Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

25
Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko prozedura, bizkaierazko testu baten aurrean Ohar orokorra: hau prozeduraren azalpen OROKORRA, puntuka atalkatua. Testu jakin batek ez badu puntu konkretu bat(zu)e(ta)ko agerpenik, puntu hori(ek) ez d(ir)a iruzkindu beharko. Izan ere, zerrendaketa egin daiteke puntu fisikoen bidez (1/ …, 2/ … 3/ …, etab., agerpenik ez dutenak hutsik utzita), edo gidoika (→ …, → …, → …, → …, etab., agerpenik ez dutenak saltatuz). Bestalde, hemen bakarrik bizkaierazko testu baterako azalpena ematen da konplikazio gehien ager ditzakeen euskalkia baita. Gainerako euskalkietako testuetarako, prozedura berbera har daiteke abiapuntu, baina puntu batzuk / askok ez dute garapenik izango. 1/ Alomorfoen banaketa batueraz (eta orokorrean erdialdeko euskalkietan) bezala diren kasuak (hots, -te- izango dugu -S-i-z eta -n-z bukaturiko aditzetan, -tze- gainerakoetan): (… testuko kasuak zerrendatu…). 2/ -te- alomorfoa (batueraz baino) testuinguru gehiagotan agertzen den kasuak: 2.1/ Testuinguru fonetiko gehiagotan, hots -V -z (adib. atera-te-), -n-i-z (adib. imin- te-), -l-i-z (adib. ibil-te-) eta -rr-i-z (adib. ezar-te-) bukaturiko aditzekin: (… testuko kasuak zerrendatu…). 2.2/ -te aditz-oinaren gainean ez baizik eta partizipio burutuaren gainean ezartzen den kasuak (adib. saldu-te-, sartu-te-, bildu-te-, etab.): (… testuko kasuak zerrendatu…). 3/ -(k)eta alomorfoa (normalean, partizipio buruta -(d)u edo -idu atzizkiekin egiten duten aditzak; adib. kanteta- (< kanta-eta-), agin-keta-, etab.): (… testuko kasuak zerrendatu…).

Transcript of Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Page 1: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko prozedura,bizkaierazko testu baten aurrean

Ohar orokorra: hau prozeduraren azalpen OROKORRA, puntuka atalkatua. Testu jakinbatek ez badu puntu konkretu bat(zu)e(ta)ko agerpenik, puntu hori(ek) ez d(ir)airuzkindu beharko. Izan ere, zerrendaketa egin daiteke puntu fisikoen bidez (1/ …, 2/ …3/ …, etab., agerpenik ez dutenak hutsik utzita), edo gidoika (→ …, → …, → …, →…, etab., agerpenik ez dutenak saltatuz).

Bestalde, hemen bakarrik bizkaierazko testu baterako azalpena ematen dakonplikazio gehien ager ditzakeen euskalkia baita. Gainerako euskalkietakotestuetarako, prozedura berbera har daiteke abiapuntu, baina puntu batzuk / askok ezdute garapenik izango.

1/ Alomorfoen banaketa batueraz (eta orokorrean erdialdeko euskalkietan) bezala direnkasuak (hots, -te- izango dugu -S-i-z eta -n-z bukaturiko aditzetan, -tze- gainerakoetan):(… testuko kasuak zerrendatu…).

2/ -te- alomorfoa (batueraz baino) testuinguru gehiagotan agertzen den kasuak:

2.1/ Testuinguru fonetiko gehiagotan, hots -V-z (adib. atera-te-), -n-i-z (adib. imin-te-), -l-i-z (adib. ibil-te-) eta -rr-i-z (adib. ezar-te-) bukaturiko aditzekin: (… testukokasuak zerrendatu…).

2.2/ -te aditz-oinaren gainean ez baizik eta partizipio burutuaren gainean ezartzenden kasuak (adib. saldu-te-, sartu-te-, bildu-te-, etab.): (… testuko kasuakzerrendatu…).

3/ -(k)eta alomorfoa (normalean, partizipio buruta -(d)u edo -idu atzizkiekin egitenduten aditzak; adib. kanteta- (< kanta-eta-), agin-keta-, etab.): (… testuko kasuakzerrendatu…).

Page 2: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Euskal Testuak I Jean Etxepare (5) BERIBILEZ

XI

BERTZE BIETAN AGERTZEN

Gain-behera luze bezain ezti batek bageramatza xuxen bertze herri bildu-bildu, pollit

batetarat. Embil aita seme pilotariak hemen direla bizi nik erran orduko, ihardesten dautet

bertzeek: Orio! Bi oren lehenago iragan bagine, plazaratu zitzaizkikedan ene lagunak, ikusteko

«joko garbiaren» aldezkari biak han othe zirenez. Aithor dut jarraiki nintzaikeela gogotik, beso

zalu, xuxen, eta indar-neurri onekoa baitute bai aitak bai semeak.

Badugu bertzalde zer ikus, gure bideari goazilarik. Ohartzen gira Bilbaoko olhentzat

adailu bereziak egiten dituen fabrikari. Etzen segur hoin handi, gerlako lehen urthean.

Aitzin-paretatik hitz larri batzuek iragartzen daukute, han moldatu adailuari sua ezin ditakela

aiher. Ez balakite orok, guk bezala, ez dela adailurik su-gar biziskoarentzat guti edo aski minbera

ez denik!

Behinik behin, olhetako labeak berotuaren ariaz barnetik erreak eta janak izaiten ohi dira

hiru ilhabeteren buruko. Azken gerlaren ondarrerat, lasterrago ere ez othe ziren kaskailtzen?

Berri-berritarik egin batzu aldean badituzte beharrik ordaintzat, andeatu direneko. Horrela, lana

bethi aitzina badoa, Bilbaon eta... Orion.

1. Itzul itzazu batuerara azpimarraturiko zortzi formak, azter itzazu morfologikoki, sintaktikoki, eta komenta itzazu haien gorabehera formal-semantikoak. 2. Egin itzazu testuari buruzko honako ariketa orokorrak: 2.a. Azter ezazu testuan agertzen den izen-deklinabidea, bereizgarriak diren formei arreta berezia emanez. 2.b. Azter itzazu testuan agertzen diren aditz-izenak eta partizipio burutugabeak (alomorfoak, haien banaketa, eta banaketa honen kokapen dialektala), eta Nor-Nork eta Nor-Nori-Nork saileko laguntzaileak, eta azal itzazu haien gorabehera dialektalak.

 

Page 3: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

ARIKETAK 1.

-bageramatza:

1. Bagaramatza

2. ba baieztapen aurrizkia geramatza eraman tr., Ind. Orainaldia, Hark-gu

3. Perpaus nagusiko aditza

4. Lapurdin, Lehenaldiko bokalismoarekiko nahasmena izaten da.

-iragan bagine:

1. Igaro izan bagina

2. iragan ad. oina bagine Baldintzazkoa; Baldintza, Orainaldia, Gu

3. Menpeko perpauseko aditza; baldintzazkoa

4. -Igaro aditza Iparralden iragan forman agertzen da

-Bagineko azken hotsean RUI erregela aplikatzen da: bokal itxi baten ondoren, a > e

-goazilarik:

1. Goazelarik

2. goazi joan tr.; Ind., Orainaldia, Gu -larik

3. Menpeko perpauseko aditza; modal-gerundioazkoa

4. Aditz iragangaitz batzuetan, NOReko pluralgilea -zi egiten da.

-ezin ditakela aiher:

1. Ezin daitekela aihertu

2. ezin Ad. modala ditake AHAL.; Orainaldia, Hura -ela aiher Ad. oina

3. Menpeko perpauseko aditza; konpletibozkoa

4. -Ekialdeko hizkera batzuetan, a i> i

-Aiher gehien bat autore lapurtarretan agertzen da

-Erdi ekialdarrean, ahalera erabiltzean, aditza partizipio gabe erabiltzen da

-adailurik:

1. Adreilurik

2. adailu iz. -rik partitiboa

3. Izen-sintagma; partitibozkoa

Page 4: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

4. Nafar-lapurterazko hitza

-izaiten ohi dira:

1. Izaten ohi dira

2. izai A.O. ten partizipio burutugabea ohi partikula dira egin tr.; Ind., Orainaldia, Haiek

3. Perpaus nagusiko aditza

4. Erdi ekialdarrean, (-n)-z amaitzen diren aditzetan -ite(n) partizipio burutugabea

erabiltzen dira.

