Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

226
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 1/226  A  d  i  t  z  B  a  t  z  o  r  d  i  a  E  i  b  a  r  k  o  a  d  i  t  z  a

Transcript of Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

Page 1: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 1/226

 A d  i   t  z

 B  a t  z o r  d  i   a

 E  i   b 

 a r  k 

 o

 a d  i   t   z a

Page 2: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 2/226

 E  i   b  a r  k  o a d  i   t   z a

 A d  i   t   z - B  a  t   z  o  r  d  i   a 

 E  i   b   a  r  k   o  U d  a  l   a  /   E 

 u s  k   a  r  a  B  a  t   z  o  r  d 

 e  a 

 1  9  9  8 

Page 3: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 3/226

 I   z e  n b  u r  u a

 E  i   b   a  r  k   o  a  d  i   t   z  a 

 E   g i   l   l   i   a

 E  i   b   a  r  k   o  A d  i   t   z - B  a  t   z  o  r  d  i   a 

 A r   g

 i   t  a r  a t  z a i   l   l   i   a

 E  i   b   a  r  k   o  U d  a  l   a - E  u s  k   a  r  a  B  a  t   z  o  r  d  e  a 

 D i   s  e  i   ñ  u a e  t  a M a k  e  t  a z i   ñ  u a

 A n a 

 A i   z   p u r  u a - M a  k   u O r  u e  z  a  b   a  l  

 I   n  p r  i   m a t  e   g i   x a

 G e  r  t   u k   o  o   p e  r  a  t   i   b   a 

 I   . S  . B  . N .

 8  9  6  9  6 - 0  3 - 9 

 L  e   g e  G o r  d  a i   l   l   u a

 S  S - 3  /   9  8 

 1  9  9  8  k  o O t  s  a i   l   l   a

Page 4: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 4/226

 7 

E s k  u a r  t  i   a n d  a k  a z unl  i   b  ur  u

 a  ,i  r  a k  ur l   e  , ur  t  i   e  t   a k  o j   u a n- e  t   or r i  x a r  e n e  t   a 

h  a i  n b  a  t  l   a  g un e n b  or  on d  a  t   e 

zk  o b i  h  a r r  a r  e nf  r  u t   u

 a  d  oz u .B a  t  z uk  b  ur  u-

 b  e l   a r r i   e  t   a  b  e  s  t   e  b  a  t  z uk 

l   a n t  zi   a n b  e h i  ñ  e  d  oz e r  e  gi  ñ z e h  a  t  z e  t   a 

n

 j   a r  d  un e z .

H a  s i   e r  a  b  a  t  i   a n

E  u s k  a r  a B a  t  z or  d i   a k 

 e  gi  n d  a k  o d  e i  x a r i   b  e  t   e - b  e  t   e k  o e r  a n t  z un

 a 

 e m on e z , J   onE  t  x a  b  e 

k  e k i  nz e  t   s  a n oi  ñ  a r r i  z

k  om a  t   e r i  x a l   e  t   a k  o a  d i   t  z-f   or m a k  j   a  s  o t  zi   a r i   e  t   a 

 g u s  t   oh  a  un d i  zk  u a  d r  o t  x o e  t   a n s  a r  t  z e  a r i   ;  J   a  s  on e Bi  l   b  a  or  e nl   a  g un t  zi   a  g a z .H or r  e  t   a r  a k 

 o

T  or i   b i   oE  t  x e  b  a r r i   a r  e n“ F  l   e x i   o n e s  v er  b  a l   e s  y l   e x i   c ó  n d  e l   e u s  k   a

r  a d  i   a l   e c t   a l   d  eE  i   b  ar ”  ,

B e  a  t  r i  zAi  z pi  r i  r  e n

“ E  i   b  ar  k   o h  i   t   a n o a”  ,

 J   u a n S  a nM a r  t  i  n e n“ A  d  i   t  z  l   a g u n t  z  a i   l   l   i   ar  e n

 p ar  a d  i   g m a k  ”  e  t   a 

“ B  er  g ar  a k   o e u s  k   ar  a

” l  i   b  ur  uk  o a  d i   t  z t   a  ul   a k  e r  a  b i  l  i  zi   t   t   u e z e 

n

 e r r  e f   e r  e n t  zi   a n a  g u s i  m o d  u a n .B a i   t   t   a z e n b  a i   t   t   e n a  p or  t   a zi  ñ  u a k  b  e 

 .B e  s  t   e  a k  b  e  s  t   e E  s  t   e  b  a 

n

 G a l  l   a  s  t   e  gi   ,R o b  e r  t   o

L  a r r  e  a  t   e  gi   e  t   a K on t  x a L  a  s  pi   ur r  e n a k  .

 Oi  ñ  a r r i  zk  om a  t   e 

r i  x a l  h  or i   t   a l   d  e -l   a ni   a n , b  a k  o t  x a k  b  e r  e  e  s  p e r i   e n t  zi   a  e  t   a  j   a k i   t   ur i  xi   a 

 e k  a r r i  z , e r  a  b i  l  l   e r  a  s 

i  nk r  oni  k  u a r  e nf   or m e k i  nk  on t  r  a  s  t   a  t   uz a n e  t   a  g a l   b  a h i   a n p a  s  a  u J   o s  e 

E  t  x e  b  e r r i   a  ,“  J  o s  e Q

 u er  i   d  o”  , e i   b  a r r  e r  a r  e n t   e  s  t  i   g u j   a  t   or m o d  u a 

n ,R o b  e r  t   oL  a r r  e  a  t   e  g

i   ,

 J   onE  t  x a  b  e  ,B e  g oñ  a 

Az pi  r i   , J   u a nAn d r  e  s 

Ar  g oi   t  i   a  , J   e  s  u s M a r i   Gi   s  a  s  ol   a “ T r  u n b  o i  ”  e  t   a 

F  e r n a n d  oM uni   oz g ur  e ni   e  s k  e r  .H or n a h i  k 

 oi   t  x ur  a  on e k  o a  d i   t  z- t   a  ul   a k  o s  a  t   uzi  r  a n , b  a i  ñ 

 a 

z a l   a n t  z a  a  s k  o e  t   a h i  zk  un t  z a r  e ni  k  u s  p e  gi  

 d i   a k r  oni  k  u a  g e h i   t   t   u b 

 a r i  k  .E  t   a  ,h  or r  e  t   a n , b  a i  

z a l   a n t  z a k  a r  gi   t  z e n ,

l   a n a  e r  a  s i   s  t   e m a  t  i  z a  u a n t   a  j   u t  z e nz e i  n d i   a k r  oni   a r  e n a  p or  t   a zi  ñ  u a z

 o s  a  t  z e n , S  e r  a f  i  nB a  s  a  ur i  r  e nl   a n a  e  t   a  d  e  d i  k  a zi  ñ  u a  a z pi  m a r k  a  u b 

i  h  a r  d  a  , b  e r  a k z uz e n d 

 u

 d  a  u e  t   a  , ur  t   e  b  e  t   e  p

 a  s  a  , a  s  t   e r  o a l  k  a r  t   uz ,

 J   o s  e E  t  x e  b  e r r i   a  ,“  J  o s  e Q u er  i   d  o” k  ,R o b  e r  t   o

L  a r r  e  a  t   e  gi  k  ,P  e  d r  o

L  a k  a k  , J   e  s  u s M a r i   Gi   s  a  s  ol   a “ T r  u n b  o i  ” k  , N e r  e  a Ar  e  t   a k  e  t   a 

F  e r n a n d  oM uni   oz g ur  e n e k  o s  a  t   u t   a k  ol   a n- t   a l   d i   a  .

E  u s k  a r  a B a  t  z or  d 

i   a r  e nz e r  e  gi  ñ  a  , b  a  t   e z

 b  e  , g a i   d  a n j   e n t  i   a  b  a  t   u , e  gi   t   t   e k  u a r  e nn un d i  k -

n or  a k  u a k  e  t   a z e r  g a i   t   t  i   a k  a z a l   d  u ,m e  d i  x u a k  j   a r r i   e  t   a k  o or  d i  n a  t  z

i   a i  z a n d  a  .M o t  i   b  a zi  ñ 

 o

 S A 

RRE RA 

 OR OK  ORRA 

Page 5: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 5/226

 8 

 a r l   u a n e z d  a  e  g on a h  a l   e  gi  n d  u b i  h  a r r i  k  , j   a r  d  un d  a k  o g uz t  i   a k  d i  r  a - e  t   a 

 e  u s k  a l   t  z a l  i   a k  .

B

 a i  ñ  a l   a n- t   a l   d  e  t  i  k  a  p a r  t   e i  z a n d i  r  a  b  e  s  t   e l   a  g un

 a i   t   t   u b i   ,Mi  r  e nAzk  a r 

 a  t   e  b  e r  g a r  a r r  a  e  t   a 

 J   u a n

 S  a nM a r  t  i  n , b i  x a k  e  u s k  a l   t  z a i  n a k  ,A d i   t  zB a  t  z or  d i   a k  e  gi  n d  a  b  e nh  a  ul   a n a  u j   or r  a  t   u e  t   a 

 g e r  o

 b  a l   or  a zi  ñ  o o s  o on a  e  g

i  n d  a  b  e n a k  , b  a i  l   a n a r  e n g a i  ñ i   a n b  a i   e r  a  b i  l  l  i   t   a 

k  om e  t   o d  ol   o gi   a z ,

 oh  a r 

 b  a  t  z uk  e  t   a z uz e nk  e  t   a  t  x o b  a  t  z uk  pr  o p o s  a  u a r r  e n .

D

 a n or i   b  a  , e  s k  e r r i  k  a  s k 

 o e  t   a  t  x a l   u a k  b  e  t   e  d  oz u e n b  or  on d  a  t   e zk  ol   a n g a r r  a n t  zi   t   s  u a  e z

 d  a l   a 

k  ol   e h  e l   e n a  e  t   a  , e  s  p e r 

 o d  e i   g un , a zk  e n a  b  e  e 

zi  z a  t  i   a  .

B

i   d  e  b  a  t   e z e  s  a n b i  h  a r r  a  d  a  g oE i   b  a r k  o e  u s k  e r i   a r  e n , e i   b  a r r  e r  a r  e n , e r r  e k  u p e r  a zi  ñ  o e  d  o

 b  e r r  e  s k  ur  a  t  z e  a h  a l   e  gi  ñ i   a n

k  ok  a  t   u b i  h  a r  d  a l   a A d 

i   t  z a r  e nh  a  ul  i   b  ur  u a  u e  t   a  , b  a i   t   t   a  b  e  , oi  ñ 

 d  a l   a 

 p a r  e  b  a  t   ur  t   e  a r  gi  

 t   t   a r  a  t   u t   a k  o“ E  i   b  ar  k   o e u s  k   er  ar  e n e s  a er  a

 k   e t   a b  e s  t   e l   a k   o

 b  er  e

z  i   t   a s  u n b  a t  z  u k  ”  .

B

 a i  ñ  a  ,z or i   on e z ,l   a nh  on e  t   a n p a r  t   e h  a r  t   u t   a k  u

 e n e  t   a  b  e  s  t   e l   a  g un b  a  t  z u e n a h  a l   e  gi  ñ  a r i  

 e  s k  e 

r  , b  a i   d  e k l  i  n a  b i   d i   a r  e n

l  i   b  ur  u a  e  t   a  b  a i   t   t   a  b  e  s 

 t   e  b  a  t  z uk  b  e  e  t   or r i  k  o

 d i  r  a  .

H

 ó r r  e nl   a n g uz t  i   e nh  e l   b  ur  un a  g u s i  ñ  a k  d i  r  a  ,

 e i   b  a r r  e r  a r  e n b  e r r  e  s k  ur  a  t  zi   a k i  n b  a  t   e r  a  ,

 e i   b  a 

r  t   a r r  on j   a r  d  unl  i  n g ui   s  t  i  k  u a  j   a  t   or  t  zi   a  , e  g un e r  ok  o b i  zi  m o d  ur  a k 

 o e  g ok i   t   t   uz e  t   a 

 b  e l   a  un a l   d i   g a z t  i   e n d  a k  o e  t   a  e i   b  a r r  e r  a i  k  a  s i   e 

 d  o s  a k  on d  u g ur  a n a h i   d  a  b  e n e n d  a k  o

 e r r  e f   e r  e n t  zi   a i  z a n g o d  a n c 

 or  p u s - a  o s  a  t   u e  t   a  e  s k i  n t  zi   a  .

 G

 ur  e  u s  t  i   a n , e  u s k  a r  a  b  a  t   u a k  3  0  ur  t   e k  o b i   d i   a  e 

 gi  ñ  e  t   a  g e r  o , e z d  a  g oi  ñ  un g o a r r i   s k  ur i  k 

 e  u s k 

 a r  a  e  s  t   a n d  a r r  a k  a  t  z e r  a  e  gi   t   t   e k  o . O s  t   e r  a  ,l   e k  u a n-l   e k  uk  o e  u s k  e r  a k  pr  e  s  e n t  zi   a 

 ur r i   t  z e n ,m u g a  t  z e n e  t   a  j   a  t   or  t   a  s  un a  g a l   t  z e n d  oi   a z .H or r  e  g a i   t   t  i  k  , b  e r  a n d  u t   u b  a i  n ol   e h  e n ,

 d  a  uk  a  g un un e h i   s  t   or i  k  u a 

 a  pr  o b  e  t  x a  u b i  h  a r r  a  d  a  g o e  t   a  a h  a l   e  gi  ñ  a  e  gi  ñ  ,l   e k  u a n-l   e k  uk  o

 e  u s k 

 e r  a k i  n d  a r  t   u e  t   a  b i  zi   b 

 a r r i  z t   u , b  a  t   u a r  e n o s  a  g

 a r r i   e  t   a  a  b  e r  a  s  g a r r i   e  g

i   t   t   e k  o .Ar  gi  l   a  g a 

 g ur  a 

 d  o g u o s  a  g a r r i   e  t   a  a  b 

 e r  a  s  g a r r i   d i  ñ  o g ul   a  .H or r  e k  e  s  a n g ur  a  d  a  u b 

 a  t   u a r  e nz e r  e  gi  ñ  a 

h  e r r i   g uz t  i   e  t   a k  o e  u s k  a l   d  un e k  a l  k  a r  a i   t  z e k  o t  r  e  s n a i  z a  t  i   a  d  a l   a  e  t   a  e i   b  a 

r r  e r  a r  e n a  , o s  t   e r  a  ,

h  e r r i  m a i  l  l   a k  u a  .

A

m a i   t   t   u b  a i  ñ  ol   e h  e n , d 

 e r r i   g or r  e zk  u a  d  a  e  s  a  t  i   a h  ol   a k  ol   a n b  a  t  i   a n b 

 e  t   e - b  e  t  i   a n a  s m a -

 t  zi   a 

 e z d  a l   a  s  a m ur r  a  , b  e  s  t  i   a k  b  e  s  t   e  , e r i   t  zi  x a k  b  e  b  a k  o t  x a k  b  e r i   a k  d i   t   t   u a l   a k  o ,

 e r r  e f   e r  e n t  zi   e  t   a n b  e  d i   s  p e r  s i  ñ  u a  d  a  g ol   a k  o e  t   a  e r  a  b  a  gi  x a k h  a r  t  zi   a k  b  e r 

 a k i  n d  a k  a r r  e l   a k  o

h  a nk i   a  s  a r  t  z e k  o a r r i   s k  u a  .H a l   a n d  a  b  e  ,h  or  d  a 

 g o e i   b  a r r  e r  a k  b i  h  a r r  e zk  u a  d  a  b  e n b  a i  

 or  a i  n g o e  t   a  b  a i   g e r  ok  ol   a n s  e n d  u a  e  t   a  ,i  ñ  un g o d  u d  a  b  a r i  k  , g a  ur  g a  ur k  oz , b i   d i   a  e  gi  n g o

 d  a  b  e n e r r  e f   e r  e n t  zi   a n a  g u s 

i  x a  .Z  or i   on a k  e  t   a mi  l  l   a  e  s k  e r  d  a n or i   .

 J  a b  i   er Z  or r  a k   i   n (   U d  a l  E  u s  k   ar  aB  a t  z  or  d  i   ar  e n i  z  e n i   a n )  

Page 6: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 6/226

 9 

1  .

 S A

RRE RI  A

1  7 

1  .1  .

E I  B ARK OE  U S KE RI  AR

E  NB E RE Z I  T T A S  U NAKM ORF  OL  O GI  XI  A

RE  NAL DE T I  K . . . .

 . . .1  8 

1  .1  .1  .

“  H”  

 e z  a  u g a r r i   t  z  a  t   d  a  uk  e n b i   g a r r  e n p e r  t   s  on a k  o a  d i  z k i  x e  t   a n , s  e x u-m a r k i   a  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .1  8 

1  .1  .2  .

Ah  a l   e z k  o Or  a i  ñ  a r  e n or  d  e z Hi   p o t   e  t  i  k  u a   . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .1  9 

1  .1  . 3  .

 S  u b 

 j   un t  i   b  ok  o or  a i  ñ  a l   d i  x a n“  h i  r  u g a r r  e n p e r  t   s  oni   a +  d  e n b  or i   a ”  r  e n e z  a  u g a r r i  x a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9 

1  .1  .4  .

“  Z ”  

 pl   ur  a l   gi  l  l  i   a r  e n e  t   a “   N”  

l   e h  e n a l   d i  k  o e  t   a  s  u b  j   un t  i   b  ok  om a r k i   a r  e n a r  t   e k  ol   o t   ur i   a   . . . . . . . . . . . . .

 . . .1  9 

1  .1  . 5  .

A d i   t  z l   a  g un t  z  a i  l  l  i   e  t   a n N OR 

I   3  . p e r  t   s  on a  pl   ur  a l   a r  e n

 e z  a  u g a r r i  x a  . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .1  9 

1  .1  . 6  .

 N O

R  a  d i   t  z - j   ok  ok  oAh  a l   e z k 

 u a n- t    e - e l   e m e n t   u b  a k  o

 a  d i   t  z -f   or m a k   . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .1  9 

1  .1  . 7  .

L  a  g

 un t  z  a i  l  l  i   a r  e n“   N OR - N O

R I  ”  k  oB  a l   d i  n t  z  a - On d  or 

i  x u a n d  a r  a  b i   g uz  e n b i   e r  e  d  u e z  . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  0 

1  .1  . 8  .

B  a l   d i  n t  z  a n , On d  or i  x u a r  e n a 

 d  a n“   k    e ”  

m a r k i   a  e r  a  b i  l   t  z  e k  o j   o e r i   a z   . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  0 

1  .1  . 9  .

“   N O

R - N OR I  ”  k  oAh  a l   e z k  u a n ,- t    e - e  d  o- k    i    - e l   e m e n t   u b  a k  o a  d i   t  z -f   or m a k   . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  0 

1  .1  .1  0  .L  e h 

 e n a l   d i  x a n , 3  . p e r  t   s  oni   a r  e n e z  a  u g a r r i  x a k i  n d  a  uk  a  g un b i   t   t   a  s  un a z   . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2 1 

1  .1  .1 1  .L  a  g

 un t  z  a i  l  l  i   a r  e n N OR - N OR 

K a  d i   t  z - j   ok  u a n , On d  or i  x u a n , N OR  pl   ur  a l   a r i  

 d  a  g

 ok i  x oz  e n a  d i   t  z -f   or m e  t   a n

 d  o g un b i   t   t   a  s  un a z  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2 1 

1  .1  .1 2  .“  E  G

I   N”  l   a  g un t  z  a i  l  l  i   a r  e n S  u

 b  j   un t  i   b  u a n , e m a k  umi   a r i   d  a  g ok i  x on a  d i   t  z -f   or mi   a  e r  a  t  z  e k  o

 d  a r  a  b i   g unm o d  u b  e r  e z i  x a   . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2 1 

1  .1  .1  3  .“  E  G

I   N”  l   a  g un t  z  a i  l  l  i   a r  e n S  u

 b  j   un t  i   b  u a n , N OR - N OR K a  d i   t  z - j   ok  u a n ,“   a”  

l   o t   u

r  a z k  u a k i  n

 d  a r  a  b i   g un j   ok  o b  e r  e z i  x a   . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2 2 

1  .1  .1 4  .“  * E 

D U N /  E  UT  S I  ”   N OR - N O

R I  - N OR K a  d i   t  z - j   ok  or  a 

k  ol   a  g un t  z  a i  l  l  i   a r  e n a  d i  z k i  x e  t   a n

“   U”  

 s  u s  t  r  a i  x a r  e n pr  e  s  e n t  z i   a z  . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2 2 

1  .1  .1  5  . N O

R K- d  un a  d i   t  z - j   ok  u e  t   a n G UK ,Z  UK e  t   a Z  UE K- e n“   N OR K”  l   e h  e n a l   d i  k  o

 e z  a  u g a r r i  x a k   . . . . . . .

 . . .2  3 

1  .1  .1  6  .L  a  g

 un t  z  a i  l  l  i   a r  e n On d  or i  x u a 

n , N OR - N OR I  - N OR K a  d i   t  z - j   ok  u a n d  a r  a  b i   g uz  e n b i   e r  e  d  u e z   . . . . . . . .

 . . .2  3 

1  .1  .1  7  .E  G O N e  t   a  J  AKI   N a  d i   t  z  e  t   a k 

 ol   e h  e n a l   d i  x a n“  A”   e  t   a 

“  E ”  l   o t   ur  a z k  u a k   . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  3 

1  .1  .1  8  .I  B I  L L I   e  t   a E R AB I  L L I  r  e n a 

 d i   t  z -f   or m e  t   a n“  L ”   a r  e n pr  e  s  e n t  z i   a z  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2 4 

1  .1  .1  9  .A d i   t  z  t  r i  nk  u e  t   a r  a k  o N OR I   e z  a  u g a r r i  x a k  . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  5 

1  .1  .2  0  .E  UKI   a  d i   t  z i   a n d  o g un b i   t   t   a  s 

 un a  , a  d i   t  z -f   or m a k “   U”   s 

 u s  t  r  a i   d  un a k  e  t   a  s  u s  t  r  a i   b 

 a k  u a k 

 b i  x a k  d  a r  a  b i   g un e z  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  5 

1  .1  .2 1  .“   J  ”  

 a l   ok  u t  i   b  u a r  e nm a r k i   a h i   t   t   a n u a n  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  6 

1  .1  .2 2  .Hi   t   t   a n u a r  e n a  d i  z k i  x e  t   a n N O

R  /  Z E R  pl   ur  a l   e n a m a i   e r  a k   . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  7 

1  .1  .2  3  .B  a l   d i  n t  z  a nh i   t   t   a n u a  e r  a  b i  l   t  z 

i   a r  e n g a i  ñ i   a n . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  7 

1  .1  .2 4  .A d i   t  z  t  r i  nk  u e n N OR - N OR I  - N OR K j   ok  a  b i   d i   a n , a  d i  z k i   a l   ok  u t  i   b  or i  k  p a r  a  d i   g

m e  t   a n e z  j   a r  t  z i   a z   . . . .

 . . .2  7 

1  .1  .2  5  . J   ok  a  e r  a k  on p o s  a  t   uk  o a  d i   t  z n a  g u s i  x a  e  d  o a  d i   e r  a z l  i   a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  7 

A  UR

K I   B I   DE 

 OR OK  ORRA 

Page 7: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 7/226

1  0 

1  .2  .

AD

I  T Z - ORT  O GRAF I  XI  A . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  8 

1  .2  .1  .

B  a  t   u a r  e n e r r  e  g e l   a k  e  t   a  a  d i   t  z - or  t   o gr  a f  i  x a r  a  e k  a r r i   d i   t   t   u g unz  e n b  a i   t   t   b  u s  t  i   d  ur  a  e  t   a 

h i   a  t   u e  t   a k  o a l   d  a k  e  t   a k  . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .2  8 

1  .2  .2  .

A d i   t  z - or  t   o gr  a f  i  x a r  a  e k  a r r i   e 

z  d i   t   t   u g un a k   . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 3 1 

1  . 3  .

AD

I  T Z -P ARADI   GMAKA URKE Z T E K OM OD

 UARE  NZ E  NB AI  T T AZ AL P E  N  . . . . . . . . .

 . . . 3  3 

2  .

AD

I  T Z L A G U NT Z AI  L L I  A

 3  5 

2  .1  .

I  Z A N /  * E DI   Ñ 

 N OR

  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 3  5 

T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k  . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 3  6 

P  a r  a  d i   gm a k   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .4  0 

2  .2  .

I  Z A N /  * E DI   Ñ 

 N OR- N OR

I   . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .4 1 

2  .2  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .4 2 

2  .2  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .4 4 

2  .2  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . .4  6 

2  .2  .4  .

 On d  or i  x u a -“   a ”   e r  e  d  u a   . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4  8 

“   b ”   e r  e  d  u a   . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 5  0 

2  .2  . 5  .

Ah  a l   e z k  u a  , Or  a i  ñ  a -Hi   p o t   e  t  i  k  u a   . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 5 2 

2  .2  . 6  .

Ah  a l   e z k  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 5 4 

2  .2  . 7  .

 S  u b 

 j   un t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a   . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 5  6 

2  .2  . 8  .

 S  u b 

 j   un t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 5  8 

2  .2  . 9  .

A gi  n t   e r  a  . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 6  0 

2  . 3  .

* E D U N /  E  GI   Ñ  , N OR- N ORK  . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 6  3 

2  . 3  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 6 4 

2  . 3  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 6  6 

2  . 3  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 6  8 

2  . 3  .4  .

 On d  or i  x u a  . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 7  0 

2  . 3  . 5  .

Ah  a l   e z k  u a  , Or  a i  ñ  a -Hi   p o t   e  t  i  k  u a   . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 7 2 

2  . 3  . 6  .

Ah  a l   e z k  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 7 4 

2  . 3  . 7  .

 S  u b 

 j   un t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a   . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 7  6 

2  . 3  . 8  .

 S  u b 

 j   un t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 7  8 

2  . 3  . 9  .

A gi  n t   e r  a  . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8  0 

2  .4  .

E  U

T  S I   /  E  GI   Ñ  , N OR- N OR

I  - N ORK  . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8  3 

2  .4  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a -T  a  ul   a 

 a n a l  i   t  i  k  u a   . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8 4 

2  .4  .1  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8  5 

2  .4  .1  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8  6 

Page 8: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 8/226

1 1 

2  .4  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a -T  a  ul   a 

 a n a l  i   t  i  k  u a  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8  7 

2  .4  .2  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8  8 

2  .4  .2  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 8  9 

2  .4  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9  0 

2  .4  . 3  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9 1 

2  .4  . 3  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9 2 

2  .4  .4  .

 On d 

 or i  x u a  . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9  3 

2  .4  .4  .1  .

 On d  or i  x u a  ,

“   a ”   e r  e  d  u a -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a  . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9 4 

2  .4  .4  .1  .1  .

“   a ”   e r  e  d 

 u a r  e n p a r  a  d i   gmi   a - N OR  /  Z E R =h  a  . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9  5 

2  .4  .4  .1  .2  .

“   a ”   e r  e  d 

 u a r  e n p a r  a  d i   gmi   a - N OR  /  Z E R =h  á  r  e k   . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9  6 

2  .4  .4  .2  .

 On d  or i  x u a  ,

“   b ”   e r  e  d  u a -T  a  ul   a  a n a l  

i   t  i  k  u a  . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9  7 

2  .4  .4  .2  .1  .

“   b ”   e r  e  d 

 u a r  e n p a r  a  d i   gmi   a - N OR  /  Z E R =h  a  . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9  8 

2  .4  .4  .2  .2  .

“   b ”   e r  e  d 

 u a r  e n p a r  a  d i   gmi   a - N OR  /  Z E R =h  á  r  e k   . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . 9  9 

2  .4  . 5  .

Ah  a 

l   e z k  u a  , Or  a i  ñ  a -Hi   p o t   e  t  i  k  u a -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0  0 

2  .4  . 5  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0 1 

2  .4  . 5  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0 2 

2  .4  . 6  .

Ah  a 

l   e z k  u a  ,L  e h  e n a -T  a  ul   a 

 a n a l  i   t  i  k  u a   . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0  3 

2  .4  . 6  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0 4 

2  .4  . 6  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0  5 

2  .4  . 7  .

 S  u b 

 j   un t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a -T  a  ul   a 

 a n a l  i   t  i  k  u a  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0  6 

2  .4  . 7  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a  . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0  7 

2  .4  . 7  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0  8 

2  .4  . 8  .

 S  u b 

 j   un t  i   b  u a  ,L  e h  e n a -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a   . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  0  9 

2  .4  . 8  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a   . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1  0 

2  .4  . 8  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1 1 

2  .4  . 9  .

A gi  

n t   e r  a -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1 2 

2  .4  . 9  .1  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  a   . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1  3 

2  .4  . 9  .2  .

P  a r  a  d i   gmi   a 

- N OR  /  Z E R =h  á  r  e k  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1 4 

 3  .

AD

I  T Z T RI   NK UA

1 1  5 

 3  .1  .

 N O

R  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1  5 

 3  .1  .1  .

E  G O N-T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k 

  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1  6 

P  a r  a  d i   gmi   a   . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 1  9 

 3  .1  .2  .

E T  O

R R I  -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k  . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 2  0 

P  a r  a  d i   gmi   a   . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 2  3 

 3  .1  . 3  .

I  B I  L L I  -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k 

  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 2 4 

P  a r  a  d i   gmi   a   . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 2  7 

 3  .1  .4  .

 J   UA

 N-T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1 2  8 

P  a r  a  d i   gmi   a   . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .1  3 1 

Page 9: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 9/226

1 2 

 3  .2  .

 N O

R- N ORI   . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  3  3 

 3  .2  .X .E  G O N ,E T  OR R I   ,I  B I  L L I  -

T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k   . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  3 4 

 3  .2  .1  .

E  G O NP  a r  a  d i   gm a k  . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  3  7 

 3  .2  .1  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  3  7 

 3  .2  .1  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  3  8 

 3  .2  .1  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  3  9 

 3  .2  .1  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  0 

 3  .2  .1  . 5  .

A gi  n t   e r  a  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 1 

 3  .2  .2  .

E T  O

R R I  P  a r  a  d i   gm a k   . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 2 

 3  .2  .2  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 2 

 3  .2  .2  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  3 

 3  .2  .2  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 4 

 3  .2  .2  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  5 

 3  .2  .2  . 5  .

A gi  n t   e r  a  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  6 

 3  .2  . 3  .

I  B I  L L I  P  a r  a  d i   gm a k  . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  7 

 3  .2  . 3  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  7 

 3  .2  . 3  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  8 

 3  .2  . 3  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4  9 

 3  .2  . 3  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5  0 

 3  .2  . 3  . 5  .

A gi  n t   e r  a  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5 1 

 3  .2  .4  .

 J   UA

 N-T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5 2 

 3  .2  .4  .

 J   UA

 N-P  a r  a  d i   gm a k   . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5  5 

 3  .2  .4  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5  5 

 3  .2  .4  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5  6 

 3  .2  .4  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5  7 

 3  .2  .4  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5  8 

 3  .2  .4  . 5  .

A gi  n t   e r  a  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  5  9 

 3  . 3  .

 N O

R- N ORK

  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  6 1 

 3  . 3  .X .E KAR R I   ,E R AB I  L L I   ,E R  U

A N ,E  UKI  -T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k  . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  6 2 

 3  . 3  .1  .

E KAR R I  -P  a r  a  d i   gm a k  . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  6  7 

 3  . 3  .1  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  6  7 

 3  . 3  .1  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  6  8 

 3  . 3  .1  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  6  9 

 3  . 3  .1  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  0 

 3  . 3  .1  . 5  .

A gi  n t   e r  a  . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7 1 

 3  . 3  .2  .

E R AB I  L L I  -P  a r  a  d i   gm a k   .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7 2 

 3  . 3  .2  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7 2 

 3  . 3  .2  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  3 

 3  . 3  .2  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7 4 

 3  . 3  .2  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  5 

Page 10: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 10/226

1  3 

 3  . 3  . 3  .

E R  U

A N-P  a r  a  d i   gm a k   . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  6 

 3  . 3  . 3  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  6 

 3  . 3  . 3  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  7 

 3  . 3  . 3  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  8 

 3  . 3  . 3  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  7  9 

 3  . 3  .4  .

E  UKI  -P  a r  a  d i   gm a k   . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  0 

 3  . 3  .4  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  0 

 3  . 3  .4  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8 1 

 3  . 3  .4  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8 2 

 3  . 3  .4  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  3 

 3  . 3  .Y .

* I   Ñ 

 O (  E  S A N )   , J  AKI   Ñ -T  a 

 ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k   . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8 4 

 3  . 3  . 5  .

* I   Ñ 

 O (  E  S A N )  -P  a r  a  d i   gm a k  . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  7 

 3  . 3  . 5  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  7 

 3  . 3  . 5  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  8 

 3  . 3  . 6  .

 J  AK

I   Ñ -P  a r  a  d i   gm a k   . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  9 

 3  . 3  . 6  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  8  9 

 3  . 3  . 6  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  0 

 3  . 3  . 6  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9 1 

 3  . 3  . 6  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9 2 

 3  . 3  .Z  .

I  R  U

DI   , J  AR D U N-T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k   . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  3 

 3  . 3  . 7  .

I  R  U

DI  -P  a r  a  d i   gm a k  . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  5 

 3  . 3  . 7  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  5 

 3  . 3  . 7  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  5 

 3  . 3  . 7  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  6 

 3  . 3  . 7  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  6 

 3  . 3  . 8  .

 J  AR 

D U N-P  a r  a  d i   gm a k   . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  7 

 3  . 3  . 8  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  7 

 3  . 3  . 8  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  7 

 3  . 3  . 8  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  8 

 3  . 3  . 8  .4  .

 On d  or i  x u a 

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  8 

 3  .4  .

 N O

R- N ORI  - N ORK . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1  9  9 

 3  .4  .X .E KAR R I   ,E R AB I  L L I   ,E R  U

A N-T  a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a k 

  . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0  0 

 3  .4  .1  .

E KAR R I  -P  a r  a  d i   gm a k  . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0 2 

 3  .4  .1  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a 

 3  .4  .1  .1  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a  . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0 2 

 3  .4  .1  .1  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0  3 

 3  .4  .1  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a 

 3  .4  .1  .2  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0 4 

 3  .4  .1  .2  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0  5 

Page 11: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 11/226

1 4 

 3  .4  .1  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a 

 3  .4  .1  . 3  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0  6 

 3  .4  .1  . 3  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0  7 

 3  .4  .2  .

E R A

B I  L L I  -P  a r  a  d i   gm a k  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . .2  0  8 

 3  .4  .2  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a 

 3  .4  .2  .1  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0  8 

 3  .4  .2  .1  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  0  9 

 3  .4  .2  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a 

 3  .4  .2  .2  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1  0 

 3  .4  .2  .2  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 1 

 3  .4  .2  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a 

 3  .4  .2  . 3  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 2 

 3  .4  .2  . 3  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1  3 

 3  .4  . 3  .

E R  U

A N-P  a r  a  d i   gm a k   . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 4 

 3  .4  . 3  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a 

 3  .4  . 3  .1  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a  . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 4 

 3  .4  . 3  .1  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1  5 

 3  .4  . 3  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a 

 3  .4  . 3  .2  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1  6 

 3  .4  . 3  .2  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1  7 

 3  .4  . 3  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a 

 3  .4  . 3  . 3  .1  .

 N OR  /  Z E 

R =h  a   . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1  8 

 3  .4  . 3  . 3  .2  .

 N OR  /  Z E 

R =h  á  r  e k  . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1  9 

 3  .4  .4  .

E R I  

T XI   . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2  0 

 3  .4  .4  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2  0 

 3  .4  .4  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 2 

 3  .4  .4  . 3  .

B  a l   d i  n t  z  a  .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 4 

 3  .4  . 5  .

* I   Ñ 

 O (  E  S A N )   . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2  6 

 3  .4  . 5  .1  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  , Or  a i  ñ  a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2  6 

 3  .4  . 5  .2  .

I  n d i  k  a  t  i   b  u a  ,L  e h  e n a  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2  8 

B I  B L I   O GR AF I  XI  A  . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2  3 1 

Page 12: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 12/226

1  5 

 N ORK-B AK UA

K

 N OR

 N OR- N ORI  

E  G O

 N

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1 1  6 -1 1  8 

1  3 4 -1  3  6 

P  a r  a  d i   gm a k 

1 1  9 

1  3  7 -1 4 1 

E T  ORRI  

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1 2  0 -1 2 2 

1  3 4 -1  3  6 

P  a r  a  d i   gm a k 

1 2  3 

1 4 2 -1 4  6 

I  B I  L L I  

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1 2 4 -1 2  6 

1  3 4 -1  3  6 

P  a r  a  d i   gm a k 

1 2  7 

1 4  7 -1  5 1 

 J  UA N

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1 2  8 -1  3  0 

1  5 2 -1  5 4 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  3 1 

1  5  5 -1  5  9 

 N ORK-D U NAK

 N OR- N ORK

 N OR- N ORI  - N O

RK

E KARRI  

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1  6 2 -1  6  6 

2  0  0 -2  0 1 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  6  7 -1  7 1 

2  0 2 -2  0  7 

E RAB I  L L I  

T  . a n

 a l  i   t  i  k  u a k 

1  6 2 -1  6  6 

2  0  0 -2  0 1 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  7 2 -1  7  5 

2  0  8 -2 1  3 

E RI  T 

XI  

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

2 2  0  ,2 2 2  ,2 2 4 

P  a r  a  d i   gm a k 

2 2 1  ,2 2  3  ,2 2  5 

E R UA N

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1  6 2 -1  6  6 

2  0  0 -2  0 1 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  7  6 -1  7  9 

2 1 4 -2 1  9 

E  UKI  

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1  6 2 -1  6  6 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  8  0 -1  8  3 

* I   Ñ  O

 (  E  S A N )  

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1  8 4 -1  8  5 

2 2  6  ,2 2  8 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  8  7 -1  8  8 

2 2  7  ,2 2  9 

I  R UD

I  

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1  9  3 -1  9 4 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  9  5 -1  9  6 

 J AKI   Ñ 

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1  8 4 -1  8  6 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  8  9 -1  9 2 

 J ARD U N

T  . a n a l  i   t  i  k  u a k 

1  9  3 -1  9 4 

P  a r  a  d i   gm a k 

1  9  7 -1  9  8 

A D

I   T Z 

T RI   NK  UE N

A  URK I   B I   DE -T A  UL  A 

Page 13: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 13/226

Page 14: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 14/226

1  7 

Ei   b  a r k  o e  u s k  e r  a n d  a r  a  b i   g uz e n a  d i   t  zf   or m a k  b  a 

 t  zi   a  e  t   a  t   a  ul   e  t   a n j   a r  t  zi  

 a 

i  z a nz a nh  a  s i   e r  a  b  a  t  i   a n

“ A  d  i   t  z - b  a t  z  or  d  i   a” n e  gi   t   t   e k  u a  .L  a n b  e n e  t   a n

n

 e k  e z a 

 e  t   a 

 oz t   o p o- t   s  u a  .T  or i   b i   o

E  t  x e  b  a r r i   a r  e n

“ F  l   e x i   o n e

 s 

 v

 er  b  a l   e s  . . .”  e  t   a  J   u a n

 S  a n

M a r  t  i  ñ  e n

“ A 

 d  i   t  z  l   a g u n t  z  a i   l   l   i   ar  e

 n

 p ar  a d  i   g m a k  ”  e r r  e f   e 

r  e n t  zi   a  d  e r r i   or r  e zk  u a k i  z a n g o d i  r  a  b  a  t  z or  d 

i   a r  e n t  z a  t   ;  e  t   a  p a r  t   a i   d 

 e 

 b  a k  o t  x a k  b  e r  a k  d  a r  a  b i  x a z e n a  d i   t  zf   or m e 

k i  n e  t   a  b  a  t   a r i   e  t   a  b  e 

 s  t  i   a r i   j   a  s  o t   a k  oh  e r r i  k  o

 b  e r  b  e  t   a  t  i  k  j   a  s  o t   a k  u e k i  n j   u a n g o g a r  a  p a r  a  d i   gm ok  o s  a  t  z e n .

L  e h  e n e n g o p a  u s  uh  on e n on d  or i  x u a  : A

l   d  e  b  a  t   e  t  i  k  , a  d i   t  zm o d  u b  a  t  z u e k  o s  a  t   u b  a r i  k 

 g e r  a  t  z e n j   a k  uz e n , g a l   d  uz d  oi   a z e l   a k  o e  d  o

h  e r r i  - b  e r  b  e  t   a n gi   t  xi   e 

r  a  b i  l   t  z e n d i  r  a l   a k  o ;  e  t  

 a 

 b  e  s  t   e  t  i  k  , s  e k  ul   a k  o b  a r i   a n t   e  pi  l  l   u a  b  a  t  z e n j   a k  un a  d i   t  z-f   or m a  b  a k  o t  x a r  e n t  z a  t   .B a r i   a n t  i   on

 a r  t  i   a n , d  a n e  t  i  k  :  j   a  t   or r i  zk  of   or m a z uz e n a k 

 b  a  t  z u e k  e  t   a h  e r r i  x a k 

 a n a l   o gi  x a z- e  d  o s  or  t   u

 d i   t   t   u a n b  e  s  t   e  a  s k  o , g

r  a m a  t  i  k  a n or m a  t  i   b  u a r  e n a l   d  e  t  i  k z uz e n a k  e z d i  r  a n a k l   o gi  k  a r  e n b  a 

 t  

 g or  d  e  a r r  e n ;  e zi  n b  a 

 d  a n a k  on t  z a  t   e m on e 

 g un d  ok  on a h  a  s  t  i   a  s  or  t   uk  o g e n d  uk  e  e  t   a  .

H or r  e n a  ur r i   a n b  a  e  t   a  g a  uz a k  a r  gi   t   t   uz j   u a  t   e k  o , a z t   e r k  e  t   a 

l   a n a r i   e k i  n g e n t   s  a n

 .

Bi  zk  a i   e r  a r  a  e  d  oM

 e n d  e  b  a l   d  e k  o e  u s k  a l  k i  r  a  j   o g e n d  u a n a r  gi   t   t   a  s  un b i  l  l   a  ,E i   b  a r k  o

 e  u s k  e r i   a  , j   a k i  ñ  e k  u a 

 d  a n e z , e  u s k  a l  k i  h  or r  e  t  x e n b  a r r  u a n d  a  g o , e  t   a h  or  t  x e  b i  l  l   a  u b i  h  a 

 g e n d  u a n g e  ur  e z a l   a n t  z e n d  a k  o a r  gi   t   t   a  s  un a  .L  a n a  on d  o e  gi  nn a h 

i  x a k  b  ul   t  z a  u gi  n d  uz e n

 g on b  a r  a zi  ñ  u a k  e  gi   t   t   e r  a  ,i  n g ur  uk  o a z pi  - e  u s k  a l  k i  x e n a  d i   t  z a k i  n , b i  z

k  a i   e r  a l  i   t   e r  a r i  x u a n a k i  n

 e  t   a  e  u s k  e r  a  b  a  t   u a n a 

k i  n b  e  b  a i   .Bi  zk  a i   e r  a 

k  o a  d i   t  z a r  e n g a i  ñ i   a n

h  a i  n b  a  t  l  i   b  ur  u a z t   e r  t   u

 b i  h  a r i  z a n d  o g u , e zh  ó r r  e k l  i   b  ur  u o t   a k  o a  d i   t  z-f   or m ok  b  e  s  t   e  b  a r i  k 

 g e  ur  e  g a n a  t  z e k  o , b  a i  ñ 

 a 

 b  a i   j   a  t   or r i  zk  of   or mi   a 

 a  ur k i   t   t   u e  t   a  b i  h  a r i  z a n e zk  e r  oE i   b  a r k  o e  u s k 

 e r  a r  a  e  g ok i   t  z e k  o , a  s k  o

 a l   a  gi   t  xi   d  a r  a  b i   g un b  e  gi  r  a  t   u b  a r i  k  .E  s  a n b 

i  h  a r r  e k  u a  d  a  , gr  a m a  t  i  k  a l  i   b  ur  u e  t   a r  a  b  a k  a r r i  k 

 e z d  o g ul   a  j   o ,E i   b  a r 

k  o e  u s k  e r  a ni   d  a  t  zi   t   t   a 

k  oi   d  a zl   a n e  t   a r  a  b  e  j   o

i  z a n d  o g ul   a  : T  or i   b i   o

E  t  x e  b  a r r i   a n“ I   b  i   l   t   ar  i   x a n a k  ”  , J   u a n S  a nM

 a r  t  i  ñ  e n“ Z  i  r  i   k   a d  a k  ” 

 e  t   a  b  e  s  t   e z e n b  a i   t  l   a ni   ,

P  e  d r  oZ  e l   a i   a r  e n“  U m or  e g i  r  u a n” i   d  a zl   a n e 

r i   , e  t   a An t   oni   oI   t   ur r i   o

 t  z e nz e n b  a i   t   t   a r  t  i  k  ul   ur i  

 j   or r  a  t   u e  d  a r r  a  e m on

 d  e  t   s  e  g u .

I  x a k  on t   ur  a  t   u b  a 

r i  k  , g e  ur  e l   a n a k  b  e r  a k  e r  u a n g a i   t   t   uh  e l   b  u

r  u a k m a r k  a  t  z e r  a  :  a l   d 

 e 

 b  a  t   e  t  i  k  , b i  zi  r i  k  d  a r  e 

n a  d i   t  z-f   or m a k  j   a  s  o e  t   a  g or  d  e  t  zi   a  ;  e  t   a  b  e  s  t   e  t  i  k  , e r  d i   g a l   d  u t   a  e  d  o

 g a l   d  u t  z a  t   e m on d  a  d 

 a  uk  a  g uz e n a k  e r r  e k  u p

 e r  a  t  zi   a  .A d i  zk i  x a k  , e  ur  e n j   a  t   or r i  zk  of   or mi  

 a 

 S A R

RE RI   A 

Page 15: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 15/226

1  8 

 d  e  s i   t  

x ur  a  t   u b  a r i  k  b  a i  ñ  a  a h 

 o-h i  zk  e r  a  t  i  k  a h  a l   d  a n

i  k  e  t   a h  ur r  e nn a h i  k  o

 g e n d  uk  e z ;  g ur  e 

h  e l   b  ur  uh  on e n a r  d  a  t  z a  ,E 

i   b  a r k  o e  u s k  e r  a i   d  a  t  zi  r  a k  o (  mi  n t  z a  t   ur  a k  o

 b  e  b  a i   , j   a k i  ñ  a  )  

 e  g ok 

i   t   t   u t   a k  o a  d i   t  z- s i   s  t   e mi   a f  i  nk  a  t  zi   a i  z a n g o d  a 

 ,h  e r r i  x a k  d  a r  a  b i  x a n a 

 b  a i  ñ  o j   a  s  u a  g u a 

i  z a n g o d  a n a  e  t   a  g e  ur  e  b  e r  e zi   t   t   a  s  un a k  ,z e i  nf   o

n e  t  i  k  oz e i  nm or f   ol   o gi  k  u a k  (  z uz e n a k 

 b  a  d i  r  a  )   g or  d  e k  o d i   t   t   u a n a  .A d i   t  zB a  t  z or  d i   a r  e n

 a  p or  t   a zi  ñ  oh  a  uE i   b  a 

r k  o e  u s k  e r i   a r  e n

“  c  or  p u s ”  a  o s  a  t  z e k  ol   a  g un

 g a r r i  i  z a n d  e i  ñ n a h i  

k  ol  i   t  z a k  e  .E  d  oz e i  n

m o d  u t   a n , a  d i   t  z-

 s i   s  t   e mi   a r  e nf  i  nk  a  t  z e l   a nh  a 

 u pr  o p o s  a m e n a  b  a i  ñ  o

 e z d  a  e  t   a z uz e n d  u b i  h 

 a r r  e k  o g a  uz a  b  a  t  

 b  a i  ñ  o g e h i  x a  g o e  g on g o d  a 

 s  e  g ur  u .

 G

 u a z e n oi  ñ  a z a l   t  z e r  a  ,

 p a r  a  d i   gm ok  o s  a  t  z e r  u

zk  u a nm or f   ol   o gi  xi   a n

 a l   d  e  t  i  k  a  ur k i   t   t   u

i  z a n

 d i   t   t   u g unE i   b  a r k  o e  u s k  e r i   a r  e n b  e r  e zi   t   t   a  s  un a 

k  , or  t   o gr  a f  i  xi   a r  e n g a i  ñ i   a nB a  t  z or  d i   a r i  

 e  g ok 

i  x e n a k i  r  u d i   t   t   u j   a k  oz e ni  r i  z pi   d i   a k  , e  t   a  a  d i   t  z

 p a r  a  d i   gm a k  a  ur k  e z t   e 

k  om o d  u a  .

1  .1  .

EI  BARK OE U S KERI  ARE NBEREZI  T

TA S  U NAK

M ORF  OL O GI  XI  ARE N

ALDETI  K

E i   b  a r k  o e  u s k  e r i   a  b i  zk 

 a i   e r  a  e  d  om e n d  e  b  a l   d  e k  o e  u s k  a l  k i  x a r  e n

 b  a r r  u a n d  a  g u a n

 e zk  e r  o , a  d i   t  z p a r  a  d i   gm a k  e  gi   t   t   e r  uzk  u a n t   o p a  u d i   t   t   u g un b  e r  e zi   t   t   a  s  un a k 

 e  t   a  d i  f   e r  e n t  zi   a k 

 b i  zk  a i   e r  a l  i   t   e r  a r i  x u a k i  n d i   t   t   u g un a k i  z a n g o d i  r  a 

n a  t   ur  a l   a  d  a nm o d  u a 

n .Di  f   e r  e n t  zi   ok  ,

 d  a n a 

 d  a l   a  , e z d i  r  a E i   b  a r k  o

 e  u s k  e r  a n b  a k  a r r i  k  a  g

 e r  t  z e n ,i  n g ur  u e  t   a k  o a z pi   e  u s k  a l  k i  x e  t   a n

 b  e  a  ur k i   t   t   ul   e i  k  e z e  t   a  .

1  .1  .1 

 .“ H”  e z  a u g ar r i   t  z  a t  

 d  a uk  e n b i   g ar r  e n p e r  t   s  on ak  o a d i  z k i  x e  t   an

 , s  e x u-m ar k i   a .

 N

 a h i  k  oz a  b  a l   d  u t   a  d  a  g u

 a n j   o e r i   a  d  a h  a  ui  z a n , e m a k  umi   a r i   d  a  g ok i  x

 on a  d i   t  z-f   or mi   a 

 e r  a  t  z

 e r  uzk  u a n :  h  a u t  - h  a u n

 a t   , h  i   n t  z  a n- h  i   n t  z  a n a n , h  e b  a n- h  e b  a n a n . . . a  d i  zk i  n or m a l   a r i  

 e m a k  umi   a r  e n- n a- s  e x u-m

 a r k i   a  g e h i   t  zi   a  .Azk  u e r  e n“ M or  f   o l   o g i   a”  t  i  k 

 (   7 2  5  . or r  . )  h  a r  t   u

 d  o g u

h  a  u : “ E  nE  i   b  ar  s  e o y e l   a f   l   e x i   o n i   k  P r  a i   s  k   a , i   k   u s  i  B A E B A  NA 

 N , f   e m e n i  z  a c i   ó  n

 f   or z  a d  a d  e i   k   u s  i  B A E  U , q u e g e n er  a l   í   s  i   m a m e n

 t   e y c o n t   o d  a pr  o p i   e

 d  a d  a ú  n d  i   c e e l  

 p u e b 

 l   or  e f   i  r  i   é  n d  o s  e a a g e n t   e s  f   e m e n i   n o s “  .B a 

i  ñ  a  e z d  a E i   b  a r k  o e  u

 s k  e r  a n b  a k  a r r i  k 

 g e r  t   a 

 t  z e n .L i  z a r  d i  k  b  e  b  a  d  a r  a  b i  l   :  . . . n a i   a u n a t   er  e n or  a n a i   k   o a .H ó r r 

 e k  a  d i  zk i  x ok  e z

 d i  r  a 

 gr  a m a  t  i  k  a n or m a  t  i   b  u a r  e n a l   d  e  t  i  k z uz e n a k  , e z e  u s k  e r  a  b  a  t   u a n

 e z b i  zk  a i   e r  a n ; 

 b  a i  ñ  a  a  s k  o d  a r  a  b i   g uz e n

 e zk  e r  o j   a r r i   e  gi  n g

 o d i   t   t   u g u p a r  a  d i   gm

 e  t   a n (  *  )   b  a  t   e z

m a r k 

 a  u t   a  ,f   or m a z uz e n a k i  n b  a  t   e r  a  .

 G

i  z on e zk  u a r i   d  a  g ok i  x

 oz e n a  d i  zk i   b  a  t  z u e  t   a n b  e  , s  e x u-m a r k i   a 

 pr  e mi  ñ  a  b  a r i  k 

 j   a r  t  z e k  o j   o e r i   a  d  o g u ,“ h i   t   t   a  s  un a ” i  n d  a r  t   un a h i  x a n- e  d  o .E  s  a  t   e  b  a  t   e r  a k  o :  h  e s  k   i   x o k *  ,

 h  e s  k   i   g u k *  . . .H ó n e k  b  e m a r k  a  u t   a  j   a r r i  k  o d i   t   t   u g u .

Page 16: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 16/226

1  9 

1  .1  .2  .Ah  al   e z k  o Or 

 ai  ñ  ar  e n or  d  e z Hi   p o t  

 e  t  i  k  u a .

Ah  a l   e zk  u a n , j   a  t   or r i  zk  o Or  a i  ñ  a l   d i  x a r i   (   n a i   t   e k   e . . . d  a i   t   e k   e . . . )  Hi   p o t   e  t  i  k  u a k  (   n e i   (   n )   k   e . . .

 l   e i   k   e . . . )  l   e k  u a k  e n d  u d  e  t   s  a  , d  a n e r  a k  o d  a r  a  b i   g ul   a r i  k  :  b  a i   Or  a i  ñ 

 a  a  g e r  t  z e k  o (   a h  a l   d  a 

 ,

 s  e  g ur  u )   , b  a i  Hi   p o t   e  s 

i   a  (   a h  a l  i  z a n g o d  a  , b i  h  a r  b  a  d  a  . . )   ;  N OR- N O

RK j   ok  a  b i   d i   a n b  a r  d i  ñ 

 : 

 (   d  a i   k   e t   . . . d  a i   k   e . . . )  r i   (   n e i   k   e . . . l   e i   k   e . . . )  k 

k  e n d  u d  e  t   s  a l   e k  u a  .

F  un t  zi  ñ  o b i  x e  t   a r  a k  o

 d  a r  a  b i   g un e z Or  ai  ñ 

 a-Hi   p o t   e  t  i  k  u a d  e i   t   t   u d  e  t   s  a  g u .H a  u e z

 d  a E i   b  a r k  o e  u s k  e r  a n

 b  a k  a r r i  k  g e r  t   a  t  z e n , b 

i  zk  a i   e r  a  b  a r r  u a nn a h i  k  oz a  b  a l   d  u t   a  d  a  g u a n

 or  d  e zk  a  t  zi   a  d  a  e  t   a  .

1  .1  . 3  . S  u b  j   un t  i   b  ok  o

 or  ai  ñ  al   d i  x an“ h i  r  u g ar r  e n p e r  t   s  oni   a+  d  e n b 

 or i   a” r  e n e z  a u g ar r i  x a

 .

D e- d  a r  a  b i   g u , b i  z

k  a i   e r  a k  o e  t   a  e  u s k  e r  a  b  a  t   uk  o d  a-r  e n or  d  e z .

