Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts...

186
Acts 1:1-2 1 Acts 1:4 Acts Nthakenhe-arle-irreke akerte nhenge yerneke-arle areyele Ayeye Mwerre Jesus-akerte antekelhe-ilerlenge Artwe Luke-le atyewe ikwerenhe Theophilus-eke intelhe- ileme 1-2 Yewe Theophilus, the pweke Jesus-akerte arrekwele intelhe-ileke unte mwantyele aretyeke renhe akethe an- thurre itelaretyenhenge. Yewe, the pipe-ke intelhe-ileke iwenhe-iwenhe-arlke nhenge rarle mpwareke ahelhe nhenhele anemele, Ngkartele-arlke-arle renhe alkere- werne akngeme-akerte. Intelhe-arle-ileke iperrele the ngkwenge yerneke. Urreke-arle renhe alkere-werne akngirtnetyenhenge Jesus Utnenge Akngerre-akerte angkentye atningke apententye akngerre ikwerenhe areyeke ileke, nhenge areye rarle arrekwele akngakeke, imerte itnenhe yernemele angkentye ikwerenhe iletyeke tyerrtye areyeke. 3 Kele nhenge Jesus-arle ilwekenge arne arntarlkwenge re itneke akwetethe arratetyarte atningke-ngare re arunthe-ngare imernelheke rarle itethe awethe aneme. Renhe-arle itne areke iperre alakenhe itirreke, “Re kwenhe arratye itethe anteme.” Re arlte forty-pelele-ureke itneke arrateke, re itneke Ngkarte-akerte ileke, Ngkartele-arle tyerrtye areye ikwerenhe mpwareme-akerte itnenhene akngerrepatele anteme arntarnte-aremele. 4 Arrpenhe-ngare itne apurte-arle aneke, re itneke angkeke, “Jerusalem-ele-urrke anaye,

Transcript of Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts...

Page 1: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 1:1-2 1 Acts 1:4

ActsNthakenhe-arle-irreke akerte nhengeyerneke-arle areyele Ayeye MwerreJesus-akerte antekelhe-ilerlenge

Artwe Luke-le atyewe ikwerenhe Theophilus-eke intelhe-ileme

1-2 Yewe Theophilus, the pweke Jesus-akerte arrekweleintelhe-ileke unte mwantyele aretyeke renhe akethe an-thurre itelaretyenhenge. Yewe, the pipe-ke intelhe-ilekeiwenhe-iwenhe-arlke nhenge rarle mpwareke ahelhenhenhele anemele, Ngkartele-arlke-arle renhe alkere-werne akngeme-akerte. Intelhe-arle-ileke iperrele thengkwenge yerneke.

Urreke-arle renhe alkere-werne akngirtnetyenhengeJesus Utnenge Akngerre-akerte angkentye atningkeapententye akngerre ikwerenhe areyeke ileke, nhengeareye rarle arrekwele akngakeke, imerte itnenheyernemele angkentye ikwerenhe iletyeke tyerrtyeareyeke. 3 Kele nhenge Jesus-arle ilwekenge arnearntarlkwenge re itneke akwetethe arratetyarteatningke-ngare re arunthe-ngare imernelheke rarleitethe awethe aneme. Renhe-arle itne areke iperrealakenhe itirreke, “Re kwenhe arratye itethe anteme.”Re arlte forty-pelele-ureke itneke arrateke, re itnekeNgkarte-akerte ileke, Ngkartele-arle tyerrtye areyeikwerenhe mpwareme-akerte itnenhene akngerrepateleanteme arntarnte-aremele.

4 Arrpenhe-ngare itne apurte-arle aneke, reitneke angkeke, “Jerusalem-ele-urrke anaye,

Page 2: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 1:5 2 Acts 1:8

akwete akarelhewarremele, akngeye atyinhelearrenhantherrenhe Utnenge Akngerre anthetyenhengeiwenhe nhenge rarle alhilekenge. Arrantherre itelaremekele the arrekantherre ileke Ngkartele-arle tyerrtyerenhe yernetyenhe. 5 Ayenge awerrirraye! John-elarletyerrtye areye kwatyeke akwerneke baptise-eme-ilemeleitne-arle alhwarrpe awelhekenge akurne-arle itnempwarekenge. Ingwenthe ware-arle akenhe AkngeyeleUtnenge Akngerre yernetyenhe arrekantherrengeanerle-anetyeke.” Alakenhe-arle Jesus-ele itneke ileke.

Ngkartele Jesus alkere akertne-werne akngirtneme6 Arlte arrpenhele anteme yerneke-arle areye Jesus-

enge awethe apurte-irreremele renhe alakenhe apayuth-neke, “Akngerrepataye! Unte-ame Rome-arenye aknger-repate areye uyerrelhe-ileme unte anteme Israel-ekeakngerrepate anetyenhenge?”

7 Kele Jesus itneke angkirtnerlenge, “Arrangkwe, Akng-eye atyinhe anyentele-ante-arle iletyenhe ilengare-arleayenge akngerrepate irretyenhe. Re arrekantherre ile-tyeke arrangkwe-arle arrantherre akaltye anetye-kwenyeanetyenhe nthakenhe-arle irretyenheke. 8 Arrantherrenhenheke akaltye anerrirretyeke, Utnenge Akngerreapetyemele tyerrtye arrekantherrenheke irrpemele ar-renhantherrenhe atnerre-iletyenhe arrantherre akwen-pele anteme ayeye atyenge-akerte ilerlte-apetyenhengeapmere nhenhe Jerusalem-enge, apmere itweke-iterekearrpenhe nhenhe areyenge-arlke apmere Judea itwele.Arrantherre apmere Samaria akngerrele-arlke anpere al-hetyenhe atyenge-akerte iletyeke tyerrtye yanhe-arenyeareyeke-arlke, apmere arntwarre anthurre-werne-arlkealhemele. Arrantherre apmere arlenge areye-werne

Page 3: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 1:9 3 Acts 1:14

alherlte-iwemele, apmere kwatye alayenge arntwarre-arlke.” Alakenhe-arle Jesus itneke angkeke.

9 Kele rarle angkeke iperre, Ngkartele renhe in-emele alkere-werne akngirtneke. Kele atyewe ikw-erenhe areyele renhe artwareke akertne-atheke alper-lenge alkere akertne-werne, kele angkulyele antemerenhe arteke, itne renhe aretyakenhe anteme aneke.

10 Kele itne tnemele artwarewarretyame akertne-atheke aremele, artwe atherremanteremperlkere-akerteitneke itweke arrateke. 11 Ratherre alakenhe angkeke,“Artwe Galilee-arenye areye-aye! Iwenheke-ame ar-rantherre akertne atheke tnemele areme alkere-werneatheke? Artwe yanhe-arle alakenhe artwareke-artekeante-arle apetye-alpeme arrantherre areke re alkere-werne alherlenge alakenhe anthurre rarle re apetye-alpetyenhe.” Alakenhe-arle ratherre ware uyerreke.

Apententye akngerre areyele artwe Matthias akngakeme12 Kele alkere-arenye ratherre-arle alhekenge anteme,

yerneke-arle itne Apwerte Olive-akerte renhe impemelealpeke apmere Jerusalem-werne. 13 Kele itne Jerusalem-eke irremele itne alheke apmere itne-arle anetyarte-werne itne irrpenheke imerte stairs-eke antyemele roomakertnele imerte anemele. Arritnye artwe nhenheareye-kenhe-arle alakenhe: Peter, John, James, An-drew, Philip, Thomas, Bartholomew, Matthew, Simon,James uthene Judas uthene-arlke. Itelaraye, Simonrarle akngerrepate Rome-arenye areyeke ilkelhetyakenhenhenge, kenhe Judas akenhe alere artwe arrpenhe Jamesarritnye-kenhe-arle aneke. 14 Yerneke-arle nhenhe itneapurte-irretyarte akwetethe itirremele anyente-arteke

Page 4: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 1:15 4 Acts 1:20Ngkarteke angkemele, arelhe areyele Jesus-arle apente-warretyarte apurte-irretyarte itnekenge, mikwe Jesus-kenhe-arlke Mary, atyeyikwe areye-arlke.

15 Arlte arrpenhele akenhe nhenhe areye Jesus-eke-arle akangkwe-irreme apurte-irreke 120-pele anthurre,Peter mpwepe anthurrele tnemele angkeke itneke alak-enhe, 16-17 “Atyewe atyinhe areye ayenge awerrirraye!Arne nhenhe areye King David-elarle arrule arrernekeBible-ke Judas-akerte, arratye aneke rarle angkeke-arle arratye-arle-irreke. Utnenge Akngerre angkekeDavid-enge ularre, ilemele nthakenhe-arle Judas-ekeirretyenhe. Arrantherre itelareme Judas-ele akweleimerneke nthenheke Jesus inetyeke arntwirrkemele. Kelearrantherre itelareme Jesus-ele-arle akngakeke Judasapurte anetyeke, kele re anwernenge urrkapeke apurteNgkarteke.” Alakenhe-arle Peter angkeke.

18 Judas-ele Jesus itneke apale imerneke itne renhearntwirrketyenhenge re ngkweltye itnekenge inemelealheke apmere ikwere-arrpe inetyeke. Apmere renhe-arle ineke iperrele re inngerrele-arlenge atnyeke ahel-heke atnerte ikwerenhe altywere-irremele alterrelheke,lyepe-lyepe arraterlenge re ilweke anteme. 19 TyerrtyeJerusalem-arenye areyele aweke Judas-arle ilweke itneahelhe renhe arritnye antheke angkentye itnekenhele,“Akeldama,” arritnye yanhe ileme, “Tyerrtye-arle ilwekeahelhe nhenheke alhwe-untemele.”

20 Kele Peter awethe angkeke, “David-ele intelhe-ilekearrule Judas-akerte Psalms-enge alakenhe,‘Ayenge ahentye aneme apmere ikwerenhe itne arltwe

impetyeke alherlte-iwemele tyerrtye yanheleanetye-kwenye anetyeke.’ Psalm 69:25.

“Awethe David-ele Psalm arrpenhe intelhe-ileke alak-enhe,

Page 5: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 1:21-22 5 Acts 1:26‘Nhenge re ilwemele tyerrtye arrpenhe anyente-irretyeke

urrkapentye akngerre Ngkarte-kenhe areyenge.’Psalm 109:8.

21-22 “Alakenhenge anteme anwerne arrpenhe inetyekewarrke Ngkarte-kenhe mpwaretyeke. Anwerne inetyekeartwe anwernenge-arle akwetethe unthepe-unthemeanwernekenge-arle aneke Jesus-enge-arlke, arrantherreitelareme angwenhe Jesus anwernenge-arle unthetyarte,urreke re ilwetyenhenge, apurtele-arle anwerne arekeJohn-ele renhe kwatyeke akwernerlenge anwernenge-arle apurte aneke Jesus artwaremele alkere-wernealperlenge. Anwerne tyerrtye arrpenhe inetyekearrangkwe-arle. Anwerne artwe apurtele akngaketyekeyernentye akngerre anwernenge, re alhetyeke ilerle-apemele rarle Jesus areke itethe-arle-irrirtneke.”

23 Kele itne arritnye artwe atherre-kenhe arrernekeJoseph, arritnye arrpenhe atherre-arle ikwerenheaneke Barsabbas uthene Justus uthene, artwe arrpenheikwerenhe arritnye akenhe Matthias-arle aneke.24 Kele-arle itne arritnye atherre arrerneke iperreitne Ngkarteke angkeke alakenhe, “Ngkarte-aye, unteitelareme tyerrtye areye-akerte, nthakenhe-arle anwerneitirreme. Anwerneke imernaye artwe nhenhe atherrengeartwe angwenhe-ame unte akngakeke anwernengeurrkapetyeke ngkwenge yernentye akngerre. 25Anwerneapayuthneme Judas-elarle urrkapentye ikwerenheimpekenge arne akurne mpwareke-arle iperrengere iwerre ikwerenhe-werne alheke. Akngerrepatemwerre, anwerneke imernaye, angwenhe-ame anwerneakngakeye arrernetyeke.”

26 Kele itne-arle Ngkarteke angkekenge arritnyeatherre-arle intelhe-ileke iperre mpwepe-werne antemeiweke, kele arritnye Matthias-kenhe-arle arraterlenge.

Page 6: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:1 6 Acts 2:7Kele itne renhe apurtelhe-ileke Jesus-ele-arle yernekeareyenge itne akenhe 11-pele-arle aneke-arle 12-peleanteme-arle-irreke rarle irrpekenge anteme.

2Utnenge Akngerre apetyemele ngangkere antheke Jesus

apententye akngerre areyeke1 Arlte Pentecost-enge Jesus-eke akangkwe-irrentye

akngerre ingkirreke-arle apurte-irrerreke apmere anyen-teke.

2 Impeltye-ngentyele aywerre akngerre alkere-ngentyele rlke akngerre-arteke angkeke imerte apmerekwene-werne irrpenhemele itne-arle anetyame-werne.Itne ingkirrekele aweke. 3 Itne anteme areke alkngenthe-arteke itneke akertnele, alkngenthe re anteme akalke-irreke imerte anyenteke-anyente akaperte itne-kenheke arrernelhemele. 4 Utnenge Akngerre tyerrtyeingkirrekeke irrpeke. Kele iparrpe-iparrpe anteme itneangkentye arrpe-anenhe angkeke, angkentye nhenge itneakaltye-irretyakenhe areye Utnenge Akngerrele ware-arle itnenhe akaltyele-antheke imernemele angkentyeitneke.

5 Ikwerenge anteme aneke Jew atningke apmere arrpe-anenhe-ngentyele Jerusalem-werne-arle apetyewarrekeikwerele anetyarte-arlke itne Ngkarteke angkerlte-anetyenhenge tyatye akngerre ikwerele. 6 Kele itneaywerre akngerre renhe awemele itne angathe-irrekeakangkwe-irrentye akngerre itneke-werne. Itneawerrirreke Peter uthene arrpenhe nhenge areye-arlkeangkentye itnekenhe-arlke angkerlenge. Anyenteke-anyente-arle itne aweke arrpenhe-akerte aneke, tyerrtyeareye arnterre apatewarreke itnenhe awemele angkentyeitnekenhe angkerlenge. 7 Itnenhe aweke-arle iperre

Page 7: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:8 7 Acts 2:13apatemele itne angkerreke, “Nthakenhe-ame tyerrtyenhenhe areyeke irreke? Artwe angkeme-arle nhenheareye, itne Galilee-arenye, itne kwenhe angkentyeanwerne-kenhe uyarne aweme. 8 Nthakenhe-ameitne angkentye anwerne-kenheke akaltye anteme?Anwerne itelaretyakenhe-arle nthakenhe-arle itnealakenhe irremenge! 9Kele arratye-arle anwerne apmerearrpe-anenhe-ngentyele Jerusalem-eke apurte-irreme,apmere Parthia arritnye-ngentyele, Media uthene Elamuthene-ngentyele, Mesopotamia-nge, Judea utheneCappadocia uthenenge, Pontus uthene Asia uthenenge,10 Phrygia-ntyele Pamphylia-nge, Egypt-ngentyele-arlke apmere arrpenhe areye-ngentyele Cyrene itwele,apmere nhenge Libya, arrpenhe areye akenhe Rome-ngentyele-arle. 11 Arrpenheme anwerne, Jew areye-arle,arrpenheme anwerne akenhe Jew anetyakenhe-arle keleanwerne-arlke Ngkarte apentewarreme. Arrpenhemeapmere Crete-ngentyele apetyeke, arrpenheme akenheArabia-enge-arle. Anwerne ingkirreke apmere yanheareyenge-arle apetyeke kele awemele tyerrtye nhenheareye angkentye anwerne-kenhele angkerrirrerlenge.Itne angkeme Ngkarte-arle mwerre akngerre rarle arnemwerre akngerre areye mpwarerlenge.”

12 Tyerrtye itne ingkirreke apateke uyarne-arlke itir-reke nthakenhe-arle irretyenheke. Itne-arrpe awethealakenhe angkerreke, “Nthakenhe-ame itneke irreme,anwerne itelaretyakenhe nthakenhe-arle itne anyenteke-anyente angkentye anwerne-kenhele angkeme?”

13 Kele tyerrtye arrpenhe areyele itnenhe aremeleakangkwe-irretyakenhe itne arrkentye ilemele itnekeangkerlenge alakenhe-arle, “Arrangkwe, artwe nhenheareye alakenhe angkemele itne-arle arerte anthurre ngk-warle akngerre iperrenge.”

Page 8: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:14 8 Acts 2:19

Peter angkeke-arle iperre Jew atningkele Jesus arratye ite-larerrirreke

14 Kele Peter uthene yernentye akngerre arrpenheareye apmerenge arrateke, Peter imerte tyerrtyeingkirrekeke alakenhe angkemele, “Jew arrantherreJerusalem-arenye areye-arlke, ayenge awerrirrayeayenge mwerrantye angketyenhenge arrantherrearratye-arratye akangkwe-irremele awetyenhengenthakenhe-arle irreme. 15 Arrantherre apale itirrekeanwerne-arle ngkwarle antywetyameke-athene. Kelenhenhe akenhe ingweleme anthurre-arle. Anwerne-arlengkwarle antywetyakenhe-arle. 16 Anwerne mpwaremealakenhe-arle Ngkartele Joel arrule anthurre ileke, artwenhengele angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerrele imerte arrpenhe areyeke ilemele.Kele, re pwekeke intelhe-ileke nthakenhe-arle Ngkartelerenhe ileke, alakenhe,17 ‘Urreke-arle ahelhe uthene alkere uthene uyerretyen-

henge the utnenge atyinhe yernetyenhe rarle ty-errtye ingkirrekeke irrpetyeke,

arrekantherrenhe alere uthene ampe uthenele ile-tyenhe tyerrtye areyeke iwenhe-arle the itnekeileke.

Apmerrke areyele, artwe ampwe areyele-arlke al-tyerre atyenge-akerte aretyenhe tharle imerne-tyenhe.

18 Arelhe uthene artwe uthene, urrkapentye atyinhempwarentye akngerre,

itne ayeye atyinhe tyerrtye areyeke iletyenhe,19 Apmere ahelhe nhenhele the arne mwerre areye imer-

netyenhe ayenge-arle lterrke aneme imernetyen-henge.

Page 9: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:20 9 Acts 2:25-26Tyerrtye areyele aremele alhwe-arlke, ure-arlke, ak-

werte akngerre-arlke.20 Uterne ingwemerte irretyenhe, atnyentye

athetheke irretyenhe alhwe-arteke.Kele yanhe-ngentyele arlte ingkerne apetyetyenhe.Kele ayenge anteme arratetyenhe tyerrtye ingkirreke

court atyinheke tnertnetyenhe.21 Kele urreke-arle arne nhenhe areye

irretyenhenge, tyerrtye angwenhe apekearnterre arlkemele ayenge apayuthneme therenhe itetheke mpwaretyenhe-arle akurne rarlempwarekenge.’ ”

Alakenhe-arle Peter-ele itneke ileke Joel-elarle arrulepweke mwerrenge intelhe-ileke. Joel 2:28-32.

22 Peter re akwete angketyame, “Tyerrtye Israel-arenyeareye ayenge awerrirraye! Nhenge Jesus Nazareth-arenye kwenhe Ngkartele-arle yerneke. Rarle arne mw-erre akngerre ngangkerele mpwareke alknge arelher-lenge. Arerrirreke-arle iperrele arrantherre alakenheitirretyeke, ‘Ayekaye! Ngkartele artwe nhenhe yernekealakenhe ikwerenge rarle arne mwerre akngerre mp-waremenge.’ 23 Ngkartele-arle akwetethe-arle itelarekenthakenhe-arle irretyenhe re anteme tyerrtye anyenteleartwe Jesus nhenhe arrenhantherrenhe iltye anthetyeke.Kele arrantherre angkeke artwe akurne areyele renheatwetyeke. Arrantherre imerte anyenteke irreke artweakurne itnekenge Jesus atwemele renhe arne arntarlk-weke arrernemele. 24 Rarle ilwekenge re ilweke-arleanetyakenhe aneke, Re uye anthurre ilweke-arle aneke.Kele Ngkartele renhe akemelhe-ilemele itethe-ilirtneke.25-26 Anwerne itelareke Jesus-arle itethe-irrirtnetyenhearrule-arle David-ele pweke-nge intelhe-ilekenge Jesus-akerte alakenhe,

Page 10: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:27 10 Acts 2:30‘The areke Akngerrepate atyinhe atyengenge tnerlenge.Ayenge-arle atere anetyakenhe-arle ayenge atwerlenge,

rarle atyengenge apurte akwete-arle anetyenhe.Alakenhenge anteme ayenge akangkentye anthurre

utnenge atyinhe akangkeme alyelhemele ngk-wenge.

Kele, ayenge akwenpe aneme unte-arle tyerrtye aty-inhe itethe-ilirtnetyenhenge.

27 Urreke ayenge ilwemele ayenge itethe-irrirtnetyenheimerte akertne-irremele.

Kele the itelareme unte ayenge apmere ilweke-arleke impetyeke arrangkwe-arle.

Ayenge ilwerlenge unte tyerrtye atyinhe antyerrke irre-tyeke impetyakenhe-arle,

Ayenge-arle ngkwenge ahentye anthurre anemengengkwenge akangkwe-arlke-irremele.

28 Unte atyenge ileke unte-arle ayenge itethe-iletyenheayenge-arle ilweke-arle iperrele. Unte ayengeakangketyeke mpwaretyenhe unte-arle atyen-genge akwete anetyenhenge.’ ” Psalm16:8-11.

Alakenhe-arle Peter-ele ayeye ileke tyerrtye areyekeJesus-akerte David-ele arrule pweke-nge intelhe-ileke.

29 Awethe Peter itneke akwenpe anthurre angkeke,“Atyewe atyinhe areye awerrirraye. Nhenge David,arrenge-arrenge anwerne-kenhe ilwekenge, itneatyalangke ikwerenhe inteyeke arrerneke, inteye reakenhe apmere nhenhele aneme arlte lyete. 30 Urrekere ilwetyenhenge re intelhe-ileke nthakenhe-arlerenhe Ngkartele ileke. Kele anwerne itelareme David-arle ikwere-arrpe-akerte angketyakenhe-arle kele reintelhe-ileke iwenhe-arle Ngkartele-arle renhe arnterrealhileke alakenhe, ‘Urreke tyerrtye anyente ngkwinhe

Page 11: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:31 11 Acts 2:36areye-ngentyele akngerrepate anetyenhe unte-artekeanetyenhe.’ Psalm 132:11.31 “David-ele itelareke-arle Ngkartele-arle ikwereilekenge, re anteme anwerneke ileke Ngkartele-arleChrist ipertenge tyerremele itethe-ilirtnetyenhe. Re ilekeNgkartele-arle renhe iperteke impetyeke arrangkwe-arletyerrtye ikwerenhe arntirte-irretyeke arrangkwe.

32 “Artwe re akenhe Jesus-arle aneke, yanhenge rarleilwekenge Ngkartele renhe itethe-ilirtneke, anwerne in-gkirrekele arrekantherre iletyeke anwerne-arle renheareke-arle. 33Ngkartele renhe alkere-werne akngirtnekerenhe anteme akwe-arratyeke arrernemele akngerrepateanetyeke. Ngkarte, Akngeye ikwerenhele renhe Ut-nenge Akngerre antheke renhe arrekwele alhilekenge.Kele Jesus-ele Utnenge Akngerre anwerneke-werne an-teme yerneke. Kele arrantherre areke aweke-arlkeanwerne angkentye ngkwinhe angkerlenge, UtnengeAkngerre-arle anwerne kwenenge anekenge. 34Anwerneitelareke David-arle ikwere-arrpe angketyakenhe rarlealkere-werne alhetyakenhe-arle akngerrepate anetyekeNgkartenge. David-ele arrule anthurre Jesus-akerteintelhe-ileke alakenhe,‘Ngkarte Akngerrepate re Akngerrepate atyinheke

angkeke,“Unte atyenge itweke arrernelhaye atyengenge

akngerrepate anetyeke,35 tharle tyerrtye yanhe areye ngkwenge ahentye-kwenye

areye ingke ngkwengenge kwene-iletyenhenge,kele itne ngkwenge akangkwe-irretyenhenge.” ’ ”

Psalm 110:1.36 Peter itneke angkeke, “Alakenhenge akwele ayengeahentye-aneke Jew arrantherre akangkwe-irretyeke,ayenge Jesus-akerte-arle angkemenge renhe thewe

Page 12: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:37 12 Acts 2:41arrantherre-arle arne arntarlkweke-arleke arrernekekeilwetyeke. Kele renhe-arle Ngkartele ineke akngerrepateanthurre anetyeke, Yerneke-arle-arlke.”

37 Tyerrtye areyele Peter alakenhe angkerlengeawemele itne apure anthurre irreke imerte renheyerneke-arle arrpenhe areye-arlke apayuthnemele,“Nthakenhe-ame anwerne irreye?”

