Anem Occitans - 141

24
revista trimestrala de l'institut d'estudis occitans Dorsièr : l'accion politica deu contunhar n° 141 sep/oct/nov de 2012 4 € issn 2105-620X A prenem l'occitan 2012 : la tornada del benestar L'IEO a l'Estivada de Rodés

description

Edicion 141 (setembre, octobre e novembre de 2012) de la revista Anem Occitans, preparada per la seccion federala de l'Institut d'Estudis Occitans

Transcript of Anem Occitans - 141

Page 1: Anem Occitans - 141

r e v i s t a t r i m e s t r a l a d e l ' i n s t i t u t d ' e s t u d i s o c c i t a n s

Dorsièr :l'accion politicadeu contunhar

n° 141sep/oct/nov

de 20124 €

issn 2105-620X

Aprenem l'occitan 2012 :la tornada del benestar

L'IEO a l'Estivadade Rodés

Page 2: Anem Occitans - 141

n°141 — 2

ENSENHADOR

Aquesta revista es publicada amb las ajudas de:

Editorial Accions e reaccions contra lo bilingüisme - P. Brechet p 3

Actualitats An agut lo labèl Òc per l’occitan !, Òc per l’occitan qu’arriba en China p 4

Las ofertas del Servici de l’Emplec, Crida per de vidèos amatoras o professionalas p 5

Diari de l’Estivada 2012 p 6-8

36ena Universitat Occitana d’Estiu : Camins crosats p 9

Fèsta de la tèrra 2012 en Auvernhe p 10

Dorsièr Trenta mila personas a Tolosa 2012… e puèi ? p 11-13

Seccions Comunicats de l’IEO Federal p 14

Un festenal per amassar mai d’un departament p 15

Rapaton, lo resistent d’una tradicion p 16

Ara Gironda a tanben son hestenau de referencia ! p 17

Projèctes Noveltats per la comunicación del labèl Òc per l’occitan p 18

La tornada dels corses jol signe de la satisfaccion p 19

Disques D’un costat a l’autre de la Mediterranèa, Jan dau Melhau chanta Gaston Couté p 20

Lenga Mòts mesclats niçards, Prèmi e prètz p 21

Tribuna Liura Colera : l’etilotèst, e après p 22

Venètz sòcis de l'Institut d'Estudis Occitans !

Nom, petit nom : …………………………………………………….………………………………………..

Adreça :……………………………………………………………...…………………………………………

CP : ………... Vila : ………………………………… Corrièl: ...……………………………………………..

Vòli prene l'adesion per l'annada (recebrai la revista) 30 € - individual

12 € - estudiant e caumaire

38 € - cople e associacion

M'aboni a la revista Anem ! Occitans ! 4 n° l'an : 15 € 20€ fòra Estat francés (virament obligatòri, ref. bancàrias : CEMP 13135 00080 08106194919 56)

Abonament de sosten : a comptar de 25 €.

Vòli far un don de .......... €

l'IEO es reconegut d'utilitat publica : lo vòstre don es deductible dels impòstes. Per exemple, s’avètz un revengut impausable de 1000€, podètz faire un don d'un montant de 20% maximum siá 200€.

Auretz alara una reduccion d'impòstes de 66% de vòstre don siá 120€ de reduccion d'impòstes.

mandi un chèc de ...... € a IEO federal, 11 carrièra Malcosinat 31000 Tolosa

An obrat per aqueste n°141 : Anna Solat, Joan Pau Becvòrt, Jòrdi Peladan, Julian Martinez-Bueno, Laurenç Gòsset, Lisa Gròs, Marçau d’Oliu, Micheu Chapduelh, Pèi-re Brechet, Reinat Toscano.

Crèdits fòto : © GiniMiniGi, cobèrta.

Concepcion grafica de la tampa : MT Trace

Association Institut d’Etudes Occitanes 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse - 05 34 44 97 11

[email protected] / www.ieo-oc.org

Editeur et directeur de la publication : Pierre Bréchet Imprimeur : Albédia Imprimeurs

137 avenue de Conthe BP 90449, 15004 Aurillac Cedex Dépôt légal : 4ème trimestre 2012

Date de publication : 20 septembre 2012

Page 3: Anem Occitans - 141

n°141 — 3

EDITORIAL

Eriam presents amb un fum de mili-tants de l’IEO per sostenir lo cònse Noèl Segura dins sa vo-lontat de resistir a-n-aquesta decision tant injusta coma arbitrà-ria. Lei rasons dona-das per lo tribunau administratiu de Montpelhier èran variadas e colora-das : manca d’usatge “de la langue françai-se pour toute inscrip-tion ou annonce desti-née à l’information du public, apposée ou faite sur la voie publique, dans un lieu ouvert au pu-blic ou dans un moyen de transport en commun”, manca de “fondement historique”, de la “traduction en langue occitane”, e risque per la circulacion rotiera (sic).

Lo 24 de mai de 2012, una de-liberacion de la Cort administrati-va d’apèu de Marselha anullava lo primier jutjament administratiu, refutant l’un après l’autre leis ar-guments primierament utilizats. Nòstra mobilizacion siguèt ansin recompensada emai se lei proce-duras judiciàrias son pas encara acabadas.

Mai podèm pas metre aquesta reconoissença sus lo còmpte d’una benvolença eventuala dei poders en seguida dau cambiament politic ambé l’eleccion de Francés Hollan-de (que sovenem - se a promés una lèi e la ratificacion de la Car-ta). Aquí, la separacion dei poders sembla ben en plaça, coma nos vèn de demostrar en aqueste mes d’avost de 2012 lo Parquet dau Tribunau de Granda Instància de Brest que cerca garrolha a la Co-

muna de Carhaix, li demandant de justificar lei fondaments de l’usat-ge dau bilingüisme francés/breton. Que lo Ministre deis Afaires Es-trangiers dau novèu President se referís au Decret de la Terror e de Robespierre dau 2 Thermidor An II (20 julhet 1794) per arrefusar l'usatge d'un libret de familha bi-lingüe (libret mes en banda des-puei 5 ans dins aquesta Comuna !). Es oblidar que de lèis novelas son estadas adoptadas despuei la Terror e qu’a cambiat lo contèxte juridic nacionau e internacionau emai aquò agradèsse pas sembla en quauquei nostalgics.

Se, despuei quauqueis annadas, lèis e refòrmas juridicas fan flòri es que nòstra societat vòu absoluda-ment precisar lei causas per sortir dau fosc artistic de l'article 5 de la Declaracion dei Drechs de l'òme e dau ciutadan de 1789, preambule a nòstra Constitucion actuala, que ditz que “La Loi n'a le droit de dé-fendre que les actions nuisibles à la Société. Tout ce qui n'est pas défen-du par la Loi ne peut être empêché, et nul ne peut être contraint à faire ce qu'elle n'ordonne pas”.

De segur, siam convinçuts que dins aqueste cas, un còp de mai nòstre drech au bilingüisme serà reconoissut , mai après quant de temps e d’energia gastada a se justifi-car ?

Aquesta encami-nament vèrs lo bilin-güisme dins la socie-tat, dins la vida vi-danta, tala coma la sostèn l’IEO per exemple ambé l’ini-

ciativa dau label Òc per l’occitan per lei collectivitats, es mai que jamai d’actualitat.

Lo bilingüime deu venir una evi-déncia incontornabla dins nòstra societat e vèn a nautrei de quichar per lo rendre efectiu en multipli-cant lei praticas e leis accions per lo metre en plaça.

Pèire Brechet, President de l’IEO

Accions e reaccions contra lo bilingüisme

Lo 12 de decembre de 2010, fa quasi dos ans, nòstra Federacion se mobilizava per reagir a l’interdiccion dei pa-nèus en occitan a l’intrada de Vilanòva de Magalona.

Estranh… Dins son decret, la Cort Administrativa de Marselha explicita plan que “des disposi-tions réglementaires n’ayant pas prévu la possibilité d’utiliser un ac-cent grave sur la lettre O ne sau-raient s’appliquer à la traduction en langue régionale d’un panneau d’entrée d’agglomération en lan-gue française”. Çaquelà, jamai la grafia occitana del nom de la co-muna, comprenent doncas un ò, es pas citada dins la deliberacion, e sonque una version compatibla amb l’alfabèt francés, “Vilanova de Magalona”, i es utilizada. Quod erat demonstrandum…

Page 4: Anem Occitans - 141

n°141 — 4

ACTUALITATS

An agut lo labèl Òc per l’occitan ! Aquí las darrièras estructuras labelizadas.

Espaci Occitan

Espaci Occitan Via Val Maira 19 12025 DRONERO Tel / Fax +39 0171 904075 [email protected]

Associacion de Publicas Administracions del territòri occitan alpin, es naissut ental 1999 e a per objectiu la promoccion linguïstica, cultu-rala e toristica des valadas occitanas.

Nivèl 3 : A travèrs l’IEO, lo musèu Sòn de Len-ga, lo Portanèl Linguïstic se prepausa en Italia coma premier centre cultural dedicat al mon-de occitan.

Partit de la Nacion Occitana

Es un partit etnista o inter-nacionalista dese-jant que cada nacion, determinada per de critèris linguistics, se desmancipe per de vias democraticas e pacificas e crèe son pròpri estat.

Jaç rural las Figuieròlas

Eve Séguier 8 D Traverse de Villedaigne 11200 CANET 06 82 94 50 01 [email protected]

Nivèl 2 : Vos prepausam tanben de visitas guidadas tematicas dins la lenga o de talhièrs de cosina occitana.

La Clau de la Securitat

M. Voyer 13, camin de la Garriga 11170 MOUSSOULENS 06 83 09 69 11 [email protected]

Es una PME audesa especializada dins lo gar-dianatge e la susvelhança pel BTP, las entre-presas, los particulars e las collectivitats loca-la. Interven tanben sus de manifestacions evenemencialas.

Nivèl 1 : l’occitan nos agrada !

Savonerie Occit’âne

Julien Pochelon Grand Champ 43590 BEAUZAC 06 20 17 01 57 [email protected]

Dins la bòria nòstra avèm de saumas e fasem de sabons ame lor lait. Aquò es daus sabons biologicas (AB e Natura e Progrès).

Nivèl 2 : Sèm de familhas d’aquí que par-lan l’occitan.

Cyprien Belcour

Cyprien Belcour 5, avenguda General de Gaulle 46100 FIJAC 05 65 40 95 80/06 88 18 42 58 [email protected]

Arquitectura ecologica adaptada. Estudi a la carta: Del conselh dusqu’al seguiment de l’òbra Renovation e bastiment noù.

Nivèl 3 : Per far viure la lenga la cal charrar coma que sià!

Nivèl 3 : Per la lenga occitana e per l’Occità-nia !