D e i   ñ  , d  e i   x a n . . .T  or i   b i   o

E  t  x e  b  a r r i   a k  ,l   e h  e n e n g o p e r  t   s  on a n b  e  n e- d  a r  a  b i  l   :  n e i   ñ  .I  r  u d i   t   t   u j   a k  u , b  a i   b  a  t   uk  o b  a 

i  

 b i  zk  a i   e r  a k  o n a- e r  a  b i  l   t  zi   a  e  g ok i  x a  g u a  d  a 

l   a  (   n a i   ñ  )  l   e h  e n a l   d i  k  o

 a  d i   t  z-f   or m a  t  i  k  (   n e i   ñ 

 )  

 b  e r  e i  z t   e k  o b  e  .

1  .1  .4  .“ Z”  pl   ur  al   g

i  l  l  i   ar  e n e  t   a“  N” L e 

h  e n al   d i  k  o e  t   a S  u b  j  

 un t  i   b  ok  om ar k i   ar  e n

 ar  t   e k  ol   o t   ur i   a .

H a  ul   o t   ur i   a  u e  gi   t   t   e k  o“ E ”  d  a r  a  b i   g u

 (  Z E  N )  E i   b  a r r  e n g e h 

i  x e n ok  , e  g uzk i   b  e  gi  k  o

 b  a  s  a r r i  x e  t   a n b i  zk  a i   e r i   a n“ A ”  (  Z A  N )   b  e  e n

 t  z u t   e n d  a n a r r  e n .

1  .1  . 5  .A d i   t  z l   a g un t  z  ai  l  l  i   e  t   an N ORI   3  . p e r  t   s  on a pl   ur  al   ar  e n e z  a u g ar r i  x a .

 N ORI   3  . p e r  t   s  on

 a  pl   ur  a l   a r  e n e z a  u g a r 

r i  x a  , s i  n g ul   a r r  a r  e n a r i  

“  e”  g e h i   t   t   uz e r  a  t  z e n

 d  o g u . Or  d  u a n :  o /   k   o

+ e= o e /   k   o e> u e /   k   u

 e a l   d  e  b  a  t   e  t  i  k  e  t   a  ,

 t   s  a+

 e= t   s  a e> t   s  e b  e  s  t   e  t  i  k  .

E  s  a  t   e  b  a  t   e r  a k  o :  l   e i   k   i   x u e  e  t   a  e z l   e i   k   i   (   x )   e , j   a k  u e  e  t   a  e z j   a k   e , d  e t   s  e  e  t   a  e z d  e u t   s  o e .

1  .1  . 6  . N OR a d i   t  z - j   o

k  ok  oAh  al   e z k  u an- t   e 

- e l   e m e n t   ur i  k  b  ak  o a

 d i   t  z -f   or m ak  .

 N OR e  t   a  N OR- N

 ORI   a  d i   t  z e  t   a k  ol   a  g u

n t  z a i  l  l  i   a * E DI   Ñ  d  a  e 

 t   a h  on e n s  u s  t  r  a i  x a  d  i   .

 J   a  t   or r i  zk  o a  d i   t  z-f   or m

 a k  a l   d  a  t   uz j   u a n d i  r  a  :  l   e d  i   t   e  k   e> l   e i   t   e  k   e> (   e  t   a  g uk  )   l   e i   k   e (  I  k  u s 

 : 

P  .P  u j   a n a  ,E  u s  k   a l  A  d  i   t  z  aB 

 i  z  k   a i   er  az 4  9  . or r i   a l   d i   a  )   . G

 a l   d  u e  gi  n j   a k  u- t   e- e l   e m e n t   uh  or i   .H a l   a n d  a  b  e 

 ,

T  or i   b i   oE  t  x e  b  a r r i   a k  b  a l   e i   t   t   e k   e d  a r  a  b i  l  l   i  z  a n

 l   e i   k   i   a l   a e  s  a  t   e k  o ;  b  a i  ñ  a 

h  a l   a  t  x e  ,l   ok  uzi  ñ  o s  ol   t   e 

 e r  a r  a  b  a k  a r r i  k  ;  b  e  s  t   e l   a  j   u a n l   e i   k   e , e t   or r  i   l   e i   k   e . . . e r  a  b i  l  l  i  k  o d  a  u .

 N ORK- d  un a  d i   t  z

 e  t   a k  ol   a  g un t  z a i  l  l  i   a E 

 GI   Ñ  d  a  e  t   a h  on e n s  u s  t  r  a i  x a - g i  - . J   a  t   or r i  zk  o

 a  d i  zk i  x a k  a l   d  a  t   uz j   u

 a n d i  r  a h  e m e n b  e  :  l   e g

 i   k   e> l   e i   k   e .

Page 17: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 17/226

2  0 

H

 or  b  a  ,z e l   a ni   t  x ur  a  b 

 a r  d i  ñ  a  d  a  uk  e n a  d i  zk i  x a k  j   a  t   or r i   e  t   a  e  s  a n

n a h i   d  e  s  b  a r  d i  ñ  a 

 d  a  uk 

 e n :  l   e i   k   e (  *  e d  i   ñ  )   e  t   a  l   e i   k   e (   e g i   ñ  )   .Bi  zk  a i   e r  a 

l  i   t   e r  a r i  x u a k  g or  d  e  t  z e n d  a  b  e n- t   e-h  or i  

 g a l   t  z

i   a k i  n , a  d i  zk i   b  a r  d i  ñ  a  e r  a  b i  l   t  z e n d  o g u , N OR

K- d  un p e r  p a  u s  e  t   a n l   e i   k   e , e  t   a  N ORK-

 b  a k  u

 e  t   a n b  e  l   e i   k   e (   l   e i   t   e k   er  e n or  d  e z )   .

1  .1  . 7 

 .L a g un t  z  ai  l  l  i   ar  e n“ 

 N OR- N ORI  ” k  oB al   d i  n t  z  a- On d  or i  x u an

 d  ar  a b i   g uz  e n b i  

 e r  e  d 

 u e z  .

E r  e  d  u b i   d  a r  a  b i   g uz , b  a k  o t  x a  b  e r  e  e r  e m u a n : 

 a  )  

 b  a  t   a  ,k  a l  i   a n b  a i  ñ  o g e h i  x a  g o b  a  s  a r r i  x e  t   a n e r  a  b i  l  l  i  x a  g u a  , g ur  e  e r i   t  xi  z .Hi  r  u g a r r  e n

 p e r  t   s 

 on a k  o a  d i  zk i  x a r  e n“ 

 l   i   t   x a-”  o s  a  g a i  x a  d  a  uk  a n a  e  t   a  On d  or i  x u a 

r  e n“  k   e> k   i  ” 

 on d  o

r i  x o-m a r k i   a  d  a r  oi   a n a 

 (  KE  on d  or i  x om a r k i   a 

 g a  ur  e  g uni   a nKI   b i  h  ur  t   u d  a n a  N ORI  

 e z a  u g a r r i  x a r  e n a  ur r i   a n d  oi   a ni   a n )   .E  s  a  t   e  b  a  t   e r  a k  o

 : P  i   t   x ar  h  or  i   j   a u s  i   k   o b  a l   i   t   x a k   o , a p ur  t   u

 e g i   n g o l   i   t   x a k   i   x o .

 b  )   b  e  s  t  i   a k  a l   e  t   a r r  a  g u a  ,

“  l   e j   a-”  o s  a  g a i   d  un a  d i  zk i  x a k  d  a r  a  b i  x a n a  , e  t   a  On d  or i  x u a 

z uz e n a i  z a  t   e k  o e  uk i   b i  h  a r 

l   e  uk i   a n“  k   e” m a r k  a 

 b  a k  u a  .E r  e  d  uh  on e  t   a nB a l   d i  n t  z a  e  t   a 

 On d  or i  x u a r  e n a r  t   e k  o d  e  s  b  a 

r  d i  n t   a  s  un b  a k  a r r  a  ,B a l   d i  n t  z a k  d  a r  oi   a n“  b  a-”  b  e r  e m a r k i   a  d  a  .

A d i   b 

i   d  e  b  e r  a  e r  a  b i  l  l  i  z : P  i   t   x ar  h  or  i   j   a u s  i   k   o b  a l   e j   a

 k   o , a p ur  t   u e g i   n g o l   e j   a

 k   o .

A

n t  z e r  a k  o b i   t   t   a  s  un a  a  g

 e r  t  z e n d  a  uA .E r r  a  s  t  i  k  b  e r  e “ I   ur r  e t   a e l   i  z  a t   e k   o e u s  k   ar  a e t   a

 t   o p o n i   m i   a-A  d  i   t  z  a”  9  3  . or r  i   a l   d  i   a n .

E r  e  d  u b i  x a k  d i  r  a  e r  a  b i  l   g a r r i  x a k  , b  a i  ñ  a l   e h  e n

 e n g u a r i   gr  a m a  t  i  k  a  a l   d  e  t  i  k z uz e n a  g u a 

 d  a l   a 

 d  e i   t  x o g u .D a n a  d  a l   a 

 ,B a l   d i  n t  z a n e r  a  b i  l   t  z

 e n d  a n e r  e  d  u a  b  e r  a 

 e r  a  b i  l  l  i   b i  h  a r k  o

l  i   t  z a k  e  On d  or i  x u a n b  e  .

1  .1  . 8 

 .B al   d i  n t  z  an , On d  or 

i  x u ar  e n a d  an“  k  e ” m

 ar k i   a e r  a b i  l   t  z  e k  o j   o

 e r i   a .

 O

 s  oz a  b  a l   d  u t   a  d  a  g o j   o

 e r  a h  or i   , b  a i   b i  zk  a i   e r 

 a n b  a i   t   t   a  gi   p uzk  e r  a n

 b  e  ;  e  t   a E i   b  a r k  o

 e  u s k  e r  a n b  e  b  a i   :  e t   or r  i   k   o b  a l   i   t  z  a k   e . . . ;  p i   t   x ar r  a j   a u s  i   k   o b  a l   i   t   x a k   i   x o . . .H a  u j   o e r i   a  u

 a  d i   t  z

- j   ok  o g uz t  i   e  t   a n d  a  u

k  a  g u :  b  a i   N OR , N O

R- N ORI   , N OR- N O

RK , e  t   a  N OR-

 N OR

I  - N ORK e n b  e  b  a i   .E 

z d  e i   t  x o g u gr  a m a  t  i  k 

 a  a l   d  e  t  i  k z uz e n a  d  a n

i  k  , e  t   a  e z d  o g u

 a  uk  e 

r  a h  or i   j   a r r i   p a r  a  d i   gm

 e  t   a n .

1  .1  . 9 

 .“  N OR- N ORI  ” k  oA

h  al   e z k  u an ,- t   e - e  d  o- k  i  - e l   e m e n t   u b  ak  o a d 

i   t  z -f   or m ak  .

B a i  Añ i   b  a r r  o , b  a i  K a n p

i   on , b  a i  A .I  r i   g oi   e n e n

 a r  a  b  e r  a  , n e i   n t   e k   i   o , l   e i   t   e k   i   t   , l   e i   t   e k   i   o e  t   a 

h  ol   a k 

 u a k  (  Bi  zk  a i   e r  a zk  o t   a  ul   e  t   a n a  g e r  t  z e n d i  r  e n a k  )   ,Bi  zk  a i  k  o e  u s k  e r  a z

 n e n k   i   k   i   o , l   e k   i   k   e t  

 e  d  o l   e k   i   k   i   t   , l   e k   i   k   e o e  d  o l   e k   i   k   i   o d i  r  a  .I  k  u s  : E  U S KE RAXX VI  I  I   (  1  9  8 2 

 )  1  0  0  . or r i   a l   d i   a  ,

E  u s k 

 a l   t  z a i  n d i  x a r  e n a  gi  r i  x e  t   a nA .I  r i   g oi   e n e n oh  a r r 

 a k  .

Page 18: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 18/226

2 1 

E i   b  a r k  o e  u s k  e r  a n , e z d  o g u- t   e- e l   e m e n t   u a  e r  a  b i  l   t  z e n , e z t   a 

Ah  a l   e zk  om a r k i   a r  e n

 a  ur r  e k  o- k   i  - e l   e m e n t   u a  b  e  .B e  gi   t   t   a n t  z e n j   a k  uE  u s k  a l   t  z a i  n d i  x a k  g

 om e n d  a  u t   a k  o e r  e  d  u t  i  k 

h  ur r  a  g o d  a  g u a l   a  g ur i   a  e  t   a  b  a l   e i   t   t   e k i   a l   a h  on e n a n t  z e r  a k  o e r  a l   d  a k  e  t   a r  e n b  a  t   g e r  t   a  t  zi   a 

 : 

 n e n k   i   k   i   o> n e i   n k   i   k   i   o> n e i   n k   i   o e  d  o l   e k   i   k   e

 o> l   e i   k   e o> l   e i   k   i   o .

H e m e n b  e  , N OR

 e  t   a  N OR- N ORK a  d 

i   t  z- j   ok  u e n a r  t  i   a n g e r 

 t   a  t  z e n j   a k  unm o d  u a n

 ,

Ah  a l   e zk  o N OR- N O

RI   e  t   a  N OR- N ORI  - N

 ORK j   ok  a  b i   d i   e n a r  t  i   a n b  e  ,z e n b  a i   t   t   a  d i  zk 

i  

 b  a r  d i  ñ  a k  b i  h  ur  t   u j   a k 

 uzf   or m a  a l   d  e  t  i  k  :  l   e k   i   k   e o> l   e i   k   i   o e  t   a  l   e g i   k   e o> l   e i   k   i   o .HAHAR

I  

 j   u a n l   e i   k   i   x o e  t   a HARÉ  KHARI  HA e m o n

 l   e i   k   i   x o .

1  .1  .1  0  .L e h  e n al   d i  x a

n , 3  . p e r  t   s  oni   an e z  a u g ar r i  x ak i  n d  a uk  a g u

n b i   t   t   a s  un a .

E  u s k  e r  a  b  a  t   u a n

 (  Z - )   e  d  o b i  zk  a i   e r i   a n

 m ar  k   ar  i   k   ez  ar  e n ez  a u g ar r  i   x a (   Ø )   , b i  x a k 

 d  a r  a  b i   g uz e  t   a  e z d  o g u b i  x e  t   a k  o b  a  t   b  a z t   a r  t  z e k  o a r r  a z oi  r i  k i  k  u s 

 t   e n . (  Z  )   e b  a n , (  z  )   e i   x a n

 ,

 (  z  )   e t   s  a n , (  z  )   e i   x o n , (  z  )   e g u a n , (  z  )   e t   or r  e n , (  z  )   e b  i   l   l   e n , (  z  )   e k   ar r  e n ,

 (  z  )   er  a b  i   x a n , (  z  )   er  o i   a n

 ,

 (  z  )   e u k   a n , (  z  )   e k   i   x a n ,

Z -k i  nz e i  nZ - b  a r i  k  b 

i  x e  t   a r  a  d  a r  a  b i   g uz .B a 

i  ñ  a  b  a  d i  r  a  a  d i   t  z-f   or m a 

 b  a  t  z uk  , b  e  t  i  Z -k i  n d  a 

r  a  b i   g uz e n a k  b  e  : z  e i   k   i   a n ,z  e i   ñ  ,z  e k   i   x o n ,z  i   h  a

r  d  u a n . . .

1  .1  .1 1  .L a g un t  z  ai  l  l  i   ar  e n N OR- N ORK a

 d i   t  z - j   ok  u an , On d  or i  

x u an , N OR pl   ur  al   ar 

i  

 d  a g ok i  x oz  e n a d i   t  z -

f   or m e  t   an d  o g un b i   t   t  

 a s  un a .

 N OR pl   ur  a l   a  d  a ni   a n e  t   a  N ORK= n i   k   ,

 h  i   k   , h  ar  e k   , e  t   a  h  á r  e k   d  a ni   a n , a  d i  zk i  m o d  u b 

i  

 d  a r  a  b i   g uz :  b  a  t   a  ,“ z ” 

 pl   ur  a l   gi  l  l  i   a  a  t  zi   a n d  a 

r  oi   a n a  e  t   a  e r r  e  g ul   a r r  a  g u a  d  a n a  (   n e u k   ez  )   ;  e  t   a 

 b  e  s  t  i   a  ,“  i   t  ”  pl   ur  a l   gi  l  l  i   a k i  n e r  a  t  z e n d  a n a  (   n i   t   t   u k   ez  )   e  t   a  (   n i   t   t   u k   e )   .

1  .1  .1 2  .“ E GI   N” l   a g un t  z  ai  l  l  i   ar  e n S  u b  j   u

n t  i   b  u an , e m ak  umi   a

r i   d  a g ok i  x on a d i   t  z -

f   or mi   a e r  a t  z  e k  o d  ar  a b i   g unm o d  u b  e r  e z i  x a .

E m a k  umi   a r i   d  a  g ok i  x on a  d i  zk i  x a  , gi  z o

n e zk  u a r  e n a  e r  a  t  z e n d 

 a nm o d  u b  e r i   a n e r  a  t   u

 b i  h  a r k  o g e n d  uk  e  , e  t   a  e z , e  gi   t   t   e n d  o g u

nm o d  u a n , gi  z on e zk  o-m a r k i   a r  e n s  e  gi   d  a n

 e m a k  umi   a r  e n a  e z a r r 

i  z ,h  a  u d  a  :  a+ n a= a

 n a e  gi  ñ  e z .H a l   a n b  a  ,- a n a- d  a r  a  b i   g u N ORK

m a r k  a  t  z a  t   N OR- N O

RK a  d i   t  z- j   ok  u a n e  t   a  N ORI  m a r k  a  t  z a  t   N OR- N ORI  - N ORK a  d i   t  z

-

 j   ok  u a n ,- n a- e r  a  b i  l  l  i   b i  h  a r r i   a n .D a r  a  b i   g uz e n

 a  d i   t  z-f   or m a 

k “  /  ”  a r  e n

 e zk  e r r i   a n

 j   a r r i   t   t   a k  u a k  d i  r  a  e  t   a 

 a  d i   t  z-f   or m a z uz e n a k  e  s k  um a n j   a r r i   t   t   a k  u a k  : 

 N ORK

 N

 OR

 Or  a i   ñ  a

Hi  k 

ni  

n a i  x a n a n /  n a i  ñ  a n

h  a 

 d  e i  x a n a n /   d  e i  ñ  a n

 g u

 g a i  x a n a z e n /   g a i  ñ  a z e n

h    á    

r   e k   

 d    e i      x a n a z  e n /       d    e i      x a z  e n

L  e  h  e  n a

Hi  k 

ni  

n e i  x a n a n /  n e i  ñ  a n

 g u

 g e i  x a n a z e n /   g e i  ñ  a z e n

Page 19: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 19/226

2 2 

 N ORI  

 N

 ORK

 a

h  á r  e k 

 Or  a i     ñ 

 a

h i  r i  

ni  k 

 d  e i  x a n a r  a n

 /   d  e i  ñ  a r  a n

 d  e i  x a n a r  a z  e n /   d  e i  ñ  a r  a z  e n

h  a r  e k 

 d  e i  x a n a n

 /   d  e i  ñ  a n

 d  e i  x a n a z  e n /   d  e i  ñ  a z  e n

 g uk 

 d  e i  x a n a  g un

 /   d  e i  ñ  a  g un

 d  e i  x a n a  g

 uz  e n /   d  e i  ñ  a  g uz  e n

h  á  r  e k 

 d  e i  x a n e n

 /   d  e i  ñ  e n

 d  e i  x a n a z  e n /   d  e i  ñ  a z  e n

L  e  h   e 

 n a

h i  r i  

ni  k 

n e i  x a n a n

 /  n e i  ñ  a n

n e i  x a n a z  e n /  n e i  ñ  a z  e n

h  a r  e k 

 (  z  )   e i  x a n a n

 /   (  z  )   e i  ñ  a n

 (  z  )   e i  x a n a z  e n /   (  z  )   e i  ñ  a z  e n

 g uk 

 g e i  x a n a n

 /   g e i  ñ  a n

 g e i  x a n a z  e n /   g e i  ñ  a z  e n

h  á  r  e k 

 (  z  )   e i  x a n e n

 /   (  z  )   e i  ñ  e n

 (  z  )   e i  x a n e z  e n /   (  z  )   e i  ñ  e z  e n

1  .1  .1 

 3  .“ E GI   N” l   a g un t  z  a

i  l  l  i   ar  e n S  u b  j   un t  i   b  u an , N OR- N ORK a d 

i   t  z - j   ok  u an ,“  a” 

l   o t   ur 

 az k  u ak i  n d  ar  a b i   g un

 j   ok  o b  e r  e z i  x a .

 Or  a i  ñ  a l   d i  x a n , N ORK=

h  a r  e k  e  t   a  N OR s i  n g u

l   a r r  a  d  a ni   a n“  a” l   o t   ur  a zk  u a  d  a r  a  b i   g u ,

 s  u s  t  r  a i  x a “  n”  s  u b  j   un t  i   b  o

-m a r k i   a k i  nl   o t  z e k  o ,

 b i  zk  a i   e r  a l  i   t   e r  a r i  x u

 a n e  gi   t   t   e n d  a n

m o d  u a n .B a i  ñ  a  g uk  , b i  zk 

 a i   e r  a l  i   t   e r  a r i  x u a n e  g

i   t   t   e n e z d  a n a  , a n a l   o gi  x a z- e  d  o N OR

 pl   ur  a 

l   e  t   a n b  e  s  a r  t   u e  gi   t   t   e n

 d  o g u“  a” h  or i   ,“ z ”  p

l   ur  a l   gi  l  l  i   a r  e n a  ur r i   a n .

L  e h  e n a l   d i  x a n b  e  , a n t  z e r  a  j   ok  a  t  z e n d  o g u , N O

R= h  á r  e k   d  a ni   a n ,l   o t   ur  a zk  o“  a” h  or i  

 s  a r  t   uz“ z ”  pl   ur  a l   gi  l  l  i   a r  e n a  ur r i   a n .

H e m e n , g uk  d  a r  a  b i   g uz e n a  d i   t  z-f   or m a k “  /  ”  a r  e n e zk  e r r i   a n j   a r r i   t   t   a k  u a k  d i  r  a  , e  t   a 

 b i  zk  a 

i   e r  a l  i   t   e r  a r i  x u a r  e n j   ok  a  b i   d i   a  e r  a  b i  l  l  i  zi  z a n g

 ol  i  r  a k  e n a k  e  s k  um a n

 j   a r r i   t   t   a k  u a k  : 

 N ORK

 N OR

 Or  a i   ñ  a

h  a r  e k 

 g u

 g a i  x a z e n /   g a i  z e n

z u

z a i  x a z e n /  z a i  z e n

h  á r  e k 

 d  e i  x a z e n /   d  e i  z e n

L  e  h  e 

 n a

ni  k 

h  á r  e k 

n e i  x a z e n /  n e i  z e n

h i  k 

h  á r  e k 

h  e i  x a z e n /  h  e i  z e n

h  a r  e k 

 g u

 g e i  x a z e 

n /   g e  (  n g )  i  z e n

z u

z e i  x a z e 

n /  z e  (  n g )  i  z e n

h  á r  e k 

 (  z )   e i  x a z e n /   (  z )   e i  z e n

1  .1  .1 

4  .“ * ED U N /  E UT S I  ”  N OR- N ORI  - N ORK

 a d i   t  z - j   ok  or  ak  ol   a g

 un t  z  ai  l  l  i   ar  e n

 a d i  z k i  x e  t   an“  U”  s  u s  t  r  ai  x

 ar  e n pr  e  s  e n t  z i   az  .

E i   b  a r k  ok  a l   e  t   a r r  e n e  u s 

k  e r  a n b  e h i  n t  z a  t   , b  a i  

 Or  a i  ñ  a l   d i  k  o b  a i  L  e h 

 e n a l   d i  k  o a  d i  zk i  

 g uz t  i  

 e  t   a n g a l   d  u t   a  d  o g u“  U

”  s  u s  t  r  a i  x a  ,HI  RI   a  d i  zk i  x e  t   a ni  z a n e zi  k  .E 

r  a  b i  l   t  z e n d  o g un

m o d  u a ni   d  a  t  zi  k  o d  o g u : ni  k 

h  a r i   d  e  t   s  a t   e  t   a  e z d  e u

 t   s  a t   ;  b  a i  ñ  a ni  k h i  r i   d  e  u a t   .H a l   a n d  a  b  e  ,

Page 20: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 20/226

2  3 

 b  a  d  a M a r k i  ñ  a  a l   d  e k  o e r  a  gi  ñ  a n a  b  a r m e n

 a  g u a  d  a  b  e nz e n b  a i   t   t  

 b  a  s  a r r i  i  n g ur  u ,“  U” 

 s  u s  t  r  a i  x or r i   on d  o e  u s  t   e n d  e  t   s  a n a  .

1  .1  .1  5  . N ORK- d  u

n a d i   t  z - j   ok  u e  t   an

 G UK ,Z UK

 e  t   a

Z UEK- e n

“  N ORK” 

l   e h  e n al   d i  k  o e z  a u g a

r r i  x ak 

L  a  g un t  z a i  l  l  i   a r  e nl   e h  e n a l   d i  x a n , N ORK

 e z a  u g a r r i  x a  a  d i  zk i  x a 

r  e nh  a  s i   e r  a n d  oi   a  e  t   a 

 gr  a m a  t  i  k  a  a l   d  e  t  i  k z u

z e n e r  a  t   u t   a k  o a  d i   t  z-f   o

r m a k  g e (   u )   n- ,z  e (   u )   n- e  uk i  k  o d  a  b  e h  a  s i   e r  a n

* E D U N e n e  d  o g e i  - ,z  e i  - ,E  GI   Ñ  e n .B a i  ñ  a  , Or  a i  ñ  a l   d i  x a n d  a r  a  b i   g uz e n- g u- ,-z  u- ,-z  u e-

“  N ORK”  e z a  u g a r r i  x a k  a  d i  zk i  x a r  e n a zk  e ni   a 

n e r  a  b i  l   t  z e k  o j   o e r  a h  a  un d i  x a  d  a  g o , e  t   a h  on e k 

 j   o e r i   on e k  b i   d i   a  e m on

 d  e  t   s  e  , a d i   t  z -f   or m az  uz  e n az  a p ar  t   e  , b i   e r  a  t   a k  o a  d i   t  z-f   or m e r i   : 

1 - a  d i  zk i  z uz e n a r i   , e r r  e  d  un d  a n t  zi   a  e  g

i  ñ  a z N ORK e z a  u g a r r 

i  x a  a  t  zi   a n b  e  e z a r  t  z e n

 j   a k  on a  , e  s  a n

-n a h i  x a  a r  gi   t  z e k  o- e  d  o ;  e  s  a  t   e  b  a  t   e r  a k  o : 

 g uk h  a r i   g e n t   s  a n>

 g e n t   s  a g u n ,z uk h  a r i  z  e n t   s  a n>z  e n t   s  a z  u n> z  e t   s  a z  u n e  t   a z u e k h  a r i  z  e n t   s  (   a )   e n>

z  e n- t   s  a z  u e  n> 

z  e t   s  a z  u e  n ;  e  d  o b  a i   t   t   a  S  u b  j   un t  i   b  u a nz uk h  a z  e i  z  u n b  e  .

2 -h i  r  u g a r r  e n p

 e r  t   s  oni   a r  e n a  d i   t  z-f   or 

mi   a r i   ,h  ó n e k  N ORK

 e z a  u g a r r i  x ok  e z a r r i  z

 e r  a  t   u t   a k  u a  ;  e  s  a  t   e  b  a  t   e r  a k  o :  g uk h  a r i   (  z  )   e t   s  a g u n*  ,z uk h  a r i   (  z  )   e t   s  a z  u n*  e  t   a z u e k 

h  a r i   (  z  )   e t   s  a z  u e  n*  .A s k  o e r  a  b i  l   t  z e n d i  r  a m o d  uh  on e  t   a n

 e r  a  t   u t   a k  o a  d i  zk i  x a k 

 ,

 b  a i  ñ  a h  a  u on a r  t   u e zk  e r  o , a  d i   t  z s i   s  t   e 

mi   a  a l   d r  e  b  e  s k  e r i  x a zl   or r i  n t  z e k  o a  t  i   a z a  b  a l  i  k 

l   a  g a  t  z e n d  a  ; 

h  a l   a  t  x e  s  or  t   u j   a k  u l   e i   k   e t  *  , l   e i   k   ez  u*  , l   e i   k   e g

 u*  . . . a  d i  zk i   s  a i  l  l   a  .E r  a 

h  on e  t   a k  o a  d i  zk i  x a k  g uz t  i  z b  a z t   e r  g a r r i  x a k i  r  u d i   t  z e n j   a k  uz .

A d i   t  z t  r i  nk  u e  t   a n

 b  e  a r  a z o b  e r  a  d  a  u

k  a  g un e z , b  a r  d i  n t   s  u j   ok  a  t   uk  o d  o g u :  e  s  a  t   e 

 b  a  t   e r  a k  o ,E  UKI   a  d i   t  zi   a n g e u n k   a n /   g e u n k   a g u n ,z  e u n k   a n /  z  e u n k   az  u n on a r  t  z e n d i  r  a  , b  a i  ñ  a 

 e z o s  t   e r  a  , (  z  )   e u k   a g u n*  , (  z  )   e u k   az  u n*  ;  e  d  o J  AKI   Ñ 

 a  d i   t  zi   a n

 , g e n k   i   x a n /   g e n k   i   g u n

 ,

z  e n k   i   x a n /  z  e (   n )   k   i  z  u n

 on a r  t  z e n d i  r  a  b  a i  ñ  a  e z

z  e k   i   g u n*  .

1  .1  .1  6  .

L a g un t  z  ai  l  l  i   ar  e n

 On d  or i  x u an ,

 N OR- N ORI  - N

 ORK

 a d i   t  z - j   ok  u an

 d  ar  a b i   g uz  e n b i   e r  e  d  u e z  .

Bi   t   t   a  s  un a  d  o g uh  e m e n b  e  .KE  on d  or i  x u a r  e nm a r k i   a  , N ORI   e z a  u g a r r i  x a r  e n a  ur r i   a n

 a l   a  a  t  zi   a n j   a r  t  zi   a k 

 a  d i  zk i   s  a i  l   b i   e m o

 t   e n d i   t   t   u :  n e s  k  i   x o /   n

 e t   s  a k  e  .E r  e  d  u b i  x a k 

 d  a r  a  b i   g un e z e  t   a  a  uk  e r  a r i  k  e  gi   t   t   e k  o a r r  a z

 oi  r i  k i  k  u s  t   e n e z d  o g

 un e z , b i  x a k  on a r  t   uk  o

 d i   t   t   u g u . N e s  k  i   x o s  a i  l   a r  e nk  a  s  u a n , e  s  a n b  e h  a r  d  a KE  on d  or i  x om

 a r k i   a  g a  ur  e  g uni   a nK

I  

 b i  h  ur  t   u d  a l   a  N ORI   e 

z a  u g a r r i  x a r  e n a  ur r i   a n

 d  oi   a ni   a n .

1  .1  .1  7  .E G O N , J A

KI   Ñ 

 e  t   aERABI  LL

I   a d i   t  z  e  t   ak  ol   e h  e n a

l   d i  x an“ A”  e  t   a“ E” 

l   o t   ur  az k  u ak  .

K om e ni   g a r r i  x a i  k  u s  t   e n d  o g ul   o t   ur  a zk  oh  ó n e k h i  zk i   b i  x ok 

n un j   a r  t  z e n d i   t   t   u g un

 a z t   e r  t  zi   a  , N OR /  Z E R

 b  a k  a r r  e k  o a  d i  zk i  x e  t   a nz uz e n j   a r  t  z e n d i   t   t   u g u

nl   o t   ur  ok  , a n a l   o gi  x a z-

 e  d  o N OR /  Z E R pl   ur  a 

l   e k  o a  d i  zk i  x e  t   a n b  e  s  a r  t  z e k  o j   o e r i   a  d  a  uk  a  g u- e  t   a  pr  e mi  ñ  a  b  a r i  k  .

Page 21: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 21/226

2 4 

 N OR /  Z E R b  a k  a r r  a  d  a n

i   a n , s  u s  t  r  a i  x a r  e n (   G O

 /  KI   /  R A B I   )   e  t   a l   e h  e n a 

l   d i  x a r  e nm a r k i   a 

 d  a n“  N”  a n a r  t  i   a n“ A ” l   o t   u

r  a zk  u a  j   a r  t  z e n d  a  : - G O-A - N ,-KI  -A - N ,-R A B I  -A - N .H a l   a  t  x e 

 d  a r  a  b 

i   g uz ,z uz e n :  n e n g u a n , h  e n g u a n ,z  e g u a n ; 

 n e k   i   x a n , h  e k   i   x a n ,z  e k   i   x a n , g e n k   i   x a n ,

z  e n k   i   x a n ;  n er  a b  i   x a n , h  er  a b  i   x a n , (  z  )   er  a b  i   x a n , g e

r  a b  i   x a n . . .

 N OR /  Z E R

 pl   ur  a l   a  d  a ni   a n , s  u s  t  r  a i  x a r  e n (   G O /  KI   /  R A B I   )   e  t   a “  N” l   e h  e n a l   d i  k  o

 e z a  u g a r r i  x a r  e n a r  t  i   a n ,“ Z ”  pl   ur  a l   gi  l  l  i   a  e r  a  b i  l   t  z e n d  a  e  t   a  e z“  O”  k   e z

“ I  ”  k   b i  h  a r  d  a  b  e 

 b  e  s  t   e 

 b  ok  a l  i  k “ Z ” k i  nl   o t  z

 e k  o .A ur r  e r  a  g o e  s  a n

 d  o g unm o d  u a n (  1  .1  .4  )   ,“ Z ”  e  t   a “  N” 

l   o t  z e 

k  o“ E ”  d  a r  a  b i   g u (   b i  zk  a i   e r  a z“ A ”  d  a r  a  b i  x e n a  )   : - G O-Z -E- N ,-KI  -Z -E- N , e  d  o

-R A B 

I  -Z -E N .E  t   a h  a l   a n e r  a  t  z e n d i  r  a  ,z uz e n : 

 g e n g oz  e  n ,z  e n g oz  e  n ,z  e n g oz  e  e n>

z  e n g oz  i   e n ,z  e g oz  e  n ;  n e k   i  z  e  n , h  e k   i  z  e  n ,z  e k   i  z  e  n , g e n k   i  z  e  n ,z  e n k   i  z  e  n ,z  e n k   i   x ez  e  n ,

z  e k   i   x

 ez  e  n ;  n er  a b  i  z  e  n , h  er  a b  i  z  e  n , (  z  )   er  a b  i  z  e  n , g er  a b  i  z  e  n , . . .

B a i  ñ  a E i   b  a r r  e n , N OR /  Z E R b  a k  a r r  e k  u e  t   a n d  a r  a 

 b i   g un“ A ” l   o t   ur  a zk  u a 

 , a n a l   o gi  x a z- e  d  o

 N OR

 /  Z E R pl   ur  a l   e k  o a  d i  zk i  x e  t   a n b  e  , s  u s  t  r  a i  x a r  e n e  t   a “ Z ”  a r  e n a r  t  i   a n

 s  a r  t  z e k  o j   o e r i   a 

 d  a  uk  a  g u ,h  or r  e n pr  e mi  ñ  a r i  k  e  g on e z a r r  e n .H a l   a n d  a r  a  b i   g uz :  g e n g o a

z  e  n> g e u az  e  n ,

z  e n g o az  e  n>z  e u az  e  n ,z  e n g o az  e  e n>z  e u az  i   e n ;  n e k   i   x az  e  n , h  e k   i   x az  e  n ,z  e k   i   x az  e  n ,

 g e n k   i   x az  e  n ,z  e n k   i   x az  e  n ;  n er  a b  i   x az  e  n , h  er  a b  i   x az  e  n , . . .

T  or i   b i   oE  t  x e  b  a r r i   a k E 

 G O N

 a  d i   t  zi   a n , g e n g oz  e n ,z  e n g oz  e n j   a r r 

i  k  o d  a  u ;  b  a i  ñ  a 

 J  AKI   Ñ  e n e  t   a E RABI  L L I  n o s  t   e r  a  n e k   i   x az  e n , h 

 e k   i   x az  e n , e k   i   x az  e n ;  e 

 t   a  n er  a b  i   x az  e n ,

 h  er  a b  i   x az  e n , (  z  )   er  a b  i   x az  e n . . . (   s  u s  t  r  a i  x a n-r  e  b  i  - d 

 a r  a  b i  l  l   , g uk  e  g ok i  x a  g u a i  r  u d i   t   t   u j   a k  un

-r  a b  i  -r  a  a l   d  a  t   u d  o g un a  )   .

E  G O N a  d i   t  zi   a n e r  e  d  u b i  x a k  d  a r  a  b i   g uz , e  t   a  or  d  u a n , b i  x a k  on a r  t   u d i   t   t   u g u . J  AKI   Ñ  e  t   a 

E RABI  L L I   a  d i   t  z e  t   a n o s  t   e r  a  ,E i   b  a r r  e n d  a r  a  b i   g un a  b  a k  a r r i  k  j   a r r i   d  o g u p a r  a  d i   gm e  t   a n : 

 n e k   i   x

 az  e n , h  e k   i   x az  e n . . . ;  n e

r  a b  i   x az  e n , h  er  a b  i   x az  e n . . .

1  .1  .1 

 8  .I  BI  LLI  r  e n e  t   aER

ABI  LLI  r  e n a d i   t  z -f   o

r m e  t   an“ L”  ar  e n pr  e 

 s  e n t  z i   az 

H ó n e nh i  r  u e r r  e  g e l   on a r  a  b  e r  a  j   ok  a  t  z e n d  o g u : 

1 -K on t   s  on a n t   e  b  a  t   e n a  u

r r i   a n e  t   a h i   t   t   a n u a n b  e  t  

i   g a l   t  z e n d  o g u .I  BI  L L I   a  d i   t  zi   a n :  g a b  i  z  ,

z  a b  i  z 

 , . . . , n a b  i   k   , g a b  i   x az  . . .E 

RABI  L L I   a  d i   t  zi   a n :  d  a

r  a b  i   t   t   , d  ar  a b  i  z  u . . . , j   ar  a b  i   x a t   , d  ar  a b  i   ñ  . . .

2 -Azk  e n a  b  a  d  a  , e z d  o g u g a l   t  z e n :  n a b  i   l   l   , d  a b  i   l   l   ;  n ar  a b  i   l   l   , d  ar  a b  i   l   l   .

 3 

-B ok  a l   b  a  t   e n a  ur r i   a n ,I  BI  L L I   a  d i   t  zi   a n

m a n t   e n d  u e  gi   t   t   e n d 

 o g u :  n e n b  i   l   l   e n ,

 (  z  )   e b 

 i   l   l   e n .E RABI  L L I   a  d i   t  zi   a n , o s  t   e r  a  :  n ar  a b  i   x e , d  ar  a b  i   x e ,z  er  a b  i   x

 e n . . .” L ”  a  g a l   d  u

 e  gi   t   t   e n d  a  e  t   a “ X ” l   o t   ur 

 a zk  u a  s  a r  t  z e n d  o g u

h  a r  e n or  d i   a z , s  u s  t  r  a i  x a r  e n“ - i  ”  e  t   a 

 on d  or  e n g o b  ok  a l   a l   o t  z e k  o .

Page 22: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 22/226

2  5 

1  .1  .1  9  .A d i   t  z  t  r i  nk  u

 e  t   ar  ak  o N ORI   e z  a u g ar r i  x ak 

 N OR- N ORI   a  d i   t  z- j   ok  u a n , d  a  uk  a  g un e r  a  b i  l   p e n ur r i  x a n b  a  d  a  b  e  , d  a  t  i   b  o- a  ur r  e k  o

“ KI  ”  d  un N ORI   p e r  t   s  on a  e z a  u g a r r i  h  on e x e k  d  a r  a  b i   g uz : 

- k   i   t   t   ,

- k   i   k   /  - k   i   ñ  ,

- k   i   x o ,

- k   i   g u ,

- k   i  z  u ,

- k   i  z  u e ,

- k   i   x u e

- k   i  r  az  ,

- k   i   x az  /  - k   i   ñ  az  ,- k   i   x oz  ,

- k   i   g uz  ,

- k   i  z  uz  ,

- k   i  z  u ez  ,

- k   i   x u ez 

Bi  zk  a i   e r  a z o s  t   e r  a 

 , a h  ozk  o e r  a  b i  l  l   e r  a n ,I  Z A N a  d i   t  zl   a  g un t  z

 a i  l  l  i   a n d  a r  a  b i   g uz e n a k 

 e r  a  b i  l   t  z e n d i  r  a  a  d i   t  z

 t  r i  nk  u e  t   a n b  e  .

 N OR- N ORI  - N OR

K a  d i   t  z- j   ok  u a n ,* I   Ñ  O

 (  E  S A N )   a  d i   t  z a r  e nk  a 

 s  u a n g a r  b i   d  a  g o N ORI  

 e z a  u g a r r i  x a k E  UT  S I   a  d i   t  z a r  e n a k  d i  r  a l   a  .E KARRI   ,E RABI  L L I   e  t   a E R UA N

 a  d i   t  z e n

 j   ok  or  a k  o o s  t   e r  a  , g e 

 ur  e z a l   a n t  z a k  d i   t   t   u g u ,E i   b  a r k  o e  u s k  e r  a -i   d  a  t  zi  x a n e r r  e f   e r  e n t  zi   a 

 g a r  b i  r i  k  b  e  e z d  o g un

 e zk  e r  o .H a i  n gi   t  xi   d 

 a r  a  b i   g u a  d i   t  z- j   ok  u a  u

 e z e  ,E i   b  a r k  o e  u s k  e r  a n

i   d  a  t  zi  - t   t   a k  oT  or i   b i   oE 

 t  x e  b  a r r i   a  , J   u a n S  a nM

 a r  t  i  n ,An t   oni   oI   t   ur r i   o

 t  z e  t   a P  e  d r  oZ  e l   a i   a r  e n

l  i   b  ur  u e  t   a n ,4  0  0  or r i   t   t   a n j   ok  a  b i   d  e h  on e  t   a k  o a 

 d i  zk i   b  a  t   b  a k  a r r i  k  a  ur k i   t   t   ui  z a n d  o g un : P  e  d r  o

Z  e l   a i   a r  e n“  Um or  e 

 gi  r  u a n”  e n1  0 2  . or r i  

x a n , d  a k   ar  t  z  u d  az  .E 

r r  e f   e r  e n t  zi   a i   d  a  t  zi  r i  k 

 d  a  uk  a  g uni  k  e zi  n g o d  o g u b  a  e  s  a n .B e r  b  e  t   a n ,i   d  a  t  zi  z b  a i  ñ  o g e h i  x a  g

 o e r  a  b i  l  l  i  k  o d i  r  a h  ó n e k 

 a  d i   t  z-f   or m ok  , b  a i  ñ  a  on d  or i  x u a k  e  t   a r  a  t  z e k  o

l   a i  ñ  e r r  e f   e r  e n t  zi   a r i  k 

 e z d  a  uk  a  g u ,Z  URI   e  t   a 

Z  UE RI  k  a  s  u e  t   a n d  a r 

 a  b i   g uz e n“ KI  ”  b  a k  u a k  (   d  a k   ar  t  z  u t   , d  a k   ar  t  z  u

 e t   . . . )  i  z a n e zi  k  .A d i   t  z-

 j   ok  oh  on e  t   a n b  e  , b 

 a  d i  r  ur i   N ORI   e z a  u g a r r i  x a k  N OR- N ORI  k  u a r  e n a k i  z a n b i  h  a r k  o

l   e  uk i   e l   a  , b  a i  ñ  a HARI   e  t   a HÁ RE RI  k  a  s  u e  t   a 

n e  g ok i  x a  d i  r  ur i  x a n a r r  e n ,l   e h  e n e  t   a  b i   g a r r  e n

 p e r  t   s  on e r i   d  a  g ok i  x oz e n a  d i  zk i  x e  t   a n a r  t  i  f  i  

zi   a l  k  u t   s  u a i  k  u s  t   e n d 

 o g u e  t   a  b  a  t   u a r  e n e  t   a 

 b i  zk  a i   e r i   a r  e n a r  t   e k  oh i   b r i   d  of   a l   t   s  u s  a m a r r  a 

k  s  or  t  z e n d i  r  a l   a  .E  u s k 

 a l   t  z a i  n d i  x a r  e n1  9  8 2 k  o

“ B  i  z  k   a i   k   oA  d  i   t  z  ar  e nE r  a b  i   l   l   er  az  O h  ar r  a k  ” 

 a  gi  r i  x a k  on t   u a ni  z a n d 

 o g un e z (  I  k  u s  : E  u s  k   er  a

2  8 z  b 1  9  8  3 -1  9  8  , 9  9 

 e t   a1  0  0  . or r  i   a l   d  i   a k   )   , N ORI   e z a  u g a r r i  x a r  e n s i   s  t   e m a k l   a  s i  k  u a r  e n

 b i   d  e  t  i  k  j   o d  o g u e  t   a  oi  ñ  a r  t   e k  u a k  g uz t  i   a k k  o

n t   u a n e  uk i   t   t   a  ,h  a  ux e  d 

 a  a  uk  e r  a  t   u d  o g un a  : 

E KARRI   ,E RAB

I  L L I   e  t   a E R UA N

 a  d i   t  z- j   ok  u e  t   a n , N ORI   e z a  u g a r r i  k l   a  s i  k  u a k 

 e r  a  b i  l   t  zi   a  . NE RI   ,HI  RI   , G URI   ,Z  URI   e  t   a Z 

 UE RI  -r  e nk  a  s  u a n N O

RI  - a  ur r  e k  o“ KI  ”  b  a k  o

 a  d i  zk i  x a k  j   a r  t  zi   a  ; H

ARI   e  t   a HÁ RE RI  -

r  e nk  a  s  u a n o s  t   e r  a  ,n a h i  z e  t   a “ KI  ”  d  un a k 

 e  g ok i  x a  g u a k  b  e  gi   t   t   a n t  z e n j   a k  uz e n ,“ KI  ”  b 

 a k  u a k  b  e  j   a r  t  zi   a  , b  a  t   a 

r  e n a l   a  b  e  s  t  i   a r  e n a l   d  e 

 e  gi   t   t   e k  o e r r  e f   e r  e n t  zi   a r i  k  e z d  o g un e z .H

 e m e n s  e  gi   d  a n N OR

- N ORI  - N ORK

 a  d i   t  z-

 j   ok  or  a k  o a  uk  e r  a  t   u d i   t   t   u g un N ORI   e z a  u g a r r i  x a k  : 

- t   ,- a /   n a ,- k   i   x o /   k  

 o ,- k   u ,- t  z  u ,- t  z  u e ,- k   i   x u e /  - k   u e

E RI  T XI   a  d i   t  zi   a n ,

HA R I  = o e  t   a HÁ  R E R I  = o e  b  a k  a r r i  k  d  a r  a 

 b i   g uz .

1  .1  .2  0  .E UKI   a d i   t  z i   an d  o g un b i   t   t   a s  un a , a d i   t  z -f   or m ak  U s  u s  t  r  ai   d  un ak  e  t   a s  u s  t  r  a

i  

 b  ak  u ak  b i  x ak  d  ar  a

 b i   g un e z  .

Bi  x e  t   a r  a  e r  a  b i  l   t  z e n d  o g u :  d  a u k   a t   /   d  a k  

 a t   .T  or i   b i   oE  t  x e  b  a r r i   a k “  U”  s  u s  t  r  a i   d  un a k 

 d  a r  a  b i  z e  t   a  g uk  ,i   d  a z t   e k  o b  e h i  n t  z a  t   ,h  ó n e  t  x e r i   e m on d  e  t   s  a  g ul   e 

h  e n t   a  s  un a  e  t   a h  a l   a  t  x e 

 j   a r r i   d i   t   t   u g u p a r  a  d i   gm e  t   a n .B a i  ñ  a “  U”  b  a r i  k  e r  a  b i  l   t  zi   a  b  e  a  uk  e r 

 a n d  a  , j   a k i  ñ  a  .

Page 23: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 23/226

1  .1  .2 

1  .“  J ”  al   ok  u t  i   b  u ar  e n

m ar k i   ah i   t   t   an u an

Bi  zk  a i   e r  a k  oh i   t   t   a n u a n , e z b  e  t  i   b  a i  ñ  a  b  a i   a  s k  o t   a n , a  d i  zk i   a l   ok  u t  i   b  u a k 

 [   j   ]   e r  d i  - b  ok  a l   a 

 (   g ur  e 

 t  z a  t  k  on t   s  on a n t  i   a  , j   g u

 t   ur  a l  Azk  u e k  d i  ñ  u a n

l   e  g e z )   d  a r  oi   a  p e r  t   s  on a  e z a  u g a r r i  x a r  e n

 on d  or  e n , gi   t  xi   g or  a  b  e h  e r  a 

 e  s k  e m a h  on e  t   a n a  g e r 

 t  z e n d  a nl   e k  u a n : 

 N OR /   N ORK

 p e r  t   s  on a 

 e z a  u g a r r i  x a k 

K a n pi   on e k “  Gr  a m á  t   i   c a d  e l   o s  c u a t  r  o d  i   a l   e c t   o s  . . .”  e n s i   s  t   e m a  t  i  k  o

k i   e z a r  t  z e n d  a  u

i  x a  a  d i   t  z-f   or m a  a l   ok  u t  i   b  o g uz t  i   e  t   a n . Um a n d i  k  b  e  , b  e r  e “ F  o

r  m a s  v er  b  a l   e s 

 v i  z  c a

 í   n a s ”  e nh i   t   t   a n u a r  e n

 a  d i  zk i   g uz t  i   e  t   a n s  a r  t  z e n d  a  u ,h  on e k “  J ” -r  e nl   e k  u a n“ I  ” 

i   pi  n t  z e n d  a  b  e l   a r i  k  .Azk  u e k  , b  e r  e “ M or  f   o l   o g i   a . . .” n , b  e r  a k h  a i  n

 g or r  o t   o e  b  a n

h i   t   t   a n u a z d i  h  a r  d  u a l   a  , 5  8  8 

 . or r i   a l   d i   a n“  C  o n j   u g

 a c i   ó  n f   a m i   l   i   ar ”  a r  t  i  k 

 ul   u a n a i   t   t   a  t  z e n

 d  a  u a  d i  zk i   a l   ok  u t  i   b  u e n e l   e m e n t   uh  a  u ; “  l   aI   f   a m i   l   i   ar ”  d  e i   t  z e n d  e  t   s  a  e  t   a  b i   g a r r  e n

 p e r  t   s 

 on a k  o“ HI  ” i  z e n or  d 

i   a  b  e r  a  d  a l   a  d i  ñ  o

 (   h  b  a k  u a  j   a k i  ñ  a  )   .

Al   t   u b  e k  b  e r  e 

“  O b  s  er  v a c i   o n e s  . . .”  e n1  5  6  . or r i   a l   d i  x a n e  t   a h  ur r  e n g u e  t   a nk r i   t  i  k  a  t  z

 e n d i   t   t   u p un t   u

h  on e n g a i  ñ i   a n g oAzk  u e n

 t   e  or i  x a k  e  t   a  b  e  s  t   e 

 oh  a r  a  s k  or  e n a r  t  i   a n d i  ñ  o : h  or r  e k 

 e z a  u g a r r i  x or r  e k “ HI  ” i  z e n or  d i   a k i  n e z d  a  uk  a l   a 

z e r i  k  u s i  r i  k  e  t   a  a  d i  zk 

i   a l   ok  u t  i   b  u e  t   a n

“ I  ” h 

 or i   s  a r  t  zi   a  e z d  a l   a i  ñ 

 un d i  k  b  e  b  e t   i   g e r  t   a  t  z

 e n .

Z  a l   a n t  z a  b  a r i  k 

 e  s  a n

 g e i  nk  e  b i  zk  a i   e r  a n ,h i   t   t   a n or  a k  o

 a  d i  zk i   a l   ok  u t  i   b  u e n

 e l   e m e n t   u e  t   a k  o b  a  t   d  a l   a “  J ” h  a  u .Az pi  - e  u s k  a l  k i   b  a  t  z u e  t   a nl   o t   ur  a 

zk  o“  a”  b  a r i  k 

 s  a r  t  z e n d  a  :  ñ  o k   (  n> ñ  b i  h  ur  t   uz )   e  t   a  l   l   e u k   e k  

 (  l  > l  l   b i  h  ur  t   uz )   . G u

r i   a n ,l   o t   ur  a zk  o

“  a” k 

i  n b  a  t   e r  a  :  n a j   o k   e  t   a  l   a (   j   )   e u k   e k   .

E i   b  a r k  o e  u s k  e r  a n :  s i  n g u

l   a r r  e k  o p e r  t   s  on e  t   a n ,l   e 

h  e n e n g u a nz e i  nh i  r  u g

 a r r  e ni   a n b i  x e  t   a n

 d  a r  a  b 

i   g u ;  pl   ur  a l   e k  o

 p e r  t   s  on e  t   a n

 o s  t   e r  a  ,h i  r  u g a r r  e ni   a n

 b  a k  a r r i  k 

 d  a r  a  b i   g u

 e  t   a 

l   e h  e n

 e n g u a n g uz t  i  z g a l   d  u t   a  d  a  uk  a  g u .D a n a  d  a l   a 

 , e zi  n g e i  nk  e “  j  ”  d  a l   a k  oh  or i   s  a r  t  zi   a 

 e r r  e  g e l   a  b  e  t   e  b i  h  a r r  e k  o t  z a  t  

h  a r  t   u , b  a  t   e z b  e  s  a l   b  u e 

 s  p e n a k  b  e  a  s k  o d  a r  e l   a k  o e  g on .

E  d  oz e i  nm o d  u t   a n ,E i   b  a 

r k  oh i   t   t   a n u a nk  e n d  u e zi  nl   e i  k i   a n e l   e m e n t   u a  d  o g u .E z d  o g u

 e i   b  a r  t   a r  g uz t  i   ok  a h  o s k  a  t  z e n b  ok  a l   b i  r  e n a r  t  

i   a n d  a  g u a ni   a n :  l   a j   e i   k   e k  > l   a e i   k   e k  

 a h  o s k  a  t   uk  o d  o g u , l   a j   e u k   e k  

> l   a e u k   e k   , n a j   i   t   t   u a n> n a- i   t   t   u a n (   d i   p t   on g a zi  ñ  o b  a r i  k  )   ; “  j  ” -

 a  j   a  u s i   e  gi   t   t   e n j   a k  u b  a  b  ok  a l   a r  t  i   a n a  s k  or i   .H or i  

 d  a l   a  e  t   a  ,h i   t   t   a n u a n ,“  j  ” h  on e k  g a l   d  uz

 j   u a  t   e k  o j   o e r i   a  d  a  uk  a  , e  t   a 

 a l   ok  u t  i   b  u a k  s  e x um

 a r k i   a k i  n b  a k  a r r i  k  b  e r  e i  z t   e k  o j   o e r i   a 

2  6 

 N- /  L  G- /  L 

- (   a  )  - J -

-

 e 

 /  i  n d i   t   t  

- s  u s  t  r  a i  x a  . . .

Page 24: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 24/226

2  7 

i  n d  a r  t  z e n .P  a r  a  d i   gm

 a  b  a k  o t  xi   a n j   a r r i  k  o d  o g u e r  a  b i  l   t  z e n d  a n

 a l   a  e z , e  t   a  e r  a  b i  l   t  z e n

 b  a l   d i  n b  a  d  a  a h  o s k  a  t  z

 e n d  o g un a l   a  e z :  i   k   u s  i   n a j   u a n-i   e z j   a k  o j  -r i  k  j   a  u s i  k  o , b  a i  ñ  a  e g i   n g o

 n a e u k   e k  -i   j   a  u s i   e  gi  n

 j   a k  o .