-ordaintzat:

1. Ordaintzat

2. ordain iz. tzat prolatibo-marka

3. Osagarri predikatiboa

4. -

-badoa:

1. Badoa

2. ba baieztapen aurrizkia doa joan tr.; Ind., Orainaldia, Hura

3. Perpaus nagusiko aditza

4. -

2. A

SINGULARRA PLURALA MUGAGABEA

ABSOLUTIBOA Oneko-a, lan-a Pilotari-ak, lagun-ak Oren-Ø, zalu-Ø, minbera- Ø

ERGATIBOA Ait-ak, seme-ak Bertze-ek Bate-k

Page 5: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Berritarik; ablatibo mugagabea, erdi ekialdarrekoa erabiltzen du.

DATIBOA Bide-ari, fabrik-ari

GENITIBOA Garbi-aren, gerl-aren ilhabete-ren

LEKU-GENITIBOA Gerla-ko, buru-ko olh-etako

INSTRUMENTALA ari-az

SOZIATIBOA

MOTIBATIBOA

DESTINATIBOA bizisko-arentzat olh-entzat

PROLATIBOA - - ordain-tzat

PARTITIBOA - - Adailu-rik, beharr-ik

INESIBOA urthe-an

ABLATIBOA/ PROSEKUTIBOA

Gogo-tik, pareta-tik berri-tarik

ADLATIBOA ondarre-rat bat-etarat

MUGA-ADLATIBOA

HURBILTZE-ADLATIBOA

DESTINATIBOA (bizigabeetan)

ABLATIBOA (bizidunetan)

Page 6: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Ondarrerat eta batetarat; nafar-lapurterako forman egiten du.

B

Aditz izenak eta partizipio burutugabeak Batuan ez bezala, hiru alomorforekin

egiten ditu: (-S+i)-z bukatzen direnean -te(n) darabil: ikusteko, ihardesten,... (-n)-z

amaitzen direnetan -ite(n) egiten du: izaiten... Beste guztietan -tze(n) egiten du.  NOR-NORI-NORKeko laguntzaileetan: erroan /i/→ /au/ egiten da, datiboa 1. edo 2.

pertsonakoak direnean, eta Noriko markak bortiztu egiten dira; /-gu-/→ /-ku-/. Norkeko

pluralgile bezala -te erabiltzen da.

Dautet laguntzailearen kasuan, Norkeko pluralgilea Noriko marka eta erroaren artean

kokatu da, beraz, ez da bortizterik gertatzen.

ADITZ-IZENAK PARTIZIPIO BURUTUGABEA

NOR-NORK LAGUNTZAILEAK

NOR-NORI-NORK LAGUNTZAILEAK

Ikusteko

Ihardesten dautet

Ohartzen gira

egiten dituen

iragartzen daukute

izaiten ohi dira

ez ... ziren kaskailtzen

aithor dut

egiten dituen

ihardesten dautet

iragartzen daukute

Page 7: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Euskal Testuak I Mendiburu (4) JESUS BIHOTZAREN DEBOZIOA. §. III. JESUSEN BIHOTZAREN DEBOZIOKO ONDASUNETARA DARAMAN BIDEA GARBITZEKO EGIN BEHAR DIRAN BI GAUZA LENBIZIKOA. BERE BURUA HILDURATZEA EDO MORTIFIKATZEA

4. Lenbiziko egin bear dezun gauza, etsai gaixtoa garaitzeko, da zere burua hilduratzea

edo mortifikatzea. Ez du etsairik garaituko, ez du izain Zeruko ondasunik, hildura onetan sartu

nai ez duenak. Nerekin edo nere ondoren etorri nai duenak —Jesus onak hitz egiten dizu— ez

dagiela gogo gaixtoak eskatzen dion gauzarik: ar beza bere Gurutzea ta jarrai bekit edo betor

nere ondotik: Gurutzea soñean, ta bere burua begitan arturik ez darraikidana ezin dateke nere

ikasle edo eskolakoa. Ez nago ni onela ez dabilzanentzat [(Math. c.10.&16. Luc. c.14. v. 27)].

Santuak orobat hitz egiten dizue; bada neurritu oi dute onaren birtutea daraman hilduraz edo bere

buruari ematen dion atsekabearekin. Santua zela norbait esaten ziotenean Loiolako Aita San

Ignaziori, ala izain da, eranzun oi zuen, bere buruaren etsai andia bada. Ez da birtuterik jaiotzen

nekearekin maneatzen ez den lurrean; ta jaio ta larritu dena ere laster igartzen da, nekeak berak

ekartzen ezpadio Zerutik behar duen ura ta janaria.

5. Hildura modu bi dira Zeruko bidean birtuteari laguntzen diotenak: kanpokoa ta

barrengoa; edo gorputzarena bata ta bestea bihotzarena. Galtzen bada bata, besteak ez du luzaro

irauten. Birtuteak eskatzen duen gorputzaren hildura edo mortifikazioa ar diteke baruz, silizioz,

diziplinaz, loa galduz ta beste asko bidez; ta, artzen denean Konfesore onak eman dituen neurriak

autsi gabe, garaitzen du alferkeria, izutzen ditu etsaiak ta irabazten ditu askotan beharko dituen

graziaren indarrak. Baña austen baditu neurriak, edo egiten badu behar ez bezala, birtuteari

lagundu beharrean, kentzen diotza bere oñak.

1. Itzul itzazu batuerara azpimarraturiko zortzi formak, azter itzazu morfologikoki, sintaktikoki, eta komenta itzazu haien gorabehera formal-semantikoak. 2. Egin itzazu testuari buruzko honako ariketa orokorrak: 2.a. Azter ezazu testuan agertzen den izen-deklinabidea, bereizgarriak diren formei arreta berezia emanez.

Page 8: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

2.b. Azter itzazu testuan agertzen diren aditz-izenak eta partizipio burutugabeak (marka ezazu morfema berarekin eratzen direla, baina zehaztu itzazu alomorfo bakoitzaren alomorfoa), eta Nor-Nori-Nork saileko aditz laguntzaileak.

ARIKETAK

1.

-egin bear dezun:

1.Egin behar duzun

2. egin ad. oina bear ad. modala dezu Ind., OA, Zuk-Hura +n

3. Menpeko perpauseko aditza; erlatibozkoa

4. -NOR-NORKeko orainaldiko 2. pertsonan erdialdeko forma erabiltzen du, ez ordean

beste pertsonetan.

-Ortografia zaharra: bear /h/ gabe idatzita; hegoaldeko idazkera zaharra.

-ez du izain:

1.Ez du izanen

2. ez adond. du Ind., OA, Hark-Hura izain

3. Perpaus nagusiko aditza

4. Izanen ekialdeko formatik datorren forma da izain. Goi-nafarreran gertatzen den forma

bat da: Izanen > izaen > izain

-Zeruko ondasunik:

1.Zeruko ondasunik

2. Zeru iz. -ko leku-gen. ondasun iz. -ik partitiboa

3. Osagarri zuzena

4. -

-dagiela:

1.Dezala egin

2. dagi egin tr.; Subj., OA, Hark-Hura -ela

3. Aginterazkoa

4. Egin aditzaren forma trinko zaharra mantentzen du.

Page 9: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

-eranzun oi zuen:

1.Erantzun ohi zuen

2. erantzun ad. oina oi partikula zuen Ind., LA, Hark-Hura

3. Perp. nagusiko aditza

4. -Testu zaharretan, (-n)-z eta (-l)-z bukaturiko hitzetan, afikatuak txistukaritu egiten

ziren.