Vos acuelhirem amb plaser dins un ostal de vacanças per 4 personas. Se troba sus la comuna de Canet d’Aude a 2km del canal de las doas mars.

Partit de la Nacion Occitana 10 carrièra de Romàs 47000 AGEN 06 76 47 32 12 [email protected]

Òc per l’occitan qu’arriba en China

Tot que serà explicat, dab un

eish de detalhs, dens un comuni-

cat a viéner, segurament tanben

aus vinhairons labelizats, au pa-

rat d’un acamp dedicat ad

aquesta question. Totun, lo bilanç

provisòri d’aquesta accion pilò-

ta, au moment deu salon interna-

cionau deu vin que’s debanè a

Dalian, deu 12 au 16 de julhet, dens lo quadre d’un

partenariat entre l’Universitat Montpelhier III e

l’Institut d’Estudis Occitans, qu’ei hòrt positiu. L’interès

d’utilizar los simbòls occitans en tot parlar de la cul-

tura occitana qu’estó verificat; qu’ei d’autan mei im-

portant que lo monde e son a se pérder dab marcas

"territoriaus e institucionaus" com Sud de França

(Region Lengadoc-Rosselhon), Sud-Oest de França

(Regions Aquitània e Miègjorn-

Pirenèus) els. N’ei donc pas lo

moment, tà acompanhar e res-

poner a la demanda, de pérder

la soa identitat occitana !

Aqueste desvelh de China

cap a la cultura occitana

qu’aurà, tanben, consequéncias

tau desvolopament, dens los te-

rritoris occitans, de procediment d’integracion e

d’usatge de la lenga occitana, com un vector de co-

municacion de cap a la poblacion. La China, ara,

que’s poderé donc pensar com un laboratòri tà ua «

economia occitana » alternativa que damora a defi-

nir.

Laurenç Gòsset

Lo metòde que pòt semblar estranh o impertinent, mes desempuish quauques temps, la China que s’interessa a l’occitan, e Occitània que s’interessa a la China. De mei, aquò se passa dab la volontat d’associar la cultura a

l’economia, en tot amuishar los avantatges d’un tau procediment, çò qu’ei un objectiu deu labèl.

Comèrcis Comèrcis

Jaces Arquitèctes

Cultura Politica

Page 5: Anem Occitans - 141

n°141 — 5

ACTUALITATS

Las ofèrtas del Servici de l’Emplec

Retrobatz aquelas anóncias e plan d’autras sus www.emplec.com Emai lo Servici conta amb sa pròpria newsletter : anatz sus lo site oficial de l’IEO,

dins la seccion Letras d’informacion, per i vos marcar.

REGENT(A)

Missions : Que tribalharatz en lo respècte de la carta de las Calandretas, utilisaratz la pedagogia activa e ensenharat en occitan.

Nivèl en occitan : Mestresa correnta

Experiéncia demandada : Debutant acceptat

Emplegaire : Federacion Regionala Aquitània de las escòlas Calandretas, 06 16 30 33 01, [email protected]

REGENT(A)S REMPLAÇAIRE/AS

Missions : La Federacion de las Calandretas de Miègjorn-Pirenèus, escòlas bilingüas imersivas associativas, cerca, per l’annada escolara 2012/2013 de candidat(a)s occitanofònes, d’aise amb los mainatges, per de pòstes de re-gent(a)s remplaçaire/as.

Nivèl en occitan : Mestresa correnta

Emplegaire : Federacion Regionala Miègjorn Pirenèus de las escòlas Calandre-tas, [email protected]

EMPLEGAT(DA) POLIVALENT(A)

Missions : La persona emplegada que serà encargada deu secretariat, de la comptabilitat, de la preparacion de las comandas e deu seguit deu site inter-net.

Nivèl en occitan : Nocions de base

Experiéncia demandada : Debutant acceptat, mas salari en foncion del perfil

Emplegaire : Macarel, [email protected]

FORMATOR/TRITZ EN LENGA E CULTURA OCCITANAS

Missions : Lo salariat s’encargarà de la gestion e la tenguda de corses d’occi-tan-lengadocian de nivèls A2 e B1 pels adultes, amb una regularitat setmaniè-ra. Lo salariat se poiriá desplaçar pendent la setmana per efectuar son activi-tat.

Nivèl en occitan : Mestresa correnta (B2 o C1)

Emplegaire : CFPO-MP, 11 carrièra Malcosinat 31000 Tolosa, 05 61 23 99 51, [email protected].

Crida per de vidèos amatoras o professionalas

Resulta del partenariat demest

l'IEO 30, lo M.A.R.P.O.C., l'Associa-

cion Raions d'Òc e la comuna de

Saint Gervasi, lo 3en Festenal

“Rescontre” valoriza un còp de mai

la creacion cinematografica occita-

na. D'ailà ven son especificitat e son

importáncia dins lo mitan occitanista

dels nòstres jorns.

Aicí totes los formats son los plan-

venguts : ficcions, documentaris, re-

portatges, collectatge, clips musicals,

animacion eca. Lo sol imperatiu es

que s'i parle de la vida en Occità-

nia. La preferéncia es l'utilitzacion

de la lenga occitana, mas d'autras

son tanben acceptadas. Besonh d'ideas ? Enveja de

conéisser los palmarès de l'annada passada ?

Mercés a Miquèu Gravièr, se pòt

trapar un montatge amb d'estra-

ches dels darrièrs premiats sul li-

gam seguent : http://youtu.be/-

KG58XSInlE

Las videos devon èsser envia-

das en DVD o ADI, amb una dura-

da de 2 a 15 minutas. L'inscripcion

es a gràtis e se'n pòt aver mai

d'entressenhas en contactant Rai-

ons d'Òc :

06 85 45 12 95 -

[email protected] - 2 rue

Pasteur 30320 Saint Gervasy

Marçau d’Oliu

Del 1èr al 2 de febrièr, lo 3en Festenal “Rescontre” premiarà l'audiovisual occitan

Page 6: Anem Occitans - 141

n°141 — 6

ACTUALITATS

Dimèrcs 25 de julhet

La còla tolosana de l’IEO que s’installa suu site navèth, lo tresau en 3 ans, a l’entrada deu “vilatge deus operators culturaus”. Augan, l’IEO qu’arcuelh tanben l’Escòla Occitana d’Estiu, seccion d’Oùt e Garona de l’associacion, que re-cerca a renovelar e har créisher lo nombre d’estagiaris, estiu com ivèrn. De mei, la literatura n’èra pas desbrombada, dab las nautats editadas per IEO Edicions, e tan-ben quauques publicacions mei ancianas, que s’ameritan ua plaça dens la vòsta bibliotèca (après

lectura, solide). Qu’ei donc gropat que se presentava l’IEO de cap aus aderents presents, tostemps curiós de las actualitats de l’asso-ciacion, deus associats, de las col-lectivitats e deu public. Las accions interregionaus portadas desem-puish lo sièti de l’associacion, dab lo sostien e l’acompanhament de l’ensemble deu hialat, qu’an per tòca la promocion e lo desvolopa-ment de l’usatge de la lenga dens la vita vitanta, e dens aqueste quadre, l’edicion d’obratges de literatura e d’aprentissatge de la lenga qu’a tota la soa legitimitat. Tà melhor presentar las accions au public, navèths supòrts de comuni-cacion, bilingües, qu’èran presen-tats peu purmèr cop : cors enta’us adultes (dab lo labèl PARLESC), labèl Òc per l’Occitan, e lo Servici de l’emplec o lo pòle emplec occi-tan. De mei, un quiz en 10 ques-tions qu’era presentat tà suscitar questions com la curiositat de tots. Que son a l’entorn de 20 000 exemplars de l’Occitan, qu’es aquò ? e 12 000 de l’annuari deus labellizats qu’èran disponibles e qu’estón difusats (public e seccions per ua distribucion venedera dens l’espaci occitanofòne). Inaugura-cion oficiau de l’Estivada, en pre-

séncia deu president Pèire Brechet e d’Ana-Maria Poggio, la vici-presidenta, tà presentar a tots lo bilanç positiu de la manifestacion deu 31 de març.

Dijaus 26 de julhet

Presentacion dobla devath l’es-paci IEO, en tot purmèr dab lo Marçau d’Oliu que presentè l’afi-cha e lo desplegant navèths de la campanha de comunicacion deus cors enta’us adultes Aprenem l’occi-tan. Augan, lo grafista, acostumat de la comunicacion institucionau e de l'espectacle, qu’insistii suu pla-ser, de l’aprenent, d’aver la lenga en boca, de la parlar. Tanlèu lo fin d’agost, los utís de comunicacion, que se poden personalizar, que seràn difusats dens l’ensemble de las seccions per ua difusion eficaça e au mei pròche deus cors exis-tents. Adarron, qu’estó la Candicia Coubès, recentament recrutada tà animar lo labèl Òc per l’occitan, qui presentè la lo labèl, l’annuari e lo site internet. Lo procediment perseguit per la còla deu labèl qu’estó recompensada per l’esfòrç deus Agneaux fermiers des pays d’Òc, ja recompensats au mes de març per la region Mieidia-Pirenèus pr’amor deu lor engatja-ment de cap a l’occitan, e que pre-sentava, au parat de l’Estivada, ua plaqueta e afichas en occitan.