1  .1  .2 2  .Hi   t   t   an u ar  e n

 a d i  z k i  x e  t   an N OR /  Z

ER pl   ur  al   e n am ai   e r 

 ak 

Bi  zk  a i   e r  a z , j   e n e r  a l  i   a n ,“ Z ”  pl   ur  a l   gi  l  l  i   a 

 s  e x u-m a r k i   a r  e n a  ur r 

 e  t  i  k  d  oi   a  : -z + a k   /   a n ; 

 d  a t   oz  a k   /   d  a t   oz  a n ;  b  a i  ñ  a E i   b  a r k  o e  u s k  e r  a n

 , g e h i  x e n e  t   a n , b  e  s  t   e 

 e r  a h  on e  t   a n j   ok  a  t  z e n

 d  o g u : - a /  - n a+z  ; 

 d  a t   u az  /   d  a t   o n az  .E i   b  a r k  e r i   a r  e n b  e r  e zi   t   t   a  s  un b  a  t   d  a n e z (   e  t   a 

i  n g ur  u a r  e n a  b  e  b  a i   ,

 b i  h  a r  b  a  d  a  )   , g e  ur  e  e r r 

 e  g e l   a h  a  ux e h  a r  t   uk  o

 d  o g u e r  e  d  u t  z a  t   .D a n a 

 d  a l   a  , a n b i   g u o t   a  s  un a 

 g e r  t   a  ul   e i  k i   a n g uz t  i   a n , b i  zk  a i   e r i   a n e r r  e  g e l  i   a  e r  a  b i  l  l  i  k  o d  o g u ,z e 

k  om e ni   j   a k  uni   a n b  a  d 

 a r  a  b i   g ul   a k  o .E  s  a  t   e  b  a 

 t   e r  a k  o :  g u g o i   az  a k   d  a 

 d  a r  a  b i   g un a  , g o i   a az >

 g o i   az  e r  a  b i  l  l  i   e zk  e r  o

 e z d  a k i   g ul   a k  oz uk  a  a 

l   a h i   t   t   a n u a n d i  h  a r  d  u g

 un .

1  .1  .2  3  .B al   d i  n t  z  anh i   t   t   an u a e r  a b i  l   t  z i   ar  e n g ai  ñ i   an

E  u s k  e r  a  b  a  t   u a n ,

m e n p e k  o e  s  a l   d i  x e  t   a n

 , e z d  a  g o gr  a m a  t  i  k  a 

n or m a  t  i   b  u a n a l   d  e  t  i  k 

i  k  u s i   t   t   a  a l   ok  u t  i   b  u a k  e r  a  b i  l   t  z e r i  k  ,n a h i  z e  t   a 

h i   t   t   a n u a n j   a r  d  un .H a l   a  t  x e  d  a Bi  zk  a i   e r  a z e  t   a 

E i   b  a r k  o e  u s k  e r  a n b  e  , b  a i  ñ  a B a l   d i  n t  z a n o s  t   e r  a  a  s k  ok  d  a r  a  b i   g uz , e  t   a  or  d  u a n a  d i  zk i  

 a l   ok  u t  i   b  u ok  j   a r r i   e  g

i  n g o d i   t   t   u g uB a l   d i  n

 t  z a  p a r  a  d i   gm e  t   a n .B 

 a l   i   t  z  o k   , b  a l   i   t  z  o n . . e  t   a 

h  a l   a k  u a k  on d  o s  u s  t  r  a i   t   t   u t   a  d  a r  e  e  t   a  e  u s k  e r  a  b  a  t   u a k i  n d  a  uk 

 a  g un d i  f   e r  e n t  zi   a h  a  u

 g or  d  e  t  zi   a m e r  e zi   d  a  b  e l   a k  u a n g a r  e  .D a n a  d  a l   a  , e  s  a n d  a k  u a 

 e zi  n g e i  nk  e E i   b  a r k  o

 e  u s k  e r i   a r  e n e r r  e  g e l   a 

 b  e  t   e  b i  h  a r r  e k  o t  z a  t  h 

 a r  t   u ,z e  b  a  d i  r  a h i  z t   u

n a k h i   t   t   a n u a n j   a r  d  un

 a r r  e nB a l   d i  n t  z a n a  d i  zk i   a l   ok  u t  i   b  or i  k  e z d  a r  a  b i  x e n a k  .

1  .1  .2 4  .A d i   t  z  t  r i  nk  u e n N OR- N ORI  - N OR

K j   ok  a b i   d i   an , e z  d  o g

 u a d i  z k i   al   ok  u t  i   b  or i  k 

 j   ar r i   p ar  a d i   gm e  t   an

A d i   t  z t  r i  nk  u e n

 j   ok  a  b i   d  e h  on e  t   a n ,

 e z d  o g u a  d i   t  z-f   or m

 a  a l   ok  u t  i   b  or i  k  j   a r r i  

 p a r  a  d i   gm e  t   a n , t   a  ul   a 

 a n a l  i   t  i  k  u a k  a h  a l   b i   d  e 

r  a  t  z e n b  a  d  a  b  e  b  e  .A d 

i   t  z- j   ok  oh  a  u ,h  a i  n d  a 

 gi   t  xi   e r  a  b i  l  l  i  x a  e z e  , a  d i   t  z-f   or m a n or m a l   b 

 a  t  z uk  b  e n a h i  k  o a r r  a r  o e  gi   t   t   e n j   a k  uz e n ;  e  t   a 

z e r  e  s  a ni  k  b  e  e z

h i   t   t   a n u a r  e n a k  .I  ñ  oi  z e r  a  b i  l  l  i  i  z a n d i  r  a ni  k  b  e  ,n or k  j   a k i  ñ  ? 

H or r  e  t  x e  g a i   t   t  i  k  e z d 

i   t   t   u g u j   a r r i   .

1  .1  .2  5  . J  ok  a e r  ak  on

 p o s  a t   uk  o a d i   t  z n a g u

 s i  x a e  d  o a d i   t  z - a d i   e r  az l  i   a

A d i   t  z p e r i  f  r  a  s  t  i  k  u

 e  t   a k  ol   e h  e n e n g oz a  t  i  x a r i   a  d i   t  zn a  g u s i  x a  (   e 

 d  oMi   t  x e l   e n a k zi  ñ  u a n

m o d  u a n“ i  z e nk i   a ”  )   d  e i   t  z e n j   a k  o , e  t   a h  a  ux e z a  t  i  x a  u d  a  e  s  a n a h i  x a  d  a  uk  a n a  ;  b i   g a r r  e n

z a  t  i  x a l   a  g un t  z a i  l  l  i   a  d 

 e i   t  z e n d  e  t   s  a  g un a  d  a  .Hi  r  u oh  a r h  on e  t   a z : 

Page 25: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 25/226

-A d i   t  z a l   a  g un t  z a i  l  l  i   a k i  n j   ok  a  t  z e n d  o g u

ni   a n ,Ah  a l   e zk  u a n , S 

 u b  j   un t  i   b  u a  e  t   a 

A gi  n t   e r  a n , a  d i   t  zn a  g u s i  x a  e  u s k  e r  a  b  a  t   u a n a  d i   t  z o

i  ñ h  u t   s  a  b  a  d  a  b  e  (  - i   e  d  o- t   u a  s  p e k  t   u

m a r k  a  b  a r i  k  :  i   k   u s  , s  ar  . . . )   , g

 uk  a  s  p e k  t   u b  ur  u t   u a  d  a r  a  b i   g u :  i   k   u s  i   , s  ar  t   u . . .

2 -A s  p e k  t   u b  ur  u t   u a n ,- (  T  )   Um a r k i   a r  e nh i  r  u b  a r i   a n t   e  d  a r  a  b i   g uz : 

 .-

A U :  a m a t   a u , a s  m a u , b  i   l   l   a u , e s  t   i   m a u , ez  k   u

 t   a u , k   o n t   a u , p e n t   s  a u . . .

 .-

T  U :  a g er  t   u , a i   t   t   a t   u , h  ar  t   u , b  er  o t   u , b  i   l   d  ur  t   u , e s  k   a t   u , g ar  b  i   t   t   u . . .

 .-

D U : -T  U a  s  p e k  t   um

 a r k i   a  b i  h  a r r  e zk  u a i  z a n e  t   a  a  d i   t  z oi  ñ  a “  n” 

 e  d  o“  l  ” z a m a i  -

 t  z e n

 d  a ni   a n :  a f   a l   d  u , a l   d  e n d  u , ez  k   o n d  u , k   o n p o n d  u , e p e l   d  u , . . . e  u s k  e r  a  b  a  t   u a n

m o d  u

 a n ;  b  a i  ñ  a  b  a i   t   t   a  a  d i   t  zm a i  l  l   e  g a  t   u b  a  t  z u

 e k i  n b  e  :  a t  r  e b  i   d  u , k   a b  i   d  u , pr  i   j   i   d  u ,

 s  e g i   d 

 u ,z  er  b  i   d  u , s  u f  r  i   d  u .

E r 

r  e  g e l   a f  i   j   or i  k  e z d  a  uk 

 a  g un e z , a  d i   t  zn a  g u s i  x

 a k z e f   or m a  d  a  uk  a n j   a k i   t  z e k  o , on e n-

 on e n a T  or i   b i   oE  t  x e  b  a r r i   a r  e 

n“ F  l   e x i   o n e s  V  er  b  a l   e

 s  yL  e x i   c ó  n d  e l  E  u s  k   er  aD i   a l   e c t   a l   d  e

E  i   b  ar ”  e r  a  j   o t  i   a  d  a  .

 3 

-A s  p e k  t   u b  ur  u t   u b  a k 

 u a -T Z E  N /  -T E  N

 e  t   a 

 e  t   or k i  z un e k  u a -K O /  - G O

 e z a r  t  z e k  o

 e  u s k  e 

r  a  b  a  t   u a r  e n e r  a r  a  j  

 ok  a  t  z e n d  o g u j   e n e r  a l  i   a n .A s  p e k  t   u b  ur  u t   u b  a k  u a z , e  s  a  t   e 

 b  a  t   e r  a k  o , e  u s k  e r  a  b  a  t   u a r  e n

m o d  u a n :  i   b  i   l   t  z  e n e  t   a 

 e z i   b  i   l   t   e n*  , e t   or  t  z  e n

 e  t   a  e z e t   or  t   e n*  ,

 h  i   l   t  z  e

 n e  t   a  e z h  i   l   t   e n*  ;  b  a i  ñ  a  e  u s k  e r  a  b  a  t   u t  i  k  d  e 

 s  b  a r  d i  n o s  t   e r  a  :  j   o t   e n*  e  t   a  e z j   o t  z  e n ,

 ur  t   e t  z  e n*  e  t   a  e z ur  t   e t   e n , j   a

r  d  u t  z  e n*  e  t   a  e z j   ar  d  u t   e n .

1  .2  .A

DI  TZ- ORT O GRAF 

I  XI  A

1  .2  .1  .B a t   u ar  e n e r r  e  g e l   ak 

 , a d i   t  z - or  t   o gr  af  i  x ar  a

 e k  ar r i   d i   t   t   u g unz  e n

 b  ai   t   t   b  u s  t  i   d  ur  a

 e  t   ah 

i   a t   u e  t   ak  o al   d  ak  e  t   ak  .

A d i   t  z a r  e n or  t   o gr  a f  i  xi   a 

f  i  nk  a  t  z e r  uzk  u a n b  e  , e  u s k  e r  a  b  a  t   u a r  e n a i  z a n g o d  o g u

 e r r  e f   e r  e n t  zi   a n a  g u s i  x a  .B a i  

ñ  a h  e r r i  m a i  l  l   a k  o e  u s k  e r i   a r  e n t  z a  t   a h  o-h i  zk  e 

r  a  t  i  k  a h  a l   d  a ni  k 

 e  t   a h  ur r  e n e  g on g ol  i   t  z a k i   a 

n a  e r  a  b i  l  l  i   b i  h  a r  g e n d 

 uk i   a l   a  u s  t   e  d  o g u , e  t   a 

i  r i  z pi   d  e h  on e n

 a r  a  b  e 

r  a  j   ok  a  t   u

i  z a n

 d  o g uE i   b  a r k  o

 e  u s k  e r i   a r  e n

 a  d i   t  z- or  t   o gr  a f  i  x a k  o

 e r r  e  g e l   a k 

 j   a r  t  z e 

r  a k  u a n , gi   t  xi   g or  a  b  e h  e r  a T  or i   b i   oE  t  x e  b  a r r i   a k  j   o t   e n d  a  b  e n b i   d  e  b 

 e r  e  t  i  k  .

H a l   a n b  a  ,z e n b  a i   t   t   b  u s  t  i   d  ur  a  e  t   a h i   a  t   u e  t   a n e  gi   t   t   e n d i   t   t   u g un a l   d  a k  e  t   a k  b  e  , a  d i   t  zi   d  a -

 t  zi  r  a 

 e k  a r r i   d i   t   t   u g u , e  u s k  e r 

 a  b  a  t   u a r  e ni   d  a  t  z- a r  a  u e  t   a  t  i  k n e  ur r i  r  e n b  a  t  i   a n a l   d  e n t  z e n g a i  -

 t   t   u e n

 a r r  e n .

H on e  t  x e k  d i  r  a  , a  d i   t  z or  t   o gr  a f  i  x a r  a k  o p un t   ur i  k 

n a  u s i  x e n a k  : 

h  : 

Bi   g a r r  e n p e r  t   s  oni   a r  e nm a r k i   a “ H”  d  a  , e  t   a h  a l   a  t  x e i   d  a  t  zi  k  o d i   t   t   u g u b i   g a r r  e n

 p e r  t   s  oni   a r i   d  a  g ok i  x o

z e n a  d i  zk i   g uz t  i   a k  : h  a i  z ,h i  n t  z a n , . . .h  a k i   t   t   ,h  a  u t   . . .

B ok  a l   a r  t  i   a n b  e  , b i  h  a r  d  a ni   a n j   a r r i   e  gi  n g o d 

 o g u :  b  a h  e u , b  a h  i   n d  u ,

 . . . d  i   h  ar  d  u .

2  8 

Page 26: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 26/226

2  9 

 s  /  z  : 

B e r  e i  z t   e n e z d i   t   t   u g un a r r  e n (   d  a n e r  a k  o

 /   S  /   d  a r  a  b i   g u e  t   a  )   , b  a  t  

 u a nl   e  g e z j   ok  a  t   uk  o d  a  ,

 a  d i  zk i  x a  b  e r  e z

 b i  h  a r l   e  uk i   a nm o d  u a n

i   d  a  t  zi  z . Or  d  u a n :  d  e s  t   a z  u . . . .

 t   s  /   t  z  : B e r  e i  zk  e  t   a h  a  u b  e  e z d  o g u e  gi   t   t   e 

n ;  /  T Z  /   d  a  b  a k  a r r i  k 

 a h  o s k  a  t  z e n d  o g un a  .

H a l   a n d  a  b  e  , b  a  t   u a nm o d  u a n j   ok  a  t   uk 

 o d  a  :  j   a t  z  u b  a i  ñ  a  d  e t   s  u t   , d  e t   s  a g u . . .i   d  a  t  zi  k  o

 d  o g u .

 e z +  a d i  z k i  x a : H on

 e  t   a n b  e  ,E  u s k  a l   t  z a i  n d 

i  x a r  e ni   d  a  t  z- a r  a  u e n a r  a  b  e r  a  j   ok  a  t   uk  o d  o g u .

H a  u d  a  ,l   o t   u b  a r i  k i   d  a z t  i   a  .Ar  a  uh  on

 e k  d  a  uk  a n a l   d  e r  d i   t  x a r r  a  d  a  ,l   e  t  r  a i   d  a  t  zi  x a k 

 d  a  uk  a ni  n d  a r r  a 

 g a i   t   t  i  k  , a h  o s k  e r  a  ok  e r 

 b  a  t  i   b i   d i   a  e m o t   e n j   a k 

 ol   a  ,“  ez ”  e  t   a “  a d  i   t  z  a” 

l   o t   u b  a r i  k  e  b  a  gi   t  zi   a r i   .A d i   b i   d  e z , g e r  u a  g o e  t   a  g e h i  x a  g o e  s  a  t   e n d i  r  a  a h  ozh  on e n

 t   a nk  e r  a k  u a k  : 

 ez  j   a k   o (   g a i  zk i   )   , e

 t   x a k   o (  z uz e n )   e  s  a n

 b i  h  a r r i   a n .Al   d  a k  e  t   a 

f   on e  t  i  k  u a k  e z d i   t   t   u g u b  a i   d  a z t   e r  a k  u a n e z a r r i  k  o , b  a i  ñ  a  g a n o

r  a z a h  o s k  a  t  z e k  on a h i  -

 t   a -n a h i   e z g or  d 

 e  b i  h  a r r  e k  u a k  d i  r  a  .B e r  b  a 

 e  gi   t   t   e r  a k  u a n ,

“  e  z “  a d i   t  z  ar i  l   o t  z i   a

 d  e r r i   or r  e z k  u a d  a j   a t   or  ah  o s k  a t  z  e k 

 o .H ó r r  e k l   o t   ur  ok  e  gi   t   t   e k  o e r r  e  g e l   a k  j   a r r i  k  o

 d i   t   t   u g u j   a r r  a i  x a n : 

B e r  b  e  t   an e  t   a

I   d  az  t   e k  o

i  r  ak  or  t  z  e r  ak  u an

 b  ak  ar r i  k 

 ah  o s k  a t  z  e k  o

 e z+  b -= e 

z p-

 e z b  a l   e  t   or 

 e z p a l   e  t   or 

 e z+  d -= e 

z t  -

 e z d  a  t   or 

 e z t   a  t   or 

 e z+  g-= e 

z g- /   (   e zk - )  

 e z g oi   a z

 e z g oi   a z

 e z+  j  -= e  t  x-

 e z j   u a  t  

 e  t  x u a  t  

 e z+ l  -= e l  -

 e zl   e  uk  e 

 e l   e  uk  e 

 e z+ n-= e 

n-

 e zn oi   a 

 e n oi   a 

 e z+ z-= e 

z- /   (   e  t  z- )  2 

 e zz a n

 e z a n

 (  1  )   k   a s  u h  o n e

 t   a n ez  d  o g uE  i   b  ar r  e n

 ez  er  a l   d  a t  z  e n , l   e k   u a s  k   o t   a n g> k  

 e g i   t   t   e n d  a b  e n ar r  e n .

 (  2  )   ez  d  a g o k   a s  u h  o n e t   a n er r  e g e l   a e s  t   ur  i   k   e m o t   er  i   k   b  a i   ñ  a , b  a t  z  u e k  “  e t  z ” 

 e g i   t   t   e n b  a d  a b  e b  e , g e h  i   x e n o k  E  i   b  ar r  e n“  ez -”  .

I   d  a  t  zi   , a  p a r  t   e i   d  a  t  zi  k  o d  a  b  a  ;  b  a i  ñ  a  b  e r  b  e  t   a n e  t   a i  r  a k  or  t  zi   a n

z uz e n a h  o s k  a  t  z e k  o ,

 e  s k  um a k  oz u t   a  b i   a r i   j   a r r  a i   t   t   u b i  h  a r  j   a k  o .

Page 27: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 27/226

 3  0 

H o t   s 

 b  u s  t  i  x ak  : 

i  

+ l   : 

H a  u g e r  t   a  t  z e n

 d  a ni   a n“  i   l   l  ” i   d  a  t  zi  k  o d  o g u , on d  or  e n g u a k  on t   s  on a n t  i   a  e z

 b  a  d  a  :  d  a b  i   l   l   e n

 i   a n ,z  e b  i   l   l   e n . . . , b  a i  ñ  a 

z  e b  i   l   k   i   x o n .A d i  zk i   a k  a  b  e r  a n b  e  b  a i   ,

 b  a i  ñ  a  e z b  e  t  i   : 

h  ur r  e n g o b  e r  b i   a k  on t   s  on a n t   e zh  a  s  t   e n d  a ni  

 a n“  l  ” i   d  a  t  zi  k  o

 d  o g u e  t   a  b  ok  a l   e z e  d  o“  h ” zh  a  s  t   e n b  a  d  a “  i   l   l  ”  :  o n d  o d  a b  i   l   l   o i   ñ  , b  a d  a b  i   l   l  

 h  or  i   , b  a d  a b  i   l   b  ar r  i  r  o b  e .

i  

+ n : 

B u s  t  i   e  gi  n g o d  o g uk  a  s  u g uz t  i   e  t   a n“  i   ñ 

” i   d  a  t  zi  z :  g i   ñ  a n , d  e i   ñ  ,

 d  a b  i   ñ  az  . . .B a i  ñ  a 

 b  a  d  a  s  a l   b  u e  s  p e 

n b  a  t   :  On d  or  e n g o b  e r  b i   a k  on t   s  on a n t   e zh  a  s  t   e n b  a  d  a  , a  d i  zk i  

 a k  a  b  e r  a n“  n” i   d  a  t  zi  k  o d  o g u :  ez  d  e i   n

 g a l   d  u , b  a i  ñ  a  g er  t   a u d  e i   ñ  e g u n i   a n .

i  

+  t   : 

H a  u g e r  t   a  t  z e n

 d  a ni   a n ,“  i   t   t  ” i   d  a  t  zi  k  o d  o g u ,n a h i  z e  t   a  a h  o

-h i  zk  e r  a n“  i   t   x” 

 e  d  o a n t  z e r  a k  u a  e n t  z un :  d  i   t   t   u g u , j   i   t   t   u

 n , h  a k   i   t   t   . . .

i  l   /  i  n+  d  : B u s  t  i   d  ur  a  b  a r i  k  .

 d  (   b  ok  a l   a r  t   e k  u a  )  =

i   d  a  t  zi  k  o d  o g u : B e  g

i   t   t   a n t  z e n j   a k  uE i   b  a r 

k  o e  u s k  e r i   a r  e n

 e 

z a  u g a r r i  x e  t   a k  o b  a  t   d  a 

l   a  e  t   a m e r  e zi   d  a  b  e l   a  a 

 d i   t  z-i   d  a  t  zi  r  a  e r  u a  t  i   a  .

Mi  r  e nAzk  a r  a  t   e k  j   a r r i   t   a k  o e r r  e  p a r  u e n e  t   a 

 e m on d  e  s k  uz e n a r  gi   b i   d i   e n a r  a  b  e r  a  ,

 e 

 s  a n b i  h  a r r  a  d  a  g o :  d h  or i   , a  d i   t  zi   a n ,1  . p e r  t   s  on a r  e n e z a  u g a r r i  x a  b 

 e  b  a  d  a l   a  .K a  s  u

 on e  t   a n d  e z d  a  b  e r  b  a  b  a  t   e k  ok  on t   s  on a n t   e h  u t   s  a  , m or  f   e m a

 b  a  t   d  a  , a  d i   t  z

l   a  g un t  z a i  l  l  i   a n1  . p e r  t   s  o

n a  a  d i   e r  a z t   e n d  a  b  e n a  .H or r  e n b  e  s  t   e z , b  a  t   uk 

 o p a r  a  d i   gm e  t   a n

 d 

 (   n i   k   e  d  o n i  r  i  -r  e n e z a  u g a r r i  x a  )   ,h  e m e n g o

 p a r  a  d i   gm e  t   a nr  a  g e r  t   uk  o d  a  ,T  or i   b i   o

 t  x e  b  a r r i   a k i   d  a z t   e nz

 e  b  a nm o d  u a n e  t   a E 

i   b  a r k  o b  e r  b  e  t   a n a h  o

 s k  a  t  z e n d  o g un

m

 o d  u a n :  h  i   n d  ur  a n , d  e i  r  a n , d  e u ar  az  , d  e t   s  ar  az  , d  e i   x ar  a n , e i  r  a k   . . .

B e  s  t   e l   a k  ok  a  s  u e  t   a n b  e  ,r i   d  a  t  zi  k  o d  o g u :  g ar  e ,z  ar  e , d  ar  e . . . , e t   or r  i   h  ar  i   . . .

Hi   a t   u ak  : Hi   a  t   u e  t   a n b  e r  b  e  t   a 

n e  gi   t   t   e n d i   t   t   u g un a l   d  a k  e  t   a k  b  e  , a  d i   t  zi   d  a  t  zi  r  a  e r  u a n d i   t   t   u g u : 

 e  a=i   a

l  i   t  z a k  e  a z> l  i   t  z a k i   az

 e  e =i   e 

z a r  e  e > z a r i   e 

 e  o=i  x o

n e i  k  e  o

> n e i  k i   o> n e i  k i  x o

 o a= u a

ni  n t  z o

 a n> ni  n t  z u an

 o e = u e 

 j   a k  o e 

>  j   a k  u e 

i  +  a=i  x a

n a i  x an , d  e i  x an

i  +  e =i  x e 

z a i  x e r 

 a z e n ,n a i  x e n , d  e i  x e n

i  +  o=i  x o

l  i   t  x a k i  x o ,l   e i  k i  x o

i  +  o a=i  x u a

l  i   t  x a k i  x u az ,l   e i  k i  x u az

i  +  o e =i  x u e 

l  i   t  x a k i  x u e k  ,l   e i  k i  x u e k 

Page 28: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 28/226

1  .2  .2  .A d i   t  z - or  t   o gr  a

f  i  x ar  a e k  ar r i   e z  d i   t   t   u g un ak 

A d i   t  zi   d  a  t  zi  r  a  e r 

 u a n e z d i   t   t   u g unz e n

 b  a i   t   t   a l   d  a k  e  t   a  ,l   a  b  ur 

k  e  t   a  e  t   a f   on e m a - j   a  t   e 

l   a  b  ur  b i  l   t  zi   a k  om e ni   g

 a r r i  x a i  r  u d i   t   t   u j   a k  u ; 

 a h  o s k  a  t  z e z uz e n b  a  t   e r  a k  o d  a n a k n a h i  - t   a -

n a h i   e zk  o a r  a  u a k  e z b 

 a  d i  r  a  b  e  , b  e r  b  e  t   a n s  a r r i  - s  a r r i   d  a r  a  b i   g uz e n e 

zk  e r  o , t   e  s  t   ui   d  a  t  zi  x a n

 e  t   a  a h  o-h i  zk  e r i   a n a r  t   e k  ol   o t   ur i   a  a r  gi   t  z e k  o b  a l  i   ok  o d  a  b  e l   a k  u a n .

Z e n b  ai   t   t   al   d  ak  e  t   a e 

 t   af   on e m a- j   a t   e  : 

 e z+  b -=

 e z p-

 e z b  a l   e  t   or >  e z p a l   e  t   or 

 e z+  d -=

 e z t  -

 e z d  a  t   or >  e z t   a  t   or 

 e z+  g-=

 e z g

- e z g oi   a z (  k  a  s  uh 

 on e  t   a n e z d  o g u g> k 

 e  gi   t   t   e n )  

 e z+  j  -=

 e  t  x-

 e z j   u a  t  >  e  t  x u a  t  

 e z+ l  -=

 e l  -

 e zl   e  uk  e >  e l   e  uk 

 e 

 e z+ n-=

 e n-

 e zn oi   a >  e n oi   a 

 e z+ z-=

 e z-

 e zz a n>  e z  a n

 e z+  . . . a l   d  a k  e  t   o

k  e  gi   t   t  i   a  d  e r r i   or r  e zk  u a  d  a  a h  o s k  a  t  z e z uz e n

 b  a  t   e r  a k  o

- t  +  b -

=

- p-

 e z d  a k i   t   b  a >  e z t   a k i   p a 

-k +  b -=

- p-

 e  t   or r i   d  ok  b  a >  e  t   or r i   o p a 

-n+ z-=

-z-

i  k  u s  t   e nz a n> i  k  u s  t   e z  a n

-n+  g-=

- g-

i  z a  t   e n gi  ñ  a n> i  z a  t   e  gi  ñ  a n

“ r ”  a r  e n s  e  gi   d  a n d  , g , j   , k   , t   ,z  b  a l   d i  n b  a 

 d  a r  e  , e r r  e z g a l   t  z e n d  a 

“ r ”  a  : 

 b i  h  a r  d  a >  b 

i  h  a  d  a  ;  b i  h  a r k  o d  a >  b 

i  h  a k  o d  a 

 b i  h  a r  g e n d  u a n>  b i  h  a  g e n d  u a n ;  b i  h  a r  j   u a n>  b i  h  a  j   u a n

 d  a k  a r  g u>  d 

 a k  a  g u ;  d  a k  a r  t  >  d  a k  a 

 t   ;  d  a k  a r z u>  d  a k  a z u

“  d ”  b  ok  a l   b i  r  e n a r  t  i   a n b  a  d  a  g o g a l   d  u e  gi   t   t   e n d  o g u , b  a i  ñ  a h  a r  e n j   a r r  a i  x a n“  a u”  e  d  o

“  e i  ”  d i   p t   on g

 u a k  b  a  d  a r  e m a n t   e n d  u

 e  gi   t   t   e n d  o g u : 

i  k  u s i   d  oz u> 

i  k  u s i   oz u ;  e k  a r r i   d  e  s  t   a >  e k  a r r i   e  s  t   a 

 e k  a r r i  k  o d  e  t  

 s  u t  >  e k  a r r i  k  o e  t   s  u t  > 

 e k  a r r i  k  o t   s  u t  

 e m on g o d  e  t   s  u t  >  e m on g o e  t   s  u t  >  e m on g o t   s  u t  

 e  s  a n g o d  e  t   s  a k >  e  s  a n g o e  t   s  a k >  e  s 

 a n g o t   s  a k 

 b  a i  ñ  a  ,

“  e k  a r r i   d  a  u” 

 e  t   a “  s  e  gi   d  u d  e i  x on” 

“  g”  b  ok  a l   b i  r  e n a r  t  i   a n (   d  b  e z e l   a  )   j   a n e  g

i   t   t   e n d  o g u b  e r  b  a  e  gi   t   t   e r  uzk  u a n : 

 e  g on>  e  on ;  d  a  g o>  d  a  o ; z e  g u a n

> z e  u a n ;  j   e  g u a n>  j   e 

 u a n

 3 1 

Page 29: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 29/226

 3 2 

“  j  ”  a  ur r  e k  ok  a  s  u b i  x e  t   a nm o d  u a n ,i  n d  a r 

 gi   t  xi   a  g ok i  ni  z a n a r r  e n , b  ok  a l   b i  r  e n

 a r  t  i   a n g a l   d  u e  gi   t   t   e n d  o g u : 

l   a  j   e i  k  e k > l   a  e i  k  e k  ; l   a  j   e  uk  e k > l   a  e  uk  e k  ; n a  j  i   t   t   u a n> n a i   t   t   u a n

“ n”  e  t   a “  d ”  a l  k  a r  t  z e n d i  r  a ni   a n , e r r  e z g a l   t  z

 e n d i  r  a z e i  n b  a  t   a z e i  n

 b  e  s  t  i   a  , e  t   a  b  a  t   a 

 g a l   d  u on d  or  e n b  ok  a l   a r  t  i   a n g e r  a  t  z e 

n d  a  b  e  s  t  i   a  , g e r  o g a l   t  z e k  o (  I  k  u s  : 

 J   .M .E  t  x e  b  a r r i   a r  e 

n

Z  e b  er  i   o

H ar  a n e k   o

E  u s  k   ar  ar  e nA z  t   er  k   e t   a

E  t   n o l   i   n g u i   s  t   i   k   o a

2  8 4  . or r  . )   : 

 e  s  a  t   e n d  e  t   s  a > 

 e  s  a  t   e  t   s  a  ; i  z a  t   e n d i   t   t   u

k > i  z a  t   e i   t   t   uk 

 e  s  a  t   e n d  e  s  t   a n>  e  s  a  t   e  s  t   a n ;  ur  t   e  t  z e n d  e  s k  u>  ur  t   e  t  z e  s k  u

 e  s  a n d  e  s  t   a >  e  s  a  e  s  t   a  ;  e m on d  e  t   s  u t  > 

 e m o e  t   s  u t  

“ n”  e  t   a “  j  ”  a l  k  a r  t  z e n d i  r  a ni   a n , a  ur r  e k  ok  a  s  u a nl   e z , b  a  t   a z e i  n b 

 e  s  t  i   a  g a l   d  u e  gi  -

 t   t   e n d i  r  a  : 

 e  s  a  t   e n j   a k  o>  e  s  a  t   e  a k  o ;  e  t   or  t  z e n j   a k 

 u>  e  t   or  t  z e  a k  u

 e  s  a  t   e n j   e  t   s  a k > 

 e  s  a  t   e  e  t   s  a k >  e  s  a  t   e  t   s  a 

i  k  u s  t   e n j  i   t   t   u a n

> i  k  u s  t   e i   t   t   u a n

Z e n b 

 ai   t  l   a b  ur k  e  t   a , e  j   e n pl   um o d  u an

 (  I  k  u s  : 

 J   .M .E  t  x e  b  a 

r r i   a r  e n

Z  e b  er  i   o

H ar  a n e k   o

E  u s  k   ar  ar  e nA z  t   er  k   e t   a

E  t   n o l   i   n g u i   s  t   i   k   o a2  8  3 

-2  8  8  or r  )   .

BI   O U< BI  HARD O G U : 

 b i  h  a r  d  o g u>  b i  h  a  d  o g u> *  b i  h  a  o g u> *  b i  h  a

 o u>  b i   o u

BI  HADA< BI  HARDA : 

 b i  h  a r  d  a > 

 b i  h  a  d  a 

BI   OK< BI  HARD OK : 

 b i  h  a r  d  ok >  b i  h  a  d  ok >  b i  h  a ok > 

 b i   ok 

BI  HA OK< BI  HAR J   OK : 

 b i  h  a r  j   ok > 

 b i  h  a  j   ok >  b i  h  a  ok 

BI  E  S T AK< BI  HAR

DE  S T A :  b i  h  a r  d  e  s  t   a 

k >  b i  h  a e  s  t   a k >  b i   e  s  t  

 a k 

BI  HAK OK< BE HA

RK OD OK :  b 

i  h  a r k  o d  o

k >  b i  h  a k  o ok >  b i  h  a k 

 ok 

BI  HAK O S T AZ  UE < 

BI  HARK ODE  S T AZ 

 UE  : 

 b i  h  a r k  o d  e  s  t   a z u e >  b i  h  a k  o e  s  t   a z u e >  b i  h  a k  o s  t   a z u e 

BI  HAK OZ  U< BI  HA

RK OD OZ  U : 

 b i  h  a r k  o d  o

z u>  b i  h  a k  o oz u>  b i  h 

 a k  oz u

Page 30: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 30/226

E I   N G O U< E  G

I   N G OD O G U :  e  gi  n g o d  o g u>  e i  n g o o u>  e i  n g o u

E T  ORRI  K OK

< E T  ORRI  K OD OK : 

 e  t   or r i  k  o d  ok >  e  t   or r i  k  o ok 

>  e  t   or r i  k  ok 

B OK< BAD O

K : 

 b  a  d  o

k >  b  a ok >  b  ok 

E Z P  OK< E Z BAD OK : 

 e z  b  a  d  ok >  e z p a  d  ok >  e z p

 a ok >  e z p ok 

E R UA N G O S T AK< E R UA N G ODE  S T AK : 

 e r  u a n g o d  e  s  t   a k >  e r  u a n g o e  s  t   a k >  e r  u a n g o s  t   a k 

E M O N GE  UAT 

< E M O N G ODE  UA

T  : 

 e m on g o d  e  u a  t  >  e m on g o e  u a  t  >  e m on g e  u a  t  

HAL A OKAL A

< HAL AD OKAL A

 : 

h  a l   a 

 d  ok  a l   a > h  a l   a  ok  a l   a 

 Oh  ar r  a :  J   u a n S  a nM

 a r  t  i  ñ  e n“ Z i  r i  k  a  d  a k ” - e  t   a n a  ur k i   t   t   ui  z a n d i   t   t   u g u ,h  on a  e k  a r r i   t   t   a k  o

 e x e n pl   u a  s k  o , e  t   a  j   a k i  ñ  a  , a l   d  a k  e  t   ok  e  t   a f   or m ul   a  t  z e k  o , e r r  e f   e r  e n t  z

i   a i   d  a  t  zi   e zi  n b  e  s  t   e k  u a 

 s  u e r  t   a  u j   a k  u .

1  . 3  .ADI  TZ-P ARAD

I   GMAKA URKEZTEK OM OD UARE N

ZE NBAI  TT

AZALP E N

A d i   t  z- p a r  a  d i   gm a k 

 (   8 x 8  )  k  o t   a  ul   e  t   a n

 j   a r r i   d i   t   t   u g u .P  a r  a  d i   g

m a  b  a k  o t  xi   a n , a  d i  zk i  

n or m a l   a k  e  t   a h i   t   t   a n or 

 a k  o a l   ok  u t  i   b  u a k  b  a  t   e r 

 a i   pi  ñ i   d i   t   t   u g u , b  a k  o t  x

 a r i   d  a  g ok i  x onl   e k  u a n .

 G e l   a xk  a  b  a k  o t  xi   a nh  ó n e  t  x e k h i  r  u a  d i   t  z-f   or m ok  j   u a nl   e i  k  e z : 

1  .l   e r r  u a n :  a  d i  zk i  n or m a l   a  (   e z a l   ok  u t  i   b  u

 a  )   ,Z  UKA d  e i   t  z e n d  e  t   s  a  g un t  r  a  t   a m e n d  u a n

 d  a r  a  b i   g un a  , e  d  oHI   b i   g a r r  e n p e r  t   s  on a  s i  n g ul   a r r  a r i   d  a  g ok i  x on a  ,

2  .l   e r r  u a n : h i   t   t   a n u

 a n d  a r  a  b i   g un a  d i  zk i   a 

l   ok  u t  i   b  u a  , gi  z on e zk  u a r i   d  a  g ok i  x on a  ,

 3  .l   e r r  u a n : h i   t   t   a n u

 a n d  a r  a  b i   g un a  d i  zk i   a 

l   ok  u t  i   b  u a  , e m a k  umi   a r i   d  a  g ok i  x on a  ,

 e  t   a  a  d i  zk i   b  a k  o t  x a 

r  e n t  z a  t  l   e r r  o b i  k  o t  x a 

i  z a  t  i   a  g e r  t   a  ul   e i  k  e  , b  a 

r i   a n t   e r  e n b  a  t   on a r  t   u

 b  a  d  o g u .A d i  zk i  x e 

n a r  t  i   a nl   e r r  o b i  k  o t   a r  t  i   a i   pi  ñ i   d  o g u , a l  k  a r r  e 

n g a n d i  k  on d  o

 b  a n a n d  ur i  k  e  g on d  e i   t   t   e z e n .

P  a r  a  d i   gm a  b  a k  o t  x a k  , b  e r  e  t   a  ul   a  a n a l  i   t  i  k  u a  d  a r  oi   a  , a  d i  zk i  x

 e n e r  a k  e  t   a  a z a l   t  z e k  o

l   a  g un g a r r i  i  z a n d  e i  ñ  .

P  a r  a  d i   gm a  b  a k  o t  x

i   a n , a  d i   t  z-f   or m a  b  a  t  z u e k  b  e  s  t  i   a k  b  a i  ñ  o s  a r r i  x a  g o d  a r  a  b i   g uz e ni   a n ,

l   e  t  r  a  b  a l   t  z e z j   a r r i   d i   t   t   u g u gi   t  xi   e r  a  b i  l   t  

z e n e  d  o b  a  p e  e r  a  b i  l   t  z e n e z d i  r  a n e  t   a  t  i  k 

n a  b  a r m e n t  z e k  o .

P  a r  a  d i   gm ok  a  ur k  e z t   e k  om o d  uh  a  u“ B 

 er  g ar  a k   oE  u s  k   er  a”  t  i  k  j   a  s  o d  o g u ,m o d  ur i  k 

 e  g ok i  x e n a i  r  u d i   t   t   u j   a k  u e  t   a  .

 3  3 

Page 31: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 31/226

 3  5 

2  .AD

ITZ

LA

 G  UNTZAILLIA

2  .1 

 .

IZAN / * 

EDI

 :

N O R

2.1.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Indikatibua Oraiña

Page 32: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 32/226

 3  6 

o < au

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NOR + denbora Plural. Sustraixa Sexu markia

na

ha

da

ga

za

za

di

iz

iz

ra

ra

rie/raz

ra

n

d

ga

d

itt

itt

o

o

u

u

k/n

k/n

k/n

k/n

oa > ua

2.1.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak   NOR +

denboraSustraixa Sexu

markia Plur. Denboraatzizk.

nin

hin

z

giñ

ziñ

ziñ

zi

tzan

tzan

an

an/azen

an

ien/az (i) en

ran

nin

z

giñ

zitt

tzo

o

o

u

a/na

a/na

a/na

a/na

(ze)

n

n

n

n

2 1 3 - Laguntzaillia IZAN: NOR Baldintza

Page 33: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 33/226

 3  7  - Ikus: Baldintzan hittanua erabiltziaz (1.1.23); oa > ua

2.1.3 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Sustraixa + pluralgill.

 NOR +

denbora

Baldintza Baldintza  NOR +

denbora

Sustraixa Sexu markia+ pluralg.

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

nin

hin

li

giñ

ziñ

ziñ

li

tza

tza

tza

a/az

a/az

ie/az (i) e

ra/tzaz

ba

ba

ba

ba

nin

li

giñ

li

tzo

tzo

o

tzo

k/n

k/n

az/naz

az/naz

- ea > ia

2.1.4 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Ondorixua

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

OndorixomarkiaSustraixa NOR +

denbora

 NOR +denbora

Sustraixa Ondorixomarkia Sexu markia

nin

hin

li

giñ

ziñ

ziñ

li

tza

tza

tza

a

a

a

tza

ke

ke

ke

ke(z)

ke(z)

kie(z)

kez

nin

li

giñ

li

tza

tza

a

tza

ke

ke

ke

ke

k/n

k/n

az/naz

az/naz

2.1.5 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua 1 - “NOR” eta “NOR-NORI”n darabigun aditz laguntzaille honen sustraixa -di -

dogu. Jatorrizko adizkixak nenditeke, zenditekez, lediteke,.., dittugu eta

Page 34: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 34/226

 3  8 

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

PluralgilliaAhala NOR + denb.

+ sustraixa NOR + denb.

+ sustraixaAhala Sexu markia

nein

hein

lei

gein

zein

zein

lei

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

z

z

ez

z

n (aj) ein

l (aj) ei

g (aj) ein

l (aj) ei

ke

ke

ke

ke

k/n

k/n

az/naz

az/naz

- Ikus: Orrialde honetan (2.1.5)en egindako 1. oharra; ea > ia

2.1.6 - NOR Ahalezkua *EDIÑ Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

PluralgilliaAhala NOR + denb.

+ sustraixaDenboramarkia

 NOR + denb.+ sustraixa

Ahala Sexu markia Pluralgillia Denboramarkia

nein

hein

zei

gein

zein

zein

zei

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ze

ze

eze

ze

an

an

an

n

n

n

n

n(aj)ein

 jei

g(aj)ein

 jei

ke

ke

ke

ke

a/na

a/na

a/na

a/na

ze

ze

n

n

n

n

denboran zihar aldatuz juan dira: nend iteke > *neni teke > neinteke > (eta guk)

neinke. ”NORK”dun aditz laguntzaillia EGIÑ da eta honen sustraixa -gi-.

Jatorrizko adizkixak nengike, zengike, legike,... dira eta hónek be aldatuz juan

dira: nen g ike > *neni ke > nei(n)ke. Hor zelan, itxuraz adizki berak jatorri

desberdiña daben: neinke: *ediñ eta neinke: egiñ. Ikus: (1.1.6). Najeikek ... eta halako adizkixekin antzerako zerbaitt gertatzen da: *Ediñ-en

 jatorrizko adizkixak najenditekek, lajeditekek, gajenditekek dira, baiña hónek 

 be aldatuz , najend itekek > *najeni tekek > najeintekek > (eta guk) na(j)einkek.

Egiñ-en jatorrizko adizkixetan be, adibidez “harek-ni”ri dagokixonian:

najen g ikek > *najeni kek > na(j)einkek .

Hittanuan, parentesi arteko (aj)ren erabilpena zillegi litzake orduan, bai

*ediñ-ekin bai egiñ-ekin. Halanda be hittanorako kontsultau dittugun adizki-tauletan, Umandi, Kanpion eta Añibarrorenak ez datoz beti bat NOR eta

 NOR-NORIren kasuan. Horregaittik, baitta formarik errezenak aurkeztiarren,

ez dogu *ediñ-en paradigmetan (aj)dun adizkirik jarriko. Ikus: (1.1.21).

2 - Ohartzekua da, bai Toribio Etxebarriak bai eta Iturriotzek, bixak, laike eta

leike bixetara darabixela.

Page 35: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 35/226

 3  9 

2.1.7 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Subjuntibua Oraiña

Pluralgill.Sustraixa

+ (te) NOR +denbora

Subjunt.markia

na

ha

de

ga

za

za

de

i

di

i

itte

itte

itte

itte

(ze)

(ze)

e (ze)

(ze)

ñ

ñ

ñ

an/(n)

an/(n)

n

an/(n)

2.1.9 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Agintera

Pluralgill.Sustraixa+ (te)

 NOR +denbora

Subjunt.markia

na

ha

de

ga

za

za

de

i

di

i

itte

itte

itte

itte

(ze)

(z)

e/(ze)

(ze)

ñ

lla

(a) n

(a) la

2.1.8 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Subjuntibua Lehena

Pluralgill.Sustraixa

+ (te) NOR +denbora

Subjunt.markia

ne(n)

he(n)

ze

*gen

*zen

*zen

ze

(d) i

(d) i

(d) i

itte

itte

itte

itte

(ze)

(ze)

e (ze)

(ze)

ñ

ñ

ñ

an/(n)

an/(n)

n

n

1 - Subjuntibuan ez da hittanorako

alokutiborik erabiltzen.

2 - Eibarko euskeran, NOR  pluraletan bakarrik darabigu

“te” elementua (laguntzaille

intrantsitibuen etorkizun-

markia, gaur egunian fosilduta

daguana; Azkue, Morfologia

665.orr.), eta pluralgilliakin eta

 pluralgille barik bixetara

darabiguz: gaittezen/gaittian.

Bizkaieraz, NOR singularretan

 be erabiltzen da: naiten, haiten,

daiten.

3 - Lehenaldiko NI eta HI

 pertsonetan, parentesi arteko (n)

eta (d) galdu egitten dittugu; etaGU, ZU eta ZUEK-en hau

metatesixau gertatzen da:

*genitte- > geintte-,

*zenitte- > zeintte-.

4 - Oraiñaldiko NOR 3. pertsoniaren

ezaugarritzat d e- darabigu,

 bizkaierako eta batuko da-renordez. Ikus: (1.1.3).

5 - ea > ia ; ee > ie ;

d (bokal artian) > r.

1 - Naiñ, deilla, gaittezen/gaittian, deittezen/deittiala, Subjuntibo erakuak 

dira izan, baiña agintzeko be badarabiguz.

2 - NOR pluraletako Subjuntibo marketako (a) loturazkua da.3 - d (bokal artian > r; ee > ie ; ea > ia.

2.1.1 / 9 - Laguntzaillia IZAN / *EDIÑ: NOR 

a b c d e f g h i

Page 36: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 36/226

4  0 

LEHENAORAIÑA

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   haiz

3 HI - n   haiz   hintzanhintzanan*

bahintzabahintzana*

  hintzake heinke   heinkianheinkenan*   hariñ heiñ hari

7 ZUEK    ziñienziñaz(i)en

zariezara(z)

baziñiebaziñaz(i)e

  ziñakie(z) zeinkiez zeinkiezen zaittie(z)zaittienzaittiezen

zeinttienzeinttiezen

6 ZU   zara ziñan baziña(z)  zaittian

zaittezenzeinttianzeinttezen

zaittezaittez

ziñake(z) zeinkez zeinkezen

hintzan bahintza hintzake heinke heinkian hariñ heiñ hari

BALDINTZA ONDORIXUA AHALEZKUAoraiña-hip.

AHALEZKUAlehena

SUBJUNTIB.oraiña

SUBJUNTIB.lehena AGINTERA

Naiz

Nok

Non

da

dok

don

giñangiñazen

giñuangiñuazen

giñonangiñonazen

gara

gaittuk

gaittun

bagiña(z)

bagiñuaz

bagiñonaz

giñake(z)

giñakiaz

giñakenaz

geinkez

geinkiaz

geinkenaz

geinkezen

geinkiazen

geinkenazen

gaittiangaittezen

gaittiangaittezen

geinttiangeinttezen

8 HÁREK    balirabalitzaz

balitzuaz

balitzonaz

lirakelitzakez

litzakiaz

litzakenaz

dira

dittuk

dittun

ziran

zittuan

zittunan

leikez

leikiaz

leikenaz

zeikezen

 jeikiazen

 jeikenazen

deittiandeittezen

deittialadeittezela

zeittianzeittezen

zan

zuan

zonan

balitza

balitzok

balitzon

litzake

litzakek

litzaken

leike

leikek

leiken

zeikian

 jeikian

 jeikenan

deiñ zeiñ deila

nintzan

nintzuan

nintzonan

banintza

banintzok

banintzon

nintzake

nintzakek

nintzaken

neinke

neinkek

neinken

neinkian

neinkian

neinkenan

naiñ neiñ naiñ

1 - a, b, c, d: nintzan, banintza, nintzake, jarri dogu idazteko, baiña gehixenok nitzan, banitz, nitzake darabigu berba egitterakuan.2 - HI bigarren pertsonako adizkixen artian, ez litzake gramatika aldetik desbardintasunik izan behar: hintzanan* eta bahintzana* ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña asko darabiguz.

Ikus: (1.1.1).3 - (1, 2, 3) - (e, f) gelaxketako adizkixetan, neinke, neinkian... jarri dogu idazteko, baiña kasu hónetan K -ren aurreko N -a ez dogu ahoskatzen.

4 - GU giñazen, bagiñaz eta giñakez be ontzat eman biharra dago, giñuazen, bagiñuaz eta giñakiaz onartzen dogun ezkero. ZU eta ZUEK-en bardintsu, erredundantia izan arren,-z pluralgilliakin be erabiltzen dittugu.5 - 5. lerruan: garaz eta 8. garrenian: diraz, zirazen, baliraz, lirakez ere erabiltzen dittugu, adizki pluraletan “Z” pluralgillia jartzeko dogun joeriaren eragiñez; bokal arteko “r”a errez

galtzen dogu hónetan kasuotan berba egitterakuan.

Page 37: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 37/226

4 1 

2  .2 

 .

LA G  UNTZAILLI

A ,

IZAN / * EDI

 :

N O R-N

 O RI

Page 38: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 38/226

2.2.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Oraiña

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORISustraixa NOR +denbora

 NOR  pluralg.

 NOR +denbora

Sustraixa NORI

na

ha

-

ga

za

za

-

 ja/txa

 ja/txa

ja

 ja/txa

 ja/txa

 ja/txa

ja

t (a)

k/n

ko

ku

tzu

tzue

koe

z

z

ze

z

na

-

ga

-

 ja/txa

ja

 ja/txa

ja

t (a)

ko

ku

koe

4 2 

Sexu markia

 NOR bakarra NOR plurara

 NOR  pluralg.

k/n

k/n

k/n

k/n

a/na

a/na

a/na

a/na

z

z

1 - Eibarren 3. pertsonako NORdun adizkixak (Ha eta Hárek) erabiltzen dira. Lehen eta bigarren pertsonako adizkixak nekez entzungo dittugu:”Lagun bat etorri jata” bai,

 baiña nekez ostera “Lagun bati juan najako”; Horren ordez ,”Ni lagun batengana juan naiz” esango dogu NORENGANA deklinabide kasua eta NOR adizkixa erabilliz.

Dana dala, lehen eta bigarren pertsonako adizkixen erabilpen urrixan, “tx”rekin baiño normalago da “j”rekin, natxako baiño seguruago najako.

2 - NORI 3. pertsona pluralaren ezaugarrixaren gaiñian, ikus: (1.1.5).

3 - oe > ue ; oa > ua.4 - Háreri-n kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da:

koe + n = koen > kone eta koe + na + z = koenaz > *konaez > konez 

5 - Eibarren hittanuaren markia “a/na”, “-z” NOR pluralgilliaren aurretik jartzen dogu, batez be noka dihardugunian. Baiña gizonezkuakin dihardugunian eta erregela horren

arabera, kasu batzuetan adizki neutruakin alderik bakua urtetzen jaku (jataaz > jataz, jakueaz > jakuez); Anbiguotasun hori hausteko-edo, iñoiz bizkaierian erregelia erabiltzen

dogu “-z” pluralgillia “k” gizonezkuaren markiaren aurretik jarri eta -zak amaiera eratzen dogularik: jatazak, jakozak, jakuezak . Ikus: (1.1.22).

Page 39: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 39/226

4  3 

2.2.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   hajat

3 HI - n   hajat   hajako hajaku hajakue

7 ZUEK    zajataze zajakoze zajakuze zajakueze

6 ZU   zajataz zajakuezzajakoz zajakuz

hajako hajaku hajakue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

jata

jatak

jatan

gajaz gajanaz gajakoz

gajakuaz

gajakonaz

gajakuez

gajakuezak

gajakonez

gajatzuz gajatzuez

8 HÁREK    janaz jakoz

jakuaz

jakonaz

jataz

jatazak

jatanaz

jaz jakuz

jakuaz

jakunaz

jatzuz jatzuez jakuez

jakuezak

jakonez

jak jan jako

jakok

jakon

jaku

jakuk

jakun

jatzu jatzue jakue

jakuek

jakone

najak najan najako

najakok

najakon

najatzu najatzue najakue

najakuek

najakone

- 4. eta 8. garren lerruetako adizkixak erabiltzen dira Eibarren, letra lodiz idatzittakuak: NOR = HA eta HÁREK.

Page 40: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 40/226

4 4 

2.2.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORISustraixa NOR +denbora

 NOR  pluralg.

Denboraatzizkia

 NOR +denbora

Sustraixa NORI Sexumarkia

 NOR  pluralg.

Denboraatzizkia

nin

hin

-

gin

zin

zin

-

txa

txa

ja

txa

txa

txa

ja

ta

a/na

ko

ku

tzu

tzue

koe

ze

ze

zee

ze

n

n

n

n

n

n

n

nin

-

gin

-

txa

ja

txa

ja

ta

ko

ku

koe

a/na

a/na

a/na

a/na

ze

ze

n

n

n

n

1 - Oraiñaldixan gertatzen dan moduan, Lehenaldixan be NOR hirugarren pertsonako adizkixak (ha, hárek) erabiltzen dira Eibarren. Lehen eta bigarren pertsonakuak oraiñaldixan baiño oindiok gitxiago

darabiguz: ”Lagun bat etorri jatan” entzungo dogu, baiña ez ostera “Lagun bati juan nintxakon”; Horren ordez ,”Ni lagun batengana juan nintzan” esango dogu NORENGANA deklinabideko kasua

eta NOR adizkixa erabilliz.2 - ee > ie ; oe > ue ; oa > ua.

3 - Oraiñaldixan antzera , Háreri-n kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da: koe + na + n = koenan > *konaen > konen NOR = ha danerako

alde batetik, eta koe + na + ze + n > koenazen > *koneazen > konezen NOR = hárek danerako bestetik.

Page 41: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 41/226

4  5 

2.2.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   hintxatan

3 HI - n   hintxatan   hintxakon hintxakun hintxakuen

7 ZUEK    zintxatazien zintxakozien zintxakuzien   zintxakuezien

6 ZU   zintxatazen zintxakuezenzintxakozen zintxakuzen

hintxakon hintxakun hintxakuen

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

jatan

jatan

jatanan

gintxazen   gintxanazen gintxakozen

gintxakuazen

gintxakonazen

gintxakuezen

gintxakuezen

gintxakonezen

gintxatzuzen   gintxatzuezen

8 HÁREK    janazen jakozen

jakuazen

jakonazen

jatazen

jatazen

jatanazen

jazen jakuzen

jakuazen

jakunazen

jatzuzen jatzuezen jakuezen

jakuezen

jakonezen

jan janan jakon

jakuan

jakonan

jakun

jakuan

jakunan

jatzun jatzuen jakuen

jakuen

jakonen

nintxan nintxanan nintxakon

nintxakuan

nintxakonan

nintxatzun nintxatzuen nintxakuen

nintxakuen

nintxakonen

- 4. eta 8. garren lerruetako adizkixak erabiltzen dira Eibarren, letra lodiz idatzittakuak: NOR = HA eta HÁREK.

