Alkoholismoaren diagnostikoaren garrantzia ... - UPV/EHU · Liburu honek UPV/EHUko Euskararen...

Liburu honek UPV/EHUko Euskararen Arloko Errektoreordetzaren dirulaguntza jaso du

Alkoholismoaren diagnostikoaren garrantzia,

alkoholak sor ditzakeen koadro klinikoak kontuan

izanda

Marta Arrasate Gil, Leire Erkoreka González, Virginia Guillén Cañas, Naiara Ozamiz

Etxebarria, Agurtzane Ortiz Jauregi

EUSKARAREN ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA

ISBN/ISSN: 978-84-9082-241-8


Alkoholismoaren diagnostikoaren garrantzia,

alkoholak sor ditzakeen koadro klinikoak

kontuan izanda

Testugile nagusia: Marta Arrasate Irakasle laguntzailea Psikiatria arloa. Neurozientziak saila Testugile laguntzaileak: Leire Erkoreka, Virginia Guillén, Naiara

Ozamiz, Agurtzane Ortiz

Euskarazko ikasmaterialgintza sustatzeko 2014ko deialdia

Aurrekariak

Alkoholismoari buruzko ikasmaterial hau, Medikuntzako hirugarren

mailako ikasleei zuzenduta dago, eta Drogamendekotasuna irakasgaiaren

barruan azaltzen da.


Gai honek garrantzi handia dauka; batez ere gizartean eta bereziki gure

ingurunean dakartzan arazoengatik. Horregatik, nabarmentasun handia

dauka. Ikasleek prest egon behar dute tratatuko dituzten gaixoak ondo

diagnostikatzeko eta tratamenduan jartzeko.

Ikasleek unibertsitateko ikasketa preklinikoetan ezagutza teorikoa landuko

dutenez, ikasgai honetako klase magistral batzuen ikuspegi klinikoa

berritasun bat da. Eta berritasun horri esker barneratuko dute ezagutza

ospitaleetan lan klinikoa egiten dutenean aplikatuko dute.

Euskarazko materialaren eskasia nabaria denez, euskarazko

ikasmaterialgintzarako deialdira jotzea derrigorrezkoa izan zaigu.

Horregatik deialdiaren antolatzaileei eskertu nahi genieke emandako

laguntza.

Euskadin 2010ean alkoholismoari buruz egin zen epidemiologia- ikerlan

bati esker badakigu helduen arteko alkoholaren kontsumoa jaitsi egin dela.

Zoritxarrez, gazteen artean kaleko kontsumoa mantendu egin da; gainera,

kontsumo hori beste toxiko batzuan kontsumoarekin eta arriskutsuak izan

daitezkeen jokaerekin lotuta dago.


Bestalde, alkoholaren arriskua beste ezein toxikorena baino gutxiago

hautematen da; norbanakoen %40k larritasun txikia bakarrik onartzen du,

batez ere gazteek.

Alkohola da, baita ere, hedapen sozial handiena daukan toxikoa: % 15,4k

egunero hartzen du (% 11k estatuan), eta % 18,6ak ia egunero

kontsumitzen duela onartzen du. Bi zenbatekoak batuta, (% 34) emaitza

handia da. Zenbakiek erakusten diguten bezala, Euskal Herriko eguneroko

kontsumoa estatukoa baino hedatuagoa dago.

Generoa kontuan hartuz, gizonek emakumeek baino hiru bider gehiago

edaten dute, eta kontsumoan hasteko adina urte bat eta erdi lehenagokoa da.

Kronologiari begira, % 57ek legezko adinera (18 urte) heldu baino

lehenago hartu dute alkohola; orobat, % 46,8k 16 urte baino gutxiago

duela. Badakigu kontsumoaren adina mantendu egin dela 2000az geroztik.

Poblazio orokorrean, % 21,5ek maiz edaten du, egunero edo ia egunero,

batez ere adin-tarte zaharrenetan.

Baina kontsumo gehiena asteburuetan egiten da, % 62,6 % 25,9ren aldean;

astean zehar egiten den kontsumoa helduen artekoa da. Asteburuetako

kontsumitzaileen artean% 37,7k ez du astean zehar alkoholik hartzen; horri

jai-giroko kontsumoa esaten zaio, eta guztiz hedatua dago gure gizartean.


Asteburuko kontsumo intentsiboa gazteek egiten dute. Eta gehiegizko

erabilera gero eta prebalentzia altuagoa dauka.