38 Kele Peter angkirtnerlenge, “Arrantherre akurne-ketye untyeme irretyeke Ngkarte-werne anwerneanteme kwatyeke akwernemele baptise-eme-iletyeke,arrantherre-arle Jesus Christ apententye akngerreareyenge. Kele Ngkartele arrenhantherrenheilpernetyakenhe anetyenhe, atwirtnetyakenhe akurnearrantherre mpwarerlenge. Kele re Utnenge Akngerrearrenhantherrenhe antheme. 39Ngkartele arrekantherrealhileke ampe arrekantherrenhe areyeke-arlke,arrekantherrenge-arle interteke irretyenhe areye-arlke, re apmere arntwarre arrpenhe-arenye areye-arlkeNgkarte-kenhe areye irretyenhe-arle anteme urreke. Realhileke tyerrtye areye apmere arrpe-anenhe-ngentyeleakngaketyeke, ikwere atyewe-irretyeke rarle itnenheneUtnenge Akngerre-arlke anthetyenhenge.”

40 Kele Peter-ele itneke ayeye arrpenhe areye-arlkeileke itnenhe ayakemele untyeme-irretyeke akurne-ketyeNgkarte-werne utepe-irretyeke alakenhe akwete itnekeangkemele, “Ayenge awerrirraye! Ngkarte apayuthnayearrenhantherrenhe arntarnte-aretyeke, re arrenhanther-renhe atwirtnetyakenhe aneme re Jew akurne nhenheareye atwirtnelheme, yanhe areye Jesus-enge-arle artepeuntyeme-irreke areye.”

41 Tyerrtye 3,000 pelele, angkentye awemele Peter-elarle ileke, ikwere akangkwe-irreke. Kele yerneke-arle areyele itnenhe kwatyeke akwerneke baptise-eme-

Page 13: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 2:42 13 Acts 2:47ilemele. Itne imerte apententye akngerre arrpenheareyenge anyente-irremele.

42 Tyerrtye ingkirreke itne Peter-enge apurte-irrekeyerneke-arle arrpenhe areyele-arlke awerrirreke ayeyeNgkarte-kenhe ilerlenge. Itne akangkemele merneapurtele arlkwerrirreke. Itne nhenge merne arlk-wemele ngkwarle-arlke antywemele itelaremele Jesus-arle ilweke-akerte, akwetethe Ngkarteke angketyarte.

Yanhe areyele Jesus arratye itelarerrirreme-arle mwerran-tye arntarnte-arerremele

43 Tyerrtye Jerusalem-arenye areyele apatewarrekeyerneke-arle areye aremenge arne mwerre areyempwarerlenge. Itne itelarerrirreke Ngkarte-arleitnekenge arratye aneme. 44 Itne apurte-irretyarteakwetethe mwerrantye antherremele-arlke arne iwenheapeke-arle itnekenhe aneke-arlke. 45 Arne arrpenhemeitnekenhe-arlke ahelhe arrpenheme itnekenhe-arlkeitne ngkweltyeke sell-eme-ileke. Mane imerte itnengkweltye atnyenetyakenhe areye-arle anthemele itne-arle merne-arlke arne arrpenhe areye-arlke inetyeke.46 Arlte arrpe-anenhele itne tyatye akngerre Jew areye-kenhenge apurte-irretyarte, apmere areyeke-arlkeirrpemele apurtele merne arlkwetyeke. Itne antememerne ultakemele arlkwemele ngkwarle-arlke antemeantywemele Jesus itelaremele itneke-arle piwelhekenge.47 Utnenge akangkentyele itne alyelhemele Ngkartekerenhe utyernemele tnaketyarte. Tyerrtye arrpenheareyele itnenhe aremele angkeke nthakenhe-arle itne-arle mwerre anthurre anemenge itne-arle arne mwerreakwete mpwarerlte-anerlenge.

Page 14: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 3:1 14 Acts 3:7Arlte arrpe-anenhele Ngkartele akwetethe arrpenhe

areye itetheke mpwaretyarte, itne Jesus-kenhe areyeke-arleke apurte-irrekenge, itne anteme atningke-ulkere an-teme irreke arnterre.

3Peter uthene John uthenele artwe inwerre angkwerre-

iweme1 Arlte anyentele angwerrele Peter uthene John

uthene alherreke tyatye akngerre Jew areye-kenhe-werne tyerrtye areye-arle angwerrele alherlte-iwetyarte-werne Ngkarteke akwetethe angketyeke. 2 Angwerreikwerele, ratherre tyatye akngerre Jew areye-kenhekeitweke-irremele ratherre arerle-anerreke artwe inwerreanerle-anerlenge. Artwe re akwekenge-ntyele inwerreaneke, ikwere-artweye areyele renhe akngetyarte ty-atye arriwe “Mwerre Akngerre” arritnye-werne, iwerreiterele anerle-anetyeke ngkweltyeke inkerle-anetyekere tyerrtye areye aremele tyatye kweneke irrpenher-lenge. 3 Artwe re areke Peter uthene John uthene ik-werenge anpere alherlenge tyatye-ke irrpenhetyeke ir-remele re ikwere-atherre ankeye ngkweltyeke inkeke.4 Peter uthene John uthene renhe arerle-anerremeleikwere angkeke, “Ilernenhe araye!” 5 Kele re akertneatheke arratye areke apale itirremele alakenhe, “Ratherreapeke-arle ayenge ngkweltye anthetyeke-arle itirrerle-anerreme.”

6 Kele Peter ikwere alakenhe-arle angkerlenge,“John ilerne-arle ngkweltyeke arrangkwe-arle, kelethe ngkwenge arrpenhe anthurre-arle mpwareme.Jesus Nazareth-arenyele ayenge ngangkere antheke,the ngenhe ileme, ‘Akeme-irraye imerte unthemele.’ ”7 Re imerte akwe-arratyenge inemele renhe akemelhe-ilemele. Kele ngkwerne atherre mwerre-irreke

Page 15: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 3:8 15 Acts 3:13-14alkngerurrke ikwerenhe atherre-arlke lterrke-irreke.8 Akeme-arteke irremele re untheke. Kele Peter utheneJohn uthene tyatye-werne irrpenherlenge re renhe-atherrenhe apenteke anthepe-anthepe irremele-arlkeunthemele Ngkarteke akangkemele angkeke.

9 Tyerrtye ingkirrekele artwe renhe areke untherlengeNgkarteke akangkemele angkemele. 10 Itne angkeke,“Ayekaye! Artwe nhengeyaye yanhe! Artwe nhenge ar-riwele anentye akngerre, ankeye ngkweltyeke inkemele!”Itne uye itelareke nthakenhe-arle irreke itne apatemeleareke artwe inwerre-arle aneke re, mwerre anteme un-themele Ngkarteke angkerlenge akangkemele.

Peter-ele Ayeye Mwerre tyerrtye areyeke ileme Tyatyeakngerre kwenele

11 Tyatye akngerre Jew areye-kenhele aneke ilthearlpennge akngerre itepele-ante-atherrele. Tyerrtyeareye akenhe tyatye-ke irrpenherlte-iwerreke, apmerenhenhe “ilthe Solomon-kenhe” arritnye aneke.Nhenhenge akwele artwe yanhe inwerre-arle anekeakangkemele re Peter uthene John uthene arntwirrkeke.Ingkerrekele renhe aremele uyarne itirreke, apatemeleitne unteke artwe ikwere-werne renhe aretyeke tnemelearnterre. 12 Peter-ele tyerrtye ingkirreke aremeleangkeke, “Artwe Israel-arenye areye-aye, nhenheawerrirraye! Arrantherre kwenhe apatetyale anetyekenthakenhe-arle artwe nhenheke irrekeke, iwenhenge-ame arrantherre ilernenhe areme? Arrantherre apeke-arle apale itirreme ilerne-arle artwe inwerre nhenhengangkerele mwerre-ilekeke anwerne-arle arratyeanemenge angkentye Ngkarte-kenhenge ularre. 13-14Keleayenge awerrirraye! Ngkarte nhenge Akngerrepateaneke arrenge-arrenge anwerne-kenhe Abraham-eke,Isaac-eke, Jacob-eke-arlke, re Jesus-arlke itethe-ileke

Page 16: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 3:15 16 Acts 3:19ilweke-arle iperre imerte renhe alkereke akngerrepateanthurre arrernemele anetyeke. Nhenge rarle apmereahelhe nhenhele anekenge re warrke Ngkarte-kenhempwareke, kenhe arrantherre akenhe renhe Pilate-arle iltye antherlenge thultye ikwerenhe areyelerenhe atwetyeke. Arrantherre Pilate alakenhe-arlkeileke, arrantherre ahentye-anetyakenhe aneke JesusKing arrekantherrenhe anetyeke, Pilate-arle ahentye-anekenge renhe jail-nge ipmentye aywepetyeke, rarleitelarekenge Jesus-ele-arle akurne mpwaretyakenhenge.Arrantherre ahentye-aneke artwe nhenge arrpenhe-arleirrerlknge atweke, renhe ipmentye aywepetyeke Jesuskwenye. 15Kenhe arrantherre-arle akenhe renhe atweke,artwe nhenge anwernenhe-arle itethe atnyeneme. KenheNgkartele akenhe renhe itethe-arle-ilirtneke ilerneapurtele-arle arekenge arratye anthurre arrekantherreanteme ileme.

16 “Kele arrantherre artwe nhenhe-akerte itelareme,rarle inwerre aneke ampe akwekenge-ntyele. Ngkartele-arle artwe nhenhe mwerre-ileke ilerne-arle Jesus-ekeakangkwe-irrekenge. Kele arrantherre areme antemeartwe nhenhe-arle mwerre tneme. Ilerne-arle Jesus-eke akangkwe-irremenge Ngkartele renhe mwerre-ileke,arrantherre ingkirrekele aretyenhenge.

17 “Atyewe atyinhe areye-aye! The itelaremearrantherre alartetye arrekantherrenhenge apurte-irreke Jesus atwerrirretyeke, nhenge-arle Ngkartele-arle alhileke, arrantherre itelaretyakenhenge anekeNgkartele-arle renhe yerneke. 18 Arrule anthurreyanhe areyele nhenge angkentye Ngkarte-kenheawemele ilerle-apentye akngerrele pwekeke intelhe-ileke Jesus-arle rlkerte awelhemele ilwetyenhe. Kelearratye-arle alakenhe irreke. 19 Kele arrantherre

Page 17: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 3:20 17 Acts 3:25akurne areye impetyeke Ngkarte-werne utepe-irremele re arrekantherrenge ipeltye-irretyenhenge.20 Re arrenhantherrenhe utnenge mwerre-ileme,akangketyeke mpwaremele. Re imerte Jesus antemearrekantherre-werne yernemele, rarle arrekantherrealhileke iperre renhe arrekantherre-werne yernetyekeitetheke mpwaretyeke. 21 Arrule anthurre artwe nhengeareyele angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerrele pwekeke intelhe-ileke Ngkartele-arlealhileke-akerte, ‘Arrekwele anthurre the arne ingkirrekeanthurre mwerre aknganeke, kele ingkirreke akurneanteme irreke, kele urreke the ingkirrekemwerre antemeiletyenhe.’ Kele Jesus akenhe alkerele akarelheme arlteikwere anthurre-arle.

22 “Kele arrantherre anteme apure-irretyeke akurne-arle mpwarekenge Moses-arle alakenhe angkekenge,‘Ngkartele artwe anyente akngakemele yernetyenheayeye ikwerenhe iletyeke. Alakenhe ante-arle reayenge arrekantherrenge akngakeke, Re tyerrtyearrekantherrenheke-artweye-ngentyele akngaketyenheimerte renhe yernemele, alakenhe. Arrantherrekwenhe ikwere akangkwe-irretyeke arne ingkirrekerarle ileme akangkwe-irremele akwete mpwaretyeke.23 Kele arrantherre mwernte-irremele ikwereakangkwe-irretyakenhe, Ngkartele arrenhantherrenheakngakemele yernetyenhe, artweyikwe areye-ngentyeleayakemele akwete ikwerenge-ntyele-arlke.’ Deuteronomy18:15,18,19.24 Samuel-ele-arlke arrpenhe areyele-arlke nhengeangkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentyeakngerre, kele pweke-nge intelhe-ileke nthakenhe-arle irretyenhe arlte lyete-ulkerele. 25 Arrule anthurreNgkartele Abraham alakenhe alhileke angkemele, ‘The

Page 18: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 3:26 18 Acts 4:4artwe anyente ngkwenge-artweye areye-ngentyeleakngakeme, rarle Atyenge tyerrtye apmere ahelhenhenhe-arenye ingkirreke anthurre arntarnte-aretyenhenge.’ 26 Ngkartele anteme Jesus akngakekeimerte arrekantherre-werne yernemele arrantherrenthakenhe anteme apeke itirretyenhenge, akurne-ketye untyeme-irremele akangkentye anetyeke.Yanhe-ngentyele arrpenhe areyele awemele akurne-ketye untyeme-irreke imerte akangkentye anemele.”Alakenhe-arle Peter angkeke Jew areyeke.

4Jew akngerrepate areyele Peter uthene John uthene arn-

twirrkeme1 Nhenge Peter uthene John uthene-arle tnerle-

anerretyame tyatye akngerre arriwele-arle tyerrtyeareyeke angkemele, kwertengerle tyatye-arenye areye-arlke, Sadducee areye atningke-arlke, artwe pwatheakngerre-arlke tyatye Jew areye-kenhe arntarnte-arentye akngerre-arlke apetyeke ikwere-atherre-werne.2 Itne ahele anthurre irreke ikwere-atherre ratherre-arle Jesus-akerte akaltyele-anthekenge ilweke-arlke-arle itethe-irreme-akerte. Alakenhe-arle ratherreangkeke, “Jesus-arle ilweke-arle iperrenge akeme-irreke itethe-irremele tyerrtye arrpenhe areye itethe-irrirtnetyenhe ilweke-arle iperre anteye.” 3Alakenhengeanteme itne renhe-atherrenhe arntwirrkemele jail-keakwerneke ingwe anyenteke. Tyatye-ke akngerrepateareye arlte arrpenheke akarelheke renhe-atherrenheapayuthnetyeke uterne-arle irrpekenge ante. 4 Keletyerrtye atningke akenhe Jesus-eke kele akangkwe-arle-irreme, itne-arle ayeye Peter-engentyele awekenge.Nhenge arrpenhe nhenhe areye apurte-irremele

Page 19: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 4:5 19 Acts 4:11arrpenhe Jesus-kenhe areyenge itne atningke-ame-atningke-arle irreme 5,000-pele anthurre anteme.

5 Ikwerenge ratherre aneke jail kwenele arlteingwelemeke-atwetye. Akngerrepate Jerusalem-arenyeapurte-irrerirreke. Jew areyeke akngerrepate areye,akngerrepate arrekwelenye areye-arlke, angkentyeMoses-kenhe-arlke akaltyele-anthenhe-anthenheareye-arlke. 6 Kwertengerle tyeperre tyatye-arenyeAnnas arritnye, re apurte-irreke ampatye-ampatyeikwerenhe Caiaphas-nge-arlke, ikwere-artweye arrpenheareyenge-arlke. Artwe ikwere-artweyeke arrpenheatherre-arlke itnekenge apurte-irreke John utheneAlexander uthene. 7 Itne Peter uthene John uthene jail-ngentyele tyerremele itne renhe-atherrenhe ngkerneketyerrtye areye arrekweleke imerte renhe-atherrenhealakenhe apayuthnemele, “Angwenhele-ame mpwelenhengangkere antheke artwe inwerre nhenhe angkwerre-iwetyeke? Iwenhe arritnye-ame mpwelenhe-arleakaltyele-antheke angkemele akemelhe-iletyeke?”

8 Kenhe Peter Utnenge Akngerre-akertele-arleakenhe alakenhe-arle akwenpele ilerlenge, “Pwatheakngerre Israel-arenye areye, akngerrepate areye-arlke,ayenge awerrirraye! 9 Ilerne kwenhe alhwarrpe-irrekeartwe inwerre nhenheke. Arrantherre-ame ilernenheapayuthneme nthakenhe-arle re mwerre-irrekengearrantherre akaltye-irretyenhenge? 10 Kele, the akenhearratye anteme-arle ileme Israel-arenye areyeke-arlke.Artwe nhenhe arrekantherrenge arrekwele tneme JesusNazareth-arenyele-arle renhe mwerre mpwarekenge.Arrantherre Jesus arne arntarlkweke-arleke atwemele-arle arrerneke re ilwetyeke, kele Ngkartele anteme renheitethe-ilirtneke renhe akemelhe-ilemele. 11 Iwenhe-arlePweke-nge arrule intelhe-ileke alakenhe aneme,

Page 20: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 4:12 20 Acts 4:16‘Kenhe apwerte renhe-arle urrkapentye akngerre itne

akethe-werne iwerrirreke,kenhe arrpenhe areyele akenhe Apwerte nhenge

apmere anthurreke arrerneke,apwerte nhenge arrpenhe ingkirrekenge mwerre

akngerre anthurre ulkere aneke!’ Psalm 118:22.“Anwerne kwenhe alakenhe itelaretyeke Jesus-arle apw-erte impene anthurre-arteke aneme. 12 Nhenge Jesus-ele-ante kwenhe tyerrtye areye itetheke mpwareme ar-rpenhele akenhe arrangkwe-arle. Ngkartele renhe-anteyerneme tyerrtye areye itethe-iletyeke, ahelhe nhenheletyerrtye re-arteke awethe anetyeke arrangkwe-arle ty-errtye areye itethe-iletyeke.” Alakenhe-arle Peter Jewakngerrepate itneke angkeke.

13 Nhenge itne Peter uthene John uthene arerlengeakwenpe anthurre angkerlenge itne apatemele arnterreawerrirreke. Itne angkeke, “Aye! Artwe nhenhe atherreschool-eke akutne, kele nthakenhe-arle ratherre akaltyeitelarentye angkeme?” Itne awethe ulkere itirreke,“Kele arratye! Nhenhe atherre-arle akwetethe-arle Jesus-enge unthetyarte-arle.” 14 Itne imerte artwe inwerrerenhe aremele ikwere-atherre itwele tnerlenge, itne-arle angketyeke aneke imerte uyarne-arle angketyekeirremele itne-arle apatekenge. Itne yanhe ikwereleanemele aneke angketye-arlke-akenhe.

15 Jew akngerrepate areyele thultye areye ileke Johnuthene Peter uthene arrpenhe areye-arlke akethe-werne akngetyeke, itne angkerretyame artwe nhengeareye akethele akarelhetyamenge. 16 Itne alakenheangkerreke, “Nthakenhe-ame anwerne artwe nhenheatherre iletyenhe? Tyerrtye Jerusalem-arenye nhenheareyele itelareme nthakenhe-arle artwe nhenhe atherreirreke ngangkere akngerre-akertele, anwerne apale

Page 21: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 4:17 21 Acts 4:22

angketyale anetyeke. 17 Anwerne renhe-atherrenheayaketyeke Jesus-akerte angkerlenge nhenge arrpenheareyele awemele ikwere akangkwe-irreme-ketye. Keleakangkwe-arle-irreme anteme itne atningke-ame-atningke-irreme.” 18 Itne thultye areye ileke Peter utheneJohn uthene kwene-werne akngetye-alpetyeke imerteangkemele, “Mpwele Jesus-akerte awethe angketyaleanetyeke! Tyerrtye areye ayeye ikwere-akerte akaltyele-anthetyale!”

19 Kele Peter uthene John uthenele nhenhe awemelealakenhe itneke angkerle-anerreke, “Nthakenhe-amearratye mpwaretyeke? Ilerne-ame arrekantherreakangkwe-irretyeke, arrantherre angkerlenge-arlkempwaretyeke? Ilerne-ame Ngkarteke-ante-arleakangkwe-irreme rarle angkemeke-ante? Arrantherre-arrpe itirrewarraye. 20 Ilerne-arle arrekantherreakangkwe-irretyakenhe-arle, ilerne tyerrtye areyekeiletyenhe akwete iwenhe-arle ilerne areke Jesus-elempwarerlenge nthakenhe-arle ilerne aweke-arlke!”

21 Kele akngerrepate Jew areyele akenhe renhe-atherrenhe ayakeke Jesus-akerte awethe angketyaleanetyeke imerte renhe-atherrenhe apmere-werneyernirtnemele. Itne itirretyame renhe-atherrenheatwetyeke, itne akenhe tyerrtye areye-ketye-arle atere-irremele. Itne itelareke tyerrtye areye ahele-irreke-ketyenge itne apeke yerneke-arle itnenhe atwerlenge,tyerrtye ingkirrekele-arle Ngkarteke akangkentyeangkerrirrekenge nthakenhe-arle artwe inwerrenhengeke irrekenge. 22 Tyerrtye areyele itelarekeNgkartele-ante-arle Peter uthene John uthene ngangkereantheke artwe renhe mwerre-iletyeke, rarle year forty-pelenge awethe arntwarre anathe anekenge rarle inteke-ngentyele.

Page 22: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 4:23 22 Acts 4:28Apententye akngerre areye Ngkarteke angkeme

23 Ikwerenge-ntyele itne-arle Peter uthene Johnuthenealhetyeke impekenge, ratherre apurte-irreke Jesusapententye akngerre arrpenhe areyenge itnenhe ilekenthakenhe-arle Jew akngerrepate areye-arle angkekengeikwere-atherre. 24 Itne renhe-atherrenhe awemeleNgkarteke alakenhe angkeke, “Yewe Akngerrepate,unte-arle alkere uthene ahelhe uthene, kwatyealaye-arlke mpwareke, arne alkere-arenye-arlke,ahelhe-arenye-arlke, kwatye alaye-arenye areye-arlke.25Arrenge-arrenge anwerne-kenhe David-arle ngkwengeurrkapeke. Nhenge Utnenge Akngerrele renhe akaltyele-antherlenge, re alakenhe intelhe-ileke,‘Iwenhenge-ame Jew anetyakenhe areye ahele anthurre

irreke?Iwenhenge-arlke-ame itne angkepangkerreme?

26 Ye, artwe akngerrepate areye apmere arrpe-anenhe-ngentyele apurte-irremele ahele angkerremeleatwetyeke Ngkarte anwerne-kenhe, Ngkartele-arle alhilemele yerneke.’ Psalm2:1-2.

27 “Ngkarte-aye alkerele-arle aneme! David-ele ar-rule ileke artwe areyele-arle akwele akurne mpware-tyeke angkerreke. Alakenhe anteme Jew akngerrepateareye apurte-irreke nhenhe Jerusalem-enge, nthakenheJesus atwetyeke angkerremele. Itne apurte-irreke KingHerod uthene Pontius Pilate uthenenge. Jew anetyak-enhe areye-arlke itne apurte-irreke ahele anthurre ir-reremele nthakenhe-arle itne Jesus atwetyenheke, artwenhenge unte-arle akngakeke re urrkapentye ngkwinhempwaretyeke. 28 Unte-arle ngangkere akngerre ane-menge, itne mpwareke iwenhe-arle unte itneke ileke-ante. Arrule anthurre unte itelareme iwenhe apeke renhe

Page 23: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 4:29 23 Acts 4:35itne-arle mpwaretyeke. 29 Yewe Akngerrepate anwerne-kenhe, itnenhe awaye, itne-arle anwernenhe aterele-anthetyeke irreme alakenhe angkemele. Anwernenheutnenge lterrke-ilaye anwerne itneke atere anetyakenheJesus-akerte akwenpe angketyenhenge. 30 Anwernenhengangkere anthaye tyerrtye areye angkwerre-iwetyeke,unte itelareme unte-arle Jesus ngangkere antheke ur-rkapentye ngkwinhe mpwaretyeke, alakenhe. Arne mw-erre akngerre areye itneke imernaye, itne aremele ngk-wenge akangkwe-irretyenhenge.”

31 Itne-arle Ngkarteke angketyame iperre apmere itne-arle anetyame akngelhetyeke anteme irreke. YanhengeantemeUtnenge Akngerrele itnenhe ngangkere akngerreanteme antheke, ikwerenge itne ayeyeNgkarte-kenhe an-teme tyerrtye areyeke akwenpe anteme angkerlte-aneke.

Apententye akngerre areye mwerrantye arntarnte-arerremele aneke

32 Tyerrtye ingkirreke Jesus-kenhe areye itirremelempwareke anyentele-arteke. Apurtele anteme itnearne aname-atheke-kwenyele antherremele aneke. Itneayene-iletyakenhe, ingkirreke antherreke. 33 UtnengeAkngerrele yerneke-arle areye ngangkere anthetyame,itne akwetethe anteme arrpenhe areyeke iletyenhengeNgkartele-arle Jesus itethe-ilirtneke-akerte. Ingkerrekeleitelarerrirreke Ngkartele-arle apententye akngerre ar-eye arntarnte-arerle-aneme. 34Arrpenhe arraretyakenheaneke. Tyerrtye areye merne-arlke mantere-arlke-akerteakangkentye aneke. Kele arrpenhe areye apmereke-artweye areyele apeke arrpenhe areye farm-eke-artweyeareyele apeke akenhele antherlenge imerte ikwerengengkweltye-arle inemele kele ngkweltye-akertele anteme,35 itne akngetyemele anthemele artwe Jesus-ele-arle

Page 24: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 4:36 24 Acts 5:3yerneke itnenhe-arle, itne imerte akngakeme anthemelengkweltye anetyakenhe areyeke-arle.

36 Kele artwe Joseph arritnye, Levi-ke-artweye-ngentyele, apmere Cyprus-arenye re yanhele anetyartere akenhe Jesus-kenhe-arle aneke. Kenhe yerneke-arle areyele akenhe renhe arritnye arrpenhe anthekeBarnabas. Arritnye nhenhe angkentye itnekenhele ilemealakenhe, “Re arrpenhe areye-arle akwetethe atnerre-ilepileme.” 37 Artwe nhenhe akenhe kartene atnyeneke,merne arunthe-akerte, re kartene renhe ngkweltyekeantheke imerte yerneke-arle areye anthemele akangkwe-irrentye akngerre arrpenhe areyeke anthetyeke.