Page 42: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 42/226

4  6 

2.2.3 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Baldintzamarkia

 NOR + denbo. Sustr. NORI Pluralg. Baldintza

markia NOR 

+ denbo.

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

nin

hin

le/li

gin

zin

zin

le/li

txa

txa

ja/txa

txa

txa

txa

ja/txa

t(a)

k/n

ko

ku

tzu

tzue

koe

z

z

ze

z

ba

ba

ba

ba

nin

le/li

gin

le/li

Sustr.

txa

ja/txa

txa

ja/txa

 NORI

t (a)

ko

ku

koe

Sexu markia NOR bakarra

k/n

k/n

k/n

k/n

 NOR plurala

a/na

a/na

a/na

a/na

 NOR  pluralg.

z

z

1 - Ikus: Baldintzan hittanua erabiltziaz (1.1.23).

2 - NOR 3. pertsonako adizkixak erabiltzen dira Eibarren. Ez dira lehen eta 2. pertsonakuak erabiltzen; hórren ordez NORENGANA deklinabide kasua eta

 NOR adizkixakin eratutako perpausak darabiguz.

3 - Eibarko euskeran “baleja-” multzua erabillixago, “balitxa-” baiño.

4 - Ikus: (2.2.1)en 4. oharra.

5 - oe > ue ; oa > ua.

2.2.3 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Baldintza

Page 43: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 43/226

4  7 

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   bahintxat

3 HI - n   bahintxat   bahintxako bahintxaku bahintxakue

7 ZUEK    bazintxataze bazintxakoze bazintxakuze bazintxakueze

6 ZU   bazintxataz bazintxakuezbazintxakoz bazintxakuz

bahintxako bahintxaku bahintxakue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

balejata

balejatak

balejatan

bagintxaz bagintxanaz bagintxakoz

bagintxakuaz

bagintxakonaz

bagintxakuez

bagintxakuezak

bagintxakonez

bagintxazuz bagintxatzuez

8 HÁREK 

balejanaz   balejakoz

balejakuaz

balejakonaz

balejataz

balejatazak

balejatanaz

balejaz balejakuz

balejakuaz

balejakunaz

balejatzuz balejatzuez balejakuez

balejakuezak

balejakonez

balitxanaz balitxakoz

balitxakuaz

balitxakonaz

balitxataz

balitxatazak

balitxatanaz

balitxaz balitxakuz

balitxakuaz

balitxakunaz

balitxazuz balitxazuez balitxakuez

balitxakuezak

balitxakonez

balejak balejan balejako

balejakok

balejakon

balejaku

balejakuk

balejakun

balejatzu balejatzue balejakue

balejakuek

balejakone

balitxat

balitxatak

balitxatan

balitxak balitxan balitxako

balitxakok

balitxakon

balitxaku

balitxakuk

balitxakun

balitxazu balitxazue balitxakue

balitxakuek

balitxakone

banintxak banintxan banintxako

banintxakok

banintxakon

banintxatzu banintxatzue banintxakue

banintxakuek

banintxakone

 NOR Ha eta Hárek 3.

 pertsoniari dagokixozen

adizkixak erabiltzen dirEibarren (letra lodiz

idatzitta darenak). Beste

guztiak ez dira Eibarko

euskeran erabiltzen,

hórren ordez

 NORENGANA

deklinabide kasua eta NOR adizkixa erabiltze

dittugu: etorri

bazintxakuz-en ordez

 guregana etorri baziña.

Eibarko euskeran

erabillixaguak dira “ja”

sustraitzat dabenadizkixak “txa”

dabenak baiño.

Page 44: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 44/226

4  8 

2.2.4.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Ondorixua “a” eredua

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NOR + denbo. Sustr.

Ondorixo markia:

KE > KI NORI  NOR 

 pluralg. NOR 

+ denbo. Sustr.

nin

hin

li

gin

zin

zin

li

txa

txa

txa

txa

txa

txa

txa

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

t (a)

k/n

o

gu

zu

zue

oe

z

z

ze

z

nin

li

gin

li

txa

txa

txa

txa

Ondorixo markia:

KE > KI

ki

ki

ki

ki

 NORI

da

o

gu

oe

Sexu markia

k/n

k/n

k/n

k/n

 NOR plurala NOR bakarra

a/na

a/na

a/na

a/na

 NOR  pluralg.

z

z

1 - Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduen gaiñian idatzittakua.

2 - NOR 3. pertsonako adizkixak erabiltzen dira Eibarren. Ez dira lehen eta 2. pertsonakuak erabiltzen; hórren ordez NORENGANA deklinabide kasua eta NOR adizkixakin eratutako

 perpausak darabiguz: Harengana juango giñakez esaten dogu, hari juango gintxakixoz-en ordez.

3 - oa > ua ; oe > ue ; i + o > ixo.

4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da: oe + na > *oena > one eta oe + na + z = oenaz > *onaez > onez.

5 - Ondorixo markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI  bihurtu da, datibo-aurriaren markionekin bat eginez.

Page 45: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 45/226

4  9 

2.2.4.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Ondorixua IZAN “a“ eredua

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   hintxakitt

3 HI - n   hintxakitt   hintxakixo hintxakigu hintxakixue

7 ZUEK    zintxakiraze zintxakixoze zintxakiguze zintxakixueze

6 ZU   zintxakiraz zintxakixuezzintxakixoz zintxakiguz

hintxakixo hintxakigu hintxakixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

litxakitt

litxakirak

litxakiran

gintxakiaz gintxakiñaz gintxakixozgintxakixuaz

gintxakixonaz

gintxakixuezgintxakixuezak

gintxakixonez

gintxakizuz gintxakizuez

8 HÁREK    litxakiñaz litxakixoz

litxakixuaz

litxakixonaz

litxakiraz

litxakirazak

litxakiranaz

litxakiaz litxakiguz

litxakiguaz

litxakigunaz

litxakizuz litxakizuez litxakixuez

litxakixuezak

litxakixonez

litxakik litxakiñ litxakixo

litxakixok

litxakixon

litxakigu

litxakiguk

litxakigun

litxakizu litxakizue litxakixue

litxakixuek

litxakixone

nintxakik nintxakiñ nintxakixo

nintxakixok

nintxakixon

nintxakizu nintxakizue nintxakixue

nintxakixuek

nintxakixone

- Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduen gaiñian idatzittakua.

- 4. eta 8. lerroko adizkixak dira erabillixenak, letra lodiz idatzittakuak.

Page 46: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 46/226

 5  0 

2.2.4.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Ondorixua IZAN “b” eredua

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NOR Sustr. NORI  NOR  pluralg.  NOR Sustr.

le

le

ja

ja

t (a)

k/n

ko

ku

tzu

tzue

koe   z

le

le

ja

ja

 NORI

t(a)

ko

ku

koe

Sexu markia

k/n

k/n

 NOR plurala NOR bakarra

a/na

a/na

 NOR  pluralg.

z

1 - Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduen gaiñian idatzittakua.

2 - Aurreko orrialdixan be aittatu dogunez NOR 3. pertsonako adizkixak dira bakarrik erabiltzen diranak. Lehen eta bigarren pertsonekin NORENGANA deklinabide kasuaz eta NOR adizkixaz balixatzen gara.

3 - oe > ue ; oa > ua.

4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuan) amaieria, holatxe eratzen da: koe + n = koen > kone eta koe + na + z = koenaz > *konaez > konez.

Page 47: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 47/226

 5 1 

2.2.4.2 - NOR-NORI Ondorixua IZAN “b” eredua

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m

3 HI - n

7 ZUEK 

6 ZU

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

lejata

lejatak

lejatan

8 HÁREK    lejanaz lejakoz

lejakuaz

lejakonaz

lejataz

lejatazak

lejatanaz

lejaz lejakuz

lejakuaz

lejakunaz

lejatzuz lejatzuez lejakuez

lejakuezak

lejakonez

lejak lejan lejako

lejakok

lejakon

lejaku

lejakuk

lejakun

lejatzu lejatzue lejakue

lejakuek

lejakone

- Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduez idatzittakua.

Page 48: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 48/226

 5 2 

2.2.5 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIAhal markiaKE > KI

 NOR + denb.+ sustr.

 NOR  pluralg.

 NOR + denb.+ sustr.

Ahal markiaKE > KI  NORI

Sexu markia NOR bakarra NOR plurara

 NOR  pluralg.

nein

hein

lei

gein

zein

zein

lei

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

t/da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

z

z

ze

z

n (aj) ein

l (aj) ei

g (aj) ein

l (aj) ei

ki

ki

ki

ki

da

o

gu

oe

k/n

k/n

k/n

k/n

a/na

a/na

a/na

a/na

z

z

1 - Ikus: (1.1.9)n aditz-joko honetaz idatzittakua.

2 - (2.1.5)eko 1. oharrian jarrittako arrazoiagaittik ez dogu paradigman “aj”dun adizkirik jarriko.

3 - “d” bokal artian doianian “r” bihurtzen dogu: d > r. Halaxe jarriko dogu paradigmetan: leikir ak, leikir an...; eta i + o > ixo ; i + oe > ixue ; i + oa > ixua.4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da:

oe + na > *oena > one eta oe + na + z = oenaz > *onaez > onez.

5 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.

Page 49: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 49/226

 5  3 

2.2.5 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Oraiña-Hipotetikoa

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   heinkitt

3 HI - n   heinkitt   heinkixo heinkigu heinkixue

7 ZUEK    zeinkiraze zeinkixoze zeinkiguze zeinkixueze

6 ZU   zeinkiraz zeinkixuezzeinkixoz zeinkiguz

heinkixo heinkigu heinkixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

leikitt

leikirak

leikiran

geinkiaz geinkiñaz geinkixoz

geinkixuaz

geinkixonaz

geinkixuez

geinkixuezak

geinkixonez

geinkizuz geinkizuez

8 HÁREK    leikiñaz leikixoz

leikixuaz

leikixonaz

leikiraz

leikirazak

leikiranaz

leikiaz leikiguz

leikiguaz

leikigunaz

leikizuz leikizuez leikixuez

leikixuezak

leikixonez

leikik leikiñ leikixo

leikixok

leikixon

leikigu

leikiguk

leikigun

leikizu leikizue leikixue

leikixuek

leikixone

neinkik neinkiñ neinkixo

neinkixok

neinkixon

neinkizu neinkizue neinkixue

neinkixuek

neinkixone

- 1., 2. eta 3. lerruetan: neinkik, neinkiñ, neinkixo..., jarri dogu idazteko, baiña kasu hónetan K -ren aurreko N -a ez dogu ahoskatzen.

Page 50: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 50/226

 5 4 

2.2.6 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIAhal markiaKE > KI

 NOR + denb.+ sustr.

 NOR  pluralg.

Denboraatzizkia

 NOR + denb.+ sustr.

Ahal markiaKE > KI  NORI Sexu

markia NOR 

 pluralg.Denboraatzizkia

nein

hein

zei

gein

zein

zein

zei

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

ze

ze

zee

ze

n

n

n

n

n

n

n

n (aj )ein

 jei

g (aj )ein

 jei

ki

ki

ki

ki

da

o

gu

oe

a/na

a/na

a/na

a/na

ze

ze

n

n

n

n

1 - Gure neinkixon, zeikedan eta holakuak, Bizkaiko euskeran nenkikion, (l)ekikidan... dira, Alfonso Irigoienek diñuanez. Ikus: EUSKERA XXVIII (1982) 100. orrialdia, Euskaltzaindixan

agirixetan A. Irigoienen oharrak, eta (1.1.9 –te– edo –ki– elementu bako aditz-formak)en diñoguna.

2 - (2.1.5)eko 1. oharrian jarrittako arrazoiagaittik ez dogu paradigman “aj”dun adizkirik jarriko.

3 - “d” bokal artian doianian “r” bihurtzen dogu: d > r. Halatxe jarriko dogu paradigmetan: zeikiran, zeikiranan...; eta i + o > ixo, i + oe > ixue, i + oa > ixua.

4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da:

oe + na + n > oenan > *onaen > onen eta oe + na + ze + n = oenazen > *onaezen > onezen.

5 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.

Page 51: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 51/226

 5  5 

2.2.6 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Lehena

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   heinkiran

3 HI - n   heinkiran   heinkixon heinkigun heinkixuen

7 ZUEK    zeinkirazeen zeinkixozeen zeinkiguzeen zeinkixuezeen

6 ZU   zeinkirazen zeinkixuezenzeinkixozen zeinkiguzen

heinkixon heinkigun heinkixuen

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

zeikiran

jeikiran

jeikiranan

geinkiazen geinkiñazen geinkixozen

geinkixuazen

geinkixonazen

geinkixuezen

geinkixuezen

geinkixonezen

geinkizuzen geinkizuezen

8 HÁREK    zeikiñazen zeikixozen

jeikixuazen

jeikixonazen

zeikirazen

jeikirazen

jeikiranazen

zeikiazen zeikiguzen

jeikiguazen

jeikigunazen

zeikizuzen zeikizuezen zeikixuezen

jeikixuezen

jeikixonezen

zeikian zeikiñan zeikixon

jeikixuan

jeikixonan

zeikigun

jeikiguan

jeikigunan

zeikizun zeikizuen zeikixuen

jeikixuen

jeikixonen

neinkian neinkiñan neinkixon

neinkixuan

neinkixonan

neinkizun neinkizuen neinkixuen

neinkixuen

neinkixonen

- 1., 2. eta 3. lerruetan: neinkian, neinkiñan, neinkixon..., jarri dogu idazteko, baiña kasu hónetan K -ren aurreko N -a ez dogu ahoskatzen.

Page 52: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 52/226

 5  6 

2.2.7 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Oraiña

 NORISustraixa + NORI aurrekua

 NOR + denbora

 NOR  pluralgillia

SUBJUNTIBOmarkia

na

ha

da

ga

za

za

da

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

da

a/ña

o

gu

zu

zue

oe

ze

ze

zee

ze

n

n

n

n

n

n

n

1 - Subjuntibuak ez dau alokutiborik onartzen.

2 - “d” bokal artian doianian “r” bihurtzen dogu: d > r.

3 - i + o > ixo ; i + oe > ixue ; i + a > ixa.4 - Sustraixa (di), teorixan ki-ren aurretik juan bihar leukiana, desagertuta dago.

Page 53: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 53/226

 5  7 

2.2.7 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Oraiña

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   hakiran

3 HI - n   hakiran   hakixon hakigun hakixuen

7 ZUEK    zakirazien zakixozien zakiguzien zakixuezien

6 ZU   zakirazen zakixuezenzakixozen zakiguzen

hakixon hakigun hakixuen

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

dakiran

gakixazen gakiñazen gakixozen gakixuezengakizuzen gakizuezen

8 HÁREK    dakiñazen dakixozendakirazen dakixazen dakiguzen dakizuzen dakizuezen dakixuezen

dakixan dakiñan dakixon dakigun dakizun dakizuen dakixuen

nakixan nakiñan nakixon nakizun nakizuen nakixuen

Page 54: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 54/226

 5  8 

2.2.8 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Lehena

 NORISustraixa + NORI aurrekua

 NOR + denb.

 NOR  pluralgillia

SUBJUNTIBOmarkia

nen

hen

ze

gen

zen

zen

ze

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

da

a/ña

o

gu

zu

zue

oe

ze

ze

zee

ze

n

n

n

n

n

n

n

1 - Subjuntibuak ez du alokutiborik onartzen.

2 - “d” bokal artian “r” bihurtzen dogu: d > r.

3 - i + o > ixo ; i + oe > ixue ; i + a > ixa ; ee > ie.4 - Sustraixa (di), teorixan ki-ren aurretik juan bihar leukiana, desagertuta dago.

Page 55: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 55/226

 5  9 

2.2.8 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Lehena

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   henkiran

3 HI - n   henkiran   henkixon henkigun henkixuen

7 ZUEK    zenkirazien zenkixozien zenkiguzien zenkixuezien

6 ZU   zenkirazen zenkixuezenzenkixozen zenkiguzen

henkixon henkigun henkixuen

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

zekiran

genkixazen genkiñazen genkixozen genkixuezengenkizuzen genkizuezen

8 HÁREK    zekiñazen zekixozenzekirazen zekixazen zekiguzen zekizuzen zekizuezen zekixuezen

zekixan zekiñan zekixon zekigun zekizun zekizuen zekixuen

nenkixan nenkiñan nenkixon nenkizun nenkizuen nenkixuen

Page 56: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 56/226

 6  0 

2.2.9 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Agintera

 NORISustraixa + NORI aurrekua

 NOR + denbora

Pluralgillia

-

ha

-

-

za

za

-

-

ki

-

-

ki

ki

-

t (a)

-

o

gu

-

-

oe

z

z

ze

z

1 - “d” bokal artian “r” bihurtzen dogu: d > r.

2 - i + o > ixo ; i + oe > ixue.

3 - Sustraixa (di), teorixan ki-ren aurretik juan bihar leukiana,desagertuta dago.

Page 57: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 57/226

 6 1 

2.2.9 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Agintera

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   hakitt

3 HI - n   hakitt   hakixo hakigu hakixue

7 ZUEK    zakiraze zakixoze zakiguze zakixueze

6 ZU   zakiraz zakixuezzakixoz zakiguz

hakixo hakigu hakixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

dakirala

8 HÁREK    dakiñazela dakixozeladakirazela dakixazela dakiguzela dakizuzela dakizuezela dakixuezela

dakixala dakiñala dakixola dakigula dakizula dakizuela dakixela

- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be badarabiguz. Aginterako 3. pertsonako B- ezaugarridun

adizkixak ez dira Eibarren erabiltzen.

Page 58: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 58/226

 6  3 

2  . 3  .

LA G  UNT

ZAILLI

A ,

* ED UN

 / E G I

 :

 N O R-N

 O RK

Page 59: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 59/226

 6 4 

2.3.1 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Oraiña

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Sustr. NOR  pluralg.

 NOR + denbora

 NOR  pluralg. NORK   NOR 

 pluralg. NOR 

+ denbora NOR 

 pluralg. Sustra. Sexu markiaNORK +

 NOR  pluralg.

na

ha

da

ga

za

za

d

it

it

it

it

u

u

u

u

u

u

u

e

t/d

k/n

-

gu

zu

zue

e

(az)

(az)

naj

 j

g(aj)a

 j

it

it

o

o

u

u

at/nat(ad/nad)

k/n

agu/nagu

ek/ne   (az)

1 - NOR = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigman jarriko. Ikus: (1.1.21).

2 - "au" kontsonante artian ("h"aren ondoren izan ezik) > o.

3 - "u" bokal artian > b; oa > ua; agu (erabilleran) > au.

4 - Alokutibuan, NOR singularrian, sustraixa: o < u.

2.3.1 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

Page 60: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 60/226

 6  5 

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   haut

3 HI - n  haut/haunat*

  hau/haun*

  haugu/

haunagu*   habe

7 ZUEK    zaittuetzaittueraz

  zaittue (z) zaittuegu (z) zaittue (z)

6 ZU   zaittut zaittuezaittu zaittugu

hau haugu habe

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

dot

juat

jonat

gaittuk gaittun gaittu

gaittuk

gaittun

gaittue

gaittuek

gaittune

gaittuzu gaittuzue

8 HÁREK    dittun dittu(z)

jittuk

jittun

dittutditturaz

jittuatjittuaraz

jittunatjittunaraz

dittuk dittugu(z)doguz

jittuagujittuaguz

jittunagujittunaguz

dittuzu(z)dozuz

dittuzue(z)dozuez

dittue(z)dabez

jittuek

jittune

dok don dau

jok

jon

dogu

juagu

jonagu

dozu dozue dabe

juek

jone

nok non nau

najok

najon

nozu nozue nabe

najuek

najone

1 - (e-4, e-8): juagu, jonagu, jittuagu, jittunagu, ahoskatzerakuan "g" galdu egitten da.

2 - Bigarren eta 3. lerroko adizkixen artian ez litzake desbardintasunik egon bihar, bigarren pertsoniak ez dauka alokutiborik eta sexu markia sobra dauka (izan be alokutibualehen eta hirugarren pertsonekin bakarrik erabilli leike eta). Halanda be, "neutro" behar leukian adizkixa aldatzeko joera handixa dago HI emakumea bada, "noka"ko

adizki berezixak sortuz: haunat*, haun*, haunagu*... Ikus: (1.1.1).

2.3.2 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Lehena

Adizki normalak:

 NOR = ni, hi, gu, zu, zuek   NOR = ha  NOR = hárek 

Page 61: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 61/226

 6  6 

 NOR + denb.

Sustr.  NOR  pluralg. NORK   NOR 

 pluralg.Denbora

atziz.

nind

hind

gind

zind

zind

u

u

u

u

u e

da

k/n

-

gu

zu

zue

e

z

z

z

an

an

an

en

en

en

n

Hittanorako adizki alokutiboak:

 NOR + denb.

Sustraixa NORK + denbora atzizkia NOR = ni NOR = gu

najind

-

-

ga (aj) ind

-

-

-

u

-

-

u

-

-

-

-

-

an/nan

-

-

-

en/nen

-

-

azen/nazen

-

-

-

ezen/nezen

 NOR = ni eta gu

NORK + denb.

 NOR(sustr. + denbora atziz.)

 NOR (pl. + sus. + pl. + pl.+ denbora atzizkixa)

ne

he

(z)e

gend

zend

zend

(z)e

NORK + denb.

n

h

z

gend

zend

zend

z

itt

itt

itt

-

-

-

itt

u

u

u

u

u

u

u

e

e

z

z

z

(z)

an

an

an

en

en

en

en

u

u

u

u

u

u

u

an ->

an ->

an ->

an ->

an ->

en ->

en ->

neban

heban

(z)eban

genduan

zenduan

zenduen

(z)eben

NORK + denb.

 NOR (sustr. + sexu mark.+ denb. atz.)  NOR (pl. + sus. + sexu markia+ denbora atzizkixa)

naj

-

j

gend

-

-

j

NORK + denb.

naj

-

j

gend

-

-

j

itt

-

itt

-

-

-

itt

u

-

u

u

-

-

u

an/nan

-

an/nan

azen/nazen

-

-

e (z) en/ne (z) en

o

-

o

u

-

-

o

an/nan

-

an/nan

an/nan

-

-

en/nen

 NOR = ha  NOR = hárek 

1 - NOR = GU alokutibuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigman jarri. Ikus: (1.1.21).

2 - "u" bokal artian > b; oa > ua; Sustraixan: o < u; "J" bokal artian errez galtzen dogu eta "-ajin-" osagaitzat daben adizkixetan, gehixenak ez dabe "j" ahoskatzen: na(j)induan...

2.3.2 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Lehena

f

Page 62: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 62/226

 6  7 

1 - (1.1.1)en azaldu dogun moduan gramatika aldetik oso zuzenak ez diran adizkixok darabiguz:

hebanan*, hittunan*, hinduranan*, hindunan*, hindunagun*, hindunen* …

2 - "-ajin-" osagaitzat dauken adizkixetan, gehixenok ez dogu "j" ahoskatzen.

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   hinduran

3 HI - n   hinduranhinduranan*

hinduanhindunan*

hindugunhindunagun*

hinduenhindunen*

7 ZUEK    zinduerazen zinduezen zindueguzen zindueezen

6 ZU   zindurazen zinduezenzinduzen zinduguzen

hinduan hindugun hinduen

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

neban

najuan

najonan

ginduazen gindunazen ginduzen

ginduazen

gindunazen

ginduezen

ginduezen

gindunezen

ginduzuzen ginduzuezen

8 HÁREK    hittuan

hittunan*

zittuan

jittuan

jittunan

nittuan

najittuan

najittunan

hittuan genduzen

genduazen

gendunazen

zenduzen   zenduezen zittuezen

zittuen

jittuezen

jittunezen

heban (z)eban

juan

jonan

genduan

genduan

gendunan

zenduan zenduen (z)eben

juen

jonen

ninduan nindunan ninduan

na(j)induan

na(j)indunan

ninduzun ninduzuen ninduen

na(j)induen

na(j)indunen

heban

hebanan*

2.3.3 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Baldintza

Adizki normalak:

 NOR = ni, hi, gu, zu, zuek   NOR = ha  NOR = hárek 

Page 63: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 63/226

 6  8 

Bald.  NOR 

+ denb.

ba

nind

hind

gind

zind

zind

Sustr.

u

u

u

u

u

 NOR 

 plur.NORK 

e(z)

t/da

k/n

-

gu

zu

zue

e

 NOR 

 plur.

z

z

z

Hittanorako adizki alokutiboak:

Bald.  NOR + denb.

ba

na (j) ind

-

-

g (aj) ind

-

-

-

Sustr. NOR = ni

NORK 

u

u

k/n

ek/ne

 NOR = gu

az/naz

ez/nezezak

 NOR = ni eta gu

Bald. NORK 

+ denb.

ba

ne

he

le

gend

zend

zend

le

Sustr.

u

u

u

u

u

u

u*

NORK 

 plur.Bald.

e

e

ba

 NOR 

 plur.itt

itt

itt

-

-

-

itt

Sustr.

u

u

u

u

u

u

u

NORK 

 plur.

 NOR 

 plur.

e

e

z

z

z

(z)

NORK 

+ denb.n

h

l

gend

zend

zend

l

Bald. NORK + denb.

ba

na (j) e

-

la (j) e

g (aj) end

-

-

la (j) e

Sus.

u

u

u

u

Sexumarkia Bald.

k/n

k/n

k/n

k/n

ba

 NOR  plur.

itt

itt

-

itt

Sus.

u

u

u

u

Sexumarkia

 NOR  plur.

k/n

k/n

a/na

k/n

z

NORK + denb.

na ( j)

-

la (j)

g (aj) end

-

-

la (j)

 NOR = ha  NOR = hárek 

1 - NOR = GU alokutibuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigman jarri. Ikus: (1.1.21). 2 - Bokal artian doianian ez dogu jeneralian (j)a ahoskatzen.

3 - u (bokal artian) > b. 4 - (-ezak ) amaieria, anbiguotasuna egon leikianian bakarrik erabilliko dogu. Ikus: (1.1.22)n esandakua.

2.3.3 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Baldintza

a b c d e f g h

Page 64: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 64/226

 6  9 

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

5 GU

2 HI - m   bahindut

3 HI - n

  bahindut

bahindunat*

bahindu

bahindun*

bahindugu

bahindunagu*

bahindue

bahindune*

7 ZUEK   bazinduet

bazindueraz  bazinduez bazindueguz

  bazinduezebazinduez

6 ZU  bazindut

bazinduraz  bazinduezbazinduz bazinduguz

bahindu bahindugu bahindue

HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK  

baneu

bana(j)euk

bana(j)eun

baginduaz bagindunaz baginduz

baginduaz

bagindunaz

baginduez

baginduezak

bagindunez

baginduzuz baginduzuez

8 HÁREK    bahittu/bahittun*

balittu

bala(j)ittuk

bala(j)ittun

banittu

bana(j)ittuk

bana(j)ittun

bahittu bagenduz

bagenduaz

bagendunaz

bazenduz bazenduez balittue(z)balebez

bala(j)ittuek

bala(j)ittune

baheu   baheu/baheun*   baleu

bala(j)euk

bala(j)eun

bagendu

bagenduk

bagendun

bazendu bazendue balebe

bala(j)ebek

bala(j)eune

baninduk banindun banindu

bana(j)induk

bana(j)indun

baninduzu baninduzue banindue

bana(j)induek

bana(j)indune

1 - Ikus: (1.1.23)n Baldintzan hittanua erabiltziaren gaiñian esandakua. Baleitteke, kasu honetan, hittanuan adizki normalak alokutibuak baiño gehixago erabiltzia.

2 - Parentesi arteko (j)a errez jausten jaku eta ez dogu ahoskatzen. Gitxi bada be, banaeuk(ek), balaeuk(ek)…, erabiltzen dittugu tarteko (j) barik.

3 - Ikus: (1.1.1)en HI bigarren pertsonako aditz-formen sexu-markian gaiñian esandakua.4 - Baneuke*, banaeukek*…, baheuke*…, baleuke*, balaeukek*… aditz-formak, paradigman jarri dittugunak baiño gehixago erabilliko dittugu biharbada, baiña ez dira zuzenak.

Ikus: (1.1.8)an esandakua.

2.3.4 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Ondorixua

Adizki normalak:

 NOR = ni, hi, gu, zu, zuek   NOR = ha  NOR = hárek 

Page 65: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 65/226

 7  0 

 NOR 

+ denb.

Sustr.

nind

hind

gind

zind

zind

u

u

u

u

u

Ondorixomark: KE

ke

ke

ke

ke

ke

 NOR  plur. NORK 

e

t/da

k/n

-

gu

zu

zue

e

 NOR  plur.

z

z

z

Hittanorako adizki alokutiboak:

 NOR + denb.

Sustr.

n(aj)ind

-

-

g(aj)ind

-

-

-

u

-

-

u

-

-

-

Ondorixomark: KE  NOR = ni

NORK 

ke

-

-

ke

-

-

-

k/n

ek/ne

 NOR = gu

az/naz

eaz/nezezak

 NOR = ni eta gu

NORK 

+ denb.

Sustr.

ne

he

le

gend

zend

zend

le

u

u

u

u

u

u

u

Ondorixomark: KE

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

NORK  plur.

NORK 

+ denb.

e

e

ne/n

he/h

le/l

gend

zend

zend

le/l

Ondorixomark: KE

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

NORK  plur.

e

e

 NOR 

z

z

z

z

z

z

z

Pl + sustr.

u/ittu

u/ittu

u/ittu

u

u

u

u/ittu

NORK + denb.

Sus.

ne

-

le

gend

-

-

le

u

-

u

u

-

-

u

Ondorixomark: KE

ke

-

ke

ke

-

-

ke

NORK  plur.

Sexumarkia

e

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

Pl +sustr.

u/ittu

-

u/ittu

u

-

-

u/ittu

Ondorixomark: KE

ke

-

ke

ke

-

-

ke

NORK  plur.

Sexumar.+ pl

e

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-

az/nazzak

NORK 

ne/n

-

le/l

gend

-

-

le/l

 NOR = ha  NOR = hárek 

1 - Hittanuan NORK = hárek danian eta emakumiana dan noka-ko kasuan: ke + e + n = keen > kene eta ke + e + naz = keenaz > *kenaez > kenez .2 - ee > ie; ea > ia; d (bokal artian) > r . Ikus: (1.2.1).

2.3.4 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Ondorixua

a b c d e f g h

HIKNIK HIK HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK1 - Alokutibua eratzeko modu b

Page 66: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 66/226

 7 1 

HIK - m NIK 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hinduket

3 HI - n   hindukethindukenat* hindukehinduken*

hindukeguhindukenagu*

hindukiehindukene*

7 ZUEK    zindukieraz zindukiez zindukieguz zindukiez

6 ZU   zindukeraz   zindukiezzindukez zindukeguz

hinduke hindukegu hindukie

HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK  

gindukiaz gindukenaz gindukez

gindukiaz

gindukenaz

gindukiez

gindukiezak

gindukenez

gindukezuz gindukezuez

hittukeznittukez

nittukiaznittukenaz

hittukezhittukenaz*

littukez

littukiazlittukenaz

littukiez

littukiezaklittukenez

8 HÁREK 

1 NI   ninduken ninduke

nindukekna(j)indukek

nindukenna(j)induken

nindukek nindukezu nindukezue nindukie

nindukiekna(j)indukiek

nindukenena(j)indukene

heukeheuken*

leuke

leukekla(j)eukek

leukenla(j)euken

neuke

neukekna(j)eukek

neukenna(j)euken

heuke genduke

gendukek

gendukek

zenduke zendukie leukie

leukiekla(j)eukiek

leukenela( j)eukene

heukezheukenaz*

leukez

leukiazla(j)eukiaz

leukenazla(j)eukenaz

neukez

neukiazna(j)eukiaz

neukenazna(j)eukenaz

heukez gendukez

gendukiaz

gendukenaz

zendukez zendukiez leukiez

leukiezakla(j)eukiez

leukenezla(j)eukenez

darabiguz: bata aditz-forma

normalari k/n ezarriz eratze

dana; bestia, "j" alokutibo

ezaugarri duna. Gu-ri

dagokixozen adizkixetan ez

darabigu (-aj-) ezaugarririk

Ikus: (1.1.21). Paradigma

honetako aditz-formetan ez

dogu J -rik ahoskatzen.

2 - "NOR = hárek" -en kasuan, b

modu darabiguz adizkixok 

eratzeko: "itt"  pluralgilledun

 bata (littukez), "itt"  bakua

 bestia (leukez). Baiña GUK,

 ZUK eta ZUEK -en kasuan e

dogu "itt"  pluralgilledunik erabiltzen.

3 - Ikus: (1.1.1)en esandakua,

(*)z markauta daren aditz-

formen gaiñian.

2.3.5 - Laguntzaillia, *EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua

Adizki normalak:

NOR Ahal NOR NOR

 NOR = ni, hi, gu, zu, zuek 

NORK Ahal NORK NORK Ahal NORK NOR

 NOR = ha  NOR = hárek 

Page 67: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 67/226

 7 2 

 NOR = ha

 NOR + denb.

Sustr.

nen

hen

gen

zen

zen

i

i

i

i

i

Ahalmarkia

ke

ke

ke

ke

ke

 NOR  plur. NORK 

e

t/da

k/n

-

gu

zu

zue

e

 NOR  plur.

z

z

z

z

Hittanorako adizki alokutiboak:

 NOR + denb. Sustr.

n(aj)en

-

-

g(aj)en

-

-

-

i

-

-

i

-

-

-

Ahalmarkia  NOR = ni

NORK + sexu mark.

ke

-

-

ke

-

-

-

-

-

k/n

-

-

-

ek/ne

 NOR = gu

-

-

az/naz

-

-

-

eaz/nezezak

 NOR = ni eta gu

NORK + denb.

Sustr.

ne

he

le

ge(n)

ze(n)

ze(n)

le

i

i

i

i

i

i

i

Ahalmarkia

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

NORK  plur.

NORK + denb.

e

e

ne

he

le

ge(n)

ze(n)

ze(n)

le

Ahalmarkia

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

NORK  plur.

e

e

 NOR  plurala

z

z

z

z

z

z

z

Sustr.

i

i

i

i

i

i

i

NORK + denb. Sus.

n(aj)e

-

l(aj)e

g(aj)e(n)

-

-

l(aj)e

i

-

i

i

-

-

i

Ahalmar.

ke

-

ke

ke

-

-

ke

NORK  plur.

Sexumarkia

e

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

Sus.

i

-

i

i

-

-

i

Ahalmar.

ke

-

ke

ke

-

-

ke

NORK  pl.

Sexumar.+ pl

e

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-

az/nazzak

NORK + denb.

n(aj)e

-

l(aj)e

g(aj)e(n)

-

-

l(aj)e

 NOR = hárek 

1 - “NOR + denbora” aurrizkixaren azken "n"a (nen ), lekuz aldatu eta sustraixaren eta KE markiaren tartian jartzen da adizkixa eratzerakuan: *ne-n-ike > nei-n-ke.

*EDIN laguntzailliakin be gauza bera gertatzen da. Ikus: (2.1.5/6) eta (2.2.5/6).

2 - Hittanuan NORK = hárek danian eta emakumiarena dan noka-ko kasuan: ke + e + n = keen > kene eta ke + e + naz = keenaz > *kenaez > kenez.

3 - ee > ie ; ea > ia ; d (bokal artian) > r . Ikus: (1.2.1).

2.3.5 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua

a b c d e f g h

HIK mNIK HIK n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK

Page 68: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 68/226

 7  3 

HIK - m NIK 

4 HA

5 GU

2 HI - m   heinket

3 HI - n   heinketheinkenat* heinkeheinken*

heinkeguheinkenagu*

heinkieheinkene*

7 ZUEK    zeinkieraz zeinkiez zeinkieguz  zeinkieez >

zeinkieze

6 ZU   zeinkeraz   zeinkiezzeinkez zeinkeguz

heinke heinkegu heinkie

HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK  

geinkiaz geinkenaz   geinkez

geinkiaz

geinkenaz

geinkiez

geinkiezak

geinkenez

geinkezuz geinkezuez

8 HÁREK 

1 NI   neinkenneinkek neinke

neinkekna(j)einkek

neinkenna(j)einken

neinkezu neinkezue neinkie

neinkiekna(j)einkiek

neinkenena(j)einkene

heikeheiken*

leike

leikekla(j)eikek

leikenla(j)eiken

neike

neikekna(j)eikek

neinkenna(j)einken

heike gei(n)ke

gei(n)kek

gei(n)ken

zei(n)ke zei(n)kie leikie

leikiekla(j)eikiek

leikenela(j)eikene

heikezheikenaz*

leikez

leikiazla(j)eikiaz

leikenazla(j)eikenaz

neikez

neikiazna(j)eikiaz

neikenazna(j)eikenaz

heikez gei(n)kez

gei(n)kiaz

gei(n)kenaz

zei(n)kez zei(n)kiez leikiez

leikiezakla(j)eikiez

leikenezla(j)eikenez

1 - Gei(n)ke eta zei(n)ke, n-akin edo n barik bixak entzuten dira.2 - Ikus: (1.1.1)en esandakua, (*)z markauta daren aditz-formen gaiñian.

3 - GU -ri dagokixozen adizkixetan ez darabigu (-aj-) ezaugarririk. Ikus: (1.1.21). Paradigma honetako adizkixetan ez dogu J -rik ahoskatzen.

2.3.6 - Laguntzaillia, *EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Lehena

Adizki normalak:

 NOR = ni, hi, gu, zu, zuek 

NORK O

 NOR = ha  NOR = hárek 

Page 69: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 69/226

 7 4 

 NOR = ha

 NOR 

+ denb.

Sustr.

nen

hen

gen

zen

zen

i

i

i

i

i

Ahal

markiake

ke

ke

ke

ke

 NOR 

 plur.

NORK 

e

da

k/n

-

gu

zu

zue

e

 NOR 

 plur.

Den.

atz.

ze

ze

ze

n

n

n

n

n

n

n

Hittanorako adizki alokutiboak:

 NOR + denb.

Sustr.

n(aj)en

-

-

g(aj)en

-

-

-

i

i

Den.atz.

-

-

n

-

-

-

n

Ahalmarkia  NOR = ni

NORK + sexu mark.

ke

ke

-

-

a/na

-

-

-

e/ne

 NOR = gu

-

-

aze/naze

-

-

-

eze/neze

 NOR = ni eta gu

NORK 

+ denb.

Sustr.

ne

he

ze

ge(n)

ze(n)

ze(n)

ze

i

i

i

i

i

i

i

Ahal

mar.ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

NORK 

 plur.

NORK 

+ denb.

e

e

Den.

atz.an

an

an

an

an

n

n

ne

he

ze

ge(n)

ze(n)

ze(n)

ze

Ahal

mar.ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

NORK 

 plur.

e

e

Den.

atz.n

n

n

n

n

n

n

 NOR 

 plu.ze

ze

ze

ze

ze

ze

ze

Sus.

i

i

i

i

i

i

i

NORK + denbo.

Sus.

n(aj)e

-

je

g(aj)e(n)

-

-

je

i

-

i

i

-

-

i

Ahalmar.

ke

-

ke

ke

-

-

ke

NORK plur.+ sexu mark.

Den.Atz.

a/na

-

a/na

a/na

-

-

e/ne

n

-

n

n

-

-

n

Sus.

i

-

i

i

-

-

i

Ahalmar.

ke

-

ke

ke

-

-

ke

NORK plur.+ sexu mark.

denb.atz.

aze/naze

-

aze/naze

aze/naze

-

-

aze/naze

n

-

n

n

-

-

n

NORK + denbo.

n(aj)e

-

je

g(aj)e(n)

-

-

je

 NOR = hárek 

1 - “NOR + denbora” aurrizkixan azken "n"a (nen), lekuz aldatu eta sustraixan eta KE markiaren tartian jartzen da adizkixa eratzerakuan: *ne-n-ikian > nei-n-kian.

*EDIN laguntzailliakin be gauza bera gertatzen da. Ikus: (2.1.5/6) eta (2.2.5/6).2 - ee > ie ; ea > ia ; d (bokal artian) > r . Ikus: (1.2.1).

2.3.6 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Lehena

a b c d e f g h

Page 70: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 70/226

 7  5 

HIK - m NIK 

4 HA

5 GU

2 HI - m  heinkeran

3 HI - n   heinkeranheinkeranan*

heinkianheinkenan*

heinkegunheinkenagun*

heinkienheinkenen

7 ZUEK   zeinkierazen zeinkiezen zeinkieguzen zeinkiezen

6 ZU   zeinkerazen   zeinkiezenzeinkezen zeinkeguzen

heinkian heinkegun heinkien

HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK  

geinkiazen geinkenazen geinkezen

geinkiazen

geinkenazen

geinkiezen

geinkiezen

geinkenezen

geinkezuzen   geinkezuezen

8 HÁREK 

1 NI   neinkenanneinkian   neinkian

neinkianna(j)einkian

neinkenanna(j)einkenan

neinkezun neinkezuen   neinkien

neinkienna(j)einkien

neinkenenna(j)einkenen

heikianheikenan*

zeikian

jeikian

jeikenan

neikian

neikianna(j)eikian

neikenanna(j)eikenan

heikian gei(n)kian

gei(n)kian

gei(n)kenan

zei(n)kian zei(n)kien zeikien

jeikien

jeikenen

haikiazenheikenazen*

zeikezen

jeikiazen

jeikenazen

neikezen

neikiazenna(j)eikiazen

neikenazenna(j)eikenazen

heikiazen gei(n)kezen

gei(n)kiazen

gei(n)kenazen

zei(n)kezen zei(n)kiezen zeikiezen

jeikiezen

jeikenezen

1 - Ikus: (1.1.1)en esandakua, (*)z markauta daren aditz-formen gaiñian.2 - GU -ri dagokixozen adizkixetan ez darabigu (-aj-) ezaugarririk. Ikus: (1.1.21). Paradigma honetako adizkixetan ez dogu bokal arteko J -rik ahoskatzen.

Page 71: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 71/226

 7  6 

2.3.7 - Laguntzaillia, *EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Oraina

 NOR  pluralgilliaSustraixa

 NOR + denb.

NORK   NOR  pluralgillia

na

ha

de

ga

za

za

de

i

i

i

i

i

i

i

(e)

da

a/ana

(a)

gu

zu

zue

e

ze

ze

ze (e)

ze

Subjuntiboatzizkixa

n

n

n

n

n

n

n

1 - Subjuntibuak ez dau alokutiborik onartzen.

2 - i + a > ixa ; i + e > ixe ; "d" bokal artian > r.

3 - Ikus: (1.1.12)an, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua.

4 - NORK 3. pertsona singularraren markia, ezaugarririk eza da. Parentesi arteko (a) hori loturazkua da izan, NOR singularra danian "n" Subjuntibo-atzizkixakin lotzeko darabiguna eta, analogixaz edo,

 NOR pluralera be eruaten doguna NORK = hárek danian. Ikus: (1.1.13)an esandakua.

a b c d e f g h

2.3.7 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Oraina

Page 72: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 72/226

 7  7 

a b c d e f g h

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NI   naixanannaixan naixan naizun naizuen naixen

2 HI -m   haixanhairan haigun haixen

3 HI - n   haixanhairan haigun haixen

4 HA   deixanandeixan deixandeiran deigun deizun deizuen deixen

5 GU   gaixanazengaixazen gaixazen gaizuzen gaizuezen gaixezen

6 ZU   zaixazenzairazen zaiguzen zaixezen

7 ZUEK   zaixezen

zaixazienzaixerazenzairazien

zaixeguzenzaiguzien

zaixiezenzaixezien

8 HÁREK    deixanazendeixazen deixazendeirazen deiguzen deizuzen deizuezen deixezen

1 - Ikus: (1.1.3)n NOR lehenengo eta hirugarren pertsonen ezaugarrixaz esandakua.

2 - NOR hirugarren pertsonako adizkixak dira gehixen darabiguzenak, letra baltzez darenak. NOR = hi, gu, zu eta zuek -i dagokixozen aditz-formak nekez entzungo dittugu.

Page 73: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 73/226

 7  8 

 NOR + denb.

Sustr.

ne(n)

he(n)

ge(n)

ze(n)

ze(n)

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

 NOR  plur.

e

NORK   NOR  plur.

da

a/ana

(a)

gu

zu

zue

e

ze

ze

ze

ze

Subj.atziz.

n

n

n

n

n

n

n

 NOR = ni, hi, gu, zu, zuek 

NORK + denb.

Sustr.

ne

he

ze

ge(n)

ze(n)

ze(n)

ze

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

an

an

an

an

an

en

en

Lot/NORK pl.+ Subj. atziz.

ne

he

ze

ge(n)

ze(n)

ze(n)

ze

LoturaNORK pl.

(a)

(a)

(a)

(a)

(a)

e

e

 NOR  plur.

ze

ze

ze

ze

ze

ze

ze

Subj.atz.

n

n

n

n

n

n

n

Sustr.NORK + denb.

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

(g)i

 NOR = ha  NOR = hárek 

2.3.8 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Lehena

1 - Sustraixan daguan (g) hori eta NOR eta NORK ezaugarrixetako (n)a, Eibarren darabigun Subjuntibuan galduta daukaguz.

2 - ia > ixa ; ie > ixe ; "d" bokal artian > r.

3 - Ikus: (1.1.12)an, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua.4 - Parentesi arteko (a) hori loturazkua da izan, NOR singularra danian "n" Subjuntibo-atzizkixakin lotzeko darabiguna eta, analogixaz edo,

 NOR pluralera be eruaten doguna NORK hárek danian. Ikus: (1.1.13)an esandakua.

a b c d e f g h

2.3.8 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Lehena

Page 74: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 74/226

 7  9 

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NI   neixananneixan neixan neizun neizuen neixen

2 HI - m   heixanheiran heigun heixen

3 HI - n   heixanheiran heigun heixen

4 HA  heixan

heixanan*heixan (z)eixanneixan geixan

  zeixanzeizun*

zeixenzeizuen*

  (z)eixen

5 GU   geixanazengeixazen geixazen geizuzen geizuezen geixezen

6 ZU   zeixazenzeirazen zeiguzen zeixezen

7 ZUEK    zeixezenzeixerazen zeixeguzen zeixiezen

8 HÁREK    heixazenheixanazen*

heixazen (z)eixazenneixazen geixazen  zeixazen

zeizuzen*zeixezenzeizuezen*

  (z)eixezen

1 - HAREK-HA (z)eixan eta ZUK-HA zeixan (n eta g galduta dittugunez), anbiguotasuna sortzen jaku bixak bardin darabiguzenez.

2 - f4, f8 / g4, g8: zeizun*, zeizuzen* / zeizuen*, zeizuezen* ez dira gramatika aldetik zuzenak, analogixaz eta anbiguotasunak kentzeko-edo sortutako adizkixak dira.

Ikus: (1.1.15)en, honetaz esandakua.

3 - Hirugarren pertsonako adizkixak dira gehixen darabiguzenak eta Oraiñaldixan baiño gitxiago.

Page 75: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 75/226

 8  0 

2.3.9 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Agintera

NORK Sustraixa NOR + denbora

Pluralgillia

na

-

e

ga

-

-

e

(g)i

-

(g)i

(g)i

-

-

(g)i

-

k(a) / (a) n (a)

-

-

zu

zue

-

z

z

1 - Sustraixan daguan (g) hori galduta daukagu.

2 - Ikus: (1.1.12)n, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua.

a b c d e f g h

NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK

2.3.9 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Agintera

Page 76: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 76/226

 8 1 

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NI   naiñnaik   naixala   naizu naizue   naixela

2 HI-m3 HI-n

4 HA   eiñesaiñ botaiñ 

eikesaik botaik 

deixaladeiran deigun   eizuesaizu botaizu 

eizueesaizue botaizue 

deixela

5 GU   gaiñazgaixanaz*

gaixaz   gaixazela   gaizuz gaizuez   gaixezela

6 ZU

7 ZUEK 8 HÁREK    eiñaz

esaiñaz botaiñaz 

eixazesaixaz botaixaz 

deixazeladeirazen deiguzen   eizuzesaizuz botaizuz 

eizuezesaizuez botaizuez 

deixezela

1 - Benetako aginterazko adizkixak "NORK bigarren pertsonia"renak dira: b, c, f eta g zutabietakuak;

a, d, e eta h zutabietako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña agintzeko be erabiltzen dittugu.

2 - 4. eta 8. lerruetako b , c, f eta g zutabietakuak dira erabillixenak: baltzez markauta darenak.

3 - 4. eta 8. lerruetako b, c, f eta g adizkixak, (HIK-(ha,harek);  ZUK- eta  ZUEK-(ha,harek)),

 baiezko perpausetan, laguntzaillia beste aditz bati lotzerakuan eratzen dan adizki konposatuaren bi elementuak (aditz nagusixa eta laguntzaillia) lotuta idatzi eta ahoskatuko

dira, aditz nagusixa bokalez edo n-z amaitzen bada; eta halan, nahiz eta laguntzaillia tartian izan, trinko edo sintetiko itxura guztia daukan adizkixa sortzen jaku. Hona hemen

 Aditz nagusixa eta Laguntzaillia lotzeko erregelia:

 – Laguntzaillia beti E barik,

 – Aditz nagusixa:

• I, N edo U -z amaitzen bada, bere azken I, N edo U barik: erosi > eros-, esan > esa-,

kontau > konta-, siñist u > siñist-, konpond u > konpond-; edo

• A, E, edo O-z amaitzen bada, ezer galdu barik: bot a-, err e-, jaso-

(Ikusi paradigma honetan esan eta bota aditz nagusixen adizkixak, letra etzanez jarrittakuak, erregela honen arabera tajutu dittugunak)

ezezko perpausetan bananduta idatziko dira aditz nausixa eta laguntzaillia: ez eik esan, ez eik bota.

4 - Ikus: (1.1.12)n, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua. Hortik: gaixanaz*.

 Oh 

 arr

 a 

Page 77: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 77/226

 8  3 

2  .4 

 .

LA G  UNT

ZAILLIA

 ,

E UT SI

 / E

 GI

 :

N OR-N

 ORI-N

 ORK

:

* ED

 UN

+

T SI

>

E UT

 SI

 .

Bi zk 

 ai  er

 az

 ,

N OR-N

 OR

I-N

 ORK

 a d i 

 tz-

 j  ok 

 or

 ak 

 o

 e s p ezi 

 al i z

 a u

 d  an

l  a g un

 t

z ai l l i 

 a

E UT

 SI

 d  o g

 u ,

 e t a

* ED

 UN

 b  er

 b  er

 a

 d  a

-

T SI

 a tzi zk i 

 az

 o s o t ur

i k  .

 ( Ik 

 u s

A d i 

 tz

 a-E

 sk  ol 

 a

A p un

 t e ak 

2 -L

 a b  a yr

 u

Ik 

 a s t

 e gi 

 a ,

4 2 

 .

 e t a

 8 4 

 .

 o

rri 

 al 

 d i 

 ak 

 ) 

Page 78: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 78/226

 8 4 

2.4.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Oraiña

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

NORK  NORI NOR + denb.

+ sustraixa

 NOR 

 pluralg.

de(u)

de(u)

 NOR 

+ sustraixa

 je(u)

 je(u)

sta

k/a-n/na

tsa

sku

tsu

tsue

tse

 NORI

sta

-

tsa

sku

-

-

tse

t

k/n

-

gu

zu

zue

e

NORK 

at/nat

-

k/n

agu/nagu

-

-

ek/nez

 NOR 

 pluralg.

z

Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu.

2.4.1.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Oraiña (Nor = ha)

a b c d e f g h

HIK - mNIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK

Page 79: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 79/226

 8  5 

HIK - m NIK 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m

3 HIRI - n

7 ZUERI   detsuet detsue detsuegu detsue

6 ZURI   detsut detsuedetsu detsugu

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

destak destan desta destazu destazue deste

 jestak jestek

 jestan jestane

deuat deuk deuagu deue

deunat deun deunagu deune

detsat detsak detsan detsa detsagu detsazu detsazue detse

 jetsat jetsak jetsagu jetsek

 jetsanat jetsan jetsanagu jetsane

deskuk deskun desku

 jeskuk

 jeskun

deskue

 jeskuek

 jeskune

deskuzu deskuzue

8 HÁRERI   detsen detse

 jetsek jetsen

detset

 jetset jetsenat

detsek detsegu

 jetsegu jetsenagu

detsezu detsezue detse

 jetsek jetsene

1 - Erabilleran eta aditz nagusixakin alkartzerakuan, hasierako “d” (adizki normaletan) eta “j” (hittanokuetan) jatia normala da. Baiña 2 eta 3. lerruetako adizkixetan ez da “d” rik jaten.

Adibidiak: emon destazu > emoestazu, emon jestak > emoestak , baiña emon deuat... nahiz eta emongo deuat > emongeuat . Ikus: (1.2.2) Aditz-ortografixara ekarri ez dittugunak.

2 - Erabilleran: agu > au ; egu > eu  baiña ugu = ugu.

3 - h7 -n detsuee biharko leuke, baiña hemen ee > e egitten dogu, orduan detsuee > detse, nahiz eta d7 -ren bardiña izan.4 - h8-n detsee, jetseek  biharko leuke, baiña detsee > detse eta jetseek > jetsek egitten dogu, nahiz eta d8-ko adizkixen bardiñak suertatzen jakuzen.

2.4.1.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Oraiña (NOR/ZER = hárek)

a b c d e f g h

HIK - m NIK  HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

Page 80: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 80/226

 8  6 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   deuaraz

3 HIRI - n   deunaraz deunaz deunaguz deunez

7 ZUERI   detsueraz detsuez detsueguz detsuez

6 ZURI   detsuraz detsuezdetsuz detsuguz

deuaz deuaguz deuez

detsaraz

 jetsaraz

 jetsanaraz

deskuaz deskunaz deskuz

 jeskuaz

 jeskunaz

deskuez

 jeskuez

 jeskunez

deskuzuz deskuzuez

8 HÁRERI   detsenaz detsez

 jetsez

 jetsenaz

detseraz

 jetseraz

 jetsenaraz

detsezak detseguz

 jetseguz

 jetsenaguz

detsezuz detsezuez detsez

 jetsez

 jetsenez

detsazak detsaz

 jetsaz

 jetsanaz

detsaguz

 jetsaguz

 jetsanaguz

detsazuz detsazuez detsez

 jetsez

 jetsanez

destazak destanaz destaz

 jestaz

 jestanaz

destazuz destazuez destez

 jestez

 jestanez

1 - “b” zutabietan, ZER pluralen Eibarko amaiera-ereduari jarraittuz, destaaz, detsaaz, detseaz, biharko leuke baiña argittasunaren mesedetan bizkaieriaren eredua ezarri

dogu: destazak, detsazak, detsezak. Ikus: (1.1.22)n hittanoko adizkixetan ZER pluraletako amaieren gaiñian esandakua.

2 - h7 -n detsueez biharko leuke, baiña hemen ee > e egitten dogu, orduan detsueez > detsez, nahiz eta d7 -ren bardiña izan.