Gehiegizko edalea da 65-120 gr alkohol edaten duena, 800-1500 zz 10ºko

ardo edo horren baliokidea. Arriskuko edalea 120 gr baino gehiago edaten

duena, edo 1500zz 10º-ko ardo baino gehiago. Arriskuaren barruan, zenbait

arrisku-maila daude: txikia, astero 17 EUE (Edari Unitate Estandar) baino

gutxiago edaten denean gizonetan eta 11 emakumeetan; tartekoa, , 17-27

EUE gizonetan eta 11-16 EUE emakumeetan, eta, azkenez, handia, 28 EUE

edo gehiago gizonetan eta 17 EUE edo gehiago emakumeetan.

Intoxikazioak direla eta, populazio osoaren % 15 mozkortu egin da

noizbait, eta % 6,9 behin eta berriro. Mozkortzea arrisku-jokaera bat da.

Beste arrisku-jokaera guztiz garrantzitsu bat beste toxikoren bat hartzea

litzateke; gazteen artean: kokaina, anfetaminak-estasia, LSD. Baita ere

legearekin arazoak izatea eta sexu-harremanak babesik gabe edukitzea.

Hori dela eta, besteak beste, orain dela urte batzuk kalteak murrizteko

programak hasi ziren martxan jartzen. Programa horiek alkoholismoaren

kontrako tratamenduen arrakasta mugatua onartzen dute, eta gaixoengan

dituen ondorio txarrak murriztea dute helburu. Planteamendu horrekin

hostalaritzan lan egiten duten langileen prestakuntza hobetu egiten da,

edariak irizpide eta ahalmen gehiagorekin zerbitzatzeko ahalmena lantzen


da, lokalen kudeaketa egokia saritzen da, plastikozko edalontziak erabiltzen

dira zauriak saihesteko, alkoholik gabeko lokalak martxan jartzen dira

(alkoholik gabeko asialdia), autoak gidatzerakoan alkohola edan ez

dutenen artean txandak egiteko informazio-kanpainak hedatzen dira,

alkohola gehiago zergapetzen da, eta abar.

Alkoholarekiko menpekotasun bat dagoenean, alkoholak arazo larriak

dakartza, eta, hala ere norbanakoak edaten jarraitzen du. Gainera,

menpekotasun fisiko bat dago; horregatik toxikoa bat-batean utziz gero,

abstinentzia-sindromea ager daiteke. Gehiegizko kontsumoak ere, arazoak

ekartzen ditu: lanean edo hezkuntzan edo gizartean, bai legearekin edo

egoera arriskutsuetan edateagatik (adibidez, autoa gidatzean). Bi egoera

horiek aurrerago aztertuko ditugu zehazkiago.

Alkoholismoak eragin sozial indartsua dauka. Osasunerako arrisku handia

da; hainbat faktoreri lotutako heriotza goiztiarra eragin dezake: gibeleko

gaixotasunak (zirrosia adibidez), barruko odol-jarioa, alkohol-intoxikazio

larria, ahoko eta gibeleko minbizia, etxeko nahiz errepideko istripuak;

kontutan izan gazteen arteko heriotza-tasaren etiologia


garrantzitsuenetariko bat dela. Ondorioz, bai abusua bai menpekotasuna

koadro kliniko ezberdinen iturria izan daitezke.

Alkohola nerbio-sistema zentralaren depresorea da. Kantitate txikitan

estimulagarria eta lasaigarria da, eta jokabide soziala errazten du, poza,

desinhibizioa eta beesteekiko harremanak sustatzen baititu. Kantitate

handian, ostera, eragina dauka bai pentsamenduan, eta horren eraginez

mintzamenean, bai ikusmenean eta bai mugimenduen koordinazioan.

Bestalde, sentimendu edo sintoma negatiboak ezabatzen ditu: antsietatea,

asperdura, tristura, min emozional edo fisikoa, eta loezina, adibidez. Hau

da, errefortzu positibo eta negatibo gisa dihardu hasieran. Ondorio

negatiboak epe luzera agertzen direnez, hasierako ergina positibotzat hartu

eta edaten jarraitzen da.

Kontsumo-patroi ez-moldagarri bat agertzen duten gaixoek, alkohol

gehiegi hartzen dute edo egoera desegokietan. EUE bat 10 gr alkoholi

dagokio eta edari bakoitzaren alkohol kantitatea adierazteko erabiltzen da.

Gizonek 4 EUE edan dezakete egunero, eta 28 astero, eta emakumeek 2

EUE egunero eta 17 astero, alkohol-arazorik izan gabe.

Baso bete ardok, garagardo batek eta kopa bat xanpainek EUE bana

daukate; whiskiak, koñakak edo konbinatu batek bina EUE. Garagardo

kaña batek 8 gr alkohol dauka; garagardo litro batek 47 g; baso bete ardok


12 gr; ardo litroak 102 gr: brandy, ginebra edo konbinatu batek 19 gr, eta

whiski batek 29 gr.