5Ayeye anewarte atherre Ananias uthene Sapphira uthene-

akerte1 Akangkwe-irrentye akngerre arrpenhe atherre,

anewarte atherre Ananias uthene Sapphira utheneanetyarte apmere yanhele ratherre apmere merne-arle lyapelhe-iletyarte ikwere-atherrenhe anthekengkweltyeke. 2Kele ngkweltye-arle ineke-iperre ratherreakngakelhe-ilemele arrpenheme atnyeneke. Manearrpenhe imerte Ananias-ele akngemele anthetyekeartwe Jesus-ele-arle yerneke areye-werne alakenheangkemele, “Ilerne garden-arle ngkweltyeke anthekeiperrele ilerne ngenhe ngkweltye ingkirreke anthurreantheme.” Kele anewe ikwerenhe ante-arle akaltyeaneke ratherre-arle ngkweltye akngakeke ikwere-atherre-arrpe. Re yerneke-arle areyeke iletyakenhenthakenhe-arle ratherre irreke.

3 Nhenge Ananias-ele ngkweltye akngeke Peteranthemele ingkerrenyeke-arteke akwele, kele Utnenge

Page 25: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 5:4 25 Acts 5:8Akngerrele Peter-eke ileke, nthakenhe-arle Ananias-ele mpwareke. Kele Peter ikwere angkeke, “Untekwenhe Arrentye-arle awekenge akurne-irreke. UnteUtnenge Akngerreke urrtyirreke anwerneke-arlke. Untegarden ngkwinhe ngkweltyeke anthemele renhe inemeleakngakeke ngkweltye arrpenheme ngkwenge-arrpeatnyenemele imerte akweke ware-arle akngetyemele,ingkirreke-arteke akwele. 4 Urreke unte gardenngkweltyeke anthetyenhenge ngkwinhe-urrke aneke.Kele imerte ngkweltyeke anthemele, ngkweltye reingkerre ngkwinhe aneke. Kele iwenheke-ame unteurrtyirreke anwerneke nhenge ngkweltye ingkirrekeanthurre-arle antheke-arteke? Awaye! Unte kwenheanwernenhe impetyakenhe unte kwenhe Ngkarteimpeke.”

5-6 Nhenge Ananias-ele nhenhe awemele utnenge ik-werenhe akurne-irremele re atnyemele ilweke anteme.Artwe apmerrke areyele renhe antyamele ayernemeleakngerlte-iweke renhe akethe-werne iperteke artetyeke.Nhenge tyerrtye areyele nhenhe awemele itne atere an-thurre irrereke.

7 Ikwerenge lyete-ante-arle Ananias ilwekenge,anewe ikwerenhe Sapphira anteme apmere kwene-werne irrpintyeke Peter-arle aneke-werne, reakenhe itelaretyakenhe-arle nthakenhe-arle aneweikwerenhe irrekeke. 8 Peter-ele ngkweltye Ananias-elarle akngetyeke ikwere imerneke imerte renheapayuthnemele, “Atyenge ilaye! Nhenhe-ame ngkweltyeingkerreke re anewe ngkwinhe mpwele-arle inekeapmere sell-eme-ilemele?”

Re anteme angkeke, “Yewe, yanhe-arle ngkweltye in-gkerreke rarle ilerne-arle ineke.”

Page 26: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 5:9 26 Acts 5:159 Peter anteme angkeke, “Unte kwenhe arne akurne

anthurre mpwareke. Iwenhenge-ame mpwele UtnengeAkngerre arrkernetyeke irrerle-anerreke? Awaye! Artweyanhe areye anewe ngkwinhe-arle iperteke artetyekeakngerlte-iwerne kwenhe nhenhe anteme tnerrirremengenhe anteme iperteke artetyeke.” 10Nhenge Sapphira-le nhenhe awemele re atnyemele ilweke Peter arrek-weleke anteye. Artwe areyele renhe aremele itnerenhe ikerlte alhemele akngerlte-iweke renhe ipertekeartetyeke anewikwe itweke. 11 Kele ingkirreke Jesus-kenhe areye atere anthurre irreke apmere Jerusalem-enge nthakenhe-arle Ngkartele mpwarekenge Ananiasuthene Sapphira utheneke.

Yerneke-arle areyele rlkerte atningke angkwerre-iweme12 Peter uthene Ngkartele-arle yerneke areye uthenele

arne akngerre anthurre ngangkerele mpwareke tyerrtyeareyele aretyenhenge nthakenhe-arle Ngkarte akngerreanthurre aneme. Kele apententye akngerre ingkirrekeapurte-irreke tyatye akngerre Jew-kenhe Ilthe Solomon-kenhe arritnyeke. 13 Kele tyerrtye areye, Jesus-kenheanetyakenhe-arle, itnenhe aremele angkeke itne-arleakwele mwerre-arle, kenhe itne akenhe itnekengeapurte-irretyeke atere-arle-irreke. 14 Kenhe arrpenheareyele Ngkarte itelaremele itnekenge apurte-irreke,kele atyewe Jesus-kenhe areye atningke anthurre antemeirreke. 15 Kele tyerrtye areyele Peter uthene Jesus-ele-arle yerneke areye aremele arne akngerre mwerrengangkerele-arlke mpwarerlenge itne tyerrtye rlkerteareye akngetyemele iwerre itereke atheneke itnenhemwerre-iletyenhenge. Itne alakenhe itirreke, “Peterapeke anpere alhemele itnenhe anpeme apeke, ntulye

Page 27: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 5:16 27 Acts 5:21ikwerenhele apeke artetyenhenge ingkirreke mwerre-irretyeke.” 16 Tyerrtye arrpenhe atningkele awemele,nhenge areye apmere Jerusalem itwele anetyarte areyele,itne tyerrtye rlkerte atningke akngetyewarremeleatheneke, arrentye-akerte areye-arlke, kele Ngkarteleitnenhe ingkirreke angkwerre-iweke.

Alkere-arenyele yerneke-arle areye jail-ngentyelearratelhe-ileme

17-18 Kele artwe re, kwertengerle tyeperre tyatye-arenye-arle aneme, atyewe ikwerenhe areye-arlke,nhenge Sadducee areye, itne ingkerte-ingkerte anthurreirremele ahele-irreke Peter utheneke arrpenhe areyeke-arlke, itne-arle ayeye Jesus-akerte ilerlte-apemenge.Itne anteme thultye yernemele itnenhe ineke jail-keakwernetyeke. 19 Kele ingwe ikwerele alkere-arenyeNgkarte-kenhe jail kwene-werne alhemele arriwealtywere-ilemele ayerneke-arle areye akethe-werneakngeke. Kenhe thultye areyele akenhe itelaretyakenhe-arle aneke alkere-arenyele-arle itnenhe jail-ngentyeletyerrelhe-ileke yernemele itnenhe. Alkere-arenyeapententye akngerre itneke angkeke, 20 “Tyatye Jewareye-kenhe-werne alherlte-iwaye tyerrtye areyekeayeye nhenhe akwete iletyeke, nhenge Jesus apentetyekeNgkartenge anemele akwete-ante anthurreke.”Alakenhe-arle alkere-arenye re itneke angkeke.

21 Ingweleme anthurre itne akeme-irremele alheke ty-atye Jew areye-kenhe-werne kweneke irrpenhemele itnetnemele tyerrtye areyeke angkentyeNgkarte-kenhe ileke.

Kenhe kwertengerle tyeperre tyatye-arenye akenheatyewe ikwerenhe areye-akerte arriwe arrpenhengeirrpintyemele aretyakenhe-arle Peter arrpenhe nhengeareye-arlke. Itne irrpenhemele akngerrepate areye

Page 28: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 5:22 28 Acts 5:27-28apurtelhe-ileke akngerre angkerretyeke. Itne artweurrpetye uterneke jail-werne alhetyeke Peter-arlkeyerneke-arle arrpenhe areye-arlke inetyeke itneke-werneakngetyetyeke.

22 Kele artwe itne jail-werne alhemele itnenhe aretyak-enhe aneke arrangkwe-arle itneke aneke itne imertealpemele akngerrepate itnekenhe-werne. 23 Itne antemeangkeke, “Anwerne jail-werne alhemele anwerne arriwerenhe martelhentye-arle areke, thultye areyele akenhearerlte-anetyame nhenge itne-arle kwenele anemengeakwele. Kele nhenge anwerne kwene-werne alhemeleanwerne artwe itneke uye-arle areke.” 24Nhenge aknger-repate thultye areye-kenhele-arlke kwertengerle aknger-repate tyatye-arenye areyele-arlke awemele iwenhe-arleitne angkerne itne uyarne-arle itelareme. Itne angkeke,“Nthakenhe apeke-ame itne irreke?”

25 Kele artwe anyente anteme apetyemele itnekeileke, “Awerrirraye! Artwe nhenge areye arrantherre-arle jail-ke akwerneke-arle, akethele-arle tyatye-le ayeyeJesus-akerte tyerrtye areyeke ilerlte-aneme.” 26 Keleakngerrepate thultye areye-kenhele thultye ikwerenheareye ileke yerneke-arle areyeke antangketyeke kwene-werne ware, itnenhe arntwirrketyakenhele. Rarleatere-irrekenge renhe apeke tyerrtye areyele areme-ketye, yerneke-arle areye arntwirrkerlenge, kele tyerrtyenhenge areyele itnenhe apwertele wemere ilwetyeke-ante.

27-28 Kele itne-arle itnenhe kwene-werne akngetyekeiperre itnenhe ingkirrekenge arrekwele tnetyekengkerneke akngerrepate areyele itnenhe apayuthnetyekeimerte itirrewarremele nthakenhe itnenhe iletyeke.Kele kwertengerle tyeperre tyatye-arenye akenheitneke angkerlenge, “Awerrirraye! Anwerne kwenhe

Page 29: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 5:29 29 Acts 5:34arrenhantherrenhe ileke tyerrtye yanhe areyeke Jesus-akerte akaltyele-anthetyale anetyeke, kenhe arrantherreakenhe arertele-arteke tyerrtye Jerusalem-ele anemeareyeke ilerlenge-arle. Arrantherre-arle anwerne akweteanthurre ilperneme Jesus-arle atwekenge.”

29 Kele Peter uthene yerneke-arle itne-arlke alakenheangkeke, “Anwerne kwenhe angkentye Ngkarte-kenheke-ante akangkwe-irretyeke, arrekantherre kwenye!30 Thultye areyele Jesus arne arntarlkweke-arlekearrerneke arrantherre-arle itnenhe uternekenge. KenheNgkartele akenhe, arrenge-arrenge anwerne-kenheareyele-arle tnakemele akangkwe-irretyarte, Jesusrenhe ilweke-arle itethe-ilirtneke akertnelhe-ilemelealkere-werne akngirtneke. 31 Kele Ngkartele akenheJesus-arle arne arrpenhe ingkirrekenge arrwekelearrerneke. Rarle renhe alkere-werne-arle akngirtnekeimerte renhe tyerrtye areyeke akngerrepate anthurrempwaremele itnenhe arntarnte-aretyenhenge. Realakenhe mpwareke, Israel-arenye areye akurne-ketye utepe-irretyenhenge akngarte-iwelhemelenthakenhe-arle arrantherre itirreme Ngkarte antemearrekantherrenge anyenteke-irretyenhenge. 32 Anwernearrekantherre ileme nthakenhe-arle irreke Jesus-akerteanwernele arerlenge, Utnenge Akngerrele-arlke-arleareke. Re tyerrtye areyeke imerneke arne nhenhe areye-arle arratye aneme. Ngkartele-arle Utnenge Ikwerenheyerneke ikwere-arle akangkwe-irreme areyeke ante.”

33 Akngerrepate arrekwelenye areyele awemele itneahele anthurre irreke itirremele itnenhe apwertelewetyeke ilwetyeke-ante. 34 Kenhe Pharisee anyenteGamaliel arritnye akeme-irremele itneke angkeke, rarleangkentye Moses-kenhe akaltyele-anthenhe-anthenheaneke, tyerrtye areye ikwere akangkwe-irretyarte.

Page 30: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 5:35 30 Acts 5:39Re Peter uthene arrpenhe areye-arlke ileke ikwereakethele akarelhetyeke, itne anteme itnenhe akethe-werne akngeke. 35 Itne-arle alheke-arle iperrele Gamalielangkeke, “Artwe Israel-arenye areye nhenhe awerrirraye!Atheke-irremele angketyalaye nhenhe areye ilwetyekethe arrenhantherrenhe ilemele iwenhenge mwantyearelhetyeke. 36 Itelaraye, artwe nhenge Theudas arritnye!Nhenge-arle re atyeperre anthurre akwele itirrekere-arrpe tnakelherle-apemele, re government-kenheareye atwetyarte. Itelarerrirraye, nhenge tyerrtye400-pele anthurre ikwerenge apurte-irreke, itne-arle renhe apentewarretyarte. Kele yanhe-ngentyelethultye arrpenhemele renhe atwerrirreke, kele atyeweikwerenhe areye akenhe irrarnpe-arle irrerrerlengeawethe-arlke apurte-irretyakenhe. 37 Kele alakenheante, artwe anyente Judas arritnye aneke Galilee-arenye,arrantherre itelareme ilengare kweye tyerrtye areyele-arle arritnye itnekenhe pweke government-kenhekeintelhe-ileke itnekenge tax ngkweltye inetyenhenge.Re akenhe artwe areye-arle apurtelhe-ileke artwegovernment-kenhe areye atwetyeke. Kele alakenheante-arle thultye areyele renhe atwerlenge, atyeweikwerenhe areye akenhe akalke-akalke-irremeleirrarnpe-irrerlenge-arle. 38 Artwe yanhe atherrengeanteme anwerne akaltye-irretyeke itelaremele. Anwernekwenhe apententye akngerre Jesus-kenhe areyeipmentyele impetyeke itnenhe atwetyale aywepetyeke.Itne apeke mpwareme nthakenhe-arle itne itirremeware kele atyewe itnekenhe areye itnenhe impemelealherlte-iweme-arle. 39 Kenhe itne apeke-arle nhenhempwareme Ngkartele-arle itneke imernekenge akaltyele-anthemele, kele anwerne itnenhe ware-arle iltemere,itneke ahele irremele kele anwerne Ngkarteke-arlke-arle

Page 31: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 5:40 31 Acts 6:1ahele-irremere.”

Nhenge artwe ampwe areyele Gamaliel awemele itneakangkwe-irreke.

40 Kele itne antangkelheke Peter uthene yerneke-arleareyeke-arlke imerte thultye areye ilemele itnenhe whip-ele-ante atwetyeke. Kele itnenhe-arle atweke iperreleakngerrepate itne alakenhe itneke angkeke, “ArrantherreJesus-akerte awethe angketyale anetyeke.” Itne imerteitnenhe yernemele anteme alpetyeke.

41 Itne akangkemele alherlte-iweke, irrare-arlkeawelhetyakenhe itnenhe-arle atweke iperre, itne-arlealakenhe-arle itirrekenge, “Ngkartele itelareme thultyeareyele-arle anwernenhe atweke iperre-arlke anwerne-arle Jesus-enge untyeme irretyeke-kwenye-arle renheawemele apentetyeke akwete anwerne tyerrtye areyekeayeye nhenhe akaltyele-anthemele iletyenhenge.”42 Arlte arrpe-anenhe itne yarte tyatye-ke kwene-werneirrpenhemele tyerrtye areye ayeye mwerre Jesus-akerteakaltyele-anthetyarte, ikwerenge-ntyele imerte itneapententye akngerre arrpenhe areye-kenhe apmere-werne alheme itneke Jesus-akerte akaltyele-anthetyeke,nhenge Ngkartele-arle alhileke yernemele.

6Itne artwe 7-pele akngakeme

1 Yanhenge anteme tyerrtye awethe atningke Jesus-ekeakangkwe-irreke, atyewe Jesus-kenhe areye atningke-irreke, arrpenheme akenhe Jew areye Greek angkentyeakngerre-arle, arrpenheme akenhe Aramaic angkentyeakngerre-arle. Nhenge Greek angkentye akngerreitne Aramaic angkentye akngerre areyeke akengentye

Page 32: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 6:2 32 Acts 6:6angkeme, itne Peter uthene atyewe ikwerenhe areye-werne apetyemele angkeke, “Awaye! Arlte arrpe-anenhele arrantherre arelhe warlekwerte areyeke merneantheme. Kele arrantherre Aramaic-arle angkemeareyeke-ante-arle antheme kele Greek angkentyeakngerre areyeke akenhe arrangkwe-arle.” 2 Keleyanhenge Peter uthene atyewe ikwerenhe areyeleatyewe Jesus-kenhe areye Jerusalem-ele apurtelhe-ilemele imerte itneke angkeke, “Urrkapentye anwerne-kenhe kwenhe arrpenhe anthurre, kele anwerne itnenheakwete akaltyele-anthetyeke ayeye Jesus-akerte Ngkarte-ngentyele. Kele akurne-arle aneme anwerne apekealakenhe mpwaretyakenhe anerlenge. Kele anwerne-arle arelhe warlekwerte areye ngkweltye-arlke antheme-arle, anwerne tyerrtye areye akaltyele-anthetyekearrangkwe-arle. 3 Arrantherre artwe akaperte altywere7-pele arrantherre-ngentyele akngaketyeke, UtnengeAkngerreke-arle akangkwe-irretyenhenge. Itnenhe-arleakngakeke iperrele itnenhe arrernemele urrkapentyenhenhe mwerrantye mpwaretyeke merne antherlte-anemele. 4 Anwerne akenhe akwete-arle urrkapentyearrpenhe nhenhe mpwarerlenge, Ngkarteke angkemeleakaltyele-anthemele ayeye Jesus-akerte Ngkarte-ngentyele.”

5 Nhenge Jesus-kenhe areyele awemele itne akangkekekele imerte itne Stephen anteme inemele. Rarle artweUtnenge Akngerreke-arle akangkwe-irrentye akngerreJesus utheneke. Itne artwe arrpenhe areye ineke,Philip, Procorus, Nicanor, Timon, Parmenas, Nico-las. Nicolas re akenhe Jew anetyakenhe-arle anekeapmere Antioch-arenye. Urreke re Jesus-eke atyewe-irretyenhenge, re Ngkarte Jew areye-kenhe arratyeitelaretyarte. 6 Kele-arle artwe 7-pele itnenhe akn-

Page 33: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 6:7 33 Acts 6:9gakeke iperre, akangkwe-irrentye akngerre arrpenhe it-nenhe akngetyeke yerneke-arle areye-werne. Yerneke-arle areyele iltye itnekenhe arrerneke akaperteke-arlekeartwe itneke-arleke imerte urrkapentye itnekenhe an-themele imerte Ngkarte apayuthnemele itnenhe utnengelterrke-iletyeke.

7 Nhenge Peter uthene yerneke-arle areye utheneangkentye Ngkarte-kenhe angkerlenge tyerrtye areyeleakangkwe-irremele aweke. Atningke anthurre antemeakangkwe-irreke. Kele apmere yanhe Jerusalem-engeJesus-kenhe areye atningke anthurre anteme irreke,kenhe arrpenhe areye kwertengerle Moses-kenhe-arleanekeke, itne-inpe Jesus arratye itelareke itnekengeapurte-irreme.

Tyerrtye areyele Stephen arntwirrkemele inerrirreke8 Kele Ngkartele artwe Stephen renhe mwerrantye

arntarnte-aremele ngangkere-arlke Utnenge Akngerre-arlke anthemele arne arrpe-anenhe re mpwaretyeke. Ty-errtye areyele renhe aremele itne apatewarreke itne-arleitelarekenge Ngkarte-arle ikwerenge aneke urrkapemele.

9 Kele Jew apmere arrpenhe-arenye areyele aremeleitne ahele-irrerreke ikwere. Artwe itne apmere Cyrene-arenye uthene Alexandria-arenye uthene itne pwathekeurrkapentye impelheke. Itne-arle ngkweltyeke warrke-irreme, apmere arrpenhele-arle apurte-irrerretyarteNgkarte utyernemele tnaketyeke, tyerrtye arrpenheareyele apmere yanhe ikwerele itnenhe iletyartealakenhe, “Pwatheke urrkapentye impelheke-arle areye.”Artwe arrpenhe areye aneke apmere Cilicia utheneAsia-arenye uthene. Nhenhe itne Stephen-eke ahele-irremele renhe iltemele renhe alkngetherre ilemele.

Page 34: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 6:10 34 Acts 6:15

10 Kenhe Stephen akenhe itneke itelarentye akwete-arle angkerlenge, Utnenge Akngerre-arle ikwerengeanekenge renhe lterrke-ilemele arratye akwete reangketyenhenge itne uyarne renhe tyelpelhe-ileke rarleitneke lterrke anthurre-arle anekenge. 11 Kele itneartwe urrpetyeke antangkeke itnenhe apurtelhe-ilemeleanyelknge-anyelkngele ngkweltye itnenhe antheke itneayeye urrtyirrentye Stephen-akerte antekelhe-iletyekeilerle-apeme. Kele arratye itne alheke tyerrtye areyekealakenhe angkerlte-apetyeke, “Aye! Anwerne awekeartwe nhenge Stephen akurnentye angkerlenge Mosesuthene Ngkarte uthene-akerte.”

12 Ayeye nhenhe itne awemele tyerrtye areye itnekeakangkwe-irreke itne anteme alhemele ileke angken-tye Moses-kenhe ilentye akngerre areyeke artwe am-pwe arrekwelenye areyeke-arlke ilemele. Itne antemeStephen renhe arntwirrkemele ineke imerte, Jew ar-rpenhe areye inemele itne renhe tyarre-akngeke ilthekwene-werne imerte Jew akngerrepate areye arrekwelekengkernemele itne renhe apayuthnetyenhenge nthak-enhe renhe iletyeke. 13-14 Kele itne antangkeke artweurrpetyeke nhenge urrtyirremele-arle ilekenge itnekeangketyeke apetyetyeke. Itne anteme apetyemele ur-rtyirremele alakenhe angkeke, “Arratye kwenhe artwenhenhe tyatye Ngkarte-kenheke apale angkeke. Rarleangkeke Jesus Nazareth-arenyele akwele tyatye nhenheataketyenhe. Re angkentye Moses-kenhenge-arlke apaleangkeke, ilemele Jesus-elarle akwele angkentye Moses-kenhe akngarte-iwetyenhe.” Alakenhe-arle itne Stephen-akerte angkeke.

15 Artwe areye apmere kwenele-arle aneke Stephenarnterre areke inngerre ikwerenhe pwarrtyerlengealkere-arenye-arteke.

Page 35: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:1 35 Acts 7:57

Stephen-ele ayeye ileme1 Kele kwertengerle tyeperre tyatye-arenyele Stephen

apayuthneke, “Anwerneke ilaye. Arratye-ame itnengkwenge-akerte angkeme?”

2 Stephen ikwere uthene Jew akngerrepate arrpenheareye utheneke angkeke, “Atyewe Jew atyinhe areyeuthene akngerrepate areye awerrirraye! ArrantherreAbraham itelareme arrenge-arrenge anwerne-kenhe-arle, urreke re apmere Haran-werne alhetyenhenge reapmere Mesopotamia-le anetyarte. Yanhenge antemeNgkarte ikwere arrateke alharrkentye akngerre-akertengangkere akngerre anthurre-akerte. 3 Ngkarte imerteikwere angkemele, ‘Apmere nhenhe ngkwinhe impemelengkwenge-artweye areye-arlke, kele alhaye the ngk-wenge apmere arrpenhe imernetyenhenge unte ane-tyeke.’

4 “Kele re apmere renhe impemele alheke, tyer-rtye areyele ileme apmere Chaldea anteme, apmererenhe arlenge anthurre alhemele re aneke mpwepeleapmere Haran-ele. Kele anyikwe uyerrekenge Ngkartelerenhe ileke apmere yanhe impemele alhetyeke, ap-mere nhenhe-werne apetyemele nthenhele-arle anwerneanepanemenge. Kele re alakenhe mpwareke. 5 Kelere apmere yanheke irremele Ngkartele renhe apmereanthetyakenhe aneke, re akweke ware aneke apmerearrpenhe areye-kenhele. Kele Ngkartele Abraham ilekealakenhe, ‘The ngenhe apmere nhenhe anthetyenhe ngk-wenge akwerrke areyeke-arlke, ngkwinhe anetyenhe ak-wetethe itnekenhe-arlke.’ Nhenhe ikwerele-ureke ite-laraye, nhenge Ngkartele alhileke, Abraham ampekearrangkwe-arle anekenge.

Page 36: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:6 36 Acts 7:106 “Ngkarte ikwere alakenhe-arlke angkeke, ‘Urreke,

ngkwenge-artweye areye alhetyenhe apmere arrpenhe-werne anetyeke akwete anthurre uterne arrpe-anenhele.Kele tyerrtye apmere yanhe-arenye areyele itnenheuternetyenhe urrkapetyeke ngkweltye inetyakenhele.Itne ngkwenge-artweye areye-arlke akwete atnyenerlte-anetyenhe itnenhe urrkapetyeke uternerlte-anemeleuterne arrpe-anenheke, year 400-peleke-atwetye. 7 Kelethe tyerrtye yanhe-arenye areyeke imernetyenhearne arrpenhe akurne anthurre areye itne ngkwenge-artweye ingkirreke ipmentyele anteme impetyenhenge.Kele itne apmere nhenheke-irremele apetyemeleatyenge akangkwe-irretyenhe.’ Alakenhe-arle NgkarteleAbraham ileke urreke-arle nthakenhe-arle irretyenhe.

