ondare lexikala (esaera zaharrak,berbak, adibidez) eta ondare etno-linguistikoa (ipuinak eta bertsoak)batu dira. Lantaldea bera ari da hain-bat aurkezpen egiten herri bakoitze-ko ikastetxeetan materiala ezaguta-razteko, eta eskualdeko udalakdohainik ari dira eskolei banatzen.

DVDak 0-3 (gurasoei zuzenduagehienbat), 3-6, 6-8, 8-10 eta 10-12urte bitarteko atalen bidezko egituradu, eta material berri hori guztia ira-kaslearen programazioan arazorikgabe txertatu ahal izateko, Labayru-ko egileek hertsiki egokitu dute

- T E R M O M E T R O A -- T E R M O M E T R O A -

AHOZKOTASUNA Haur eta LehenHezkuntzarekin oso loturik dagoenarren, askotan ikasgelan ahozkobaliabideak lantzen dira kontuanhartu gabe ahozkotasunak tradiziozizan duen funtzioa, hau da, ondarejakin baten transmisioa ziurtatzea.Horrela, haurrek abestiak CD asep-tiko batean entzun, testuingururikgabeko esaldi anonimoak errepikatueta inoiz ikusi gabeko lekuetako iru-diak kasuan kasuko kontzeptuekinidentifikatu ohi dituzte. Aldiz,tokian tokiko euskara eta ahozkoherri-jakituria ikasgelako ahozkota-suna jorratzearekin batera bilduz,haurrak hurbilago lortuko ditu bereburua kokatzeko erreferentziak, etaabiaburu horri helduta, erosoagoiritsiko da ikasgelan eskatzen zaionhizkuntz baliabideen identifikatzenahiz erabileraren bide zuzenenera.

Helburu hori gauzatu eta eskura-turiko emaitzak gizarteratzekoasmoarekin, J. M. Barandiaranengaldetegia eskuan hartuta, ama-hiz-kuntza bertako hizkera duten 77berriemaile adineko elkarrizketatuondoren, Labayruko Herri Ondarealantaldeak Nerbioi-Ibaizabalekozortzi udalek sustatutako proiektuan(Arakaldo, Arrankudiaga, Arrigo-rriaga, Basauri, Etxebarri, Galdakao,Orozko eta Ugao) irakasle zein gura-soentzako material didaktiko etapedagogikoz bete-beterik den Zuzta-rretatik ahora DVDa sortu du. Onda-re etnografikoa (bizimodua, urte-sasoietako ohiturak, eta abar),

Haur eta Lehen Hezkuntzako Curri-culumera. Sortutako atal bakoitzarenbarnean adin-taldeen eskakizunberezien araberako gaiak, ariketak,abestiak, bideoak, entzutezko uler-menerako fitxategiak, fitxa didakti-koak, esakuneak, irudiak, eskulanak,denbora-pasak, hiztegiak eta antze-ko hamaika baliabide aurkituko dira,den-denak inprimatzeko bertsioanere badakartza diskoak. Ahozkota-sunaren didaktikan aditua den P.Bronckart irakasleak proposatutakoereduen aplikazioa egin nahi izan dalan honetan.

Zuztarretatik ahora proiektuak Nerbioi-Ibaizabaleko (Bizkaia) euskararen eta ahozkokulturaren tradiziozko transmisioa sustatzea du helburu. Labayru Ikastegiak prestatu du

material didaktikoa, 0-12 urteko haurrentzat.

Ahozko herri jakituria

44 2009KO ABENDUAREN 20A

Zuztarretik ahora proiektuan parte hartu dutenetako batzuk ezkerretik eskuinera:Fredi Paia, Janire Enzunza, Miren Ibarluzea eta Eneko Zuloaga.

Kristina Encinar

Aitita-amamak hizketaneskolako umeentzat

IÑIGO AZKONA

gaztelania ulertzeko ahalmen natu-ralagoa eta errealagoa bereganatzendu. Euskara ikasgelan ikasi beharduenean, ostera, haur horri euskalhiztun mota gutxi aurkezten zaizkio,eta litekeena da gerora haur horrekhizkuntza erreal eta hurbil batenerreferentzia galtzea. Hutsune horibetetzera ere badator materialdidaktikoa, lantaldearen esanetan,haur guztiek izan dezaten eurenondoan, birtualki bada ere, euskarazegiten dien aitona edo amona.

Labayruko lantaldean didaktikajorratu duen Miren Ibarluzeak dios-kun bezala, “ahozkotasuna ahoz lan-tzen da”, eta baieztapen hori berezikiegia da, zer esanik ez, hizkuntzakikasgelan ikasten direnean. Izan ere,haurrekin usadioa dago idatzizkomaterial gehiegi erabiltzeko, etahorrekin batera, aitzakia hau edobeste dela medio tokian tokiko ahoz-ko material eza justifikatzeko. Bada,Zuztarretatik ahora DVDa alderdihoriek konpontzera iritsi da, irakas-leei hizkuntzaren irakaskuntza besteikuspegi batetik erakusteko helbu-ruarekin, hizkuntza-helburu bakoi-tza hiztun errealen ahotan testuingu-ratuz, euskara ez dadin esaldi soltebat izan, baizik eta bideo-pasarteosoak non herriko hiztun batek hau-rrak uki eta dasta ditzakeen istorioerrealak kontatzen dituen.