Alkoholaren eraginez sor daitezkeen arazoak eta gaixotasunak direla eta,

alkoholismoaren zergatia aztertzerakoan (hau da, etiologiaren barruan),

faktore biologikoei buruz hitz egin behar dugu: alde batetik genetikaren

eragina dago, ahaideen artean alkoholarekin erlazionatutako arazoen

prebalentzia altuagoa baita, eta, bestalde, bakoitzaren zaurgarritasuna, ere,

genetikarekin erlazionatuta baitago. Bigarrenez, faktore sozialak ditugu;

horien artean, alkoholaren eskuragarritasuna gizartean; gainera, edatea

imitazioz ikasitako jokaera bat da, eta, azkenez, alkoholaren onarpen

soziala. Eta, hirugarrenez, faktore psikosozialak daude: antsietatea,

depresioa, inpultsibitatea; jendeak arazoei aurre egiteko eta estimulazio-

bilatzeko erabiltzen du toxiko hau.

Bestalde, komorbilitatea aztertu eta gero, kasuen % 30-40an aldarte

nahasteak izaten dira, depresioa batez ere; antsietate-nahasteak % 25-

50ean, fobiak, angustia-nahastea, pertsonalitate lotsatiak edo inhibituak,

harremanetarako zailtasunak eta afektu beharra dauzkatenak. Azkenez,

kasuen % 15ean suizidio saiakerak izaten dira, % 2-3-5ean burutuak.


Alkoholarekin arazoak dauzkaten gaixoek honako asaldura larriak jasan

ditzakete: menpekotasuna, abusua edo gehiegizko erabilera, intoxikazioa,

delirium tremensa (intoxikazioarekin nahiz abstinentziarekin lotuta),

berezko abstinentzia-koadroa, dementzia eta amnesia, psikosia (haluzinosi

alkoholikoa eta eldarnio zelotipikoa), aldarte-nahasteak, antsietate-

nahasteak, sexuarekin lotutako nahasteak eta lo-nahasteak.

Orain, koadro kliniko hauek pixkana aztertuz joango gara.

Hauek dira gehiegizko erabilera edo abusua eta menpekotasuna

diagnostikatzeko kontutan hartu behar diren irizpideak:

Abusua: kontsumo-patroi ez-moldagarri bat dagoenean, deserosotasun

edo hondaketa kliniko esanguratsuarekin batera: ≥1 irizpide, 12 hilabete

jarraian:

1 . Kontsumo errepikatuek edo etengabeko kontsumoek eguneroko

betebeharrak oztopatu.

2. Fisikoki arriskutsuak diren egoeretan kontsumio errepikatuak.

3. Substantziarekin erlazionatutako arazo legalak.

4. Arazo legalak eta sozialak izan arren kontsumo etengabea.

Eta menpekotasun-irizpideak ez betetzea .


Menpekotasuna: kontsumo patroi ez-moldagarri batek deserosotasun edo

hondaketa kliniko esanguratsua dakarrenean: ≥3 irizpide, 12 hilabete

jarraian:

1. Tolerantzia.

2. Abstinentzia.

3. Hasieran baino dosi handiagoa edo denbora luzeagoz hartu beharra.

4. Kontsumoa eteteko desio kontrolaezina, eta hori lortzeko esfortzuen

porrota (craving).

5. Denbora luze: sustantzia lortzeko, kontsumoan, susperraldian.

6. Lan eta gizrte jardueraren murrizpena.

7. Arazo fisiko eta psikologikoez jabetu arren toxikoa hartzen jarraitzea.

Jarraian, alkoholak eragin ditzekeen koadro kliniko ezberdinak azalduko

ditugu:

Lehendabizi, intoxikazioa. Egoera horretan, ez-moldagarriak eta klinikoki

esanguratsuak diren aldaketa psikologikoak edota portaerazkoak aurki

ditzakegu: desinhibizioa, eztabaidarako joera, agresibitatea, jokabide sexual


edo sozial desegokia, labilitate emozionala, ezagutze-ahalmenaren

aldaketa. Baita ere keinu fisikoak: hizkera farfuilatzailea, inkoordinazioa,

ataxia, nistagmoa, konjuntiba gorritua, eta arreta eta oroimenaren

gutxitzea.