-Ortografia zaharra: oi /h/ gabe idatzita; hegoaldeko idazkera zaharra.

-nekeak berak:

1.Nekeak berak

2. neke iz. -ak Erg. Sing. ber 3.graduko izenordaina,sing. -ak Erg. Sing.

3. Subjektua

4. Ipse forma erabiltzen du. Testu zaharretan Idem forma (neke berak) erabiltzen zen beti,

baina Mendiburuk forma moderno erabili zuen.

-ar diteke:

1.Har daiteke

2. ar ad. oina diteke Ahal., OA, Hura

3. Perp. nagusiko aditza

4. -Ahalerazko formetan, aditz oina bakarrik agertzen da, partizipio gabe.

-Ekialdeko euskalkietan, (C-ai-) > (C-i-) bilakaera gertatu zen.

-Ortografia zaharra: ar /h/ gabe idatzita; hegoaldeko idazkera zaharra.

-birtuteari:

1.Bertuteari

2. birtute iz. -ari Dat. sing.

3. Zehar-osagarria

4. Birtute hegoaldeko forma da.

Page 10: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

2. A

SINGULARRA PLURALA MUGAGABEA

ABSOLUTIBOA Gauz-a, gurutze-a, birtute-a

Neurri-ak, etsai-ak, indarr-ak, oñ-ak

Bi- Ø, asko-Ø

ERGATIBOA Duen-ak, on-ak, santu-ak

DATIBOA birtute-ari

GENITIBOA gorputz-aren, bihotz-aren(a), on-aren

LEKU-GENITIBOA eskola-ko(a), Loiola-ko

INSTRUMENTALA hildur-az Baru-z, silizio-z

SOZIATIBOA Atsegabe-arekin, neke-arekin

MOTIBATIBOA

DESTINATIBOA dabilzan-entzat

PROLATIBOA - -

PARTITIBOA - - ondasun-ik, gauza-rik, birtute-rik

INESIBOA Soñ-ean, bide-an Begi-tan, asko-tan

ABLATIBOA/ PROSEKUTIBOA

Ondo-tik, Zeru-tik

ADLATIBOA

Page 11: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Soziatibo mugagabean (-rekin) forma ekialdar eta erdi-ekialdarra erabiltzen du.

B

MUGA-ADLATIBOA

HURBILTZE-ADLATIBOA

DESTINATIBOA (bizigabeetan)

ABLATIBOA (bizidunetan)

ADITZ-IZENAK PARTIZIPIO BURUTUGABEA

NOR-NORI-NORK LAGUNTZAILEAK

Garaitzeko

hilduratzea

mortifikatzea

Egiten dizu

eskatzen dion

ematen dion

esaten ziotenean

ez da … jaiotzen

maneatzen ez den

igartzen da

ekartzen ezpadio

laguntzen diotenak

galtzen bada

Egiten dizu

eskatzen dion

egiten dizue

ematen dion

esaten ziotenean

ekartzen ezpadio

laguntzen diotenak

kentzen diotza

Page 12: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Euskara batuan bezala, alomorfo bi ditu: -te- eta -tze-. Erabilera, batuaren modura,

honakoa da: -te- alomorfoa (-S+i)-z; irabazten, austen, eta (-n)-z; egiten, irauten,

amaitzen diren aditzetan erabiltzen da.Beste guztiak, -tze- alomorfoarekin.

NOR-NORI-NORK saileko aditz laguntzaileak batuaz bezalakoak dira guztiak, bat izan

ezik: diotza. NOR-NORI-NORKeko absolutiboko ohiko pluralgilea -zki- izaten da, erroa

eta datibo-marka bitartean (dizkio); baina kasu berezi honetan, amaieran jartzen zaio -tza

pluralgile marka. Gainera, datiboko hirugarren pertsonaren marka aurreratu egiten da,

absolutiboaren pluralgile markaren aurretik ageri dela. Gainera, ergatiboko pluralgileari

dagokionez, edialdeko -te- erabiltzen du.

ez du … irauten

eskatzen duen

artzen denean

garaitzen du

izutzen ditu

irabazten ditu

austen baditu

egiten badu

kentzen diotza

Page 13: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

§§q'

ñg§\

\§Er§l

:(l

§§.§5i:E::=!x'!!E:l )- §§ g§.§:d§=§ ñ !\§ ;: § ^§§ § d.. d =

t i S e\ ¡ t p §§ á< § É bs s üJÜ

^ : .. i:a á i: .> : 9 0 r§9F :iÉE §

"=!)i\ i t X 5 9 *.1EI EáEi *N9^áHñS

Nv-9p;_¿¿,

..!J¿=.:uÉ6I

EI §3 AEÉ; E3§l tE ;E!€ E;ll l-:t4=!-==&q:t §* ¡ r,:ii Eüddü9-os; t6-r -c';dda * El § _Ert .- .5 h,li nl\€lq vl

.;?

g:* =^U =ñINF

o!oH§i;.v"o!

§ ¿ ¡ .'a-do{'=;F- \§§:E.'ES,-.,'i,§dE F E§**TUñ!M\of§ ! É*§§ú

5LO;hQ-

,-<5=E¿=: E 5 s c. d E § § :trgEE §l=üH§ §l:d:r*=-=!i :diN-+.-€ÑarLNsNELi!+!=' e.=E.E_11é=ñJ E; TÍf : Z!cl9l t=tari :ɧt5l')-t .rl 6lÉl 5l§á

S =: o

! @E.=

':rK"Feoñ

N! d d

.E" oq

:E5t'ara g I*g r Eca.. ?^

ÉE g e*

á. h -69! = A

.tSlfc

.!'9 6 c= -ۄ:a49r-9

6 -ñ9;l! € Y ñ.! 3 á t-ts-¡FoI

rN

rll

E

o

E

:a

.:

§

C

::c

\

*n

ral

-o

=

j

o

o

t'éou

oa§

p

!«h

E

oilo

.:

§

§o

5r

§

\

!a

I

b¡>i

Io

,j§

o_

N

a

Avi

a;

E.

a

po

ci§

L;

ci§

p

d

,;

r.!

§

J.

Page 14: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

§+§

al

o

dN

ñj

!:ü

É:d

?os+ ^5^

I N^

! ínX

.g ! .:¡

§"§

;N 9

§=s,i§

Ée=-o:ú

6 .^ _ §éP§IE9=iE=§* P¡J

§L-§-;!qE'§§§ Eul)a.§Í,;§\iaa§ \ " i *, E t e¡a';o id+:!^=§ó§ É_ É ü, i §* p§ s ;t l,: §-;= § tt¡ ü* § É

; Er E§:t § :§ ͧ P; E9§uí,-§19..; sE Éf;E *,€ §: ElY HtS§+: 'ü -&'; *t=sE §l : :; El § {r¡st=-E;§ ;NEE !§§{ El§ s;

=l§ !:il;á is r¡E1 ÉrsxE¡ *l: Es ilü *üsC€r Íu- t .§ E §l I s ;.. il 'c .E 't fl . E. -'I ei-: ;l gt".E= nl E == .zr s es§!§) 5.:'

==:¿z*, *;fr=_er ¡¿-\'a-en-á:-ddái f !:= = =t rsE¡ *l ¿ :.E ':l § §eí --- .j.=!: ,:ii = :!l ?=;\ dr É +X €l § E3 dñG '"Íi