Diari de l’Estivada 2012

Administrators, emplegats e volontaris amassa per representar l’IEO

Candicia presentèt nòstre labèl economic Aprenem l’occitan 2012 e PARLESC

Page 7: Anem Occitans - 141

n°141 — 7

Divés 27 de julhet

Lo divés 27 de julhet, au parat de l’Estivada, lo President de l’Ins-titut d’Estudis Occitans, Pèire Bre-chet, capdau deu projècte, segon-dat per Domenge Château-Annaud, administrator encargat deu desvolopament d’accions nu-mericas en çò de l’associacion, que presentè aus elegits e aus mem-bres presents de la futura Comis-sion Toponimica Occitana, la basa interregionau deus toponims occi-tans : www.bdtopoc.org. Aqueste utís, desvolopat per l’associacion desempuish quasiben ua annada, qu’ei unic. En efèit, quan fòrça sites e son bastits tà presentar d’accions locaus en favor de la memòria deus toponims occi-tan, que sia dens un parçan com dens un departament o ua region, aquesta basa de tribalh que per-meterà a cadun de viatjar dens l’ensemble de l’espaci occitan. De-dicat au gran public com au mon-de scientific, lo site que se vau pre-sentar com un utís a vocacion de socializacion com d’oficializacion deus toponims occitans. L’IEO, pr’a-mor de la soa accion en favor de la presa en compte de la lenga dens la vita vitanta, qu’avè donc tota legitimitat e credibilitat scien-tifica a portar un projècte que serà tanben obèrt au monde exte-rior, tan associatiu qu’universitari. Lo site qu’avó tanlèu la soa pre-

sentacion, la reconeishença de las institucions dab la preséncia de mei d’un elegit regionau (Dàvid Grosclaude per Aquitània, Guil-hem Latruvèrsa per Miègjorn-Pirenèus, Gustau Aliròl per Auvèrnhe) e de dauna Simona An-glada, vice-presidenta deu Con-selh generau d’Avairon. Tots que’s felicitèn de la demarcha com de l’esquèma de desvolopament pre-sentat peu President Brechet. L’ensemble deu territòri occitan qu’ei ja present suu site, e per 90% deu s depar tamen t s , l’ensemble deus toponims occitans

de la basa INSEE que son presentats. La Comission Toponimi-ca Occitana, o CTO, que recampa correspondents e expèrts de l’associacion mes tanben personalitats exterioras, qu’aurà per tòca de validar chic a chic lo procediment e los toponims causits. De mei, las perspecti-vas de desvolopament que son importantas, com ac permet lo site : cada toponim a ua ficha preci-sa que se poderà, en fon-

cion, consultar peu gran public o mercés a un accès privilegiat per la recèrca, e anar dinc au nivèu deus micro-toponims. Enfin, l’evolucion de las tecnologias qu’ei presa en compte, dab la possibili-tat de mudar a la demanda de cap a d’utís e logiciaus libres. L’IEO qu’afirma atau la soa vo-lontat de se posicionar com un operator qu'ei de compte har per la question de l’usatge e de l’oficializacion deus toponims occi-tans. Atau, l’IEO que responè lèu e plan, gràcias a la mobilizacion deu son hialat, au desfís perpausat.

ACTUALITATS

Un exemple de recerca toponimica sul site Luòcs (www.bdtopoc.org)

A la linha de front pendent la presentacion de Luòcs : Domenge Château-Annaud, Dàvid Grosclaude, Guilhèm Latruvèrsa e Pèire Brechet

Page 8: Anem Occitans - 141

n°141 — 8

Dissabte 28 de julhet

Pèire Brechet qu’avó lo plaser d’encontrar dauna Ana-Maria Es-coffier, ministra delegada a la decentralizacion e senatora d’Avairon qui, acompanhada de Crestian Teyssèdre, màger de Rodés, anava a l’encontre de las associacions. Ua tau visita, quan se parla de discutidas a l’entorn de la refòrma territoriau deu gover-nament precedent, e de las futuras discutidas a l’entorn de la constitu-cion, de la ratificacion de la carta europèa e d’ua lei tà las lengas regionaus, qu’ei importanta. Qu’ei ara lo moment d’aplicar las pro-messas electoraus deu candidat, e que se sap que las causas se po-den cambiar dens la purmèra an-nada, après... Pèire Brechet que brembè a la dauna ministra l’importància d’ua comunicacion globau, qu’ei a díser sus l’ensemble de l’espaci occitan, tau qu’illustrat, d’ua cèrta faiçon, peu projècte toponimic. Enfin, qu’alertè la ministra sus la problematica de las competéncias de las collectivi-tats e de las lors politicas en favor de l’occitan ; atau las collectivitats territoriaus qu’ajudan en purmèr,

sovent unicament, las associacions que lo lor sièti sociau se tròba dens lo lor territòri administratiu ; tà l’IEO, qu’a per tòca ua accion interregionau e, justament, de non pas tiéner compte, tà estar eficaç, de las limitas administrativas, uan-tau rasonament qu’ei un empacha au desvolopament de l’accion cul-turau non publica. Ua tau organi-zacion que limita e deresponsabili-za las collectivitats de cap a l’eficacitat de las accions cultu-raus ; tà Pèire Brechet, un conven-c i o n a m e n t p l u r i - a n n a u qu’arrespecti lo demiei associatiu qu’ei l’unica faiçon de favorizar ua accion de terrenh eficaça, de sos-tiéner las associacions occitanas qui, desempuish annadas, tribal-han au contacte de la populacion, e de’us perméter de se desvolo-par. Contactes numerós tanben deu director de l’associacion, Laurenç Gòsset, dab los elegits e encar-gats de missions deus diferents conselhs generaus e regionaus qu’acompanhan l’IEO e las soas accions. Qu’estó subretot la ques-tion deu bilingüisme aboriu e de la transmission familiau qu’estó au còr de las discutidas. D’alhors, las fi-

chas aprestadas sus la question deu bilingüisme, deus pichon noms occitans e de la comunicacion ges-tuau (acompanhada d’occitan, soli-de !) dedicadas au mei petits (a partir de 5 mes), qu’estón plan recebudas de tots. En fin de jornada, après Dàvid Grosclaude la velha, qu’ei un aute ancian president de l’associacion, lo Robèrt Marty, que vienó a l’encontre de Pèire Brechet e d’Ana-Maria Poggio. Lo Robèrt, tostemps implicat per l’aviéner de las accions de l’associacion, que concentra uei lo son temps tà har vivèr e conéisher l’Ostau Joan Bo-don, a Crespin (Avairon), com a har conéisher l’òbra magistrau d’aqueste autor occitan unic. Dimenge 29 de julhet

Lo dimenge que damora lo dia que permet a cadun de’s saludar au moment de partir, un moment que la còla organizatora que de-verà contunhar de melhorar entà que lo hestenau e duri vertadèra-ment cinc dias plens.

Laurenç Gòsset

ACTUALITATS

En sens orari, Ana-Maria Escoffier, Patric Rós, Pèire Brechet e Crestian Teyssèdre

Estrategia ganhanta : lo labèl anhelièr nº 1 de França - e a son torn labellizat Òc per

l’occitan - faguèt una campanha de comuni-cacion 100% en lenga nòstra

Page 9: Anem Occitans - 141

n°141 — 9

Occitània a la crosada dels camins. Camins solombrats, planièrs, agradius que se trepan en còlas gaujosas. C a m i n s p e i r o s e s , embartassats, perilhoses, caminada solitària. Camins tòrses, escalabroses, viradisses. La rota es longa, marcha que marcharàs, l’asuèlh te ne fa pas jamai veire lo cap. D’ont venes ? Ont vas ? De pausas cortetas, lo temps que te torna lo bof. Siás alassat, la susor raja dins l’esquina, los botelhs son tibats, cada pas te còsta mas, caput, fas tirar, totjorn en avant. De caminaires coma tu, rescontres plasents al bestorn de ta rota, saludacions, convèrsas, adieu e bona astrada. Al canton del bòsc t’espèra lo brigand. L’agarrida será crudèla. Te pòrti la sal per ta sopa o lo vin per ta fèsta, tornarai amb lo blat per mon pan o la lana per mon vestit. Vendràs cercar ma filha per la maridar, mon dròlle te vendrà aparar o combatre. Lo soldat sens vergonha davalarà del Nòrd, cremarà ton ostal, escotelarà ta companha, arroïnarà tos castèls, escracharà prètz e paratge. De ton trobador la cançon cortesa caminarà fins al còr de la dòna aimada. Avèm viscut la longa e lenta marcha del pastre que mena son tropel sus la dralha etèrna cap a de pasturas nòvas. Avèm crosat lo pelegrin umil que se’n va tèsta bassa, lo biaça al còl e lo baston a la man purgar son peccat cap a Ròma o a Sant-Jaume. Cossí pensar un monde sens camin, cadun embarrat dins sa solesa, dins sa misèria, dins son desespèr ? Lo camin nos mena cap a l’autre, nos mena l’autre, nos mena lo ben, nos mena lo mal, lo melhor tant coma lo piéger. Es aquela tematica que l’Universitat Occitana d’Estiu causiguèt ongan. De camins que se crosan, de

civilisacions que se mesclan, que se tustan, de camins d’invasion o de conquistas son aquí las marcas de nòstra istòria. Una lenga e una cultura naisson o morisson d’aquels rescontres. Camins d’ièr que farguèron nòstre biais de viure. Camins ancians que nos menèron l’òrre de la crosada, la crotz e lo crosament, lo patiment e la violença. Camins de lutz semenats de monuments prestigioses e d’idèas prigondas que fondèron nòstra dignitat e nòstra libertat. Camins d’uèi que nos porgisson lo monde a portada de ròda de carri o d ’a la d ’av ion . Cam in s entremesclats, convergents, que nos sèm crosats a milierats, joves e vièlhs, cantant e cridant per nòstra lenga dins las carrièras de Tolosa coma abans dins las carrièras de Carcassona e de Besièrs. Lo programa qu’avèm adobat nos aduguè t a l f i a l de l a s conferéncias, de las discutidas, al pas dels escambis long d’aquelas dralhas e de fòrças autras. Avèm caminat amassa e tèsta nauta, cap

a d’endemans prometeires tot en prenent lo temps de virar de quora en quora la tèsta en arrièr convencuts que marcham mai segurs se sabèm d’ont venem. En resumit l’Universitat Occitana d’Estiu se debanèt dins un esperit mai que bon e çò qu’ajuda dins un luòc perfiechament adaptat e… fresc. Del vejaire general las comunicacions, los escambis e los espectacles prepausats foguèron de primièra borra.

Es mai que temps de prene consciéncia que de luòcs ont se podon pausar de questions fondamentalas, e ont se pòt escambiar en tota libertat son pas a fum dins Occitania, per dire pas qu’aquela UOE es so le ta de sa mena . Associativa a cent del cent

tant dins son organizacion coma dins sa concepcion, permet una independéncia completa en rapòrt de las institucions localas, regionalas, de França o d’Europa. Es e demòra un luòc de paraula liura.

Per encara mai de capitada l’U.O.E deu tocar mai de monde. Bailejada per la M.A.R.P.OC es l’afar de totas las femnas, de totes los òmes que se sentisson concernits, d’un biais coma de l’autre, per las lengas e las cu l tu ras en demanda de reconeissença e de dreches. Se trapar dins las carrièrras, cada dos ans per cridar, es fòrça plan. Participar a la bastisson de l’Occitània de deman es una necessitat. L’edicion de 2013 serà lèu sul mestièr, esperam vòstras suggestions e subretot vòstra preséncia. D’i crosar vòstre camin!

Jòrdi Peladan

36ena Universitat Occitana d’Estiu : Camins crosats

ACTUALITATS

Page 10: Anem Occitans - 141

n°141 — 10

Dins leis annadas 50, i aviá 17 estajants a La Peirilha, la Perrerie en francès, comuna de Condat lès Montboissier (63490). Ma sòrre Martina e ieu, i venguèrem passar totei nòstrei vacanças d’enfança e de joinessa.