0.5 gr/l-ko alkoholemia baten ondorioz, desinhibizioa gerta daiteke. 2 gr/l-

ko alkoholemiaren eraginez, inkoordinazioa, eta horren ondorioz, ataxia. 3

gr/l-tik gorako kantitatearekin, nahasmena eta estuporea. Azkenez, 4-5 gr/l

baino gehiagoko alkoholemiarekin, estuporea, koma eta heriotza gerta

daitezke. Alkoholismo kroniko batean, berriz, eta tolerantzia handi baten

eraginez, 3-4 gr/l-ko alkoholemia batekin, bakarrik ikus dezakegu ataxia.

Intoxikazio batzuei idiosinkrasiko deritze. Halakoak alkohol kopuru txiki

batek eragiten ditu, vaina ondorio handiak sortzen ditu jokaeran.

Intoxikazioetan gertaturiko gertaeren amnesiari, black-out edo palimsepto

esaten zaio. Oraintsuko oroimena kaltturik egoteagatik gertatzen da;

anterogradoa da, hipokanpoaren kaltearen ondorioz sortua; horrek gogoeta

berrien finkatzeari eragiten dio.

Koadro klinikoekin jarraituz, abstinentziari buruz hitz egin beharra dago.

Luzaro kantitate handiak hartu eta gero agertzen da koadro hori. Irizpide

hauetatik bi edo gehiago atzeman behar dira: hiperaktibitate autonomikoa


(hau da, izerdia, takikardia, hipertentsioa), dardarak, loezina, goragale edo

gorakoak, haluzinazinoak (ikusmenari edo unkimenari lotuak), edo

ilusioak, asaldura, antsietatea, konbultsioak.

Bestalde, alkoholak hainbat aparatutan izan ditzake ondorio fisikoak:

Digestio-aparatua: esofagitisa, erreflexu gastroesofagikoa gutxituta eta

pirosia, Mallory-Weiss sindromea, urdail-ultzerak, barize esofagikoak

(odoljarioak izateko arriskua, gastritisa, pankreatitisa (izan ere, horren

lehenengo kausa alkoholismoa da), B12 bitaminaren eta azido folikoaren

malabsortzioa, esteatosis hepatikoa, hipertentsio portala eta zirrosia.

Akoholismoa zirrosiaren lehen kausa da, eta zirrosiak minbizia ekar

dezake.

Sistema kardiobaskularra: hipertentsioa, fibrilazio aurikularra (hau da,

arritmia mota bat) eta extrasistoleak, miokardiopatia dilatatua eta istripu

zerebrobaskularrak.

Sistema hematologikoa: anemia (hemolitikoa edo megaloblastikoa);

lehenengoa hepatomagaliagatik eta bigarrena B12 bitamina edo azido

foliko faltagatik, leukopenia (infekzioekin lotuta) eta tronbopenia

(odoljarioa izateko posibilitatearekin lotua).


Sistema neurologikoa: aurrerago ikusiko ditugun Wernicke eta Korsakoff

sindromeak, pelagra, neuropatia periferikoa, istripu zerebrobaskularrak,

hematoma subduralak (erorikoen ondorioz) eta konbultsioak.

Sistema metabolikoa: heriotza eragin dezakeen hipogluzemia.

Sexu-aparatua: emakumeen artean, antzutasuna, eta, gero ikusiko dugunez,

sindrome alkoholiko fetala; gizonen artean, ugalkortasun gutxitua, eta,

gainera, atrofia testikularra, ginekomastia (kasuen % 50) eta erekzio-

arazoak.

Aurrerago aipatutako Wernicke entzefalopatia, tiamina edo B1 bitamina

eskasiagatik sortzen da. Koadro kliniko hori diagnostikatzeko, ataxia,

oftalmoplegia (begiaren–gihar zuzenaren elbarritasuna edo paralisia) eta

nahastea (deliriuma) aurki behar dugu. Tratamendua B1 bitaminarekin

egiten da; lehendabizi, parenterala eta dosi handitan; gero, orala eta dosi

txikiagotan. Koadro kliniko larri hau azkar tratatzen bada, sendatu egin

daiteke. Horretarako diagnostiko on bat egin behar da. Diagnostikoa

egiteko gai izateko, koadro klinikoa ezagutu behar dugu, baita ere

aurrekariak. Koadro hori ez badugu tratatzen, Korsakoff sindromea gara

daiteke; azken koadro hori oso larria da, eta gainera sendaezina. Amnesia

kroniko bat da, anterogradoa; epe laburreko edo oraintsuko oroimena


kaltetuta dago, eta, kalte horren ondorioz, konfabulazioa agertuko da (hau

da, oroimena ondo ez dagoenez, gaixoak sinetsezinak diren historiak

asmatzen ditu. Ez dauka tratamendurik. Halere, psikiatra batzuek B1

bitamina erabiltzea gomendatzen dute, dosi altutan, ahotik eta 3-12

hilabetez, baina itxaropen gutxirekin. Horrela, badirudi % 20k hobekuntza

txiki bat izan dezakeela, baina inoiz ez erabat sendatu.