= = i=: ü t;lEnE§ ¡li \= sl* ;E ;i: q+qi, . i_ 5;lt§:; El§ s El Ét t,rdi ) 5 E -.: a oi ci § :i ñl 4: 1: I- : : =-= ¡)¿s 3l : El +l -i* Y.;?i

= 1= tl § .=l

=1 = -

r = E: !l El il ij ; 1== ;' ? ; i

I

riN

=E

'-tl

ñÉ

N

o

a¿

E rr§ üÉɧ EE.úá"c

§ s ;ü5§!9^Ed

§= § ;€; §§*l^§§s § fiEs §§§* § §sq d§! §t§ s E*; ;1 i:§

=ii r ,§§§ I ::; el t§§§ q s sl§s § E;* El ɧ§§ + + t §§§ E §ÉÉ €l # §

EE É i E t' E t*¡ 3 :ts ili §

=_Éü , i == y: E :.§ I ¡=: ¡l É*j g:; ; C r ; H É' 7,-=tr É +:i: il #§= €iÉs É[ 7 É i ñ' ir!1 a il;;j E ;l;§i ;¡l át+ -s i Él ÉccEr É i==;; *. Et r-s+ *gl*l¿ i ? Elá... n É=-=; É gÉsEsriÉi¡i g É 8E = i' j:Zi € slsis§t §

§i Er! É s Él + , : ,; 9:§:Il Ftl ; il '; i Él -"-:i

;f=;;;'H

rOd

o

=lr..l

-:

§

§

o

b¿

p

\

Page 15: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

,, 0.

t )t,l:,'!:q¡'o I4r¿71i'.íi9 i4t'_-,1

-;(

l

lr

§

-!'.§a

§§§ei§

§:§§H

q

,l

'6'.t,

ol

P]

,.J'.)4 z á 'i r ,i.1 r 'J ,i ' .' : i't.t i,A 0, r'.,}. " ¡. : ,q -L -r'- J [iú 0; 'i l- ,. I, "nl i tj t) ¡ 1 ,

c-.l!

I ¡ t - -'lLL ' -.,.',. * 1á!J--t''vIdnr'i!ir\óñ¡Jr., i; \ ó-:0, ^'),lr uo ' .-

Íi'Lü

'\.§§§O

-k'a(§"§:.Ñ

\,U§ {:ñ it§

+_Yoo

F §á§..:r'A¡

, ! ío+i iH H .e Xls"¡ ! 9 §r'siu sv :¡-w

I ; .;t =

.9 I § ¡li:2 Y =

*-.:

g,i:i1 ;" É s {,ErÍ+t i -9 !!ü(. Xt1 ct j'Á J k EiIr-X^

¿e^ ár §*>nÉt*1 - .' r! :lj

^o l"< É: q Íi,!L Xt !ú óY 9: +s

ae I u,l ñc r-it.i;.'.iI.ñ.i\r;5í:-;"

u-, n r ._ .i .,.- r, L.' ^ q.l

'' i' i :'r o'r 'i ,-o - : ¡1 ¿'i riQ -¡-' r -{, ul'9,' .o1

o

oE

o

o

Eo

I

ó

E

a

!P

=r

i, ! ,;d:;':,i-u,b 4 i l ii ' i.',: ,l ,!i ?;;int.. Z A ^i « |,,,,',.'u ;i'í 6;': Í; :: 6í i i;, i"nlfl2',ít'Lti [;; =i 'i'r,i, ", qtÍ ¡,i , ! 1 .,.:l:gl,.i.t:,j'áilZ'f .1¡;at i.§ E É $*jri-*...,:.i -9 ., .-l g,,.j ,s,i,,,XAf§l! tY P ¿ ¿É:_:r'r,'l 't r,;;i-tr'::;í, lil ,-,, § E !*i.'' ,?o:

^li, -: "ilg,u¿Á; ,rij,ú.. i .ñ ñ d,r3

i: t?i i.."Y''tvY l:?;T i S"§ i € :€i I ílr,Á ,: _U r ) 'I s, u § s s i sri*n : ii\E€ ;ss si ɧ

3 ¡ü EE E§ É t§,€ # ;§'¡ :': .EE iñ E ;§s¡ F ñ§E §§ .Er ,-= E iS§: :.- #Ei S§^ Ep-e as^ E =+'J€ +§ oE**§ü€ EF= rs € E*§: ɧ i*;§§s§ Étr 3,§ E aE§: Éi E;Ét§§§ ;c; sr: ;;E§fi;§-;++\§Y§9i§¡* -i,i §§i§ ;-!;§; ;§ +ɧ§ : § ! .§ li,1 -' I : "i ; = : * -" : 3 E ' ::ts§§.8 Eiri;; i= .,I iiE:¡§#§ :;¡E3 ;; :z'>-z É :út i EE§§- ',',' E,,rÉr;'-

§ ¿ iÉ= ; : t ¡=ET i i9'aor ¡,¡Í.6 : .iÍ ñ §,r'tiiioo,l o, ,22 . ,::;Í,, i:,.y"o-Tu b! i4':.'¡, ,":

íL

'|1, a :;'rrl ; i' ili',i' " " :i, i ! : l

,dqil;.

i¡ -(¿

". ¡¡

2. t)

llñf"-o):-L§¿ il

r¿ ., | -?t

avfr d--

,i a.) t)

l-\l ,IIil

a

:"i

lj.iC'

§=i:a

s'd§+C=

\

ó Afr ú ptlú ,\r 11ú

ti "¡ ul

-'c qj,.t.. ,t i u'.. a 1

an. ¡,9t) A A :.. ¡ + tll ¿ üo!'uN4.-

.2

!

N

§i§l

§t\l

slLI§t

ülalül

§lkrl

á

¿,

:

o

N

!q

uol&¡f¡l a;ñ.

,-i .i6ÉA .,!,¡

l

'n -!. ,\'i,r') Lt'

di

$ f tl<''.r I t74'"r -' dq io ---" r!í 44i....0

'.c ó 1Y9 " 'a

N, ,,' !'i7 : .il4 , 'r)' )'f o2 o*! :t,i!t ^ A .- ) I :

a I "u? , i t I '=ii7hlYt,q,;q IL ) U L I\- - \Y 1.-i

= ¿t" l tS5 i 1

!!ñ;§ 5:s§: q!-§ñ^ñi--{s;r *'ES.¡,-Y;-¿i6M:.§üóaúo:J*üñ

$*$t Sg;¡di^!¿i--.§ L ü-ü = i yaS=5ñcHSXU¡.=qñ§.:§{*)_ú§§t §§ Eáis:l .i.!47§§lt§ sr.I&xsl i r§*e%al :!e§

:, !sS E*§§l s§-§ ;§s§t§ü EH$§§t : ü j I K § i§ § § § ;"8: i= ñ- § § J ¡ § 3c,T1 L Ñ K & I

1* (n I i trr'O Y U UÉaf"' tt ¡ , &Y, do ü,qp -F'

-5 .. I -- +, (_) , cLo *o ¿ d, -^ ó ¡ttá

^Iaf ó-- - ! SiSo'1:!li9{ i:ó.It. >' I *: r'.J-S/_() , a ó !);f-tZ Fg:¿: il;Y¡ á. rr..., u ): L*a o

.ü6!

d9',\ r! (Í r¿ "n F. ..) ¿.A ó s-l C)Yrr,f

a3 n C 9rv¡-& ¡ ¡ j' ló ".',:ti''.t¿?

1',1.'-\!t d ; q:,'-,1d.<,\a',d

;t

üÉñr'/, o0

Odsó

!d¡il

"oÑM

J¿o

v;?§

== -

i§=¿E!dpoüaN€!!e960d

l-.-9

=i:i-

*=ij--

.a-t-

-l-\j -,ii.-t.7=!

ñ,O1a

J

4-a-a

.!¿ü

ox

F.Oct

7

=

r!

