikagaia kontutan izanda, hiru talde desbardinak osotu ahal dira:

Bedarjalea Okelajalea Orojalea

BEDARJALEAK Landarez elikatzen diran animaliak dira .

Hagin zorrotzen bidez bedarra apurtu egiten dabe eta hagin zapalen bidez mamurtu eta ehiotu egiten dabe.

Hausnarkariak: Bedarra oso azkar ebagi eta irensten dabe sabel zorroko zaku handia ondo betetu arte. Gero, lasai dagozanean, zaku handiak, ahora bidalten dau janaria berton ondo ehoteko. Hausnarkari batzuk honek dira: behia, ardia, oreina…

Beste bedarjale batzuk, txoriak a.b. ez dira hausnarkariak, beste aparatu bat dauke.

HAUSNARKARIEN LISERIKETA APARATOA

BEDARJALEAK

OKELAJALEAK Animalia honek letagin zorrotzak eta hagin

txikitzaileak daukez haragia eta hazurrak ondo txikitu eta irensteko.

Okelajaleak normalean oso arin egiten dabe korrika beste animalia batzuk harrapatzeko, adibidez gepardoa edo puma…

OKELAJALEAK

OROJALEAK Landare zein okela jaten daben animaliak orojaleak

dira.

Gizon eta emakume batzuk belarjale izatea erabakiten dabe eta begetarianoak deitzen doguz.

OROJALEAK

ARNASKETA Animaliak arnasa egiten dabe: euren ingurunetik

oxigenoa hartu eta karbono dioxidoa kanporatzen dabe. Animalia batzuek oxigenoa airetik hartzen dabe, eta beste batzuek, uretatik.

Animaliak arnasketa mota desbardinak dauke: Trakea arnasketa Zakatz arnasketa Birika arnasketa Narruazal arnasketa

ZIRKULAZIOA

Pertsonak moduan, animaliak ere zelulaz osotuta dagoz eta elikadura eta oxigenoa behar dabez.

Ornobako sinpleenetan hau dana zabalduz egiten da, ez dabe ezer behar garraioa egiteko. Beste animalia konplexuagoetan likido bat behar da gorputzean zehar ibilteko.

Zirkulazio sistemak ere espezie bakoitzarako bereziak izango dira

ZIRKULAZIOA

Arrainak oso bihotz sinplea dauke, aurikula eta bentrikulu bakarrekoa (A). Narrastiak, ostera, hiru barrunbeko bihotza dauke, bi aurikulaz eta bentrikulu bakar batez osatuta (B). Bentrikulu horretan odol oxigenatua eta oxigenatu gabea nahasten dira. Azkenik, hegaztiek eta ugaztunek lau barrunbeko bihotza dute, bi aurikula eta bi bentrikulurekin (C). Bihotz horietan ez da odol-nahasketarik gertatzen.

IRAITZ APARATUA

Gorputzean sortutako hondakinak kanporatu egin behar dabe. Hau iraitz aparatuaren bitartez egiten dabe.

Ornogabe batzuek ez dabe iraitz organo bereziturik eta euren hondakinak gorputzean zehar iraizteko gaitasuna dabe.

Animalia gehienek dabe iraizte sistema bereziren bat, hodi txiki bakar batez osaturiko sistema, besterik ez bada.