Itziar Gorriti

Aitziber Galletebeitia

2

AURKIBIDEA

1. Sarrera: Informazio teknikoa eta sinopsia

2. Kate Proportzionala

3. Egitura Analisia

3.1. Maila axiologikoa: Lauki semiotikoa

3.2. Maila narratiboa: Eredu aktantziala, paradigmatikoa

3.3. Maila figuratiboa: Motiboa

3

1. SARRERA: INFORMAZIO TEKNIKOA

Titulua: American Beauty

Zuzendaria: Sam Mendes

Gidoia: Alan Ball

Produkzioa: Bruce Cohen – Dan Jinks

Urtea: 1999

Iraupena: 122 minutu

Herria: AEB

Musika: Thomas Newman

Argazkigintza: Conrad L.Hall

Muntaia: Tariq Anwar

Aktoreak: Kevin Spacey (Lester Burnham), Annette Bening (Carolyn

Burnham), Thora Birch (Jane Burnham), Wes Bentley (Ricky Fitts), Mena

Suvari (Ángela Hayes), Chris Cooper (Coronel Frank Fitts), Peter Gallagher

(Buddy Kane) eta Allison Janney (Barbara Fitts).

Generoa: Drama.

SINOPSIA

Lester Burnham AEBko herritar xume bat da, emakume elegante eta polit

batekin ezkondurik dago non alaba bat izango duten, Jane. Gizon hau lorategi

eder bat duen etxe zoragarri batean biziko da, kotxe bat izango du eta baita

bulego batean lanpostua ere. Hau da “behar den bezala” bizi da. Ordea, Lester

konturatzen da ez dela berak hautatu duen bizitza bizitzen ari. Horrenbestez,

egunerokotasunetik aldendu eta bere bizitza hankaz gora jarriko du.

4

2. KATE PROPORTZIONALA

Pelikula honetako gai nagusia itxurakeria da, itxurakeria eta norbera izatearen

arteko gatazka. Nolabait, pelikula guztian zehar ikus daiteke gatazka hau

pertsonen artean: protagonista dugun Lester eta bere emaztea den Carolynen

artean, beraien alaba Jane eta honen lagun Ángelaren artean… Horrez gain,

amodioa, askatasun pertsonala, auzokideekiko harremanak eta edertasuna

bezalako gaiak ere jorratzen dira.

Norbera izatea eta itxurakeria filmean zehar hainbat modutara ikus daitezke,

baina amaierarantz argi geldituko da jendearen aurrean erakutsi beharreko

aurpegiak zer garrantzi duen gizartean. Izan ere Carolynek eta Coronel Frank

Fittsek beraien itxurakeria horrekin jarraitzeko helburuz, Lester hiltzera abiatuko

dira, bera baita dakiena benetan bi hauek nolakoak diren izatez: hau da,

Coronela homosexuala dela eta bere emazteak amorantea daukala. Berak

bakarrik daki egia zein den eta horrenbestez beraien fatxada apurtzeko arrisku

bilakatuko da Lester.

Itxurakeria Vs. Norbera izatea

Arrakasta vs. Duintasuna

Berekoikeria vs. Elkartasuna

Tristezia vs. Poztasuna

Saldukeria vs. Leialtasuna

Egunerokotasuna vs. Bizipen berriak

Perfekzioa vs. Inperfekzioa

Agindua vs. Obedientzia

Itxurakeria Vs. Norbera izatea

Mendebaldeko gizateriak itxura onari eta arrakasta ekonomikoari garrantzi

izugarri ematen dio. Berdin izango zaie beraien erlazioak hondatzea edo

beraien semeak etxetik botatzea, bide horretatik beraien itxura idilikoa

mantentzen jarraitzen badute.

Bi arrakasta mota daudela nabaria da; barne arrakasta eta kanpo arrakasta.

Lehenengoak bere buruarekin zoriontsu izatearekin izango du lotura.

5

Bigarrenak berriz, kanpokoek pentsatzen dutenaren edo kanpokoek

beraiengandik pentsatzen dutenaren arabera izango dira zoriontsu pertsonaiak.

Kanpo arrakasta hori lortu nahi dutenak itxurakeria erabili beharko dute.

Jendearen iritziari garrantzi handia emango die bai Carolyn-ek, Ángela-k,

Coronel Frank Fitts-ek zein Buddy Kane-ek. Honen adibideak garbiak dira:

Carolynek Buddyk esandako esaldia miresten du “si uno quiere ser exitoso

debe proyectar una imagen de éxito en todo momento” eta honen bidez

zoriontsu izango dela uste du. Ángelak dio “no hay nada peor que ser vulgar”

bere edertasuna goraipatzeko, eta

azkenik Coronel Frank Fittsek ordena

eta diziplina eskatzen ditu bere

homosexualitate hori ezkutatzeko.

Horrez gain, esan beharra dago, eszena batzuetan ikus daitekeela Ángela zein

Carolyn ispilura begira, itxura ona mantentzeko asmoz. Hasiera batetan, Jane

ere itxurakeriaren aldean aurkituko da, bularrak operatu nahi baititu irudi ona

emateko. Baina denborarekin, bere iritzia aldatu egingo da, bere aitanarekin

batera.

Beste aldean, norbera izatearen eta barne arrakastaren aldean, Ricky aurkitzen

da hasieratik. Gerora, Ricky eta Jane ezagutzen direnean, neska bando

honetara pasatuko da. Berdin izango zaio bularrak ez operatzea, jada gustura

sentituko baita bere mutil lagunarekin. Hauek nahiago dute norbere buruarekin

gustura aurkitu, besteen iritzia axola gabe.

Lehentxeago esan bezala, Jane eta Lester itxurakeriaren aldean egongo dira

hasiera batetan, baina behin beraien auzokide Ricky ezagutzen dutela, beraien

pentsamendua aldatu egingo dira eta

beste ikuspegi bat izango dute.