:' a

-i§

<§o

§§¡aL

N

&

a

,.>o,

§

z)boo

^o-^i

Page 16: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

3€§o§§

.9

§

\\,!

il

¿ñ

N

ó3

!g

AE

/t4 i d¡-S:0a=

rY=6i u i:*N

,!

!t'-,,1=c

9sñi-o§ñbo

ñl ñ*rdo!LE¡Ld§§

rirEPrl 1;ñóNñaX-UH

El oɧ<yló!!sgl >a!{úl vr -n i tÉl 'Er €§§!t

^ñ§,el E € § §=l !:t

dl g.-t ¿ol dl

hl;lñtp

ó

ILaid

dt)i¿

t

I-aL

I

/,¿

,V,o1¿r¡a4tl4f

a 2,t,0)aa4QL-'-ú.:1.tuJ\!l),ll,'

4ir .¿ -il

'r i¡{ '.á i f,: Ít- 1i ]Y'"! 'ti I i=i¿'? { \?t"a ' ( o I '¿ ,, i !!i ,9, i'., r: i I l',ua

,'l'1' '.0 3 " q i

,J J ( . * : q , á'.Y,iLiA irl,':ilitr-,,

I IA¿as

§iPr,t or€

ñ¡N-'

-3¿N-

iLE.:§o=§stIL

')=i'i.§e -ldioH¡;::J=

N§Ñi¡8G 1S ; ü t.[\::s:§-oi i ñ i .i: I Iaz.r¿ =.i f!x-:'==a=

r!¡l

z<4.i16 F AG

ii f* c í !.i29, ; l, o 1,iri ti.ií. ¡ !i', \illr, !;; 'S 'o ; d úq ., -, -l I r

t1 i :o

§ ,, ; :'$ ?li.; iri Ei ii;i :.; nr',iL!,'?i'3;) i',i'11:ii Ji' ; J 1:'o' .- 'r i 3 ,,,

F-

N

=o

g.l

r.lo=ñ)¿o§ü\i:

.Liñ.:ú2a¿:-\*r¡l ¡.

) sF:i, o i o=t-:!Fl .: c Iol Au=q,:

:+á;i-'.c

iü§2*E\l:rr!l P o i

ii § .: = =

cl I :'. ,-

a, -.i§-J9É-N

a

§§

oo o

üo

N

=

z od,

ei§{

E

5

o--p;í

o

ua

N

7

z = ia

o N N

o =N N

NI

=til

-li)5lFI

a ril

! d,l

E!l¿olN(.N

.ia

*I5>i¡l

\1

,i0'Y ! ',\á ¡l '-o

1lv1t'1,

,r/¿ doc¿olol^)§¿r§Á§ e 4^§-J -r';trN,-(¡

úlE I ¡ J.JA c ; fl\NqietZ E - dol3=a'!dl,

oa.-aM!ú

oo^

=:!@6:

=óH_

,:C:

:a§:!Yc-ü

-§-u§?JE§gO:§;X:tr ==

.= oñx

E

m

(--

CI-d

jx+ -=::Góq-É*

;óq :!.'d.=o:Éa-xo

sEoaF!a=d

=§ Ea4* 6§J2{:e§l!ñl.r A'*'+s§l§E E-Nii§-ñi6uiNEaé9Éñ

{d.i L!-:E§r! L+¡l!:%§¡!a!§-U§;§:.^-ñ:- § > i i .*

t is :r §: ..: _: §§ :- -l r : - :

:<-ii:

.i ia\=:=

-:-¿j^'_ =

¿

l::O§

o§ot

bo

§

III

II

III

4

Page 17: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

N

N

!

o

-p:2N

m

.r !! ó

odac\opi,e<!

ú\:6 :r -§9.¿ §l srdr _' §l

?-'

Y]§*

-*ñil ¡-t H

oul§lF.

!

a:§oS'::r§ i" ñ.*? §-§.$

ñ

=r<{--,-Lñ^E * Ésl: E Ei§§ E ?§.i a§a§ §E§ *§§i a=t ;F r ? eI ñ * axoH§\6ElE s s É.§ s G Eüe §- § E E E € B!s=s.:jjE.ot=$ E F ¡ § ;8; E !tE:§ I tE§ Eos§ -HEi l §rys §:§§ --: ü s E s t sH ssss s El§3;E :s' ü_E: §r::. r. rli§^sa E l€E ei§§§ * g§§§= .: ^ § *;'á -3§tF§ i§la: B Er -',ñ.! §ISss§ *t *. 3:6!E a tE Et gEré; : Éy §l "EE I;*I^tI tl §§u§ El

" E¡=1 S m€ 1¡r : '"8§,§§§ Él Es§§ :l1 !§f : ? _?qsHt €E iES$$B Hl §§§§ glt =.!.98 -, ú*x;rG,E ñt.9ü,,, !iX-:;

=l3 =;i,3; ;l tc¡Éil €l § .:l,9 §l §§§§ :ra =",7) ;l 1-;:,il :l € 5]r ;l §t§§ *l; a é)¿ H s Él s§§§§ Bl\ - :,! d § El ó1 ¡ E 5 ¡ 6l

= .: l.' ' ' i El :Ñl " u § ' Ñl<==?lElEl

,: -= ¿. ó dl o-r

ñ?6,ti66

rOd

=¡¡

"a

o

Lo

b¿

§*aI

\\

(iaLt, t¡l 'i'

¿tha"ci', g-

.óa))L^) q^

¡'4 A .- 'JA

ni q, ^ I

,)"1-u- ¿ § a-1,'jtll

tr

.q

§

e§O,? cg

¡-ñ ü HG\É:Q§=^

?rEi§ú

=s i § c«ñ'lsoq

5 i §ü o=>r§ts::§!N=-it¡r¡

r,€HÉN

.(1

!: I F "-t.. - '' 11

"U.; t :: Y !; i :

, i !;, \ | t /

! -r, ¿ ' á 't; !;3 -q.

: 1:'í.,;l :, 'o: ,t;o"i':i i _ú¿ ,ó9,': i i q á ¡yt.-,rs§ r ; l,!."1 s':i ii,"li,:-ZZi,j r-,; o-0, --ti,l gl:" qu;,7,:¿tru!.,= + I1:7i"t.-. § | ¡ttiii,i'ri ir'. ltt,,,b.tirl€ i

§ i '1 1:':iúÓii :",' -r';r- "Ft 3§ú6 - L H. *t??!=.-'c.!ou -sT s E*! ;§ :: i\t.. ;l d tr A* y= ¡ l¡ #§á IÍ. € €s E§d o ., ; J § i ñ tr \; ɧl É a+

§ E§ÚL E =iR.;ExPro*S¡iü§Ei:§i\,E#E,i[§§

El;i: u r iY- § ü§cEÉ-'§-i §§ i e f :§t § *gi+!:ñ.-§r §' *§ s ; i §=g I r:EE§éiIEi s§ :: § !-x Fir S if §éEE*§;l Éu :¡i i E§¡ ;:§ =: EE§'*E€§l §1 !!ñ, € i:;§ l;s :¡ EEE:t ,r ii§ € El §.+ 3i: E: i?§si §l É ,:i P ' ñ

ñe a e a X * s §

rO§I

=o

ñ

=tll

-:

o

§

\

Page 18: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

N¡g+ñ§c§R

l¡ : \ ot§§ 5 i', §§§§ E E ü¡-* *i ! :lE §s¡ : i slH §,§t ss E §*e :2 U : h 9 $,.sf ü Ég¡ I+ ɧ§+ E ü§E; §" i ü§

- 7 cEadi ¡: * *s: I ñ:i o! ü § E X§§ §; E ETEg ɧ É §§: üÉ z s s;Es E,! §_§ü§ sÉ ;tE;?g§ ;l §:aTts ñu §= 5sr2§it ;Y §9€§E §