3 - h8-n detseez,jetseez biharko leuke, baiña detseez > detsez eta jetseez > jetsez egitten dogu, nahiz eta d8-ko adizkixen bardiñak geratzen jakuzen.

detsanaz

Page 81: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 81/226

 8  7 

2.4.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NOR  pluralg.NORINORK + denbora

+ sustraixaDenboraatzizkixa

NORK + denbora+ sustraixa  NORI  NORK 

 pluralg.Sexu

markia

ne(u)

he(u)

(z)e(u)

ge(u)n

ze(un)

ze(un)

(z)e(u)

sta

a/na

tsa

sku

tsu

tsue

tse

ze

ze

ze

ze

ze

ze

ze

NORK pluralg.

e

e

n

n

n

n

n

n

n

naje(u)

-

je(u)

g(aj)e(u)n

-

-

je(u)

sta

-

tsa

sku

-

-

tse   e

a/na

-

a/na

a/na

-

-

a/na

 NOR  pluralg.

ze

-

ze

ze

-

-

ze

Denboraatzizkixa

n

-

n

n

-

-

n

1 - NORK GUK , ZUK eta ZUEK -en kasuan normalago erabiltzen dira, taula honetako (ge-, ze-) “NORK+denb.” ezaugarrixaz gaiñera, beste NORK ezaugarri bat (GU, ZU)

 NORI-ren ondoren ipiñiz moldautako adizkixak: gentsa gun*, zetsa zun*, zetsa zuen*. Ikus: (1.1.15)en arazo honetaz jarrittakua.

2 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14)an esandakua.

3 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarriko.Ikus: (1.1.21)en eta laugarren paragrafuan honetaz esandakua.

4 - Hittanuan NORK = hárek danian, eta emakumiarena dan noka-ko kasuan, adizkixaren amaieria:

e + na + n = enan > *naen > nen eta e + na + ze + n = enazen > *nae zen > ne zen

2.4.2.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Lehena (NOR/ZER = ha)

a b c d e f g h

HIK - m NIK  HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

hestan hestanhestanan*

(z)estan ze(n)stanzestazun*

ze(n)stenzestazuen*

(z)esten

Page 82: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 82/226

 8  8 

6 ZURI   netsun (z)etsuen(z)etsuen   gentsungentsugun*

5 GURI   heskunheskuan*

heskunheskunan*

(z)eskun

 jeskuan

 jeskunan

(z)eskuen

 jeskuen

 jeskunen

ze(n)skunzeskuzun*

ze(n)skuenzeskuzuen*

4 HARI

2 HIRI - m   neuan

3 HIRI - n   neunan (z)eunan   geunangeunagun*   (z)eunen

7 ZUERI   netsuen detsuez   gentsuengentsuegun*   (z)etsuen

(z)euan   geuangeuagun*   (z)euen

1 NERI

netsan

na(j)etsan

na(j)etsanan

8 HÁRERI   hetsenhetsenan*

(z)etsen

 jetsen

 jetsenan

netsen

na(j)etsen

na(j)etsenan

hetsen gentsengentsegun*

gentsengentsegun*

gentsenangentsenagun*

zentsenzetsezun*

zentsenzetsezuen*

(z)etsen

 jetsen

 jetsenen

hetsan (z)etsan

 jetsan

 jetsanan

gentsangentsagun*

gentsangentsagun*

gentsanangentsanagun*

zentsanzetsazun*

zentsenzetsazuen*

(z)etsen

 jetsen

 jetsanen

 jestan jestanan

 jesten jestanen

1 - Erabilleran hittanuan “j” hori jatia normala da, bokal artian doianian.2 - “b” eta “c” zutabietako (*)z markauta daren adizkixak ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña halaxe darabiguz. Ikus: (1.1.1).3 - “e”, “f” eta “g” zutabietako (*)dunak be ez dira gramatika aldetik zuzenak, NORK ezaugarrixa, aurrekuaz aparte, atzian be badaroielako; hau jokaeriau nahiko logikua da izan, eta

 badiruri 3. pertsonako NORK adizkixetatik bereizteko premiñiak eraginda-edo sortutakuak dirala. Izan be, bittarteko “n”a NERI eta GURI kasuetan errez galtzen dogun ezkero(zestan, zeskun), 3. pertsonako NORK adizkixekin (zestan, zeskun) bardintasunak sortzen jakuz. Baztargarrixago dira, NORK 3. pertsonako aditz-oiñarrixari NORK ezaugarrixak ezarriz

moldautakuak: (z)etsagun, (z)etsugun, (z)etsazun... Hónek ez dittugu paradigman jarri be egiñ. Ikus: (1.1.15)en arazo honetaz jarrittakua.4 - g8, h7 eta h8-n : ee > e egitten dogu.

hetsanhetsanan*

2.4.2.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Lehena (NOR/ZER = hárek)

a b c d e f g h

HIK - m NIK  HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

Page 83: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 83/226

 8  9 

6 ZURI   netsuzen (z)etsuezen(z)etsuzen   gentsuzengentsuguzen*

5 GURI   heskuzenheskuazen*

heskuzenheskunazen*

(z)eskuzen

 jeskuazen

 jeskunazen

(z)eskuezen

 jeskuezen

 jeskunezen

ze(n)skuzenzeskuzuzen*

ze(n)skuezenzeskuzuezen*

1 NERI

4 HARI

2 HIRI - m   neuazen

3 HARI - n   neunazen   (z)eunazen   geunazengeunaguzen*   (z)eunezen

7 ZUERI   netsuezen (z)etsuezen   gentsuezengentsueguzen*   (z)etsuezen

(z)euazen   geuazengeuaguzen*   (z)euezen

netsazen

na(j)etsazen

na(j)etsanazen

8 HÁRERI   hetsezenhetsenazen*

(z)etsezen

 jetsezen

 jetsenazen

netsezen

na(j)etsezen

na(j)etsenazen

hetsezen   gentsezengentseguzen*

gentsezengentseguzen*

gentsenazengentsenaguzen

zentsezenzetsezuzen*

zentsezenzetsezuezen*

(z)etsezen

 jetsezen

 jetsenezen

hetsazen (z)etsazen

 jetsazen

 jetsanazen

gentsazengentsaguzen*

gentsazengentsaguzen*

gentsanazengentsanaguzen*

zentsazenzetsazuzen*

zentsezenzetsazuezen*

(z)etsezen

 jetsezen

 jetsanezen

hestazen hestazenhestanazen*

(z)estazen

 jestazen

 jestanazen

ze(n)stazenzestazuzen*

ze(n)stezenzestazuezen*

(z)estezen

 jestezen

 jestanezen

Honen aurreko orrialdian egindako ohar berberak egin leikez hemen be.

hetsazenhetsanazen*

Page 84: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 84/226

 9  0 

2.4.3 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK BaldintzaHittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIBaldintza NORK + denbora+ sustraixa

NORK pluralg.  NORI NORK 

pluralg.Sexu

markia

ne(u)

he(u)

le(u)

ge(u)n

ze(un)

ze(un)

le(u)

NORK + denbora+ sustraixa

n(aj)e(u)

-

l(aj)e(u)

g(aj)e(u)n

-

-

l(aj)e(u)

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

Baldintza

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

sta

k/n

tsa

sku

tsu

tsue

tse

e

e

sta

-

tsa

sku

-

-

tse   e

 NOR  pluralg.

z

z

z

z

z

z

z

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

 NOR 

z

-

z

z

-

-

z

1 - NORK GUK , ZUK eta ZUEK -en kasuan normalago erabiltzen dira, taula honetako (ge-, ze-) “NORK+denb” ezaugarrixaz gaiñera, beste NORK ezaugarri bat (GU, ZU)

 NORI-ren ondoren ipiñiz moldautako adizkixak: ba gentsa gu*, bazetsa zu*, bazetsa zue*. Ikus: (1.1.15)en arazo honetaz jarrittakua.

2 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14)an esandakua.

3 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus:(1.1.21)en eta laugarren paragrafuan honetaz esandakua.

3 - Hittanuan NORK = hárek danian, eta emakumiarena dan noka-ko kasuan, adizkixaren amaieria:

e + na = ena > *nae > ne eta e + na + z = enaz > *nae z> ne z

2.4.3.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Baldintza (NOR/ZER = ha)

a b c d e f g h

HIK - m NIK  HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  1- Erabilleran, hittanuan

“j”a errez jausten jaku,

 bokal ar tian doianian.

Page 85: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 85/226

 9 1 

6 ZURI   banetsu baletsuebaletsu   bagentsubagentsugu*

5 GURI   bahesku bahesku

baheskun*

balesku

bal(aj)eskuk

bal(aj)eskun

baleskue

bal(aj)eskuek

bal(aj)eskune

baze(n)sku

bazeskuzu*

baze(n)skue

bazeskuzue*

1 NERI

4 HARI

2 HIRI - m   baneuk

3 HIRI - n   baneun baleun bageunbageunagu*   baleune

7 ZUERI   banetsue baletsue   bagentsuebagentsuegu*

  baletsue

baleuk   bageunkbageuagu*   baleue

banetsa

bana(j)etsak

bana(j)etsan

8 HÁRERI   bahetsebahetsen*

baletse

bal(aj)etsek

bal(aj)etsen

banetse

bana(j)etsek

bana(j)etsen

bahetse   bagentsebagentsegu*

bagentsekbagentsegu*

bagentsenbagentsenagu*

bazentsebazetsezu*

bazentsebazetsezue*

baletse

bal(aj)etsek

bal(aj)etsene

bahetsa baletsa

bal(aj)etsak

bal(aj)etsan

bagentsabagentsagu*

bagentsakbagentsagu*

bagentsanbagentsanagu*

bazentsabazetsazu*

bazentsebazetsazue*

baletse

bal(aj)etsek

bal(aj)etsen

bahesta bahestabahestan* balestabal(aj)estak

bal(aj)estan

baze(n)stabazestazu* baze(n)stebazestazue* balestebal(aj)estek

bal(aj)esten

4 - baleskit*, baleskixo*, baleskigu*... eta holakuak ez dira BALDINTZAzko adizki jatorrak ONDORIXUArena dan KE markia (ke > ki) dauke barruan eta.

Erabilli bai badarabiguz baiña ez dira zuzenak. Ikus: (1.1.8)n esandakua.

5 - “d” eta “h” zutabietako adizkixetan, “aj” alokutibo-markia nahiko galduta daukagu; hori barik darabiguz jeneralian.

bahetsabahetsan*

2 - “c” zutabeko (*)z

markauta daren adizkixak ez

dira gramatika aldetik 

zuzenak, baiña halaxe

darabiguz. Ikus: (1.1.1).

3 - “e”, “f” eta “g”

zutabietako (*)dunak be ez

dira gramatika

normatibuaren aldetik 

zuzenak, NORK 

ezaugarrixa, aurrekuaz

aparte, atzian be

 badaroielako; Ikus:

(1.1.15)en arazo honetaz

 jarrittakua, baitta (2.4.2.1)ko3. oharra be.

Baztargarrixago deritxegu ,

asko entzuten diran arren,

 NORK 3. pertsonako aditz-

oiñarrixari NORK 

ezaugarrixok ezarriz

moldautakueri: balestazu*, baletsazu*, baleskuzu*,....

2.4.3.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Baldintza (NOR/ZER = hárek)a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

bahestaz bahestazbahestanaz*

balestaz

bal(aj)estazak

baze(n)stazbazestazuz*

baze(n)stezbazestazuez*

balestez

bal(aj)estezak

Page 86: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 86/226

 9 2 

6 ZURI   banetsuz baletsuezbaletsuz   bagentsuzbagentsuguz*

5 GURI   baheskuzbaheskuaz*

baheskuzbaheskunaz*

baleskuz

bal(aj)eskuaz

bal(aj)eskunaz

baleskuez

bal(aj)eskuezak

bal(aj)eskunez

baze(n)skuzbazeskuzuz*

baze(n)skuezbazeskuzuez*

4 HARI

2 HIRI - m   baneuaz

3 HIRI - n   baneunaz baleunaz bageunazbageunaguz*   baleunez

7 ZUERI   banetsuez baletsuez   bagentsuezbagentsueguz*

  baletsueez

baleuaz   bageuazbageuaguz*   baleuez

banetsaz

bana(j)etsaz

bana(j)etsanaz

8 HÁRERI   bahetsezbahetsenaz*

baletsez

bal(aj)etsezak

bal(aj)etsenaz

banetsez

bana(j)etsez

bana(j)etsenaz

bahetsez   bagentsezbagentseguz*

bagentsezakbagentseguzak*

bagentsenazbagentsegunaz*

bazentsezbazetsezuz*

bazentseezbazetsezuez*

baletsez

bal(aj)etsezak

bal(aj)etsenez

bahetsaz baletsaz

bal(aj)etsazak

bal(aj)etsanaz

bagentsaz

bagentsaguz*

bagentsazakbagentsaguzak*

bagentsanazbagentsanaguz*

bazentsaz

bazetsazuz*

bazentsezz

bazetsazuez*

baletsez

bal(aj)etsezak

bal(aj)etsenaz

bal(aj)estanaz bal(aj)estenaz

bahetsaz

bahetsanaz*

1 - ZER BAKARRAri (2.4.3.1)en egindako ohar ber-berak egin leikez hemen be.

2 - Gizonezkuari dagokixozen hittano-amaiera batzuek, argittasunaren mesederako, bizkaieriaren eredu orokorrari jarraittuz ipiñi dittugu: balestazak, baletsazak, baletsezak,

bagentsazak, bagentsezak, balestezak, baletsezak, baleskuezak, baletsezak. Ikus: (1.1.22)n hittanoko adizkixetan ZER pluraletako amaieren gaiñian esandakua.

Page 87: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 87/226

 9  3 

2.4.4 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua

Indikatiboko Lehenaldixa erabiltzen da geruago eta gehixago Ondorixuaren ordez:

esango netsan*, esango neskixo edo esango netsake erabilli biharrian. Ondorixua erabiltzen danian,

(1.1.16)an esan dogunez, eredu bi darabiguz, segun eta “KE” (ondorixuaren markia) “NORI”ren

aurretik edo atzetik ipintzen dan:

2.4.4.1: “a” eredua, aurretik doiana, bizkai-joerakua.

2.4.4.2: “b” eredua, atzetik doiana, giputz-joerakua, Eibarren bestia baiño zabalduago daguana.

2.4.4.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua (“a” eredua: bizkai-joerakua)

Page 88: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 88/226

 9 4 

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIONDORIXO

markiaKE > KI

NORK + denbora+ sustraixa

NORK pluralg.  NORI  NORK 

 pluralg.Sexu

markia

ne(u)s

he(u)s

le(u)s

ge(u)ns

ze(un)s

ze(un)s

le(u)s

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ONDORIXOmarkia

KE > KI

NORK + denbora+ sustraixa

n(aj)e(u)s

-

l(aj)e(u)s

g(aj)e(u)ns

-

-

l(aj)e(u)s

ki

-

ki

ki

-

-

ki

t/da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

e

e

t/da

-

o

gu

-

-

oe   e

 NOR  pluralg.

z

z

z

z

z

z

z

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

 NOR 

z

z

z

z

z

z

z

1 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14)an esandakua.

2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.

3 - Hittanuan NORK = hárek danian, eta emakumiarena dan noka-ko kasuan, adizkixen amaieria:

kida + e + n > *kiraen > kirane ; u + e + n = uen > une ; o + e + n = oen > one; oe + e + n = *oeen > uene.

4 - ki + da > kira, eta ki + t + e > kitte, ki + t + ek > kittek.

5 - Ondorixo-markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI  bihurtu da, datibo-aurreko markionekin bat egiñez.

2.4.4.1.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “a” eredua (NOR/ZER=ha)

a b c d e f g h

HIK - m NIK  HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

Page 89: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 89/226

 9  5 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neuskik

3 HIRI - n   neuskiñ   leuskiñ geu(n)skiñ leuskiñe

7 ZUERI   neskizue leskizue ge(n)skizue leskizue

6 ZURI   neskizu leskizueleskizu ge(n)skizu

leuskik geu(n)skik leuskiek

neskixo

n(aj)eskixok

n(aj)eskixon

heskiguheskiguk*

heskiguheskigun*

leskigu

l(aj)eskiguk

l(aj)eskigun

leskigue

l(aj)eskiguek

l(aj)eskigune

ze(n)skigu ze(n)skigue

8 HÁRERI   heskixueheskixone*

leskixue

l(aj)eskixuek

l(aj)eskixone

neskixue

n(aj)eskixuek

n(aj)eskixone

heskixueheskixuek*

ge(n)skixue

ge(n)skixuek

ge(n)skixone

ze(n)skixue ze(n)skixue leskixue

l(aj)eskixuek

l(aj)eskixuene

heskixoheskixok*

leskixo

l(aj)eskixok

l(aj)eskixon

ge(n)skixo

ge(n)skixok

ge(n)skixon

ze(n)skixo ze(n)skixue leskixue

l(aj)eskixuek

l(aj)eskixone

heskittheskirak*

heskittheskirak*

leskitt

l(aj)eskirak

l(aj)eskiran

ze(n)skitt ze(n)skitte leskitte

l(aj)eskittek

l(aj)eskirane

heskixoheskixon*

1 - Erabilleran, hittanuan “j”a errez jausten jaku bokal artian doianian eta ez dogu ahoskatzen.

2 - “b” eta “c” zutabietan (*)z markauta daren adizkixak ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña halaxe darabiguz batez be “c” zutabekuak. Ikus: (1.1.1).

3 - “aj” alokutibo markia nahiko galduta daukagu eta Ondorixuan gehixago entzuten dira “aj” bako adizkixak.

4 - Aditz-modu honek daukan erabilpen urrixaren barruan, adizki zuzenekin batera, ziharo baztertzekuak diran holako adizkixak be entzuten dira: leskirazu*/leskirazue*,leskixozu*/leskixozue*, leskiguzu*/lekiguzue*, leskixuezu*/leskixuezue*. Ikus: (1.1.15).

2.4.4.1.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “a” eredua (NOR/ZER = hárek)

a b c d e f g h

HIK - m NIK  HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

Page 90: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 90/226

 9  6 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neuskiaz

3 HIRI - n   neuskiñaz   leuskiñaz geu(n)skiñaz leuskiñez

7 ZUERI   neskizuez leskizue ge(n)skizuez leskizuez

6 ZURI   neskizuz leskizuezleskizu ge(n)skizuz

leuskiaz geu(n)skiaz leuskiezak

neskixoz

n(aj)eskixuaz

n(aj)eskixonaz

heskiguzheskiguaz*

heskiguzheskigunaz*

leskiguz

l(aj)eskiguaz

l(aj)eskigunaz

leskiguez

l(aj)eskiguezak

l(aj)eskigunez

ze(n)skiguz ze(n)skiguez

8 HÁRERI   heskixuezheskixonez*

leskixue

l(aj)eskixuezak

l(aj)eskixonez

neskixuez

n(aj)eskixuez

n(aj)eskixonez

heskixuez ge(n)skixuez

ge(n)skixuezak

ge(n)skixonez

ze(n)skixuez ze(n)skixuez leskixuez

l(aj)eskixuezak

l(aj)eskixuenez

heskixozheskixuaz*

leskixoz

l(aj)eskixuaz

l(aj)eskixonaz

ge(n)skixoz

ge(n)skixuaz

ge(n)skixonaz

ze(n)skixoz ze(n)skixuez leskixuez

l(aj)eskixuezak

l(aj)eskixonez

heskiraz heskirazheskiranaz*

leskiraz

l(aj)eskirazak

l(aj)eskiranaz

ze(n)skiraz ze(n)skittez leskittez

l(aj)eskittezak

l(aj)eskiranez

heskixozheskixonaz*

1 - Aurreko orrialdian jarrittako oharrak egin leikez hemen be.

2 - Baldintzan egin dogun moduan, gizonezkuari dagokixozen hittano-amaiera batzuek, argittasunaren mesederako, bizkaieriaren eredu orokorrari jarraittuz ipiñi

dittuguz: leskirazak, leskixuezak, genskixuezak, leskittezak, leskixuezak, leskiguezak. Ikus: (1.1.22).

Page 91: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 91/226

 9  7 

2.4.4.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua (“b” eredua: giputz-joerakua)

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

ONDORIXOmarkia NORI

NORK + denbora+ sustraixa

NORK pluralg.

ONDORIXOmarkia

NORK pluralg.

Sexumarkia

ne(u)

he(u)

le(u)

ge(u)n

ze(un)

ze(un)

le(u)

sta

a/na

tsa

sku

tsu

tsue

tse

 NORINORK + denbora

+ sustraixa

n(aj)e(u)

-

l(aj)e(u)

g(aj)e(u)n

-

-

l(aj)e(u)

sta

-

tsa

sku

-

-

tse

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

e

e

ke

-

ke

ke

-

-

ke   e

 NOR  pluralg.

z

z

z

z

z

z

z

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

 NOR  pluralg.

z

-

z

z

-

-

z

1 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14).

2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.3 - ee > ie ; e + n = en > ne.

2.4.4.2.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “b” eredua (NOR/ZER = ha)

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

hestake

hestakek*

hestake

hestaken*

lestake

l(aj)estakek

ze(n)stake ze(n)stakie lestakie

l(aj)estakiek

Page 92: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 92/226

 9  8 

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neuake

3 HIRI - n   neunake   leunake geunake leunakie

7 ZUERI   netsueke letsueke gentsueke letsuekie

6 ZURI   netsuke letsukieletsuke gentsuke

leuake geuake leuakie

netsake

n(aj)etsakek

n(aj)etsaken

heskukeheskukek*

heskukeheskuken*

leskuke

l(aj)eskukek

l(aj)eskuken

leskukie

l(aj)eskukiek

l(aj)eskukene

ze(n)skuke ze(n)skukie

8 HÁRERI   hetsekehetseken*

letseke

l(aj)etsekek

l(aj)etseken

netseke

n(aj)etsekek

n(aj)etseken

hetsekehetsekek*

gentseke

gentsekek

gentseken

zentseke zentsekie lletsekie

l(aj)etsekiek

l(aj)etsekene

hetsakehetsakek*

letsake

l(aj)etsakek

l(aj)etsaken

gentsake

gentsakek

gentsaken

zentsake zentsakie letsakie

l(aj)etsakiek

l(aj)etsakene

l(aj)estakek

l(aj)estaken

l(aj)estakiek

l(aj)estakene

hetsakehetsaken*

1 - Erabilleran, hittanuan “j”a errez jausten jaku bokal artian doianian eta ez dogu ahoskatzen.

2 - “b” eta “c” zutabietan (*)z markauta daren adizkixak ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña halaxe darabiguz, batez be “c” zutabekuak. Ikus: (1.1.1).

3 - “aj” alokutibo markia nahiko galduta daukagu eta, aditz-modu honek daukan erabilpen urrixan, gehixago entzuten dira “aj” bako adizkixak.

4 - Hau aditz-moduau geruago eta gitxiago darabigu eta erabilpen urri horren barruan, adizki zuzenekin batera ziharo baztertzekuak diran holako adizkixak be entzuten

dira: lestakezu/zuke*, letsakezu/zuke*..., lestakezue/zueke*, letsakezue/zueke*,... Ikus: (1.1.15).

2.4.4.2.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “b” eredua (NOR/ZER = hárek)

a b c d e f g h

HIK - mNIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK

Page 93: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 93/226

 9  9 

HIK m NIK 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neuakez

3 HIRI - n   neunakez   leunakez geunakez leunakiez

7 ZUERI   netsuekez letsuekez gentsuekez letsuekiez

6 ZURI   netsukez letsukiezletsukez gentsukez

leuakez geuakez leuakiez

HIK n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

netsakez

n(aj)etsakiaz

n(aj)etsakenaz

heskukezheskukiaz*

heskukezheskukenaz*

leskukez

l(aj)eskukiaz

l(aj)eskukenaz

leskukiez

l(aj)eskukiezak

l(aj)eskukenez

ze(n)skukez ze(n)skukiez

8 HÁRERI   hetsekez

hetsekenaz*

letsekez

l(aj)etsekiaz

l(aj)etsekenaz

netseke

n(aj)etsekiaz

n(aj)etsekenaz

hetsekez

hetsekiaz*

gentsekez

gentsekiaz

gentsekenaz

zentsekez zentsekiez letsekiez

l(aj)etsekiezak

l(aj)etsekenez

hetsakezhetsakiaz*

letsakez

l(aj)etsakiaz

l(aj)etsakenaz

gentsakez

gentsakiaz

gentsakenaz

zentsakez zentsakiez letsakiez

l(aj)etsakiezak

l(aj)etsakenez

hestakezhestakiaz*

hestakezhestakenaz*

lestakez

l(aj)estakiaz

l(aj)estakenaz

ze(n)stakez ze(n)stakiez lestakiez

l(aj)estakiezak

l(aj)estakenez

hetsakezhetsakenaz*

1 - Honen aurreko orrialdian jarrittako oharrak balio dabe honako be.

2 - Gizonezkuari dagokixozen hittano-amaiera batzuek, argittasunaren mesederako, bizkaieriaren eredu orokorrari jarraittuz ipiñi dittuguz:

lestakiezak, letsakiezak, leskukiezak, letsekiezak.

Page 94: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 94/226

1  0  0 

2.4.5 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIAHALmarkia

KE > KI

NORK + denbora+ sustraixa

NORK pluralg.  NORI NORK 

pluralg.Sexu

markia

nei

hei

lei

gei(n)

zei(n)

zei(n)

lei

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

AHALmarkia

KE > KI

NORK + denbora+ sustraixa

n(aj)ei

-

l(aj)ei

g(aj)ei(n)

-

-

l(aj)ei

ki

-

ki

ki

-

-

ki

t/da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

e

e

t/da

-

o

gu

-

-

oe   e

 NOR  pluralg.

z

z

z

z

z

z

z

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

 NOR  pluralg.

z

-

z

z

-

-

z

1 - kida > kira, kida + e + n = *kiraen > kirane eta kit + e > kitte, kit + ek > kittek 

2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.

3 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.

2.4.5.1. - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua (NOR/ZER = ha)

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

heikitt heikitt leikitt zeinkitt zeinkitte leikitte

Page 95: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 95/226

1  0 1 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neikik

3 HIRI - n   neikiñ   leikiñ geinkiñ leikiñe

7 ZUERI   neikizue leikizue geinkizue leikizue

6 ZURI   neikizu leikizueleikizu geinkizu

leikik geinkik leikiek

neikixo

n(aj)eikixok

n(aj)eikixon

heikiguheikiguk*

heikiguheikigun*

leikigu

l(aj)eikiguk

l(aj)eikigun

leikigue

l(aj)eikiguek

l(aj)eikigune

zeinkigu zeinkigue

8 HÁRERI   heikixueheikixone*

leikixue

l(aj)eikixuek

l(aj)eikixone

neikixue

n(aj)eikixuek

n(aj)eikixone

heikixueheikixuek*

geinkixue

geinkixuek

geinkixone

zeinkixue zeinkixue leikixue

l(aj)eikixuek

l(aj)eikixuene

heikixoheikixok*

leikixo

l(aj)eikixok

l(aj)eikixon

geinkixo

geinkixok

geinkixon

zeinkixo zeinkixue leikixue

l(aj)eikixuek

l(aj)eikixone

heikittheikirak*

heikittheikiran*

leikitt

l(aj)eikirak

l(aj)eikiran

zeinkitt zeinkitte leikitte

l(aj)eikittek

l(aj)eikirane

heikixoheikixon*

1 - Aditz modu hau gitxi erabiltzen da eta , honen ordez, Indikatiboko formak erabiltzeko joera haundixa dago: “ahal destak” “heikitt”en ordez... eta abar.

2 - NOR-NORI sailleko adizkixekin bardintasunak dittugu: HAREK HARI emon leikixo - HA HARI juan leikixo

3 - Ikus: Sarrerako (1.1.2), (1.1.6) eta (1.1.9) Ahalezkuaz idatzittakuak.

4 - Ikus: (1.1.1)en, “b” eta “c” zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian esandakua.

2.4.5.2. - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua (NOR/ZER = hárek)

a b c d e f g h

HIK - m NIK  HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

Page 96: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 96/226

1  0 2 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neikiaz

3 HIRI - n   neikiñaz   leikiñaz geinkiñaz leikiñez

7 ZUERI   neikizuez leikizuez geinkizuez leikizuez

6 ZURI   neikizuz leikizuezleikizuz geinkizuz

leikiaz geinkiaz leikiezak

neikixoz

n(aj)eikixuaz

n(aj)eikixonaz

heikiguzheikiguaz*

heikiguzheikigunaz*

leikiguz

l(aj)eikiguazl(aj)eikigunaz

leikiguez

l(aj)eikiguezakl(aj)eikigunez

zeinkiguz zeinkiguez

8 HÁRERI   heikixuezheikixonez*

leikixuez

l(aj)eikixuezak

l(aj)eikixonez

neikixuez

n(aj)eikixuezak

n(aj)eikixonez

heikixuez geinkixuez

geinkixuezak

geinkixonez

zeinkixuez zeinkixuez leikixuez

l(aj)eikixuezak

l(aj)eikixuenez

heikixozheikixuaz*

leikixoz

l(aj)eikixuaz

l(aj)eikixonaz

geinkixoz

geinkixuaz

geinkixonaz

zeinkixoz zeinkixuez leikixuez

l(aj)eikixuezak

l(aj)eikixonez

heikiraz heikirazheikiranaz*

leikiraz

l(aj)eikiraz

l(aj)eikiranaz

zeinkiraz zeinkittez leikittez

l(aj)eikittezak

l(aj)eikiranez

heikixozheikixonaz*

1 - Bizkaieriaren ereduari jarraittuz, jarri dittugun hittano-amaiera batzuek, gizonezkuari dagokixozenak: leikittezak, leikiezak, leikixuezak, leikiguezak, neikixuezak,

 geinkixuezak . Ikus: (1.1.22).

Page 97: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 97/226

1  0  3 

2.4.6 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIAHALmarkia

KE > KI

NORK + denbora+ sustraixa

NORK pluralg.  NORI NORK 

pluralg.Sexu

markia

nei

hei

(z)ei

gei(n)

zei(n)

zei(n)

(z)ei

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

AHALmarkia

KE > KI

NORK + denbora+ sustraixa

n(aj)ei

-

(j)ei

g(aj)ei(n)

-

-

(j)ei

ki

-

ki

ki

-

-

ki

da/t

a/na

o

gu

zu

zue

oe

e

e

da/t

-

o

gu

-

-

oe   e

Denboraatziz.

n

n

n

n

n

n

n

Denboraatziz.

n

-

n

n

-

-

n

 NOR  pluralg.

ze

ze

ze

ze

ze

ze

ze

a/na

-

a/na

a/na

-

-

a/na

 NOR  pluralg.

ze

-

ze

ze

-

-

ze

1 - kidan > kiran, kida + e + nan = *kiraenan > kiranen eta kit + en > kitten

2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.

3 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.

2.4.6.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Lehena (NOR/ZER = ha)

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

heikiran heikiranheikiranan*

zeikiran

j iki

zeinkiran zeinkitten zeikitten

j ikitt

Page 98: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 98/226

1  0 4 

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neikian

3 HIRI - n   neikiñan   zeikiñan geinkiñan zeikiñen

7 ZUERI   neikizuen zeikizuen geinkizuen zeikizuen

6 ZURI   neikizun zeikizuenzeikizun geinkizun

zeikian geinkian zeikien

neikixon

n(aj)eikixuan

n(aj)eikixonan

heikigunheikiguan*

heikigunheikigunan*

zeikigun

 jeikiguan

 jeikigunan

zeikiguen

 jeikiguen

 jeikigunen

zeinkigun zeinkiguen

8 HÁRERI   heikixuenheikixonen*

zeikixuen

 jeikixuen

 jeikixonen

neikixuen

n(aj)eikixuen

n(aj)eikixonen

heikixuen geinkixuen

geinkixuen

geinkixonen

zeinkixuen zeinkixuen zeikixuen

 jeikixuen

 jeikixuenen

heikixonheikixuan*

zeikixon

 jeikixuan

 jeikixonan

geinkixon

geinkixuan

geinkixonan

zeinkixon zeinkixuen zeikixuen

 jeikixuen

 jeikixonen

 jeikiran

 jeikiranan

 jeikitten

 jeikiranen

heikixonheikixonan*

1 - Hau aditz-moduau oraiñaldixan gitxi erabiltzen baldin bada, lehenaldixan gitxiago. Indikatiboko formetara joten da sarri: “ahal netsan” “neikixon”en ordez.

2 - Ikus: Sarrerako (1.1.2), (1.1.6) eta (1.1.9) Ahalezkuaz idatzittakuak.

3 - Ikus: (1.1.1)en, “b” eta “c” zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian esandakua.

2.4.6.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Lehena (NOR/ZER = hárek)

a b c d e f g h

Page 99: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 99/226

1  0  5 

HIK - m NIK 

1 NERI

4 HARI

5 GURI

2 HIRI - m   neikiazen

3 HIRI - n   neikiñazen   zeikiñazen geinkiñazen zeikiñezen

7 ZUERI   neikizuezen zeikizuezen geinkizuezen zeikizuezen

6 ZURI   neikizuzen zeikizuezenzeikizuzen geinkizuzen

zeikiazen geinkiazen zeikiezen

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

neikixozen

n(aj)eikixuazen

n(aj)eikixonazen

heikiguzenheikiguazen*

heikiguzenheikigunazen*

zeikiguzen

 jeikiguazen

 jeikigunazen

zeikiguezen

 jeikiguezen

 jeikigunezen

zeinkiguzen zeinkiguezen

8 HÁRERI   heikixuezenheikixonezen*

zeikixuezen

 jeikixuezen

 jeikixonezen

neikixuezen

n(aj)eikixuezen

n(aj)eikixonezen

heikixuezen geinkixuezen

geinkixuezen

geinkixonezen

zeinkixuezen zeinkixuezen zeikixuezen

 jeikixuezen

 jeikixuenezen

heikixozenheikixuazen*

zeikixozen

 jeikixuazen

 jeikixonazen

geinkixozen

geinkixuazen

geinkixonazen

zeinkixozen zeinkixuezen zeikixuezen

 jeikixuezen

 jeikixonezen

heikirazen heikirazenheikiranazen*

zeikirazen

 jeikirazen

 jeikiranazen

zeinkirazen zeinkittezen zeikittezen

 jeikittezen

 jeikiranezen

heikixozenheikixonazen*

Page 100: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 100/226

1  0  6 

2.4.7 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Oraiña

NORK  NORI NOR + denbora + sustraixa

 NOR Pluralgillia

dei

dei

da

a/ana(2)

o

gu

zu

zue

oe

da

a/na

-

gu

zu

zuee   ze

Subjuntiboatzizkixa

n

n

n

n

n

n

n

1 - d (bokal artian) > r.

2 - HI-Emakumiari dagokixon NORI markia -ana- darabigu, -na- erabilli biharrian.

Ikus: (1.1.12)an honetaz idatzittakua.

a b c d e f g h

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

2.4.7.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Oraiña (NOR/ZER = ha)

Page 101: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 101/226

1  0  7 

1 NERI   deiranandeiran deiran deirazun deirazuen deiren

2 HIRI - m   deixandeixaran deixagun deixen

3 HIRI - n   deixanandeixanaran deixanagun deixanen

4 HARI   deixonandeixuan deixondeixoran deixogun deixozun deixozuen deixuen

5 GURI   deigunandeiguan deigun deiguzun deiguzuen deiguen

6 ZURI   deizundeizuran deizugun deizuen

7 ZUERI   deizuendeizueran deizuegun deizuen

8 HÁRERI   deixuenandeixuen deixuendeixueran deixuegun deixuezun deixuezuen deixuen

1 - Hirugarren lerroko adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.12)n jarrittakua.

a b c d e f g h

2.4.7.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Oraiña (NOR/ZER = hárek)

Page 102: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 102/226

1  0  8 

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   deiranazendeirazen deirazen deirazuzen deirazuezen deirezen

2 HIRI - m   deixazendeixarazen deixaguzen deixezen

3 HIRI - n   deixanazendeixanarazen deixanaguzen   deixanezen

4 HARI   deixonazendeixuazen deixozendeixorazen deixoguzen deixozuzen deixozuezen deixuezen

5 GURI   deigunazendeiguazen deiguzen deiguzuzen deiguzuezen deiguezen

6 ZURI   deizuzendeizurazen deizuguzen deizuezen

7 ZUERI   deizuezendeizuerazen deizueguzen deizuezen

8 HÁRERI   deixuenazendeixuezen deixuezendeixuerazen deixueguzen deixuezuzen deixuezuezen deixuezen

2 4 8 Laguntzaillia EGIÑ: NOR NORI NORK Subjuntibua Lehena

Page 103: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 103/226

1  0  9 

2.4.8 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Lehena

NORK pluralgillia NORINORK 

+ denbora + sustraixa

 NOR Pluralgillia

nei

hei

(z)ei

ge(ng)i

ze(ng)i

ze(ng)i

(z)ei

da

a/ana(2)

o

gu

zu

zue

oe

e

e

ze

ze

ze

ze

ze

ze

ze

Subjuntibomarkia

n

n

n

n

n

n

n

1 - d (bokal artian) > r ; io > ixo ; ioe > ixoe > ixue.

2 - HI-Emakumiari dagokixon NORI markia -ana- darabigu, -na- erabilli biharrian.

Ikus: (1.1.12)n honetaz idatzittakua.

3 - Parentesi arteko (ng) galduta daukagu eta gengi > gei eta zengi > zei egitten dittugu.

a b c d e f g h

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

h i i i

2.4.8.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Lehena (NOR/ZER = ha)

Page 104: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 104/226

1 1  0 

1 NERI  heiran

heiranan*heiran (z)eiran

  zeiranzeirazun*

zeirenzeirazuen*

  (z)eiren

2 HIRI - m   (z)eixanneixan geixan (z)eixen

3 HIRI - n   (z)eixananneixanan geixanan (z)eixanen

4 HARI  heixon

heixonan*heixonheixuan*

  (z)eixonneixon geixon  zeixon

zeixozun*zeixuenzeixozuen*

  (z)eixuen

5 GURI  heigun

heigunan*heigunheiguan*

  (z)eigun  zeigun

zeiguzun*zeiguenzeiguzuen*

  (z)eiguen

6 ZURI   (z)eizunneizun geizun (z)eizuen

7 ZUERI   (z)eizuenneizuen geizuen (z)eizuen

8 HÁRERI  heixuen

heixuenan*heixuen (z)eixuenneixuen geixuen  zeixuen

zeixuezun*zeixuenzeixuezuen*   (z)eixuen

1 - Ikus: (1.1.1)en, “b” eta “c” zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian esandakua.

2 - Hirugarren lerroko adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.12).

3 - (f) eta (g) zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).

a b c d e f g h

Á

2.4.8.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Lehena (NOR/ZER = hárek)

Page 105: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 105/226

1 1 1 

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI  heirazen

heiranazen*heirazen (z)eirazen

  zeirazenzeirazuzen*

zeirezenzeirazuezen*

  (z)eirezen

2 HIRI - m   (z)eixazenneixazen geixazen (z)eixezen

3 HIRI - n   (z)eixanazenneixanazen geixanazen (z)eixanezen

4 HARI  heixozen

heixonazen*heixozenheixuazen*

  (z)eixozenneixozen geixozen  zeixozen

zeixozuzen*zeixuezenzeixozuezen*

  (z)eixuezen

5 GURI  heiguzen

heigunazen*heiguzenheiguazen*

  (z)eiguzen  zeiguzen

zeiguzuzen*zeiguezenzeiguzuezen*

  (z)eiguezen

6 ZURI   (z)eizuzenneizuzen geizuzen (z)eizuezen

7 ZUERI   (z)eizuezenneizuezen geizuezen (z)eizuezen

8 HÁRERI  heixuezen

heixuenazen*heixuezen (z)eixuezenneixuezen geixuezen

  zeixuezenzeixuezuzen*

zeixuezenzeixuezuezen*

  (z)eixuezen

2.4.9 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Agintera

Page 106: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 106/226

1 1 2 

g g

NORK  NORI NOR + sustraixa

Pluralgillia

-

-

e(g)i

-

-

-

e(g)i

da

-

o

gu

-

-

oe

-

k/n

-

-

zu

zue

-   z

1 - d (bokal artian) > r ; io > ixo ; ioe > ixue ;

ioen > ixone

2 - Parentesi arteko eta sustraixarena dan (g)a, ez dogu ahoskatzen eta idatzi be

ez dogu idatziko, Ahalezkuan eta Subjuntibuan egin dogun moduan.

a b c d e f g h

 NIK  HIK-m HIK-n HAREK GUK   ZUK ZUEK   HÁREK 

1 NERI   eiran

esairan botairan 

eirak

esairak botairak 

deirala   eirazu

esairazu botairazu 

eirazue

esairazue botairazue 

deirela

2 HIRI dei ala dei ela

2.4.9.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Agintera (NOR/ZER = ha)

Page 107: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 107/226

1 1  3 

2 HIRI - m   deixala deixela

3 HIRI - n   deixanala deixanela

4 HARI   eixonesaixon botaixon 

eixokesaixok botaixok 

deixola   eixozuesaixozu botaixozu 

eixozueesaixozue botaixozue 

deixuela

5 GURI   eigunesaigun botaigun 

eigukesaiguk botaiguk 

deigula   eiguzuesaiguzu botaiguzu 

eiguzueesaiguzue botaiguzue 

deiguela

6 ZURI   deizula deizuela

7 ZUERI   deizuela deizuela

8 HÁRERI   eixoneesaixone 

botaixone 

eixuekesaixuek 

botaixuek 

deixuela   eixuezuesaixuezu 

botaixuezu 

eixuezueesaixuezue 

botaixuezue 

deixuela

1 - Aginterazko adizkixak “NORK bigarren pertsonia”renak dira: b , c, f eta g zutabietakuak; d eta h zutabietako adizkixak Subjuntibokuak dira izan,nahiz eta agintzeko be erabiltzen diran.

2 - Agintera hutsezko adizkixak , b, c, f eta g zutabietakuak, dira erabillixenak: baltzez markauta darenak.

3 - Agintera hutsezko adizkixak , b, c, f eta g zutabietakuak, (HIK-m, HIK-n, ZUK eta ZUEK),

 baiezko perpausetan, laguntzaillia beste aditz bati lotzerakuan eratzen dan adizki konposatuaren bi elementuak (aditz nagusixa eta laguntzaillia) lotuta idatzi eta ahoskatuko

dira, aditz nagusixa bokalez edo n-z amaitzen bada; eta halan, nahiz eta laguntzaillia tartian izan, trinko edo sintetiko itxura guztia daukan adizkixa sortzen jaku. Hona hemen Aditz nagusixa eta Laguntzaillia lotzeko erregelia:

 – Laguntzaillia beti E barik ,

 – Aditz nagusixa:

•  I, N edo U -z amaitzen bada bere azken I, N edo U barik: erosi > eros-, esan > esa-, kontau > konta, siñist u > siñist-, konpond u > konpond-, edo

•  A , E edo O-z amaitzen bada, ezer galdu barik: bot a-, err e-, jaso-

(Ikusi paradigma honetan esan eta bota aditzen adizkixak, letra etzanez jarrittakuak, erregela honen arabera tajutu dittugunak)

ezezko perpausetan bananduta idatziko dira aditz nagusixa eta laguntzaillia: ez eixok esan, ez eixok bota.

4 - Ikus: (1.1.12)an, emakumiari dagokixon (-ana) HIRI ezaugarrixaz esandakua. Hortik: 3. lerroko deixanala eta deixanela.

a b c d e f g h

 NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

2.4.9.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Agintera (NOR/ZER = hárek)

Page 108: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 108/226

1 1 4 

1 NERIeiranazesairanaz botairanaz 

eirazesairaz botairaz 

deirazela   eirazuzesairazuz botairazuz 

eirazuezesairazuez botairazuez 

deirezela

2 HIRI - m   deixazela deixezela

3 HIRI - n   deixanazela deixanezela

4 HARIeixonazesaixonaz botaixonaz 

eixuazesaixuaz botaixuaz 

deixozela   eixozuzesaixozuz botaixozuz 

eixozuezesaixozuez botaixozuez 

deixuezela

5 GURI

eigunaz

esaigunaz botaigunaz 

eiguaz

esaiguaz botaiguaz 

deiguzela   eiguzuz

esaiguzuz botaiguzuz 

eiguzuez

esaiguzuez botaiguzuez 

deiguezela

6 ZURI   deizuzela deizuezela

7 ZUERI   deizuezela deizuezela

8 HÁRERIeixonezesaixonez botaixonez 

eixuezesaixuez botaixuez 

deixuezela   eixuezuzesaixuezuz botaixuezuz 

eixuezuezesaixuezuez botaixuezuez 

deixuezela

1 - Aurreko orrialdian, ZER BAKARRAren paradigman jarrittako oharrak balio dabe honako be.

Page 109: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 109/226

1 1  5 

 3  .ADITZ

T

RINK UA

 3  .1 

 .

N

 O R

3.1.1 - Aditz trinkua, NOR: EGON

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

PluralgilliaSustraixa NOR + denb.  NOR + denb. Sustraixa Sexu markia Pluralgillia

3.1.1.a - Indikatibua Oraiña

- d (bokal artian) > r ;g bokal artekua galdu

egitten da berbaegitterakuan; oa > ua.

Adi ki “d ”

Page 110: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 110/226

1 1  6 

na

ha

da

ga

za

za

da

n(aj)a

da/ja

g(aj)a

da/ja

go

go

go

(go)

(go)

(go)

(go)

go

go

go

go

z/de

z/de

zee/dee

z/de

k/n

k/n

a/na

a/na

z

z

3.1.1.b - Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

DenboraatzizkiaSustraixa NOR +

denb.

ne(n)

he(n)

(z)e

gen

zen

zen

(z)e

go

go

go

(go)

(go)

(go)

(go)

an

an

an

n

n

n

n

Pluralgillia

ze/de

ze/de

zee/dee

ze/de

PluralgilliaSustraixa NOR +denb.

n(aj)e(n)

 je

g(aj)e(n)

 je

go

go

go

go

ze

ze

Denboraatzizkia

n

n

n

n

Sexumarkia

a/na

a/na

a/na

a/na

- d (bokal artian) > r ;g bokal artekua galduegitten da berbaegitterakuan; oa > ua.

- Adizkixa “de” pluralgilliakin badoia“go” sustraixa galdu

egitten dau.- “GU”ri dagokixon

alokutibuan ez dogu(aj) ezaugarrixaerabiltzen.

- Adizkixa “de” pluralgilliakin badoia“go” sustraixa galduegitten dau.

- Aditz honetan etaoraiñaldixan, ez doguEibarren alokutibuen“aj” ezaugarrixaerabiltzen.

3.1.1 - NOR: EGON

3.1.1.c - Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg. NOR +denboraBaldintzamarkia

ba nen

Sustraixa

go

Sexumarkia NOR +denboraBaldintzamarkia

ba n(aj)en k/n

Pluralg.Sustraixa

go

Page 111: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 111/226

1 1  7 

3.1.1.d - Ondorixua

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

nen

hen

le

gen

zen

zen

le

z/de

z/de

ze/de

z/de

go

go

go

(go)

(go)

(go)

(go)

ba

-

ba

ba

-

-

ba

n(aj)en

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-

l(aj)e

k/n

-

k/n

a/na

-

-

a/na

z

-

-

z

go

-

go

go

-

-

go

1 - Sustraixan letra etzanez jarri dogun “de”, pluralgillia da izan eta hor jarri bada, “KE”-ren aurretik ipintzeko izan da. Adizkixa “de” pluralgilliakin

 badoia, “go” sustraixa galdu egitten dau.2 - Alokutibuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu aditz-modu honetan erabiltzen.

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg.Sustraixa NOR +denb.

nen

hen

le

gen

zen

zen

le

go

go

go

(go)/de 

(go)/de 

(go)/de 

go

z

z

z

z

Ondorixomarkia

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

SexumarkiaSustraixa NOR +

denb.

n(aj)en

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-

l(aj)e

go

-

go

(go)/de 

-

-

go

k/n

-

k/n

a/na

-

-

a/na

Pluralg.

z

-

-

z

Ondorixomarkia

ke

-

ke

ke

-

-

ke

Page 112: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 112/226

1 1  8 

3.1.1 - NOR: EGON

3.1.1.e - Agintera

Sustraixa NOR + denbora

Pluralgillia

-

ha

-

-

za

za

-

go

z

ze(e)

-

3.1.1. - Aditz trinkua, NOR: EGON

a b c d e

INDIKATIBUALEHENA

INDIK.ORAIÑA

1 NI

BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA

nago

naok

naon

ne(n)guan

najeuan / n(a)enguan

najeonan / n(a)engonannajeuanan*

banengo

banengok

banengon

nengoke

nengokek

nengoken

nagoen 

Page 113: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 113/226

1 1  9 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hago

3 HI - n   hago he(n)guanhe(n)guanan*

bahengo hengoke hago

7 ZUEK    zengozien / zenguazienzenden

zagoziezarie

bazengoziebazende

zengokeziezendekie

zagozie

6 ZU   zagozzare

zengozen / zenguazenzenden

zagozzare

bazengozebazende

zengokezzendeke

he(n)guan   bahengo hengoke hago

dagodaok

daon

gagozgare

gauaz

gaonaz

bagengozbagende

bagenguaz / bagendez

bagengonaz /bagendenaz

gagozen garen 

gengokezgendeke

gengokiaz / gendekek

gengokenaz / gendeken

8 HÁREK 

balegozbalere

baleguaz

balegonaz

dagozdare

dauaz

daonaz

(z)egozen / (z)eguazenzeren

 jeuazen

 jeonazen jeuanazen*

legokez

legokiaz

legokenaz

dagozela darela 

(z)eguan jeuan

 jeonan jeuanan*

balegobalegok

balegon

legokelegokek

legoken

dagoela 

najeuanan banengon nengoken

1 - Ondorixua oso gitxi erabiltzen da Eibarren. Hirugarren pertsonakuak bestiak baiño gehixago eta ezezko esaldietan baiezkuetan baiño gehixago.2 - Adizki normal guztiak (alokutibo ez direnak), n eta g hizki bixekin idatzi dittugu. Halanda be, normala da berbetan n eta g galtzia.3 - Oraiñaldiko (a) eta Lehenaldiko (b) adizki alokutibuak aho-hizkeratik hurrago jarri dittugu n eta g  barik, nenguan eta nengonan izan ezik. Baldintzan eta Ondorixuan ostera, adizki

normalekin erabilli dogun irizpidea erabilli dogu.4 - (*)z markauta daren adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1), (1.1.17) eta (1.1.12) be bai, azken honek EGIÑ aditzaz diharduen arren. Gramatika aldetik zuzen-zuzenak ez badira be, asko darabiguz.

5 - EGIÑ laguntzaillian, JAKIN eta ERABILLI aditzetan moduan, sustraixaren eta “Z”pluralgilliaren artian “a” loturazkua sartzeko joeria dogu Eibarren, eta hala, genguazen, zenguazen, zenguazien eta (z)eguazen ere jarri dittugu, “a”lotura bakuekin batera. Ikus: (1.1.12) eta (1.1.17).

6 - Agintera (e): Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aditz laguntzaillia trinkua baiño gehixago darabigu Aginteran: egon hari hor , hago hor  baiño gehixago.

gengozen / genguazengenden

geuazen / gendezengeuazazen*

geonazen / gendenazengeuanazen*

3.1.2 - Aditz trinkua, NOR: ETORRI

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

PluralgilliaSustraixa NOR + denb.

na

ha

 NOR + denb.

n(aj)ator

tor

Sustraixa

to(r)

Sexu markia

k/n

Pluralgillia

3.1.2.a - Indikatibua Oraiña

Page 114: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 114/226

1 2  0 

da

ga

za

zada

da/ja

g(aj)a

da/ja

tor

to(r)

to(r)

to(r)to(r)

to(r)

to(r)

to(r)

z

z

zeez

k/n

a/na

a/na

z

z

- Parentesi arteko (r) galdu egitten da; oa > ua ; ee > ie

- Aditz honetan eta oraiñaldixan, ez dogu Eibarren alokutibuen “aj” ezaugarrixa erabiltzen.

3.1.2.b - Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

DenboraatzizkiaSustraixa NOR +

denb.

ne(n)

he(n)

(z)e

gen

zen

zen

(z)e

tor

tor

tor

to(r)

to(r)

to(r)

to(r)

en

en

en

en

en

en

en

Pluralgillia

z

z

ze

z

PluralgilliaSustraixa NOR +denb.

n(aj)e(n)

 je

g(aj)e(n)

 je

to(r)

to(r)

to(r)

to(r)

z

z

Denboraatzizkia

n

n

en

en

Sexumarkia

a/na

a/na

a/na

a/na

- Parentesi arteko (r)a galdu egitten da; oa > ua ; ee > ie

3.1.2 - NOR: ETORRI

3.1.2.c - Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg. NOR +denbora

Baldintzamarkia Sustraixa Sexu

markia NOR +denbora

Baldintzamarkia Pluralg.Sustraixa

Page 115: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 115/226

1 2 1 

3.1.2.d - Ondorixua

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ne(n)

he(n)

le

gen

zen

zen

le

z

z

ze

z

tor

tor

tor

to(r)

to(r)

to(r)

to(r)

ba

-

ba

ba

-

-

ba

n(aj)e(n)

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-

l(aj)e

k/n

-

k/n

a/na

-

-

a/na

z

-

-

z

to(r)

-

to(r)

to(r)

-

-

to(r)

1 - Alokutibuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu aditz honetan erabiltzen.

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg.Sustraixa NOR +denb.

ne(n)

he(n)

le

gen

zen

zen

le

tor

tor

tor

tor

tor

tor

tor

z

z

z

z

Ondorixomarkia

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

SexumarkiaSustraixa NOR +

denb.

n(aj)e(n)

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-

l(aj)e

tor

-

tor

tor

-

-

tor

k/n

-

k/n

a/na

-

-

a/na

Ondorixomarkia

ke

-

ke

ke

-

-

ke

Pluralg.

z

-

-

z

Page 116: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 116/226

1 2 2 

3.1.2 - NOR: ETORRI

3.1.2.e - Agintera

Sustraixa NOR + denbora

Pluralgillia

-

ha

-

-

za

za

-

to(r)

z

ze(e)

-

3.1.2. - Aditz trinkua, NOR: ETORRI

a b c d e

INDIKATIBUALEHENA

INDIK.ORAIÑA

1 NI

BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA

natornatok

naton

ne(n)torrenne(n)tuannajetuan

ne(n)tonan

bane(n)torbane(n)tok

bane(n)ton

ne(n)torkene(n)torkek

ne(n)etorken

natorren 

Page 117: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 117/226

1 2  3 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hator

3 HI - n   hator  he(n)torren

he(n)tonan*   bahe(n)tor he(n)torke hator

7 ZUEK    zentozienzatozie bazentoze zentorkiez zatozie

6 ZU   zatoz zentozen   zatozbazentoz   zentorkez

he(n)torrenhe(n)tuan*   bahe(n)tor he(n)torke hator

naton

dator

datok

daton

gatoz

gatuazgatonaz

bagentoz

bagentuazbagentonaz

gatozen gentorkez

gentorkiazgentorkenaz

8 HÁREK 

baletoz

baletuaz

baletonaz

datoz

datuaz

datonaz

(z)etozen

 jetuazen

 jetonazen

letorkez

letorkiaz

letorkenaz

datozela 

(z)etorren

 jetuan

 jetonan

baletor

baletok

baleton

letorke

letorkek

letorken

datorrela 

ne(n)tonannajetonan

bane(n)ton ne(n)etorken

1 - Sustraixaren aurretik doian “n”a, jan egitten dogu sarrittan berba egitterakuan , “ni” eta “hi”ren kasuan.

2 - Ondorixua apenas erabiltzen da Eibarren aditz trinkuekin. Hirugarren pertsonan eta ezezko esaldietan darabigu darabiguna.

3 - Agintera : Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aginteran aditz laguntzaillia darabigu trinkua baiño gehixago: etorri hari hona,hator hona  baiño gehixago. Lehen pertsonako natorren eta gatozen, 2. eta 3. pertsonakuak baiño askoz gitxiago erabiltzen dira, jakiña.