8 “Re anteme Abraham-eke alhileke alakenhe, ‘Ay-eye nhenhe awaye. Ayeye nhenhenge ularre ngkwengealere areye artwe-irretyenhe. Akwetethe alakenhe mp-waretyeke tyerrtye arrpenhe areye itirretyenhenge alak-enhe, “Arratye-arle nhenhe areye Ngkarte-kenhe areyeikwere akangkwe-irrentye akngerre.” ’ Kele yanhengeIsaac, alere Abraham-kenhe-arle anteme inteke, re ingweseven-pele inteke iperre re renhe artwe anteme ileke.Urreke Isaac-ele ikwere alere Jacob-eke anteme alakenhempwareke, kele Jacob-ele anteme alakenhe mpwareke,ikwere alere 12-pele anteye itne-arle inteke iperrele.

9 “Kele arrantherre itelareme Jacob-eke alere areyeatyeye Joseph-eke ahentye-anetyakenhe aneke, Jacob-arle ikwere anyente-ante ahentye-anetyartenge. Itneanteme renhe ngkweltyeke antheke artwe ipenye itnerenhe apmere arlenge-werne akngetyenhenge apmereEgypt-werne. Joseph-ele akenhe akwetethe-arle Ngkarteutyernemele tnaketyarte Re akenhe ikwere akwetethe-arle anetyartenge renhe arntarnte-aremele. 10 Re renhe

Page 37: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:11 37 Acts 7:14-15akayake-iletyarte arrpenhe areyele renhe akurne mp-warerlenge. Re renhe akaltyele-arlke-antheke re ite-larentye anthurre anetyenhenge re arratye-arratye-arlkeangketyenhenge. Kele re atyewe-irreke akngerrepateEgypt-arenyeke, Pharaoh arritnyeke. Kele Pharaoh-eleanteme Joseph akngerrepate arrerneke ikwere itweke reapmere akngerre renhe Egypt arntarnte-aretyenhengetyerrtye areyeke-arlke arne ingkirrekeke-arlke.

11 “Kele ikwerenge-ntyele, Joseph-arle akngerrepateakwete Egypt-eke anekenge, ahurratye akngerreapetyeke apmere ikwere-werne, apmere arrpe-anenhelemerne-arlke arrangkwe aneke, apmere nhenhe Canaan-ele-arlke. Arrenge-arrenge anwerneke-artweye areyemerneke-arlke arrangkwe ante aneke. 12 Artwe ampweJacob-ele aweke merne-arlke akngerre-arle aneke Egypt-ele, re anteme ileke ikwere alere areye yanhe-wernealhetyeke, merne-arlke inemele akngetye-alpetyeke. Itneanteme alhemele merne-arlke akngerre inerlte-alpeke.13 Ikwerenge-ntyele, merne-arlke-arle uyerrekengeanteme, kake Joseph-kenhe areye alperlte-iweke apmereEgypt-werne, awethe ante itne merne-arlke inekeJoseph-engentyele. Re anteme itneke ilelheke itne-arlerenhe alhengke-aretyakenhe anekenge. Kele, tyerrtyeareyele anteme ileke Pharaoh-eke Joseph-kenhe areye-arle Hebrew areye aneke, artwe Canaan-ngentyele-arleapetyeke areye-arle kake ikwerenhe areye aneke.

14-15 “Kele yanhe-ngentyele Joseph-ele itnenhe ilekeikwere-artweye areye ingkirreke inetyeke alhetyekeitneke-artweye Jacob-arlke Egypt-werne. Kele Jacob-arlke itne ingkirreke apetyeke Egypt-werne, 75-peleanthurre. Artwe ampwe re yanhele aneke arruleke-atwetye ilwetyeke ante. Ikwerenge-ntyele ikwere-artweye arrpenhe areye-arlke ilweke apmere yanhele.

Page 38: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:16 38 Acts 7:2216 Itne atyalangke Jacob-kenhe akngirtneke Josephatherre akenhe apmere itnekenhe-werne apmereShechem-ele, inteye Abraham-elarle arrule ngkweltyekeineke-werne Hamor arritnye artwe anyente-kenhe-arlearrule aneke.

17 “Arrule arrpenhenge, arlte rarle itwe anteme-irrekeNgkartele-arle Abraham alhileke iperre, arrantherreitelareme, re alhileke apmere Canaan anthetyeke.Itne-arle arruleke aneke apmere Egypt-ele atningke-ame-atningke-irretyeke-atwetye, altyerre-ngentyeleanwerne-kenhe areye kwenhe. 18 Kenhe artwe arrpenheanteme akngerrepate aneke-arle tyerrtye Egypt-arenyeareyeke akngerrepate nhenhe re akenhe Joseph-ekeakutne-arle aneke rarle Egypt-ele arrule anetyarteke.19 Pwathe re akenhe akurne anthurre-arle anekeanwerneke-artweye ingkirrekeke. Re itirretyartenthakenhe itnenhe atwetyeke. Re itnenhe aterele-anthetyarte apurrkele-arle-anthemele akwetethe.Re thultye ikwerenhe areye iletyarte ampe akwekeitnekenhe inemele aketheke iwetyeke apmere itnekenhe-ngentyele ilwetyeke.

20 “Kele, arrantherre itelareme, ikwerenge akenheMoses inteke, ampe akweke mwerre akngerre, meyeikwerenhele renhe apmerele nterte-ntertele arntarnte-aretyarte atnyentye urrpetyeke-atwetye. 21 Re antemerenhe lhere-werne akngeke imerte urtneke-arlekearrernemele. Nhenge ampe marle Pharaoh-kenheapetyemele renhe aremele interle-anerlenge renheineke ikwere altye-irremele amangkelhe-ilemele ikwereanteme. 22 Re amangkemele Egypt-arenye akaltyele-anthenhe-anthenhele Moses renhe akaperte altywere-ilekenge itne-arlke-arteke anteme re aneke. Reamangkemele angkentye lterrke anthurre aneke arne

Page 39: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:23 39 Acts 7:29ingkirreke atnerrele mpwaretyarte, re akwetethe arnemwerre mpwaretyarte.

23 “Yanhe-ngentyele Moses re artwe akngerre an-teme irreke ampwe anteme irremele year 40-pele an-teme aneke, re itirretyarte ikwere-artweye areye an-teme aretyeke Jacob-engentyele areye. Kele re alhekenthenhele-arle itne-arle urrkapetyartenge ikwere-wernenthakenhe-arle itne anemeke. 24 Re apetyemele aretye-alheke artwe Egypt-arenye anyentele artwe ikwere ak-werrke atwerlenge areke ikwerenge anteme re artweEgypt-arenye renhe irrerlknge atweke. 25 Re apale wareitirreke, ‘Nhenhenge anteme atyenge akwerrke areyeleitelaretyeke Ngkartele-arle ayenge akngakeke itnenhearntarnte-aretyeke Egypt-ngentyele tyerrelhe-iletyeke.’Kele arrangkwe-arle, itne akutne aneke itelaretyakenhe-anteye.

26 “Arlte arrpenhele anteme, ingweleme anthurre,Moses awethe alhemele areke tyerrtye Israel-arenyeatherre atwerrerlenge. Re renhe-atherrenhe akalkelhe-ileke ratherre ipeltye-ilerremele mwerre anetyeke.Ikwere-atherre re alakenhe angkeke, ‘Iwenhenge-ame artweyenhenge atherre mpwele atwerreme?Atwerretyale anaye!’

27 “Artwe atwerretyame-arle arrpenhele akenheMoses angkerte-iwemele alakenhe-arle angkerlenge,‘Angwenhele-ame ngenhe akngerrepate arrernekeilernenhe arratye-iletyeke atwerretyale anetyeke?28 Nhenge apmwerrke unte-arle artwe Egypt-arenyeilwetyeke-ante atweke, unte-ame ayenge antemeatwetyeke ahentye-aneme renhe-arle unte atweke-arteke?’ 29 Moses-ele alakenhe awemele, re itelarekeatningkele anteme apeke-arle itelareke iwenhe-arle rempwareke. Re atere anteme irreke. Re anteme Egypt-

Page 40: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:30 40 Acts 7:35ngentyele alwirremele unteke apmere Midian arritnye-werne yanhenge anteme re arelhe anewe akeke yanheleaneme alere atherre atnyeneke.

30 “Apmere yanhele anteme, arrantherre itelareme,re year 40-pele awethe arlenge ulkere anteme aneke.Alkere-arenye anteme ikwere arrateke arne arlarte ureleampetyamenge Apwerte Sinai itwele. 31 Renhe aremeleakngerre anthurre apateke, arne rarle ampetyakenheanekenge re anteme angathe ikwere alhemelemwantyeleareke. Re antemeNgkarte ikwere angkerlenge aweke arneure iperre ikwerenge. 32 Re alakenhe angkeke, ‘Ayenge-arle arrenge-arrenge ngkwinhe-kenhe Ngkarte-arle,Abraham, Jacob, Isaac areyele-arle tnaketyarte itnekeakwerrke areyele-arlke.’ Moses-ele nhenhe awemele reatere anthurre irreke arrewemele inngerre artelhekere atere nhenge aretyakenhe anetyange angwenhe-arleikwere angkemeke.

33 “Kele Ngkarte ikwere alakenhe angkeke, ‘Ingke-kenhe ngkwinhe irlwaye, unte-arle apmere akngerre-werne apetyekenge. 34 Nhenhe awaye! The kwenhearetyame nthakenhe-arle tyerrtye Egypt-arenye areyeleakwetethe tyerrtye atyinhe areye atwepatweme, tharleakwetethe itnenhe artnerlenge awepaweme ayengeanteme itneke apetyeke. Kele the anteme ngenheileme Egypt-werne alhetyeke itnenhe arratelhe-iletyeke.’Alakenhe-arle Ngkarte Moses-eke angkeke.”

35 Stephen re akwete angkemele, “Moses nhenhe-arle anyente rarle Israel-arenye tyerrtye areye-arlearntarnte-areke nhenge-arle. Kenhe ikwere akangkwe-irretyakenhe-arle aneke. Itelaraye, Israel-arenyenhenge atherre renhe alhengke-aretyakenhe-arleaneke alakenhe angkemele, ‘Angwenhele-ame ngenheakngerrepate arrerneke anwernenhe atwerrerlenge

Page 41: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:36 41 Acts 7:40ayaketyeke?’ Kele Ngkarte, alkere-arenyenge ularre,angkeke ikwere arne urele-arle ampekenge renheyerneke akngerrepate itneke anetyeke itnenhe apmereEgypt-nge arratelhe-iletyeke. 36 Ngangkere akngerre-akertele re arne akngerre anthurre mpwareke Egypt-nge, itne aremele akaltye-irretyeke. Kele, arrantherreitelaremele, re ikwere-artweye areye Hebrew areye-arlke Egypt-ngentyele akngekeke. Itnenhe-arle akngekeiperrele itne apetyeke Kwatye Alaye Athetheke-werne.Re ngangkerele akngerre mpwareke itne kwatye ikwerelealhetyenhenge ingkirreke itetheke mpwaremele. Re arnemwerre areye mpwareke apmere ahurratyele unthemeleitne-arle unthetyarte uternele year 40-peleke-atwetye.

37 “Artwe anyente nhenhe rarle Israel-arenye areyekeangkeke, ‘Ngkartele artwe anyente akngaketyenheangkentye Atyinhe awemele ilerle-apetyekearrekantherre, arrekantherre-artweye areye-ngentyele,re anteme angketyenhe ayenge-arle arrekantherreangkeme-arteke.’ Deuteronomy 18:15.38 “Kele Moses unthetyarte apmere ahurratyele ty-errtye Israel-arenye areye-akerte, anwerneke-artweyeareyenge. Kele, arrantherre itelareme, alkere-arenye-arle ikwere angkeke Apwerte Sinai-nge, re antemerenhe angkentye antheke, Moses-ele ileke nthakenhe-arle alkere-arenye re angkeke anwerne awemele mwerreanetyenhenge.

39 “Kele anwerneke-artweyele Moses awemeleakangkwe-irretyakenhe aneke itne ikwereakangketyakenhe aneke akngerrepate itnekenheanetyeke. Itne ahentye-aneke Egypt-werne alpetyeke.40 Kele Moses Apwerte Sinai ikwere antyemele anekeitne kake ikwere Aaron-eke angkeke, ‘Nthakenhe-ame atyeyangkwe irreke? Rarle anwernenhe apmere

Page 42: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:41 42 Acts 7:43

Egypt-ngentyele akngetyeke apmere nhenhe-werneakngetyemele. Kele anwerne akutne-arle nthakenhe-arle ikwere irrekeke. Nge-artaye? Unte anwernekengkarte areyempwaretyeke, itne anwernenge arrekwele-irretyenhenge.’ Exodus21:1.41 “Kele yanhenge anteme itne Aaron uternewarrekepweleke-arteke akwelengkarte itnekempwaretyeke. Kelempwareke-arle iperrele itne akangkeke anthurre imertekere uthene merne uthene anthetyeke renhe tnakemele.42 Kenhe Ngkartele itnenhe aremele itneke ahele an-thurre irreke re itnenhe impemele alheke itne-arlekwerralyeke, atnyentyeke-arlke uterneke-arlke kwene-irretyenhenge tnaketyeke. Kenhe ayeye arrule-arle itnepweke Ngkarte-kenhenge intelhe-ileke, arratye-arle ir-rerlenge:‘Tyerrtye Israel-arenye areye awerrirraye! Nhenge

arrantherre-arle apmere ahurratyele unthetyarteyear 40-peleke-atwetye,

arrantherre pweleke apeke yepe-yepe apeke ak-wetethe atwetyarte, apale itirremele arrantherre-arle ayenge utyernemele tnakemeke-athene.

43 Arrantherre ilthe ameke-ameke ngkarte-apartetyeMolek-kenhe nhenge-arle apmere arrpe-anenhe-werne akngernetyarte ikwere akangkwe-irremele-tetye.

Arrantherre apwerte atnyenetyarte kwerralye-arteke-arle mpwareke arrantherre ngkarteurrtyirrentye Rephan-eke akangkwe-irretyeke.

Alakenhe ikwerenge anteme the arrenhantherrenheyernetyenhe apmere arrekantherrenhe-ngentyele apmere arrpenhe arntwarre anthurre-werne Babylon-enge arntwarre.’ Alakenhe-arle

Page 43: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:44 43 Acts 7:49-50Ngkarte angkeke.” Amos 5:25-27.

44 Stephen itneke akwete angkeke, alakenheangkemele, “Arrule akenhe arrenge-arrenge anwerne-kenhele ilthe ameke-ameke Ngkarte-kenhe-arle apmereahurratyele akngernetyarte. Kele ilthe ikwere kweneleaneke angkentye rarle antheke itnenhe, itne kweneirrpemele Ngkarteke tnakemele angketyarte alakenheitirremele, ‘Arratye-arle, Ngkarte anwernenge apurteaneme.’ 45 Yanhe-ngentyele, Moses-arlke-arle ilwekengeikwere alere areyele anteme ilthe renhe atnyenetyarte.Kele Joshua anteme akngerrepate anemele, itne ilthe-akerte apmere ikwere irrpeke Ngkartele-arle arruleitnenhe alhilekenge. Yanhenge apmere ikwerele itneapmere itne-arrpe ineke Ngkartele anamelhe-ileketyerrtye yanhele-arle anetyarte areye kele JoshuaIsrael-arenye areyele anteme yanheke apmere arteke.Itne ilthe renhe arrerneke apmere ikwere imerteyanhe ikwere atnyeneke, ilthe re anerle-aneke David-arle Akngerrepate irrekeke-atwetye. 46 Kele Ngkarteakangkentye anthurre aneke David-eke. Re antemeNgkarte alakenhe apayuthneke, ‘The-ame ngkwengeapmere arteye nthenhele-arle unte anetyeke anwernengkwenge angkerlte-anetyenhenge?’ 47 Ngkarteleakenhe David ayakerlenge-arle, Solomon-ele-tetye-arleakenhe apmere renhe arterlenge.

48 “Awerrirraye! Ngkarte-arle arratye akngerreanthurre-arle, rarle apmere artwele-arle artekeleanetyakenhe-arle. Artwe areye nhenge angkentyeNgkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerrelepweke-nge arrule intelhe-ileke nthakenhe-arle Ngkarteangkeke alakenhe,49-50 ‘Ayenge-arle alkerele anentye akngerre-arle, aknger-

repate anthurre,

Page 44: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:51 44 Acts 7:53the arne ingkirreke anthurre atnyeneme alkerele

uthene apmere ahelhe nhenhele uthene.Arrantherre akenhe atyenge apmere akngerre

uyarne-arle arteme ayenge anetyeke.Ayenge alakenhe angkeme tharle arne ingkirreke an-

thurre mpwarekenge.’ ” Isaiah66:1-2.

Alakenhe-arle Stephen angkeke Jew arrekwelenyeareyeke.

51 Awethe anteme re itneke angkeke, “Arrantherre-arle Ngkarteke ikerlte anthurre-arle, ayeye ikwerenhekeakangkwe-irretyakenhe-arle arrekantherre-artweyeareye-arteke. Yanhe areye Utnenge Akngerrekeakangkwe-irretyakenhe aneke, alakenhe akwelearrantherre anteme aneme ikwere akwetethe akangkwe-irretyakenhe. Arrantherre akenhe renhe irlpe artepele-arle awerrirreme. 52 Arrule anthurre arrekantherre-artweye areyele akwetethe atwetyarte artwe areyenhenge angkentye Ngkarte-kenhe-arle awemele ilerle-apetyarte, itnenhe akurne-iletyarte atwemele ilwetyeke-ante. Ayeye Ngkarte-kenhe ilentye akngerre areye-arleangkeke, urreke-arle arrpenhe apetyetyenhe, artweNgkarteke akwetethe-arle akangkwe-irretyeke. Kelere apetyerlenge, arrantherre-inpe, ayeye Ngkarte-kenhe-arle iletyarte areye-arteke, ikwere ahele-irreke.Arrantherre renhe piwemele irrerlknge atwerrirreke.Arrantherre anteme itnekenge apurte-irreke arrpenheareye irrerlknge atwemele itne-arteke anemele. 53 Yewe,Ngkartele-arle ayeye atyeperre anthurre anthekearrekantherre-artweye areye. Re alkere-arenye yernekeMoses-eke re ikwere imernetyenhenge, ayeye aweke-arlere tyerrtye ingkirrekeke ileke. Lyete akenhe arrantherreayeye atyeperre nhenge-arle atnyeneme, kenhe

Page 45: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 7:54 45 Acts 7:60arrantherre anteme ikwere akangkwe-irretyakenheawetye-arlke-akenhe aneme.” Alakenhe-arle Stephenitneke angkeke.

Itne Stephen ilwetyeke-ante apwertele weme54 Nhenge artwe Jew akngerrepate areyele, arrpenhe

areyele-arlke, Stephen awemele itne ikwere ahele an-thurre irreke. Atnerte itnekenhe ampeke anthurre aheleanthurre irremenge. 55 Kenhe Utnenge Akngerrele ak-enhe Stephen ngangkere akngerre antheke, utnengeikwerenhe antelhe-ilelhemele, re anteme alkere-werneatheke aremele Ngkarte areke akngerre anthurre pwar-rtyerlenge ngangkere akngerre-akertele. Re Jesus-arlkeareke akwe-arratyele tnerlenge. 56 Re nhenhe aremelealakenhe angkeke, “Ayakeye! Araye! The kwenhe alkerealtywere-irrerlenge areme, Ngkarte akwe-arratyele ak-enhe Alere alkere-arenye apmere ahelhe nhenhele-arleakweke inteke, re akngerre anthurre-arle.”

57 Kele Jew akngerrepate areyele, arrpenhe areyeleyanhele-arle aneke nhenhe awemele, itne alakenhe arn-terre anthurre arlkeke, “Re Ngkarte-ketye angkeme.”Itne irlpe martelheke renhe awetyakenhe anetyenhenge,itne imerte ikwere-werne arratye untemele renhe arn-twirrkeke. 58 Itne renhe tyarre-akngemele akethekeiweke Jerusalem aketheke. Kele imerte itne ahele an-thurre irremele, mantere urrpetye itnekenhe areye ily-wemele iwemele, artwe apmerrke anyente Saul arritnyeitweke. Itne apwertele akwete anthurre Stephen renhewerrirreke renhe irrerlknge atwetyeke. Saul akenhemantere itnekenhe arntarnte-aremele tnerle-anerlenge.59 Itne-arle apwertele renhe akwete werrirretyamenge,Stephen alakenhe Ngkarteke angkeke, “Jesus! Ayengeilwerlenge, utnenge atyinhe inaye!” 60Amperele-arlenge

Page 46: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:1 46 Acts 8:3tnemele re arlkemele angkeke alakenhe, “Ngkarte! It-nenhe atwirtnetyalaye itne-arle ayenge atwekenge!”Alakenhe angkemele anteme re ilweke.

81 Artwe Saul yanhele tnemele, akangkemele areke itne

Stephen atwerlenge.

Saul arrpenhe areye-akertele Jesus-kenhe areye atwerrir-reme

Yanhenge Jesus-arle ikwele-areme areyele Jesus-kenheareye alwerneke aterele-anthemele, itnenhe ilwetyekeatwemele-arlke. Alakenhenge anteme itne atere alhekeJerusalem-engentyele apmere akweke itepele-arle anemeareye-werne apmere Judea uthene Samaria uthenelealengke-iwelhetyeke. Kele yerneke-arle areye-ante-arleaneke Jerusalem-ele.

2 Tyerrtye areyele-arle Stephen irrerlknge atweke iper-rele, artwe arrpenheme Ngkarteke akangkwe-irrentyeakngerre areyele atyalangke ikwerenhe inerlte-alhekeakngerlte-iwemele inteyeke arrernetyeke imerte ikwerearnterre anthurre arrangkemele.

3 Kele Saul akenhe ahentye-anetyakenhe-arle anekeJesus apententye akngerre areyele renhe apentetyeke,ikwerenge anteme re itnenhe alwerneke. Re untherle-apemele Jesus-kenhe areye atwerle-apeke itnenheuyerrelhe-iletyeke-atwetye akwele. Re apmere Jesus-kenhe areye-kenheke irrpenhemele artwe-arlkearelhe-arlke tyarre-akngemele imerte itnenhe jail-keakwernemele.

Tyerrtye Samaria-arenye areyele Ayeye Mwerre arratyeitelarerrirreme

Page 47: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:4 47 Acts 8:104 Nhenhe ikwerele ureke, atyewe Jesus-kenhe ar-

eye irrarnpe-irreke, itne untherlte-apemele ayeye Jesus-akerte ilerlte-apeke apmere arrpe-anenhele. 5 AtyeweJesus-kenhe anyente Philip arritnye, apmere Samaria-werne alhemele ayeye Jesus-akerte ileke tyerrtye yanhe-arenye areyeke, Ngkartele-arle renhe yerneke tyer-rtye areye itetheke mpwaretyeke. 6 Philip-ele ngangk-erele arne akngerre anthurre areye mpwareke. Tyer-rtye areyele renhe areke alakenhe mpwarerlenge itneikwere akwete akangkwe-irreke re ayeye renhe iler-lenge. 7 Re ngangkere Ngkarte-kenhele arrentye areyetyerrtye areye-ngentyele ayweperlenge, arrentye areyearnterre anthurre arlkemele arrateke itnekenge. In-werre, alyepe-alyepe-arlke mwerre-irreke Ngkartele-arlePhilip ngangkere anthekenge itnenhe mwerre-iletyeke.8 Kele apmere yanhe ikwerenge tyerrtye areye arnterreakangkeke.

Ayeye artwe arrengkwelthe akngerre anthurre-akerte Si-mon arritnye

9 Apmere ikwerele anetyarte artwe ngangkere ar-rengkwelthe akngerre anthurre anyente Simon arritnye,arne akngerre atningke re ilernpenyele mpwaretyartearlenge-arlentye anthurreke. Samaria-arenye areyelearemele itne apateke imerte angkemele, “Aye! Rarlearratye-arle arne nhenhe areye mpwareme!” Re tnakel-hemele re-arrpe alakenhe angketyarte, “Ayenge-arle ar-ratye rarle artwe atyeperre anthurre!” 10Nhenhe areyelerenhe aremele itne ikwere akangkwe-irretyarte, tyerrtyeakngerre areye arne arunthe-akerte tyerrtye arrpenheareye-arlke arne urrpetye ware-akerte. Itne renhetnakemele alakenhe angkeke, “Artwe nhenhe alkerenge-arle arratye apetyeke, re kwenhe arne areye ngangkere

Page 48: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:11 48 Acts 8:17akngerrele mpwareme Ngkartele-arteke.” 11 Itne ikwereakwete akangkemele renhe awetyarte, rarle akwete an-thurre ngangkere akngerrele mpwaretyamenge, itne it-nenhe aremele alakenhe itirreke, “Aye! Rarle ilernpenyeanthurre-arle.” Itne ikwere akwete anthurre akangkwe-irremele anetyarte renhe awemele-arlke.