Aquí clantissiá l’occitan de Liuradès Nòrd. Jamai nòstra mamet e sei sòrres parlavan pas francès entre elei. D’enfantona, compreniái pas gaire lei detalhs d’aquela lenga. De tròçs me tornan a l’ora d’ara, dempuèi qu’ai après l’occitan.

En 2012, demòra pas qu’una vèusa de mai de 80 ans dins l’amèu. Lo lavador se nega sota leis èrbas e la fanga. Sa sòrga es tampada e l’aiga raja ara per camin. Martina a sauvat son forn que demanda pas que de tornar faire coire de pan.

En 2011, nos prenguèt l’enveja de tornar faire viure la bòria onte nasquèt nòstra mamet, l’enveja de faire la fèsta e d’i convidar lei gens dau pais. Per de qué ? Per lei faire se rescontrar tornamai, per leis ajudar de veire que la cultura d’aquí esistís totjorn, que lei problèmas dei paisans de uèi, se ne pòt parlar, que lo patrimòni bastit dèu èstre sauvat, que se leis ancians obrèron, nautrei tanben podem obrar d’un autre biais. Nasquèt doncas lo projècte de la Fèsta de la tèrra portat per l’associacion De volcans en garrigas. La comuna de Condat lès Montboissier nos prestèt taulas e bancs e anoncièt la fèsta dins lo butletin municipau.

Faguèrem, lo 12 d’agost de 2012, una mòstra sus lei tèmas : lo bòsc, lei fenasons e lei meissons, lo forn e lo trabalh dei femnas : bugada, estiratge. La familha amb son arbre genealogic, aguèt sa plaça. D’espleits demorats dins la

bòria, de testimònis d’aquela vida dura dau sègle passat, fuguèron presentats dins la granja bèla de Martina e Miquèu.

Dos films sus la condicion pacana dubriguèron lei debats. Venguèron puèi, dins lo prat de Lisa, lei contes de Lisa e lei poèmas auvernhats escrichs per Martina, lei cançons occitanas d’un calandron (Artur B.), una galejada per Guilhem. A, de cants de trobadors per Delfina Aguilera, la familha obrava ! E… cereira sus lo pastisson : un conte dich per l’amiga auvernhata Josiana Guillot, de l’IEO 63, nos regalèt. La suspresa fuguèt granda d’aculhir tanben nòstre amic car : Tiène Coudert, bailejaire de la revista auvernhata Parlem. Un saberut de primièira !

Un gostar partejat sus lo prat comunau, de jòcs per enfants, de libres deis escrivans de la familha, tot aquò fuguèt ben agradiu. Mai de 50 personas fuguèron presentas, èra una capitada per nos autrei !

Enfin, quala fuguèt pas nòstra suspresa de descubrir de cosins desconeguts ! Cadun i anèt de sei sovenirs e leis escambis venguèron sus la lenga, amb leis expressions que tornavan montar dau tomple dei sovenirs ! “Ve la car de naut !” cridat au chin que gardava lei vacas. “Vèni mon val, vèni !” e quant de frasòtas que ara prenián sens !

Segur que fuguèt un brave trabalh per nos autrei d’organizar tot aquò, mai, quante plaser de capitar de recampar de monde que s’èran pas pus vist dempuèi d’annadas e que ara charravan amb jòia e fasián de projèctes.

“La faudrà tornar faire l’an que ven, aquela fèsta, è ?”

Segur que i soscam ja e que trobarem ben enveja, idèias e coratge per la faire !

Lisa Gròs

PROJÈCTES

Fèsta de la tèrra 2012 en Auvernhe

“Obrar uèi, ièr, deman”

Page 11: Anem Occitans - 141

Lo 31 de març de 2012, a l’entorn de 60 000 personas dins tota la França, manifestèron per carrieras sa volontat d’una lèi per lei lengas regionalas, amb un eslogan comun per totei : “Nos langues, nos cultures, un droit, une loi !”

Sièis mes après, en aqueste periòde de “rintrada” après la pontanada estivala, onte ne’n siam ?

Fins ara, lo govèrn novèu semblava pas gaire preissat de tenir sei promessas electoralas.

Mai, pasmens, i a gaire lo President de la Republica dins una respònsa au President de l’Associacion dei Regions de França (ARF) tornèt afortir que fariá ratificar la Carta europenca dei lengas regionalas e mino-ritàrias coma promés dau temps de la campanha electorala.

S’engatjèt tanben a metre totei lei mejans en òbra per “definir un quadre legau clar e estable” per aquestei, en collaboracion ambé lei ministres de la Cultura, de la Reforma de l'Estat, de la Descentraliza-cion e de la Foncion publica... e de l'Educacion Nacionala e en i associant tanben l’ARF.

Bèlei paraulas… mai ara, nos fau leis actes e pron lèu !

Ana Maria Poggio

dorsièr n°141 - 1

Trenta mila personas a Tolosa 2012… e puèi ?

Page 12: Anem Occitans - 141

Ramentem-se : nautrei de l’IEO, que volèm ? Volèm una lèi que permete de donar un contengut legislatiu concrèt

a la modificacion (article 75-1) de la Constitucion francesa de julhet de 2008.

E d’en promier, una lèi quadra que sembla mai adaptada a la complexitat dei diferentas lengas dau territòri qu’una lèi tròp de-talhada que convendriá pas totjorn en totei, dins totei lei cas.

Mai, una lèi arrisca la censura dau Conseu constitucionau dins sei disposicions lei mai necessàrias coma aquelei que donarián un drech a la lenga.

Amb aquò, l’i a donc un preliminar primordiau : la modificacion de la Constitucion.

Aquí, doas possibilitats :

La modificacion deis articles 1 e 2 que per lo Constitucionalis-ta, vist que lei tribunaus an ja jutjat mai d’un còp que “l'article 75-1 de la Constitucion, que fa dei lengas regionalas un patrimòni francés, balha ges de drech e garantís ges de libertat”, lo solet bi-ais de lo rendre confòrme es de modificar aquesteis articles que fan dau francés “la lenga oficiala unica sus lo territòri de la Répu-blica”.

Una modification a minima qu’afortisse que “la França pòt ratificar la Carta dei lengas regionalas ò minoritàrias dau Conseu de l'Euròpa” (proposicion dau rapòrt Poignant, uei conselhier a l'Elisèu).

Volèm encara la ratificacion de la Carta Europenca, engatja-ment internacionau per França de prendre de mesuras juridicas,

politicas e financieras per sostenir lei lengas regionalas, qu’aquò perme-triá de reconoisser l’importància dei lengas de França e la necessitat de menar d’accions fòrtas per son usatge e son desvolopament dins l’educacion, lei medias, la vida sociala e culturala…

Ratificar la Carta Europenca ? Segur ! Mai coma ? Remembrem-se que lo Conseu constitucionau declarèt ja, de temps fa, que la Carta èra incompatibla ambé la Constitucion, que brecariá l’article 1 (principi d’egalitat, d’unitat dau pòple francés, interdiccion d’atribuir de drechs a de gropes) e l’article 2 (estatut de la lenga francesa).

Aquí, segon lei juristas quatre biais possibles :

1. un decrèt presidenciau – Recors de drech : Conseu d'Estat 2. un vòte dau Parlament – Recors : 60 deputats ò senators pòdon sasir

lo Conseu Constitucionau 3. la Modificacion de la Constitucion per lo Congrès (veire çai subre lei

doas possibilitats)

Un còp de mai, sembla ben que la modificacion de la Constitucion siegue lo biais lo mai segur d’obtenir nòstrei drechs per la lenga e que nòstre de-

ver a nautrei siegue de quichar per aquesta modifi-cacion e aquesta lèi quadre. dorsièr n°141 - 2

Ample programa de verai que nos demanda de de-morar sempre mobilizats qu’avèm encara pron de pan sus la canissa !

Mai avèm decidit d’aver rason ? Alora aurem rason !

Page 13: Anem Occitans - 141

Quin ròtle avèm de jogar, dins l’afaire ? En iniciant en 2005, la promiera manifestacion per l’occitan e en participant en part màger a l’organizacion dei quatre, l’IEO a ja tengut un ròtle tràs qu’important, entraïnant lei causas a bolegar e faire avans. Au fiu deis ans, de mai en mai d’elegits (de totei tendéncias e de totei foncions) se son sentits pertocats per la question de la preséncia de l’occitan dins la vida sociala (d’unei començan ara a pensar tanben a sa preséncia dins l’economia e au ròtle positiu e valorizant que l’i pòt jogar). Dins la dinamica de la Manifestacion de Tolosa, lei declaracions e presas de posicion se son multiplicadas. Fau ara, quichar per que passan ais accions concrètas. Per ansin, nos fau èstre presents de lònga a sei costats, l’i mostrar que siam totjorn aquí e leis encoratjar a faire pression sus leis autrei parlamentaris, lo govèrn, perque sostengan la satisfaccion de nòstrei revendi-cacions… que, emai se n’i a de mai en mai, n’i a pas pron encara !

Adonc, sus l’envam de Tolosa 2012, e per pas perdre lo benefici de la capitada bèla d’aquesta jornada dau 31 de març, en aqueste periòde de represa intensa deis activitats nos fau tornar prendre nòstre bordon e ramentar en totei : elegits de totei menas, collectivitats, etc… qu’existèm ambé nòstre testarditge, nòstra determinacion e nòstreis exigéncias (talas coma son exprimidas dins la Crida) e que comptam sus elei per lei defendre, lei sostenir e lei faire desbocar.

Lei fau contactar, rescontrar per li explicar çò que volèm e coma pòdon sostenir ja nòstrei tres revendi-cacions dau moment : modificacion/lèi/ ratificacion… li fau escriure, lei convidar a debatre, a s’engatjar… E fau tanben contunhar de d’informar, donar d’exemples en totei lei decideires de çò que cadun pòt faire a son nivèu que sigue deputat, senator, conselhier, cònse, president de Comunautat de comunas…) per la presa en còmpte de l’occitan dins sa politica… Lei fau convéncer de s’engatjar dins d’accions concrètas.

De mai pasmens, se volèm que s’alargue la presa de consciéncia deis atots de la preséncia de l’occitan dins la vida vidanta, dau plus que pòrta lo bilingüisme, fau que senton que i a una vertadiera volontat d’un fum de monde, darrier, que butan que quichan ! e que l’i creson e que ne’n vòlon totjorn mai.

L’accion dei politics serà eficaça que se rescòntra una volontat dei ciutadans d’utilizar sa politica… se i a una demanda fòrta, ben visibla de la populacion que rende necita la lèi.