Lesterrek bere emaztearen ekitaldian

Ricky ezagutzen duenean

(33.minutuan), bere ideiak aldatu

egingo dira, bere heroi pertsonal bihurtuko da auzokide gaztea. Berari esker

nahi duena egiten hasiko da, bere emaztearen iritzia axola gabe; hala nola,

6

bere lana utziko du, auto berri bat erosiko du, erretzen hasiko da…

Nerabezarora itzuliko da.

Norbera izatearen eta itxurakeriaren arteko ezberdintasuna nabaria da:

esaterako pelikula hasieran Carolynek bere alaba Janeri galdetzen dionean,

”¿tratas de parecer un adefesio?”, edo Ángelak Ricky eta Janeri zoratuta

daudela esaten dienean, “Acabareis viviendo en una caja en la calle”.

Arrakasta Vs. Duintasuna

Pertsonaiak bi multzotan banaturik daude; alde batetik arrakasta lortu nahi

dutenak, eta bestetik, duinak direnak.

Arrakastaren aldean Carolyn, Ángela, Coronel Frank Fitts eta eraikuntza

enpresako Buddy Kane aurkitzen dira.

Laurak daude sexualki erreprimituak,

beste jendearen iritziekin itsutuak,

neurotikoak, ordena gustatzen zaie,

diziplina (honen adibide Fitts jauna),

lau hauetako nagusiei armak gustatzen zaizkie eta hauen erabilpena, arrakasta

ekonomikoa lortu nahi dute.

Beste bandoan, aldiz, Lester, bere alaba Jane eta honen mutil laguna den

Ricky aurkitzen dira. Hauek alde ona irudikatzen dute nolabait, beraiek baitira

nahi dutena egiten dutenak, besteen iritzia axola gabe, inkonformistak, droga

kontsumitzen dute, inguratzen dieten edertasuna preziatzen dute. Hauek ordea

filmaren amaieran lortuko dute duintasun hau, arazoei aurre eginez.

Gatazka honen bitartez ikus daiteke duela urte batzuetako hippy eta faxisten

pentsamoldea, arrakasta lortu nahi dutenak alde batetik eta duinak direnak

bestetik, hau da, giza natura errespetatzen dutenak.

Berekoikeria Vs. Elkartasuna

Berekoikerian eta besteengan pentsatzen dutenen artean ere multzo

ezberdinak egongo dira. Alde batetik, Angela, Carolyn, Buddy eta Coronel

Frank Fitts daude, berekoiak direnak. Bestetik Lester bien arteko gatazka

izango duena eta azkenik Ricky eta Jane.

7

65. minutuan azaltzen dio Carolynek bere

alabari, bakoitzak norbere buruarekin soilik

pentsa behar duela, beste inorekin ez.

Nahiago du bere buruarekin soilik pentsatu,

besteekin ez delako fio.

Buddyri dagokionez ere, bere burua soilik axola zaio. Ez dio garrantzia handirik

ematen bere neska lagunak esaten dionari, hau da, bere lanari denbora gehiegi

eskaintzen diola. Nolabait berdin zaio beraien arteko harremana puskatzea.

Horrez gain, Carolyn eta bera amorante bihurtzen direnean eta Lesterrek

harrapatzen dienean, berarentzat egokiena denbora tarte batean Carolynekin

ez egotea izango litzateke. Horregatik berarengandik urruntzen da, arazo guztia

berari utziz.

Coronelak ere, nahiz eta bere semeari ordena eta diziplina behar dituela

erakutsi, nahiz eta bere semearen heziketa axola zaiola erakutsi, ez da horrela.

Izan ere, berak nahi duen bakarra bere homosexualitatea ezkutatzea da,

sentimendu horiek erreprimitzea. Bere buruarekin soilik pentsatzen du, berak

aginduak eman ditzake baina berari ezin zaizkio aginduak eman eta gainera

inor ezin da sartu bere armairuan.

Aldiz, Janeri eta Rickyri nolabait beraien ingurukoak nola dauden axola zaie.

Ricky da besteengandik arduratzen den pertsona bakarranetakoa; Lesterrekin

dagoenean ekitaldian laguntzen saiatuko da, bere amarekin ere arduratzen da

eta baita Janerekin ere. Gainera, filmaren amaieran etxetik alde egiten duenean

amari aita zaintzeko esango dio. Janeri dagokionez, eskolan daudela etxera

joateko orduan Rickyri beraiekin autoz joateko gonbita egiten dio. Amaieran

Jane bere estetika operazioa uzteko prest egongo da Rickyrekin alde egiteko

Lesterrek bien arteko nahasketa bat izango du. Pelikula hasieran Lesterrek

Janeri barkamena eskatzen dio ez hurbil egoteagatik azken asteetan. Horrez

gain, Lesterrek esaten du, berak galdetuko ziola bere alabari nola aurkitzen

den, baina ez diola gezurrik esan nahi. Alde honetatik ikus dezakegu

8

protagonistari besteak axola zaizkiola, ordea gazteria errebeldean sartzen

denean errespontsabilitateak galdu nahi ditu, egoistaki jokatzen hasiko da.

Amaieran ordea egoismoa alde batera utziko du, Ángelaren benetako sekretua

estalgabetu eta gero, galdetu egiten dio ea bere alaba zoriontsu den. Nahiz eta

beraien harremana ez izan oso ona, asko ardura zaio bere alaba nola aurkitzen

den.

Tristezia Vs. Poztasuna

Amets Amerikarrak dioen bezala, pozik bizi al izateko perfekzio hori erakutsi

behar da: etxe handi edo txalet bat eduki behar da, lanpostu egoki bat, auto

handi eta familiar bat eta familia tradizionala.

Film hasieratik ikus daiteke perfekzio

hori: Carolyn loreak zaintzen bere

lorategian, Lester etxe perfektuan

harrapatuta ikusten delarik, etxearen

barruan iluntasunean, amets

amerikarraren gatibu.