12 Kenhe Philip akenhe apetyemele ayeye mwerre-arle Jesus-akerte ilerle-apetyarte. Re itneke ilekeNgkarte-arle akngerrepate anemenge tyerrtye areyearntarnte-aremele ikwere-arle akangkwe-irreme areye.Tyerrtye areyele renhe awemele itne ikwere akangkwe-irreke, re anteme artwe-arlke arelhe-arlke kwatyekeakwernemele baptise-eme-ileke itne-arle Jesus-ekeakangkwe-irrekenge. 13 Artwe nhenge Simon-ele-arlkeJesus arratye itelareke Philip-ele imerte renhe kwatyekeakwernemele-arle baptise-eme-ilemele. Re Philip-engeanteme apurte-irremele unthetyarte, re aremele Philip-ele arne arrpe-anenhe ngangkere akngerre Ngkarte-kenhele mpwarerlenge re itirreke, “Aye! Nhenhe-arlemwerre anthurre-arle.”

14 Kele yerneke-arle Jesus-kenhe areyele Jerusalem-engentyele awemele Samaria-arenye areye-arleayeye Ngkarte-kenhe Jesus-akerte aweke-arle ikwereakangkwe-irreme. Itne anteme Peter utheneJohn uthene yerneke. 15 Ratherre apmere ikwerearrernelhemele Ngkarteke angkeke akangkwe-irrentyeakngerre areyeke Utnenge Akngerre irrpetyenhenge.16 Ratherre alakenhe apayuthneke Utnenge Akngerre-arle itneke irrpetyakenhe akwetenge. Philip-ele itnenhekwatyeke akwerneke baptise-eme-ilemele itne-arleJesus Akngerrepateke akangkwe-irrekenge. Kenhearrpenhele akenhe itneke iltye arrernetyakenhe-arleUtnenge Akngerre itneke irrpetyenhenge. 17 Kele

Page 49: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:18-19 49 Acts 8:23

Peter uthene John uthenele iltye arrernemele akapertetyerrtye areyeke-arleke imerte Ngkarteke angkemele,kele Utnenge Akngerre anteme itneke irrpeke.

18-19 Kele artwe Simon re areke Utnenge Akngerreitneke irrperlenge yerneke-arle ratherre iltye arrern-erlenge akaperte itne-kenheke. Re anteme ahentye-aneke tyerrtye areyeke iltye arrernetyeke Peter utheneJohn uthenele-arteke akwele apwerte ngkweltye renhe-atherrenhe anthemele, re renhe-atherrenhe apayuth-neke, “Artwe mwerre atherre! Ayenge akaltyele-anthayethe alakenhe mpwaretyenhenge, kele, mpwele-arteke,the iltye arrernetyenhenge akaperte itne-kenheke imertealakenhe mpwaremele, Utnenge Akngerre itneke ir-rpetyenhenge anteye.”

20 Peter-ele apwerte ngkweltye renhe ayene-ilemelealakenhe angkeke, “Arrangkwe, apwerte ngkweltyeyanhe akngaye unte ngkweltye uthene urreke ure-werne alhetyenhenge, unte-arle itirreme unte akweleUtnenge Ngkarte-kenhe ngkweltyele inetyeke. Ngkarteanyentele-arle Utnenge Akngerre antheme tyerrtyeareyeke alere ikwerenheke-arle akangkwe-irreme areye.21 Unte-arle anwernenge anetyakenhe-arle, Ngkartele-arle ngenhe urrkapentye alakenheke akaltyele-anthetyakenhe-arle, rarle ngenhe aketheke-arle aremeunte-arle arratye itirretyakenhe. 22 Unte apale-arleitirreke arne nhenhe ngkweltyele inetyekeke-athene!Apure irremele anaye impemele akngarte-iwelhemeleNgkarteke angketyeke ngkwengenge re ipeltye-irretyekengenhe atwirtnetyakenhe anetyenhenge. 23 Keletharle itelareme-arle unte-arle ilerneke ingkerte-irremealakenhempwaremele, ilerneke ingkerte irreke-arle unteakwetethe akurnentye anetyenhe uyarne impelhemele.

Page 50: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:24 50 Acts 8:26-28Akurnele-arle ngenhe ayerneke-arteke.” Alakenhe-arlePeter ikwere angkeke.

24 Simon-ele nhenhe awemele re atere-irremele renhe-atherrenhe ileke, “Ayekeye, mpwele Ngkarteke atyengeangkerle-anerraye re ayenge apmere akurne ikwerewetyale anetyenhenge.” Kele ratherre arratye ikwereNgkarteke angkeke.

25 Peter uthene John uthenele akwete ayeye Ngkarte-akerte ilerle-anerreke tyerrtye apmere yanhe-arenyeareyeke, itneke-arle ratherre angkeke iperre ratherrealperreke apmere Jerusalem-werne. Apmere Samariaangkwerre alperremele re apmere arrpe-anenheke ayeyemwerre renhe ilerle-aperreke.

Philip artwe apmere Ethiopia-arenyeke angkeme26-28 Nhenge apmere Israel-enge antekerrele, apmere

arrpenhe Ethiopia arritnye, artwe anyente anetyarte.Pwathe akngerre akenhe apmere yanhele aneke, Candacearritnye-arle, re arrerneke artwe renhe akngerrepateanetyeke apwerte mane ingkirreke Ethiopia-kenheke.Kele re akenhe Ngkarteke itirrentye akngerre-arle rewagon ikwerenheke antyerle-alhemele alheke ayerrereapmere Jerusalem-werne. Apmere ikwere irremelere tyatye akngerre Jew areye-kenhe-werne alhemeleNgkarteke angkeke. Kele-arle re Ngkarteke angkekeiperre re alpetyame apmere-werne wagon ikwerenge,alpemele re pweke arerle-apetyame, Isaiah-elarle arruleintelhe-ileke.

Nhenhe ikwerele ureke Philip Samaria-le, Jerusalem-enge ayerrerele, rarle anekenge alkere-arenye Ngkarte-kenhe arrateke Philip-eke imerte alakenhe angkemele,“Alhaye apmere Jerusalem-werne, Jerusalem-engentyeleimerte antekerre alhemele iwerre akngerre Gaza-werne

Page 51: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:29 51 Acts 8:33atheke-arle alheme-werne, arrantherre itelareme iw-erre ahurratye-werne atheke-arle alheme.” Alakenhe-arle alkere-arenye re Philip-eke angkeke. Alkere-arenyenhenhe awemele-arteke re arratye anpenheke arrulengearrpenhenge apmere arrpe-anenhe arenhemele re ar-ratye artwe Ethiopia-arenye nhenhe areke wagon ikw-erenhenge alhepalherlenge.

29 Utnenge Akngerre Philip-eke angkeke, “Alhayewagon itwele-werne imerte angathele akwete apenterle-apemele.”

30 Kele Philip angathele alhemele wagon itwele reaweke artwele ayeye ilerle-aperlenge Isaiah-engentyele,re anteme renhe apayuthneke, “Unte-ame arratye ite-lareme unte-arle read-eme-ilerle-apeme yanhe?”

31 Artwe re akenhe ikwere angkirtnerlenge, “Ar-rangkwe, the itelaretyakenhe-arle. Tyerrtye akapertealtywerele apeke ayenge akaltyele-antherlenge kele theitelaremere. Unte apetyeme-arteye atyengenge wagonakertne-werne ayenge akaltyele-anthetyeke?” KelePhilip re wagon-eke antyeke imerte ikwere itwele anerle-apemele.

32 Ayeye nhenge Ethiopia-arenyele read-eme-ilerle-apetyame Bible-ngentyele Isaiah-elarle intelhe-ilekealakenhe,“Itne artwe renhe akngetyeke atwetyeke yepe-yepe-

arteke.Itelaraye, nhenge yepe-yepe nterte anthurre inteme

artwele renhe arrperlenge urlkere-ilemele alak-enhe rarle re tneke angketye-arlke-akenhe nterteanthurre.

33 Itne ikwere anyurre-irretyame, renhe court-werne-arlke akngerlte-iweke urrtyirremele ilemele rarle

Page 52: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:34 52 Acts 8:39

artwe akurne aneke akwele. Ikwere akngerleangkerretye-arlke-akenhe aneke.

Angwenhele anteme ayeye iletyenhe ampe ikwerenheareyeke arrenge-arrenge ikwerenhe areyeke-arlke?

Kele arrangkwe-arle, rarle artwe apmerrke akweteilwekenge ampeke-arlke arrangkwe akwete.” Isa-iah 53:7-8.

34 Kele artwe Ethiopia-arenyele Philip apayuthneke,“Atyenge ilaye, angwenhe-akerte-ame Isaiah-arleangkeme? Re-ame ikwere-arrpe-akerte angkeme?Arrpenhe-akerte apeke-arle re angkeke?” 35 Philipakenhe angkirtnerlenge, “Arrangkwe, rarle artwe Jesusarritnye-akerte-arle angketyame.” Re anteme ayeyemwerre Jesus-akerte iletyame. Artwe apmere Ethiopia-arenye anteme akangkwe-irremele aneke Jesus-akerteke.36-37 Ratherre-arle wagon-enge alhepalhetyamenge,ratherre lhere areke kwatye-akerte, artwe re antemeangkeke, “Kwatye-arle yanhe lherele aneme, ayengekwatyeke akwernaye baptise-eme-ilemele.” *

38 Artwe re anteme ileke urrkapentye akngerreikwerenhele wagon ngkernetyeke. Ngkernelhemeleratherre wagon-nge atnarnpeke imerte kwatye-wernealherremele. Philip-ele anteme renhe kwatyekeakwernemele baptise-eme-ileke. 39 Ratherre kwatyengearratemele Utnenge Akngerrele Philip apmere arrpenhe-werne akngeke, artwe Ethiopia-arenye re renhe awethe* 8:36-37 Artwe arrpenhele akwele verse 37 intelhe-ileke, renhe ay-eye Luke-kenhenge anyentelhe-ilemele, alakenhe: Kele anteme Philip ikwereangkeke, “Unte apeke Jesus arratye itelareme, kele the ngenhe kwatyeke kwernemelebaptise-eme-arle-ileme.” Re akenhe angkirtnerlenge, “Yewe, the Jesus Christ arratyeitelareme, re kwenhe Alere Ngkarte-kenhe.”

Page 53: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 8:40 53 Acts 9:3aretyakenhe anteme aneke. Kele re akangkentyeanthurre-arle apmere-werne alpeke.

40 Philip-ele itelareke renhe-arle Utnenge Akngerreleapmere arrpenhe-werne akngeke, re anteme angkeke,“Aye, ayenge-arle apmere arrpenhele anteme-arle, ap-mere Azotus arritnyele anteme!” Re ayerrere-athekeanteme alheke ayeye mwerre Jesus-akerte ilerle-apemeleapmere arrpe-anenhele re apmere Caesarea arritnyekeanteme arrernelheke.

9Saul Jesus-eke atyewe-irreme

1-2 Kele apmere Jerusalem-enge artwe nhenge Saulre akwete anthurre ahele angkemele “The atwetyenheangwenhele apeke Jesus akngerrepate ilerlenge.” Reimerte itirreke Damascus-werne-arlke alhetyeke yan-heke arntwirrketyeke Jesus-kenhe areye. Re alhekeimerte Jew akngerrepate renhe apayuthnemele alakenhe,“Aye, pipe-ke intelhe-ilaye imerte ayenge anthemele, theakngetyenhenge Damascus-werne. Ayenge apmere ik-were irremele ayenge apmereke irrpetyenhe itne tyatye-ke apurte-irrentye akngerre, imerte artwe arrekwelenyeareyeke imernemele. Itne aremele itirretyenhenge,‘kwertengerle tyeperre tyatye-arenyele artwe nhenheyerneke rarle arntwirrkemele atwetyeke angwenhe rearemele iwerre Jesus-eke apenteke, arelhe-arlke artwe-arlke imerte itnenhe Jerusalem-werne akngemele.’ ” Kelere pipe renhe alakenhe intelhe-ileke imerte ikwerengeyernemele.

3 Kele re pipe ikwere-akerte alheke apmere Damascus-werne artwe arrpenhe areye-akerte. Itne alhemeleapmere ikwere angathe anteme irreke, alkngentheakngerre arraterlenge impeltye-ngentyele ware

Page 54: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 9:4 54 Acts 9:11aneke alkere-ngentyele pwarrtyemele. 4 Artwe Sauliparrpe ahelheke itnyeke arrpenheme awemele ikwereangkerlenge alakenhe, “Saul! Iwenhenge-ame unteatyenge akurne-iknge irreme ayenge atwemele? Unte-ame itelaretyakenhe unte ayenge atwemeunte akwetetheatwerle-aneme atyenge akangkwe-irrentye akngerreareye?”

5 Saul-ele renhe apayuthneke, “Akngerrepate,angwenhe-ame unte?”

Re akenhe alakenhe-arle angkerlenge, “Ayenge-arleJesus-arle, unte itelareme, ayenge-ante unte-arle ak-wetethe atwerle-aneme. Unte apententye akngerreatyinhe areye atwemele unte kwenhe ayenge atweme.6Kele alakenhe akwete mpwaretyale. Akeme-irremele al-haye apmere Damascus ikwere-werne, tyerrtye anyentelengenhe iletyenhe nthakenhe irretyeke.”

7 Artwe itne-arle ikwerenge apurte alheke nterte tnekeitne-arle atere-irrekenge. Itne angkerlenge-ante aweketyerrtye aretyakenhele. 8 Saul ahelhe-ngentyele akeme-irreke, re alkngampemele aretyakenhe aneke, itne renheiltye arntwirrkemele akngeke Damascus-werne. 9 Arlteurrpetyeke-atwetye re pwenge aneke, merne arlkwetyak-enhe, antywetyakenhe aneke.

10 Apmere yanhe ikwerele aneke artwe Jew anyenteJesus apententye akngerre Ananias arritnye. Jesus ikwerearrateke imerte arritnye ikwerenhe ilemele “Ananias!”

Re Jesus areke, altyerrenge-arteke, imerte ikwereangkemele “Yewe, akngerrepate, the ngenhe aweme.”

11 Jesus anteme angkeke, “Akeme-irremele alhayeiwerre “Arratye” arritnye-werne. Unte apetyemeleartwe Judas arritnye-werne apmere ikwerenhenge artweSaul arritnyeke apayuthnaye apmere Tarsus-arenyeke,

Page 55: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 9:12 55 Acts 9:17re kwenhe alakentyele atyenge-werne atheke angkerle-aneme. 12 Re altyerrenge areke artwe Ananias arrit-nye apetyerlenge renhe akaperte anpemele imerte renhealkngampelhe-ilemele re aretyeke anteme. Kele ikwere-werne alhaye!”

13 Kenhe Ananias akenhe atere-arle-irrerlengeimerte alakenhe angkemele, “Arrangkwe akngerrepate,tyerrtye atningkele-arle artwe nhenhe-akerte atyengeilekenge. Itne-arle ileke rarle akwele arne akurnempwarentye akngerre ngkwenge akangkwe-irrentyeakngerre areyeke. 14 Kenhe kwertengerle akngerrepatetyatye-arenye Jew-kenhe areyele akwele renhe ilekere Damascus-werne apetyetyeke tyerrtye ngkwengeakangkwe-irrentye akngerre areye arntwirrkemeleJerusalem-werne akngetyeke.” Alakenhe-arle Ananiasatere-irremele angkeke.

15 Kele Jesus ikwere angkerlenge “Arrangkwe, ikwere-werne alhaye! Kele alakenhe mpwaraye tharle artweyanhe akngakekenge atyenge urrkapetyeke, ayeyeatyenge-akerte ilerle-apetyeke Jew anetyakenhe areyeke,akngerrepate itnekenhe areyeke, tyerrtye Israel-arenye areyeke-arlke. 16 Ayenge ikwere angkemeleikwere imernemele tyerrtye areyele renhe atweme reuyarne itirreme rarle atyenge-akerte ayeye ilemenge.”Alakenhe-arle akngerrepate Jesus angkeke Ananias-eke.

17 Re anteme alheke apmere Saul-arle aneke-werneimerte renhe kweneke aremele. Iparrpe-ante re iltye ik-werenhe arrerneke akaperte Saul-kenheke-arleke imertealakenhe angkemele, “Saul, atyewe atyinhe! PwatheJesus-ele ayenge ngkwenge-werne yerneke, unte ite-lareme ngkwenge-arle re arrateke unte iwerrele apety-erlenge. Re akwele ayenge ngkwenge-werne yerneke

Page 56: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 9:18 56 Acts 9:22unte alkngampemele aretyenhenge anteme awethe, Ut-nenge Akngerre ngkwenge irrpetyenhenge aneme an-teme ngenhe arntarnte-aretyeke.”

18 Iparrpe anthurre yenpe apmwe-kenhe-artekealknge ikwerenhe-ngentyele atnyeke, re alkngampemeleareke anteme. Kele akeme-irremele, re kwatyekeirrpeke, Ananias-ele renhe baptise-eme-ileke. 19 Akengeakngerre-arle aneke iperrele re merne anteme arlkwekemwerre anteme irreke amulte-arlke ngkwerne-arlkelterrke anteme irreke.

Saul-ele ayeye Jesus-akerte ileme apmere Damascus-engeSaul re arlte urrpetyeke aneke Jesus-kenhe areyenge

apmere Damascus ikwerele. 20 Yanhenge anteme re ty-atye Jew areye-kenhe-werne alheke imerte ayeye Jesus-akerte ilemele tyerrtye areyeke. Re itneke ileke Jesus-arleAlere Ngkarte-kenhe aneke.

21 Itne renhe angkerlenge awemele itne apatewarrekeimerte angkerremele, “Re-thewe! Artwe anyente reakwele yanhe, nhenge Jerusalem-enge-arle tyerrtyeareye atwetyarte Jesus-eke akangkwe-irrekenge. Reakwele nhenhe-werne apetyeke Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerre areye akngirtnetyeke apmereJerusalem-werne kwertengerle akngerrepate tyatye-arenye Jew-kenhe areye-werne.”

22 Saul re akenhe akwenpe anthurrele-arle ayeyeJesus-akerte ilerle-apeke itne akangkwe-irretyeke renheapentemele-arlke. Re itneke ileke Jesus-akerte Ngkartele-arle renhe alhileke, tyerrtye areye itethe atnyenetyeke-arle yerneke. Nhenge rarle ayeye nhenhe ilekenge, JewDamascus-arenye areyele uyarne itelareke, apalekalekerarle arratye mwerrantye anthurre angkekenge.

Page 57: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 9:23 57 Acts 9:2923 Kele Saul-arle yanhele akwete aneke iperre, Jew

akngerrepate areye apurte-irreke renhe atwetyeke.24 Kele tyerrtye anyentele awemele ileke Saul ikwere.Ingwe arrpe-anenhele, arlte arrpe-anenhele-arlkeitne alengke-iwelhetyarte gate arriwe akngerrele Saulrenhe atwetyeke re arraterlenge. 25 Ingwe anyenteleanteme atyewe Saul-kenhe areye renhe anyelknge-anyelkngele warle akertne-ngentyele atnarnpelhe-ilekebasket akngerreke arrernemele, warle nhenge apmereyanhe utepe-akerrirrekenge. Jew itneke-ketyenge rearratemele alheke anyelknge-anyelknge alwirremeleJerusalem-werne.

Saul apmere Jerusalem-enge26 Kele Saul apmere Jerusalem-werne alheke ap-

mere ikwere arrernelhemele re tyerrtye Jesus-kenheareyenge apurte-irretyeke ahentye-aneke, itne akenheatere-irremele apaterlenge-arle, itne alakenhe-arle itir-reke nthakenhe-akerte re Jesus apententye akngerreimerte ikwerenhe anteme irremele. 27 Kele artwe Barn-abas arritnyele anteme renhe inemele akngeke Jesus-ele yerneke-arle areye-werne. Re anteme ayeye itnekeileke nthakenhe-arle irreke, nhenge nthakenhe-arle Saul-ele Jesus areke iwerrele alethe alhemele Jesus ikwereangkerlenge, nthakenhe-arlke-arle re akwenpele Jesus-akerte ayeye ileke apmere Damascus-enge. Alakenhe-arle Barnabas-ele ayeye itneke ileke, itne awemele ikwereakangkwe-irreke.

28 Kele Saul re apetyemele apurte-irreke Jesus-kenheareyenge apurte anteme itne Jerusalem-ele untheke.Re imerte tyerrtye areye ayeye Jesus-akerte akwen-pele ilerle-apeme. 29 Re Jew areye, Greek angken-tye akngerre areyeke-arlke angkeke, iwerre Greek-engeularre apententye akngerre areyeke, itne Saul-arlke

Page 58: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 9:30 58 Acts 9:35akwete ahele angkerreke itne-arrpe ayeye Ngkarte-kenheke. Itne ikwere ahele-irreke renhe irrerlknge atwe-tyeke angkemele ikwere itne akangkwe-irretyakenhengeaneke. 30Arrpenhe Jesus-kenhe areyele nhenhe awemele,itne Saul akngeke apmere Caesarea-werne renhe ir-rerlknge atweme-ketye Jew areyele, renhe apmere ikw-erenhe Tarsus-werne yerneke.

31 Kele Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerre areyeakangkemele anteme aneke apmere Judea apmere ar-rpenhele, Galilee uthene Samaria uthenele itneke atwer-rentye akngerre areye itnekenge atwentye impelheke.Utnenge Akngerrele anteme itnenhe lterrke-ileke ut-nenge itnekenhe akwenpele itne Jesus apentetyeke. Ty-errtye atningke anthurrele anteme Jesus apenteke ikwereatyewe-arlke-irremele.

Artwe Aeneas arritnye mwerre-irreme32 Kele nhenge Peter-arle apmere arrpe-anenhele

unthekenge, re apmere Lydda arritnyeke anteme irreke,imerte Jesus-kenhe areye-werne alhemele itnekengeapurte-irreke. 33 Yanhenge anteme re areke artweanyente Aeneas arritnye. Re akenhe inwerre-arleaneke, antyamele intemele year 8-peleke-atwetyeakeme-arlke-irretyakenhe. 34 Kele Peter anteme ikwereangkeke, “Aeneas, Jesus Christ-ele ngenhe mwerre-ilemelyete anthurre, kele akeme-irraye antyame ngkwinheimartiwemele.” Re iparrpe anthurre akeme-irremeletneke Jesus-ele-arle renhe mwerre-ilekenge. 35 Tyerrtyeareyele apmere yanhe ikwerele renhe arekemwerre-arle-irreke anteme tnerlenge, tyerrtye apmere Sharon-arenyeareyele-arlke areke nthakenhe-arle-irrekenge. Areke-arle iperrele itne ingkirreke Jesus-eke akangkwe-irrekeikwerenhe atyewe-arlke irremele, atningke anthurre.

Page 59: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 9:36 59 Acts 9:41Peter-ele arelhe ilweke-arle akemelhe-ileme Tabitha arrit-

nye36 Apmere anyentele, Joppa arritnyele aneke arelhe

anyente Jesus-kenhe Tabitha arritnye. Greek angkentyeakngerre areye renhe “Dorcas” iletyarte. Re arrpenheareyeke arne mwerre mpwaretyarte itnenhe arntarnte-aremele apwerte ngkweltyeke arrangkwe areye-arlke.37 Peter-arle apmere arrpenhe Lydda ikwerele aneke,arelhe nhenge re rlkerte anthurre irremele ilweke.Arelhe rarle ilweke iperrele arelhe areyele alhewekekwatyele angkentye Jew areye-kenhenge ularre, imertewarle akertneke arrernemele iperteke artetyeke-urletye.38Apmere Joppa akenhe Lydda-nge angathe, Jesus-kenheareyele aweke Joppa-ngentyele Peter-arle apmere Lydda-arle anekenge. Kele itne artwe atherre yerneke Peter in-etyeke. Ratherre apmereke-irremele angkeke, “Anwerneahentye-aneme unte ilernenge apetyetyeke. Iparrpeapetyaye ilernekenge!”

39 Peter re ikwere-atherrenge anteme alheke. Itneapmere Joppa-eke irremele itne renhe akngeke arelheilwekarle-arle inteme ikwere-werne. Arelhe warlekwerteurrpetye Peter itwele tnerrirreke arrangkemele, itnePeter-eke imerneke mantere arrpe-anenhe arelhele-arlempwareke, rarle itethe akwete anemele mpwaretyarteareye. 40 Peter-ele itnenhe aremele re itnenheneingkirreke room-engentyele aywepeke. Re amperele-arlenge tneke Ngkarte apayuthnemele Dorcas renheitethe-iletyeke, re anteme arelhe ilweke-arle ikwereangkeke, “Tabitha, akeme-irraye!” Iparrpe anthurrere alkngampemele akeme-irreke Peter aremele reantyame-ngentyele akeme-irreke. 41Peter-ele renhe iltyearntwirrkemele renhe akemelhe-ileke re tnetyenhenge,re anteme arlkeke warlekwerte areyeke Jesus-kenhe

Page 60: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 9:42 60 Acts 10:4areyeke uthene. Re anteme itneke imerneke arelhenhenhe itetharle-irreke ilwekenge-ntyele antemetnerlenge. 42 Tyerrtye areyele apmere yanhe-arenyeikwere-akerte aweke arelhe nhenhe ilweke-arle itethe-arle-irrirtneke. Kele imerte atningkele anteme JesusAkngerrepate-werne utepe-irreke. 43 Peter arruleakngerreke-arle aneke Joppa-le, re apmere Simon-kenhele anetyarte. Artwe re akenhe arne areye-arlempwaretyarte yenpe kere-kenhe-ngentyele.

