Ahozko ipuinak egile ezagunik ez

dauzkaten antzinako kontakizunak dira.

Bi bidetatik iritsi zaizkigu:

★ Belaunaldiz belaunaldikoak.

★ Biltzaileei ezker.

Ahozko ipuinen jatorria oso zaharra da.

Zaharrenak ia K.a. 2000 urtearen

ingurukoak dira. Mila eta bat gau adibidez.

Ipuinak ez dira modu epelean kontatzen,

kontalariak eskuekin, begiekin etab.

laguntzen dio kontakizunari.

1- Ipuinetan esaldiak laburrak eta argiak

dira.

2- Deskribapen gutxi eta ekintza asko.

3- Formulak erabiltzen dira ipuinak hasteko

eta amaitzeko, adibidez behin bazen...

Hasiera: Ipuina osatuko duten elementuen

aurkezpena da. Laburra eta argia da.

Korapiloa: Ipuinaren zati nagusia da.

Hasieran aurkeztu dena martxan jartzen

da.

Amaiera: Ipuinaren gakoa da. Amaiera ia

beti ona izaten da.

Orain ipuin bat aterako da, ipuinen egitura

erakusteko:

Bazen behin hiru txerri, bere amarekin bizi

zirenak. Egun batean amak etxetik joateko

esan zion hiru txerriei, eta azkenean

etxetik joan ziren.

Hasiera:

Txerriak etxe bat egitea pentsatu zuten,

lehen txerriak pajazko etxea egite

pentsatu zuen, bigarrena makilez eta

hirugarrenak ladriloz.Bi txerriek hirugarren

txerriez barre egiten zuten ez zuelako

amaitzen. Otxoak lehen eta bigarren

txerrien etxeak bota zituen puzten. Baina

hirugarren txerriaren etxea ez. Ipurdia erre

eta gero, handik iez egin zuen.

Korapiloa:

Azkenean hiru txerriek poz-pozik bizi ziren

denek ladrilozko etxean.

Hala bazan ala ez bazan, zar dadila

kalabazan, eta atera dadila Durangoko

plazan.

Amaiera

Elementu berdintsuak dauzkate.

Protagonistak helburu bat lortu behar du,

beti dago gaizto baten bat bidea

ostopatuko diona. Eta amaitzeko,

gehienetan, amaiera zoriontsua izaten

dute.

Ipuinaren elementuak:

Ez da erraza sailkapena egitea. Mito,

eleazahar eta ipuin miragarrien

bereizketan dago arazorik handiena.

Kristautasunak ipuin askotan eragin zuen

eta sarritan agertzen dira mitologiako

pertsonaiak kristau-erlikioko pertsonaiekin.

Hauek dira euskal mitologiako pertsonaiak:

Lamia: Erreka zokoetan

bizi dira, urrezko orraziz

orrazten dute ilea, eta

hankak ahate batenak

dira.

Jentilak: Kristo

aurretik bizi izan

ziren pertsonaia

handi eta indartsuak

ziren.

Olentzero: Jesusen

jaiotza gertatzean

menditik herrira jaitsi zen

berria ematera.

Tartalo: Haitzetan bizi

den begi bakarreko

izakia da, gizakiak jaten

ditu.

Pertsonaia eta objektu magikoak azaltzen

dira ipuinotan. Fantasioaskoak direla esan

daitezke. Jeinuak edo sorginak azaltzen

dira gizakien lurralde berean adibidez.

Askotan protagonistak gazteak dira.

Nekazarien eguneroko ohiturak azaltzen

dira mota horietako ipuinetan. Umore asko

egoten dira ipuin horietan.

Txistea ipuin mota bat da. Pertsonaiak,

tokiak eta objektuak aldatu egin dira

denboran zehar.

Jendeak berezienak direla esaten du.

Izenak esaten duen bezala erritmoa

daukaten ipuinak dira.

EGILEA: ISABEL 1E