Beste koadro kliniko bat delirium tremens-a da. Abstinentzian gerta

daitekeen egoera larri bat da. Abstinentzia dardarekin eta urduritasunarekin

hasten da, alkohola utzi eta 6-8 ordu pasatuta. 8-12 ordu igarota alkohola

edan gabe, sintoma pertzeptiboak ikus ditzakegu; hau da, ikusmen-

haluzinazioak. 12-24 ordu pasatu eta gero, konbultsioak ager daitezke. Eta,

azkenez, 72 orduren buruan, delirium tremens-a ikus dezakegu, kasuen %

5ean (portzentaje txikia), baina % 20ko hilkortasuna dauka (altua),

tratatzen ez bada. Alkoholismoaren aurrekariak ezezagunak direnean ez da

erraza diagnostiko azkar bat egitea. Familiakideen informazioa garrantzi

handikoa izango da kasu horietan.

Deskribatu ditugun sintomei, edozein abstinentzia koadroetan gertatzen

direnak gehitu behar dizkiegu.


Alkoholak eragin ditzakeen koadro klinikoetan, koadro psikotiko batzuk

dauzkagu: haluzinosis alkoholikoa, asaldu sentso-pertzeptiboduna, eta

eldarnio zelotipikoa; azken hori sarriago ikusten da alkoholismoan, batez

ere gizonetan; klinikaren barruan eldarnio bat agertzen da: haien emakumea

beste gizon batekin daudela susmatzen dute, eta horrek, egia ez den arren,

gatazka itzelak piztu ditzake bikotean.

Beste koadro bat aldarte-nahasteek osatzen dute. Horien artean bi mota

dauzkagu: depresioa eta nahasmendu bipolarra. Deprimituta dauden gaixo

batzuek alkohola hartzen dute tristura-egoera edo antsietatea gainditzeko.

Horregatik diagnostikoa egiterakoan, eta baita ere tratamendua

jartzerakoan, lehenengo eta behin alkoholismotik abiatu behar dugu, eta

alkohola utzi eta gero, bizpa-hiru aste pasaturik, aldartea berriro aztertu,

lehenengo edo bigarren mailako depresioa den jakiteko; lehenengo kasuan,

antidepresiboak erabiliko ditugu, eta, bigarrenean, alkohola utziz gero

aldarte normal bat aurkituko dugu. Lehenengo mailako depresio hoiek,

etxekoandeetan ageri dira askotan. Etxean hartzen dute alkohola, kontsumo

ezkutatu baten bitartez.

Beste alde batetik, alkoholismo-arazo batek depresioa eragin dezake. Argi

eta garbi dago alkoholismoak arazo sozial asko ekar ditzakeela, bai


familian, bai lagunekin, bai lanean. Eta egoera hori izango da azkenean

depresiorako bidea harraraziko duena.

Nahaste bipolarraren kasuan, mania- edo euforia-aldian daudenean,

inpultsibitate gehiago dagoenez (inhibizioaren faltaren ondorioz), alkohol-

abusua gerta daiteke, beste jokaera patologiko batzuekin batera.

Beste koadro kliniko batzuk ere egon daitezke: antsietate nahasteak

adibidez. Kasu horiek ere lehenengo edo bigarren mailakoak izan daitezke.

Antsietate nagusi duen pertsonalitate batek (menpekoa, fobikoa,

ekiditekoa) lasaitasuna bilatuko du alkoholaren bitartez. Hasieran, lo

egiteko behar den lasaitasuna edo besteekin erlazionatzeko ez daukan

gaitasuna lortuko du; baina, denbora pasatu ahala, antsietate handiagoa

nabarituko du alkoholarekin duen arazoa edo nahastea dela eta.

Nahaste sexualak ere gerta daitezke alkoholarekin sortzen diren arazoen

ondorioz. Desira sexuala gutxituta egon daiteke, eta erekzioarekin arazoak

eduki.

Bukatzeko, alkoholak lo-nahasteak ere eragin ditzakeela jakin behar dugu.

Lehenengotan, alkohola loezina gainditzeko har dezake pertsonak; eta gero,

konturatu gabe, alkoholak arazo larriak ekar ditzake. Alkoholismoa

dagoenean, loezina nahiz jateko gogorik-eza aurkituko ditugu. Loezina,

alkoholak nerbio-sistema daukan eraginaren ondorioz agertuko da;


alkoholak urduritasuna eta kitzikapena eragingo ditu. Jateko gogorik eza

alkoholak digestio-aparatuan daukan eraginaren ondorioz sortuko da

(gastritisa, B12 bitaminaren malabsortzioa etabar).