10Alkere-arenye Ngkarte-kenhele Cornelius yerneke Peter-eke

1 Apmere Caesarea ikwerele anetyarte artwe Corneliusarritnye. Re akngerrepate aneke thultye atningkeke,re thultye 100-pele anthurre arntarnte-aretyarte. Thul-tye nhenhe areye akenhe aneke apmere Italy arritnye-ngentyele-arle. 2 Cornelius akenhe Jew anetyakenhe-arle aneke, re ikwerenhe areye-arlke Ngkarteke-anteware akangkwe-irretyarte. Re mwantyele merneke ar-rangkwe areye-arlke anthetyarte re akwetethe Ngkartekeangkerle-anetyarte.

3 Arlte anyentele, arlte mpwepele re Ngkartekeangkemele anetyame, ahirre re areke alkere-arenyeNgkarte-kenhe ikwere arraterlenge. Alkere-arenye re ik-were angathe-irremele ikwere angkeke arritnye ilemele,“Cornelius!”

4 Cornelius-ele apatemele areke re atere-arlke ar-reweke. Re anteme apayuthneke, “Iwenheke-ame unteahentye-aneme, akngerrepate atyinhe?”

Alkere-arenye re akenhe angkerlenge, “Ngkartekwenhe ngkwenge akangkentye anthurre unte-arleakwetethe ikwere angkerle-anemenge, unte-arlealhengkeye areye-arlke mwantyele antherle-anemenge.

Page 61: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 10:5 61 Acts 10:12Ngenhe awemele anteme re ayenge yerneke ngkwengeangketyeke. 5 Kele awe anteme! Artwe urrpetye yernayeapmere Joppa arritnye-werne, itne apele unthetyekeartwe Peter arritnyeke imerte renhe nhenhe-werneakngetye-alpemele. Re ngkwenge ayeye mwerre iletyeke.6 Artwe yanhe re akenhe aneme apmere artwe Simonarritnye-kenhele-arle. Artwe yanhe Simon re akenhekere yenpenge arne areye mpwarentye akngerre-arle.Kele itnenhe ilaye Peter inetyeke apmere ikwerengeimerte renhe akngetyemele nhenhe-werne.” Alakenhe-arle alkere-arenye re Cornelius-eke angkeke.

7 Alkere-arenye rarle angkemele alheke iperrele,Cornelius artwe urrpetyeke antangkeke, artwe thultyeanyente Ngkarteke akangkwe-irrentye akngerre utheneartwe atherre ratherre akenhe apmereke urrkapentyeakngerre-arle. 8 Itneke-arle antangkeke iperrele reitnenhe ileke nthakenhe-arle alkere-arenye re angkekere anteme itnenhe apmere Joppa ikwere-werne yernekePeter inetyeke.

9 Kele itne alhemele mpwepele inteke apmere arrpen-hele. Ingweleme anteme itne akeme-irremele alhekeapmere Joppa ikwere-werne atheke, itne angathe-irrekearlte mpwepele anteme.

Arlte ikwerele anteye, itne-arle apetyetyamenge, Pe-ter apmere akertneke antyeke Ngkarteke angketyeke.10-11 Rarle angketyamenge re angayakwe anthurre awel-heke itne-arle merne-arlke mpwaretyamenge akwete.Rarle merneke akarelhetyamenge re ahirre anteme arekealkere altywere-irrerlenge. Ikwerenge re areke antyameakngerre itepe atherrenge-arle arntwirrkeke ikwere-werne kwene-irrerlenge. 12 Antyame ikwere kweneleakenhe aneke arne itethe areye, arrpenheme ahelheleunthentye akngerre, ingke-akerte areye, arne atnertele

Page 62: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 10:13 62 Acts 10:19alhentye akngerre areye-arlke, thipe areye-arlke. Jewareyele arlkwetyakenhe arne nhenge areye. 13 Re an-teme arrpenhe aweke alkere-ngentyele ikwere angker-lenge, “Peter! Akeme-irraye arrpenheme nhenhe areyeatwemele arlkwetyeke!”

14 Kele Peter angkirtnerlenge, “Arrangkwe aknger-repate, nhenhe areye-arle kere arlkwentye akngerrekwenye areye-arle! Angkentye Moses-kenhele-arle ilekearne nhenhe areye arlkwetyale anetyeke tharle kere ar-lkwetyakenhe akwete-arle nhenge angkentye anwerne-kenhele-arle ileme anwerne arlkwetyale anetyeke.”

15 Kele awethe anteye re angkeke ikwere alkere-ngentyele, “Arrangkwe, nhenhe-arle kere mwerrearlkwenhe-arlkwenhe-arle Ngkartele-arle ileke mwerrearlkwetyeke, kele apale angketyale-arle ware arlkwetyekeNgkartele-arle ilekenge mwerre arlkwenhe-arlkwenhe.”16 Alakenhe-arle irreke urrpetye-ngare, Peter mwantyeitirretyenhenge rarle ahirre areke-akerte. Yanhe-ngentyele antyame re kere itneke-akerte uyerrekealkere-werne awethe anteye.

17 Kele Peter anetyame anteme itirremele iwenhe-arle re areke-akerte, “Iwenhe-ame the arerne? Iwenhe-ame Ngkartele ayenge akaltyele-anthetyeke anerne?”Nhenge rarle itirremele anetyamenge apatemele artweJew anetyakenhe urrpetye apetyeke Cornelius-elarleyerneke itne apmere akethele tneke. Itne-arle apmereSimon-kenheke-arle apale untherrirretyame itne arratyeareke imerte akethele tnerrirremele. 18 Akethenge itneapayuthnerrirreke, “Artwe Peter arritnye-ame nhenheleaneme?”

19 Peter apmere akertnele akwete anetyame uyarneitelaremele iwenhe-arle ikwere Ngkartele imerneke, Ut-nenge Akngerre anteme ikwere angkeke, “Awaye! Artwe

Page 63: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 10:20 63 Acts 10:25urrpetye Jew anetyakenhe apetyewarreke ngkwenge un-thetyeke. 20 Akeme-irraye imerte kwenekerle alhemeleitnenhe awemele apale angketyale imerte itnenhe apen-temele, tharle itnenhe ngkwenge-werne yernekenge.”

21 Kele Peter kwenekerle alhemele itnenhe tnerlte-anerlenge areke imerte itneke alakenhe angkemele,“Yewe atyenge-ame arrantherre untheme? Iwenheke-ame arrantherre atyenge unthetyeke apetyeke ayengearetyeke?”

22 Kele itne ikwere angkirtnerlenge, “Artwe anyenteCornelius arritnye, akngerrepate-arle aneme thultyeareyeke, rarle anwernenhe nhenhe-werne yerneke. Reartwe mwerre Ngkarteke akangkwe-irrentye akngerreNgkarte anyenteke-ante. Jew areye ikwere ahentye-aneme. Alkere-arenye Ngkarte-kenhele renhe ilekengenhe iletyeke ikwere ayeye mwerre iletye-alhetyekeapmere ikwerenheke.” 23Kele Peter-ele itne angkerlengeawemele, itnenhe ikngweke apmere kwene-werne, itneanteme ingwe anyenteke inteke. *

Peter apmere Cornelius-kenhe-werne alheke imerte ayeyeJesus-akerte ikwere ilemele ikwerenheke-artweye areyeke-arlke

Ingweleme Peter itnekenge Caesarea-werne alheke,arrpenhe Jesus-kenhe areye-arlke ikwerenge alhekeapmere Joppa-ngentyele. 24 Itne mpwepele inteke imerteCaesarea-ke arlte arrpenhele arrernelhemele. Itneapetyewarrerlenge akwete Cornelius ikwere-artweyeareyeke, atyewe ikwerenhe areyeke-arlke antangkekeapmere ikwerenhe-werne apetyetyeke. Kele itneapurte-irremele aneke Peter-eke akarelhemele. 25 Kele* 10:23 Ngkartele Peter-eke imerneke mwerre-arle kere ingkirreke arlkwe-tyeke, alakenhe ikwerenge Peter-ele itelareke mwerre-arle Jew anetyakenheareyenge anyente-irreme.

Page 64: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 10:26 64 Acts 10:32Peter apetyemele apmere Cornelius-kenheke irremeleCornelius ikwere arnekarnare irremele alheke imerteikwere amperele-arlenge tnemele renhe tnakemele.26 Kele Peter-ele renhe amultenge akemelhe-ileke renheilemele, “Arrangkwe, akeme-irraye ayenge tnaketyaleayenge kwenhe artwe-ante ware unte-arteke.”

27 Itne tnemele angkerreke imerte apmere kwene-werne anteme irrpenhemele, Peter-ele areke Cornelius-eke-artweye atningke-arlke, atyewe ikwerenhe areye-arlke apurte-irremele apmere kwenele anerrirrerlenge.28 Kele Peter anteme itneke angkeke, “Kele arran-therre itelareme Jew areye Jew anetyakenhe areyengeapurte-irrentye akngerre kwenye, anwerne apenten-tye akngerre angkentye Moses-kenhe areye-arle. KeleNgkartele-arle atyenge ahirrenge-arle imerneke tyer-rtye arrpenhe areyenge untyeme-irretyale anetyeke reatyenge ahentye-aneme tyerrtye ingkirrekenge atyewe-irretyeke. 29 Kele alakenhenge anteme arrantherre ar-rpenhe areye yerneke ayenge inetyeke, ayenge iparrpeapetyeke, the aweke apale angketyakenhele. Kele an-teme atyenge ilaye, iwenheke-ame arrantherre atyengeantangkeke?”

30 Cornelius anteme ikwere angkeke, “Yewe, arlte ar-rpenhele ayenge apmerele anetyame angwerrele, ayengeNgkarteke angketyame, the imerte aremele artwe man-tere mperlkere-akerte imparrkerlenge atyenge arrater-lenge imerte atyenge arrekwelele tnemele. 31 Arritnyeatyinhe ilemele re atyenge alakenhe ileke, ‘Cornelius!Ngkartele ngenhe aweke ikwere angkerlenge re kwenhengenhe arentye akngerre unte alhengkeye areye-arlkemwantyele antherle-anerlenge. 32 Kele, artwe ur-rpetye anteme apmere Joppa-werne yernaye artwe Pe-ter arritnyeke unthetyeke imerte renhe nhenhe-werne

Page 65: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 10:33 65 Acts 10:37akngetye-alpemele. Re apmere artwe arrpenhe Si-mon arritnye-kenhele aneme kwatye alaye akngerreitwele. Artwe Simon re yenpe kere areye-kenhengearne mpwarentye akngerre. Peter apetyemele re ngk-wenge ayeye iletyeke Ngkarte-ngentyele.’ Alakenhe-arleatyenge ileke alkere-arenyele. 33 The anteme iparrpeleartweurrpetyengkwenge yernekengenhenhenhe-werneakngetyetyeke, unte anteme mwerre atyenge anemeleapetyeke. Ngkartele ngkwenge ayeye mwerre anthurreimerneke anwerneke iletyeke, nhenhe anteme anwerneaneme Ngkartele-arlenge ngenhe awetyeke.”

Peter-ele itneke ayeye Jesus-akerte ileme34 Peter anteme itneke alakenhe angkeke, “Ye, kele

the itelareme Ngkartele-arle tyerrtye ingkirreke, apmerearrpe-anenhenge anyente-arteke areme. 35 Re arnterreakangkeme tyerrtye areyele renhe apentemele ikwereakangkwe-irrerlenge, Jew areye-arlke Jew anetyakenheareye-arlke. Rarle arnterre-arle akangkeme tyerrtyeareye arratye anerlenge, mpwaremele iwenhe apekeikwere-arle re ahentye-aneme. 36 Arrantherre ingkir-rekele ayeye mwerre itelareme anwerneke-arle antheke,Israel-ke-artweye areye. Ayeyemwerre re alakenhe, JesusChrist tyerrtye ingkirrekeke piwelheke, re ilweke tyerrtyeingkirreke inetyeke, Re akngerrepate anthurre anemetyerrtye ingkirrekeke, alakenhenge anteme re tyer-rtye ingkirreke arntarnte-areme akurne-ketye anyente-irremele apurte anetyeke Ngkartenge. Arrantherre in-gkirrekele ayeye nhenhe itelareme.

37 “Arrantherre aweke arne mwerre-arle-irreke-akerteapmere Galilee uthene Judea uthenenge. ArrekweleJohn-ele tyerrtye areyeke ayeye ileke itne apure-irremeleanetyeke, arne akurne-arle itne mpwarekeke alakenhe

Page 66: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 10:38 66 Acts 10:42awethe mpwaretyale tyerrtye areye anteme re kwatyekeakwernerle-anetyame. 38 Arrantherre itelaremeNgkartele-arle Jesus Nazareth-arenye akngakemeleineke. Re Utnenge Akngerre ikwere-arleke arrernekere ngangkerele mpwarerle-apetyenhenge. Re antemealhemele arne mwerre areye mpwarerle-apeke. Rerlkerte areye angkwerre-iweke itne mwerre-anteme-irreke. Arrentye-akerte areye-ngentyele re arrentyeitnenhe itneke-ngentyele aywepeke. Jesus-ele arnemwerre nhenge areye mpwaretyarte Ngkarte-arleikwerenge anetyartenge.

39 “Anwerne yerneke-arle areyele anteme arrpenheareyeke ayeye iletyeke arne ingkirreke-akerte Jesus-ele-arle mpwareke apmere Jew anwerne-kenhenge, apmereJerusalem-enge-arlke. Kenhe akngerrepate Jerusalem-eke-artweye akenhe ikwere ahentye-anetyakenhe-arle aneke, renhe atweke nail-ele atanthemele arnearntarlkweke arrernemele, ilweke anteme re. 40 Kenheingwe atherre iperrele anteme Ngkartele renhe itethe-ilirtneke, re anteme renhe tyerrtye atningkeke imernekeitne renhe aretyenhenge rarle akeme-irremele itethe-irrirtneke. 41 Tyerrtye arrpenhe atningkele renhearetyakenhe-arle, anwerne yerneke-arle areyele-anteware renhe areke, re anwernekenge apurtele merne-arlke arlkweke antywemele-arlke rarle ilweke-arleakeme-irreke iperrele. 42 Jesus anteme anwernekealakenhe angkeke, ‘Alherlte-iwaye ayeye mwerreatyenge-akerte tyerrtye areyeke ilerlte-apetyeke, itnekeimerte ilemele Ngkartele-arle ayenge akngakeke, urreketyerrtye areye atyenge arrekweleke arrernetyeke, itethe-arle aneme areye ilweke-arle areye-arlke. Re imerteitnenhe akngakemele, atyenge-arle akangkwe-irremeareye atyenge akangkwe-irretyakenhe areye-arlke.’

Page 67: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 10:43 67 Acts 10:4843 Ye, arrule anthurre, arrantherre itelareme, artwenhenge areyele angkentye Ngkarte-kenhe awemele-arleilerle-apetyarte, artwe nhenhe Jesus-akerte akaltyele-anthetyarte. Itne alakenhe iletyarte; kenhe tyerrtye reapeke ikwere akangkwe-irreme, kele Ngkarte ikwerengeipeltye-irremele-arle aneme mwerre anemele, Jesus-ele-arle nthakenhe mpwarekenge.” Alakenhe-arle Peterangkeke Jew anetyakenhe itneke.

Utnenge Akngerre tyerrtye Jew anetyakenhe atningkeke-arleke irrpeme

44 Itne-arle anemele awetyamenge Peter-ele ayeye il-erlenge, Utnenge Akngerre apetyemele itneke irrpeke.45 Kele artwe Jew areye apurte-arle irreke areyele arekeUtnenge Akngerre apetyerlenge tyerrtye Jew anetyak-enhe areyeke irrpetyeke, itne apatewarreke Ngkartele-arle Utnenge Ikwerenhe akwernekenge Jew anetyak-enhe areyeke, itneke-arteke. 46-47 Jew akangkwe-irrentyeakngerre areyele itelareke nthakenhe-arle Ngkarte irrekeitne-arle Cornelius uthene atyewe ikwerenhe areye-arlkeawekenge angkentye arrpenhe angkerlenge itne-arleakaltye-irretyakenhe, itne ingkirrekele anteme Ngkarteutyernemele tnakewarreke.

Kele Peter atyewe ikwerenhe areyeke angkeke,“Utnenge Akngerre arratye itneke irrpeke, anwerneke-arle nhenge irrpeke-arteke. Kele angwenhele apekeayaketyeke arrangkwe-arle itnenhene anwerne kwatyekeakwernerlenge baptise-eme-iletyeke. Kele itnenhekwatyeke akwernetyekaye!” 48 Peter-ele anteme atyeweikwerenhe areye ileke itnenhe kwatyeke akwernetyeke.Kele itnenhe kwatyeke akwerneke imernetyeke itne-arleJesus Christ-eke akangkwe-irreke. Yanhenge antemeCornelius uthene atyewe ikwerenhe areyele-arlke

Page 68: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 11:1 68 Acts 11:6Peter apayuthneke itnekenge arlte urrpetye awethekeanetyeke. Peter-arlke arrpenhe areye-arlke arratyeitnekenge aneke.

11Peter-ele ileme nthakenhe-arle Jew anetyakenhe areye

Jesus-eke atyewe-irretyeke1 Yerneke-arle areyele aweke Jew anetyakenhe areye-

arle ayeye Ngkarte-kenhe Jesus-akerteke akangkwe-irreke. Jesus-kenhe arrpenhe atningke Judea-arenyeleaweke ayeye renhe-anteye. 2 Peter Jerusalem-werneapetyalperlenge, Jew arrpenheme Jesus-kenhe areyeikwere akarelheke itne anteme ikwerenge aheleangkerreke. Itne alakenhe angkeke, 3 “Awaye! Unteitelareme angkentye Moses-kenhele-arle anwernenheileme, anwerne-arle Jew anetyakenhe areyenge apurte-irretyale anetyeke. Unte akenhe apmere itne-kenhekeapale irrpemele, itnekenge merne-arlke kere-arlkearlkweke.”

4 Peter-ele itneke ingkirreke ileke nhenge Jewanetyakenhe areyenge apurte-irreme-akerte, Cornelius-arlke-akerte. Alakenhe-arle re angkeke, 5 “Ayenge warleleanetyarte apmere nhenge Joppa-le, ayenge antemeakertne-atheke alhemele warle akertnele anetyameNgkarteke angkemele, the anteme ahirre areke alkerealtywere-irrerlenge. Alkerenge imerte tyerrtyele-arteke atyenge-werne atheke antyame kwene-ilemele,akantye arrpe-anenhe arntwirrkemele. 6 The itetheareye antyame kweneke areke, arrpenheme ahelheleunthentye akngerre, ingke-akerte areye, arne atnertelealhentye akngerre areye-arlke, thipe areye-arlke.The anteme areke arne areye anwerne arlkwentye

Page 69: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 11:7 69 Acts 11:14

akngerre kwenye areye-arlke, angkentye anwerne-kenhenge ularre. 7 Alkerenge anteme atyenge angkekealakenhe, ‘Peter-aye! Akeme-irraye kere arrpenhemenhenhe areye atwemele arlkwetyeke!’ 8 Kele ayengeangkerlenge, ‘Arrangkwe akngerrepate! Nhenge Moses-ele anwernenhe ileke kere nhenhe areye arlkwetyaleanetyeke. Ayenge-arle akutne-arle kereke nhenhe-artekearlkwetyeke.’ 9 Awethe ante re atyenge alkere-ngentyeleangkeke, ‘Arrangkwe, kere nhenhe-arle mwerre-arle.Ipmentyele impetyale the ngkwenge ilerlenge nhenheareye-arle mwerre arlkwetyeke.’ 10 Alakenhe-arleatherre-ngare awethe irreke-iperrele, re ayenge ilekenhenge areye arlkwetyeke, the itelaretyenhengemwerre-arle ayenge Jew anetyakenhe areyenge apurte-irremere.Re anteme antyame arne itneke-akerte alkere-werneakngirtneke.

11 “Yanhenge anteme artwe Jew anetyakenhe urrpetyeapetyeke imerte akethele tnemele apmere ayenge-arleaneke ikwerele. Cornelius-ele itnenhe yerneke Caesarea-nge atyenge unthetyeke. 12 Utnenge Akngerre antemeatyenge angkeke, ‘Itnekenge apurte-irremele alhaye,mwernte-irretyale Jew anetyakenhe-arle itne anemenge!’Kele artwe 6-pele nhenhe areye, Jesus-kenhe-arle ar-eye Joppa-arenye, atyengenge apurte-irremele anwernealheke. Apmere yanheke irremele, anwerne apmereCornelius-kenheke irrpenheke. 13 Artwe nhenge re an-teme anwerneke ileke alkere-arenye Ngkarte-kenhe-arleikwere arrateke apmere ikwerenhenge. Alkere-arenye reanteme ikwere alakenhe angkeke, ‘Artwe urrpetye Joppa-werne yernaye Peter inerle-alpetyeke. 14 Re apetyemeleayeye ngkwenge ilemele. Unte ayeye ikwere akangkwe-irremele Ngkartele arrenhantherrenhe ingkirreke iteth-eke mpwaretyenhe arntarnte-aremele.’ Alakenhe-arle

Page 70: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 11:15 70 Acts 11:19alkere-arenye Ngkarte-kenhe Cornelius-eke angkeke.

15 “Ayenge anteme Cornelius-eke ikwere-artweyeareyeke-arlke angkeke, ayenge angkerle-anerlengeUtnenge Akngerre itneke-arleke irrpeke. 16The itelaremeJesus Akngerrepate-arle arrekwele alakenhe angkeke,‘John-ele tyerrtye areye kwatyeke akwerneke itnenhebaptise-eme-ilemele itneke imernemele itne-arle akurneitnekenhe imperle-alheke. Kele Ngkartele UtnengeAkngerre anteme arrekantherre akwernetyenhe.’Alakenhe arrantherre itelaretyeke, Jesus angkeke.17 Yewe, Ngkartele Utnenge Ikwerenhe anwernekeakwerneke nhenge anwerne-arle Jesus Christ arratyeitelarekenge, alakenhe anteye re renhe Jew anetyakenheareyeke akwerneke. Yanhe aremele anteme ayengeitirreke, ‘The Ngkarte ayaketyale kwenhe anetyekeUtnenge Akngerre akwernerlenge itneke-arleke, ReNgkarte-arle anerlenge iwenhe-arle re mpwareke-arlemwerre-arle.’ ” Alakenhe-arle Peter-ele Jew areyekeileke.

18 Itne ayeye nhenhe awemele nterte-irreke itne Peter-eke ahele akwete irretyakenhe aneke. Itne antemealakenhe angkeke, “Ayekaye, kele anwerne itelareme!Ngkarte-arle ahentye aneme Jew anetyakenhe areyekeitne akurnenge untyeme-anteye-irretyeke imerte Jesus-eke akangkwe-irremele itne ikwerenge akwete-ante ane-tyenhenge.” Itne ingkirreke akangkemele Ngkarte uty-ernemele tnakewarreke.

Apmere Antioch-enge Jesus-kenhe areye atningke antemeirreke

19 Kele Stephen-arle apwertele irrerlknge atwerrirrekeiperre, Jesus-kenhe areye apmere arrpe-anenhe-werneapanpe-irreke Jerusalem-engentyele, Jesus-eke ahen-tye anetyakenhe areyele-arle itnenhe-arlke atwetyeke

Page 71: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 11:20 71 Acts 11:26anekenge alwernemele. Arrpenhe areye apmere ayerrereapmere Phoenicia arritnye-werne-arlke apmere akwekeirntwarre Antioch-werne-arlke, arrpenhe areye boat-eke antyemele alheke Island akweke Cyprus arritnye-werne. Apmere itnekenge itne ayeye mwerre Jesus-akerte iletyame Jew areyeke ware. 20 Kele Jesus-kenhearrpenhe areye alheke apmere yanhe Cyprus-engentyeleCyrene-ngentyele apmere Antioch-werne, yanhenge an-teme itne ayeye mwerre Jesus-akerte ilerlte-apeke Jewanetyakenhe areyeke-arlke. 21 Ngkartele itnenhe at-nerre akngerre-ileme itne akwenpe irrpelthe-irremeleitne angketyenhenge arne akngerre-arlke mpwaretyen-henge. Kele tyerrtye arrpenhe areyele itnenhe aremeleawemele-arlke, Jesus-eke akangkwe-irreke ikwerenhe an-teme irremele.

22 Kele Jerusalem-enge Jesus-kenhe areyele awemele,tyerrtye Antioch-arenye areye-arle Jesus-eke atyewe-irreke, itne anteme artwe nhenge Barnabas yerneke al-hetyeke itnenhe atnerre-iletyeke. 23 Re alhemele ar-rernelhemele areke Ngkartele-arle itnenhe mwantyelearntarnte-areme. Akangkemele re itnenhe atnerre-ilemele ileke, “Ngkarte akwete apentewarraye ikwereakangkwe-irremele.” 24Yewe, Barnabas re artwe mwerreaneke Ngkarteke arnterre akangkwe-irrentye akngerre,Utnenge Akngerrele-arle renhe akaltyele-antherlenge reimpene aweke Ngkarteke, iwenhe apeke renhe Ngkartele-arle ilemeke re arnterre mpwareme. Alakenhenge an-teme tyerrtye atningke anthurrele Jesus arratye ite-lareme ikwerenhe anteme aneme.