Lehenengo minutuetatik argi gelditzen da protagonista zein bere emaztea ez

direla pozik bizi. Horregatik 3.minutuan protagonistak zera esaten du:

- Lester: Dios, solo con verla me agoto. No siempre era asi. Antes era feliz.

Eramos felices.

Minutu gutxira, beste hau esaten du:

- Lester: Tanto mi mujer como mi hija piensan que soy un gran perdedor. Y

tienen razón. He perdido algo. No estoy muy seguro de lo que es pero se

que no siempre me e sentido tan apatico. Pero saben una cosa, nunca es

demasiado tarde para recuperarse.

Argi azaltzen zaigu protagonista ez dela pozik bizi, zerbait falta zaiola eta

horregatik dela galtzaile bat. Baina hala ere, argi uzten du inoiz ez dela berandu

galdutako hori berreskuratzeko. Horregatik, protagonistak bizipoz hori lortzeko

borrokatuko du.

Protagonistaz gain, bere emaztea zein bere alaba ere triste bizi dira. Goiko

puntuetan azaldu bezala, hainbat kasutan ikus daiteke hau: bere gorputzarekin

9

ez dagoelako gustura, lanean ez daukalako arrakastarik, sexual erreprimituta

dagoelako, etab.

Coronel Frank Fitssi dagokionez ere, triste bizi da. Ez dio inori esan nahi

mutilak gustatzen zaizkiola, beraz sekretu hori bizi guztian gorde beharko du

eta horrek ez dio usten pozik bizitzen, ezin baitu egin nahi duen guztia. Bere

sentimenduak ongi gordetzeko barrera bezalako bat sortuko du, ordena eta

diziplina ezarriz bere semeari.

Coronelaren semea aldiz, pozik bizi da. Bizitzaren alde ederrekin ohartzen den

bakarra da, eta honetaz gogoratzeko plastikozko poltsaren bideoa ikusten du.

Bideo hau, hain justu 59.minutuan azaltzen da, Rickyk bere neska lagun Janeri

erakutsiko dio. Grabaturiko lan horretan ikus daiteke kolore gorria berriz ere

nagusi dela, bizitzaren bizitasun hori aditzera emateko. Orduantxe ohartuko da

Jane ere zer nolako garrantzitsua den bizitzaren gauza ederretan ohartzea.

Saldukeria Vs. Leialtasuna

Kasu honetan, alde batetik lanaren egoera dago eta bestetik adiskidetasuna.

Lanari dagokionez, Carolynen egin beharra etxeak saltzea den heinean, kosta

ala kosta, etxeak saltzen ahaleginduko da. Bere leloa gainera “si uno quiere ser

exitoso debe proyectar una imagen de éxito en todo momento” izango da, bere

amorante Buddyk erakutsi dion bezala.

Lester aldiz, bere laneko mandatu bat izango da, eta obeditu egin beharko du.

Horregatik, bere nagusiaren bulegoko lehen eszenetan, nagusiarekiko urrun

aurkituko da, buruak baitauka boterea

eta ez Lesterrek. Berriz, bigarren aldiz

joango denean, jada erabakia hartuta

edukiko du. Argi izango du lan hori utzi

nahi duela, ez baitu nahi izan esklabo bat, berak egindako lanarekin nagusiak

emagalduetan dirua gastatzeko. Horregatik kasu honetan nagusiarekiko hurbil

azaltzen da, berak izango baitu boterea.

10

Adiskidetasunari dagokionez, Jane eta Ángelaren kasuan ikus daiteke

saldukeria eta leialtasunaren arteko borroka hau. Izan ere, dramaren amaieran,

bi neskatoak haserretzen direnean, Ángelak Janeri esango dio bere laguna dela

eta ez joateko Rickyrekin kanpora. Mutikoak aldiz esango dio ez dela Janen

laguna, erabili egiten diola bera hobeto sentitzeko, autoestima igotzeko.

Laburbilduz, Ángelari bere burua soilik ardura zaio, Jane eta Rickyri aldiz,

besteei zer gertatzen zaien axola die.

Egunerokotasuna Vs. Bizipen berriak

Egunerokotasunean oinarrituriko bizitza daramate nolabait pertsonai guztiek.

Horren adibide nagusia Lesterren hasierako deskribapen hori da, nola azaltzen

duen bere eguneroko bizitza, nola bizi den eta zein den bere eguneko momentu

zoriontsuena. Burnham familiaren egunerokotasuna, esnatu, lanera edo

eskolara joan eta etxera bueltatzean

datza. Pertsonai gehienak nazkatuta

daude bizimodu honetaz, horregatik,

bizipen berriak aurkitzen saiatuko dira.

Esaterako: Jane eskolatik etxera

Ángelarekin autoan joan beharrean,

Rickyrekin joango da oinez nahiz eta distantzia izugarria egon; Carolynek

metodo berri bat aurkituko du bere estres guztia alde batera uzteko, sexu

harremanak mantenduz bere amorantearekin eta tirokatzeko leku berezi

batetan tirokatuz; Lesterrek aldiz, bere lana utziko du eta erantzukizun

gutxiagoko lanpostu bat hartuko du. Gainera, kirola egiten hasiko da egunero

eta erre egingo du.

Perfekzioa Vs. Inperfekzioa

Perfekzioaren aldean aurkituko dira Carolyn, Ángela eta Coronela, izan ere,

hauek gizarteak ezarritako

perfekzioaren parte dira: Carolynek

arrakasta profesionala izan nahi du,

Ángelak modeloa eta Coronelak gizon

zuzen eta tradizional bat, bere

homosexualitatea ezkutatuz.

11

Beste aldean, inperfekzioaren bandoan, Jane, Lester eta Ricky aurkitzen dira.

Hauei berdin zaie perfektuak ez izatea. Honen adibidea, argi eta garbi ikus

daiteke 98. minutuan, Janek Ángelari zera esaten dionean:

- Jane: Siempre estaremos pirados y nunca seremos como los demas. Y tú

nunca estaras pirado porque eres doña perfecta!