Aipamen berezia merezi du zer eragin duen alkoholak haurdun dauden

emakumeengan, eta hobeto esanda umekietan. Alkohola teratogenoa da.

Sindrome alkoholiko fetala alkoholaren eragin teratogenoaren ondorioz

sortzen da; hau da, umekia alkoholaren eraginpean egotearen ondorioz.

Sindrome hori izateko probabilitatea % 6-35 da. Horrez gainera, berezko

hilaurtze bat gerta daiteke. Sindrome alkoholiko fetal batean ager

daitezkeen zantzu eta sintomen artetik, hauek izango ditugu:

1. Umontzi barneko hazkuntza atzeratua, eta azkenez garaiera txikiagoa.

2. Burezurrean eta aurpegian malformazioak: sudur motza, “filtrum”

gabeko beheko ezpaina, mikrognatia eta mikrozefalia.

3. Bihotzean malformazioak.

4. Atzerapen mentala.

5. Hiperaktibitatea, jokaera ez-moldagarria eta koordinazio-arazoak

Orain, alkoholak sor ditzakeen ondorio psikologikoak aztertuko ditugu, bai

pertsonarteko harremanetan bai familian.


Alkoholismoak harreman pertsonalak puskatzen ditu: bikotea beldurtuta

bizi daiteke, errudun sentituz; lotsa ere senti dezake. Azken batez, gaixoa

isolamendu emozional baten menpe egongo da, eta isolamendu sozial

batean biziko da, bakardade handiz. Seme-alabek herstura, amorrua,

depresioa nabari ditzakete; autoestimu apala eduki dezakete.

Menpekotasun-nahasterako aukera ere egongo da; beste kasu batzuetan,

jokabide antisozialak ikus ditzakegu. Gurasoren bat alkoholikoa denean,

familia horrtan antolakuntza gutxiago egongo da, arau gutxi, askotan rolak

aldatuta egongo dira (seme-alabek gurasoen rolak har ditzakete), eta baita

ere komunikazio-arazoak. Baina arazoak gehienetan ukatu egingo dira, eta

ez da egongo laguntza emozionalik. Askotan gehiegikeria fisiko eta

psikologikoak aurkituko ditugu. Azken batean, gertakizun estresagarri

ugari gertatuko dira. Horrek nahaste psikologiko eta psikiatrikoen

probabilitatea handitu dezake. Hezkuntza-arloan ere arazoak egon daitezke,

egoera estresagarri horrek ez dituelako errazten kontzentrazioa eta

motibazioa.

Alkoholak eragin ditzakeen egoera larriak aztertu eta gero, nahaste horien

pronostikoa jakitea interesatuko zaigu: % 80ren kasu kronikoak izango da,

errekurrentziadunak; eta eboluzio okerra izan dezakete urteen eraginez.

Gainerako % 20ª, arestian ikusitako konplikazio larriak aurki ditzakegu.


Bost urte edan gabe lortzen badute, errekurrentzia-aukera bakanagoa

izango da.

Alkoholismoaren larritasuna, hedapena eta pronostikoa ikusi eta gero,

prebentzioaren garrantzia bistakoa da. Nola egin dezakego prebentzioa?.

Hezkuntza-mailan, eskolan ereduak azalduz, eta osasun-mailan, lehen

mailako arretan diagnostikoa hobetuz eta gaitzaren eraginari buruz

azalpenak emanez. Oro har, nerabezaroan hasten gara edaten; orduan, adina

horretara heldu baino lehenago, nerabeek eragin eta kalte guztiei buruz

informatuta egon behar dute. Gazteen artean autoestimua eta gaitasun

sozialak landu behar dira, pareko-taldeen presioa gainditzeko gai izateko.

Aldi berean, beste mota bateko jardueretan hezi behar ditugu, alkoholik

gabeko aisialdia indartzeko.

Bukatzeko, eta laburpen bezala, alkoholak uzteak onura ugari dakartza, bai

maila fisikoan bai psikologikoan. Gainera, alkohol-kontsumoa oso hedatua

dagoenez, onura horrek biztanle askorengan izango luke eragina. Azken

batez, biztanleria guztiaren osasuna hobetuko litzateke, eta prebentzioari

esker gizartean gaixotasun askoren eragina apalaraziko genuke.

Biztanleriaren osasun orokorrak eskertuko luke gure esku-hartzea. Eta,

gizarte-arloan, kostu ekonomikoa gutxituko genuke.