25 Yanhenge anteme Barnabas apmere Tarsus-wernealheke Saul-eke unthetyeke. 26 Re renhe aremeleakngirtneke apmere Antioch-werne. Yanhenge antemeratherre aneke arruleke-atwetye, year atherreke-

Page 72: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 11:27 72 Acts 12:1atwetye. Ratherre ayeye Ngkarte-kenhe akaltyele-antherle-aperreke Jesus-kenhe areyeke. Kele apmereyanhenge, Jesus-eke-artweye-arle Antioch-arenyeareyeleke-amparre-arle “Jesus-kenhe areye” arritnyeakeke.

27 Yanhe ikwerele ureke artwe urrpetye, nhengeangkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentyeakngerre-arle, apetyeke Jerusalem-engentyele Antioch-werne arrpenhe Jesus-kenhe areyenge apurte-irremele.28 Artwe anyente Agabus tnemele angkeke mpwepeanthurrele tyerrtye areyekenge Utnenge Akngerreleakenhe ikwere imernerlenge. Re alakenhe angkeke,“Ayenge awerrirraye! Ahurratye akngerre anetyenheapmere arrpe-anenhele, merne-arlke anetyakenheanetyenhe.” Arratye ahurratye akngerre anekeikwerenge akenhe artwe Rome-arenye nhengeakngerrepate aneke Claudius arritnye apmere arrpe-anenheke. 29 Jesus-kenhe areyele aweke apmere Antioch-ele anemele nthakenhe-arle re angkekenge, itne angkekeitne-arle Jesus-kenhe areye apwerte ngkweltye akngerre-ulkere anthetyeke Jesus-kenhe areye apmere Judea-larleaneme areye. Ngkweltye itne-arle urrekeke alengke-iweke itnenhe anthetyeke. 30 Yanhe-ngentyele apwertengkweltye inemele itne Barnabas uthene Saul utheneantheke Jerusalem-werne akngetyeke, ratherre akngekeJerusalem-werne tyatye akngerrepate areye-werne.

12Herod-ele James irrerlknge atweme imerte Peter jail-ke

akwernemele1 Nhenhe ikwerele ureke Barnabas uthene Saul

uthenele-arle akaltyele-anthetyamenge Antioch-ele,akngerrepate Herod-ele thultye areye Jerusalem-werne

Page 73: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 12:2 73 Acts 12:6yerneke Jesus-kenhe arrpenheme arntwirrkemele jail-ke akwernetyeke. 2 Re uterneke thultye ikwerenheareyele James arntwirrkemele atwetyeke, John-kenhekake. Itne anteme renhe arntwirrkemele irrerlkngeatweke, akaperte akemele. 3 Jew akngerrepatearrpenhe areyele awemele thultye areyele-arle Jamesatweke-akerte itne arnterre akangkeke. Herod-ele awemele itne-arle akangkeke re ahentye anekeitnenhe awethe akangketyeke mpwaretyeke. Re antemeitnenhe ileke Peter-arlke arntwirrketyeke renhe-arlkeirrerlknge atwetyeke. Kele thultye itne alhemele Peterarntwirrkeke. Yanhenge akenhe Jew areyele merneulperre-ulperre-arle arlkwetyame, Passover arrawe-irrentye itelaremele. 4 Kele thultye areyele-arle Peterarntwirrkekenge, Herod-ele ileke itne renhe jail-keakwernetyeke, jail kwene-kwene anthurreke. Re ilekethultye 16-pele anthurre ikwere mwantye arelhetyekearltele ingwartentyele-arlke. Thultye 4-pele-urrkeikwere mwantye arelheke, yanhe iperre thultye 4-pele arrpenhe anteme ikwere mwantye arelheke,alakenhe. Herod-arle alakenhe itirrekenge, “Passoverarrawe-irrentye uyerrerlenge the renhe court-ekeakwernetyenhe judge-le renhe ilpernetyenhenge Jewareyele arerlenge.” 5 Thultye areyele Peter arntarnte-arerrirretyame jail kwenenge court-eke akarelhemele.Peter-arle jail kwenele anekenge Jesus-kenhe areyeikwere arnterre Ngkarteke angkeke tyerrtye areyelerenhe atweme-ketye.

Alkere-arenye Ngkarte-kenhele Peter apmere jail-ngearratelhe-ileme

6 Ingwe ikwerele Passover arrawe-irrentye-arle uy-errekenge Herod alakenhe itirreke, “Ingweleme ayenge

Page 74: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 12:7 74 Acts 12:11akeme-irremele the artwe yanhe renhe court-eke ngk-ernetyenhe.” Kele ingwe ikwerele anteye Peter-arleankwe intekenge jail kwenele thultye atherre mpwe-pele. Thultye ratherre akenhe iltye Peter-kenheke-arle ayernelheke ikwere itwele intemele. Thultye ar-rpenhe atherre akenhe arriwele-arle tnerle-anerreke.7 Impeltye-ngentyele alkere-arenye Ngkarte-kenhe an-teme arrateke jail kweneke Peter itweke, alkngentheakngerre pwarrtyeke. Alkere-arenyele Peter anpeke re in-terlenge imerte renhe akarrelhe-ilemele ikwere alakenheangkemele, “Iparrpaye, akeme-irraye!” Chain areye itne-arrpe akwete arrewelheke amulte ikwerenhe-ngentyele.8 Alkere-arenye re anteme ikwere angkeke, “Manterengkwinheke irrpaye ingke-kenheke uthene!” Re an-teme mantere uthene ingke-kenhe ikwerenheke utheneirrpeke! Awethe anteme ikwere angkeke, “Mantere ar-rpenhe ngkwinheke irrpaye imerte ayenge apentemele!”

9 Peter anteme akeme-irreke, imerte mantereikwerenheke irrpemele alkere-arenye apentemele, reimerte apatemele-arle, “Ayenge-ame arratye jail-ngearratenheme? The apeke-arle renhe altyerrenge-arle apenteme.” 10 Ratherre anpere alherreke thultyeatherre arriwele-arle tnerle-anerretyamenge ratherreleakenhe Peter uthene aretyakenhe-arle. Ratherrethultye arrpenhe areyenge anpere-alheke, itnenheneingkerneke iwerle-alherremele akethe-werne-atheke,arriwe akngerre itwele. Kele arriwe re-arrpe akwetealtywere-irreke, ratherre anteme jail-nge arratemeleapetyeke. Iwerre arratyeke irremele alkere-arenye reuyerreke.

11 Alkere-arenye rarle alhekenge Peter alakenheitirreke, “Ayekaye! Arratye apelaye alkere-arenyeNgkartele-arle yernekele-arle, ayenge arratelhe-ilerne.

Page 75: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 12:12 75 Acts 12:17Arratye-arle ayenge Ngkartele arntarnte-areke Herod-ele ayenge irrerlknge atweme-ketye. Kele thultyeareyele ayenge atwetyeke arrangkwe-arle Jew areyelearetyeke.” 12 Alakenhe-arle re itirreke iperrele reapmere Mary-kenhe-werne alheke. Arelhe nhenhemeye John-eke aneke, arritnye ikwerenhe arrpenheMark aneke. Apmere nhenhe ikwerele Jesus-kenhe areyeapurte-irreke Ngkarteke angketyeke, Peter-eke. 13 Peterakethele tnetyame arriwe atwemele. Kenhe arelheawenke urrkapentye Rhoda arritnyele awemele, arriwe-werne apetyemele apayuthneke, “Angwenhe-ame unte?”14 Peter ikwere angkirtnerlenge re ahentye alhengke-awemele akangkeke arnterre. Re imerte arriwe altywere-iletyakenhe-arle anemele. Akngerre akangkemele reunteke arrpenhe areyeke iletyeke, “Awaye! Peter kwenheakethele tneme.” 15 Itne angkirtnewarreke, “Arrangkwe,unte-arle arerte-arle irreme.” Re akenhe akwete-arleangkerlenge, “Arrangkwe, the kwenhe arratye ileme.Re kwenhe yanhe akethele tnerle-aneme.” Itne antemeangkeke, “Arrangkwe, alkere-arenye ikwerenhe apeke-arle apetyeke-arle yanhele tnerle-aneme.”

16 Itne-arle angkerretyamenge Peter akwete aketheletnetyame arriwe atwemele. Kele arratye anteme itnearriwe altywere-ilemele renhe areke itne arratye apate-warreke, “Ayekaye! Nthakenhe-ame re jail kwene anthur-renge arraterne?” 17 Kele re iltye akngelhemele itnen-hene ileke nterte-irremele renhe awetyeke. Re antemeitneke ileke nthakenhe-arle Ngkartele alkere-arenyeyerneke renhe jail-ngentyele arratelhe-iletyeke. Kele-arle re itneke ileke iperre re angkeke, “Alherlte-iwaye,James tyatye-arenye akngerrepate anwerne-kenheke ile-tyeke atyewe Jesus-kenhe areyeke-arlke nthakenhe-arle-irreke-akerte!” Kele yanhenge anteme Peter-ele itnen-

Page 76: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 12:18 76 Acts 12:20hene ingkerneke iwerle-alheke imerte apmere arrpenhe-werne anteme alhemele.

18 Ingweleme anteme jail kwenele thultye areye akeme-irrereke imerte Peter-eke apale untherremele itne ap-atemele uyarne itirreke. Itne alakenhe akwete apayuth-nerreke, “Nthakenhe-ame artwe nhenge nhenhengeuyerrerle-alheke?” 19Herold-elarle aweke iperre, re thul-tye ikwerenhe areye uterneke ikwere unthemele renhearntwirrketyeke, itne akenhe ikwere uyarne-arle un-theke. Awethe anteye re thultye jail-elarle aneke nhengeareyeke antangkeke imerte itnenhene apayuthnemelenthakenhe-arle irrekeke, itne akenhe apaterlenge-arle.Uyarne itnekenge angkentye inemele re thultye arrpenheareye ileke itnenhe akngemele irrerlknge atwetyeke.Herod-ele anteme apmere yanhe Judea impemele alpekeapmere Caesarea-le anteme anetyeke.

Akngerrepate Herod ilweme20 Nhenhe ikwerele-ureke, akngerrepate Herod ahele

anthurre irreke tyerrtye apmere Tyre uthene Sidonuthenele-arle anekeke. Re tyerrtye ikwerenhe areye ilekeitneke merne yernetyale anetyeke. Tyerrtye apmereyanhe-arenye areyele apmere Herod-kenhenge merneinetyarte. Kele, Herod ahele akwete aneme-ketye, itneikwere-werne alheke mwerrantye angketyeke. Urrekeitne ikwere-werne alhetyenhenge, itne alheke artweBlastus arritnye-werne, apmere Herod-kenhe arntarnte-arentye akngerre. Itne renhe apayuthneke Heroditnekenge anyenteke-irretyeke mwerre anetyenhenge.Itne anteme apurte alherlte-iweke Herod aretyeke ikwereangketyenhenge ipeltye-ilerremele.

Page 77: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 12:21 77 Acts 12:2521 Arlte ikwerenge Herod-arle angkeke itnekenge

apurte-irremele angketyeke, re mantere alkarle anthur-reke irrpeke, mantere nhenge pwathe akngerre areyeirrpentye akngerre, re chair mwerre akngerre ikwerearrernelhemele angkeke tyerrtye renhe-arle aretyekeapetyeke areyeke. 22 Tyerrtye awetyame-arle areye ik-were akangkeke rarle angkekenge, itne ikwere arlkemeleangkeke renhe tnakemele, “Ayekaye, unte-arle artwe-arteke anetyakenhe-arle unte-arle alkere-arenye-arteke-arle angkeme, Ngkarte-arteke.”

23 Iparrpe anthurre alkere-arenye Ngkarte-kenhelerenhe rlkerte-ileke, atnerte kwene renhe arlkwekempwere areyele-arteke lyepe-lyepe ikwerenhe-arlkerenhe irrerlknge atwetyeke-ante. Re anteme ilweke.Herod tnakelheke arntwelhemele, rarle tyerrtye areyeayaketyakenhe-arle irreke renhe tnakeme-ketye, itne-arle Ngkarte-ante ware utyernemele tnaketyeke, renhekwenye!

24 Kenhe ayeye Ngkarte-kenhe apmere arrpe-anenhe-werne anteke-irreke, tyerrtye atningke anthurreleawemele akangkwe-irreke.

25 Barnabas uthene Saul uthenele apwerte ngkwel-tye nhenge akngeke Jesus-kenhe areyele-arle yernekeapmere Antioch-enge Jerusalem-werne Jesus-kenhe ar-eye apmere yanhe-arenye areye anthemele. Kele apw-erte ngkweltye-arle antheke iperrele ratherre Antioch-werne alperreke John-Mark-arlke akngirtnemele ikwere-atherrenge.

13Tyerrtye areyele Barnabas uthene Saul uthene akngakeme

ayeye mwerre ilerle-aperretyeke

Page 78: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:1 78 Acts 13:51 Kele Antioch-ele aneke Jesus-kenhe areyele-

arlenge arrpenhe areye nhenge angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre akenhe Jesus-akerte-arlke akaltyele-anthenhe-anthenhe: Barnabasuthene Simeon uthene, arritnye arrpenhe-kenheikwerenhe aneke “Urrperle-arle”, arrpenhe akenheLucius arritnye Cyrene-arenye-arle, artwe arrpenheManaen arritnye aneke, Herod uthenenge-arle apurteamangkeke Saul-arlke. 2 Artwe yanhe areye apurte-irreke Ngkarteke angkemele tnakemele anerrirretyamemerne-arlke arlkwetyakenhele. Utnenge Akngerreanteme itneke alakenhe angkeke, “The Barnabas utheneSaul uthene akngakeke atyenge urrkapetyeke, kelearrantherre renhe-atherrenhe urrkapetyeke arrernayeatyenge.” 3 Itne akwete anthurre Ngkarteke angkemeleaneke merne-arlke arlkwetyakenhele. Kele angkeke-arle iperre itne iltye akaperte ikwere-atherrenheke-arleke arrernemele Ngkarte apayuthnemele renhe-atherrenhe arntarnte-aretyeke imerte renhe-atherrenheilemele urrkapentye Utnenge Akngerrele-arle ilekempwaretyeke.

Paul uthene Barnabas uthene apmere Cyprus arritnye-werne alheme

4 Kele ratherre apmere Antioch-enge alherremeleapmere Seleucia arritnye-werne kwatye alaye itereleUtnenge Akngerrele-arle renhe-atherrenhe yernekenge.Boat atningke apetyewarretyarte kwatye iterele aneke.Yanhe-ngentyele ratherre boat-eke antyemele alhekekwatye alayele tyanemele apmere akweke anyenteCyprus arritnyeke anteme ratherre arrernelheke.5 Apmere Salamis arritnyeke irremele ratherre ikwereleanerle-anerreke. Yanhele anemele ratherre tyatye Jew

Page 79: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:6 79 Acts 13:10areye-kenheke irrpemele ayeye Ngkarte-kenhe Jesus-akerte itneke ileke. Artwe John-Mark arritnye alhekeikwere-atherrenge urrkapetyeke.

6 Kele itne-arle apmere renhe imperle-alhemele alhekeakaltyele-anthemele tyatye Jew-kenhe ingkirrekengeahelhe akweke-arle apmere Paphos-eke irretyeke-atwetye. Apmere ikwerele aneke artwe anyente Bar-Jesus arritnye, Greek angkentye akngerre areyele renhearritnye arrpenhe ilentye akngerre Elymas akwele,arritnye nhenhele ileme “ngangkere.” Artwe re arneatningke mpwaretyarte, ngangkere akngerre-akertele-arteke; re urrtyirremele ilelheke rarle angkentyeNgkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre-arleakwele. 7 Artwe re atyewe aneke artwe alartetyeakngerreke apmere Cyprus-arenye. Artwe yanheitelarentye akngerre aneke arritnye ikwerenhe SergiusPaulus. Re arrpenhe yerneke Barnabas uthene Sauluthene ikwere-werne akngetyeke; re ahentye-anekeNgkarte-kenhe ayeye arratye Jesus-akerte awetyeke.8 Kenhe artwe nhenge Bar-Jesus re akenhe itnekeakwetethe arrkngerte-arrkngerte angkerlenge iwenheapeke renhe akngarte-iwetyeke ratherre Jesus-akerteangkerlenge. Re atere-irreke atyewe ikwerenheleapeke ayeye Ngkarte-akerte awemele ikwere akangkwe-irreketyenge. 9 Kele Saul, Paul arritnye arrpenhe-arle re,Utnenge Akngerrele-arle utnenge lterrke anthekenge,ularreke-ularre angkeke alknge anthurre aremele,10 “Unte kwenhe arrentye Satan-arteke, ayeye akurne-ileme! Unte kwenhe akwetethe-arle urrtyirreme ilentyeakngerre tyerrtye mwerre areyeke itneke akurne-arlkempwaremele. Unte angkentye Ngkarte-kenhe akurne-ilemele akngarte-iwentye akngerre mwerre-ilemeleakwele. Ilengare-ame unte impelhetyenhe angkentye

Page 80: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:11 80 Acts 13:15Ngkarte-kenhe akngarte-iwerle-anemele? 11 KenheNgkarte akenhe ngkwenge ahele anteme-arle-irremeunte-arle akwetethe akurne mpwarerle-anemenge.Re ngenhe alknge martetyenhe, unte pwenge antemeirretyenhe arne-arlke aretyakenhe. Urreke-ante untealknge-ampemele awethe aretyenhe.”

Iparrpe anthurre re pwenge-irreke, rarle apmereingwemertele-arteke anemele. Re apale-apale irremeleuntherle-apeke tyerrtyeke unthemele renhe iltyengeinemele akngetyeke. 12 Akngerrepate apmere yanhe-arenyele areke atyewe ikwerenhe-arle pwenge-anteme,re Jesus-eke akangkwe-irreke. Itnenhe-arle ayeyeNgkarte-kenhe akaltyele-antheke iperre re apatemelealakenhe itirreke, “Nhenhe kwenhe lyete-ante theangkentye mwerre anthurre aweke alakenhe.”

Paul uthene Barnabas uthene Jesus-akerte angkerle-anerreme apmere Antioch uthene Pisidia uthenenge

13 Yanhe-ngentyele Paul arrpenhe areyenge-arlkeboat-eke antyemele alheke apmere Paphos impemelekwatyele tyaneke. Yanhenge itne arrernelheke apmerePerga arritnyeke apmere akngerre Pamphylia-nge.Yanhenge John-Mark-ele itnenhe impemele alpekeJerusalem-werne. 14 Paul uthene Barnabas uthene ingkealherreke Perga-ngentyele, arlenge-arle alheke iperreratherre apmere Antioch arrpenheke irreke apmereakngerre Pisidia mpwepele. Arlte Saturday-ele, arlteapurrkele, ratherre apurte-irreke Jew areyenge tyatye-ke imerte itnekenge arrernelhemele. 15 Arrpenheleangkentye Moses-kenhenge anteme ayeye read-eme-ileke, ayeye arrpenhe-arlke nhenge angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre areyele-arlke-arle intelhe-ileke. Kele rarle ayeye read-eme-ileke

Page 81: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:16 81 Acts 13:20iperrele, artwe tyatye arntarnte-arentye akngerreleartwe arrpenheke ileke Paul uthene Barnabas uthenekeangketyeke alhetyeke. Kele re alhemele ikwere-atherreangkeke, “Atyewe anwerne-akenhe! Mpwele apeke-arleayeye mwerre-akerte atnyeneme angketyeke utnengetyerrtye areye-kenhe atnerre-irretyenhenge. Keleangkerle-anerraye.”

16 Kele Paul akeme-irremele, iltye akertne-ilemele itnenhe nterte-irretyeke, alakenhe anteme reitneke angkeke, “Yewe, Israel-arenye areye-aye, Jewanetyakenhe arrantherre-arlke, arrantherre ingkirrekeNgkarteke akangkwe-irrentye akngerre. Ayengeawerrirraye, the arrekantherre iletyenhenge! 17 Ngkarteanwerne-arle utyerneme tnakemele, Re akwetethetyerrtye Israel-arenye areye arntarnte-aretyarte arrule.Re arrenge-arrenge anwerne-akenhe areye akngakemeleineke Re itneke mwerre anthurre aneke itne-kenheke-artweye areye-arle atningke anteme irretyenhenge.Itne apmere ipenye Egypt-ele anetyarte, year 400-peleulkereke. Kele Re itnenhe apmere yanhenge tyerremeleakngetyeke ngangkere lterrke akngerre-akertele. 18 Reitnekenge arrwekeleke-irreke arrule anthurreke-atwetyeahurratyele year 40-peleke-atwetye, itne-arle renheawetye-akenhenge-itanye. 19 Re itnenhe ngangkereantheke itne tyerrtye apmere 7-pele-arenye atwetyekeapmere Canaan-arenye areye. Re tyerrtye ikwerenheareye apmere itnekenhe antheke itne anerlte-anetyeke.20 Yanhe-ngentyele Ngkartele artwe akngerrepate areyeakngakeke re itnenhe arrerneke ikwerenhe areyemwerrantye arntarnte-aremele anetyeke, tyerrtyearrpe-anenhe Israel-arenye areye. Ikwere iperre reakngakemele arrerneke artwe akngerrepate Samuelarritnye, nhenge angkentye Ikwerenhe awemele ilerle-

Page 82: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:21 82 Acts 13:26apentye akngerre. 21 Kele yanhenge anteme tyerrtyeareyele Ngkarte apayuthneke itneke King inetyekepwathe arratye akngerre. Kele Ngkartele itnekeSaul arrerneke akngerrepate anetyeke. Arrantherreitelareme, artwe rarle arrenge-arrenge anwerne-kenheBenjamin-ngentyele. Artwe re Saul, alere Kish-kenhe-arle, akngerrepate aneke Israel-arenye areyeke year40-peleke-atwetye. 22 Yanhe-ngentyele Ngkartele renheipmentye iweke, imerte David akngakemele akngerrepatearrernemele Israel-arenye areyeke. Alakenhe antemeNgkarte angkeke, ‘Tharle David-arle akngakeke, artweJesse arritnyeke alere, ayenge-arle ikwere antemeakangkemenge. Rarle atyenge aywerrke-irremeleurrkapentye atyinhe akwetethe mpwarekenge.’

23 “Kele-arle alhileke iperre, Ngkartele Jesus yernekeDavid-kenhe areye-ngentyele, re tyerrtye Israel-arenyeareye itetheke mpwaretyenhenge. 24 Urreke-arle Je-sus apetyetyenhenge John-ele ikwere-akerte tyerrtyeareyeke iletyame itne awetyeke, arne akurne itnekenheimpetyeke, apure-irremele itne kwatyeke irrpetyeke it-nenhe baptise-eme-iletyenhenge. 25 Kele ingkwe war-rke Ngkarte-kenhe uyerrelhe-iletyenhenge, re alakenheangketyarte, ‘Arrantherre apeke-arle itirreme ayenge-arle akwele Ngkartele-arle alhilemele yernekeke-athene.Kenhe arrangkwe-arle, artwe rarle atyengenge ingkerne-arle apetyeme. Rarle akngerrepate anthurre-arle atyen-genge mwerre akngerre-ulkere. Ayenge-arlke-artekealakenhe, tharle ingke-kenhe ikwerenhe uyarne-arleilyweme, ayenge-arle akweke-ulkerenge. Artwe mw-erre anthurrele-ante-arle alakenhe mpwareme rarleatyeperre anthurre anemenge.’ Alakenhe-arle Johnangkeke.

26 “Atyewe atyinhe areyaye! Abraham-eke-artweye

Page 83: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:27 83 Acts 13:31areye-aye, ayenge awerrirraye. Jew anetyakenhearrantherre-arlke ayenge awerrirraye arrantherrekwenhe Ngkarteke akangkwe-irrentye akngerre anteye!Ngkartele kwenhe ayeye Jesus-akerte imerneke reanwernenhe itetheke mpwaretyeke. Re anwernekeayeye nhenhe imerneke anwerne ingkirrekele renheawetyeke ikwere akangkwe-irretyenhenge. 27 KeleJew Jerusalem-arenye areye akngerrepate itnekenhe-arlke Jesus alhengke-aretyakenhe-arle aneke renheikwele-aremele. Itne-arle uyarne itelareke ayeyenhenge angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre areyele-arle arrule intelhe-ileke.Itne akwetethe-arle angkentye read-eme-ilemele arlteSaturday arrpe-anenhele itne apurte-irremele Ngkarteutyernemele tnaketyeke. Itne akenhe angkentye ikwereakangkwe-irretyakenhele-arle renhe apale ilperneke.Alakenhe-arle Ngkarte arrule angkeke, kele arratyeanteme alakenhe-irreke. 28 Tyerrtye areye angkerrirrekeJesus-ele-arle mpwarekeke itne renhe atwetyeke. Itneakenhe akngerrepate Pilate apayuthneke thultye areyeuternetyeke renhe irrerlknge atwetyeke. Pilate-leanteme mpwareke itne-arle apayuthneke. 29 Thultyeyanhe areyele Jesus-eke mpwareke angkentye awemeleilerle-apentye akngerre areyele-arle arrule intelhe-ileke-arteke akwete. Itne Jesus nail-ele arne arntarlkweke-arleke arlpare arrerneke. Atyewe Jesus-kenhe areyeleanteme tyerrtye ikwerenhe arne arntarlkwe ikwerengeirlwemele inteyeke athenetyeke akngerlte-iwemele.30Ngkartele anteme renhe itethe-ilirtnemele ilweke-arleiperrele renhe akemelhe-ileke. 31 Yanhenge antemetyerrtye itne Jesus-enge-arle apurte unthetyarteleareke itneke atningke-ngare arraterlenge. TyerrtyeJesus-enge-arle unthetyarte areye apmere Galilee-nge

Page 84: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:32-33 84 Acts 13:36Jerusalem-werne atheke. Tyerrtye yanhe itne antemeayeye ikwere-akerte ileke tyerrtye Israel-arenye areyeke.