4 - (*)z markautako adizkixak gramatika aldetik zuzenak izan ez arren, asko darabiguz. Ikus: (1.1.1).

gentozen

gentuazengentonazen

3.1.3 - Aditz trinkua, NOR: IBILLI

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

PluralgilliaSustraixa NOR + denb.

na

ha

 NOR + denb.

n(aj)abil

bil

Sustraixa

bi(l)

Sexu markia

k/n

Pluralgillia

3.1.3.a - Indikatibua Oraiña

Page 118: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 118/226

1 2 4 

da

ga

za

za

da

da/ja

g(aj)a

da/ja

bil

bi(l)

bi(l)

bi(l)

bi(l)

bi(l)

bi(l)

bi(l)

z

z

zee

z

k/n

a/na

a/na

z

z

- Parentesi arteko (l)a galdu egitten da; ia > ixa

- Aditz honetan eta oraiñaldixan, ez dogu Eibarren alokutibuen “aj” ezaugarrixa erabiltzen.

3.1.3.b - Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

DenboraatzizkiaSustraixa NOR +

denb.

ne(n)

he(n)

(z)e

gen

zen

zen

(z)e

bil

bil

bil

bi(l)

bi(l)

bi(l)

bi(l)

en

en

en

en

en

en

en

Pluralgillia

z

z

ze

z

PluralgilliaSustraixa NOR +denb.

n(aj)e(n)

 je

g(aj)e(n)

 je

bi(l)

bi(l)

bi(l)

bi(l)

z

z

Denboraatzizkia

n

n

en

en

Sexumarkia

a/na

a/na

a/na

a/na

- Parentesi arteko (l)a galdu egitten da; ia > ixa ; ee > ie.

3.1.3 - NOR: IBILLI

3.1.3.c - Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg. NOR +denboraBaldintzamarkia

ba ne(n)

Sustraixa

bil

Sexumarkia NOR +denboraBaldintzamarkia

ba n(aj)e(n) k/n

Pluralg.Sustraixa

bi(l)

Page 119: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 119/226

1 2  5 

3.1.3.d - Ondorixua

ba

ba

ba

ba

ba

ba

he(n)

le

gen

zen

zen

le

z

z

ze

z

bil

bil

bi(l)

bi(l)

bi(l)

bi(l)

-

ba

ba

-

-

ba

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-

l(aj)e

-

k/n

a/na

-

-

a/na

z

-

-

z

-

bi(l)

bi(l)

-

-

bi(l)

1 - Alokutibuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu aditz-joku honetan erabiltzen.

- Parentesi arteko (l)a galdu egitten da; ia > ixa

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg.Sustraixa NOR +denb.

ne(n)

he(n)

le

gen

zen

zen

le

bil

bil

bil

bil

bil

bil

bil

z

z

z

z

Ondorixomarkia

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

SexumarkiaSustraixa NOR +

denb.

n(aj)e(n)

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-

l(aj)e

bil

-

bil

bil

-

-

bil

k/n

-

k/n

a/na

-

-

a/na

Ondorixomarkia

ke

-

ke

ke

-

-

ke

Pluralg.

z

-

-

z

3 1 3 NOR EGON

Page 120: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 120/226

1 2  6 

3.1.3 - NOR: EGON

3.1.3.e - Agintera

Sustraixa NOR + denbora Pluralgillia

-

ha

-

-

za

za

-

bi(l)

z

ze(e)

-

3.1.3. - Aditz trinkua, NOR: IBILLI

a b c d e

INDIKATIBUALEHENA

INDIK.ORAIÑA

1 NI

BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA

nabil

nabik

nabiñ

ne(n)billen

nebixanna(j)ebixan

nebiñanna(j)ebiñan

bane(n)bil

bane(n)bik

bane(n)biñ

ne(n)bilke

ne(n)bilkek

ne(n)bilken

nabillen 

Page 121: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 121/226

1 2  7 

4 HA

5 GU

2 HI - m   habil

3 HI - n   habil   he(n)billen

hebiñan*

  bahe(n)bil he(n)bilke habil

7 ZUEK    zenbizienzabizie bazenbizie zenbilkiez zabizie

6 ZU   zabiz zenbizen zabizbazenbiz zenbilkez

he(n)billenhebixan*   bahe(n)bil he(n)bilke habil

dabil

dabik

dabiñ

gabiz

gabixaz

gabiñaz

bagenbiz

bagenbixaz

bagenbiñaz

gabizen genbilkez

genbilkiaz

genbilkenaz

8 HÁREK 

balebiz

balebixaz

balebiñaz

dabiz

dabixaz

dabiñaz

(z)ebizen

 jebixazen

 jebiñazen

lebilkez

lebilkiaz

lebilkenaz

dabizela 

(z)ebillen

 jebixan

 jebiñan

balebil

balebik

balebiñ

lebilke

lebilkek

lebilken

dabillela 

(j)

1 - Sustraixaren aurretik doian “n”a, jan egitten dogu sarrittan berba egitterakuan , “ni” eta “hi”ren kasuan.

2 - Aditz honetan ez dogu Ondorixorik erabiltzen. Teorikuak dira hórrek adizkixok.

3 - Parentesi arteko (j)a jan egitten dogu askok berba egitterakuan.

4 - Agintera : Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aginteran aditz laguntzaillia darabigu trinkua baiño gehixago: ibilli hari argi,

habill argi baiño gehixago. Lehenengo pertsonako nabillen eta gabizen, 2. eta 3. pertsonakuak baiño askoz gitxiago erabiltzen dira, jakiña.5 - (*)z markauta daren adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

genbizen

genbixazen

genbiñazen

3.1.4 - Aditz trinkua, NOR: JUAN

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

PluralgilliaSustraixa NOR + denb.

n

h

 NOR + denb.

najoia

oia

Sustraixa

oia

Sexu markia

k/n

Pluralgillia

3.1.4.a - Indikatibua Oraiña

Page 122: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 122/226

1 2  8 

d

g

z

z

d

 j

g(aj)

 j

oia

oia

oia

oia

oia

oia

oia

oia

z

z

zee

z

k/n

a/na

a/na

z

z

- oa > ua; orduan, joan > juan

- Hittanuan: goiazak eta joiazak darabiguz eta ez goiaaz eta joiaaz. Ikus: (1.1.22)

3.1.4.b - Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

DenboraatzizkiaSustraixa NOR +

denb.

nind

hind

z

gind

zind

zind

z

oia

oia

oia

oia

oia

oia

oia

n

n

n

en

en

en

en

Pluralgillia

z

z

ze

z

PluralgilliaSustraixa NOR +denb.

n(aj)ind

 j

g(aj)ind

 j

oia

oia

oia

oia

z

z

Denboraatzizkia

n

n

en

en

Sexumarkia

a/na

a/na

a/na

a/na

- Iñoiz halan izan bada be, gaur egunian, alokutibuetako lehenengo pertsona pluralian, (aj) ezaugarrixa galduta dogu.

3.1.4 - NOR: JUAN

3.1.4.c - Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg. NOR +denbora

Baldintzamarkia

ba nind

Sustraixa

oia

Sexumarkia

 NOR +denbora

Baldintzamarkia

ba n(aj)ind k/n

Pluralg.Sustraixa

oia

Page 123: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 123/226

1 2  9 

3.1.3.d - Ondorixua

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

nind

hind

l

gind

zind

zind

l

z

z

ze

z

oia

oia

oia

oia

oia

oia

oia

ba

-

ba

ba

-

-

ba

n(aj)ind

-

l

g(aj)ind

-

-

l

k/n

-

k/n

a/na

-

-

a/na

z

-

-

z

oia

-

oia

oia

-

-

oia

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Pluralg.Sustraixa NOR +denb.

nind

hind

l

gind

zind

zind

l

oia

oia

oia

oia

oia

oia

oia

z

z

z

z

Ondorixomarkia

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

SexumarkiaSustraixa NOR +

denb.

n(aj)ind

-

l

g(aj)ind

-

-

l

oia

-

oia

oia

-

-

oia

k/n

-

k/n

a/na

-

-

a/na

Ondorixomarkia

ke

-

ke

ke

-

-

ke

Pluralg.

z

-

-

z

3.1.4 - NOR: JUAN

Page 124: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 124/226

1  3  0 

3.1.4 NOR: JUAN

3.1.4.e - Agintera

Sustraixa NOR Pluralgillia

-

h

-

-

z

z

-

oia

z

ze(e)

-

3.1.4. - Aditz trinkua, NOR: JUAN

a b c d e

INDIKATIBUALEHENA

INDIK.ORAIÑA

1 NI

BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA

noia

najoiak

najoian

nindoian

n(aj)indoian

n(aj)indoianan

banindoia

ban(aj)indoiak

ban(aj)indoian

nindoiake

n(aj)indoiakek

n(aj)indoiaken

noian 

Page 125: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 125/226

1  3 1 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hoia

3 HI - n   hoia   hindoianhindoianan*

  bahindoia hindoiake hoia

7 ZUEK    zindoiazienzoiazie bazindoiazie zindoiakiez zoiazie

6 ZU   zoiaz zindoiazen zoiazbazindoiaz zindoiakez

hindoian bahindoia hindoiake hoia

doia

 joiak

 joian

goiaz

goiazak

goianaz

bagindoiaz

bagindoiazak

bagindoianaz

guazen 

guaziak/guazian 

guazenan 

gindoiakez

gindoiakiaz

gindoiakenaz

8 HÁREK 

baloiaz

baloiazak

baloianaz

doiaz

 joiazak

 joianaz

zoiazen

 joiazen

 joianazen

loiakez

loiakiaz

loiakenaz

doiazela 

zoian

 joian

 joianan

baloia

baloiak

baloian

loiake

loiakek

loiaken

doiala 

1 - (*)z markautako hindoianan* adizkixan gaiñian, ikus: (1.1.1).

2 - (c4) eta (c8)-an ez dago garbi hittanorako adizkixen formia. Badiruri baloiak, baloian,... lirakiala Eibarko euskeriari dagokixozenak. Dana dala Eibarren,Baldintza, laguntzailliakin darabigu aditz trinkuakin baiño gehixago.

3 - Aditz honetan ez dogu Eibarren Ondorixorik erabiltzen. Teorikuak dira hórrek adizkixok.

4 - Agintera: Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aginteran aditz laguntzaillia darabigu trinkua baiño gehixago:

 juan hari etxera > juari etxera, hoia etxera baiño gehixago. Lehenengo pertsonako noian, 2. eta 3. pertsonetakuak baiño askoz gitxiago erabiltzen da, jakiña. Guaziak/guazian eta guazenan ostera asko darabiguz Eibarren.

gindoiazen

gindoiazen

gindoianazen

 3  .2 

Page 126: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 126/226

1  3  3 

2 .

ADITZ

T

RINK UA ,

N O R-N O 

RI

3.2.X - Aditz trinkua, NOR-NORI: X = 1 EGON, 2 ETORRI, 3 IBILLI

3.2.X.1 - Indikatibua Oraiña

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORI

aurr.

Sust. NOR 

+ denbora

 NORI

na

ha

da go

ki

ki

ki

t/da

k/n

o

 NOR 

 plural.

 NORI

aurr.

Sust. NOR 

+ denbora

 NORISexu markia

na

-

da go

ki

-

ki

da

-

o

 NOR = hak/n

-

k/n

 NOR = hárek 

a/na

-

a/na

 NOR 

 plural.

Page 127: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 127/226

1  3 4 

da

ga

za

za

da

tor

bil

ki

ki

ki

ki

ki

o

gu

zu

zue

oe

z

z

ze

z

da

ga

-

-

da

tor

bil

ki

ki

-

-

ki

o

gu

-

-

oe

k/n

k/n

-

-

k/n

a/na

a/na

-

-

a/na

z

-

-

z

- Háreri kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuan (noka-kuan) amaieria holatxe eratzen da:oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.

3.2.X.2 - Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIaurr.Sust. NOR 

+ denbora  NORI

ne(n)

he(n)

(z)e

gen

zen

zen

(z)e

go

tor

bil

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

 NOR  plural.

ze

ze

zee

ze

Denboraatzizk.

n

n

n

n

n

n

n

 NORIaurr.Sust. NOR 

+ denbora  NORI

ne(n)

-

 je

gen

-

-

 je

go

tor

bil

ki

-

ki

ki

-

-

ki

da

-

o

gu

-

-

oe

Sexumarkia

a/na

-

a/na

a/na

-

-

a/na

 NOR  plural.

ze

-

-

ze

Denboraatzizk.

n

-

n

n

-

-

n

- Oraiñaldixan antzera, háreri kasuan, andrazkuari dagokixozen adizkixen amaierak:oe + na + n = oenan > *onean > onen eta oe + na + ze + n = oenazen > *oneazen > onezen.

3.2.X - Aditz trinkua, NOR-NORI: X = 1 EGON, 2 ETORRI, 3 IBILLI

3.2.X.3 - Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Sustra. NOR + denbora

Bald.marka

 NORIaurr.

ba

ba

ne(n)

he(n)

ki

ki

 NORI

t/da

k/n

 NOR  plural.

 NOR  plural.Sustra. NOR 

+ denboraBald.marka

 NORIaurr.

ba

ba

ne(n) ki

 NORI

da

Sexu markia NOR = ha

k/n

 NOR = hárek 

a/na

Page 128: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 128/226

1  3  5 

ba

ba

ba

ba

ba

ba

he(n)

le

gen

zen

zen

le

go

tor

bil

ki

ki

ki

ki

ki

ki

k/n

o

gu

zu

zue

oe

z

z

ze

z

z

-

-

z

ba

ba

ba

ba

ba

ba

-

le

gen

-

-

le

go

tor

bil

-

ki

ki

-

-

ki

-

o

gu

-

-

oe

- Háreri kasuan, andrazkuan aditz-formen amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.

-

k/n

k/n

-

-

k/n

-

a/na

a/na

-

-

a/na

3.2.X.4 - Ondorixua

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIaurr.Sust. NOR 

+ denbora  NORI

ne(n)

he(n)

le

gen

zen

zen

le

go

tor

bil

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

t/da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

 NOR  plural.

z

z

ze

z

 NORIaurr.Sust. NOR 

+ denbora  NORI

ne(n)

-

le

gen

-

-

le

go

tor

bil

ki

-

ki

ki

-

-

ki

da

-

o

gu

-

-

oe

- Háreri, andrazkuaren adizki amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.

- Ondorixo markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI  bihurtu da, datibo-aurriaren markionekin bat eginez.

Sexu markia

 NOR = ha

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

 NOR = hárek 

a/na

-

a/na

a/na

-

-

a/na

 NOR  plural.

z

-

-

z

3.2.X - Aditz trinkua, NOR-NORI: X = 1 EGON, 2 ETORRI, 3 IBILLI

Page 129: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 129/226

1  3  6 

3.2.X.5 - Agintera

Sustraixa NOR + denbora  NORIaurrekoa

-

ha

-

-

za

za

-

go

torbil

-

ki

-

-

ki

ki

-

 NORI

t/da

-

o

gu

-

-

oe

 NOR  pluralgillia

z

ze

3.2.1.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

nagokik nagokiñ nagokixo

nagokixok

nagokizu nagokizue nagokixue

nagokixuek

Page 130: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 130/226

1  3  7 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hagokitt

3 HI - n   hagokitt   hagokixo hagokigu hagokixue

7 ZUEK    zagokiraze zagokixoze zagokiguze zagokixueze

6 ZU   zagokiraz zagokixuezzagokixoz zagokiguz

hagokixo hagokigu hagokixue

dagokitt

dagokirak

dagokiran

gagokixaz gagokiñaz gagokixoz

gagokixuaz

gagokixonaz

gagokixuez

gagokixuezak

gagokixonez

gagokizuz gagokizuez

8 HÁREK    dagokiñaz dagokixoz

dagokixuaz

dagokixonaz

dagokiraz

dagokirazak

dagokiranaz

dagokixaz dagokiguz

dagokiguaz

dagokigunaz

dagokizuz dagokizuez dagokixuez

dagokixuezak

dagokixonez

dagokik dagokixo

dagokixok

dagokixon

dagokigu

dagokiguk

dagokigun

dagokizu dagokizue dagokixue

dagokixuek

dagokixone

nagokixon nagokixone

dagokiñ

1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin. (4) eta (8) lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.

3.2.1.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Lehena

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

nengokixan nengokiñan nengokixon

nengokixuan

nengokixonan

nengokizun nengokizuen nengokixuen

nengokixuen

nengokixonen

Page 131: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 131/226

1  3  8 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hengokiran

3 HI - n   hengokiran   hengokixon hengokigun hengokixuen

7 ZUEK    zengokirazen zengokixozen zengokiguzen   zengokixuezen

6 ZU   zengokirazen   zengokixuezenzengokixozen zengokiguzen

hengokixon hengokigun hengokixuen

(z)egokiran

 jegokiran

 jegokiranan

gengokixazen gengokiñazen gengokixozen

gengokixuazengengokixonazen

gengokixuezen

gengokixuezengengokixonezen

gengokizuzen   gengokizuezen

8 HÁREK    (z)egokiñazen (z)egokixozen

 jegokixuazen

 jegokixonazen

(z)egokirazen

 jegokirazen

 jegokiranazen

(z)egokixazen (z)egokiguzen

 jegokiguazen

 jegokigunazen

(z)egokizuzen (z)egokizuezen   (z)egokixuezen

 jegokixuezen

 jegokixonezen

(z)egokixan (z)egokixon

 jegokixuan

 jegokixonan

(z)egokigun

 jegokiguan

 jegokigunan

(z)egokizun (z)egokizuen (z)egokixuen

 jegokixuen

 jegokixonen

nengokixonan nengokixonen

(z)egokiñan

1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,

 beste guztiak bapez.

3.2.1.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Baldintza

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

banengokik banengokiñ banengokixo

banengokixok

banengokixon

banengokizu   banengokizue banengokixue

banengokixuek

banengokixone

Page 132: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 132/226

1  3  9 

4 HA

5 GU

2 HI - m   bahengokitt

3 HI - n   bahengokitt   bahengokixo bahengokigu bahengokixue

7 ZUEK    bazengokiraze bazengokixoze bazengokiguze   bazengokixueze

6 ZU   bazengokiraz   bazengokixuezbazengokixoz bazengokiguz

bahengokixo bahengokigu   bahengokixue

balegokitt

balegokirak

balegokiran

bagengokixaz bagengokiñaz bagengokixoz

bagengokixuazbagengokixonaz

bagengokixuez

bagengokixuezakbagengokixonez

bagengokizuz   bagengokizuez

8 HÁREK    balegokiñaz balegokixoz

balegokixuazbalegokixonaz

balegokiraz

balegokirazakbalegokiranaz

balegokixaz balegokiguz

balegokiguazbalegokigunaz

balegokizuz balegokizuez balegokixuez

balegokixuezakbalegokixonez

balegokik balegokixo

balegokixok

balegokixon

balegokigu

balegokiguk

balegokigun

balegokizu balegokizue balegokixue

balegokixuek

balegokixone

banengokixon banengokixone

balegokiñ

1 - Lehenaldixan antzera, oso gitxi darabigu. 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.

2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.

3.2.1.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Ondorixua

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

nengokik nengokiñ nengokixo

nengokixok

nengokixon

nengokizu nengokizue nengokixue

nengokixuek

nengokixone

Page 133: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 133/226

1 4  0 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hengokitt

3 HI - n   hengokitt   hengokixo hengokigu hengokixue

7 ZUEK    zengokiraze zengokixoze zengokiguze zengokixueze

6 ZU   zengokiraz   zengokixuezzengokixoz zengokiguz

hengokixo hengokigu hengokixue

legokitt

legokirak

legokiran

gengokiaz gengokiñaz gengokixoz

gengokixuaz

gengokixonaz

gengokixuez

gengokixuezak

gengokixonez

gengokizuz gengokizuez

8 HÁREK    legokiñaz legokixoz

legokixuaz

legokixonaz

legokiraz

legokirazak

legokiranaz

legokiaz legokiguz

legokiguaz

legokigunaz

legokizuz legokizuez legokixuez

legokixuezak

legokixonez

legokik legokixo

legokixok

legokixon

legokigu

legokiguk

legokigun

balegokizu legokizue legokixue

legokixuek

legokixone

legokiñ

1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok. 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko

dira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.

2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin

 bardindu egitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.

a b c d e f g h

 NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

1 NI

3.2.1.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Agintera

Page 134: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 134/226

1 4 1 

2 HI - m   hagokixohagokitt hagokigu hagokixue

3 HI - n   hagokixohagokitt hagokigu hagokixue

4 HA   dagokiñaladagokixala dagokixoladagokirala dagokigula dagokizula dagokizuela dagokixuela

5 GU

6 ZU   zagokixozzagokiraz zagokiguz zagokixuez

7 ZUEK    zagokixozezagokiraze zagokiguze zagokixueze

8 HÁREK    dagokiñazeladagokixazela   dagokixozeladagokirazela dagokiguzela dagokizuzela   dagokizuezela dagokixuezela

- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira. Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen,

eguzkibegixan daren baillaretako basarrixetan edo ez ba da.

3.2.2.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

natorkik natorkiñ natorkixo

natorkixok

natorkixon

natorkizu natorkizue natorkixue

natorkixuek

natorkixone

Page 135: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 135/226

1 4 2 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hatorkitt

3 HI - n   hatorkitt   hatorkixo hatorkigu hatorkixue

7 ZUEK    zatorkiraze zatorkixoze zatorkiguze zatorkixueze

6 ZU   zatorkiraz zatorkixuezzatorkixoz zatorkiguz

hatorkixo hatorkigu hatorkixue

datorkitt

datorkirak

datorkiran

gatorkixaz gatorkiñaz gatorkixoz

gatorkixuazgatorkixonaz

gatorkixuez

gatorkixuezakgatorkixonez

gatorkizuz gatorkizuez

8 HÁREK    datorkiñaz datorkixoz

datorkixuaz

datorkixonaz

datorkiraz

datorkirazak

datorkiranaz

datorkixaz datorkiguz

datorkiguaz

datorkigunaz

datorkizuz datorkizuez datorkixuez

datorkixuezak

datorkixonez

datorkik datorkixo

datorkixok

datorkixon

datorkigu

datorkiguk

datorkigun

datorkizu datorkizue datorkixue

datorkixuek

datorkixone

datorkiñ

1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin. 4. eta 8. lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.

3.2.2.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

h ( )t ki h ( )t ki h ( )t ki h ( )t ki

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

ne(n)torkixan ne(n)torkiñan ne(n)torkixon

ne(n)torkixuan

ne(n)torkixonan

ne(n)torkizun   ne(n)torkizuen ne(n)torkixuen

ne(n)torkixuen

ne(n)torkixonen

Page 136: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 136/226

1 4  3 

4 HA

5 GU

2 HI - m   he(n)torkiran

3 HI - n   h(e)ntorkiran   he(n)torkixon he(n)torkigun he(n)torkixuen

7 ZUEK    zentorkirazen zentorkixozen zentorkiguzen   zentorkixuezen

6 ZU   zentorkirazen   zentorkixuezenzentorkixozen zentorkiguzen

he(n)torkixon he(n)torkigun he(n)torkixuen

(z)etorkiran

 jetorkiran

 jetorkiranan

gentorkixazen gentorkiñazen   gentorkixozen

gentorkixuazen

gentorkixonazen

gentorkixuezen

gentorkixuezen

gentorkixonezen

gentorkizuzen   gentorkizuezen

8 HÁREK    (z)etorkiñazen   (z)etorkixozen

 jetorkixuazen

 jetorkixonazen

(z)etorkirazen

 jetorkirazen

 jetorkiranazen

(z)etorkixazen   (z)etorkiguzen

 jetorkiguazen

 jetorkigunazen

(z)etorkizuzen   (z)etorkizuezen (z)etorkixuezen

 jetorkixuezen

 jetorkixonezen

(z)etorkixan (z)etorkixon

 jetorkixuan

 jetorkixonan

(z)etorkigun

 jetorkiguan

 jetorkigunan

(z)etorkizun (z)etorkizuen (z)etorkixuen

 jetorkixuen

 jetorkixonen

(z)etorkiñan

1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,

 beste guztiak bapez.

2 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.

3.2.2.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Baldintza

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   bahe(n)torkitt bahe(n)torkixo   bahe(n)torkigu   bahe(n)torkixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

bane(n)torkik bane(n)torkiñ   bane(n)torkixo

bane(n)torkixok

bane(n)torkixon

bane(n)torkizu   bane(n)torkizue   bane(n)torkixue

bane(n)torkixuek

bane(n)torkixone

Page 137: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 137/226

1 4 4 

4 HA

5 GU

3 HI - n   bahe(n)torkitt   bahe(n)torkixo  bahe(n)torkigu   bahe(n)torkixue

7 ZUEK    bazentorkiraze   bazentorkixoze bazentorkiguze   bazentorkixueze

6 ZU   bazentorkiraz bazentorkixuezbazentorkixoz bazentorkiguz

baletorkittbaletorkirak

baletorkiran

bagentorkixaz   bagentorkiñaz bagentorkixoz

bagentorkixuaz

bagentorkixonaz

bagentorkixuez

bagentorkixuezak

bagentorkixonez

bagentorkizuz   bagentorkizuez

8 HÁREK    baletorkiñaz baletorkixoz

baletorkixuaz

baletorkixonaz

baletorkiraz

baletorkirazak

baletorkiranaz

baletorkixaz baletorkiguz

baletorkiguaz

baletorkigunaz

baletorkizuz baletorkizuez baletorkixuez

baletorkixuezak

baletorkixonez

baletorkik baletorkixobaletorkixok

baletorkixon

baletorkigubaletorkiguk

baletorkigun

baletorkizu baletorkizue   baletorkixuebaletorkixuek

baletorkixone

baletorkiñ

1 - Lehenaldixan antzera oso gitxi darabigu; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.

2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.

3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, bane-/ bahe- normalaguak izango dira biharbada banen-/ bahen- baiño.

3.2.2.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Ondorixua

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   he(n)torkitt he(n)torkixo he(n)torkigu he(n)torkixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

ne(n)torkik ne(n)torkiñ ne(n)torkixo

ne(n)torkixok

ne(n)torkixon

ne(n)torkizu ne(n)torkizue ne(n)torkixue

ne(n)torkixuek

ne(n)torkixone

Page 138: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 138/226

1 4  5 

4 HA

5 GU

3 HI - n   he(n)torkit   he(n)torkixo he(n)torkigu he(n)torkixue

7 ZUEK    zentorkiraze zengokixoze zengokiguze zengokixueze

6 ZU   zentorkiraz zengokixuezzengokixoz zengokiguz

letorkitt

letorkirak

letorkiran

gentorkiaz gentorkiñaz gentorkixoz

gentorkixuaz

gentorkixonaz

gentorkixuez

gentorkixuezak

gentorkixonez

gentorkizuz gentorkizuez

8 HÁREK    letorkiñaz letorkixoz

letorkixuaz

letorkixonaz

letorkiraz

letorkirazak

letorkiranaz

letorkiaz letorkiguz

letorkiguaz

letorkigunaz

letorkizuz letorkizuez letorkixuez

letorkixuezak

letorkixonez

letorkik letorkixo

letorkixok

letorkixon

letorkigu

letorkiguk

letorkigun

letorkizu letorkizue letorkixue

letorkixuek

letorkixone

letorkiñ

1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko

dira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.

2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin bardindu

egitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.

3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.

a b c d e f g h

 NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

1 NI

2 HI h t kih t kitt h t ki h t ki

3.2.2.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Agintera

Page 139: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 139/226

1 4  6 

2 HI - m   hatorkixohatorkitt hatorkigu hatorkixue

3 HI - n   hatorkixohatorkitt hatorkigu hatorkixue

4 HA   datorkiñaladatorkixala datorkixoladatorkirala datorkigula datorkizula datorkizuela datorkixuela

5 GU

6 ZU   zatorkixozzatorkiraz zatorkiguz zatorkixuez

7 ZUEK    zatorkixozezatorkiraze zatorkiguze zatorkixueze

8 HÁREK    datorkiñazeladatorkixazela   datorkixozeladatorkirazela datorkiguzela datorkizuzela   datorkizuezela datorkixuezela

- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira. Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen,

eguzkibegixan daren baillaretako basarrixetan edo ez ba da.

3.2.3.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

nabilkik nabilkiñ nabilkixo

nabilkixok

nabilkixon

nabilkizu nabilkizue nabilkixue

nabilkixuek

nabilkixone

Page 140: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 140/226

1 4  7 

4 HA

5 GU

2 HI - m   habilkitt

3 HI - n   habilkitt   habilkixo habilkigu habilkixue

7 ZUEK    zabilkiraze zabilkixoze zabilkiguze zabilkixueze

6 ZU   zabilkiraz zabilkixuezzabilkixoz zabilkiguz

habilkixo habilkigu habilkixue

dabilkitt

dabilkirak

dabilkiran

gabilkixaz gabilkiñaz gabilkixoz

gabilkixuaz

gabilkixonaz

gabilkixuez

gabilkixuezak

gabilkixonez

gabilkizuz gabilkizuez

8 HÁREK    dabilkiñaz dabilkixoz

dabilkixuazdabilkixonaz

dabilkiraz

dabilkirazakdabilkiranaz

dabilkixaz dabilkiguz

dabilkiguazdabilkigunaz

dabilkizuz dabilkizuez dabilkixuez

dabilkixuezakdabilkixonez

dabilkik dabilkixo

dabilkixok

dabilkixon

dabilkigu

dabilkiguk

dabilkigun

dabilkizu dabilkizue dabilkixue

dabilkixuek

dabilkixone

dabilkiñ

1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin; 4. eta 8. lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.

3.2.3.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   he(n)bilkiran he(n)bilkixon he(n)bilkigun he(n)bilkixuen

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

ne(n)bilkixan ne(n)bilkiñan ne(n)bilkixon

ne(n)bilkixuan

ne(n)bilkixonan

ne(n)bilkizun ne(n)bilkizuen ne(n)bilkixuen

ne(n)bilkixuen

ne(n)bilkixonen

Page 141: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 141/226

1 4  8 

4 HA

5 GU

3 HI - n   he(n)bilkiran   he(n)bilkixon he(n)bilkigun he(n)bilkixuen

7 ZUEK    zenbilkirazen zenbilkixozen zenbilkiguzen zenbilkixuezen

6 ZU   zenbilkirazen zenbilkixuezenzenbilkixozen zenbilkiguzen

(z)ebilkiran

 jebilkiran

 jebilkiranan

genbilkixazen   genbilkiñazen   genbilkixozen

genbilkixuazen

genbilkixonazen

genbilkixuezen

genbilkixuezen

genbilkixonezen

genbilkizuzen   genbilkizuezen

8 HÁREK    (z)ebilkiñazen (z)ebilkixozen

 jebilkixuazen

 jebilkixonazen

(z)ebilkirazen

 jebilkirazen

 jebilkiranazen

(z)ebilkixazen (z)ebilkiguzen

 jebilkiguazen

 jebilkigunazen

(z)ebilkizuzen   (z)ebilkizuezen   (z)ebilkixuezen

 jebilkixuezen

 jebilkixonezen

(z)ebilkixan (z)ebilkixon

 jebilkixuan

 jebilkixonan

(z)ebilkigun

 jebilkiguan

 jebilkigunan

(z)ebilkizun (z)ebilkizuen (z)ebilkixuen

 jebilkixuen

 jebilkixonen

(z)ebilkiñan

1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,

 beste guztiak bapez.

2 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.

3.2.3.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Baldintza

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   bahe(n)bilkitt bahe(n)bilkixo bahe(n)bilkigu   bahe(n)bilkixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

bane(n)bilkik bane(n)bilkiñ bane(n)bilkixo

bane(n)bilkixok

bane(n)bilkixon

bane(n)bilkizu   bane(n)bilkizue bane(n)bilkixue

bane(n)bilkixuek

bane(n)bilkixone

Page 142: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 142/226

1 4  9 

4 HA

5 GU

3 HI - n   bahe(n)bilkitt   bahe(n)bilkixo bahe(n)bilkigu   bahe(n)bilkixue

7 ZUEK    bazenbilkiraze bazenbilkixoze   bazenbilkiguze   bazenbilkixueze

6 ZU   bazenbilkiraz bazenbilkixuezbazenbilkixoz bazenbilkiguz

balebilkitt

balebilkirak

balebilkiran

bagenbilkixaz bagenbilkiñaz bagenbilkixoz

bagenbilkixuaz

bagenbilkixonaz

bagenbilkixuez

bagenbilkixuezak

bagenbilkixonez

bagenbilkizuz   bagenbilkizuez

8 HÁREK    balebilkiñaz balebilkixoz

balebilkixuaz

balebilkixonaz

balebilkiraz

balebilkirazak

balebilkiranaz

balebilkixaz balebilkiguz

balebilkiguaz

balebilkigunaz

balebilkizuz balebilkizuez balebilkixuez

balebilkixuezak

balebilkixonez

balebilkik balebilkixo

balebilkixok

balebilkixon

balebilkigu

balebilkiguk

balebilkigun

balebilkizu balebilkizue balebilkixue

balebilkixuek

balebilkixone

balebilkiñ

1 - Lehenaldixan antzera oso gitxi darabigu; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.

2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.

3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, bane-/ bahe- normalaguak izango dira biharbada banen-/ bahen- baiño.

3.2.3.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Ondorixua

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   he(n)bilkitt

3 HI - n   he(n)bilkitt   he(n)bilkixo he(n)bilkigu he(n)bilkixue

he(n)bilkixo he(n)bilkigu he(n)bilkixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

ne(n)bilkik ne(n)bilkiñ ne(n)bilkixo

ne(n)bilkixokne(n)bilkixon

ne(n)bilkizu ne(n)bilkizue ne(n)bilkixue

ne(n)bilkixuekne(n)bilkixone

Page 143: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 143/226

1  5  0 

4 HA

5 GU

7 ZUEK    zenbilkiraze zenbilkixoze zenbilkiguze zenbilkixueze

6 ZU   zenbilkiraz zenbilkixuezzenbilkixoz zenbilkiguz

lebilkitt

lebilkirak

lebilkiran

genbilkiaz genbilkiñaz genbilkixoz

genbilkixuaz

genbilkixonaz

genbilkixuez

genbilkixuezak

genbilkixonez

genbilkizuz genbilkizuez

8 HÁREK    lebilkiñaz lebilkixoz

lebilkixuaz

lebilkixonaz

lebilkiraz

lebilkirazak

lebilkiranaz

lebilkiaz lebilkiguz

lebilkiguaz

lebilkigunaz

lebilkizuz lebilkizuez lebilkixuez

lebilkixuezak

lebilkixonez

lebilkik lebilkixo

lebilkixok

lebilkixon

lebilkigu

lebilkiguk

lebilkigun

lebilkizu lebilkizue lebilkixue

lebilkixuek

lebilkixone

lebilkiñ

1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabillikodira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.

2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin bardinduegitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.

3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.

a b c d e f g h

 NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

1 NI

2 HI - m   habilkixohabilkitt habilkigu habilkixue

3.2.3.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Agintera

Page 144: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 144/226

1  5 1 

2 HI m g

3 HI - n   habilkixohabilkitt habilkigu habilkixue

4 HA   dabilkiñaladabilkixala dabilkixoladabilkirala dabilkigula dabilkizula dabilkizuela dabilkixuela

5 GU

6 ZU   zabilkixozzabilkiraz zabilkiguz zabilkixuez

7 ZUEK    zabilkixozezabilkiraze zabilkiguze zabilkixueze

8 HÁREK    dabilkiñazeladabilkixazela dabilkixozeladabilkirazela dabilkiguzela dabilkizuzela dabilkizuezela dabilkixuezela

- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira.

Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen, basarrixetan edo ez ba da.

3.2.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI: JUAN

3.2.4.1 - Indikatibua Oraiña

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIaurr.Sust. NOR NORI

n

h

d

g

z

oia

oia

oia

oia

oia

ki

ki

ki

ki

ki

t/da

k/n

o

gu

zu

 NOR  plural.

z

z

 NORIaurr.Sust. NOR NORI

Sexu markia

n

-

d

g

-

oia

-

oia

oia

-

ki

-

ki

ki

-

da

-

o

gu

-

 NOR = ha

k/n

-

k/n

k/n

-

 NOR = hárek 

a/na

-

a/na

a/na

-

 NOR  plural.

z

-

Page 145: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 145/226

1  5 2 

z

d

oia

oia

ki

ki

zue

oe

ze

z

-

d

-

oia

-

ki

-

oe

-

k/n

-

a/na

-

z

- Háreri kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuan (noka-kuan) amaieria holatxe eratzen da:

oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.

3.2.4.2 - Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak  NORI

aurr.Sust. NOR + denbora  NORI

nind

hind

z

gind

zind

zind

z

oia

oia

oia

oia

oia

oia

oia

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

 NOR  plural.

ze

ze

zee

ze

Denboraatzizk.

n

n

n

n

n

n

n

 NORIaurr.Sust. NOR 

+ denbora  NORI

nind

-

 j

gind

-

-

 j

oia

-

oia

oia

-

-

oia

ki

-

ki

ki

-

-

ki

da

-

o

gu

-

-

oe

Sexumarkia

a/na

-

a/na

a/na

-

-

a/na

 NOR  plural.

ze

-

-

ze

Denboraatzizk.

n

-

n

n

-

-

n

- Oraiñaldixan antzera, háreri kasuan, andrazkuari dagokixozen adizkixen amaierak:

oe + na + n = oenan > *onean > onen eta oe + na + ze + n = oenazen > *oneazen > onezen.

3.2.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI: JUAN

3.2.4.3 - Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Sustra. NOR + denboraBald.marka  NORIaurr.

ba

ba

ba

ba

nind

hind

l

gind

oia

oia

oia

oia

ki

ki

ki

ki

 NORI

t/da

k/n

o

gu

 NOR  plural.

z

 NOR  plural.

z

Sustra. NOR + denboraBald.marka  NORIaurr.

ba

ba

ba

ba

nind

-

l

gind

oia

-

oia

oia

ki

-

ki

ki

 NORI

da

-

o

gu

Sexu markia NOR = ha

k/n

-

k/n

k/n

 NOR = hárek 

a/na

-

a/na

a/na

Page 146: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 146/226

1  5  3 

ba

ba

ba

ba

gind

zind

zind

l

oia

oia

oia

oia

ki

ki

ki

ki

gu

zu

zue

oe

z

z

ze

z

z

-

-

z

ba

ba

ba

ba

gind

-

-

l

oia

-

-

oia

ki

-

-

ki

gu

-

-

oe

- Háreri kasuan, andrazkuaren aditz-formen amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.

k/n

-

-

k/n

a/na

-

-

a/na

3.2.4.4 - OndorixuaHittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

ONDORIXOmarkia

KE>KISust. NOR 

+ denbora  NORI

nind

hind

l

gind

zind

zind

l

oia

oia

oia

oia

oia

oia

oia

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

t/da

k/n

o

gu

zu

zue

oe

 NOR  plural.

z

z

ze

z

ONDORIXOmarkia

KE>KISust. NOR 

+ denbora  NORI

nind

-

l

gind

-

-

l

oia

-

oia

oia

-

-

oia

ki

-

ki

ki

-

-

ki

da

-

o

gu

-

-

oe

- Háreri, andrazkuaren adizki amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.

- Ondorixo markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI  bihurtu da, datibo-aurriaren markionekin bat eginez.

Sexu markia

 NOR = ha

k/n

-

k/n

k/n

-

-

k/n

 NOR = hárek 

a/na

-

a/na

a/na

-

-

a/na

 NOR  plural.

z

-

-

z

3.3.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI: JUAN

3.2.4.5 - Agintera

Page 147: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 147/226

1  5 4 

Sustraiza NOR 

 NORI

aurrekoa

-

h

-

-

z

z

-

-

oia

-

-

oia

oia

-

-

ki

-

-

ki

ki

-

 NORI

t/da

-

o

gu

-

-

oe

 NOR 

 pluralgillia

z

ze

3.2.4.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI hoiakitt hoiakixo hoiakigu hoiakixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

noiakik noiakiñ noiakixo

noiakixok

noiakixon

noiakizu noiakizue noiakixue

noiakixuek

noiakixone

Page 148: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 148/226

1  5  5 

4 HA

5 GU

2 HI - m   hoiakitt

3 HI - n   hoiakitt   hoiakixo hoiakigu hoiakixue

7 ZUEK    zoiakiraze zoiakixoze zoiakiguze zoiakixueze

6 ZU   zoiakiraz zoiakixuezzoiakixoz zoiakiguz

hoiakixo hoiakigu hoiakixue

doiakitt

 joiakirak

 joiakiran

goiakixaz goiakiñaz goiakixoz

goiakixuaz

goiakixonaz

goiakixuez

goiakixuezak

goiakixonez

goiakizuz goiakizuez

8 HÁREK    doiakiñaz doiakixoz

 joiakixuaz joiakixonaz

doiakiraz

 joiakiraz joiakiranaz

doiakixaz doiakiguz

 joiakiguaz joiakigunaz

doiakizuz doiakizuez doiakixuez

 joiakixuez joiakixonez

doiakik doiakixo

 joiakixok

 joiakixon

doiakigu

 joiakiguk

 joiakigun

doiakizu doiakizue doiakixue

 joiakixuek

 joiakixone

doiakiñ

1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin; 4. eta 8. lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.

3.2.4.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   hindoiakiran hindoiakixon hindoiakigun hindoiakixuen

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

nindoikixan nindoikiñan nindoiakixon

nindoiakixuan

nindoiakixonan

nindoiakizun nindoiakizuen nindoiakixuen

nindoiakixuen

nindoiakixonen

Page 149: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 149/226

1  5  6 

4 HA

5 GU

3 HI - n   hindoiakiran   hindoiakixon hindoiakigun hindoiakixuen

7 ZUEK    zindoiakirazen zindoiakixozen   zindoiakiguzen   zindoiakixuezen

6 ZU   zindoiakirazen zindoiakixuezenzindoiakixozen   zindoiakiguzen

zoiakiran

 joiakiran

 joiakiranan

gindoiakixazen gindoiakiñazen gindoiakixozen

gindoiakixuazen

gindoiakixonazen

gindoiakixuezen

gindoiakixuezen

gindoiakixonezen

gindoiakizuzen   gindoiakizuezen

8 HÁREK    zoiakiñazen zoiakixozen

 joiakixuazen

 joiakixonazen

zoiakirazen

 joiakirazen

 joiakiranazen

zoiakixazen zoiakiguzen

 joiakiguazen

 joiakigunazen

zoiakizuzen zoiakizuezen zoiakixuezen

 joiakixuezen

 joiakixonez

zoiakixan zoiakixon

 joiakixuan

 joiakixonan

zoiakigun

 joiakiguan

 joiakigunan

zoiakizun zoiakizuen zoiakixuen

 joiakixuen

 joiakixonen

zoiakiñan

1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,

 beste guztiak bapez.

3.2.4.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Baldintza

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   bahindoiakitt bahindoiakixo bahindoiakigu bahindoiakixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

banindoiakik banindoiakiñ banindoiakixo

banindoiakixok

banindoiakixon

banindoiakizu   banindoiakizue   banindoiakixue

banindoiakixuek

banindoiakixone

Page 150: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 150/226

1  5  7 

4 HA

5 GU

3 HI - n   bahindoiakitt   bahindoiakixo bahindoiakigu bahindoiakixue

7 ZUEK    bazindoiakiraze bazindoiakixoze bazindoiakiguze   bazindoiakixueze

6 ZU   bazindoiakiraz   bazindoiakixuezbazindoiakixoz  bazindoiakiguz

baloiakitt

baloiakirak

baloiakiran

bagindoiakixaz bagindoiakiñaz   bagindoiakixoz

bagindoiakixuaz

bagindoiakixonaz

bagindoiakixuez

bagindoiakixuezak

bagindoiakixonez

bagindoiakizuz   bagindoiakizuez

8 HÁREK    baloiakiñaz baloiakixoz

baloiakixuaz

baloiakixonaz

baloiakiraz

baloiakirazak

baloiakiranaz

baloiakixaz baloiakiguz

baloiakiguaz

baloiakigunaz

baloiakizuz baloiakizuez baloiakixuez

baloiakixuezak

baloiakixonez

baloiakik baloiakixo

baloiakixok

baloiakixon

baloiakigu

baloiakiguk

baloiakigun

baloiakizu baloiakizue baloiakixue

baloiakixuek

baloiakixone

baloiakiñ

1 - Lehenaldixan antzera oso gitxi darabigu; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.

2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.

3.2.4.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Ondorixua

a b c d e f g h

HIRI - m NERI

1 NI

2 HI - m   hindoiakitt

3 HI - n   hindoiakitt   hindoiakixo hindoiakigu hindoiakixue

hindoiakixo hindoiakigu hindoiakixue

HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

nindoiakik nindoiakiñ nindoiakixo

nindoiakixok

nindoiakixon

nindoiakizu nindoiakizue nindoiakixue

nindoiakixuek

nindoiakixone

Page 151: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 151/226

1  5  8 

4 HA

5 GU

7 ZUEK    zindoiakiraze zindoiakixoze zindoiakiguze zindoiakixueze

6 ZU   zindoiakiraz   zindoiakixuezzindoiakixoz zindoiakiguz

loiakitt

loiakirak

loiakiran

gindoiakiaz gindoiakiñaz gindoiakixoz

gindoiakixuaz

gindoiakixonaz

gindoiakixuez

gindoiakixuezak

gindoiakixonez

gindoiakizuz gindoiakizuez

8 HÁREK    loiakiñaz loiakixoz

loiakixuaz

loiakixonaz

loiakiraz

loiakirazak

loiakiranaz

loiakiaz loiakiguz

loiakiguaz

loiakigunaz

loiakizuz loiakizuez loiakixuez

loiakixuezak

loiakixonez

loiakik loiakixo

loiakixok

loiakixon

loiakigu

loiakiguk

loiakigun

loiakizu loiakizue loiakixue

loiakixuek

loiakixone

loiakiñ

1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok. 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko

dira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.

2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin bardindu

egitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.

a b c d e f g h

 NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI

1 NI

2 HI - m   hoiakixohoiakitt hoiakigu hoiakixue

3.2.4.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Agintera

Page 152: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 152/226

1  5  9 

3 HI - n   hoiakixohabilkitt hoiakigu hoiakixue

4 HA   doiakiñaladoiakixala doiakixoladoiakirala doiakigula doiakizula doiakizuela doiakixuela

5 GU

6 ZU   zoiakixozzoiakiraz zoiakiguz zoiakixuez

7 ZUEK    zoiakixozezoiakiraze zoiakiguze zoiakixueze

8 HÁREK    doiakiñazeladoiakixazela doiakixozeladoiakirazela doiakiguzela doiakizuzela doiakizuezela doiakixuezela

- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira. Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen, basarrixetan edo ez ba da.

 3  . 3  .

AN

Page 153: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 153/226

1  6 1 

A

DITZ

T

RINK UA ,

N

 O R-N O 

RK

3.3.X - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI

3.3.X.1 - Indikatibua Oraiña

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

Page 154: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 154/226

1  6 2 

 NOR 

 pluralgilliaSustraixa

 NOR +

denborana(ja)

-

ja

ga(ja)

-

-

ja

kar

rabi(l)

roia

(u)ka

z

-

-

z

Sexu markia

+ NORK at/nat

ada/nada-

k/n

agu/nagu

-

-

ek/ne

NORK Sustraixa

 NOR +

denborana

ha

da

ga

za

za

da

kar

rabi(l)

roia

(u)ka

t/da

k/n

-

gu

zu

zue

e

 NOR 

 pluralg.

z

z

z

z

 NOR 

 pluralg.

e

1 - NOR = ha eta harek -i dagokixuezen adizkixak dira erabillixenak.

3.3.X.2 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI Indikatibua Lehena

Adizki normalak:

 NOR/ZER = ha eta hárek  NOR = ni, hi, gu, zu, zuek 

NORK  plural.Sustraixa  NOR  pluralg.NORK + denbora

ne

he

(z)e

ge(n)

kar

rabi(l)(a)2

Denboraatzizkixa

n

n

n

n

 NOR  pluralg. NORK   NOR  pluralg.Sustraixa NOR + denbora

ne(n)

he(n)

-

ge(n)

kar

rabi(l)

t/da

a/na

(a)2

gu ze

Denboraatzizkixa

n

n

n

n

Page 155: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 155/226

1  6  3 

ge(n)

ze(n)

ze(n)

(z)e

roia

(u)ka

e

e   ze

n

n

n

n

ge(n)

ze(n)

ze(n)

-

roia

(u)ka

e

gu

zu

zue

e

ze

ze

ze

n

n

n

n

Hittanorako adizki alokutibuak:

 NOR/ZER = ha eta hárek  NOR = ni eta gu

SustraixaNORK 

+ denbora

n(aj)e

-

je

g(aj)e(n)

-

-

je

kar

rabi(l)

roia

(u)ka

 NOR + denbora

n(aj)e(n)

-

-

g(aj)e(n)

-

-

-

Sustraixa

kar

rabi(l)

roia

(u)ka

-

-

a/nan

-

-

-

en/nen

-

-

azen/nazen

-

-

-

ezen/nezen

1 - Hittanuan NOR = GU-ren kasuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarri. Ikus: (1.1.21).

2 - NORK zutabietako 3. pertsoniari dagokixon (a) loturazkua da izan eta ERABILLI aditzakin bakarrik darabigu, NOR pluralen kasuan behintzat premiña barik.

Ikus: Sarrerako (1.1.17)n honetaz esandakua.

NORK + n = harek / hárek ni gu

an/nan

-

an/nan

an/nan

-

-

en/nen

azen/nazen

-

azen/nazen

azen/nazen

-

-

azen/nazen

Sexu markia + NOR / ZER + n

ha hárek  

3.3.X.3 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI Baldintza

Adizki normalak:

 NOR/ZER = ha eta hárek  NOR = ni, hi, gu, zu, zuek 

SustraixaNORK 

+ denbora

NORK 

 pluralg.

Baldintza

markiaba

ba

ba

ba

ne

he

(z)e

ge(n)

kar

rabi(l)

roia

 NOR 

 pluralg.Sustraixa

 NOR 

 pluralg. NORK  NOR 

+ denbora

Baldintza

markiaba

ba

-

ba

ne(n)

he(n)

-

ge(n)

kar

rabi(l)

roia

t/da

a/na

-

gu

 NOR 

 pluralg.

z

Page 156: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 156/226

1  6 4 

ba

ba

ba

ze(n)

ze(n)

(z)e

roia

(u)kae

e z

ba

ba

-

ze(n)

ze(n)

-

roia

(u)kae

zu

zue

e

z

z

Hittanorako adizki alokutibuak:

 NOR/ZER = ha eta hárek  NOR = ni eta gu

NORK + denb.

Baldintzamarkia

ba

-

ba

ba

-

-

ba

n(aj)e

-

je

g(aj)e(n)

-

-

je

Sustr.

kar

rabi(l)

roia

(u)ka

Baldintzamarkia

ba

-

-

ba

-

-

ba

 NOR + denbora

n(aj)e(n)

-

-

g(aj)e(n)

-

-

-

Sustr.

kar

rabi(l)

roia

(u)ka

-

-

k/n

-

-

-

ek/ne

-

-

az/naz

-

-

-

ez/nez

1 - Hittanuan NOR = GU-ren kasuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarri. Ikus: (1.1.21).

NORK = harek / hárek ni gu

k/n

-

k/n

k/n

-

-

ek/ne

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-

ez/nez

Sexu markia + NOR / ZER ha hárek 

3.3.X.4 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI Ondorixua

Adizki normalak:

 NOR/ZER = ha eta hárek  NOR = ni, hi, gu, zu, zuek 

OndorixomarkiaSustraixa

NORK  pluralg.

NORK + denbora

ne

he

(z)ekar

rabi(l)

ke

ke

ke

 NOR  pluralg.

Ondorixomarkia

 NOR  pluralg. NORK Sustraixa NOR 

+ denbora

ne(n)

he(n)

-kar

rabi(l)

ke

ke

-

t/da

a/na

-

 NOR  pluralg.

Page 157: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 157/226

1  6  5 

ge(n)

ze(n)

ze(n)

(z)e

rabi(l)

roia

(u)ka

ke

ke

ke

ke

e

e z

ge(n)

ze(n)

ze(n)

-

rabi(l)

roia

(u)ka

ke

ke

ke

-

e

gu

zu

zue

e

z

z

z

Hittanorako adizki alokutibuak:

 NOR/ZER = ha eta hárek  NOR = ni eta gu

Sustr. NOR 

+ denbora

n(aj)e

-

je

g(aj)e(n)

-

-

je

kar

rabi(l)roia

(u)ka

Ondorixomarkia

e

-

ke

ke

-

-

ke

 NOR + denbora

n(aj)e(n)

-

-

g(aj)e(n)

-

-

-

Sustr.

kar

rabi(l)roia

(u)ka

Ondorixomarkia

ke

-

-

ke

-

-

-

-

-

k/n

-

-

-

ek/ne

-

-

az/naz

-

-

-

ez/nez

1 - Hittanuan NOR = GU-ren kasuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarri. Ikus: (1.1.21).

NORK = harek / hárek 

ni gu

k/n

-

k/n

k/n

-

-

ek/ne

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-

ez/nez

Sexu markia + NOR / ZER 

ha hárek  

Sustraixa NOR  NORK 

- -

NOR  pluralg.

3.3.X.5 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI Agintera

Page 158: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 158/226

1  6  6 

-

-

e

-

-

e

kar

k/n

-

-

tzu

tzue

- z

1 - Gitxi darabigu Eibarren Agintera aditz trinkuekin NOR-NORK saillian. EKARRIren

ekatzu entzuten da iñoiz. Normalian aditz laguntzailliaren bittartez tajututako adizkixak 

darabiguz. Ikus: (2.3.9).

2 - Sustraixaren “r”a, errez galtzen dogu: ekak/n, ekatzu, ekatzue,...

3.3.1.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m   hakart 

3 HI - n hakart hakar hakargu hakarre

hakar hakargu hakarre  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nakark nakarn nakar

na(ja)kark

na(ja)karn

nakarzu nakarzue nakarre

na(ja)karrek

na(ja)karne

Page 159: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 159/226

1  6  7 

4 HA

5 GU 

3 HI n   hakart    hakar hakargu hakarre  

7 ZUEK    zakarreraz zakarrez zakarreguz zakarrez  

6 ZU    zakardaz    zakarrez zakarz zakarguz  

dakart

jakarrat

jakarnat

gakarraz gakarnaz gakarz  

gakarraz 

gakarnaz 

gakarrez 

gakarrezak 

gakarnez 

gakarzuz    gakarzuez 

8 HÁREK    dakarnaz dakarz

jakarraz

jakarnaz

dakardaz

jakarraraz

jakarnaraz

dakarraz dakarguz

jakarraguz

jakarnaguz

dakarzuz dakarzuez   dakarrez

jakarrez

jakarnezjakarrenez

dakark dakar

jakark

jakarn

dakargu

jakarragu

jakarnagu

dakarzu dakarzue   dakarre

jakarrek

jakarnejakarrene

dakarn

1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Baiña Ni-ri dagokixozenak be erabiltzen dira.

2 - Letra etzanez idatzittakuak (hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren. Nahiko teorikuak dira.

3 - r-a kontsonante aurretik jan egitten dogu berba egitterakuan: dakart > dakat; dakardaz > dakadaz > dakaraz.