Carolynentzat perfekzioa ekonomikoki arrakasta edukitzean zein fisikoki, bai

bera zein etxea, ongi mantentzean datza. Horregatik tematuko da etxe bat

saltzen, makilatu egingo da eta ispilura begiratuko bere itxura mantentzeko,

lorategiko loreak ongi zainduko ditu ez usteltzeko, ongi jantziko da, etxea beti

ordenaturik edukiko du… Esaterako, 72.minutuan nahiago izango du perfekzio

hori, hau da, nahiago izango du bere Italiako sofa ez zikintzea bere

senarrarekin gustura egon baino.

Koronelak ere berdin, nahiago du bere emazte zein semearekin gaizki egon

homosexuala dela onartzea baino. Bere ustetan lotsagarria baita

homosexualitate hori erakustea, gaizki ikusten du, horregatik ezkutatzen du

bere sentimendu hori.

- Koronela: Porque los maricones tienen que pasarnoslo por delante de la

cara. Como pueden ser tan desavergonzados.

- Ricky: De eso se trata papa. No creen que alla de que avergonzarse.

- Koronela: Pues si lo hay.

Agindua Vs. Obedientzia

Film honetako pertsonaiak bi taldetan banaturik egongo dira. Batzuek aginduak

emango dituzte, Carolyn, Koronelak eta Angelak. Bestalde Lester, Ricky eta

Janek aurrez izendaturiko pertsonaien

aginduak bete beharko dituzte. Diziplina

eta ordenak indar nabaria izango dute,

esaterako Janek bere aitaren aldetik

diziplina gehiago nahiko du. Agindu eta

obedientziaren adibide garbiena Ricky eta

bere aita izango dira, non, Rickyk Koronelaren aginduak betetzen ez dituenean

jipoia jasoko duen.

12

Hala ere, salbuespen bat ikusiko dugu filmaren erdialdean non Lesterrek bere

emazteari eta alabari esparragoak pasatzeko aginduko die baina hauek ez dute

obedituko.

3. EGITURA ANALISIA

3.1. Maila Axiologikoa: Lauki semiotikoa

Esanahiaren ibilbidea zein den azaltzeko erabiltzen da lauki semiotikoa, ardatz

semantikoa deiturikoa ere.

Kontuan harturik gai nagusia itxurakeria dela, honela osatuko genuke gure

ustez lauki semiotikoa:

Dirudiena Dena

Dirudiena Dena

Ez dena Ez dirudiena

Dirudiena Itxura

Film honen gai nagusia

itxurakeria izango da, nolabait

guztiak izango dira itxurakeria

honen gatibu. Pertsonaiek

gizartean ezarrita dauden

“legeak” beteko dituzte nolabait,

hau da, lorategia duten etxean

biziko dira beraien familiekin,

gazteak etorkizunean lan on bat edukitzeko eskolara joango dira eta nagusiak

berriz maila ertain-altuko lanpostuak izango dituzte. Gizartearen begietatik

ikusiz AEBko beste norbanako bat izango dira guztiak. Ordea pertsonaia hauen

Beste bat

Itxura Norbera

Errealitatea

13

egunerokotasuna zoriontsu izatetik urrun egongo da, Carolynek Lesterri esaten

dion moduan:

-Carolyn: Aparenta ser feliz

-Lester: Soy muy feliz cariño

-Carolyn: No, no lo eres

Ez dena Beste bat

Esan bezala, film honen pertsonaiak AEBko beste herritar xume batzuk izango

dira, ordea nolabait pertsonai horiek ez dira beraiek hautaturiko bizitzak egiten

ari, gizarteak “inposaturikoak” baizik. Lesterrek aukeratu ez duen bizitza bizi

izan duela konturatzean hasten da, etsipena eta esklabutzan oinarrituriko

bizitza. Horrela, bere bizitzaren norabidea zuzentzeko egiten dituen ahaleginak

erakusten dizkigu zati honetan. Bere bizitza sortzeko ardura bere gain hartzen

hasiko da.

Bertan Lester 20 urteko gazte batetan bilakatuko da. Marihuana erreko du eta

Ángelaren atzetik itsu itsuan ibiliko da. Hori Janek esaten duen esaldi batean

garbi ikus dezakegu, “Yo necesito un padre ejemplar., no un niñato capullo que

moja los canzoncillos cuando traigo una amiga del colegio”. Horrenbestez,

giharrak sendotzeari ekingo dio Ángela txunditzeko helburuz.

Honez gain, Rickyren baitan ere ezaugarri hau garbi ikus daiteke, hau da, beste

pertsonai bat izatean. Berak aitari analizatzeko eman beharreko txiza beste

pertsona batena izango da eta ez berea.

Ez dirudiena Errealitatea

Lesterrek bere inguruko errealitatearekin topo egingo du. Bere emazteak

adarrak jartzen dizkiola ikusiko du, Buddy eta Carolynek harreman sexualak

dituztela. Bere bizilagun Koronela homosexuala dela ohartzen da, garajean

dagoela honek musukatu egingo baitio. Gainera, itsu itsuan atzetik egon den

Ángela birjina dela konturatzen da, oraindik haur bat dela neskatila.

14

Dena Norbera

Azkenik bakoitza nor den ikusiko dugu. Batzuk proiektatu nahi duten irudi hori

ez apurtzeko gai diren guztia egingo dute, pertsona bat hiltzera arte. Aldiz

besteak beraien begietatik ikusten den zoriontasuna lortzeko egin beharrekoa

egingo dute. Azken honen adibide Jane izango da, bere estetikarako aurrez

gordetako dirua hartzeko prest egongo da bertatik alde egiteko.

Lesterrek filmaren amaieran azken biraketa bat emango du bere baitan. Berak

zer nahi duen jakingo du. Hau da, bere familia maite duela eta hauek egiten

dutela bera zoriontsu.