.s..ü5?§ü.sFá=€rE=t§§=^9\-rrE xsf F-tá: +EE §¡l§; P* ñ={eE§ 2i:;".,ͧ ¿Eg §gh-§§ :E €€ÉEɧ rt *í¿¿2i §§t ;1 €E§ü +r &3,z iE= !§i???§ "iu El ¡5s§ ;:i Eq: ;_ii Ei ¡E§§§§ et ,: Et §=:i g E* *r ñ§- -.,:-r e1 +Etiii El ,:X El ;¡.s* a: r-sso

= tl

=E - #t§ot :l i§ ;l § ¿"-i §l ^t§: =:- S1 F Hl s§ El § .' 5§ Il F,§,: = :l t br ,., =r § El iT

=l Yy:irslÉi=rgln-Iq,fl il or-r-¡646C

rOo¡

6

EI

d*!NI

§Lü\sNo.:I\

l:ri^ §.ñó

s "§l

&NrqQ

§N§§Lo

bO

§

I

\t

^-!xql-Or:o:stuc¡

r*

R§§:6§*\ú!E ur{ -§

? :@:'-.=

iñ ! §§**.: ' A A

^

.t 'L-é9!=OÑ

=o

'6s\

:(r§*dio9ñE

§: .. 1oN!l

5ñdl !

-§ s E!{-§6rl::r*t §l§!l§á Éli,>L sgQlirlsdzdld^!'-l

bl "§ d á ¡lI,t7.

§o+Z

do!EO

&§§

?§L*§§ONo¿.\§

?-i §;!u-!

K,NJJNP_¿ -t I t*3.: 3Y5=o:;§-nLun*a§pE"o\.ú{\

:-üo:|];

"; Iñisl üita; *l E: . p > .i ?]-i§§=tl ü-=r:ñsñl É

EE*§:§r:l 5*;rk§*.§fl §.a=Nl *::-§ts| :! -IEl § § § § Zl p'N=q\N-l ^I

=:tüY¿st s:r tñ .ilNñ ñe ;

rON

:r!

§

'ü1.9§:.-ü§$-i§l

f,** i:l¿ü,:ü:!

-{

c

=§ñ¡.e§'ñ\=E s 3§q'o*úi.=E¡^.x 6 ñ \9YsE==§

tuiaqi*ü§ut.:+:-e.s T+ !§ 9 |.E^§"F;'5§ E'§té; > §' .- ñ^-_-\§fi+!o§u:i3* ;r§e3 +: *t 9;G;:.§§oPotúd=§:ó'§ÉNc .: § h § F * I c, E ..9S § : .: uh ! o ñ9-t-üd::p"'§E!ñ=\-ñM;ó'r\;.§

d * + d - ¡ ^ -= N-E=u§§!ó""dH:i. ó : o § i q

=i €r.E..¿:E§\it€l '*: epÍr b §-Et g!

:t at::L=¡=il :: b!, -o't^, 9ái,iliivsI\,7tóJ.!EJ-::úórl:- 9E E-ü-ü .Zft -=*, i*:.4-' ñl E! Y i 4LOI UO

=lz Z,:fd-E6

Page 19: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

ca§-38+S-fl§ti.:o.u ,-ñiPE.t ¿

= a E : e

:t.'r<€_áPEE- 9 E" É § ú ;aL^69.6 18..lciocSH

o*E+t Í e H= E ñ r! E,i 5 E F.: .9 U §'§ -a2 ! tE 3 É st Er H* s AA 8* € * § ü§ Y

E s i't ;E : t § ga Eo ! 6€ §.- E^ s g sü ó1 t áE ,É 5i ^g =§, H§ *z ; iÉ ?; i;-;É §§ Fi Éü § l; §§s,§F,s¡ü sr $§. EE E =É j=Ei'§,s§Ee §l § *$§ 5f "- tE =c-nEtrtE: §l { Éió É? + ü 6Est §€ii§§sir, §s EFt. Z: = t 5E§'

=t <si¡r§tfi,, §§ :ES -q§;§ : , sÉ;§ El ;;P§s§stÉi§ gtg E?:+>?=J*=:r =Elss§-t =+§!.i,*;+É+

= = -2¿a ! -vr E=s!s:6r -iq" tAE§ iü! .=,. :zf : T;l :§§ii§El i{§§ ÉaFE FEx t=¿t ¡i=S Etl €g§§§§El Ei§: §EÉÉ §f *r::=<i=^i:El .\4Á§§irl 3úsS:áZ<-1=

:-:ia--'.,:-ñ;ü"Ñt§§u§l -*éoiEÑ:'=ui;41: <=i 1i=: '- ñR = +l + ¡¡ !9; El: ¿=i Éi:; á :!t ; I É -$É EE,* ,,-: : - - r E.r =l

S s ¡ ;l::i;^EÓr.r';¡i|¿a.ieG6id;G.

H s --.i

6*úr.-psi

ó\- --iɧ ñ>úÉL:=§or-ÑCídd

" E i.= EE§ E dú =-3s e frA ia§ i- !E 3 =si €F E: T :iB c k j i ¡ *.v* !; Es § : -eE§ =c .:ES E É€-tü-*s§.EÉ=bo-v)k,f§¡ sÉs = §E =: r:C=-§=ñc=Et3ÉLo ío ?, .= Z ü ñ r-¡ §_7

.j,.=¿"_t.=.-i!=ú\; ? !;€§ ,Bg;;E si"5:;X=:qoúi:;^§ ÉÉÉuÉ sÉÉÉl §:§i :! =Els íe srr!' .!e

-l¡--§ ;1:§i <;;§s §:'iv ;e§¡§ gɧ!t §§§¿ §) it,:.§i i€s-§: S;sE §r s if Y;§ FrY:§ §=fl; *d Éi u - § < \ + " á x § x § _ a< \g ;l .E ü=§3n E: i-di I g§E ==:¡=a=:*:¡Ete Ei E áY íE i;eü IE.!=ñ--=.'-;E=;EEg 3 = *i i t = t = - = e s ñ: =l* €li ; É EE 3e E..

=r t ) S E¡ 3:l¡l +l .ia

;¿l<l{rñe6-::

rOo.l

=o'

ú'--,:sñ!=ñf,'f.9§c5ñ-aóON.§úüoñ-a§.§'=cb{u¡ñ\

! o b§M;ñuTNE.

\§ñ5

-d=-:ü-3Ef§§§¡i+iiü:a"d*aa5c\!rMhoq:.. + = § - (o\-=lróo§*:dic ¿*\ * CÉ E

=iS4!.=*N:.lY-Nt-=

=:;-=ññivÉl=ñ.S'i§Itr:o-:;i.=-'.jE§Nü*t.o¡-*(,i=:l

§<im\N

Page 20: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

§€ üs ! § § ^ :uf-:.-.v =t -t E E 3'qo¡sdr!.bJsÉ §,S >§ ¿ c ; fF b -§ n :§ E E E I :§:oE+,§-Lñoü§.E^i:"!-§k¡ño-t+E r:S §§ € § -= §

*E §e §r : o¡ :E §Pq § E §. ó d 5: §

=E ÉÉÉt§ * á EE §

:§ ;;E§§r É as :is §

í-:x!ri: !,. Ps ,Fi §!- €=iüi. ts! 8§ §tt"§§r ti +É:§§r §* ;: -#§rs^{l +g sI=-§§t EÉ $§ s Er§}};ii =:';:*§:'§ sf; '- €§ § E€FiEi:' ** ;EE§§i ÉÉ §- i§ § ;á§:§¡ñi ; E :É€;*: G u üEl:s asi**§ EE §ü *: :- §Y$$§.¡3É# !:;§Si sr" ¡= 6€ ,§ ci:;§s{l E; §üÉif§ E§§§§ §; i§ Eñ§$§§gl E¡::E"ü§§§ §I§§t '.§, §r -ó=§Fr "üEl É,¡:iis¡s :{ü:§:X $1.§§ cáE§§§§iÉE::jüs¡§ *qɧ§§ iÉg§s EÉrg*:íii;i;::f :§ üEEs§= qGe$§ i Éevsasr¡3:+3:€§§i f ñɧ*s iF;§§ :sa: =: :: É .) .Ñ:É É E. :; ¡! ¡ § E ?": e §:-- -: .r_s € ñ .i-,l§ E €¡E:-n:2:62;5-ú\o,iF-