Hori guztia kontuan hartuz, alkoholaren kontsumo osasungarriagoa har

dezakegu gizartearentzat. Ez gara damutuko, hainbat onura lortzea

helburutzat harturik, osasuntsuago egongo gara.

Alkoholismoan esku-hartzea guztiz eraginkorra denez, lehen mailako

arretan arazo hau diagnostikatzea prebentzioaren zati bat izango da;

prebentzioaren bitartez kaltea gutxituko dugu. Helburua identifikazio

goiztiarra izango da. Horretarako kasuak ezagutu behar dira. Eta hori

lortzeko, lehen mailako arretan lan egiten duten medikuak kontzientziatu

behar ditugu. Beraz, informazioa eta hitzaldiak egitea derrigorrezkoa

izango da. Hala, arriskuan dauden kontsumitzaileak identifikatuko dira, eta

menpekotasuna daukatenak arreta espezializatura bideratuko dira.

Identifikazio hori errazteko jakin beharra dago gizonen artean maizago

ageri dela arazo hau; gainera, kontsumo soziala egingo dute. Emakumeek

berriz, kontsumo ezkutua, etxean eta bakardadean, askotan depresio bat

gainditzeko, eta sarritan psikofarmako eta estimulagarriekin batera.

Alkoholarekin arazoak dauzkaten pertsonen artean langabezia azaltzen da.

Bestalde, badira alkoholaren kontsumoa errazten duten lanbideak:

zerbitzariak, antzerki-munduan lan egiten dutenak, enpresa-zuzendariak,

saltzaile edo komertzialak, eta abar. Badakigu, baita ere, antsietatea,


estresa, depresioa, inpultsoen kontrolik eza edo psikosia dauzkaten

gaixoek, alkoholera jo dezaketela egoera horiek gainditzeko.

Noiz galde dezake lehen mailako arretan lan egiten duen mediku batek

arazo horiei buruz, baina kontu handiz, gaixoak susmo txarrik ez

hartzeko?. Lehenengo pausu hori tentuz-tentuz egitea gomendatzen da.

Zergatik?. Gaixoak lasai egoteko eta ihesa saihesteko. Horregatik

oharkabeko uneetan egin behar da. Adibidez, historia klinikoa egiterakoan,

historia klinikoa berrikusterakoan gaixotasun berri bat agertu delako,

haurdunaldian eta farmako berri bat ematerakoan. Egoera horietan beti

galdetzen diogu gaixoari bere ohiturez.

Beste egoera susmagarri bat dugu familian arazo psikosozialak daudenean.

Beste egoera batzuk: gehiegizko kontsumorako joera duen populazioa

(adibidez, erretzaileak, gazteak), trafiko istripu errepikatuak, traumatismo

errepikatuak, digestio arazoak, arazo kardiobaskularrak eta osasun

mentaleko arazoak. Eta, azkenez, analisi batean alterazio susmagarriak

daudenean (VCM, GOT, GPT, GGT, triglizeridoak, azido urikoa,

ferritina…altu daudenean).

Laburtuz, elikadurari, azturei edo farmakoen erabilerei buruz galdetzen

dugunean, alkoholaren erabilerari buruz ere galdetuko dugu.


Orduan, alkoholismo baten diagnostikoa egiteko, lehenengo eta behin

azterketa (elkarrizketa) klinikoa hartuko dugu kontuan. Bigarrenez,

galdetegi espezifikoak erabil daitezke. Eta, azkenez, markagailu

biologikoak.

Azterketa fisikoan, orduan, zelan galdetuko dugu horri buruz?. Adibidez:

zer edaten duzu jatorduetan?, alkohola edo ura edo beste mota bateko

edariren bat hartzen duzu?, eta jatorduetatik kanpo hartzen duzu alkohola?,

ze motatako edariak hartzen dituzu?, asteburuetan edaten duzu?.

Keinu eta sintoma fisikoak ere aztertuko ditugu: jangurarik eza, astenia,

abstinentzia-sintomak (hipertentsioa, dardara, konbultsioak). Bestalde,

alkohol-usaina egon daiteke, armiarma baskularrak aurpegian, aurpegi eta

konjuntiba gorria, desnutrizioa, hipertrofia parotidea, “eritema palmar”-ra,

subikterizia, hepatomegalia, ginekomastia.

Eta sintoma psikiatrikoen barruan: agresibitatea, jokaera irrazionala,

eztabaidak, oroimen txarra, loezina, depresioa, antsietatea, haluzinazioak,

eldarnioak, bortizkeria, abstinentzia-sintomak, delirium- sintomak,

intoxikazio atipikoa eta puerilitatea frontalizazioaren kasuan. Baita ere

arazo sozialak, bikotean edo semealabekin, antsietatea, depresioa, arazoak

eskolan, zauriak (abusu fisikoa dagoenean), azalpen medikorik gabeko


sintomak, bisita ugari medikuarenera. Kasu horietan, familiaren babesa eta

lan- eta gizarte egoera aztertu beharra dago.