E aqueste fum de monde, aquestei ciutadans siam nautrei, occitans de totei menas… onte que restes-siam. Adonc a nautrei, occitans d’agir de lònga per provocar la demanda, l’exigéncia de lenga,… e pas ren qu’un còp totei lei dos ò tres ans dins una Manifestacion, ò encara de quatre a sieis, lo dimarç, dau temps dau cors ò de sièis a uech, lo dijòus, dau temps de la Conferéncia !!!

Emplegar la lenga : una accion volontària a la portada de totei, e cada jorn ! E comencetz pas de dire que la parlatz pas pron ben per va faire !… èstre bilingüe es èstre capable de passar d’una lenga a l’autra segon lei besonhs dau moment, de l’instant, dins totei lei situacions de sa vida, cadun a son nivèu. Per ansin, se volèm l’occitan dins la vida publica, comencem per aquestei promiereis accions volontàrias vitalas : parlar e escriure la lenga, sensa se trobar d’excusas per tornar au francés (que nos demanda sovent mens d’esfòrç que l’i siam mai acostumat !)

- Parlar occitan dins la vida privada e tanben per carrieras, au telefòn, dins lei comercis, etc… emai se de còps fau tornar dire en francés, - Escriure en occitan sei sms, mails, tweeter, sus Facebook, dins sei blògs, dins sei sites e autrei biais de co-municacion, - Etc… tot aquò es simple de faire e còsta ren.

Lo vivèm cada jorn dins d’autrei domènis : per faire passar un produch, una idèia, fau d’arguments po-sitius de segur mai fau subretot acostumar lo monde an aquesta idèia, an aqueste produch… lei fau bana-lizar, vulgarizar…per menar lo monde a leis acceptar.

Nautrei, au fiu dei quatre Manifestacions de 2005, 2007, 2009 e 2012 avèm fach espelir la question dei lengas regionalas en plaça publica, avèm interpelat la societat e provocats de reaccions de totas menas… avèm revelhat l’interès e la simpatia de tot un molon de monde per l’occitan. Nos fau, ara, acostumar la

societat a la preséncia dei doas lengas dins l’espaci public e la vida sociala, donar ais uns lo gost de la practicar e de la transmetre coma una riquesa (una valorizacion) e faire acceptar sa preséncia e sa legitimitat ais autrei.

dorsièr n°141- 3

Page 14: Anem Occitans - 141

n°141 — 14

Comunicats de l’IEO Federal

SECCIONS

Amassada Generau de l’IEO de 2013 : que serà a Aush ! Los 25 e 26 de mai de 2013, qu’ei lo Gèrs, e la soa seccion de-partamentau, presidada peu Geors Nosella, qu’arcuelherà l’A-massada Generau de l’Institut d’Es-tudis Occitans. La decision qu’estó validada en CAs de las doas asso-ciacions aqueste començar de sete-me.

Pèire Brechet, President de l’IEO, que demanda a totas la sec-cions de reservar aquesta data dens lo lor calendari previsionau, entà non pas organizar nat eveni-ment au medeish moment. Atau, que permeterà aus aderents d’as-sistir a l’AG e de contribuir a las orientacions e accions concretas de l’associacion.

A la fin de l’AG, un navèth conselh d’administracion que serà elegit per dus ans. Las candidatu-ras que pòden estar mandadas, tre ara, a [email protected] o per corrièr a l’IEO a Tolosa.

IEO Edicions

Dens lo quadre de la restructu-racion que pertoca a l’edicion en çò de l’associacion, ua navèra adreça electronica que deu estar utilizada peus autors que desiràn estar editats per IEO Edicions : [email protected]. Se l’adreça permet de recéber los manuscrits en version electronica, las versions papèrs que deven estar mandadas a l’IEO a Tolosa, e non pas mei a Puèglaurenç.

Rebrembe : pensatz a mandar la vòsta adreça internet a l’IEO

Aderents, que voletz estar segur de recéber los comunicats de l’IEO federau e contribuir a las soas ac-cions en favor de la lenga occita-na, que podetz mandar la vòsta adreça internet a [email protected] e soscríver a la letra d’in-formacion sus www.ieo-oc.org. L’associacion ne se pòt pas bastir shens l’engatjament de tots e ua bona comunicacion entre las soas

instàncias e los sons membres que hè necèra.

Alertar l’IEO, qu’ei possible ara

Adarron la decision au moment de l’AG de Niça de hicar en plaça un procediment d’alèrta de l’asso-ciacion de cap a comunicats o pre-sas de posicions de personalitats o d’organismes a l’entorn de la len-ga occitana com de l’ensemble de las lengas, l’IEO que defineish ua navèra adreça : [email protected].

Tà esvitar tan los SPAMS com un usatge inapropriat d’aquesta adreça, los messatges recebuts ne seràn pas legits manca se compor-tan los mots alerta o alerte dens l’entitolat.

Institut d’Estudis Occitans (IEO) - Seccion Federala Ostal d’Occitània

11 carrièra Malcosinat 31 000 Tolosa

Qualques remembres e anóncias concernent las activitats associativas de l’annada 2012-2013

Page 15: Anem Occitans - 141

n°141 — 15

Al son de la musica lengadociana dels Brankabodegaires, se debanèt lo 4 de s e t e m b r e l a c o n f e r é n c i a d e premsa a l’entorn d’eveniment annadièr organizat per l’IEO Garona Nauta. La formula prepausada nos es ja plan coneguda. Pendent un mes tot entièr, lo public se verà ofrir un f um d ’ac t i v i t a t s diferentas : tre de t e a t r e , m u s i c a , literatura, cinèma e balèti fins a de mercat s , rescon t res e conferéncias. Segon sos menaires, seràn prepausats mai de 80 eveniments de tota mena dins 24 comunas dels departaments de Garona-Nauta, d’Arièja e de Tarn. Los artistas son tanben fòrça variats : a despart Occitània tota, enviaràn d’ambaissadors la Catalonha, lo País Valencian, la Corsèga, lo Magrèb, lo Bascoat, la Navarra, l’Itàlia els.

En efièch, lo Festenal Occitània se consolidèt dins la scèna occitana coma un congregador de mantunes fronts. Vesem aquí un important trabalh de terrador : doblidem pas que la votz occitana al metro mondin foguèt preparat a l’esca-sença de l’edicion 2009 del dich festenal. L’ofèrta culturala variada s’associa a de convits cap a mai d’una tradicion forastièra e a l’encòp a la descentralizacion espaciala de las manifestacions occitanistas dins la region Miègjorn Pirenèus. De per son experiéncia e sa formula, Occitània influencièt e influencia encara d’autres festenals multiculturals occitans, coma lo

novèl Hestenau Mascaret (v. p 17) en Gironda.

Se un tema i a per la presenta edicion, los organizaires nos anoncian a viva votz : es lo cant qu’i tendrà la plaça bèla. Del Lemosin al Biarn, totes sos estils e tradicions son representats pels noms mai coneguts de la musica actuala. I participaràn d’artistas coma Barbara Furtuna, Pep Gimeno “Botifarra”, Du Bartàs, Calèu , F loran t Mercadier , Arremudis, Balaguèra, Marilis Orionaa, Bernat Combi e tant d’autres.

Lo p r im i è r r endè tz - vo s prepausat es lo Grand Passa-Car r iè ra de l s An ima l s e Personatges Totemics. Seguida a l’inauguracion oficiala, un cortègi de musicaires, portaires e dançaires guidarà lo public cap al Capitòli per consagrar la debuta de las manifestacions. La Catalonha, lo Bascoat, la Provença e lo Languedòc desfilaràn lor best iar i . Atanben i seràn representats Joan Jaurès, lo Pescaire de Venèrca, demest autres. A Murèth lo 6 d’octobre la

Molher de Pere II d’Aragó se jonhará a-n-aquela comission dins un novèl passa-carrièra.

D’autras manifes-tacions descentrali-zas de pas mancar son : las Passejadas a Montagut Plantau-rel lo 29 de setem-bre (animacion, ba-lèti, conte, musica, cant e repais) ; lo meteis jorn los “chants crosats entre Provença e Itàlia”

del grop Parzunarella a Fontsòr-bas ; l’endeman la meteissa tradi-cion per las voses femininas de Marombrina a Montesquiu Volvès-tre ; la 18ena Fèsta de la Catinon a Sent Lis dins la dimenjada del 6 e 7 d’octobre ; la Fèsta Occitana de Senta Gabèla dins la dimenja-da d’aprèp ; lo balèti plan famós del duo Castanta e Vinovèl a Vila-franca de Lauraguès ; e causas aital.

A Tolosa lo Mercat Occitan del 13 d’octobre serà una bèla esca-sença per conéisser de productors locals, mai d’un labellizat Òc per l’occitan. E dos jorns abans un film rarissime serà a l’afica del Cinèma ABC : Istòria d’Adrian, film de Jean-Pierre Denis tornat entièrament en occitan perigordin e ganhador de la Camera d’Aur de Cannes en 1980.

Marçau d’Oliu

Contactes : 05 61 11 24 87 – [email protected] – www.festivaloccitania.com

Un festenal per amassar mai d’un departament

Del 22 de setembre fins al 27 d’octòbre, lo Festival Occitània se vòl una fenèstra sus la creacion occitana de l’ora d’ara, alandada a l’asuèlh de “L’entre duas mars”, mas sens doblidar d’aténher lo país tolosan e son ròdol.

Lo festenal se passeja d’Aigafonda a Vilafranca de Lauragués.

SECCIONS

Page 16: Anem Occitans - 141

n°141 — 16

A Orlhac e dins Cantal, cada fin de darreriá, un diabloton coquin e maliciós tòrna carpinhar los abitants e rev i scò la las i s tò r ias extraordinàrias de l’enfança. Aital tòrna, e aquò dempuèi agara mai de trenta ans, Las Rapatonadas , un dels festenals de còntes mai vièlh de França.

Dempuèi sa primièra edicion, pauc a cha pauc, de ver tadièrs espectac les comencèron a s'establir e lo concèpte del festival es nascut amb son lot de contaires professionals, coma Thérèse Canet o encara Yves Durand. Dins la tòca de se dubrir e se variar, lo festival a convidat tras en tras de culturas forastièras coma aquelas del Liban, del Maròc, o encara de l'Escòcia, e puèi d'autras fòrmas d'expression artistica – coma lo slam, lo cant, lo teatre, la video.