3.2 Maila Narratiboa: Eredu aktantziala, paradigmatikoa

Guztiak izango dira itxuraren gatibu baina desberdin. Lehen esan bezala, bi

talde nagusitan banatzen dira bertako pertsonaiak. Bata kanpo arrakastan

oinarrituko direnak, hau da, irudikatzen duten aurpegian, eta besteak barne

arrakastan, beraiek ezarritako oinarrietan erabakiak hartuko dituztenak

amaieran.

Barne arrakasta

Pertsonaia hauek gizarteak ezarritako estereotipoekin apurtuko dute. Horrela,

beraiek erabakiko dute norberaren zoriontasunak zein ezaugarri izan behar

dituen eta hauek betetzen ahaleginduko dira. Honela, filmaren hasieran

pertsonaia hauek besteek esandakoa beteko dute ordea filmaren amaieran ez.

Horren adibide da Lesterrek bere emazteari Buddyrekin harrapatzen duenean

esango diona: “tú no vas a volver a darme ordenes, nunca jamas”.

Lester

Lester Ángela Lester

Carolyn, Jane Lester

15

Lester protagonista nagusia da, bere bizitzak izaten ditu aldaketa gehien.

Filmaren hasieran egunerokotasuneko errutinan bizi den gizon etsia izango da,

esklabo bat. Ordea bere bizitza hankaz gora jarriko du eta bere erabakien gidari

izango da. Aldaketa hau Ángelaren, bere alabaren lagunaren ondotik etorriko

da. Ángela Lesterren helburu nagusi bilakatuko da. Nolabait Lester berriz ere

nerabezarora itzuliko da. Bertan Ricky bizilagunak lagunduko dio marihuana

lortzen, garai errebeldera itzuliz. Aldiz, bere alaba Jane izango da oztopo

nagusiena, izan ere, Janek Ángelari bere aitarekin harreman sexualik ez

izateko eskatuko dio.

Lesterrek Ángela gustuko

duen unetik aldaketa bat

ematen da bere baitan,

ordea, aldaketa honetan

itxurak ere bere presentzia

izango du. Izan ere, Ángela

lortzeko bere kanpo itxura

aldatu beharko du, giharrak

sendotu beharko ditu.

Lester Familia berreskuratu Burnham familia

Carolyn, Jane, Lester, Ricky, Angela Lester

Lester filmean zehar ikus dezakegu argazkiei begira, iraganera itzuli nahiko du

non bere alabaren lagun zen eta Carolyn maitale zen eta ez esklabu. Carolyn

bere emaztea eta Jane alaba izango dira Lesterrek izango dituen oztopo

nagusiak. Carolynek emango dizkio buruhauste gehien, erotu egingo du. Bere

zoriontasuna filmean zehar nerabezarora itzultzean dagoela pentsatuko du

protagonistak, drogetan eta Ángelarekin egotean hain zuzen ere. Ordea

filmaren amaieran beste aldaketa bat egongo da Lesterren baitan eta bertan

ikusiko dugu berak nahi duena bere familia berreskuratzea dela.

16

Ángelarekin azken

momentuan harreman

sexualak ez du izango,

eta Ángelak honi ea

ondo dagoen galdetzen

dio. Lesterrek ezezkoa

esan beharrean oso

ondo dagoela erantzuten

dio. Bere alaba zoriontsu dela jakingo du, maiteminduta dagoela. Horrela,

Lester irriabartsu iraganeko argazki bati begira hilko da.

Ricky

Ricky Jane Ricky,Jane,Koronela

Koronela, bere ama, Ángela Ricky

Rickyk edertasuna ez du gauzen kanpo itxuran ikusiko. Berak lehen

momentutik edertasuna ez du fatxadan oinarrituko. Honek bideo kameraren

bidez jasoko ditu irudi guztiak, horrela berriz ere kanpo itxurari garrantzia

ematen zaie, baina beste modu batean. Izan ere, bere irudietan beste

errealitate bat aurkeztuko da, esaterako bere aitak emango dion jipoia.

Koronelaren menpe egongo da Ricky , diziplina gogorra ezarriko dio gazteari

eta amak ez du aita geldiaraziko.

Ricky gaztearen helburua Jane bizilaguna izango da. Eta hau lortzeko Ángela

izango da gehien gogaituko dion pertsona. Horrela filmaren amaieran aitari

aurre egingo dio esanaz gizon zahar triste bat dela eta Jane-ri New Yorkera

joateko proposamena egingo dio.

Aipatu beharra dago ere Rickyk Jane lortuko balu aitarentzat ere onuragarria

izango dela. Izan ere, aitak ez du nahi bere familiako kide bat bera ere

homosexuala izaterik.

17

Jane

Jane Ricky Jane, Ricky

Carolyn, Lester eta Ángela Jane

Janen helburu Ricky bilakatuko da. Ordea aldi berean familia normal bat izan

nahiko du. Bere gurasoen arreta gehiago behar du, “me gustaría ser la mitad de

importante para él que ella”. Jane ere nolabait itxuraren menpe da, hori ikus

daiteke amak esker txarrekoa eta mimatua deitzen dion unean. Amaieran ordea

ez da horrela izango, aurrez operazio estetikorako zeukan dirua uzteko prest

dago Rickyrekin alde egiteko bertatik. Gainera Ángelari hitz esanguratsu

batzuk esango dizkio “siempre estaremos pirados y nunca seremos como los

demas”.

Kanpo arrakasta

Pertsonaia hauek gizartean irudikatu beharreko fatxada idilikoa erakusten

ahaleginduko dira. Familia tradizionala, lan postu on bat eta etxe bat izango dira

elementu nagusi. Horrela pertsonaia hauek beraiek proiektatu nahi duten irudia

ez apurtzearren edozer egiteko gai izango dira. Gainera, pertsonaia hauen

beste berezitasuna besteei aginduak ematea izango da zer egin behar duten

esanaz.