3.3.1.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   henkardan 

3 HI - n   henkardan    henkarren henkargun henkarren  

henkarren henkargun henkarren  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nekarren hekarren (z)ekarrengenkarrengenkargun*

k

zenkarrenzenkarzun*

zenkarrenzenkarzuen*

  (z)ekarren

nenkarran nenkarnan nenkarren

n(aj)enkarran

n(aj)enkarnan

nenkarzun nenkarzuen nenkarren

n(aj)enkarren

n(aj)enkarnen

hekarrenhekarrenan*

Page 160: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 160/226

1  6  8 

5 GU 

7 ZUEK    zenkarrerazen zenkarzen zenkarguzen zenkarrezen  

6 ZU    zenkardazen    zenkarrezen zenkarzen zenkarguzen 

n(aj)ekarrann(aj)ekarnan

genkarrazen genkarnazen genkarzen 

genkarrazen 

genkarnazen 

genkarrezen 

genkarrezen 

genkarnezen 

genkarzuzen    genkarzuezen 

8 HÁREK    hekarzenhekarnazen*

  (z)ekarzen

jekarrazen

jekarnazen

nekarzen

n(aj)ekarrazen

n(aj)ekarnazen

hekarzen  genkarzen

genkarguzen*genkarrazengenkarraguzen*genkarnazengenkarnaguzen*

zenkarzenzenkarzuzen*

zenkarrezenzenkarzuezen*

  (z)ekarrezen

jekarrezen

jekarnezen

jekarranjekarnan

genkarran

genkarragun*genkarnangenkarnagun*

jekarrenjekarnen

1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Baiña Ni-ri dagokixozenak be erabiltzen dira.

2 - Letra etzanez idatzittakuak (hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren. Nahiko teorikuak dira.

3 - r-a kontsonante aurretik jan egitten dogu berba egitterakuan: nekarzen > nekazen; zenkardazen > zenkadazen > zenkarazen.

4 - “e”, ”f” eta “g” zutabietan (*) batez markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

5 - “c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3.3.1.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Baldintza

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m   bahenkart 

3 HI - n   bahenkart    bahenkar bahenkargu bahenkarre  

bahenkar bahenkargu bahenkarre  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

banenkark banenkarn banenkar

ban(aj)enkark

ban(aj)enkarn

banenkarzu banenkarzue banenkarre

ban(aj)enkarrek

ban(aj)enkarne

Page 161: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 161/226

1  6  9 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    bazenkarreraz bazenkarrez bazenkarreguz bazenkarrez  

6 ZU    bazenkardaz    bazenkarrez bazenkarz bazenkarguz 

banekar

ban(aj)ekark

ban(aj)ekarn

bagenkarraz bagenkarnaz bagenkarz 

bagenkarraz 

bagenkarnaz 

bagenkarrez 

bagenkarrezak 

bagenkarnez 

bagenkarzuz    bagenkarzuez 

8 HÁREK    bahekarzbahekarnaz*

  balekarz

bal(aj)ekarraz

bal(aj)ekarnaz

banekarz

ban(aj)ekarraz

ban(aj)ekarnaz

bahekarz  bagenkarz

bagenkarguz*bagenkarrazbagenkarraguz*bagenkarnazbagenkarnaguz*

bazenkarzbazenkarzuz*

bazenkarrezbazenkarzuez*

  balekarrez

bal(aj)ekarrezak

bal(aj)ekarnez

bahekar balekar

bal(aj)ekark

bal(aj)ekarn

bagenkarbagenkargu*bagenkarkbagenkarragu*bagenkarnbagenkarnagu*

bazenkarbazenkarzu* bazenkarrebazenkarzue*   balekarre

bal(aj)ekarrek

bal(aj)ekarne

bahekarbahekarn*

1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Baiña Ni-ri dagokixozenak be erabiltzen dira.2 - Letra etzanez idatzittakuak (hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren. Nahiko teorikuak dira.3 - r-a kontsonante aurretik jan egitten dogu berba egitterakuan: banekarz > banekaz; bazenkardaz > bazenkadaz > bazenkaraz.4 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*) batez markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.5 - “c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian ikus: (1.1.1).

3.3.1.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Ondorixua

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   henkarket 

3 HI - n   henkarket    henkarke henkarkegu henkarkie  

henkarke henkarkegu henkarkie  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nekarke hekarke lekarkegenkarkegenkarkegu*genkarkek

zenkarkezenkarkezu*

zenkarkiezenkarkezue*

  ekarkie

nenkarkek nenkarken nenkarke 

n(aj)enkarkek 

n(aj)enkarken 

nenkarkezu nenkarkezue nenkarkie 

n(aj)enkarkiek 

n(aj)enkarkene 

hekarkehekarken*

Page 162: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 162/226

1  7  0 

5 GU 

7 ZUEK    zenkarkieraz zenkarkiez zenkarkieguz zenkarkiez  

6 ZU    zenkarkeraz    zenkarkiez zenkarkez zenkarkeguz 

n(aj)ekarkekn(aj)ekarken

genkarkiaz genkarkenaz genkarkez 

genkarkiaz 

genkarkenaz 

genkarkiez 

genkarkiezak 

genkarkenez 

genkarkezuz    genkarkezuez 

8 HÁREK    hekarkezhekarkenaz*

lekarkez

l(aj)ekarkiaz

l(aj)ekarkenaz

nekarkez

n(aj)ekarkiaz

n(aj)ekarkenaz

hekarkez  genkarkez

genkarkeguz*genkarkiazgenkarkiaguz*genkarkenazgenkarkenaguz*

zenkarkezzenkarkezuz*

zenkarkiezzenkarkezuez*

lekarkiez

l(aj)ekarkiezak

l(aj)ekarkenez

l(aj)ekarkekl(aj)ekarken

genkarkek

genkarkiagu*genkarkengenkarkenagu*

l(aj)ekarkiekl(aj)ekarkene

hekarken

1 - NOR = Ha eta Hárek izango lirake erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Letra etzanez idatzittakuak (ni, hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunianEibarren. Nahiko teorikuak dira.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*) batez markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.

3 - “c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian ikus: (1.1.1).

4 - Hittanuaren ezaugarrixa dan (aj) hori erabilliko bagendu be, ez genduke, bokal artian doianez, “J”a ahoskatuko.

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NI

2 HI - m

3 HI - n

3.3.1.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EKARRI Agintera

Page 163: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 163/226

1  7 1 

3 HI n

4 HA   ekanekak   dakarrela dakardan dakargun     ekatzu ekatzue   dakarrela 

5 GU

6 ZU

7 ZUEK 

8 HÁREK    ekanazekarraz   dakarzela dakardazen dakarguzen     ekatzuz ekatzuez   dakarrezela 

1 - Gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin Agintera, NOR-NORK aditz-jokuan. EKARRIren ekatzu entzuten da iñoiz. Normalian, aditz laguntzailliaren bittartez eratutako

adizkixak darabiguz. Ikus: (2.3.9)

2 - Sustraixaren “r”a, errez galtzen dogu: ekak/n, ekatzu, ekatzue,...

3 - Letra etzanez jarrittako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabilli leikez.

3.3.2.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   harabitt 

3 HI - n   harabitt    harabil harabigu harabixe  

harabil harabigu harabixe  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

darabitt darabik darabil darabigu darabizu darabizue darabixe

narabik narabiñ narabil

na(ja)rabik

na(ja)rabiñ

narabizu narabizue narabixe

na(ja)rabixek

na(ja)rabiñe

darabiñ

Page 164: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 164/226

1  7 2 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    zarabixeraz zarabixez zarabixeguz zarabixez  

6 ZU   zarabiraz    zarabixez zarabiz zarabiguz  

darabitt

jarabixat

jarabiñat

garabixaz garabiñaz garabiz  

garabixaz 

garabiñaz 

garabixez 

garabixezak 

garabiñez 

garabizuz    garabizuez 

8 HÁREK    darabiñaz darabiz

jarabixaz

jarabiñaz

darabiraz

jarabixaraz

jarabiñaraz

darabixaz darabiguz

jarabixaguz

jarabiñaguz

darabizuz darabizuez darabixez

jarabixez

jarabiñez

darabik darabil

jarabik

jarabiñ

darabigu

jarabixagu

jarabiñagu

darabizu darabizue darabixe

jarabixek

jarabiñe

darabiñ

1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak, letra baltzez jarritta darenak. Letra etzanez idatzittakuak nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren.

2 - L-a galdu egitten dogu kontsonante baten aurrian: darabildaz > darabidaz > darabiraz.

Bokal baten aurrian be galdu egitten dogu L-a, ibilli aditzian kasu berian mantentzen dogun arren: darabillez > darabiez > darabixez.

3.3.2.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   herabiran 

3 HI - n   herabiran    herabixan herabigun herabixen  

herabixan herabigun herabixen  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nerabixan herabixan (z)erabixangerabixangerabigun* zerabixan

zerabizun*zerabixenzerabizuen*

  z)erabixen

nerabixan nerabiñan nerabixan  

n(aj)erabixan 

n(aj)erabiñan 

nerabizun nerabizuen nerabixen 

n(aj)erabixen 

n(aj)erabiñen 

herabixanherabixanan*

Page 165: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 165/226

1  7  3  5 GU 

7 ZUEK    zerabixerazen zerabixezen zerabixeguzen zerabixezen  

6 ZU    zerabirazen    zerabixezen zerabixazen zerabiguzen 

n(aj)erabixan

n(aj)erabiñan

gerabixazen gerabiñazen gerabixazen 

gerabixazen 

gerabiñazen 

gerabixezen 

gerabixezen 

gerabiñezen 

gerabizuzen    gerabizuezen 

8 HÁREK    herabixazenherabiñazen*herabixanazen*

(z)erabixazen

jerabixazen

jerabiñazen

nerabixazen

n(aj)erabixazen

n(aj)erabiñazen

herabixazen  gerabixazen

gerabiguzen*gerabixazengerabixaguzen*gerabiñazengerabiñaguzen*

zerabixazenzerabizuzen*

zerabixezenzerabizuezen*

(z)erabixezen

jerabixezen

jerabiñezen

jerabixan

jerabiñan

gerabixangerabixagun*gerabiñangerabiñagun*

zerabizun zerabizuen

jerabixen

jerabiñen

herabixanan

1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzittakuak. Letra etzanez jarrittakuak nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren.

2 - L-a galdu egitten dogu kontsonante baten aurrian: nerabilnan > nerabiñan . Bokal baten aurrian be bai, kasu bereko ibilli aditzian, aditz honetan,euskalki gehixenetan, mantentzen dan arren: zerabillen > zerabien > zerabixen. Ikus: Sarrerako (1.1.18).

3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

4 - NOR/ZER plurala daneko -azen adizki-amaieren gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.17)n esandakua.(Adizki alokutibo guztiak dauke amaieran -azen edo -ezen, baiña hemen “a” sexu markiarena da ( a /na ) eta “e” ZUEK eta HÁREK-en bigarren NORK markia).

5 - T. Etxebarriak, San Martiñek eta Iturriotzek, Lehenaldixan -R E  BI- darabixe aditz-sustraixan -R A BI-ren ordez, “e” iragantasunan markia dana sustraixan be sartuz,

erredundantia izan arren: ner ebixan,er ebixan... Egokixagua iruditzen jakunez, -RABI- sustraidun adizkixak jarri dittugu.

3.3.2.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Baldintzaa b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   baherabitt 

3 HI - n   baherabitt    baherabil baherabigu baherabixe  

baherabil baherabigu baherabixe  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

banerabil

ban(aj)erabik

baherabil balerabil

bal(aj)erabik

bagerabilbagerabigu*bagerabik

bazerabilbazerabizu*

  bazerabixebazerabizue*

balerabixe

bal(aj)erabixek

banerabik banerabiñ banerabil  

ban(aj)erabik 

ban(aj)erabiñ 

banerabizu banerabizue banerabixe 

ban(aj)erabixek 

ban(aj)erabiñe 

baherabilbaherabiñ*

Page 166: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 166/226

1  7 4 

5 GU 

7 ZUEK    bazerabixeraz bazerabixez     bazerabixeguz    bazerabixez 

6 ZU    bazerabiraz    bazerabixez bazerabiz bazerabiguz 

ban(aj)erabik

ban(aj)erabiñ

bagerabixaz bagerabiñaz bagerabiz 

bagerabixaz 

bagerabiñaz 

bagerabixez 

bagerabixezak 

bagerabiñez 

bagerabizuz    bagerabizuez 

8 HÁREK    baherabizbaherabiñaz*

balerabiz

bal(aj)erabixaz

bal(aj)erabiñaz

banerabiz

ban(aj)erabixaz

ban(aj)erabiñaz

baherabiz  bagerabiz

bagerabiguz*bagerabixazbagerabixaguz*

bagerabiñazbagerabiñaguz*

bazerabizbazerabizuz*

bazerabixezbazerabizuez*

balerabixez

bal(aj)erabixezak

bal(aj)erabiñez

bal(aj)erabik

bal(aj)erabiñ

g

bagerabixagu*bagerabiñbagerabiñagu*

bal(aj)erabixek

bal(aj)erabiñe

1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak eta eurak be gitxi. Letra etzanez idatzittakuak nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren.

2 - L-a galdu egitten dogu kontsonante baten aurrian: banerabilk > banerabik . Bokal baten aurrian be galdu egitten dogu L-a, euskalki gehixenetan mantentzen danarren: balerabille > balerabie > balerabixe.

3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

4 - Hittanuaren ezaugarrixa dan (aj) hori, entzunagua da “a” zutabeko adizkixetan “d” eta “h” zutabietakuetan baiño.

3.3.2.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Ondorixua

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m   herabilket 

3 HI - n   herabilket    herabilke herabilkegu herabilkie  

herabilke herabilkegu herabilkie  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nerabilke herabilke lerabilkegerabilke

nerabilkek nerabilken nerabilke 

n(aj)erabilkek 

n(aj)erabilken 

nerabilkezu nerabilkezue nerabilkie 

n(aj)erabilkiek 

n(aj)erabilkene 

Page 167: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 167/226

1  7  5 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    zerabilkieraz zerabilkiez zerabilkieguz zerabilkiez  

6 ZU    zerabilkeraz    zerabilkiez zerabikez zerabilkeguz 

nerabilke

n(aj)erabilkek

n(aj)erabilken

gerabilkiaz gerabilkenaz gerabilkez 

gerabilkiaz 

gerabilkenaz 

gerabilkiez 

gerabilkiezak 

gerabilkenez 

gerabilkezuz    gerabilkezuez 

8 HÁREK    herabilkezherabilkenaz*

lerabilkez

l(aj)erabilkiaz

l(aj)erabilkenaz

nerabilkez

n(aj)erabilkiaz

n(aj)erabilkenaz

herabilkez  gerabilkez

gerabilkeguz*gerabilkiazgerabilkiaguz*gerabilkenazgerabilkenaguz*

zerabilkezzerabilkezuz*

zerabilkiezzerabilkezuez*

lerabilkiez

l(aj)erabilkiezak

l(aj)erabilkenez

herabilke lerabilke

l(aj)erabilkek

l(aj)erabilken

gerabilkegu*gerabilkekgerabilkiagu*gerabilkengerabilkenagu*

zerabilkezerabilkezu*   zerabilkiezerabilkezue* lerabilkiel(aj)erabilkiek

l(aj)erabilkene

herabilkeherabilken*

1 - Oso gitxi darabigu Ondorixua aditz trinkuekin. Letra baltzez idatzittakuak izango lirake erabillixenak.

2 - Hemen ez dogu “ L”rik galtzen kontsonante aurrian, “KE/KI” ren aurrian gorde egitten dogu.

3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

4 - Hittanuaren ezaugarrixa dan (aj) hori erabilliko bagendu be, ez genduke aditz modu honetan “j” rik ahoskatuko.

3.3.3.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m   haroiat 

3 HI - n   haroiat    haroia haroiagu haroie  

haroia haroiagu haroie  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

naroiak naroian naroia

na(ja)roiak

na(ja)roian

naroiazu naroiazue naroie

na(ja)roiek

na(ja)roiane

Page 168: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 168/226

1  7  6 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    zaroieraz zaroiez zaroieguz zaroiez  

6 ZU   zaroiaraz    zaroiez zaroiaz zaroiaguz  

daroiat

jaroiat

jaroianat

garoiaz garoianaz garoiaz

garoiazak

garoianaz

garoiez

garoiezak

garoianez

garoiazuz   garoiazuez

8 HÁREK    daroianaz daroiaz

jaroiaz

jaroianaz

daroiaraz

jaroiaraz

jaroianaraz

daroiazak daroiaguz

jaroiaguz

jaroianaguz

daroiazuz daroiazuez daroiez

jaroiez

jaroianez

daroiak daroia

jaroiak

jaroian

daroiagu

jaroiagu

jaroianagu

daroiazu daroiazue daroie

jaroiek

jaroiane

daroian

1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak. Baiña lehen pertsonako ni-ri eta gu-ri dagokixozenak be erabiltzen dira. Nekezago entzungo

dittugu letra etzanez idatzittakuak.

3.3.3.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m   heroiaran 

3 HI - n   heroiaran    heroian heroiagun heroien  

heroian heroiagun heroien  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

neroian neroianan neroian

n(aj)eroian

n(aj)eroianan

neroiazun neroiazuen neroien

n(aj)eroien

n(aj)eroianen

Page 169: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 169/226

1  7  7 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    zeroierazen zeroiezen zeroieguzen zeroiezen  

6 ZU    zeroiarazen    zeroiezen zeroiazen zeroiaguzen 

neroian

n(aj)eroian

n(aj)eroianan

geroiazen geroianazen geroiazen

geroiazen

geroianazen

geroiezen

geroiezen

geroianezen

geroiazuzen   geroiazuezen

8 HÁREK    heroiazenheroianazen*

(z)eroiazen

jeroiazen

jeroianazen

neroiazen

n(aj)eroiazen

n(aj)eroianazen

heroiazen  geroiazen

geroiaguzen*

geroiazengeroiaguzen*

geroianazengeroianaguzen*

zeroiazenzeroiazuzen*

zeroiezenzeroiazuezen*

(z)eroiezen

jeroiezen

jeroianezen

heroian (z)eroian

jeroian

jeroianan

geroiangeroiagun*

geroiangeroiagun*

geroianangeroianagun*

zeroianzeroiazun*

zeroienzeroiazuen*

z)eroien

jeroien

jeroianen

heroianheroianan*

1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzittakuak. Ni eta Gu-ri dagokixozenak askoz gitxiago, eta letra etzanez idatzittakuak gitxiago oindiok.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3.3.3.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Baldintza

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   baheroiat 

3 HI - n   baheroiat    baheroia baheroiagu baheroie  

baheroia baheroiagu baheroie  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

baneroia baheroia baleroiabageroiabageroiagu* bazeroia

bazeroiazu*  bazeroie

bazeroiazue*baleroie

baneroiak baneroian baneroia

ban(aj)eroiakban(aj)eroian

baneroiazu baneroiazue baneroie

ban(aj)eroiekban(aj)eroiane

baheroiabaheroian*

Page 170: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 170/226

1  7  8  5 GU 

7 ZUEK    bazeroieraz bazeroiez bazeroieguz bazeroiez  

6 ZU    bazeroiaraz    bazeroiez bazeroiaz bazeroiaguz 

ban(aj)eroiak

ban(aj)eroian

bageroiaz bageroianaz bageroiaz

bageroiazak

bageroianaz

bageroiez

bageroiezak

bageroianez

bageroiazuz   bageroiazuez

8 HÁREK    baheroiazbaheroianaz*

baleroiaz

bal(aj)eroiazak

bal(aj)eroianaz

baneroiaz

ban(aj)eroiazak

ban(aj)eroianaz

baheroiaz  bageroiaz

bageroiaguz*

bageroiazakbageroiaguzak*

bageroianazbageroianaguz*

bazeroiazbazeroiazuz*

bazeroiezbazeroiazuez*

baleroiez

bal(aj)eroiezak

bal(aj)eroianez

bal(aj)eroiak

bal(aj)eroian

bageroiakbageroiagu*bageroianbageroianagu*

bal(aj)eroiek

bal(aj)eroiane

1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak, letra beltzez idatzittakuak; Ni eta Gu-ri dagokixozenak askoz gitxiago eta letra etzanez idatzittakuak gitxiago oindiok.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3 - Hittanua, adizki normalak baiño gitxiago darabigu, eta erabiltzekotan (aj) ezaugarri barik seguruago aditz-joko honetan.

3.3.3.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Ondorixua

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m   heroiaket 

3 HI - n   heroiaket    heroiake heroiakegu heroiakie  

heroiake heroiakegu heroiakie  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

i k h i k l i kgeroiake

i k * i k i ki l i ki

neroiakek neroiaken neroiake  n(aj)eroiakek 

n(aj)eroiaken 

neroiakezu neroiakezue neroiakie n(aj)eroiakiek 

n(aj)eroiakene 

h i k

Page 171: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 171/226

1  7  9 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    zeroieraz zeroiakiez zeroiakieguz zeroiakiez  

6 ZU    zeroiaraz    zeroiakiez zeroiakez zeroiakeguz 

neroiake

n(aj)eroiakek

n(aj)eroiaken

geroiakiaz geroiakenaz geroiakez 

geroiakiaz 

geroiakenaz 

geroiakiez 

geroiakiezak 

geroiakenez 

geroiakezuz    geroiakezuez 

8 HÁREK    heroiakezheroiakenaz*

leroiakez

l(aj)eroiakiaz

l(aj)eroiakenaz

neroiakez

n(aj)eroiakiaz

n(aj)eroiakenaz

heroiakez  geroiakez

geroiakeguz*

geroiakiazgeroiakiaguz*

geroiakenazgeroiakenaguz*

zeroiakezzeroiakezuz*

zeroiakiezzeroiakezuez*

leroiakiez

l(aj)eroiakiezak

l(aj)eroiakenez

heroiake leroiake

l(aj)eroiakek

l(aj)eroiaken

geroiakegu*geroiakekgeroiakiagu*geroiakengeroiakenagu*

zeroiakezeroiakezu*   zeroiakiezeroiakezue*

leroiakie

l(aj)eroiakiek

l(aj)eroiakene

heroiakeheroiaken*

1 - Baldintza baiño gitxiago darabigu aditz-modu hau. NOR = Ha eta Hárek lirateke erabillixenak, letra beltzez idatzittakuak eta eurak be gitxi; letra etzanezidatzittakuak gitxiago oindiok, nahiko teorikuak dira.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3 - Hittanua, adizki normalak baiño gitxiago darabigu, eta erabiltzekotan (aj) ezaugarri barik seguruago aditz-joko honetan edo “j”a ahoskatu barik behintzat.

3.3.4.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   haukat 

3 HI - n   haukat    hauka haukagu hauke  

hauka haukagu hauke  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

daukat

jaukat

daukak dauka

jaukak

daukagu

jaukagu

daukazu daukazue dauke

jaukek

naukak naukan nauka

na(ja)ukak

na(ja)ukan

naukazu naukazue nauke

na(ja)ukek

na(ja)ukane

daukan

Page 172: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 172/226

1  8  0  5 GU 

7 ZUEK    zaukeraz zaukez zaukeguz zaukez  

6 ZU   zaukaraz    zaukez zaukaz zaukaguz  

jaukat

jaukanat

gaukazak gaukanaz gaukaz

gaukazak

gaukanaz

gaukez

gaukezak

gaukanez

gaukazuz   gaukazuez

8 HÁREK    daukanaz daukaz

jaukaz

jaukanaz

daukaraz

jaukaraz

jaukanaraz

daukazak daukaguz

jaukaguz

jaukanaguz

daukazuz daukazuez daukez

jaukez

jaukanez

jaukak

jaukan

jaukagu

jaukanagu

jaukek

jaukane

1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak,letra baltzez idatzitta darenak. Ni-ri eta gu-ri dagokixozenak be erabiltzen dira, gitxiago bada be; eta letra etzanez

idatzittakuak gitxiago oindiok, nahiko teorikuak dira.

2 - EUKI-ren U-a galdu egitten dogu normalian berba egitterakuan, batez be NOR ha eta hárek  danian. Idatzi be egiñ leike “U”  barik, jakiña: dakat, dakak, dakagu,

dakazu, dakazue, dake... Guk U eta guzti jarri badittugu, euskera batutik hurrago dagualako eta gitxiago bada be erabiltzen dogulako da.

3.3.4.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   heunkaran 

3 HI - n   heunkaran    heunkan heunkagun heunken  

heunkan heunkagun heunken  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

neukan heukan (z)eukangeunkan

geunkagun*k

zeunkanzeunkazun* zeunkenzeunkazuen*

(z)euken

neunkan neunkanan neunkan

n(aj)eunkan

n(aj)eunkanan

neunkazun neunkazuen neunken

n(aj)eunken

n(aj)eunkanen

heukanheukanan*

Page 173: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 173/226

1  8 1 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    zeunkarezen zeunkezen zeunkeguzen zeunkezen  

6 ZU    zeunkarazen    zeunkezen zeunkazen zeunkaguzen 

n(aj)eukan

n(aj)eukanan

geunkazen geunkanazen geunkazen

geunkazen

geunkanazen

geunkezen

geunkezen

geunkanezen

geunkazuzen   geunkazuezen

8 HÁREK    heukazenheukanazen*

(z)eukazen

jeukazen

jeukanazen

neukazen

n(aj)eukazen

n(aj)eukanazen

heukazen  geunkazen

geunkaguzen*

geunkazengeunkaguzen*

geunkanazen

geunkanaguzen*

zeunkazenzeunkazuzen*

zeunkezenzeunkazuezen*

(z)eukezen

jeukezen

jeukanezen

jeukan

jeukanan

geunkagungeunkangeunkagun*geunkanangeunkanagun*

zeunkazun   zeunkenzeunkazuenjeuken

jeukanen

heukanan

1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak; baiña Ni-ri eta GU-ri dagokixozenak, gitxiago bada be, erabiltzen dira. Letra etzanezidatzittakuak (hi, zu, zuek) nekezago entzungo dira gaur egunian Eibarren.

2 - U-a jan egitten dogu normalian berba egitterakuan, batez be NOR = ha eta hárek danian: neukazen > nekazen; geunkazen > genkazen. Dana dala, U barik idaztea beontzat emotekua da, jakiña.

3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3.3.4.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Baldintzaa b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   baheunkat 

3 HI - n   baheunkat    baheunka baheunkagu baheunke  

baheunka baheunkagu baheunke  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

baneuka

ban(aj)eukak

ban(aj)eukan

baheuka baleuka

bal(aj)eukak

bal(aj)eukan

bageunkabageunkagu*

bageunkakbageunkagu*

bageunkan

bazeunkabazeunkazu*

  bazeunkiebazeunkazue*

baleuke

bal(aj)eukek

b l( j) k

baneunkak baneunkan baneunka

ban(aj)eunkak

ban(aj)eunkan

baneunkazu baneunkazue baneunke

ban(aj)eunkek

ban(aj)eunkane

baheukabaheukan*

Page 174: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 174/226

1  8 2 

5 GU 

7 ZUEK    bazeunkeraz bazeunkez bazeunkeguz bazeunkez  

6 ZU    bazeunkaraz    bazeunkez bazeunkaz bazeunkaguz 

ban(aj)eukan

bageunkaz bageunkanaz bageunkaz

bageunkazak

bageunkanaz

bageunkez

bageunkezak

bageunkanez

bageunkazuz   bageunkazuez

8 HÁREK    baheukazbaheukanaz*

baleukaz

bal(aj)eukazak

bal(aj)eukanaz

baneukaz

ban(aj)eukazak

ban(aj)eukanaz

baheukaz  bageunkaz

bageunkaguz*

bageunkazakbageunkaguzak*

bageunkanazbageunkanaguz*

bazeunkazbazeunkazuz*

bazeunkezbazeunkazuez*

baleukez

bal(aj)eukezak

bal(aj)eukanez

bal(aj)eukan bageunkanbageunkanagu*

bal(aj)eukane

1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak. Ni-ri eta GU-ri dagokixozenak be, gitxiago baiña erabiltzen dira. Letra etzanezidatzittakuak (Ni, Hi, Zu), nekezago entzungo dira Eibarren gaur egunian.

2 - U-a jan egitten dogu normalian berba egitterakuan, batez be NOR = ha eta hárek danian: baneukaz > banekaz; bageunkaz > bagenkaz. Dana dala, U-barik idaztia be ontzat emotekua da, jakiña.

3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3.3.4.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Ondorixua

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

4 HA

2 HI - m   heunkaket 

3 HI - n   heunkaket    heunkake heunkakegu heunkakie  

heunkake heunkakegu heunkake  

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

neukake heukake eukakegeunkakegeunkakegu* zeunkakee nkake * zeunkakie

k k *leukakie

neunkakek neunkaken neunkake n(aj)eunkakek 

n(aj)eunkaken 

neunkakezu neunkakezue neunkakie n(aj)eunkakiek 

n(aj)eunkakene 

heukakehe kaken*

Page 175: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 175/226

1  8  3 

4 HA

5 GU 

7 ZUEK    zeunkakieraz zeunkakiez zeunkakieguz zeunkakiez  

6 ZU    zeunkakeraz    zeunkakiez zeunkakez zeunkakeguz 

neukake

n(aj)eukakek

n(aj)eukaken

geunkakiaz geunkakenaz geunkakez 

geunkakiaz 

geunkakenaz 

geunkakiez 

geunkakiezak 

geunkakenez 

geunkakezuz    geunkakezuez 

8 HÁREK    heukakezheukakenaz*

leukakez

l(aj)eukakiaz

l(aj)eukakenaz

neukakez

n(aj)eukakiaz

n(aj)eukakenaz

heukakez  geunkakez

geunkakeguz*

geunkakiazgeunkakiaguz*

geunkakenazgeunkakenaguz*

zeunkakezzeunkakezuz*

zeunkakiezzeunkakezuez*

eukakiez

l(aj)eukakiezak

l(aj)eukakenez

heukake eukake

l(aj)eukakek

l(aj)eukaken

geunkakegugeunkakekgeunkakiagu*geunkakengeunkakenagu*

zeunkakezeunkakezu*   zeunkakiezeunkakezue*

leukakie

l(aj)eukakiek

l(aj)eukakene

heukakeheukaken*

1 - Baldintza baiño gitxiago darabigu aditz-modu hau. NOR = Ha eta Hárek lirateke erabillixenak, letra beltzez idatzittakuak eta eurak be gitxi; letra etzanezidatzittakuak gitxiago oindiok, nahiko teorikuak dira.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3 - Hittanua, adizki normalak baiño gitxiago darabigu, eta erabiltzekotan (aj) ezaugarri barik seguruago aditz-joko honetan edo “j”a ahoskatu barik behintzat.

3.3.Y.1 - Indikatibua Oraiña

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak  

ZER 

pluralgilliaSustraixaZER + denb. NORK  ZER 

pluralgilliaSustraixaZER + denb. Sexu markia

+ NORK

3.3.Y - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 5 *IÑO (ESAN), 6 JAKIÑ

Page 176: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 176/226

1  8 4 

 j/ja

 j/ja

at/natada/nada

-

k/n

agu/nagu

-

-

ek/ne   z

iñoki

 pluralgillia

d/da

d/da

iñoki

z

 pluralgillia+ NORK t/da

k/n

-

gu

zu

zue

e

1 - NOR ha eta harek : *IÑO(ESAN) = d eta j; JAKIÑ = da eta ja

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak  

LoturazkuaSustraixaNORK + denbora

n/ne

h/he

(z)/(z)e a

ZER  pluralgillia Loturazkua Denb.

atzizkia

n

n

n

NORK  plural.

3.3.Y.2 - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 5 *IÑO (ESAN), 6 JAKIÑ - Indikatibua Lehena

Sexu markia + ZER + Denb.ZER = ha ZER = hárek  

an/nan

-

an/nan

azen/nazen

-

azen/nazen

Sustraixa

n(aj)/n(aj)e

-

j/je

NORK + denbora

Page 177: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 177/226

1  8  5 

(z)/(z)e

g/gen

z/zen

z/zen

(z)/(z)e

iñoki

a

-

-

z

-

e

n

n

n

n

n

e

e

1 - NORK zutabeko ezkerraldia *IÑO(ESAN)-i dagokixo eta eskumaldia JAKIÑ-i

2 - Hittanuan eta GU-ri dagokixonez, parentesi arteko (aj) barik darabiguz adizkixak; orduan, kasu horretan, hori ezaugarrixori barik jarrikodittugu adizkixak paradigmetan.

3 - ZER = hárek danian loturazko “a” hori sartu beharrik ez litzake egon bihar, baiña Eibarko euskeran bai, sartu egitten dogu (EGIÑ laguntzaillia,EGON eta ERABILLI aditzetan be egitten dogun moduan): neki xa zen, heki xa zen.... Ikus: Sarrerako (1.1.17)n honen gaiñian esandakua.

4 - *IÑO(ESAN) aditzian ez darabigu Eibarren ZER pluraleko adizkirik.

an/nan

an/nan

-

-

en/nen

azen/nazen

azen/nazen

-

-

ezen/nezen

iñoki

j/je

g(aj)/g(aj)e

-

-

j/je

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak  

NORK  plur.

NORK + denbora

Baldintzamarkia

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ne

he

le

gen

zen

zen

le

e

e

ZER  plur.

-

z

Sustraixa

ki

3.3.Y.3 - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 6 JAKIÑ - Baldintza

Baldintzamarkia SustraixaNORK 

+ denbora

ba

-

ba

ba

-

-

ba

Sexu markia + ZERZER = ha ZER = hárek  

k/n

-

k/n

k/n

-

-

ek/ne

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-

ez/nez

ki

n(aj)e

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-

l(aj)e

Page 178: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 178/226

1  8  6 

1 - *IÑO (ESAN) aditzakin ez dogu BALDINTZA-ONDORIXOrik erabiltzen.

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak  

NORK  plur.SustraixaNORK 

+ denbora

ne

he

le

gen

zen

zenle

ki

ee

ZER  plur.

z

Ondorixomarkia

ke

ke

ke

ke

ke

keke

3.3.Y.4 - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 6 JAKIÑ - Ondorixua

NORK + denbora

OndorixomarkiaSustraixa

n(aj)e

-

l(aj)e

g(aj)en

-

-l(aj)e

Sexu markia + ZERZER = ha ZER = hárek  

k/n

-

k/n

k/n

-

-ek/ne

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-ez/nez

ke

-

ke

ke

-

-ke

ki

3.3.5.1 - Aditz trinkua, ZER-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m

3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

Page 179: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 179/226

1  8  7  4 HA

5 GU

6 ZU

7 ZUEK 

3 HI - n

diñot

 jiñuat

 jiñonat

8 HÁREK    diñonaz   diñoz

 jiñuaz

 jiñonaz

diñoraz

 jiñuaraz

 jiñonaraz

diñuaz   diñoguz

 jiñuaguz

 jiñonaguz

diñozuz diñozuez   diñuez

 jiñuez

 jiñonez

diñok diño

 jiñok

 jiñon

iñogu

 jiñuagu

 jiñonagu

diñozu diñozue   diñue

 jiñuek

 jiñone

diñon

3.3.5.2 - Aditz trinkua, ZER-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI

2 HI - m

3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

niñuan

n(aj)iñuan

hiñuan   (z)iñuan

jiñuan

giñuangiñogun*

giñuaniñ *

ziñuanziñozun*

ziñuenziñozuen*

(z)iñuen

jiñuen

hiñuanhiñonan*

Page 180: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 180/226

1  8  8 

5 GU

6 ZU

7 ZUEK 

n(aj)iñonan

8 HÁREK 

jiñonan

giñuagun*

giñonangiñonagun*

jiñonen

1 - NORK harek eta hárek -i dagokixozen adizkixak dira erabillixenak, letra baltzez jarritta darenak.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).3 - Hittanuan, NORK = GUK danian, (aj) ezaugarririk ez darabigu.

4 - ZER pluraleko adizkirik ez da Eibarren erabiltzen.

3.3.6.1 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIñ Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NI

2 HI - m

3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

Page 181: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 181/226

1  8  9  4 HA

5 GU

6 ZU

7 ZUEK 

3 HI n

dakitt

 jakixat

 jakiñat

8 HÁREK    dakiñaz   dakiz

 jakixaz

 jakiñaz

dakiraz

 jakixaraz

 jakiñaraz

dakixaz   dakiguz

 jakixaguz

 jakiñaguz

dakizuz dakizuez   dakixez

 jakixez

 jakiñez

dakik daki

 jakik

 jakiñ

dakigu

 jakixagu

 jakiñagu

dakizu dakizue   dakixe

 jakixek

 jakiñe

dakiñ

3.3.6.2 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIÑ Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI

2 HI - m

3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nekixan

n(aj)ekixan

n(aj)ekiñan

hekixan (z)ekixan

 jekixan

 jekiñan

genkixangenkigun*

genkixangenkixagun*

genkiñankiñ *

zenkixanze(n)kizun*

zenkixenze(n)kizuen*

(z)ekixen

 jekixen

 jekiñen

hekixanhekiñan*

Page 182: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 182/226

1  9  0  5 GU

6 ZU

7 ZUEK 

8 HÁREK    hekixazenhekiñazen*hekixanazen*

(z)ekixazen

 jekixazen

 jekiñazen

nekixazen

n(aj)ekixazen

n(aj)ekiñazen

hekixazen zenkixazenze(n)kizuzen*

zenkixezenze(k)izuezen*

(z)ekixezen

 jekixezen

 jekiñezen

genkiñagun*

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

2 - 8. lerruan “azen” adizki amaieren gaiñian, ikus: (3.3.2.2)ko 4. oharra, bai eta Sarrerako (1.1.17)n honetaz esandakua.

3 - Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez da “GUK” kasuan erabiltzen. “NIK” kasuan darabigunian be, “J” a ahoskatu barik sarri.

genkixazengenkiguzen*

genkixazengenkixaguzen*

genkiñazengenkiñaguzen*

3.3.6.3 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIÑ Baldintza

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI

2 HI - m

3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

baneki

ban(aj)ekik

baheki baleki

bal(aj)ekik

bagenki

bagenkigu*

bagenkik

bazenki

bazenkizu*

bazenkixe

bazenkizue*

balekixe

bal(aj)ekixek

baheki

bahekiñ*

Page 183: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 183/226

1  9 1 

5 GU

6 ZU7 ZUEK 

ban(aj)ekik

ban(aj)ekiñ

8 HÁREK    bahekizbahekiñaz*

balekiz

bal(aj)ekixaz

bal(aj)ekiñaz

banekiz

ban(aj)ekixaz

ban(aj)ekiñaz

bahekiz bazenkizbazenkizuz*

bazenkixezbazenkizuez*

balekixez

bal(aj)ekixezak

bal(aj)ekiñez

bal(aj)ekik

bal(aj)ekiñ

bagenkikbagenkixagu*

bagenkiñbagenkiñagu*

bal(aj)ekixek

bal(aj)ekiñe

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

2 - Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez da “GUK” kasuan erabiltzen. “NIK” kasuan darabigunian be, “J” a ahoskatu barik sarri.

bagenkizbagenkiguz*

bagenkixazbagenkixaguz*

bagenkiñazbagenkiñaguz*

3.3.6.4 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIÑ Ondorixua

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI2 HI - m

3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nekike

n(aj)ekikek

hekike lekike

l(aj)ekikek

genkikegenkikegu*

genkikekgenkikiagu*

zenkikezenkikezu*

zenkikiezenkikezue*

lekikie

l(aj)ekikiek

hekikehekiken*

Page 184: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 184/226

1  9 2 

5 GU

6 ZU

7 ZUEK 

n(aj)ekiken

8 HÁREK    hekikezhekikenaz*

lekikez

l(aj)ekikiaz

l(aj)ekikenaz

nekikez

n(aj)ekikiaz

n(aj)ekikenaz

hekikez zenkikezzenkikezuz*

zenkikiezzenkikezuez*

lekikiez

l(aj)ekikiezak

l(aj)ekikenez

l(aj)ekiken genkikengenkikenagu*

l(aj)ekikene

1 - Oso arrarua da Ondorixua erabiltzia aditz trinkuonekin. Laguntzaillia erabiltzera joten da beti.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.

“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).

3 - Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez da “GUK” kasuan erabiltzen. Edozein modutan, aditz-modu honetan adizki normalak be erabiltzen ezbadira, hittanua gitxiago oindiok.

genkikezgenkikeguz*

genkikiazgenkikiaguz*

genkikenazgenkikenaguz*

3.3.Z - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: Z = 7 IRUDI, 8 JARDUN

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

NORK SustraixaZER 

d=ha

ZER 

J=hairudi

ihardu

Sustraixa

irudiihardu

t

k/n

-

gu

zu

Sexu-markia+ NORK 

at/nat

-

k/n

agu/nagu

-

3.3.Z.1 - Indikatibua Oraiña

Page 185: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 185/226

1  9  3 

zue

e

-

ek/ne

Hittanorako adizki alokutibuak 

Sexu-markia+ ZER = ha + den.

SustraixaNORK 

n(aj)

-

j

g(aj)-

-

j

irudiihardu

an/nan

-

an/nan

an/nan-

-

en/nen

Adizki normalak 

NORK 

n

h

(z)

gz

z

(z)

Sustraixa

irudiihardu

NORK  pluralg.

e

e

Denboraatzizkixa

an

an

an

anan

n

n

3.3.Z.2 - Indikatibua Lehena

1 - Bizkaieraz eta JARDUN aditzari dagokixonez, GUK, ZUK eta ZUEK-en Lehenaldiko ezaugarrixak gin- eta zin- dira, baiña guk Eibarren g- eta z- darabiguz

2 - Hittanuan eta “GUK”i dagokixon kasuan, ez darabigu (aj) ezaugarririk eta, orduan, “GUK”i dagokixozen adizkixak (aj) hori barik jarriko dittugu paradigmetan.

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak  

Baldintzamarkia

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

NORK 

n

h

l

g

z

z

l

Sustraixa

irudiihardu

NORK  pluralg.

e

e

Baldintzamarkia

ba

-

ba

ba

-

-

ba

NORK 

n

-

l

g

-

-

l

Sustraixa

irudiihardu

Sexu-markia+ ZER = ha

k/n

-

k/n

k/n

-

-

ek/ne

3.3.Z.3 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: Z = 7 IRUDI, 8 JARDUN - Baldintza

Page 186: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 186/226

1  9 4 

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak  

NORK 

n

h

l

g

z

z

l

Sustraixa

irudiihardu

Ondorixomarkia

ke

ke

ke

ke

ke

ke

ke

NORK  pluralg.

e

e

NORK 

n

-

l

g

-

-

l

Sustraixa

irudiihardu

Ondorixomarkia

ke

-

ke

ke

-

-

ke

Sexu-markia+ ZER = ha

k/n

-

k/n

k/n

-

-

ek/ne

3.3.Z.4 - Indikatibua Lehena

3.3.7.1 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI2 HI - m

3 HI - n

5 GU6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

diruditt jirudixat jirudiñat

dirudik dirudi jirudik jirudiñ

dirudigu jirudixagu jirudiñagu

dirudizu dirudizue dirudixe jirudixek jirudiñe

dirudiñ

3 3 7 2 Adit t i k NOR/ZER NORK IRUDI I dik tib L h

Page 187: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 187/226

1  9  5 

3.3.7.2 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI2 HI - m3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

nirudixan

n(aj)jirudixan

n(aj)irudiñan

hirudixan   (z)irudixan

jirudixan

jirudiñan

girudixangirudigun*

girudixangirudixagun*

girudiñangirudiñagun*

zirudixanzirudizun*

zirudixenzirudizuen*

(z)irudixen

jirudixen

jirudiñen

hirudixanhirudixanan*

5 GU6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra. “c” zutabian (*)z markautako adizkixan gaiñian, ikus: (1.1.1).

2 - Lehenaldixan “d” eta “h” zutabietako adizkixak dira normalenak, baltzez darenak. Hittanoko (aj) ezaugarrixa ez darabigu “GUK” kasuan.

3.3.7.3 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Indikatibua Baldintza

a b c d e f g h

4 HA

1 NI2 HI - m3 HI - n

banirudi

ban(aj)irudik

ban(aj)irudiñ

HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

bahirudi   balirudi

bal(aj)irudik

bal(aj)irudiñ

bagirudibagirudigu*

bagirudikbagirudixagu*

bagirudiñbagirudiñagu*

bazirudibazirudizu*

bazirudixebazirudizue*

balirudixe

bal(aj)irudixe

bal(aj)irudiñe

bahirudi

5 GU6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

3 3 7 4 - Aditz trinkua NOR/ZER-NORK: IRUDI Ondorixua

Page 188: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 188/226

1  9  6 

3.3.7.4 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Ondorixua

a b c d e f g h

4 HA

1 NI2 HI - m3 HI - n

nirudike

n(aj)irudikek

n(aj)irudiken

HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

hirudike   lirudike

l(aj)irudikek

l(aj)irudiken

girudikegirudikegu*

girudikekgirudikiagu*

girudikengirudikenagu*

zirudikezirudikezu*

zirudikiezirudikezue*

lirudikie

l(aj)irudikiek

l(aj)irudikene

hirudike

5 GU6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

1 - Hau aditz trinkuau oso gitxi darabigu Baldintza-Ondorixuetan, erabilpen berezi-berezietan edo akaso.”d” eta “h” zutabietako adizkixak dira normalenak, baltzez darenak.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra. Hittanuan, (aj) bako adizkixak normalaguak dira, eta “GUK”en kasuan ipiñi be ez dittugu egiñ.

3.3.8.1 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: JARDUN Indikatibua Oraiña

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI2 HI - m3 HI - n

5 GU6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

dihardut jiharduat jihardunat

diharduk dihardu jiharduk jihardun

dihardugu jiharduagu jihardunagu

diharduzu diharduzue dihardue jiharduek jihardune

dihardun

3.3.8.2 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: JARDUN Indikatibua Lehena

a b c d e f g h

Page 189: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 189/226

1  9  7 

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

4 HA

1 NI2 HI - m

3 HI - n

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

niharduan

n(aj)iharduan

n(aj)ihardunan

hiharduan   ziharduan

jiharduan

jihardunan

giharduangihardugun*

giharduangiharduagun*

gihardunangihardunagun

ziharduanziharduzun*

ziharduenziharduzuen*

ziharduen

jiharduen

jihardunen

hiharduanhihardunan*

5 GU

6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

1 - Lehenaldixan “a”, “d” eta “h” zutabietako adizkixak dira erabillixenak. Bizkaieraz GUK, ZUK eta ZUEK en Lehenaldiko ezaugarrixak, GIN- eta ZIN - dira, eta horrenarabera guk ez darabiguzen  ginarduan, zinarduan, zinarduen... adizkixok izango gendukez.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra“c” zutabian (*)z markautako adizkixaz, ikus: (1.1.1). Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu “GUK” kasuan erabiltzen.

a b c d e f g h

4 HA

1 NI2 HI - m3 HI - n

banihardu

baniharduk

banihardun

HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

balihardu

baliharduk

balihardun

bagihardubagihardugu*

bagihardukbagiharduagu*

bagihardunbagihardunagu*

bazihardubaziharduzu*

baziharduebaziharduzue*

balihardue

baliharduek

balihardune

bahihardubahihardun*

5 GU6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

3.3.8.4 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JARDUN Ondorixua

bahihardu

Page 190: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 190/226

1  9  8 

,

a b c d e f g h

4 HA

1 NI2 HI - m

3 HI - nniharduke

nihardukek

niharduken

HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

hiharduke   liharduke

lihardukek

liharduken

gihardukegihardukegu*

gihardukekgihardukiagu*

gihardukengihardukenagu*

zihardukezihardukezu*

zihardukiezihardukezue*

lihardukie

lihardukiek

lihardukene

hihardukehiharduken*

5 GU

6 ZU7 ZUEK 

8 HÁREK 

1 - Aditz trinkuonekin Baldintza badarabigu zeozer, baiña Ondorixorik nekez, kasu bereziren baten ez bada. “d” eta “h” zutabietakuak lirake erabillixenak, letra baltzezdarenak. Bizkaieraz GUK, ZUK eta ZUEK en ezaugarrixak  , hemen , GIN- eta ZIN - dira, gure G- eta Z-ren ordez.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra“c” zutabian (*)z markautako adizkixaz, ikus: (1.1.1). Kasu honetan , erabiltzen ez danez, (aj) hittanuaren ezaugarrixa kendu egin dogu.

 3  .4 

 .

ADIT

N O R-

N O 

 S arr

 er

 ak 

 o

 ( 1 

 .1 

 .1 

 9  )  an

 e s an

 d 

 o g u ,

 

 d i h 

 ar

 d  u g ul 

 a ,

z e

 gi 

 txi 

 d  ar

 a b i 

 g un

N OR-N

 OR

 d  al 

 a

 e t a ,

n ah i z

 e t a t a ul 

 a

 an

 al i 

 ti k 

 u en

 e sk 

 e

 o s a t u

l  ei k 

 ez

 en

 ,i r

 u d i 

 t t u

 j  ak 

 u

 e g o

k i x

 a g u

 a g er

 tzi 

 a .

H al 

 a ,

 t a ul 

 a

 an

 al i 

 ti k 

 u e t an

 On

 d  ori x

 u ar

 en

 e sk  emi 

 a

  b  e

 j  arri 

 d i -

 t t u g un

 ez

 b  e s ti 

 a

 j  arri 

 .

Al 

 d  e

 b  a t e ti k 

 ,

 ez

 d  ak i 

 g u

 j  ak i 

 j  ok 

 u an

h i 

 t t an

 or

i k 

 s ek 

 ul 

 a

 er

 a b i l l i 

i z

 an

 d  ani 

 o s o

l  o gi k 

 u ak 

z an

 arr

 en

 ,

 err

 ef 

 er

 en

 t

zi  a

i  d 

 er

 a b i l 

 tz

 ek 

 o

i  æ

 un g o

 pr

 emi 

 æ ari k 

 ez

 d  a

 uk  a g un

H al 

 an

 b  a ,

 a g e

r tz

 en

 d i 

 t t u g un

 p ar

 a d i  gm

 ak 

L eh 

 en

 a

 b  a t e ti k 

 e t a

B al 

 d i n

 tz

 a

 b  e s t e ti k 

 ,

 g

 b  ari k 

 .

Ik 

 u s :

 S a

rr er

 ak 

 o

 ( 1 

 .1 

 .2 4 

 )  anh i 

 t

 t an

 u a

Page 191: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 191/226

1  9  9 

TZ

TR

INK UA ,

ORI-N O RK

a d i 

 tz

 tri nk 

 u e

 t ar

 ak 

 o

N ORI

 ez

 a u

 g arri x

 az

RI-N

 ORK

 a d i 

 tz-

 j  ok 

 u a

 a d i 

 tz

 tri nk 

 u ek i n

 .

H ori 

em

 en

 ar

 a b  er

 a

 a d i  tz-m

 o d  u

 g uz

 ti 

 en

 p a

r a d i 

 gm

 ak 

u a

 d  al 

 a

 d  ar

 a b i 

 g uz en

 a d i 

 tz-m

 o d  u en

 ak 

 b  ak 

 arri k 

 a d i 

 tz-m

 o d  u

 g

 uz ti 

 e t an

h i 

 t t an

 u a

 ,

 b  ai 

 t t a

 arr

 en

 ,

 ez

 d i 

 t t

 u g u

 p ar

 a d i 

 gm

 e t an

 ,

 ez

 b  a t a e t a

in

 a d i 

 tz

 tri nk 

 u e t ak 

 o

N OR-N

 ORI-N

 OR

K a d i 

 tz-

ik 

 b  e ;

 e t a

 b  e s t e ti k 

 ,

 On

 d  ori x

 u an

 p a

r a d i 

 gm

 ak 

d a tzi ri k 

 ez

 d  a uk 

 a g un

 ez

 e t a

h  ori 

 a d i 

 tz-m

 o d  u ori 

n ez

 ,

h  o b  e

 d  al 

 a

 b  a p ez

 j  ar

 tzi 

 a

 b  e gi 

 t t a

n d  u

 j  ak 

 u .

k

h  on

 e-

 tx

 ek 

 d i r a

 :

In

 d i k 

 a ti 

 b  ok 

 o

 O

r ai 

 æ a

 e t a

g uz

 ti 

 ak 

 a d i zk i 

n orm

 al 

 ek i n

 b  ak 

 arri k 

 ,

i  t t an

 ori k 

z

 e s an

 d  ak 

 u a .

3.4.X - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIaurr.

 NORI Sexu markia+ NORK 

Sustraixa NOR+ denb.

 ja

 ja

karrabi(l)roia

-

k(i)

-

k(i)

t/da

-

o

ku

-

-

oe

at/nat

ada/nada-

k/n

agu/nagu

-

-

ek/ne

 NOR  pluralg.

z

 NORIaurr.

 NORI NORK Sustraixa NOR+ denb.

da

da

karrabi(l)roia

-

-

k(i)

-

-

-

k(i)

t/da

a/na

o

ku

tzu

tzue

oe

t/da

k/n

-

gu

zu

zue

e

 NOR  pluralg.

z

3.4.X.1 - Indikatibua Oraiña

Page 192: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 192/226

2  0  0 

3.4.X.2 - Indikatibua Lehena

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORI

aurr.  NORI

NORK 

 pluralg.Sustraixa

NORK

+ denb.

ne

he

(z)e

ge(n)

ze(n)

ze(n)

(z)e

karrabi(l)

roia

-

-

k(i)

-

-

-

k(i)

t/d

a/na

o

ku

tzu

tzue

oe

e

e

Denb.

n

n

n

n

n

n

n

 NOR 

 pl.

ze

ze

ze

ze

ze

ze

ze

 NORI

aurr.  NORI

NORK 

 pluralg.Sustraixa

NORK

+ denb.

ne

-

je

ge(n)

-

-

je

karrabi(l)

roia

-

k(i)

-

k(i)

t/da-

o

ku

-

-

oe

Sexu

markia

a/na

-

a/na

a/na

-

-

a/na   e

Denb.

n

-

n

n

-

-

n

 NOR 

 pl.

ze

-

ze

ze

-

-

ze

1 - NORI-aurreko “KI”rekin: HARI/HÁRERI = kixo/kixue ; eta “KI” barik: HARI/HÁRERI = ko,kue. Ikus:(1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)k o oharra.

2  0 

3.4.X.3 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN - Baldintza

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORIaurr.

 NORI NORK  pluralg.

NORK + denb.

Bald.markia

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ba

ne

he

le

ge(n)

ze(n)

ze(n)

le

-

-

k(i)

-

-

-

k(i)

Sustraixa

karrabi(l)roia

t/da

a/na

o

ku

tzu

tzue

oe

e

e

 NOR  pl.

z

z

z

z

z

z

z

 NORIaurr.

 NORI Sexu markia + NORK  NOR=ha Nor=hárek 

NORK + denb.

Bald.markia

ba

-

ba

ba

-

-

ba

ne

-

le

ge(n)

-

-

le

-

k(i)

-

k(i)

Sustraixa

karrabi(l)roia

t/da

-

o

ku

-

-

oe

k/n

-

k/n

k/n

-

-

ek/ne

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-

ez/nez

Page 193: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 193/226

01 

3.4.X.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN - Ondorixua

Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak 

 NORI NORK  pluralg.SustraixaNORK + denb.

ne

he

le

ge(n)

ze(n)

ze(n)

le

kar

rabi(l)roia

t/da

k/n

o

ku

zu

zue

oe

ONDORIXOmarkia

KE > KI

ki

ki

ki

ki

ki

ki

ki

e

e

 NOR  pl.

z

z

z

z

z

z

z

 NORI Sexu markia + NORK  NOR=ha Nor=hárek SustraixaNORK + denb.

ne

-

le

ge(n)

-

-

le

kar

rabi(l)roia

ONDORIXOmarkia

KE > KI

ki

-

ki

ki

-

-

ki

t/da

-

o

ku

-

-

oe

k/n

-

k/n

k/n

-

-

ek/ne

az/naz

-

az/naz

az/naz

-

-

ez/nez

- Ikus: (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.