- T E R M O M E T R O A -A h o z k o h e r r i j a k i t u r i a

Galdakaoko zaldien soinuak ikasgelanAhozko erreferentziak gertukoakdiren moduan, gainerako errefe-rentziak ere gertukoak dira. Adibi-dez, historiaren aro nagusiak ikas-ten direnean, Erdi ArokoBasauriko aztarnei buruzkoentzungaiak, ikusgaiak eta ikas-gaiak ekartzen dira. Izan ere, nolaikasiko du hobeto sekula herritikatera ez den haur batek garraioazer den atzerriko autobus gorribaten argazkia arbelean erakutsita?Kalean ezin izango du halakorikaurkitu. Lantaldearen ustez, eragin-korragoa izango da, alde batetik,etxetik hurbil pasatzen den autobu-sa erakustea, eta bestetik, 65 urtetikgorako eskualdeko aitita-amamabati lehen autobusik ez zela etaoinez joaten zirela edonora konta-tzen entzutea. Input horri esker,haurrak output naturalagoa sortze-ko aukerak biderkatzen ditu, egu-nerokotasunaren edozein unetaneskolan ikusitakoa ikasgelatikkanpo bizi dezakeela konturatukodelarik. Adibide gehiago ematea-rren, zergatik erakutsi Gasteizkokale eta dendetako argazkiak Etxe-barriko haurren auzokoenak ekarriordez? Edota zertan banatu Galda-kaoko ikasleei animalia baten irudifotokopiatua herrian bizi den etaeskolara bidean egunero ikustenduten zaldiaren egiazko soinuak etabideo-grabazioak ikasgelara ekarbadaitezke?

Haurrak errealitatean hizkuntza-ren jabekuntzari aurre egin behardionean, hots, erabili behar duenhizkuntzaren berri izatean, etenga-be jasotzen duen input mota adinahiztun mota aurkitu ohi ditu. Eus-kararen egoera soziolinguistikoagogoan hartuz gero, haurrak erdalhiztun eredu asko entzuten ditu(estilo, jatorri, lanbide, heziketa etaabarren araberakoak), eta horrela

Otsailerako Uribe-KostakoaZuztarretatik ahora lanaren benetakosorburua otsailerako prest izangoden Uribe-Kosta eskualdeko Zerikusi, ha ikasi! DVDan datza. Bi dis-koen egitura, edukia, helburua etametodologia berdin-berdinak dira,bigarren kasuan Uribe-Kostakoeskualdearen testuingurua lantzendelarik. Era berean, bi diskoak gauza-tu dira eskualdeetako udalen egitas-moaren ondotik. Espero da bi espe-rientzion eskutik eskualde gehiagokantzeko proiektuak sustatzea.

Bildutako ondarea modu askota-ra gizarteratu daiteke. Labayrukargitaratu duen Fredi Paiaren Maru-ri-Jatabe Bizimodua eta ohiturak libu-ruan, adibidez, sakonago eta testuzientifiko baten gisan aurkezten daaurrez egindako bilketa etnografikoeta linguistikoa. Zuztarretatik ahora-ko unitate didaktikoak, ostera, hez-kuntzara lotutako gizarteratzemodua dira. Dena den, jasotakodatuei bizitza luzea aurreikustenzaie. Izan ere, Zuztarretatik ahoralaneko ia 340 orduko grabazioen%10 baino ez da DVDan eman ahalizan, eta beraz, aukera emango duetorkizunean beste hainbat euskarrieta material sortzeko: herri-toponi-mia irakatsi, ibilbide etnografikoakzein linguistikoak prestatu, bertakoeuskararen hiztegia atondu, graba-zioen transkripzioa egin eta abar.

Bertako hizkeraren berreskura-tzeari laguntzeko baliagarria da,hau da, gurasoek haurrekin herri-ko euskaraz eta gramatika estilozuzenarekin mintzatzeko hainbatesaldi, haur-hiztegi eta olgeta-kon-tuak dakartza, eta hori itxaropen-tsua da kontuan har tuz geroeskualdean jende askok oso barne-ratuta daukala Nerbioi bailarakoeuskara galdurik dagoela, non ezzekiten existitzen zenik ere. Bainaez da hala, eta Zuztarretik ahora dahorren erakusgarria. n

452009KO ABENDUAREN 20A

Babeslea: HABE

Pantxi Astobiza orozkoarra,elkarrizketatuetako bat.