Carolyn

Carolyn arrakasta profesionala Carolyn

Lester, Jane , Buddy Carolyn Kaseteak

Carolynek berak filmean zehar hainbat aldiz errepikatuko duen bezala bere

helburua arrakasta lortzea izango da, “Para tener exito siempre hay que

proyectar una imagen de éxito en todo momento”. Arrakasta hori besteen

begietatik sortuko da. Lester izango da Carolynek edukiko duen oztopo

nagusia, izan ere, familia zoriontsua direla irudikatzeko bere laguntza beharko

18

du eta baita Jane bere alabarena. Bide horretan laguntzaile nagusi bat izango

du auto-laguntzarako kaseteak. Buddy ere laguntzaile bezala ikus dezakegu

hasiera batean, izan ere, ideia berdinak dituzte eta beraien bizipenak elkar

banatzen dituzte. Ordea Buddy

bukaeran oztopo handi bilakatuko

da, berarekin harreman sexualak

izaten baititu eta Lesterrek honen

berri izango du. Bere irudia

apurtzeko errudun bilakatuko da.

Filmaren amaieran ikusiko dugu

Carolyn zer egiteko gai den. Autoaren barruan bere kaseteak entzuten ikusiko

dugu non entzuten den: “seras una victima si quieres serlo, todos tememos

poder”. Horrela, bertan ikusleari pentsatzera bultzatzen dio Lester hilko duela.

Ángela

Ángela Modelo izan Ángela

Ricky eta Jane Angela Lester

Ángelak helburu bat baino gehiago beldur bat izango du, trauskila edo arrunta

izatea, “no hay nada peor que ser vulgar”. Horrela, bere aburuz jende

ezezagunak berekin sexu harremanak izan nahi baditu modelo izatera iritsi

daiteke eta ekidin dezake arrunt izatea. Horrela, Lesterrek bere autoestima

hobetzen lagunduko dio. Ángelak hasieratik Jane etsai bezala ikusiko du, izan

ere, arraroa baita eta honi gustatzen zaiola ikusten du. Horrek lagunik gabe

geratzeko arriskua dakar Ángelarentzat eta azkenik hau bete egingo da. Jane

eta Rickyk alde egingo dute honi bakarrik utziz.

Koronela

Koronela Gay sentimenduak ekidin Koronela

Ricky, Lester, bizilagunak Koronela

19

Koronela pertsona tradizional moduan ikusiko dugu. Filmean pertsona

homosexualei dion gorrotoa azpimarratuko da, “porque los maricones nos

tienen que pasar todo por la cara, ¿como pueden ser tan desvergonzados?”.

Honek gay diren guztiei bizkarra emango dio, hasieran bizilagunei eta ondoren

Lester eta bere semeari. Filmaren amaieran ordea biraketa handi bat egongo

da, izan ere, Koronelak Lester musukatuko du baina honek bera ez dela

homosexuala esango dio. Beraz, Koronelak Lester erailko du jendeak jakin ez

dezan bera homosexuala dela.

3.2. Maila Figuratiboa: Motiboa

Aurrez azaldu bezala film hau itxurakerian inguruan oinarriturik dago. Horrela

gai honekin loturik hainbat motibo ikusi daitezke non kanpo irudiak edo fatxadak

izango duen garrantzia.

Arrosa (American Beauty)

Drama honetan elementu honek izugarrizko garrantzia dauka. Pelikularen

hainbat eszenatan ikus daiteke, eta horrez gain, filmaren portadan ere.

Portadari dagokionez, emakume baten zilborra ikus dezakegu eta nola esku

batekin arrosa berezi hau sostengatzen duen. Zilborraren bidez transmititu nahi

dena pertsonaien egozentrismoa izango da, nola beraien buruekin soilik

pentsatzen duten, buruan daukaten perfekzio hori bilatzeko eta beste guztien

oniritzia edukitzeko. Aldiz, eskuetan daukan arrosari erreparatzen badiogu, argi

ikus daiteke lora horrek ez daukala arantzarik, ederregia dela. Izan ere,

American Beauty izeneko arrosa hau artifiziala da, gizakiak sortua: ez dauka

arantzarik, ez da usteltzen, usainik ere ez dauka. Motibo honen bidez dramaren

gaia erakutsi nahi izan da, hau da, Ameriketako Estatu Batuarren edertasun

faltsua, itxurakeria den

edertasun hori. Horrez gain,

kartelean “…look closer” hitzak

irakur ditzakegu, baina honetaz

geroxeago hitz egingo dugu.

20

Pelikularen hasieratik ikus daiteke hauen presentzia, hain justu Carolyn bere

etxeko lorategian dagoenena lora hauek ureztatzen eta auzokidea etortzen

zaionean.

- Carolyn: Buenos días, Jim.

- Jim: Buenos días, Carolyn.

- Carolyn: ¡Qué corbata tan linda! ¡Qué color!

- Jim: Mucho más lindas son tus rosas. ¿Cómo consigues que florezcan de

ese modo?

- Carolyn: Verás, el secreto es cáscaras de huevo y agua.

Lorategiaz gain, etxe barruan ere lora hauen presentzia aurki daiteke;

sukaldean, egongelako mahaitxoan,

jatorduak egiten diren mahaiaren

gainean esaterako. Azken honek

garrantzi gehiago dauka, izan ere,

gela horrek oso kolore motelak

dauzka, pastel kolorekoak bezala, eta mahai gaineko arrosa horiek monotonia

hori hausten dute. Horrez gain, Carolynek saldu behar duen etxean ere arrosak

jartzen ditu mahaiaren gainean.

Aipatzekoa da ere pelikularen erdialdean, Carolynek arrosadun blusa koloretsu

bat daramala, hain justu, Lesterrek platera puskatzen duen eszena horretan.

Esan beharra dago ere, eszena horretan jangelako mahaiaren gainean ez

dagoela lorerik.

Filmaren beste ezaugarri nagusietako bat, protagonistak bere alabaren lagun

Ángelarekin edukiko duen ametsak dira. Errealitatetik ihes egiteko amets egiten

du, edota bere auzokidea den Rickyren droga kontsumitu.