 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   dakardandakardak dakart dakardazu dakardazue dakarte

2 HIRI - m   dakarradakarrat dakarragu dakarrie

3 HIRI - n   dakarnadakarrenat dakarnagu dakarne

4 HARI   dakarkixondakarkon

dakarkixokdakarkok

dakarkixodakarko

dakarkixotdakarkot

dakarkixogudakarkogu

dakarkixozudakarkozu

dakarkixozuedakarkozue

dakarkixuedakarkue

3.4.1.1.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Oraiña  NOR = ha

Page 194: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 194/226

2 0 2 

4 HARI dakarkondakarkok dakarkodakarkot dakarkogu dakarkozu dakarkozue dakarkue

5 GURI   dakarkundakarkuk dakarku dakarkuzu dakarkuzue dakarkue

6 ZURI   dakartzudakartzut dakartzugu dakartzue

7 ZUERI   dakartzuedakartzuet dakartzuegu dakartzue

8 HÁRERI   dakarkixonedakarkone

dakarkixuekdakarkuek

dakarkixuedakarkue

dakarkixuetdakarkuet

dakarkixuegudakarkuegu

dakarkixuezudakarkuezu

dakarkixuezuedakarkuezue

dakarkixuedakarkue

1 - Oso-oso gitxi darabigu hau aditz-jokuau aditz trinkuekin. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra. ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak dira erabillixenak,

letra baltzez darenak.

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   dakardanazdakardazak dakardaz dakardazuz dakardazuez dakartez

2 HIRI - m   dakarrazdakarraraz dakarraguz dakarriez

3 HIRI - n   dakarnazdakarrenaraz   dakarnaguz dakarnez

3.4.1.1.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Oraiña  NOR = hárek 

Page 195: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 195/226

2 0  3 

4 HARI   dakarkixonazdakarkonaz

dakarkixuazdakarkuaz

dakarkixozdakarkoz

dakarkixorazdakarkoraz

dakarkixoguzdakarkoguz

dakarkixozuzdakarkozuz

dakarkixozuezdakarkozuez

dakarkixuezdakarkuez

5 GURI   dakarkunazdakarkuaz dakarkuz dakarkuzuz dakarkuzuez dakarkuez

6 ZURI   dakartzuzdakartzuraz dakartzuguz dakartzuez

7 ZUERI   dakartzuezdakartzueraz dakartzueguz dakartzuez

8 HÁRERI   dakarkixonezdakarkonez

dakarkixuezakdakarkuezak

dakarkixuezdakarkuez

dakarkixuerazdakarkueraz

dakarkixueguzdakarkueguz

dakarkixuezuzdakarkueguz

dakarkixuezuezdakarkuezuez

dakarkixuezdakarkuez

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   hekardanhekardan (z)ekardan   zenkardanzenkardazun*

zenkartenzenkardazuen*   (z)ekarten

2 HIRI - m   (z)ekarrannekarran   genkarrangenkarragun*   (z)ekarren

3 HIRI - n   (z)ekarnannekarnan   genkarnan

genkarnagun*  (z)ekarnen

4 HARI   hekarkixonhekarkixon (z)ekarkixonnekarkixon genkarkixon zenkarkixon zenkarkixuen (z)ekarkixuen

3.4.1.2.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Lehena  NOR = ha

Page 196: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 196/226

2 0 4  4 HARI e a o

hekarkone a o

hekarkon( )e a o(z)ekarkon

e a onekarkon

ge a ogenkarkon

e a ozenkarkon

e a uezenkarkuen

( )e a ue(z)ekarkuen

5 GURI   hekarkunhekarkun (z)ekarkun   zenkarkunzenkarkuzun*

zenkarkuenzenkarkuzuen*   (z)ekarkuen

6 ZURI   (z)ekartzunnekartzun   genkartzungenkartzugun*   (z)ekartzuen

7 ZUERI   (z)ekartzuennekartzuen   genkartzuengenkartzuegun*   (z)ekartzuen

8 HÁRERI   hekarkixuenhekarkuen

hekarkixuenhekarkuen

(z)ekarkixuen(z)ekarkuen

nekarkixuennekarkuen

genkarkixuengenkarkuen

zenkarkixuenzenkarkuen

zenkarkixuenzenkarkuen

(z)ekarkixuen(z)ekarkuen

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak.

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   hekardazenhekardazen (z)ekardazen   zenkardazenzenkardazuzen*

zenkartezenzenkardazuezen*   (z)ekartezen

2 HIRI - m   (z)ekarrazennekarrazen genkarrazengenkarraguzen*

(z)ekarrezen

3 HIRI - n   (z)ekarnazennekarnazen genkarnazengenkarnaguzen*

(z)ekarnezen

3.4.1.2.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Lehena  NOR = hárek 

Page 197: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 197/226

2 0  5 

4 HARI   hekarkixozenhekarkozen

hekarkixozenhekarkozen

(z)ekarkixozen(z)ekarkozen

nekarkixozennekarkozen

genkarkixozengenkarkozen

zenkarkixozenzenkarkozen

zenkarkixuezenzenkarkuezen

(z)ekarkixuezen(z)ekarkuezen

5 GURI   hekarkuzenhekarkuzen (z)ekarkuzen   zenkarkuzen

zenkarkuzuzen*

zenkarkuezen

zenkarkuzuezen*

  (z)ekarkuezen

6 ZURI   (z)ekartzuzennekartzuzen genkartzuzengenkartzuguzen*

(z)ekartzuezen

7 ZUERI   (z)ekartzuezennekartzuezen genkartzuezengenkartzueguzen*

(z)ekartzuezen

8 HÁRERI   hekarkixuezenhekarkuezen

hekarkixuezenhekarkuezen

(z)ekarkixuezen(z)ekarkuezen

nekarkixuezennekarkuezen

genkarkixuezengenkarkuezen

zenkarkixuezenzenkarkuezen

zenkarkixuezenzenkarkuezen

(z)ekarkixuezen(z)ekarkuezen

2  0 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   bahekartbahekart balekart   bazenkartbazenkardazu*

bazenkartebazenkardazue*   balekarte

2 HIRI - m   balekarrabanekarra   bagenkarrabagenkarragu*   balekarre

3 HIRI - n   balekarnabanekarna   bagenkarnabagenkarnagu*   balekarne

4 HARI   bahekarkixobahekarko

bahekarkixobahekarko

balekarkixobalekarko

banekarkixobanekarko

bagenkarkixobagenkarko

bazenkarkixobazenkarko

bazenkarkixuebazenkarkue

balekarkixuebalekarkue

3.4.1.3.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Baldintza  NOR = ha

Page 198: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 198/226

0 6 

5 GURI   bahekarkubahekarku balekarku   bazenkarkubazenkarkuzu*

bazenkarkuebazenkarkuzue*   balekarkue

6 ZURI   balekartzubanekartzu   agenkartzubagenkartzugu*   balekartzue

7 ZUERI   balekartzuebanekartzue   bagenkartzuebagenkartzuegu*   balekartzue

8 HÁRERI   bahekarkixuebahekarkue

bahekarkixuebahekarkue

balekarkixuebalekarkue

banekarkixuebanekarkue

bagenkarkixuebagenkarkue

bazenkarkixuebazenkarkue

bazenkarkixuebazenkarkue

balekarkixuebalekarkue

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak.

2 - Indikatiboko Oraiña eta Lehena gitxi erabiltzen badira, Baldintza gitxiago oindiok, eta Ondorixua bapez.

2  0 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   bahekardazbahekardaz balekardaz   bazenkardazbazenkardazuz*

bazenkartezbazenkardazuez*   balekartez

2 HIRI - m   balekarrazbanekarraz   bagenkarrazbagenkarraguz*   balekarrez

3 HIRI - n   balekarnazbanekarnaz   bagenkarnazbagenkarnaguz*   balekarnez

3.4.1.3.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Baldintza  NOR = hárek 

Page 199: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 199/226

0 7 

4 HARI   bahekarkixozbahekarkoz

bahekarkixozbahekarkoz

balekarkixozbalekarkoz

banekarkixozbanekarkoz

bagenkarkixozbagenkarkoz

bazenkarkixozbazenkarkoz

bazenkarkixuezbazenkarkuez

balekarkixuezbalekarkuez

5 GURI   bahekarkuzbahekarkuz balekarkuz   bazenkarkuz

bazenkarkuzuz*

bazenkarkuez

bazenkarkuzuez*

  balekarkuez

6 ZURI   balekartzuzbanekartzuz   bagenkartzuzbagenkartzuguz*   balekartzuez

7 ZUERI   balekartzuezbanekartzuez   bagenkartzuezbagenkartzueguz*   balekartzue

8 HÁRERI   bahekarkixuezbahekarkuez

bahekarkixuezbahekarkuez

balekarkixuezbalekarkuez

banekarkixuezbanekarkuez

bagenkarkixuezbagenkarkuez

bazenkarkixuezbazenkarkuez

bazenkarkixuezbazenkarkuez

balekarkixuezbalekarkuez

2  0 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   darabirandarabirak darabitt   darabirazu darabirazue   darabitte

2 HIRI - m   darabixadarabixat darabixagu darabixe

3 HIRI - n   darabiñadarabiñat darabiñagu darabiñe

4 HARI   darabilkixondarabilkon

darabilkixokdarabilkok

darabilkixodarabilko

darabilkixotdarabilkot

darabilkixogudarabilkogu

darabilkixozudarabilkozu

darabilkixozuedarbilkozue

darabilkixuedarabilkue

3.4.2.1.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Oraiña  NOR = ha

Page 200: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 200/226

0 8 

5 GURI   darabilkundarabilkuk darabilku darabilkuzu darabilkuzue   darabilkue

6 ZURI  darabitzudarabitzut darabitzugu darabitzue

7 ZUERI   darabitzuedarabitzuet darabitzuegu darabitzue

8 HÁRERI   darabilkixonedarabilkone

darabilkixuekdarabilkuek

darabilkixuedarabilkue

darabilkixuetdarabilkuet

darabilkixuegudarabilkuegu

darabilkixuezudarabilkuezu

darabilkixuezuedarabilkuezue

darabilkixuedarabilkue

1 - Aditz laguntzaillera joten dogu NOR-NORI-NORKa erabiltzeko. Ikus: EKARRI aditzari jarrittako oharrak. Halanda be, EKARRI baiño sarritxuago darabigu hau aditzau.

Ikus: (1.1.18) “L”aren presentziaz esandakua; kasu honetan mantendu egin dogu “K” kontsonantiaren aurrian.

2 - Letra baltzez idatzitta daren adizkixak dira entzunenak.

2  0 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   darabiranazdarabirazak darabiraz darabirazuz darabirazuez   darabittez

2 HIRI - m   darabixazdarabixaraz darabixaguz darabixez

3 HIRI - n   darabiñazdarabiñaraz darabiñaguz darabiñez

3.4.2.1.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Oraiña  NOR = hárek 

Page 201: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 201/226

0 9 

4 HARI   darabilkixonazdarabilkonaz

darabilkixuazdarabilkuaz

darabilkixozdarabilkoz

darabilkixorazdarabilkoraz

darabilkixoguzdarabilkoguz

darabilkixozuzdarabilkozuz

darabilkixozuezdarabilkozuez

darabilkixuezdarabilkuez

5 GURI   darabilkunazdarabilkuaz darabilkuz darabilkuzuz darabilkuzuez   darabilkuez

6 ZURI   darabitzuzdarabitzuraz darabitzuguz darabitzuez

7 ZUERI   darabitzuezdarabitzueraz darabitzueguz darabitzuez

8 HÁRERI   darabilkixonezdarabilkonez

darabilkixuezakdarabikuezak

darabilkixuezdarabilkuez

darabilkixuerazdarabilkueraz

darabilkixueguzdarabilkueguz

darabilkixuezuzdarabilkuezuz

darabilkixuezuezdarabilkuezuez

darabilkixuezdarabilkuez

2 1  0 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   herabiranherabiran (z)erabiran   zerabiranzerabirazun*

zerabittenzerabirazuen*   (z)erabitten

2 HIRI - m   (z)erabixannerabixan   gerabixangerabixagun*   (z)erabixen

3 HIRI - n  (z)erabiñannerabiñan   gerabiñan

gerabiñagun*  (z)erabiñen

4 HARI   herabilkixonherabilkon

herabilkixonherabilkon

(z)erabilkixon(z)erabilkon

nerabilkixonnerabilkon

gerabilkixongerabilkon

zerabilkixonzerabilkon

zerabilkixuenzerabilkuen

(z)erabilkixuen(z)erabilkuen

3.4.2.2.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Lehena  NOR = ha

Page 202: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 202/226

0 herabilkonherabilkon (z)erabilkonnerabilkon gerabilkon zerabilkon zerabilkuen (z)erabilkuen

5 GURI   herabilkunherabilkun (z)erabilkun   zerabilkunzerabilkuzun*

zerabilkuenzerabilkuzuen*   (z)erabilkuen

6 ZURI   (z)erabitzunnerabitzun   gerabitzungerabitzugun*   (z)erabitzuen

7 ZUERI   (z)erabitzuennerabitzuen   gerabitzuengerabitzuegun*   (z)erabitzuen

8 HÁRERI   herabilkixuenherabilkuen

herabilkixuenherabilkuen

(z)erabilkixuen(z)erabilkuen

nerabilkixuennerabilkuen

gerabilkixuengerabilkuen

zerabilkixuenzerabilkuen

zerabilkixuenzerabilkuen

(z)erabilkixuen(z)erabilkuen

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak.

2 1 1 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   herabirazenherabirazen (z)erabirazen   zerabirazenzerabirazuzen*

zerabittezenzerabirazuezen*   (z)erabittezen

2 HIRI - m   (z)erabixazennerabixazen   gerabixazengerabixaguzen*   (z)erabixezen

3 HIRI - n   (z)erabiñazennerabiñazen   gerabiñazengerabiñaguzen*   (z)erabiñezen

3.4.2.2.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Lehena  NOR = hárek 

Page 203: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 203/226

1

4 HARI   herabilkixozenherabilkozen

herabilkixozenherabilkozen

(z)erabilkixozen(z)erabilkozen

nerabilkixozennerabilkozen

gerabilkixozengerabilkozen

zerabilkixozenzerabilkozen

zerabilkixuezenzerabilkuezen

(z)erabilkixuezen(z)erabilkuezen

5 GURI   herabilkuzenherabilkuzen (z)erabilkuzen   zerabilkuzenzerabilkuzuzen*

zerabilkuezenzerabilkuzuezen*   (z)erabilkuezen

6 ZURI   (z)erabitzuzennerabitzuzen   gerabitzuzengerabitzuguzen*   (z)erabitzuezen

7 ZUERI   (z)erabitzuezennerabitzuezen   gerabitzuezengerabitzueguzen*   (z)erabitzuezen

8 HÁRERI   herabilkixuezenherabilkuezen

herabilkixuezenherabilkuezen

(z)erabilkixuezen(z)erabilkuezen

nerabilkixuezennerabilkuezen

gerabilkixuezengerabilkuezen

zerabilkixuezenzerabilkuezen

zerabilkixuezenzerabilkuezen

(z)erabilkixuezen(z)erabilkuezen

2 1 2 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   baherabittbaherabitt balerabitt   bazerabittbazerabirazu*

bazerabittebazerabirazue*   balerabitte

2 HIRI - m   balerabixabanerabixa   bagerabixabagerabixagu*   balerabixe

3 HIRI - n   balerabiñabanerabiña   bagerabiñabagerabiñagu*   balerabiñe

3.4.2.3.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Baldintza  NOR = ha

Page 204: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 204/226

2

4 HARI   baherabilkixobaherabilko

baherabilkixobaherabilko

balerabilkixobalerabilko

banerabilkixobanerabilko

bagerabilkixobagerabilko

bazerabilkixobazerabilko

bazerabilkixuebazerabilkue

balerabilkixuebalerabilkue

5 GURI   baherabilkubaherabilku balerabilku   bazerabilkubazerabilkuzu*

bazerabilkuebazerabilkuzue*   balerabilkue

6 ZURI   balerabitzubanerabitzu   bagerabitzubagerabitzugu*   balerabitzue

7 ZUERI   balerabitzuebanerabitzue   bagerabitzuebagerabitzuegu*   balerabitzue

8 HÁRERI   baherabilkixuebaherabilkue

baherabilkixuebaherabilkue

balerabilkixuebalerabilkue

banerabilkixuebanerabilkue

bagerabilkixuebagerabilkue

bazerabilkixuebazerabilkue

bazerabilkixuebazerabilkue

balerabilkixuebalerabilkue

2 1  3 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   baherabirazbaherabiraz balerabiraz   bazerabirazbazerabirazuz*

bazerabittezbazerabirazuez*   balerabittez

2 HIRI - m   balerabixazbanerabixaz   bagerabixazbagerabixaguz*   balerabixez

3 HIRI - n   balerabiñazbanerabiñaz   bagerabiñazbagerabiñaguz*   balerabiñez

3.4.2.3.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Baldintza  NOR = hárek 

Page 205: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 205/226

4 HARI   baherabilkixozbaherabilkoz

baherabilkixozbaherabilkoz

balerabilkixozbalerabilkoz

banerabilkixozbanerabilkoz

bagerabilkixozbagerabilkoz

bazerabilkixozbazerabilkoz

bazerabilkixuezbazerabilkuez

balerabilkixuezbalerabilkuez

5 GURI   baherabilkuzbaherabilkuz balerabilkuz   bazerabilkuzbazerabilkuzuz*

bazerabilkuezbazerabilkuzuez*   balerabilkuez

6 ZURI   balerabitzuzbanerabitzuz   bagerabitzuzbagerabitzuguz*   balerabitzuez

7 ZUERI   balerabitzuezbanerabitzuez   bagerabitzuezbagerabitzueguz*   balerabitzuez

8 HÁRERI   baherabilkixuezbaherabilkuez

baherabilkixuezbaherabilkuez

balerabilkixuezbalerabilkuez

banerabilkixuezbanerabilkuez

bagerabilkixuezbagerabilkuez

bazerabilkixuezbazerabilkuez

bazerabilkixuezbazerabilkuez

balerabilkixuezbalerabilkuez

2 1 4 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   daroiarandaroiarak daroiat daroiarazu daroiarazue   daroiate

2 HIRI - m   daroiadaroiat daroiagu daroie

3 HIRI - n   daroianadaroianat daroianagu daroiane

4 HARI   daroiakixondaroiakon

daroiakixokdaroiakok

daroiakixodaroiako

daroiakixotdaroiakot

daroiakixogudaroiakogu

daroiakixozudaroiakozu

daroiakixozuedaroiakozue

daroiakixuedaroiakue

3.4.3.1.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Oraiña  NOR = ha

Page 206: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 206/226

5 GURI   daroiakundaroiakuk daroiaku daroiakuzu daroiakuzue   daroiakue

6 ZURI   daroiatzudaroiatzut daroiatzugu   daroiakizuedaroiatzue

7 ZUERI   daroiatzuedaroiatzuet daroiatzuegu daroiatzue

8 HÁRERI   daroiakixonedaroiakone

daroiakixuekdaroiakuek

daroiakixuedaroiakue

daroiakixuetdaroiakuet

daroiakixuegudaroiakuegu

daroiakixuezudaroiakuezu

daroiakixuezuedaroiakuezue

daroiakixuedaroiakue

1 - Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra. EKARRI-ren adizkixak baiño saritxuago darabiguz honek adizkixok, batez be letra baltzez idatzitta darenak.

2 1  5 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   daroiaranazdaroiarazak daroiaraz daroiazuz daroiazuez   daroiatez

2 HIRI - m   daroiazdaroiaraz daroiaguz daroiez

3 HIRI - n   daroianazdaroianaraz daroianaguz daroianez

3.4.3.1.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Oraiña  NOR = hárek 

Page 207: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 207/226

4 HARI   daroiakixonazdaroiakonaz

daroiakixuazdaroiakuaz

daroiakixozdaroiakoz

daroiakixorazdaroiakoraz

daroiakixoguzdaroiakoguz

daroiakixozuzdaroiakozuz

daroiakixozuezdaroiakozuez

daroiakixuezdaroiakuez

5 GURI   daroiakunazdaroiakuaz daroiakuz daroiakuzuz daroiakuzuez   daroiakuez

6 ZURI   daroiatzuzdaroiatzuraz daroiatzuguz daroiatzuez

7 ZUERI   daroiatzuezdaroiatzueraz daroiatzueguz daroiatzuez

8 HÁRERI   daroiakixonezdaroiakonez

daroiakixuezakdaroiakuezak

daroiakixuezdaroiakuez

daroiakixuerazdaroiakueraz

daroiakixueguzdaroiakueguz

daroiakixuezudaroiakuezu

daroiakixuezuezdaroiakuezue

daroiakixuezdaroiakuez

2 1  6 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   heroiaranheroiaran (z)eroiaran   zeroiaranzeroiarazun*

zeroiatenzeroiarazuen*   (z)eroiaten

2 HIRI - m   (z)eroianneroian   geroiangeroiagun*   (z)eroien

3 HIRI - n   (z)eroiananneroianan   geroianan

geroianagun*

  (z)eroianen

4 HARI   heroiakixonheroiakon

heroiakixonheroiakon

(z)eroiakixon(z)eroiakon

neroiakixonneroiakon

geroiakixongeroiakon

zeroiakixonzeroiakon

zeroiakixuenzeroiakuen

(z)eroiakixuen(z)eroiakuen

3.4.3.2.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Lehena  NOR = ha

Page 208: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 208/226

5 GURI   heroiakunheroiakun (z)eroiakun   zeroiakunzeroiakuzun*

zeroiakuenzeroiakuzuen*   (z)eroiakuen

6 ZURI   (z)eroiatzunneroiatzun   geroiatzungeroiatzugun*   (z)eroiatzuen

7 ZUERI   (z)eroiatzuenneroiatzuen   geroiatzuengeroiatzuegun*   (z)eroiatzuen

8 HÁRERI   heroiakixuenheroiakuen

heroiakixuenheroiakuen

(z)eroiakixuen(z)eroiakuen

neroiakixuenneroiakuen

geroiakixuengeroiakuen

zeroiakixuenzeroiakuen

zeroiakixuenzeroiakuen

(z)eroiakixuen(z)eroiakuen

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak, letra baltzez jarritta darenak.

2 1  7 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   heroiarazenheroiarazen (z)eroiarazen   zeroiarazenzeroiarazun*

zeroiatezenzeroiarazuezen*   (z)eroiatezen

2 HIRI - m   (z)eroiazenneroiazen   geroiazengeroiaguzen*   (z)eroiezen

3 HIRI - n   (z)eroianazenneroianazen   geroianazengeroianaguzen*   (z)eroianezen

heroiakixozenheroiakixozen (z)eroiakixozenneroiakixozen geroiakixozen zeroiakixozen zeroiakixuezen (z)eroiakixuezen

3.4.3.2.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Lehena  NOR = hárek 

Page 209: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 209/226

4 HARI   heroiakixozenheroiakozen

heroiakixozenheroiakozen

(z)eroiakixozen(z)eroiakozen

neroiakixozenneroiakozen

geroiakixozengeroiakozen

zeroiakixozenzeroiakozen

zeroiakixuezenzeroiakuezen

(z)eroiakixuezen(z)eroiakuezen

5 GURI   heroiakuzenheroiakuzen (z)eroiakuzen   zeroiakuzenzeroiakuzuzen*

zeroiakuezenzeroiakuzuezen*   (z)eroiakuezen

6 ZURI   (z)eroiatzuzenneroiatzuzen   geroiatzuzengeroiatzugun*   (z)eroiatzuezen

7 ZUERI   (z)eroiatzuezenneroiatzuezen   geroiatzuezengeroiatzuegun*   (z)eroiatzuezen

8 HÁRERI   heroiakixuezenheroiakuezen

heroiakixuezenheroiakuezen

(z)eroiakixuezen(z)eroiakuezen

neroiakixuezenneroiakuezen

geroiakixuezengeroiakuezen

zeroiakixuezenzeroiakuezen

zeroiakixuezenzeroiakuezen

(z)eroiakixuezen(z)eroiakuezen

2 1  8 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   baheroiatbaheroiat baleroiat   bazeroiatbazeroiarazu*

bazeroiatebazeroiarazue*   baleroiate

2 HIRI - m   baleroiabaneroia   bageroiabageroiagu*   baleroie

3 HIRI - n   baleroianabaneroiakiñbaneroiana

bageroianabageroianagu*   baleroiane

4 HARI   baheroiakixobaheroiako

baheroiakixobaheroiako

baleroiakixobaleroiako

baneroiakixobaneroiako

bageroiakixobageroiako

bazeroiakixobazeroiako

bazeroiakixuebazeroiakue

baleroiakixuebaleroiakue

3.4.3.3.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Baldintza  NOR = ha

Page 210: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 210/226

5 GURI   baheroiakubaheroiaku baleroiaku   bazeroiakubazeroiakuzu*

bazeroiakuebazeroiakuzue*   baleroiakikue

6 ZURI   baleroiatzubaneroiatzu  bageroiatzu

bageroiatzugu*   baleroiatzue

7 ZUERI   baleroiatzuebaneroiakizuebaneroiatzue

bageroiatzuebageroiatzuegu*   baleroiatzue

8 HÁRERI   baheroiakixuebaheroiakue

baheroiakixuebaheroiakue

baleroiakixuebaleroiakue

baneroiakixuebaneroiakue

bageroiakixuebageroiakue

bazeroiakixuebazeroiakue

bazeroiakixuebazeroiakue

baleroiakixuebaleroiakue

1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak.

2 - Indikatiboko Oraiña eta Lehena gitxi erabiltzen badittugu, Baldintza gitxiago oindiok, eta Ondorixua bapez.

2 1  9 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI   baheroiarazbaheroiaraz baleroiaraz   bazeroiarazbazeroiarazuz*

bazeroiatezbazeroiarazuez*   baleroiatez

2 HIRI - m   baleroianazbaneroiakixazbaneroiaz

bageroianazbageroianaguz*

baleroiakiñezbaleroianez

3 HIRI - n   baleroianabaneroianaz   bageroianabageroianagu*   baleroiane

4 HARI baheroiakixozbaheroiakixoz baleroiakixozbaneroiakixoz bageroiakixoz bazeroiakixoz bazeroiakixuez baleroiakixuez

3.4.3.3.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Baldintza  NOR = hárek 

Page 211: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 211/226

4 HARI   baheroiakixozbaheroiakoz

baheroiakixozbaheroiakoz

baleroiakixozbaleroiakoz

baneroiakixozbaleroiakoz

bageroiakixozbageroiakoz

bazeroiakixozbazeroiakoz

bazeroiakixuezbazeroiakuez

baleroiakixuezbaleroiakuez

5 GURI   baheroiakuzbaheroiakuz baleroiakuz   bazeroiakuzbazeroiakuzuz*

bazeroiakuezbazeroiakuzuez*   baleroiakuez

6 ZURI   baleroiatzuzbaneroiatzuz   bageroiatzuzbageroiatzuguz*   baleroiatzuez

7 ZUERI   baleroiatzuezbaneroiatzuez   bageroiatzuezbageroiatzueguz*   baleroiatzuez

8 HÁRERI   baheroiakixuezbaheroiakuez

baheroiakixuezbaheroiakuez

baleroiakixuezbaleroiakuez

baneroiakixuezbaneroiakuez

bageroiakixuezbageroiakuez

bazeroiakixuezbazeroiakuez

bazeroiakixuezbazeroiakuez

baleroiakixuezbaleroiakuez

2 2  0 

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak  

ZER 

de

Sustraixa

(r)itx

 NORI

-

-

o

-

NORK 

t

k/n

-

gu

ZER 

de/je

Sustraixa

(r)itx

 NORI

-

-

o

-

Sexu-markia+ NORK 

at/nat

-

k/n

agu/nagu

3.4.4.1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Indikatibua Oraiña

Page 212: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 212/226

-

(r)itx

-

-

oe

gu

zu

zue

e -

(r)itx

-

-

oe

agu/nagu

-

-

ek/ne

1 - NORI 3. pertsonakuak darabiguz bakarrik, HARI eta HÁRERI dagokixozenak. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.

2 2 1 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI

2 HIRI - m

3 HIRI - n

4 HARI   de(r)itxonde(r)itxok de(r)itxode(r)itxot de(r)itxogu de(r)itxozu de(r)itxozue de(r)itxue

3.4.4.1 - Aditz Trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Indikatibua Oraiña

Page 213: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 213/226

5 GURI

6 ZURI

7 ZUERI

8 HÁRERI   de(r)itxonede(r)itxuek de(r)itxuede(r)itxuet de(r)itxuegu de(r)itxuezu de(r)itxuezue de(r)itxue

1 - Adizki alokutibuak teorixan jarri leikezen arren ez dittugu jarri, aditz honekin ez darabiguzelako.

2 - NORI 3. pertsonakuak darabiguz bakarrik, HARI eta HÁRERI dagokixozenak. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.

2 2 2 

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak  

NORK 

ne

he

(z)e

ge

Sustraixa

ritx

 NORI

-

-

o

-

NORK  plur.

Denb.atzizk.

n

n

n

n

NORK 

ne

-

(j)e

ge

Sustraixa

ritx

 NORI

-

-

o

-

Sexumarkia

a/na

-

a/na

a/na

NORK  plur.

Denb.atzizk.

n

-

n

n

3.4.4.2 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: Indikatibua Lehena

Page 214: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 214/226

g

ze

ze

(z)e

-

-

oe

e

e

n

n

n

g

-

-

(j)e

-

-

oe

-

-

a/na

e

-

-

n

1 - NORI 3. pertsonakuak darabiguz bakarrik, HARI eta HÁRERI dagokixozenak. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko orriko oharra.

2 2  3 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI

2 HIRI - m

3 HIRI - n

4 HARI   heritxonheritxon (z)eritxonneritxon  geritxon

geritxogun*zeritxonzeritxozun*

zeritxuenzeritxozuen*

  (z)eritxuen

5 GURI

3.4.4.2 - Aditz Trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Indikatibua Lehena

Page 215: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 215/226

5 GURI

6 ZURI

7 ZUERI

8 HÁRERI   heritxuenheritxuen (z)eritxuenneritxuen  geritxuen

geritxuegun*zeritxuenzeritxuezun*

zeritxuenzeritxuezuen*

  (z)eritxuen

1 - Oraiñaldixan hau aditzau sarri badarabigu be, Lehenaldixan erabilpen urrixa dau, Baldintzan urrixagua eta Ondorixuan bapez. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta

(3.4)ko oharra.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).

2 2 4 

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak  

Bald.markia

ba

ba

ba

ba

NORK 

ne

he

le

ge

Sustraixa

ritx

 NORI

-

-

o

-

NORK  plur.

Bald.markia

ba

-

ba

ba

NORK 

ne

-

le

ge

Sustraixa

ritx

 NORI

-

-

o

-

NORK  plur.

Sexumarkia

k/n

-

k/n

k/n

3.4.4.3 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Baldintza

Page 216: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 216/226

ba

ba

ba

ze

ze

le

-

-

oe e

-

-

ba

-

-

le

-

-

oe e

-

-

k/n

1 - Honek aditzonek Lehenaldixan erabilpen urrixa badau Baldintzan urrixagua oindiok. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.

2 2  5 

a b c d e f g h

 NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 

1 NERI

2 HIRI - m

3 HIRI - n

4 HARI   baheritxobaheritxo baleritxobaneritxo  bageritxo

bageritxogu*bazeritxobazeritxozu*

bazeritxuebazeritxozue*

  baleritxue

5 GURI

3.4.4.3 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Baldintza

Page 217: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 217/226

5 GURI

6 ZURI

7 ZUERI

8 HÁRERI   baheritxuebaheritxue baleritxuebaneritxuebageritxuebageritxuegu*

bazeritxuebazeritxuezu*

bazeritxuebazeritxuezue*

  baleritxue

1 - Oraiñaldixan hau aditzau sarri badarabigu be, Lehenaldixan erabilpen urrixa dau, Baldintzan urrixagua eta Ondorixuan bapez. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta(3.4)ko oharra.

2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).

2 2  6 

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak  

ZER 

d

Sustraixa

iño

 NORI

sta

a/na

tsa

sku

NORK 

t/da

k/n

-

gu

ZER  plur. ZER 

 j

Sustraixa

iño

 NORI

sta

-

tsa

sku

Sexu markia+ NORK 

at/natada/nada

-

k/n

agu/nagu

ZER  plur.

3.4.5.1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Oraiña

Page 218: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 218/226

d

tsu

tsue

tse

zu

zue

e z  j

-

-

tse

-

-

ek/ne z

1 - Aditz honetan Oraiña eta Lehena baiño besterik ez darabigu. Adizxki alokutiborik be ez darabigu. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.

2 2  7 

3.4.5.1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Oraiña

3.4.5.1.1 - ZER = ha

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

diñostak diñosta diñostazu diñostazue diñostediñostan

2 HIRI -m   diñuat diñua diñuagu diñue

3 HIRI n   diñonat diñona diñonagu diñone

4 HARI   diñotsat diñotsak diñotsa diñotsagu diñotsazu diñotsazue diñotsediñotsan

5 GURI   diñoskuk diñosku diñoskuzu diñoskuzue diñoskuediñoskun

6 ZURI   diñotsut diñotsu diñotsugu diñotsue

7 ZUERI   diñotsuet diñotsue diñotsuegu diñotsue

8 HÁRERI   diñotset diñotsek diñotse diñotsegu diñotsezu diñotsezue diñotsediñotsen

3.4.5.1.2 - ZER = hárek 

Page 219: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 219/226

a b c d e f g h

HIK - m NIK 1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  diñostazak diñostaz diñostazuz diñostazuez diñostezdiñostanaz

2 HIRI -m   diñuaraz diñuaz diñuaguz diñuez

3 HIRI n   diñonaraz diñonaz diñonaguz diñonez

4 HARI   diñotsaraz diñotsazak diñotsaz diñotsaguz diñotsazuz diñotsazuez diñotsezdiñotsanaz

5 GURI   diñoskuaz diñoskuz diñoskuzuz diñoskuzuez diñoskuezdiñoskunaz

6 ZURI   diñotsuraz diñotsuz diñotsuguz diñotsuez

7 ZUERI   diñotsueraz diñotsuez diñotsueguz diñotsuez

8 HÁRERI   diñotseraz diñotsezak diñotsez diñotseguz diñotsezuz diñotsezuez diñotsezdiñotsenaz

1 - Erabilpen urrixa dau honek aditzonek NOR-NORI-NORK eran, laguntzaillera joten dogu normalian.

2 - Hittanorako aditz alokutiborik ez dogu jarri teorixan jarri leikian arren, erabilli be ez dogu egitten eta. Izan be adizki normalak gitxi badarabiguz, alokutibuak gitxiagooindiok. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.

2 2  8 

Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak  

NORK 

n

h

z

g

z

Sustraixa

iño

 NORI

sta

a/na

tsa

sku

tsu

NORK  plur.

ZER  plur.

ze

ze

ze

ze

ze

Denb.atzizk.

n

n

n

n

n

NORK 

n

-

j

g

-

Sustraixa

iño

 NORI

sta

-

tsa

sku

-

Sexumarkia

a/na

-

a/na

a/na

-

NORK  plur.

ZER  plur.

ze

-

ze

ze

-

Denb.atzizk.

n

-

n

n

-

3.4.5.2 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Lehena

Page 220: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 220/226

z

z

z

tsu

tsue

tse

e

e

ze

ze

ze

n

n

n

-

j

-

tse

-

a/na e

-

ze

-

n

1 - Oraiñaldixan be erabilpen urrixa dau honek aditzonek eta Lehenaldixan urrixagua. Adizki alokutiborik ez darabigu. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.

2 - Teorixan Baldintza eta Ondorixua be moldau leikez, baiña ez dira erabiltzen. Euskara batuan be ez dare, aditz honendako Oraiña eta Lehena baiño besterik.

2 2  9 

3.4.5.2/1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Lehena ZER = ha

3.4.5.2/2 - ZER = hárek 

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

hiñostan (z)iñostan   ziñostanziñostazun*

ziñostenziñostazuen*   (z)iñostenhiñostan

2 HIRI - m   niñuan (z)iñuan

  giñuan

giñuagun*giñonangiñonagun*

(z)iñuen

3 HIRI - n   niñonan (z)iñonan (z)iñonen

4 HARI   niñotsan hiñotsan (z)iñotsan   ziñotsanziñotsazun*

giñotsangiñotsagun*

ziñotsenziñotsazuen*   (z)iñotsenhiñotsan

5 GURI   hiñoskun (z)iñoskun   ziñoskunziñoskuzun*

ziñoskuenziñoskuzuen*   (z)iñoskuenhiñoskun

6 ZURI   niñotsun (z)iñotsun   giñotsungiñotsugun*   (z)iñotsuen

7 ZUERI   niñotsuen (z)iñotsuen

  giñotsuen

giñotsuegun*   (z)iñotsuen

8 HÁRERI   niñotsen hiñotsen (z)iñotsen   ziñotsenziñotsezun*

giñotsengiñotsegun*

ziñotsenziñotsezuen*   (z)iñotsenhiñotsen

a b c d e f g h

Page 221: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 221/226

a b c d e f g h

HIK - m NIK 

1 NERI

HIK - n HAREK   GUK ZUK ZUEK HÁREK  

hiñostazen (z)iñostazen   ziñostazenziñostazuzen*

ziñostezenziñostazuezen*   (z)iñostezenhiñostazen

2 HIRI - m   niñuazen (z)iñuazen   giñuazengiñuaguzen*

giñonazengiñonaguzen*

(z)iñuezen

3 HIRI - n   niñonazen (z)iñonazen (z)iñonezen

4 HARI   niñotsazen hiñotsazen (z)iñotsazen   ziñotsazenziñotsazuzen*

giñotsazengiñotsaguzen*

ziñotsezenziñotsazuezen*   (z)iñotsezenhiñotsazen

5 GURI   hiñoskuzen (z)iñoskuzen

ziñoskuzen

ziñoskuzuzen*

ziñoskuezen

ziñoskuzuezen*   (z)iñoskuezenhiñoskuzen

6 ZURI   niñotsuzen (z)iñotsuzen   giñotsuzengiñotsuguzen*   (z)iñotsuezen

7 ZUERI   niñotsuezen (z)iñotsuezen   giñotsuezengiñotsueguzen*   (z)iñotsuezen

8 HÁRERI   niñotsezen hiñotsezen (z)iñotsezen   ziñotsezenziñotsezuzen*

giñotsezengiñotseguzen*

ziñotsiezenziñotsezuezen*   (z)iñotsezenhiñotsezen

1 - Ikus: aurreko orrialdeko oharrak eta, 2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).

Page 222: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 222/226

2  3 1 

 A L  T  U B  E  , S  .

-“  E  i   b   a  r  t   a  r  r  a  k   e  t   a  e  u s  k   e  r  a ”  . E 

 U S  K E  R  A V , 1  9  6 

-“  O

 b   s  e  r  v a  c  i   o  n e  s  a  l   t   r  a  t   a  d  o  d 

 e  M o  r   f   o  l   o   g í   a  v a  s  c 

 (   F  a k  s  i   m i   l   e e d  i   z i   ñ  u a 1  9  6  9 

 , L  a G r  a n E  n c  i   c  l   

 A Ñ  I   B  A R R O

 , P  .

-“  G r  a  m á   t   i   c  a  B  a  s  c  o  n  g a  d  a ”  . A

 . S  . F  . V . J   . U . , 1  9  6  9  .

 A R A N B  E  R R

 I   O D R I   O Z  O L  A , F  e r  n

 a n d  o .

-“  E  r  m u a  e  t   a  E  i   t   z  a  k   o  e  u s  k   a  r  a 

”  . E  r  m u k  o u d  a l   e

 A R O T  Z  A R E 

 N A , S  a l   b  a t   o r  e .

-“  G r  a  m m a  i   r  e  b   a  s   q  u e - D i   a  l   . n a  v a  r  r  o - l   a  b   o  u r  d  i   n s ” 

 A Z  K U E  , R . M

 .

-“  M o  r   f   o  l   o   g í   a  v a  s  c  a ”  . B  i   l   b  o , 1  9  2  3  (   F  a k  s  i   m i   l   e e d 

 C A M P  I   O N ,

 A .

-“  G r  a  m á   t   i   c  a  d  e  l   o  s  c  u a  t   r  o  d  i   a  l   e  c  t   o  s  d  e  l   a  l   e  n  g u

 1  9 

 7  7  . L  a G r  a n E  n c  i   c  l   o  p e d  i   a V a s  c  a )   .

 E  C H A I   D E  I   . M .

-“  E  l   v e  r  b   o  v a  s  c  o  n  g a  d  o ”  . S  a n

 I    g n a c  i   o- S  a n S  e b 

-“  D

 e  s  a  r  r  o  l   l   o  d  e  l   a  s  c  o  n  j   u  g a  c  i   o  n e  s  e  ú  s  k   a  r  a  s ”  . G

-“  L  a  s   f   l   e  x i   o  n e  s  v e  r  b   a  l   e  s  c  o  n t  

 e  n i   d  a  s  e  n P  e  r  u A b  

 E  G U Z  K I   .-

“  A d  i   t   z  a  B  i   z  k   a  i   e  r  a  z  k   o  E  r  a  b   i   l   e  r  a  n”  . L  a b  a  y r  u I  

 E  L  E  X  P  U R U

 J   . M .

-“  B  e  r   g a  r  a  k   o  e  u s  k   e  r  a - A d  i   t   z  a ” 

 . U N E  D- B  E  R  G A

 E  R R A Z  T  I   I   G

 A R T  U A A L  B  E  R T  O .

-“  I   u

 r  r  e  t   a  e  l   i   z  a  t   e  k   o  e  u s  k   a  r  a  e  t   a  t   o   p o  n i   m i   a - A d  i   t   z 

 E  T  X  E  B  A R R I   A , J   . M .

-“  Z  e  b   e  r  i   o  h  a  r  a  n e  k   o  e  u s  k   a  r  a  r  e  n a  z  t   e  r  k   e  t   a  e  t   n o - l  

Page 223: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 223/226

6 0  . a  d  e  R  . M . d  e  A z  k   u e ”  . B  e r  m e o , 1  9  3  4 

o  p e d  i   a V a s  c  a )   .

.e k  o e u

 s  k  a r  a b  a t   z o r  d  e a , 1  9  9  6  .

” . T  o u r  s  , 1  9  5  1  .

d i   z i   ñ  u a

 1  9  6  9  . L  a G r  a n E  n c  i   c  l   o  p e d  i   a V a s  c  a )   .

u a  e  u s  k   a  r  a ”  . T  o l   o s  a , 1  8  8  4  (   F  a k  s  i   m i   l   e e d  i   z i   o a

b a s  t   i   a n

 , 1  9  2  3  .

G r  a f   i   c  o

- E  d  i   t   o r  a S  . L  . S  a n S  e b  a s  t   i   a n , 1  9  4  4  .

b a  r  k   a  d 

 e  M o   g e  l  ”  . E  U S  K E  R  A V , 1  9  6  0  .

I k  a s  t   e  g

 i   a , 1  9  8  4  .

A R  A , 1 

 9  8  8  .

z a ”  . I   U

 R  R  E  T  A K O U D A L  A , 1 

 9  9  4  .

l i   n  g u i   s  t   i   k   o  a ”  . I   b  a i   z a b  a l   , 1  9  9  1  .

B I   B 

L  I    O GRA F I   X I   A 

2  3 2 

 E  T  X  E  B  A R R I  

 A T  O R I   B  I   O .

-“  I   b   i   l   t   a  r  i   x a  n a  k  ”  . E   g o I   b  a r  r  a

 , 1  9  9  3  .

-“  F  l   e  x i   o  n e  s  v e  r  b   a  l   e  s   y L  e  x i   c  ó   n

 d  e  l   e  u s  k   e  r  a  d  i   a  l   e  c  t  

 E  U

 S  K E  R  A V I   I   I  - I   X  , 1  9  6  3 - 6  4  . B  e r  r  a r   g i   t   a r  a  p e n

 E  U S  K A L  T  Z  A

 I   N D I   A .

-“  E  u

 s  k   a  l   A d  i   t   z  B  a  t   u a ”  . D o n

 o s  t   i   a , 1  9  7  9  .

-“  A d  i   z  k   i   a  l   o  k   u t   i   b   o  a  k   (   h  i   k   a  k   o 

 m o  l   d  e  a  )  ”  . E  U S  K E 

 G A M I   N D E  ,

 I   .

-“  A d  i   t   z  a  b   i   z  k   a  i   e  r  a  z ”  . t   . I   I   I   . U

 E  U , 1  9  8  5  .

-“  O t   x a  n d  i   o  k   o  e  u s  k   a  r  a  z - A d  i   t   z  a ”  , 1  9  9  1  .

 G A R M E  N D I   A , S  a l   b  a d  o r 

-“  I   n d  e  t   e  r  m i   n a  z  i   o  a  r  i   d  a  t   x e  k   o  n

 a  d  i   t   z  a  s  i   n  g u l   a  r  r  e 

 I   N C H A U S  P  E  , E  m m a n u e l   T  h  e o d  o r  e .

-“  L  e 

 v e  r  b   e  b   a  s   q  u e ”  . H o r  d  a  g o . D o n o s  t   i   a , 1  9  7  9 

 I   N T  X  A U S  T  I  

 , J   .

-“  E  u

 s  k   a  l   a  d  i   t   z  a  ,  g i    p u z  k   o - b   i   z  k   a  i   e  r  a  k  ”  , 1  9  6  0  .

 I   R A Z  O L  A K O J   O X  E  M A R I   .

-“  E  u

 s  k   a  l   a  d  i   t   z  a - b   i   z  k   a  i   e  r  a  t   a  b   a  t   u a ”  . B  i   l   b  o , 1  9  8 

 I   R I   G O Y  E  N ,

 A .

-“  B  i   z  k   a  i   k   o  a  d  i   t   z  a  r  e  n e  r  a  b   i   l   e  r  a  z  o  h  a  r  r  a  k  ”  . E  U S  K

-“  D e  R  e  P  h  i   l   o  l   o   g i   c  a  V a  s  c  o  n i   c  a  e  I   I   , I   V , V”  . W i   l   s 

 I   T  H U R R I   , J   e

 a n .

-“  G r  a  m m a  i   r  e  b   a  s   q  u e  :  d  i   a  l   e  c  t   e  l   a  b   o  u r  d  i   n”  . H o r  d 

- G o

 i   k  o o b  r  a b  e r  a r  e n E  d  i   c  i   o n e s  V a s  c  a s - e n a r   g i      

 I   T  U R R I   O Z  , A .

-“  E  I  

 B  A R ”  a l   d  i   z k  a r  i   x a n E  i   b 

 a r  k  o e u s  k  a r  a z a r 

 5  9  (   2  )   , 6  0  (   2  )   , 6  1  , 6  6  e t   a 6  8  a

 n a z k  e n a T  o r  i   b  i   o

 m i   n  g a r  r  i   a”  i   z e n b  u r  u a k  i   n

 .

 K N Ö  R R , E  n r  i    q u e .

-“  H i   k   e  t   a  e  d  o  h  i   t   a  n o  a  z  z  e  n b   a  i   t   a  r   g i  ”  . E  U S  K E  R  A

 K R U T  W I   G S 

 A G R E  D O , F  e d  e r  i   k  o .

- I   t   h  u

 r  r  i   r  e n“  G r  a  m m a  i   r  e  B  a  s   q  u e ”  (   E  d  i   c  i   o n e s  V a s 

 L  A C H A G A ,

 J   o s  e Mª  d  e .

-“  L  a 

 r  e   p r  e  s  e  n t   a  c  i   ó   n d  e  l   t   i   e  m  p o  e  n e  l   v e  r  b   o  v a  s  c 

 L  A F  I   T  T  E  , P  i  

 e r  r  e .

-“  G r  a  m m a  i   r  e  b   a  s   q  u e  (   n a  v a  r  r 

 o - l   a  b   o  u r  d  i   n l   i   t   t   é   r  a 

Page 224: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 224/226

t a  l   d  e  E 

 i   b   a  r ”  (   J   . S  a n M a r  t   i   n e n a u r  k  e z  p e n a r  e k  i   n )   .

n a 1  9  8  6  .

E R  A X 

 L  . B  i   l   b  o , 1  9  9  5 - 1  .

e a  n”  . E 

 U S  K E  R  A X  I   I   I   , 1  9  6  8  .

9 .8 5  .

K E  R  A

 X  X  V I   I   I   , 1  9  8  3  .

s e n- B  i   l   b  o .

d a  g o .

 D o n o s  t   i   a , 1  9  7  9  .

t a r  a  p e

 n e a n F  e d  e r  i   k  o K r  u t   w i    g e n h  i   t   z a u r  r  e a , 1  9  7  9  .

r  g i   t   t   a r 

 a e m o n z i   t   t   u a n z o r  t   z i   a r  t   i   k  u l   u , 1  9  5  8  ,

o E  t   x e b  a r  r  i   a r  e n h  e r  i   o t   z i   a d  e l   a e t   a“  E  r  i   o t   z a

A X  X  I   I   , 1  9  7  7  .

s c  a s  )   1 

 9  7  9  k  o a r   g i   t   a r  a  p e n a r  i   e  g

 i   n d  a k  o h  i   t   z a u r  r  e a .

 o ”  . B  i   l   b  a o , 1  9  9  4  .

a i   r  e  )  ”  . B  a  y o n n e , 1  9  6  2  .

2  3  3 

 O R E  G I   , J   o s  u

 .

-“  B  i   r  r  a  z  t   e  r   p e  n b   a  t   :  h  i   k   e  t   a  e  t   a 

 z  u k   e  t   a ”  . E  U S  K E  R 

 P  U J   A N A , P  .

-“  E  u

 s  k   a  l   a  d  i   t   z  a  b   i   z  k   a  i   e  r  a  z ”  . B  i   l   b  o , 1  9  7  0  .

-“  E  l  

 v e  r  b   o  v a  s  c  o  d  e  O l   e  t   a  (   A r  a 

 b   a  )   . F  l   e  x i   o  n e  s  I   K  A : 

 d  e  Z  e  a  n u r  i   ,  y d  e  l   a  z  o  n a  d  e  M

 u n  g i   a ”  . D i    p u t   a c  i   ó 

 F  i   l   o l   o  g í   a V a s  c  a , F  a c  u l   t   a d  d 

 e F  i   l   o s  o f   í   a  y L  e t   r  a

 S  A N M A R T  I   N , J   .

-“  E  i   b   a  r  k   o  a  d  i   t   z  l   a   g u n t   z  a  i   l   e  a  r 

 e  n  p a  r  a  d  i    g m a  k  ”  . I   k 

-“  Z  i   r  i   k   a  d  a  k  ”  , 1  9  6  0  .

-“  E  z 

 t   e  n k   a  d  a  k  ”  , 1  9  6  5  .

-“  A u r  r  e  t   i   k   o  a   g i   r  i   x a ”  , T  o r  i   b  i   o E  t   x e b  a r  r  i   a r  e n“  I  

 E   g o I   b  a r  r  a , 1  9  9  3  .

-“  P  r 

 e  s  e  n t   a  c  i   ó   n”  , T  o r  i   b  i   o E  t   x

 e b  a r  r  i   a r  e n“  F  l   e  x i  

 E  i   b  

 a  r ”  e n e r  d  e r  a z k  o h  i   t   z a u r  r  i   a . E  U S  K E  R  A

 T  X  I   L  L  A R D E 

 G I   .

-“  H i   k   a  e  t   a  Z  u k   a - k   o  a  d  i   t   z -  j   o  k   o  e  d  o  k   o  n  j   u  g a  z  i   o  a  k  

-“  S  u

 s  t   r  a  i   B  i   l   a ”  (   1  9  7  0  )   e t   a“  O

 i   n a  r  r  i   B  i   l   a ”  (   1  9  7  7 

-“  E  u

 s  k   a  l    g r  a  m a  t   i   k   a ”  E  . V . D o

 n o s  t   i   a , 1  9  7  9  .

 U . E  . U .

-“  E  u

 s  k   a  l   d  i   a  l   e  k   t   o  l   o   g i   a  r  e  n h  a  s 

 t   a   p e  n a  k  ”  . I   r  u ñ  e a ,

 U M A N D I   .

-“  G r  a  m á   t   i   c  a  v a  s  c  a  . F  o  r  m a  s  v

 e  r  b   a  l   e  s  v i   z  c  a  i   n a  s -

 V I   L  L  A S  A N T 

 E  F  r  . L  u i   s  .

-“  E  u

 s  k   a  l   A d  i   t   z  B  a  t   u a ”  e  t   a “  O l   e  t   a  k   o  E  u s  k   a  l   A d  i  

 E  U

 S  K E  R  A X  X  I   V . B  i   l   b  o , 1  9  7  9 - 2  .

 V I   L  L  A S  A N T 

 E  L  . e t   a I   T  U R R I   A C .

-“  P  a 

 r  a  d  i    g m a  s  d  e  l   a  c  o  n  j   u  g a  c  i   ó   n v a  s  c  a ”  . E  d  . F  r 

 Y  R I   Z  A R , P  E  D R O D E  .

-“  M

 o  r   f   o  l   o   g í   a  d  e  l   v e  r  b   o  a  u x i   l   i   a  r  v i   z  c  a  í   n o ”  (   e  s  t   u

 Z  E  L  A I   A , P  e d 

 r  o .

-“  U m o  r  e   g i   r  o  a  n”  . E   g o I   b  a r  r  a , 1  9  9  1  .

Page 225: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 225/226

R A X  X  I   I   , 1  9  7  7  .

: d  e  l   v a 

 l   l   e  d  e  L  e  i   n t   z  , d  e  l   v a  l   l   e  d  e  A n  g i   o  z  a  r  (   B  e  r   g a  r  a  )   ,

ó n F  o r  a l   d  e A l   a b  a (   C o n s  e  j   o d  e C u l   t   u r  a )  - D e  p . d  e

a s  (   V i   t   o r  i   a )   , 1  9  7  9  .

k e r - 1  .

 E  u s  k  a l   t   z a i   n d  i   a . B  i   l   b  o ,

 1  9  8  1  .

I b   i   l   t   a  r  i   x a  n a  k  ” - r  e n h  i   t   z a u r  r  i   e t   a k  o b  a t   .

i o  n e  s  v

 e  r  b   a  l   e  s   y L  e  x i   c  ó   n d  e  l   e  u s  k   e  r  a  d  i   a  l   e  c  t   a  l   d  e 

 V I   I   I  - I   X  , 1  9  6  3 - 6  4  . B  e r  r  a r   g i   t   a r  a  p e n a 1  9  8  6  .

k”  . E  U S  K E  R  A X  I   V , 1  9  6  8  .

7 )   . D o n o s  t   i   a .

 1  9  8  3  .

- B  i   z  k   a 

 i   e  r  a  z  k   o  a  d  i   t   z - e  r  a  k  ”  . S  . F  . V . J   . U . , 1  9  5  5  .

i t   z  a ”  a  u r  k   e  z  t   e  a  n E  u s  k   a  l   t   z  a  i   n b   u

 r  u a  r  e  n h  i   t   z  a  k   .

r a n c  i   s 

 c  a n a A r  a n z a z u , 1  9  5  5  .

u d  i   o  d  i   a  l   e  c  t   o  l   ó    g i   c  o )   . E  u s  k  a l   t   z a i   n d  i   a , 1  9  9  2  .

 E  i   b  a r  r  e 

 n e  u s  k  e  r  a z e  r  a b  i   l   t  z e  n d 

 a u

 t  u  g u z t  i   a k  , b 

 a i   z e  r  u k  u a

 b  a i   l   u r  r  e  k  u a k 

 (   T  o r  i   b  i   o E  t   x e b  a r  r  i   a )  

 E  i   b  a r  k  o U d  a l   a

 E  u s  k  a r  a B  a t   z o r  d  e a

Page 226: Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza

http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 226/226

d i   t 

 t  u  g u

a k