Galdetegi espezifikoen barruan, CAGE, AUDIT eta MALT dauzkagu.

Lehenengoan ≥ 2 puntu eta bigarrenean ≥ 8 lortzen direnean, hirugarrenera

jotzen dugu. Batzuk norberak eginak dira, eta beste batzuk erizainek edo

medikuek eginak. CAGEk susmoari buruz hitz egingo digu, eta azkar

egiten da: lau galdera bakarrik dira. AUDIT 10 galdera dira eta arriskuari

buruz hitz egiten digu, baina dependentzia egon litekeela ere esaten digu.

MALT testari esker dependentzia baieztatzen dugu.

Azkenez, markagailu biologikoen laguntza daukagu.

Eguneroko kontsumoak 40-60 gr-koa izan behar du analisian alterazioak

egoteko.

Alkoholemiak kontsumo akutu baterako balio du. Horren bitartez odoleko

alkohol kantitatea neurtuko dugu, eta tolerantzia-graduari buruzko

informazioa lortu: 1.5 gr/l baino gehiago edan eta gero, sintoma

zerebelosorik ez badago, tolerantzia handia dago, eta dependentziarako

irizpide diagnostiko bat izango litzateke.


Markagailu biologiko hauek altu egongo dira: GGT, GOT, GPT, VCM,

triglizeridoak, azido urikoa. GGT eta VCM altu daudenean, % 75

identifikatuta egongo dira.

Askotan, gaixoak erresistentzia handia agertuko du eta ez du diagnostikoa

onartuko. Zenbat arrazoi egoten dira erreakzio horren oinarrian: arriskuak

ezezagunak direnean, onurei eutsi nahia, besteen aurrean gaixotasuna

onartzeko beldurra edo lotsa, edaten duen kantitate handiaz ez jabetzea.

Kasu horietan, medikuak edo erizainak ez dio kontrarik egin behar

gaixoari, gutxiesgarriak diren hitzak eta mehatxuak erabiliz, baizik eta bere

kezka agertu eta aldaketarako motibazioa eskaini, gaixoak desadostasunak

azal ditzan.

Bukatzeko, tratamenduaren barruan berrizkaturak zaindu behar dira.

Horretarako, berrizkaturak maiz gertatzen direnez, normaltzat hartu, gaixoa

ez kritikatu eta ez lotsarazi, jokaera aztertu eta horren ondorioz trebetasun

berriak landu arriskutsuak diren egoerak gainditzeko; orobat,

berregituratze kognitiboa baliatu, pentsamenduak aztertuz eta aldatuz. Bizi-

era aztertu: estimulu sozialak berrantolatu, eta zer egina (jarduerak) eman.

Lehen mailako arretan diagnostikatzen da alkoholismoa, baita tratatu ere.

Baina saiakeren porrota errepikatua denean, komorbilitate psikiatriko larria


dagoenean edo konplikazio edo abstinentzia-sindrome larrien arriskua

dagoenean, tratamendu espezializatura bideratuko dugu.

Bibliografia

1. Kaplan, H.I., Sadock, B.J., Sadock, V.A. (2005). Comprehensive

textbook of psychiatry (8th

edition). Philadelphia. Lippincott Williams

and Wilkins.

2. Hales R. E., Yudofsky S.C. (2004). Tratado de psiquiatría clínica (4ª

edición). Masson.

3. American Psychiatric Association. (2002). Diagnostic and Statistical

Manual of Mental Disorders, 4rd

edition-revised (DSM-IV-R). APA:

Washington, DC.

4. Vallejo Ruiloba, J. (1998). Introduccion a la psicopatología y la

psiquiatría. 4ª edición. Editorial Masson.

5. Euskadi y drogas, 2010. Centro de documentación y Estudios SIIS.

6. Programa de menores y alcohol. Compromiso con las personas. Dpto de salud-Dirección Salud Pública y Adicciones. Servicio central de publicaciones del Gobierno Vasco. Eusko Jaurlaritza-Osakidetza. Vitoria-Gasteiz, 2014. http://www.bibliotekak.euskadi.net/WebOpac

Alkoholismoaren diagnostikoaren garrantzia ... - UPV/EHU · Liburu honek UPV/EHUko Euskararen...

Documents

Transcript of Alkoholismoaren diagnostikoaren garrantzia ... - UPV/EHU · Liburu honek UPV/EHUko Euskararen...