Argi ikusten da zer den ametsa eta zein errealitatea erabiltzen den

argiztapenagatik edota musika bereziagatik. Izan ere, hau gertatzen den

bakoitzean argi izpiak bezala agertuko dira eta musika berezi bat hasiko da

kasu bakoitzean. Baina horrez gain, ametsetan dabilela jakingo dugu, amesten

duen guztietan American Beauty lorearen petaloak azaltzen baitira.

21

Lehenengo kasua 15.minutu inguruan ematen da, Burnham gizon emazteak

bere alabaren ikuskizuna ikustera doazenean. Bertan gure protagonista bere

alabaren lagun Ángelarekin itsutuko da, berari begira dagoela amets eginez,

horrela argiztapena zein musika aldatu egingo dira amets hori adierazteko.

Ángelak dantza zentsual bat egin ostean, jertsea irekitzen hasiko da eta honen

barnetik petalo gorriak aterako zaizkio.

Bigarren kasua segituan ematen da,

hain zuzen ere 18.minutuan. Lester

bere emaztearekin ohean dagoela,

petaloak erortzen hasiko zaizkio

sabaitik, berriz ere Ángelarekin

amesten hasi delako. Kasu honetan, neska gaztea biluzik ikus daiteke, baina

petaloek estaltzen diote gorputzeko parte batzuk.

- Lester: Resulta muy curioso, tengo la sensación de haber estado en

coma en veinte años. Y ahora estoy saliendo de él. Espectacular.

Kasu honetan ikus daiteke, jada protagonistak bere etsipen horretatik irteteko

asmoa daukala Ángelari esker.

Hirugarren aldiz amestuko du neskarekin 34.minutuan, hain justu etxeko

sukaldean dagoenean. Oraingo honetan berarekin musukatzen dela amesten

du, Lesterri ahotik petalo bat ateratzen zaion arte.

Azkenik, 41.minutuan azkeneko aldiz amestuko du Ángelarekin, kasu honetan

bere etxeko arrosaz beteriko bainuontzian. Baina bere emazteak ametsa

etengo dio.

Portada

Goian azaldu bezala, pelikula honen portadan zilbor bat eta arrosa berezi hori

antzeman daitezke. Baina horrez gain, “…look closer” hitzak ere irakur daiteke.

Bi hitz horiek euskarara pasatzen

baditugu, erreparatu edo arreta

jarri esan nahi du. Filmean bertan

ere hitz hauek aurki daitezke

protagonistaren bulegoan dagoen

orri batetan idatzirik.

22

Koloreak

Koloreek ere izugarrizko garrantzia

daukate, hain justu AEBetako hiru

koloreek: gorria, urdina eta zuriak. Hauen

presentzia nabaria da drama guztian

zehar. Adibidez: Burnham familiaren

etxeak hiru kolore hauek dauzka, horma

zuriak, leiho urdinak eta ate gorria;

pelikularen lehenengo minutuetan Lester

lanera doanean maleta irekitzen zaio eta

bertatik kolore hauetako orriak erortzen

zaizkio; protagonistaren bulegoan orri

zuriak aurki daitezke eta kolore gorri zein

urdineko guraizeak; etxeko janlekuan hormak zuriak dira, arrosa gorriak daude

eta mahaiaren mantela urdina da; egongelan daukaten argazkian ere Lester

zuriz jantzita ikus daiteke, Jane urdinezko eta Carolyn gorrizko.

75.minutuan argi ikus daitezke hiru

koloreak Rickyren logelan, hain justu

telebistaren ezkerreko aldean piztuta

dauden hiru kandeletan, txikitik

handira.

Hiru kolore horietako bati erreferentzia egin behar bazaio, kolore gorria da hori.

Kolore horrek bizitasuna esan nahi baitu, sexua, amodio, biolentzia…

Protagonistei hauxe falta zaie, bizitasuna. Agian horregatik kandela txikiena

gorria da, beste koloreekin alderatuz gutxiagotan agertzen baita.

Horregatik, Lester bizirik sentitzen

denean kirola egiten duenean bere

garajean, argiztapena gorria da. Kasu

hau zehatzago ikus daiteke

96.minutuan, Coronel Frank Lesterrengana joaten denean eta besarkatzen

dionean. Orduantxe nabaritzen da argiztapen gorria.

23

Kolore horiekin amets amerikarra irudikatu nahi da. Oinarri finko batzuk izango

dituena, lana, etxea eta familia. Horrela, gizartearen aurrean ezaugarri hauek

betetzen ahaleginduko dira.

Argazkiak

Argazkien presentzia ere nabaria da. Hainbat eszenatan ikus daiteke

Burnhamen etxea familiako koadro eta argazkiz betea dagoela arrosekin

batera. Batzuei berebiziko garrantzia ematen zaie, zehazki sukaldean dagoen

argazkiari. Argazki hauxe baita Lesterrek hil aurretik ikusiko duena. Pelikularen

hasieran zein amaieran ikus dezakegu hau; hasieran, 10. minutuan, Lesterrek

bere alabarekin hitz egiten duenean sukaldean xehetasun plano batekin

azalduko zaigu. Amaieran berriz, sukaldean, protagonistak hil aurretik eskuetan

hartuko du argazkia eta honen atzean arrosak ikusiko dira, itxurakeria eta

perfekzio hori atzean gelditu balira bezala. Argazki horretan ikusiko du gure

protagonistak une horretan pozik zela, bere emazte eta alabarekin batera.

Honegatik eta beste hausnarketa batzuengatik, hiltzerako orduan, pozik hilko

da.

Argazkiek bizitzaren une jakin bat irudi batean bilakatzen dute, ordea argazkien

antzean bizipen edo sentsazio batzuk gorderik izaten dituzte. Hau da ez dira

irudi hutsalak.

Musika

Pelikula askotan bezala, drama honetan ere musikak garrantzia berezia dauka.