Per aquesta edicion que se debanarà del 14 al 18 de novembre, lo Rapaton a causit de vos dire la vertat ; aquela que s’amaga al pus prigond del potz, qu’es pas totjorn de bon dire mas s’es sovent prèsta de sortir. Rapaton, guel, la coneis : es dins la boca e dins lo cur dels contaires que se tròba ! Aital, La Rampa TIO vos esclairarà sus las paurs e los desirs dels òmes : l’amor, lo poder, l’identitat, a travèrs lo cònte meravilhós Beloneta. François Vincent nos dirà perqué l’istòria de Jack et le haricot magique es pas qu’una messòrgua. Arnaud Cance e Séverine Sarrias nos faràn partatjar la vertat interiora d’una femna de la Marjarida fàcia a la guèrra e sos patiments en 1944. La Companhia Cantalàs tornarà metre las pendulas a l’ora al secut de la borrèia, la vertadièra, la

sola, a tres temps, que tre las primièiras nòtas, fa levar las cambas e tustar lo pè. Nathalie Leone entrainarà lo public en Polonha, dins una seria de còntes iniciatiques tirats del repertòri tradicional yiddish. Enfin, Les Volubiles, companhia jove en devenir, prapausarà un espectacle regaudissent e original entre cònte e teatre de carrièra.

Una programacion rica que mèscla a l’entorn del cònte e de l’oralitat, teatre, cant, poesia. D’espectacles per totses, tre 3 ans, dels moments de convivialitat (los aperòs-còntes) e una volontat fòrta de tocar totes los publics e lo despartament del Cantal en entièr. Aital, dins l’encastre del dispositiu del Conselh General de difusion de l’espectacle viu Scèn e s e n pa r t age , d ’ e s p e c t a c l e s s o n programats dins de vilatges en collaboracion amb las comunautats de comunas. De programacions son reservadas tanben al public escolari (primaris, c o l l è g i s , l i ç è u s ) e prepausadas dins los centres socials, los ostals de retirada, las mediatècas : coma a cada annada,

gaireben un milhar d'escolans dins lo departament son pertocats per aquelas intervencions parallèlas.

Las Rapatonadas son doncas una veirina per l’IEO Cantal e complètan las activitats prepausadas tot lo long de l’annada : lo RET (malhum despartemental de talhièrs de lenga), lo Bal de la Caneta (bal occitan que se debana dempuèi 1991), la collaboracion amb lo Conselh General e la comuna

d’Orlhac a travèrs lors revistas respectivas, los talhièrs de paraula dins los ostals de retirada (un reportatge del Mag de la santé de França 5 lor es estat consacrat al mes de junh passat), las an imac ion s ponc tua las en collaboracion amb los centres socials o las escòlas… Non, lo Rapaton, enquèra pendent longtemps, tornarà bramar pels puègs de Cantal !

Ana Solat ; Marçau d’Oliu

Rapaton, lo resistent d'una tradicion

Nascuda a la fin d'un trabalh volontari de collectatge pendent las annadas 70 e 80, la “fèsta del conte e de l'oralitat” arriba tota frèsca a sa 32ena edicion

SECCIONS

La companhia Cantalàs tòrna vistalhar la borrèia au-vernhata amb l’espetacle La diva du dancing

Page 17: Anem Occitans - 141

n°141 — 17

Qui a dit que Bordèu a perdut son arma occitana ? Vila grana au ras de la frontèira lingüistica entre oïl e òc, en territòri gascon, mes tanben pròcha deu lengadocian e deu limosin, duberta sus l’Atlantic. Vertat que damb tot aquò, s’a sabut magnetizar influéncias divèrsas. Bordèu es una metropòla linguistica, e donc es duberta en gran sus Occitània.

Tot au long de la purmèra quinzenada d’octobre, l’Ostau Occitan - IEO33 convida Occitània a tornar préner sas marcas en Gironda a l’escadença deu tot joen hestenau Mascaret.

L’aventura començarà lo 29 e 30 de seteme suus cais de Garona damb l’amarratge d’una gabarra, la Tormenta, en provenéncia dirècta d’un aute flume, lo Ròse, per lo biais de las canaus occitanas. Ligam simbolic absolut. Lo Mascaret s’estancarà dens la

bibliotèca deu Gran Parc de Bordèu per una inauguracion jos lo signe de la fotografia damb lo vernissatge de l’exposicion de Jean-Louis Burc De Garona a

l’Estuari en país girondin, puish passarà dens la glèisa Senta-Crotz per un concèrt de Tre Fontane, los crofetaires de l’òbra deus Trobadors.

Damorarà dens lo tèma per una conferéncia de Katy Bernard de l’Universitat Bordèu III titolada Modernitat deus Trobadors en preludi a l’exposicion Périgord, terre des Troubadours de l’Agéncia culturau Dordonha Peiregòrd. Los 9, 11 e 12, una conferéncia d’Alem Surre-Garcia au Musèu d’Aquitània, la projeccion d’Istòria d’Adrian de Jean-Pierre Denis au cinèma Utopia e una sesilha de lectura de Joan-Peire Lacomba, darrèir premiat au Prèmi Jaufre Rudel per Lo Vever del Vaure.

La jornada deu 6 d’octobre s’annoncia cargada ! La lenga tòrna investir l’espaci public damb un mercat de productors locaus sus la plaça Fernand Lafargue (anciana plaça deu Vielh Mercat) animat per la subervoltada Leçon de Solexcitant, lo cantaire bordalés Steve Cadencé (ex-Flic Flac Fòlc), una visita deu Bordèu Gascon per lo guide-conferencièr Julian Pearson e una demonstracion de danças e de chancas per lo grop Rondeau Bordelais. Lo ser, tot aquò continua a Peçac, dens la sala Belagrava, damb un gran balèti au son deu Duo Bibonne – De Becdelièvre e deu Duo Brotto-Lopez. E per acabar en beutat duas seradas excepcionaus, de pas mancar ! Tot purmèir, lo 13, los 5 marselhés internacionaument coneishuts deu Còr de la Plana seràn a la Ròca de Palmer a

Senon, damb Zanzibar en purmèira partida. Enfin, lo 16, Bernat Lubat convida artistas occitans coma Bernat Combi, André Minvielle, Christian Vieussens, Isabelle Loubère o Romain Baudoin au Molière per una serada portada per l’art de l’improvizacion.

Un hestenau occitan sus la Comunautat Urbana de Bordèu, aquò s'èra pas vist despuish annadas. Serà possible mercés aus ligams fòrt teishats entre l'Ostau Occitan - IEO 33 e las colectivitats territoriaus (Conselh regionau d'Aquitània, Conselh generau de Gironda, Municipalitats de Bordèu e Peçac els.), l'Universitat Michel de Montaigne, las bibliotècas e mediatècas de la CUB, lo Musèu d'Aquitània, lo cinèma Utopia e la Ròca de Palmer.

Julian Martinez-Bueno

SECCIONS

Ara Gironda a tanben son hestenau de referéncia !

Mantunes partenaris collectius, associatius e privats, més un sol objectiu : far dintrar lo país bordelés dins la rota deus mai grands hestenaus mulculturaus d’Occitània

Lo batèu a tanben dins sa cala una expo-sicion sonora, Paraulas de marinièrs, testi-mòni d’aqueles qui naviguèron pendent

300 ans de Bordèu tà Marselha, cargats de blat, de vin e de rum

Page 18: Anem Occitans - 141

n°141 — 18

Tanlèu l’arcuelh, qu’ètz dens la navèra causida identitaria deu labèl, qu’ei a díser un environament que permet d’estar considerat dab seriós per l’ensemble deus sons utilizators potenciaus : arroi e hons blanc, lo labèl que deu perméter aus labellizats de presentar la lor activitat de faiçon eficaça, isolada, en tot damorar dens un espaci mestrejat per l’associacion. Tres partidas qu’estón definidas : la purmèra que presenta lo labèl economic e los sons objectius ; que s’i tròban las informacions que hèn necèra tà obtiéner lo labèl o peus consomators, tà compréner lo procediment deus uns e deus auts. Dens ua dusau partida, l’annuari en linha que permet de trobar aisidament l’estructura labellizada la mei pròcha en se tot desplaçar dens l’espaci occitanofòne, o quitament en dehòra (tau monde que son labellizats a París per exemple). Un petit tèxte qu’explica l’engatjament de cadun com las soas activitats e un portfòlio que permet de visualizar, quan ei possible, las soas activitats. Enfin, dens ua tresau partida, la demarcha de labellizacion de cap a las collectivitats qu’ei explicada.

Quitament se lo site n’ei pas completament acabat (qu’ac serà a la rentrada), los purmèrs ressons que son hòrt positius. De mei, l’interfaci causida, dab la “paret deus labellizats”, que permet de consultar dab un “còp de còr” ua estructura.

Los objectius deu labèl que son hòrt numerós ; en mei de la nosta volontat d'apariar demiei culturau e demiei economic, lo labèl que deu perméter ua presa

de consciéncia de las oportunitats que permeten l’usatge, dens quin domeni que sia, de la lenga occitana, a l’orau com a l’escriut. Qu’ei un tribalh de hons e ingrat portat per l’associacion, tostemps ajudat peu son associat l’Ofici per l’occitan. Ara, dab la mesa en plaça de fòrça politicas publicas de cap a l’occitan, lo torisme e l’economia, la còla deus labellizats que beneficiarà tanben de las experiéncias en cors, coma ua demarcha pilòta que s’inscriu dens lo temps.

Enfin, de notar, en mei de la letra d’informacion que contunha d’estar mandada, qu’un blòg permet de collectar e de vos assabentar de las actualitats pertocant a l’occitan, lo torisme e l’economia. Quitament se hicam en prioritat en avant las accions deus labellizats, qu’ei un lòc de mau esvitar tà vs’assabentar de l’actualitat de l’economia, deu torisme e de la lenga occitana. Dens los mes a viéner, lo labèl que s’organizarà tà poder iniciar e acompanhar eveniments de promocion de la lenga occitana com deus sons labellizats, mes l’utís internet que n’ei un purmèr exemple.

Annuari papèr

Desempuish quauques annadas, lo labèl que presenta un annuari papèr, complement de la version electronica deus labellizats. La version de 2012 que sortís au 31 de març, au medeish moment que la novèla version de l’occitan qu’es aquò (OQA) ; mes au contre d’aqueste darrèr, l’annuari deus labellizats qu’ei marcat d’un 2012. Augan, que son 250 estructuras labellizadas que son presentadas dab quasi un equilibri entre associacions culturaus e estructuras comerciaus. Las nautats 2012 que son donc lo descoplatge de l’OQA deu labèl, que permet de ciblar la difusion deus documents en foncion deu contèxte com deu public, compensada en partida per ua presentacion abracada d’elements de la cultura occitana, dens un quasèrn centrau. Tirat a 50 000 exemplars, que se pòt obtiéner en çò de la vòsta seccion regionau o departamentau de l’IEO, com a l’Ostal d’Occitània, a Tolosa. L’an que ven, la maqueta que deverà perméter ua comunicacion dab mei de labellizats, e totas las ideas que son planvengudas tà perméter de definir un equilibri entre visibilitat, legibilitat, e còst. Totun, au moment que fòrça bulletins de ligason o brocaduras d’informacion se desvolopan en linha, la question es pausada de contunhar o pas de difusar ua tau brocadura ; solide, que se devem de seguir l’evolucion de la societat e deus consomators tau labèl.