§§=§qox\_) ! 'i

oñ§-v§6.--ñ

No\§

6advüoo§5

l-¡¡ dr d i:ol orNt ¡d,b

!1 0;ÑI EÑ

El -=

vt g!l g2ool i"j

§l =ñol 6Ñet ^ s-{.=l VX\l N

dl o§

,., ..¡ uEl 5d

!t -§';l *=§§;il:-§§ FI .p :ñJ: 0l§ ñ Bo§ -l § §j.-p 9l I § b*rit§'E§¡ol ^+:§ §l § §E* 5t § *§ü rl § 'ñ §§ t¿l § c*- s§ El § §§§§.=t<q

sNl{ -=t!!la<t§\o

'it a.El 3El b^l q6

*t.v ñ

HE UEl di6El ÉE

EGENE?EñN :

bc§ :§€§

§*E 'i*¡s§sC§ §

pss§ift aE^lú ál-H =.q$ +ffiEd\sP ;O"F ñ

E;18 O

9¿d g

§ib x3.YN =irlE§

: E ú¿ s §¡.-I-+. E:áá3' 5b § ó t E;:-'e gs g;_EEs

t E ; ' oE-sE!=

§ ñ ob :¡. =;.üE § slasE,Ei'órE; ! sE - E §;;ü;

É* ip E ; ;EsEsüE"aS*i{q<E' '. n§: E; E ¡§ l:sgitE =!: -) F"t* I§§ilc ü .i -i = É t 3 = E !'^.i:Hl i 33,0 r- Él §: EEq§á§s § -+áF §é €l üE i:+:É.=+E;!:AE-s'6t -rr:É.!-c= i É;* €* s ir ;, E.EE§:-.sü-=;_¡\§^§:l ";;3E5É!'^a-¿=ó,r¡Jl'E§--gñ:nEÉs =§ E-u: != § El gs*qiif=§§ §§ lss¡¡ñ .é€ s :isEEsEf:rs: .§s :E:§§§ El §ü § ;l =fri;fÉe::: ii fr *i§§t ¡l ti -S *,==e=.¿áag§:o\i.:.§_:l ,st-§§, s.§5{lr!:§s s§ *Es:§: É El;§ §§

=isssE€:*¡§S §§ E1:¡** É !*: §'§ Fr iss¡..§Ei§Y s§-;5=§§§ : ;l *? §i 3***Í:r#r's"i §iirsii$s§ ; El.F: §§ il§§§taiE}§§ S§g3E'-^" g §;f E- EsssEE¡;;sr\ op.7r !r6$ F- :i f : t il rt-t;¡*E¿.:§s s,!rl E!0" ! ,il :E E il s§SasFat!§§st¡ég;l § il Es * :l i;i:ii'=EPi-o€, .r=r r:-; t *l ss É ;l sssEl .= -§'-U E 3 :l ---

6a+á

rOa\l

o

ñJ¿

Érl

=r§

<¡,ñA§:§xo §F*:-: §L:{n§¡6.\!\g

! s!i!ñ^

,:N

\.!51T§i§ -!lñPi*-

7

Page 21: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

@trdNE§aaad,=:ñ UL

1)u:qñu§!6d_É!u

=: o.=!\ledi

q5---o.j \

9Ei§=UEL::ÑE§:J:=3NJ.+ s,'É? :§ f;tu-! = § ,!4-;ON9:ti§) '5j=¿:a?§E:*g22¡+!: ,-6_(,

oc.li=a-!.¡:so=\Cüd:E§ '; § +.; ño.i

-:l!;=x§c.,id\

=7 a Í s3 =FY+s=§ü.:Í ¡ ü I -, .P " É -§ \

-xvtc,6t :-t LJi:<: "*=€l §El EP ñ§\==ifll^t::PlY=§§! § - il .;, El S.=l " ; ::r-+ {l ;31 sPl ü:h:§

=ól .lEfsñsÉe¡§ie=1!cN;;!ca'¿ol .l 5l <.úE§;\

dl6tlt\d:l:i!l=!<1 <l <l -oY

^ §.id€oo.c

r!=.-Kód;=

=E'-i, ,o u

NOjúilñoc

-,:G

- (..1 s:lC*aSú

lóuc'-.;OÉ{oo§^NQO

o

ú§§o.9ad-N\6!r§?ñ

:ñJ-§

§ñ"-§¡J!¡l=-!

§i-+:§::'-=.!:

;j:=:

=:¿ ¿_.- _l==x<:=,

-l-lj-

a-

4.

w.

§

ñ.,9=N€Eó:tdaa

-d§§t

t§s§S § Nd!,.;

N§9.!J

-;:s",.$F::SEu:'-6!i ü§-'rl N§l ':%(lql >i:§l § s sil +UI P § §§s\ P'; = §§

L

!tEl -vtrl .rql o

qo

taN*

.J trIñül

I

§fl

u=l+Pio*l.§t.r 'al

§,¡§rito-ú:!" aÉü!.:üaú'\Étr,N

§-_:¡*-:d

.tsña§i§

FÑi =?ñ:d

"= f E:l '- 5-91 §ñ *I =il ! e=l f! Eq s i** ü.= lFr 'i §

E EÉ §; üt l: fi,f i i! e: §ñ g5 íE ;*l §E i§ :§ §s i= il? §Él ;E §É *á §§ É* r€ €' Ex €:€ §i ÉE :i i: á; *¡; is E; É:, Eu átr :!E=a+ i§ :! =eÁ ür i;.¡l i2 5§§! §§ :; ;:, E* ,*g ;: ñ§E§§l * 3t E§ :-Í fr: q= §:6ss§; §§ E§ §r § ai Éi §3;ti§r ii ;i i§ E§ :: gÉÉ¡S

= r=i¡ §§ -",2 si É; :§ §:5s§§ :i; :§ ;ÉEir i Ii p§ §;§§§§ i;i t§ Es;$§ !§ §§ §¡:ii§ §=É :§ ÉzE!i ɧ :§l ;Eg§iIEÚüü§§ *¡i i: =:'t§§ gy¡$ii i;:"==

;§= ü§ á;:l§$ ;*¡;§' §"=s Y = -4:E§: gl Ig§¡ E-i§ ; E! T¡I ÉEi: EI ,iE¡-: E Ss L fr= :?;l frr: á[E] §ü F ;§E='=rr =§ z igl Et a.

\aaA;=

Page 22: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Euskal Testuak 2020/12/18

Lana : urtarrilaren 22ko. (Ariketarako laguntza dokumentua, egelan)

Kronologiarekin loturiko ezaugarri orokorrak :

1-Geroaldiko partizipioak : -go VS -en 

2- ezin partikularen kokapena (Mendiburu) :Adibidez : « ezin laguna ikusi dut » (perifrasiaren aurretik/kanpo) > « laguna ikusi ezin dut » (perifrasiaren barnean) >, « ezin dut laguna ikusi » (gaur egun, laguntzailearen ondotik) eta ezezkoaren kokapen bitxia « laguna ikusi ez dut » > « ez dut laguna ikusi »

3- Erlatibozko perpausen kokapena« Ikusi dudan laguna » [erl]+izen+det. Bainan testu zaharretan hau : «Lagun ikusi dudana » : iz + [erl] + det.