Momentu bakoitzak bere musika eskatzen du, eta pelikula honetan ere hori

gertatzen da. Goian esan bezala, Lesterrek Ángelarekin amesten duen

bakoitzean musika ezberdin bat hasiko da hau aditzera emateko. Burnham

familiak bazkaldu zein afaltzen duenean ere musika entzun daiteke, hau da,

Carolyn jartzen duen musika, alabari zein gizonari gustatzen ez zaiena. Hala

24

eta guztiz ere, hau baino garrantzitsuago den kantu esanguratsu bat dago,

Thomas Newmanek sortua. Pelikulan zehar bi alditan entzungo da kantua:

lehenengo 59.minutuan, hain justu Jane eta Ricky plastikozko poltsaren bideo

ikusten ari direnean, mutilak bizitzaren edertasun hori erakusten dionean.

Horrez gain, pelikularen amaieran, 107.minutu inguruan ere, kantu hau entzun

daiteke. Kasu honetan ere, Jane eta Ricky batera daude, Lesterren gorpu hilari

begira, zerbait ederra izango balitz bezala, poltsaren kasuan bezala.

Protagonista zein beste edozein pertsonaiak erabaki bat hartzen duen

bakoitzean musika hasten da, Thomas Newtonen musika berezi hori: Lesterrek

forman jartzen erabakitzen duenean, Carolynek bere etxe bat saldu behar

duenean, protagonista korrika egiten hastea erabakitzen duenean, lana uztea

erabakitzen duenean…

Honez gain, ikus daiteke filmean agertzen den musika, soinu diegetikoa dela.

Hau da, entzuten dugun soinua badakigula nondik datorren. Esaterako,

Burnham familiak batera bazkaldu zein afaltzen duenean musika entzun

daiteke, hain justu Carolynek jartzen duena, izan ere bere alabak eta gizonak

gorroto dute, 7.minutuan azaltzen den bezala. Edota 19.minutuan Ángela eta

Jane autoan daudenean, argi gelditzen da entzuten den soinua kotxetik

datorrela, auto barruko planoetan musika altu entzuten delako eta kanpoko

planoetan baxuago. Baita ere 21.minutuan, bi gazteak telefonotik berbetan

daudenean, ikus daiteke musika Janen logaletik datorrela, bera agertzen den

planoetan musika altu entzuten baita eta Ángela azaltzen denetan baxuago.

Soinu diegetikoaren hainbat adibide aurki daitezke film honetan.

62.minutuan gertatzen dena ere oso esanguratsua da. Lehen esan bezala,

Burnham familiak bazkaldu zein afaltzen duenean musika entzun daiteke, baina

justu minutu horretako oso azpimarragarria da. Izan ere, protagonista eta bere

emaztea eztabaidan arituko dira musika alai eta lasai bat entzuten den

bitartean.

Beste kasu garrantzitsu bat da 98.minutukoa, Lester eta Ángela batzen diren

unea. Ángelak egongelan musika jarriko du (soinu diegetikoa berriz ere) eta

25

Lester bertara hurbilduko da. Arrosaren gaira bueltatuz, argi ikus daiteke bien

artean arrosa loreontzi bat dagoela. Bien arteko banatze hori arrosa hauek

egiten dute, baina askenean loreak planotik desagertzen dira eta bi pertsonaiak

batzen dira.

Ispiluak

Elementu hau ere nabaria da

drama honetan. Honekin adierazi

nahi izan dena pertsonaia

bakoitzak dituen bi aurpegiak

izan dira. Pertsonaia guztiak

ikustea dauzkagu ispiluaren

isladatik.

Ispiluei esker beraien kanpo itxura mantentzeko aukera dute. Tresna hau

baliagarri zaie besteen aurrean irudi on bat emateko orduan.

Kamera

Kamerak oro har kanpo itxura harrapatzeko tramankuluak dira. Edertasuna zein

trauskiltasuna jasoko da bertan irudi eta soinuaren bidez. Horrela Ricky izango

da filmean zehar ikus-entzunezko bideoak grabatuko dituena.

Bertan ez da itxurakerian oinarritutako edertasuna bakarrik jasoko. Pertsonaia

ezberdinak dituzten nahiak eta hauek errealitatean nolakoak diren erakutsiko

digu. Hala nola, Koronelaren nolakotasuna azaleratuko da bere semea jipoitzen

duen unean edota Lester giharrak sendotzen ikusiko dugu.

Honez gain, aipagarria da nola

Rickyrentzat bizitzaren edertasuna

islatzen duen bideoa plastikozko

poltsaren mugimendutan dagola eta ez

pertsonaiek erakusten duten irudian

nolanahi.

26

Euria

Euriak ere esanahi garrantzitsua dauka, beste edozein filmetan bezala.

Kontaketan zehar egun eguzkitsuak soilik ikus daitezke, baina dena hankaz

gora jartzen denean euria ikus dezakegu. Momentu horretan, Jane eta Ángela

haserre egongo dira, Carolyn bere autoan egongo da autolaguntzako kaseteak

entzuten erreflexionatzeko eta Coronelak semeari etxetik bidaliko dio.

Euria gatazka hori adierazteko erabiltzen du, guztiak 360graduko bira eman

duela erakusteko.

Makillajea

Bertan ikusten diren emakume guztiak makilaturik egongo dira: Carolyn, Ángela

eta Jane. Baina, pertsonaia bat ez da makilatuko, ,hain zuzen ere Koronelaren

emaztea. Emakume hau mundu honetatik at egongo da. Ez du bere

erosotasunean gizarteak ezartzen dituen arau horiek beteko. Hala ere, ez du

gizarte honen kontra egingo, isilik egongo da.

Ángela eta Carolynek beraien aurpegia makillajearen atzean ezkutatuko dute.

Ordea, Janek hasieran makillajea

erabiliko du, baina behin Ricky

ezagutzen duela eta bere baitan

aldaketa ematen hasten denean

pintatzeari utziko dio, maskara

kenduko du nolabait.