Laurenç Gòsset

PROJÈCTES

Noveltats per la comunicacion del labèl Òc per l’occitan

Lo labèl qu’ei a se bastir un utís tà la soa comunicacion, un navèth site internet, que lo vielh n’èra pas mei adaptat a las tecnologias actuaus com a la demanda deus utilizators. Mas l’adreça ne cambia pas : www.occitan-oc.org.

Dempuèi junh, una novèla emple-gada fa la promocion del labèl Òc per l’Occitan : Candicia Cobès. Esitatz pas a la contactar al 05 34 44 97 11 o [email protected].

Page 19: Anem Occitans - 141

n°141 — 19

Per sa seisena annada, Aprenem l’occitan aviá besonh d’una reformulacion radicala per s’adaptar al contèxte actual d’ensenhament de l’occitan. Aprèp mai d’una soscadissa sus las resultas passadas, nos sèm renduts compte de la necessitat de tornar concebre lo visual de la campanha e lo messatge menat.

D’en primièr, nos semblèt mai e f i ca ç de s imp l i f i ca r l a presentacion textuala : coma lo projècte s’adreiça mai que mai a un public non-occitanofòn o illetrat en lenga occitana, avèm limitat l’emplec de l’occitan al jostítol Libertat, jòia, bonaür, plaser e daissat Apprenons l’occitan sonque en francés.

Per alhors, la causida del novèl jostítol venguèt de l’enveja de

balhar un aire mai fresc als cartèls e desplegants, en tot passant per la concepcion grafica. Los carrats se remplacèron per de corbas, lo blau del fons ganhèt mai tonalitats. Representant una femna amb los braces dobèrts dins lo campèstre, l’imatge causit seguís la meteissa linha : aquí lo mot d’òrdre es satisfaccion.

P a r a l e l am e n t m an t u n a s estructuras de’n pertot nos env i è ron l a s e n t r e senha s actualizadas de lors activitats : tot es de consultar dins lo site www.aprenemloccitan.com . Fins septembre, totes los corses presents dins la tièra auràn r e c e b u t l o m a t e r i a l d e comunicacion d’Aprenem l’occitan. La campanha de promocion s’empara sus supòrts d’informacion divèrses - de cartèls A3 e A4, de

desplegants - per informar lo public de l’ensemble dels corses d’occitan. Aquela operacion se tendrà encara un còp de mai, coma totjorn de per abans. Entre sep tembre e oc tobre , lo departament de Tarn e Garona utilizarà egalament nòstre visual per d’abribuses.

F i n - f i n a l a , p e r t o t e s depar tamen t s , ma i d ’ una estructura aurà començat lo procès necessari per obtenir lo labèl de qualitat pedagogic PARLESC (PAR-lar-LEgir-ESCríver). Vos podètz assabentar mai sus aquò e totas noveltats concernent l’ensenhament de l’occitan pels adultes en tot cercant lo site de la campanha o en sonant lo 0800 74 69 64 (n° verd).

Marçau d’Oliu

PROJÈCTES

La tornada dels corses jol signe de la satisfaccion

Veirina de las accions pedagogicas de l’IEO, Aprenem l’occitan dintra dins una novèla etapa, mas en conservant son esséncia : d’èsser una larga campanha de comunicacion cap a l’ofèrta de corses pels adultes

Las paginas intèrnas del desplegant Aprenem l’occitan 2012

Page 20: Anem Occitans - 141

n°141 — 20

DISQUES

Cantor e jogador de mandòla, Sam Karpienia s’inscriu, a partir d’un apròchi contemporanèu, dins la tradicion lirica de poesia corte-sa dels trobadors occitans. Ulaş Özdemir, quant a el, perpetua lo cant dels aşıks anatolians, figura del trobador caminaire. Cadun se noirís d’un cant traditional en lo tornant inventar a son biais mo-dèrn. Los ritmes persans de las percussions de Bijan Chemirani ve-non crosar amb finessa lo cant d’a-quels novèls poètas.

Los tres musicians explòran, dins lo projècte Forabandit, la mesa en relacion de musicas d’originas di-ferentas, de culturas mutualament estrangièras per dire de las noirir entre elas per crear autra causa, una innovacion, una creacion origi-nala, fruch de l’entronosament d’ièr e d’uèi. L’interés del procedi-ment se tròba dins lo pròpri aprò-chi de la cultura e de la tradicion, considerada coma una linha de fugida en movement perpetual.

Lo tèrme forabandit intègra to-tas las idèas subversivas o ereti-

cas, que sián de natura religiosa o laica. Lo mot bandit qu’i figura, revela tanben la direccion musica-la del grope : Forabandit cerca a exprimir son punch de vista sus la poesia e la musica amb l’atitud d’un brigand. D’un biais inedit, lo grop esplecha de melodias e poè-mas popularis que parlan d’amor, d’engatjament, de luta o de taca-dura, mas compausa egalament d’òbras inspiradas de poètas mo-dèrnes e contemporanèus (Clòvis Hugues e Ozan Emekçi, per exem-ple).

Los cants subtils d’aqueles novèls trobadors tòrnan nàisser per la votz doça e intima d’U-laş Özdemir e tròban resson dins la votz rauquilhosa, esmo-venta e prigonda de Sam Kar-pienia. Ritmats per las pulsa-cions del zarb de Bijan Chemi-rani, els revèlan tota la poesia vidanta de l’Occitània e d’A-natolia, dins un estug resolgu-dament mediterranèu.

Forabandit, lor primièr al-bum eponim, foguèt enregistrat

dins una configuracion analogica. I figuran lo baglama - l’instrument sagrat dels aşıks d’Anatolia -, la mandoloncèla - de la famille des mandolines -, le zarb (tonbak), l’instrument de percussion principal de la musica tradicionala persana, e doas voses.

Amb la panta d’exprimir un mo-ment d’amor, de refusar un mo-ment de resignacion, Forabandit ofrís de moments ancians de liber-tats, de peças de çò qu’auriá po-gut èsser e que pòt èsser encara…

D’un costat a l’autre de la Mediterranèa

Celebrant la poesia libertària d’Occitània e d’Anatolia, lo projècte es menat per tres musicians de renom.

Laissatz-vos descobrir o tornar descobrir aquel poèta qu’es Gas-ton Couté. Ne val lo còp. Jan dau Melhau n’adaptèt qualques jòias en occitan, e jòias ne demòran. Gaston Couté èra originari de Bauça, partit a París dins las anna-das 1900 per ensajar de traucar ». Los tèxtes causits per Jan dau Melhau pintran aquelas originas ruralas, tintat d’una dobla nostal-gia, la del poèta qu’es luènh de sa tèrra natala e benlèu tanben la de l’interprèta qu’es estacat a un monde a mand de desaparéisser.

L’odor dau rampalm, las meulas, Temps de nèu, ser d’esniuradís, Son pas tant per m’entristesir

Coma molin que vira pas !... (Los Molins mòrts)

Vaquí una plan crana adapta-cion de 16 poèmas de Couté, totes en occitan manca… Le patois de chez nous, una cançon que manca-rà pas de vos far resson al trefons de vos. Serà pas la sola cançon que l’i trobaretz, legidors del se-gle XXI, pròba de l’engèni de Cou-té. Engèni tanben de Melhau que compausèt totas las melodias d’a-quelas cançons a l’encòp d’apa-réncia simpla amb un paréisser de musica tradicionala, ont l’acordeon e lo violon acompanhan plan la votz. Anem, un bocin de mai per la rota!

Ai mas las putas per mas nuechs, Ai pas la renda que te sauva, Lo pegulier que li nira Ai pas lo mestier qu’òm se’n lauva, Sei un dròlle qu’a mau virat.

(Lo dròlle qu’a mau virat)

Jan dau Melhau chanta Gaston Couté – Textes en francés e en beusseron de Gaston Couté, revi-rats en occitan lemosin e mes en musica per Jan dau Melhau, emb Alexandra Lacouchie au violon e Magalí Urroz a l’acordeon. Contacte : Institut d’Estudis Occitans - Lemosin

[email protected] 05 55 98 28 90

Jan dau Melhau chanta Gaston Couté

Page 21: Anem Occitans - 141

n°141 — 21

Definicion dau mòt que cau trovar : S’es coma aquò, lo pichin det bolega plus !

1) TRAMONTANA 2) ARANHADA 3) AVALANCA 4) GRANHÒLA 5) TEMPÈSTA 6) VENTOLET 7) CHAVANA 8) FRESCOR 9) LUNEJAR 10) ESTELA 11) PLUÈIA 12) RAISSA 13) SOTRAN 14) CALOR 15) NEBLA

QUAUQUI EXPLICAS

L’aranhada - o temps aranhós - es un temps desagra-dable. Lunejar, es préne en compte las fases lunairas : fòrça importantas per l’òrt… e pel caractèr de qual-ques personas !

Reinat Toscano

Mòts mesclats niçards

LENGA

Promierament, cau trovar dins la grasilha toi lu mòts de la tièra, en saupent que son escrichs dins toi lu sens (orizontalament, verticalament, en diagonala, de drecha a seneca e de seneca a drecha). Lu accents non son consi-derats, parier per lu tremàs. Una letra pòu servir mai d’un còup. Quora toi lu mòts son trovats, li a encara de le-tras, que perméton de trovar un mòt ò una expression. La solucion dins l’edicion que ven !

Es escrich dins lo n° 140 de Anem ! Occitans !, p. 18 :

“[…] reçaupèt lo grand prètz de l’Acadèmia Carles Cròs (…)”

Reçaupèt pusleu un prèmi, dau latin præmium, ma pas un prètz, dau latin pretium !

Lo francés confonde lu doi sens en prix. D’un autre latz, mi dirètz que la lenga occitana medievala, e mai se conoissia premi, faía pa-rier en donant finda a pres (prètz) lo sens de prèmi :

“Costuma es que ieu ieu laisse a [vos, Esta festa, 1 pres o dos.”

(Evangèli de Nicodèma)

Ma li autri lengas latini fan la diferéncia entre la recompensa (ò la competicion que pòu permetre de ganhar la recompensa) e la soma que si deu pagar.

• catalan : premi / preu • castelhan : premio / precio • portugués : prémio / preço • italian : premio / prezzo • piemontés : premi / pressi • còrse : premiu / prezzu

En occitan, devèm doncas dire : “lo Grand Prèmi dau Mónegue”, “la distribucion dei prèmis”, ma “lo prètz de l’essença a encara au-mentat”.