4- -KE- ahalerazkoa iragangaitzetan : daiteke/dezake (EB) > testu zaharretan ‘daite’ = daiteke.1) Daite (iragangaitzak) vs. Dezake (iragankorrak)2) Daiteke vs. Dezake (-KE- horrek lekua hartu du)

 edo

1) leite vs. leike2) liteke vs. leike3) leike

MENDIBURU

- EDUN eta ERADUN (NNN) erabiltzen, dute bezalako adizkietan, te pluralgilearekin. (≠ due, dabe)- <h>-aren erabilera grafikoa (erdaratik datozen maileguetatik (hordu) ≠ erabilera fonetikoa(Etxahun)- Bizitu partizipio pleonastikoak- Tz>z : bihoz-*Edun adizkien bokalismoa NN paradigman : dezu/dut (nahiko sistematikoa)- Indikatiboaz kanpoko NN eta NNN lag. *ezan dugu.- KO eta REN : bukatuko eta emain- Gogo-asmo, estali-gordeak… (2 hitz sinonimo erabiltzen gauza bera errateko > sinonimoelkarketa/pilaketa)

MOGEL / AÑIBARRO

- Soziatiboa : sing. -agaz / pl. -akaz / -(e)gaz- Linchmann-Aresti legea > « zure eguna da / zeure laguna duzu ». Aditzean 2.perts ez bada > neutroa (zure) baina 2. perts agertzen bada > indartua (zeure).  [Arau hau jadanik galzorian testu hauetan]. Orduan posible da agertzea « Zeure eguna da » = lege haustura.- Ja NNori paradigman : jako ‘zaio’, jatzuz ‘zaizkizu’

Page 23: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

- Aditz laguntzaileak : izan, *edin // *edun, e(d)utsi, egin + joan eta eroan ohikotasuna adierazteko : ekarri darozu (= ekarri ohi duzu) / etorri doa.

- Desberdintasunak      :  

1- Bokal bikoitzak : + Mogel / - Añibarro: jaan-jan, zaar-zar, sur-suur.

alaba+an : alabaan (Mogel) -alaban (Añibarro)

2- Bokalismoak / bokal eufonikoak : 

-Mg. alabia, etxia, mendija, otsua, buruba-Añ. alabea, etxea, mendia, otsoa, burua

ETXAHUN

- /h/ fonema, th-ph-kh (ikhusi)- /y/ bokala <ü> : testu zaharretan <u> /y/ <ou> /u/- <ch> = <x> eta <tch> = <tx>- i-u > ü-ü : ditut > dütüt- gaiaz > gauaz : au>ai- NNN ‘erau’ erei zub.: dereitzüt/deitzüt

ETXEPARE

- /h/ fonema- NNN erroa *Eradun : ‘dautzut’ bainan *edun DAT 3.perts : diot.

Ip ezaugarriak : 

- TOGen: ‘lagunaren ikusterat’- Ad nag. eta ad. Lag. Kokapena [galdegaia markatzeko]- Frantses maileguak : ‘metr-etan’

Page 24: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Nor-Nork saileko laguntzaileen eraketa azaltzeko prozedura, bizkaierazko testu batenaurrean

Ohar orokorra: hau prozeduraren azalpen OROKORRA, puntuka atalkatua. Testu jakin batek ezbadu puntu konkretu bat(zu)e(ta)ko agerpenik, puntu hori(ek) ez d(ir)a iruzkindu beharko. Izanere, zerrendaketa egin daiteke puntu fisikoen bidez (1/ …, 2/ … 3/ …, etab., agerpenik ezdutenak hutsik utzita), edo gidoika (→ …, → …, → …, → …, etab., agerpenik ez dutenaksaltatuz).

Bestalde, hemen bakarrik bizkaierazko testu baterako azalpena ematen da konplikaziogehien ager ditzakeen euskalkia baita. Gainerako euskalkietako testuetarako, prozedura berberahar daiteke abiapuntu, baina puntu batzuk / askok ez dute garapenik izango.

1/ LA-ko forma gehienetan, hasierako hutsunea 1. edo 2. pertsonakoa ez denean, gainerakoeuskalkietan z- topatzen dugun bitartean, bizkaieraz Ø- dugu: (… testuko kasuak zerrendatu…).

2/ Erroa(ren forma)

2.1/ Indikatiboko eta baldintzazko formetan, bizkaierazko adizkien erroak forma bereziadu:

- OA-ko adizki batzuk -o- bokalismoa dute (vs. gip. -e-, ek. -u-): (… testuko kasuakzerrendatu…).

- OA-ko 3. p.ko forma -au- bokalismoa agertzen du (vs. gainerak. -u-): (… testukokasuak zerrendatu…).

- OA-ko eta LA-ko adizki batzuk -b- (< -w- < -u-) bat agertzen dute (adib. dab-ela ‘du-e-la’, dabe(e) ‘dute’, neban, eban, etab.): (… testuko kasuak zerrendatu…).

- Baldintzazko adizki batzuk -eu- diptongoa mantentzen dute (vs. gainerak. -u-; adib.neuke, baneu…): (… testuko kasuak zerrendatu…).

2.2/ Ahalera, subjuntibo eta aginterako formetan, bizkaierazko adizkiek -gi(n)- erroa dute(vs. gainerak. -za(n)-; adib. daiket (< da-gi-ke-t), zagizan ‘zaitzadan’, gagizuz ‘gaitzazu’,etab.): (… testuko kasuak zerrendatu…).

3/ Erroaren ondorengo pertsona-markak

3.1/ Nork-eko pluralgilea, bizkaieraz -e da (vs. erdialdean -te, ekialde muturrean -e): (…testuko kasuak zerrendatu…).

3.2/ Nor-eko pluralgilea, bizkaieraz -z izan ohi da (eta amaieran; adib. doda-z, dogu-z, etab.baina ikus ditu(z), etab.): (… testuko kasuak zerrendatu…).

Page 25: Aditz-izenen eta partizipio burutugabeen eraketa azaltzeko ...

Nor-Nori-Nork saileko laguntzaileen eraketa azaltzeko prozedura

Ohar orokorra: hau prozeduraren azalpen OROKORRA, puntuka atalkatua. Testu jakinbatek ez badu puntu konkretu bat(zu)e(ta)ko agerpenik, puntu hori(ek) ez d(ir)airuzkindu beharko. Izan ere, zerrendaketa egin daiteke puntu fisikoen bidez (1/ …, 2/ …3/ …, etab., agerpenik ez dutenak hutsik utzita), edo gidoika (→ …, → …, → …, →…, etab., agerpenik ez dutenak saltatuz).

1/ LA-ko forma gehienetan, hasierako hutsunea 1. edo 2. pertsonakoa ez denean,gainerako euskalkietan z- topatzen dugun bitartean, bizkaieraz Ø- dugu: (… testukokasuak zerrendatu…).

2/ Erroa

2.1/ Indikatiboko eta baldintzazko formetan, erro ezberdina dugu euskalkiarenarabera (bizk. arab. -eu(t)s-, gip. goi-naf. -i-, naf.-lap. -au- ~ -i-, ek.-mut. -e(re)i-):(… testuko kasuren bat jarri…).

2.2/ Ahalera, subjuntibo eta aginterako formetan, bizkaierazko adizkiek -gi(n)-erroa dute, gainerakoek -za(n)- (adib. degiodan ‘diezaiodan’, egidazu ‘iezadazu’,etab.): (… testuko kasuak zerrendatu…).

3/ Erroaren ondorengo pertsona-markak

3.1/ Nork-eko pluralgilea, bizkaieraz -e da, erdialdean -te, ekialde muturrean -e: (…testuko kasuak zerrendatu…).

3.2/ Nor-eko pluralgilea, bizkaieraz -z izan ohi da (eta amaieran; adib. deutsa-z‘dizkiot’, eusku-z-a-n ‘zizkigun’, etab.): (… testuko kasuak zerrendatu…).