Reinat Toscano

Prèmi e prètz

Un dobte de lenga ? Una ex-plica de gramatica ? Un ex-trach comentat ? De juòcs, d’ac-tivitats pels mainatges ? Profes-sors, estudiants e d’autres curioses : aquí lo vòstre espaci pedagogic, que serà talament important a la proporcion de las contribuicions enviadas per vosautres. Esitatz pas e emple-gatz la lenga… quitament per parlar d’ela !

Page 22: Anem Occitans - 141

n°141 — 22

Me sembla vos aver desjà con-tat l’istòria de mon companh Julius (que per tot de bon se sona pas Julius, mas si vos disiá son nom ver-tadier, coma lo coneissetz tots, arrestariatz pas de l’embestiar). Un jorn, un meteorit (o una meteo-rita benleu. Lo Congrès Permanent per la Lenga Occitana li a pas en-quera espiat jos la coa) tombet sus sa veitura. Eu aguet pas de mau, mas la veitura fuguet plejada. Arribada de la gendarmariá sus lo luòc de l’accident. Reglamentaria-ment, logicament, disciplinada-ment, los gendarmas fagueren bu-far Julius dins l’etilotèst. Positiu. Un pauc mai de 2 grames. Conse-quentament fuguet jutjat responsa-ble de l’accident.

De ‘quò podem conclure que l’alcòl au volant es fòrça dan-gierós. Podem donc pas èsser opausats a la novela lei que pòrta obligacion a tots los menaires d’aver dos etilotèsts dins la veitu-ra, un per bufar quand lo gendar-ma vos zo damanda e l’autre per far bufar lo gendarma per fin d’etalonar la mesura. En mai d’èsser una bona chausa per la seguretat rotiera, quela obligacion es mai que mai favorabla au re-torn au “plen emplec” : los 8000 licenciats de 2012 dins l’industria automobila se van tornar trobar a

fabricar daus etilotèsts. Lo trabalh mancará pas si la gendarmaria vòu ben se mostrar cooperativa : dos etilotèsts per veitura, a rem-plaçar tanleu que an servit (usatge unic) o que son perimats (e serán leu perimats si avetz pas dins vòstra berlina un compartiment de la temperatura constanta), quò representa un merchat considera-ble. Atencion totparier a las con-trafaiçons etalonadas sus lo sake o lo vin de palma !

Quela mesura luchará tanben contra lo Deute, lo Grand Deute. Pensatz ! Presentament los eti-lotèsts son proprietat de l’Estat, çò que representa un còst important per la collectivitat. En lo ‘chaptar, en lo privatizar, quò fará plan de sòus que l’Estat aurá pas mestier de los surtir. E si l’avetz pas, deu-retz per contra paiar una esmen-da, çò que fará rentrar un pauc de moneda dins las caissas. E si l’aplicacion de quela lei nos pòrta tots los avantatges esperats, nòstres deputats an previst de bu-tir las chausas un pauc mai luenh. Per exemple, chada ciutadan po-driá leu èsser tengut d’aver en sa possession un parelh de manetas (emb la clau e la chadena) per lo càs que seriá colpable d’un acte

delictuós. En mai daus avantatges que venetz de legir per l’etilotèst, quela mesura aleugiriá un pauc la talhòla de nòstres policiers que, emb lo pes dau pistolet, de la ma-traca, dau tazer, dau flashball, dau pòrta-votz, de l’entòrcha elec-trica... las braias lor tomban sovent sus los talons, çò qu’es gaire bon per lor autoritat (autoritat necessà-ria a nòstra seguretat).

Los que uei son contra, un jorn tot quò lor semblará d’una evidén-cia evidenta, coma d’aver dins la pòcha un encraire per donar sas detadas, un roquilhon esterle per i conhar lo necessari per se levar un escapolon d’A.D.N. e tot aquò e tot aquò…

E remarcarem en passar que quauques país, mai au sud, son mai avançats que non pas nosautres dins quela logica. Ne’n sabem que lo monde deven totjorn poder ten-dre lo baston per se far tustar, portar la còrda per se far pendol-har o paiar (ilhs o lor familha) las dotze balas per se far fusilhar.

Michèu Chapduelh

L’etilotèst, e après

TRIBUNA LIURA

Colera

Page 23: Anem Occitans - 141

n°141 — 23

ADREIÇAS

L’Institut d’Estudis Occitans de pertot IEO (FEDERAL) Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 05 34 44 97 11 - [email protected] www.ieo-oc.org

IEO-IDECO Carrièra dels ancians combatents ZA plana St Martin 81700 Puèglaurenç 05 63 75 22 26 - [email protected] www.ideco-dif.com SECCIONS REGIONALAS

IEO AQUITÀNIA 171, avenguda de la Palhèra 33600 Peçac 05 56 39 27 99 - [email protected] http://ieoaquitania.free.fr

IEO AUVÈRNHE, BORBONÉS, VELAI 2, carrièra Sent Eutròpi 63000 Clarmont d’Auvèrnhe 09 54 49 26 63 - 09 59 49 26 63 [email protected]

IEO LEMOSIN Plaça daus vinhairons 19140 Usercha 05 55 98 28 90 - [email protected] http://ieo.lemosin.free.fr

IEO LENGADÒC 14, avenguda Estienne d'Orves BP 60011 34501 Besièrs cedex 04 67 31 18 91- [email protected] www.ieo-lengadoc.org

IEO MEIDIA-PIRENÈUS 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 09 62 56 09 91 - [email protected]

IEO PROVENÇA-AUPS-CÒSTA D’AZUR (CREO PROVENÇA) Ostau de Provença 8 bis, avenguda Jules Ferry 13100 Ais de Provença 04 42 59 43 96 - [email protected] http://c-oc.org/ieo/provenca

IEO RÒSE-AUPS Chez Gerard Betton - Le Petit Avanon 07370 Auzon 04 75 23 02 71 - [email protected] SECCIONS DEPARTAMENTALAS

IEO 04-05 "ESPACI OCCITAN DEIS AUPS" 21, charrièra de l'Estampariá 05000 Gap 04 92 53 98 40 - [email protected] www.espaci-occitan.com

IEO AUPS MARITIMES En çò de J.P Baquié 17, baloard Carabacel 06000 Niça 04 92 04 27 20 - [email protected] http://ieo06.free.fr

IEO ARDESCHA En çò de Denis Capian La pastourelle A 07000 Privàs 04 75 64 87 74 - [email protected]

IEO ARIÈJA "OSTAL OCCITAN" 11, carrièra Henri Fabre 09100 Pàmias 05 61 69 60 96 - [email protected]

IEO AUDE 79, la Trivala BP 105 11022 Carcassona 04 68 25 19 78 - [email protected] http://perso.orange.fr/ostal.sirventes

IEO AVAIRON Ostal del patrimòni Plaça Foch 12000 Rodés 05 65 68 18 75 - [email protected] www.ieo12.org

IEO BOCAS DE RÒSE Ostau de Provença 8 bis, avenguda J. Ferry 13100 Ais de Provença 06 15 89 59 38 - [email protected]

IEO CANTAL 32, ciutat "Clair vivre" BP 602 15006 Orlhac 04 71 48 93 87 - [email protected] http://ieo15.cantalpassion.com

IEO CHARANTA "CONVERSA OCCITANA" 13, carrièra Gaston Agard 16800 Soyaux 05 45 38 03 08 - [email protected]

IEO DORDONHA "NOVELUM" Centre sociau de Marsac 95, rota de Bordèu 24430 Marsac/ L’Isla 05 53 08 76 50 - [email protected] http://novelum.ieo24.online.fr

IEO DROMA "DAUFINAT, PROVÈNÇA, TÈRRA D'OC" Ostal dels Servicis Publics Servici de la vida associativa 1, avenguda St Martin 26200 Monteleimar 04 75 46 86 52 [email protected] www.ieo-droma.org

IEO GARD 4, carrièra F. Pelloutier 30900 Nimes 04 66 76 19 09 - [email protected] www.ieo30.org

IEO GARONA NAUTA Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 05 61 11 24 87 - [email protected] www.ieo31.com

IEO GÈRS 2, plaça Puits de Mothe 32000 Aush 09 54 10 11 41 - [email protected]

IEO GIRONDA Ostau occitan 171, avenguda de la Palhèra 33600 Peçac 05 56 36 30 27 - [email protected] ostau.occitan.online.fr

IEO ERAU 14, avenguda Estienne d'Orves BP 60011 34501 Besièrs cedex 04 67 31 18 91 - [email protected]

IEO GASCON LANAS En cò de Miquèu Baris 313, alèa de las Alaudas Partiment Sent-Robèrt 40440 Ondres 06 09 62 52 99 - [email protected]

IEO LÉGER NAUT "L'AURA" Centre Pèire Cardenal Charrièra Jules Vallès 43000 Lo Puèi de Velai 04 71 06 17 42 - [email protected]

IEO ÒLT Espaci Clément Marot Plaça Bessières 46000 Caurs 05 65 24 62 82 - [email protected]

IEO ÒUT E GARONA "ESCÒLA OCCITANA D’ESTIU" 16, carrièra pujòls 47300 Vilanuèva d’Òlt 05 53 41 32 43 - [email protected]

IEO PUÈI DE DOMA Centre J. Richepin salle B12 21, carrièra Richepin 63000 Clarmont d'Auvèrnhe 06 08 21 45 55 - [email protected]

IEO HAUTAS PIRENÈAS "NOSAUTS DE BIGÒRRA" Ostal de comuna 65350 Bouilh-Péreuilh 05 62 93 04 65 - [email protected] www.ieo65.com

IEO PARÍS En cò d'Alexis Quentin 31, carrièra Vandrezanne 75013 París [email protected]

IEO TARN 3, carrièra de la Torque BP 14 81120 Realmont 05 63 79 06 67 - [email protected] www.ieo-tarn.org

IEO TARN E GARONA "ANTONIN PERBÒSC" 307, avenguda de Montech 82000 Montalban 05 63 03 48 70 [email protected]

IEO VAR "PROVÈNÇA TÈRRA D’ÒC" En cò de J. G. Babois - Plaça deis infèrns 83790 Pinhans 04 94 33 22 51 - [email protected] http://textoc.hostzi.com/ieo83.html

IEO VAUCLUSA 26, carrièra dels Tinturièrs 84000 Avinhon 04 90 67 16 90 - [email protected]

IEO VINHANA Madame Christiane Carron Résidence du Petit Breuil 37, rue de la Vallée 86000 Poitiers [email protected]

ASSOCIACIONS AFILIADAS

OFICI PER L'OCCITAN Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa

05 34 44 97 11 - [email protected]

www.occitan-oc.org

Page 24: Anem Occitans - 141

Imatges de l’Estivada 2012