32-33 “Ilerne anteme apetyeke ayeye mwerre ar-rekantherre iletyeke. Ayeye nhenge Ngkartele-arle ar-rule alhileke arrenge-arrenge anwerne-kenhe areyeke.Ngkartele-arle alhileke kwenhe arratye irreke Jew an-werneke Jew anetyakenhe areyeke-arlke. Ngkartele alak-enhe mpwareke alere ikwerenhe Jesus itethe-ilirtnemelerarle ilweke iperrele. David-ele intelhe-ileke Psalm 2-enge tyerrtye rarle ilwemele itethe-irrirtneme-akertealakenhe,‘Lyete the imerneke tyerrtye areyeke unte-arle alere aty-

inhe,ayenge-arle akngeye ngkwinhe arratye-arlke-arle

aneme.’ Psalm 2:7.34 “Ngkarte anyentele kwenhe Jesus itethe-ilirtneke

rarle ilweke iperre imerte akertne-ilemele, re antemeawethe ilwetyakenhe. Alakenhe-arle Ngkarte angkekealere ikwerenhe-akerte,‘The arrenhantherrenhe ingkirreke mwantyele

arntarnte-aretyenhe.Tharle akngerrepate David alhileke-arteke.’ Isaiah

55:3.35 “Kele ayeye arrpenhenge, David-ele ilemeNgkartele-

arle yerneke-akerte alakenhe,‘Ayenge ilwerlenge unte tyerrtye atyinhe arntirte-

irretyeke impetyale, ayenge-arle ngkwengearnterre anthurre ahentye-anemenge ngkwengeakangkwe-irremele.’ Psalm 16:10.

36 “Rarle anetyartenge, David-elempwarekeNgkartele-arle renhe ileke. David-elarle warrke Ngkarte-kenheuyerrelhe-ileke iperre re ilweke anteme. Tyerrtyeareyele renhe iperteke anteme arteke, yanheleintemele re arntirte-irremele ahelhe anteme irreke.

Page 85: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:37 85 Acts 13:41

37 Nhenge David-ele arrule intelhe-ileke Jesus-akerte.Jesus ilweke anteye, kele Ngkartele renhe itetharle-ilirtnerlenge. Tyerrtye ikwerenhe akenhe arntirte-irretyakenhe-arle anerlenge, re awethe ilwetyekearrangkwe-arle. 38-39 Atyewe areyaye! Ayeye nhenhemwantyele awerrirraye! Anwerne arrekantherre ilemearrantherre itelaretyenhenge, Ngkartele anwernenheilpernetyakenhe aneme akurne mpwarerlenge Jesus-elarle anwerneke mpwarekenge. Arrantherre-arleangkentye Moses-kenhe apentetyartenge, Ngkarteipeltye-irretyakenhe anetyarte arrenhantherrenheatyewe ikwerenhe aketyakenhele. Kele nhenhearrantherre Jesus-eke akangkwe-irremenge antemere alakenhe mpwareme. Kele Jesus-eke akangkwe-irraye.Kele Ngkartele arrenhantherrenhe ilpernetyakenheaneme, akurne areye urrparemele arrantherrempwarerlenge, anyente anteme re arrekantherrengeirreme, ipeltye-irremele. 40 Akangkwe-irremele,ilernpenye anthurre anaye, nhenge iwenhe apekerenhe angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentyeakngerre areyele ileke arrekantherre irreme-ketye-arle.Itne alakenhe intelhe-ileke,41 ‘Awerrirraye, arrantherre ularele angkeme nthakenhe-

arle Ngkarte angkemeke,arrantherre arratye apatetyenhe aremele

nthakenhe-arle Ngkartele mpwaremeke,arrantherre arratye ilwetyenhenge.

Arrantherre apatemele akangkwe-irretyakenhe anemele.Tyerrtyele arrekantherre arratye ilerlenge-arlke,

arrantherre akangkwe-irretyakenhe anetyenhe.’Habakkuk 1:5.

“Kele mwantyele awemele Jesus-eke akangkwe-irretyeke,arrantherre ilweme-ketyenge!” Alakenhe-arle Paul it-

Page 86: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:42 86 Acts 13:47neke angkeke.

42 Kele Paul uthene Barnabas uthene tyatye Jewareye-kenhenge arratetyeke anemele, tyerrtye arrpenheareyele renhe-atherrenhe apayuthneke awethe urrekeapetyalpetyeke arlte Apurrke arrpenhele ayeye renheanteye iletyeke. 43Kele-arle tyatye-ke irrpeke iperrele ty-errtye areye arrateke arrpenhe areyele renhe-atherrenheapenteke, Jew areyele Jew anetyakenhe areyele-arlke.Jew anetyakenhe nhenhe areyele Ngkarte tnakeke, Jewareyele-arteke. Paul uthene Barnabas uthenele ayeyeilerle-anerreke arrulenge arrpenheke-atwetye alakenheilemele, “Ngkarte akwete apenterlte-anaye, arrantherre-arle itelaremengeNgkartele-arle anwernenhemwantyelearntarnte-areme.”

44 Saturday arrpenhele anteme, arlte apurrkele,tyerrtye ingkirreke apurte-irreke Barnabas uthenePaul uthene awetyeke Jesus-akerte angkerlenge.45 Kenhe akngerrepate Jew areye-kenhe areye akenhearrkngerte anthurre-arle irrerlenge, itne-arle tyerrtyeareye apetyerlenge areke Barnabas uthene Paul utheneawetyeke. Akngerrepate areyele renhe-atherrenhe iltekeaheke angkerremele. 46 Kele ratherre akenhe akwenpeanthurre-arle angkerle-anerrerlenge, “Ngkarteleilernenhe yerneke ayeye Jesus-akerte ikwerenheangketyeke arrekantherre Jew areyeke-amparre. Kenhearrantherre kwenhe ayeye Ngkarte-kenheke akangkwe-irretyakenhe. Kele arrantherre imerneme arrantherre-arle Ngkartenge akwete anetyeke-kwenye-arle. Kelearrantherre ikwere akangkwe-irretye-kwenyenge, ilerneJew anetyakenhe areye-werne alheme ayeye nhenheanteye itneke iletyeke. 47 Ilerne alakenhe mpwarerle-anerreme Ngkartele-arle ilernenhe ilekenge alakenhempwaretyeke. Re alakenhe angkeke,

Page 87: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:48 87 Acts 13:51‘The renhe-atherrenhe alkngenthe-arteke Jew anetyak-

enhe areye-werne yerneme, mpwele itelarementhakenhe-arle alkngenthe pwarrtyeme arne ar-eye alkngenthe-ilemele arltele-arteke, alakenhe-arle.

Mpwele ayeye mwerre itneke iletyenhe, itne akenheawerlenge-arle, akangkwe-irremele, Ngkartele it-nenhene itetheke mpwaretyenhe, tyerrtye ap-mere arrpe-anenhe-arenye areye.’ ” Isaiah49:6.

48 Jew anetyakenhe areyele nhenhe awemele Paulangkerlenge itne arnterre anthurre akangkeke Ngkartekerenhe utyernemele. Itne alakenhe angkerreke “Ngkarte-aye! Ayeye ngkwinhe Jesus-akerte mwerre anthurre.Anwernele ngenhe arnterre anthurre utyerneme tnake-warremele.” Jew anetyakenhe ingkirreke Ngkartele-arleakngakeke ikwerenge akwete-ante anetyeke ayeye Jesus-akerteke akangkwe-irreke. 49 Nhenhe ikwerele-ureke,akangkwe-arle-irreke areye untherlte-apeke arrpenheareyeke ayeye Jesus-akerte ilerlte-apemele apmere arrpe-anenhele. Tyerrtye awethe atningke anteme Jesus-ekeakangkwe-irreke.

50 Kele Jew akngerrepate arrpenhe areye akweteahele angkerreke Paul uthene Barnabas utheneke.Itne apurte-irreke akngerrepate apmere yanhe-arenyeareyenge, arelhe akngerrepate areyenge-arlke Jewapententye akngerre areye ikwere-atherre arrkngerteirretyeke mpwareke. Akngerrepate itne ikwere-atherreahele irrerreke imerte renhe-atherrenhe ayepwemeleapmere arrpenhe-werne. 51 Kele ratherre apmererenhe impemele alheke, ratherre ingke-kenhe ilywerle-anerreke ulpmernte-arlke lernemele angkerle-anerreke,“Ilerne alakenhe mpwareme arrantherre-arle ayeye

Page 88: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 13:52 88 Acts 14:4Jesus-akerte nhenheke apale angkekenge. Arrantherreiltemele ilernenhe yerneke Ngkarteke akutne areye-arteke.” Kele ratherre ingke-kenhe ikwere-atherrenhekeirrperle-alherreke imerte alhemele apmere arrpenhe-werne Iconium arritnye-werne. 52 Kele apmere yanhele,apmere nhenge ratherre-arle imperle-alherreke, Jesus-kenhe areye akangkentye anthurre aneke. UtnengeAkngerre itnekenge akwetethe aneke.

14Paul uthene Barnabas uthene apmere Iconium-ele

1 Paul uthene Barnabas uthene ayeye anyente ik-were anteye angkeke Jesus-akerte apmere Iconium-enge. Ratherre tyatye Jew areye-kenheke irrpen-heke, tyerrtye areyele awerlenge ayeye mwerre an-thurre ratherre-arle angkeke, tyerrtye atningke, Jew ar-eye Jew anetyakenhe areye-arlke, Jesus-eke akangkwe-irreke. 2 Kenhe Jew arrpenhe areyele akenhe ayeye ik-were akangkwe-irretyakenhe-arle itne Jew anetyakenheareye-arlke ileke akangkwe-irretyale anetyeke. Arrpen-heme Paul utheneke ahele-irreke arrpenhe Jesus-kenheareyeke-arlke yanhele-arle aneke renhe-atherrenhe il-temele. 3 Paul atyewe ikwerenhe uthene anerle-anerreke arrulenge arrpenheke-atwetye atningke-arleJesus-eke akangkwe-irrekenge, ratherre akwenpe atnerreakwete tyerrtye areyeke angkeke akngerrepate Jesus-akerte. Jesus-ele renhe-atherrenhe ngangkere akngerreantheke ratherre tyerrtye areye mwerre-iletyeke, arneakngerre areye-arlke mpwaremele anetyeke. Alakenhe-arle re imerneke nthakenhe-arle yerneke-arle areyeangkeke ikwere-akerte-arle arratye aneke. 4 Kenhetyerrtye Iconium-arenye areyele uyarne-arle itirreke

Page 89: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 14:5 89 Acts 14:11itne anteme akngakelheke. Tyerrtye arrpenhe ar-eye akangkwe-irreke nthakenhe-arle Jew areye angkekePaul uthene Barnabas uthene-akerte ahele-arlke-irrekeikwere-atherre. Kenhe arrpenhe areyele itele-arle-arekenthakenhe-arle yerneke-arle ratherre angkeke. 5 Jew ar-rpenhe areye Jew anetyakenhe areye-arlke akngerrepateitnekenhe-arlke atyele angkeke renhe-atherrenhe atwe-tyeke. Apurtele, akwele itne apwertele wetyeke Pauluthene Barnabas uthene ilwetyeke-ante ratherre Jesus-akerte ayeye ileme-ketye. 6-7Ratherre akenhe aweke-arlearrekwele ratherre iparrpe-iparrpe ingkele akwete alher-reke apmere Lycaonia-werne. Derbe-arlke Lystra-arlkeapmere akngerre atherre Lycaonia-le. Apmere yanheikwerenge anteme ratherre ayeye mwerre Jesus-akerteilerle-aperreke tyerrtye yanhe-arenye areyeke apmereakweke arrpenhe areye-werne-arlke ratherre alherrekeayeye rante-rante iletyeke.

Paul uthene Barnabas uthene apmere Lystra-le8Kele apmere yanhe ikwere Lystra-nge anetyarte artwe

anathe alhetye-arlke-akenhe. Rarle ampe akweke inteke-ngentyele ingke akurne aneke, re anteme amangkemeleanathe alhetye-arlke-akenhe. 9 Arlte anyentele reiwerre iterele anetyame Paul-arle angketyamengeitwele. Paul-ele artwe renhe anthurre areke awemeleanerle-anerlenge, re itirreke, “Artwe nhenhe-arlearratye itirreme Jesus-ele-arle renhe mwerre-iletyeke.”10 Renhe-arle areke iperrele Paul ikwere arlkeke, “Artwe-aye, akeme-irrerle-alhaye!” Anathele renhe awemele,iparrpe akeme-irremele untheke anteme. 11 Tyerrtyeareyele arerlenge nthakenhe-arle Paul-elempwareke itneapatewarreke, itne-arle itirreke Paul uthene Barnabasuthene-arle alkere-ngentyele apetyekeke-athene itne-arle akwetethe tnakewarreme nhenge akwele. Tyerrtye

Page 90: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 14:12 90 Acts 14:15apmere yanhe-arenye areyele ngkarte-apartetye itne-kenheke akangkwe-irretyarte Hermes uthene Zeusarritnye utheneke. Angkentye itnekenhenge, itnearlkeke alakenhe angkemele “Aye! Anwerne-kenheatherre apetyeke alkere-ngentyele tyerrtye antemeirremele anwerneke-werne.” 12 Kele itne Barnabasaremele alakenhe angkeke, “Nhenhe-arle Zeus arritnye-arle alkere-ngentyele.” Alakenhe anteye itne Paulangkerlenge awemele ileke, “Nhenhe-arle arrpenheanwerne-kenhe alkere-ngentyele Hermes arritnye-arle.” Itne itirreme Hermes-arle ngkarte itne-kenhekeangketyarte. 13 Apmere ikwere akethele akenhe areketyatye nthenhele-arle itne Zeus ikwere akaperte kwene-irremele tnaketyarte. Kele artwe tyatye Zeus-kenhe-nge-arle urrkapetyarte, pweleke-arlke antethe areye-arlke akngetyeke akethe-werne. Tyerrtye ingkirrekeapetyeke pweleke urreye areye atwetyeke apetyekeimerte akaperte kwene-irremele Paul uthene Barnabasutheneke itne-arle itirreke ratherre-arle ngkarte itne-kenheke-athene.

14 Paul uthenele awemele itne alakenheangkerrerlenge ratherre atnerte akngarte-anthurre-iweke, ratherre-arle itelareke tyerrtye areye-arle renhe-atherrenhe anteme tnaketyeke ahentye anekenge.Ratherre mantere ikwere-atherrenhe alterremeleunterreke tyerrtye areye-arle apurte-irretyame-wernealakenhe arlkemele, 15 “Tyerrtye areyaye! Iwenheke-ame arrantherre alakenhe-irreme? Pweleke yanhe areyeatwetyalaye ilernenhe utyernemele tnaketyeke. Ilernekwenhe tyerrtye atherre-ante ware anteye arrantherre-arteke, ilerne-arle apetyeke ayeye mwerre Jesus-akertearrekantherre iletyeke. Arne urrtyirrentye nhenhe areyeimpaye, arrantherre-arle akangkwe-irremele akaperte

Page 91: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 14:16 91 Acts 14:20kwene-irreme, itne-arle arrenhantherrenhe arntarnte-aretyeke arrangkwe-arle. Ngkarteke akangkwe-irretyeke rarle itethe aneme, rarle alkere mpwarekenge,ahelhe-arlke kwatye alaye-arlke, ingkirreke alkerele-arle aneme apmere ahelhe nhenhele-arle anemekwatye alayele-arle aneme-arlke. 16 Arrule anthurreakenhe Jew anetyakenhe arrantherre arne iwenheapeke ikwere-arle akangkwe-irretyarte, Ngkartele-arle arrenhantherrenhe ipmentyele-arle impetyartearrenhantherrenhe ayaketyakenhele arrantherre-arleikwere akutne anerrirrekenge. 17 Arrantherre-arleitelaretyakenhe akwete-arle aneke angwenhe-arleNgkarte arratye anekeke, rarle tyerrtye arrulenye areyekeimerneke-arle rarle arne mwerre ingkirreke akwetetheyernetyarte. Re akwele kwatye alkere-ngentyeleantheme merne annge-arlke lyapelhe-iletyeke merne-akerte-arlke. Rarle merne akngerre arrenhantherrenheanthentye akngerre arlkwetyeke, re arrenhantherrenhemwerre-ileme akangkentye anetyeke.” Alakenhe-arlePaul-ele tyerrtye itnenhe ileke.

18 Kenhe tyerrtye areyele Paul-arle angkerlengeawekenge-itanye, itne ahentye akwete aneke pwelekeareye atwetyeke Paul uthene Barnabas utheneutyernemele tnaketyeke. Arratye iperre anteme itnepweleke ipmentye anteme impeke. 19 Kele Jew arrpenheareye apetyeke apmere Antioch-engentyele, apmerenhenge-arle Pisidia-le, Iconium-engentyele-arlke itneangkentye akurne akwete angkeke Paul uthene Barnabasuthene-akerte. Tyerrtye areye Jew areyeke akangkwe-irremele Paul-eke ahele-irreke. Itne apwertelewerrirrekere atnyetyeke-atwetye, ankweke athenemele. Itne renhetyarre-akngemele iwerrirreke ilweke-arleke-athene.20 Kenhe tyerrtye Jesus-kenhe areye apurte-irremele

Page 92: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 14:21 92 Acts 14:24ikwere-werne alheke. Paul re anteme akeme-irremelealpeke, apmere nhenge rarle anetyarte ikwere-werne.Arlte arrpenhele Paul uthene Barnabas uthene apurte-irremele alherreke apmere Derbe-werne atheke.

Paul uthene Barnabas uthene alperreme apmere Antioch-werne

21 Apmere yanhe Derbe ikwerenge, ratherre ay-eye mwerre Jesus-akerte itneke ileke, atningke Jesus-eke akangkwe-irremele atyewe ikwerenhe anteme ir-reke. Ratherre alperreke anteme apmere Lystra utheneIconium uthene-werne Antioch-werne-arlke apmere Pi-sidia ikwerenge. 22 Apmere arrpe-anenhekenge, itneJesus-kenhe areyenge apurte-irreke awethe itnenhe ay-eye Ngkarte-kenhe akaltyele-anthemele. Ratherre it-nenhe ileke Jesus-eke akangkwe-irretyeke. Ratherrealakenhe angkemele akaltyele-antheke, “Anwerne-arleahelhe nhenhele itethe anemele tyerrtye areyele Je-sus ipmentye-iwemenge areye anwerneke ahele ak-wete uthnerretyenhe anwerne-arle Jesus-eke akweteakangkwe-irremenge. Anwerne Jesus akwete akangkwe-irretyeke ikwere untyeme irretyale, urreke antemeNgkartele apmere akertnele anwernenhe akwetethe at-nyenetyenhe.” 23 Ratherre apmere arrpe-anenhele un-themele artwe Jesus-kenhe urrpetye akngakeke imerteilemele arrpenhe Jesus-kenhe areye arntarnte-aretyekeapmere yanhenge. Apmere itnekenge arntarnte-arentyeakngerre itnenhe akngakemele ratherre merne ipmentyeimperlenge itne-arle Ngkarteke angketyeke aneke alak-enhe, “Yewe Akngeye-aye; ngangkere ngkwinhe itnenheanthaye itne-arle ngkwenge akangkwe-irrentye akngerreareye akwete arntarnte-aretyenhenge.”

24 Kele ratherre alherreke antekerre anteme apmerePamphylia-werne atheke apmere Pisidia ikwerele

Page 93: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 14:25 93 Acts 15:1mpele. 25 Apmere Perga ikwere irremele ratherre ayeyemwerre Jesus-akerte itneke ileke. Yanhe-ngentyeleratherre alherremele apmere kwatye alaye iterele Attaliaarritnye-werne. 26 Ikwerenge-ntyele ratherre boat-ekeantyemele alperreke apmere Syria-werne ahelheke-irremele ratherre ingke alheke apmere Antioch-werneatheke. Itelareme atyewe Jesus-kenhe areye apmereAntioch-ele-arle aneme areyele renhe-atherrenhe ilekealhetyeke apmere arrpe-anenhe-werne ayeye Jesus-akerte iletyeke. Itne Ngkarte apayuthneke Paul utheneBarnabas uthene arntarnte-aretyeke. Kele-arle ratherreurrkapentye mpwareke iperre ratherre apmere-werneapetye-alperreke. 27Antioch-eke irremele ratherre Jesus-kenhe areye apurtelhe-ileke imerte ilemele nthakenhe-arle Ngkartele mpwareke ikwere-atherrenge. Ratherrealakenhe angkeke, “Ngkartele iwerre altywere-ilemeleJew anetyakenhe areyeke itne-arlke ayeye awetyenhengeimerte Jesus-eke atyewe-irremele.” 28 Kele ratherreapmere ikwerele apurte Jesus-kenhe areyenge anekearrulenge arrpenheke-atwetye.

15Apmere Jerusalem-enge tyatye-arenye akngerrepate areye

apurte-irrerreme angkerretyeke1 Kele artwe Jew arrpenheme Jesus-kenhe-arle

apetyeke apmere Judea-ngentyele apmere Antioch-werne. Itne artwe areye anteme akaltyele-anthekeJesus-kenhe atyewe-arle-irreke, alakenhe, “Arrantherreartwe-irretyeke, arrpenhe areyeke imernetyekearrantherre-arle Ngkarteke atyewe-irreke, angkentyeMoses-kenhenge ularre. Arrantherre apeke Jesus-eke akangkwe-irreme ware, artwe-irretyakenheleakwete, kele Ngkartele arrenhantherrenhe itetheke

Page 94: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 15:2 94 Acts 15:7mpwaretyakenhe-arle.” 2 Nhenge Paul utheneBarnabas uthenele alakenhe angkerlenge awerlenge,ratherre itnekenge apurte-irremele ahele angkerreke.Kenhe atyewe Jesus-kenhe areye akenhe angkeke,“Anwernele apententye akngerre urrpetye yerneme-artaye Jerusalem-werne, itne tyatye-ke akngerrepateareyenge angkerretyeke. Itne anteme ikwere-akerteitirretyenhenge.” 3 Kele arratye itne urrpetye yernekeantekerre Jerusalem-werne Paul uthene atyeweikwerenhe Barnabas uthenenge.

Itne apmere Phoenicia-le anpere alhemele itne atyeweJesus-kenhe areyeke ileke Jew anetyakenhe atningke-arle Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerre. Awethearntwarre ikwere alhemele apmere Samaria-werneitne tyerrtye areyeke alakenhe anteye ileke. Ayeyenhenhe awemele itne arnterre anthurre akangkeke.4Yanhe-ngentyele itne alethe alheke. Itne Jerusalem-ekeirremele, yerneke-arle itne, tyatye-arenye akngerrepatearrpenhe areye-arlke, atyewe Jesus-kenhe arrpenheareyele-arlke itnenhe akwaketye-akeke. Paul utheneBarnabas uthenele itneke ileke Ngkartele-arle arnemwerre mpwareke ikwere-atherrenge Jew anetyakenheareyenge.

5 Kenhe Pharisee arrpenheme atyewe Jesus-kenhe ar-eye akeme-irremele itneke angkeke, “Awerrirraye, Jewanetyakenhe Jesus-eke-arle akangkwe-irreke areye ilayeartwe-irretyeke, imerte ilemele ayeye Ngkarte-kenheMoses-arle anthekeke akangkwe-irretyeke.”

6 Kele Jesus-kenhe areye apurte-irreke tyatye-arenye akngerrepate areyenge itne angkerretyenhenge,arrpenhe areyele awetyenhenge akangkwe-irrentyeakngerre areyele-arlke. 7 Itne-arle akwete anthurreangkerreke iperre, Peter akeme-irremele itneke

Page 95: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 15:8 95 Acts 15:11angkeke, “Atyewe areye-aye, arrantherre itelaremearrule anthurre Ngkartele ayenge akngakeke yerneke-arle arrpenhe areyenge, the ayeye Ngkarte-kenheiletyenhenge Jew anetyakenhe areyeke Jesus-akerte.Itne akangkwe-irreke renhe apentemele. 8 Ngkarteleitelareme nthakenhe-arle tyerrtye areye akapertekwenenge itirreme, re itirretyakenhe-arle itne apeke Jewanetyakenhe. Re itnenhe aremele Jesus-eke akangkwe-irrerlenge re itnenhe Utnenge Akngerre antheke rarleanwernenhe arrekwele antheke-arteke. Alakenhe-arlere atyenge imerneke itne-arle Ikwerenhe anteye aneke.9 Ngkarte-arle Jew anetyakenhe areyenge untyemeirretyakenhe-arle. Re areke-arle iperre itne-arle Jesus-eke akangkwe-irrekenge re itnenhe ilpernetyakenheaneke, itnenhe arriletyakenhe imerte anemele itne-arle akurne mpwarekenge. Alakenhe anteye-arle reanwernenhe ilpernetyakenhe aneke, rarle itnenhe-arlkeanwernenhe-arlke arntarnte-areme. 10 Arrantherreitelareme arrule anthurre arrenge-arrenge anwerne-kenhe areye-arle uyarneNgkartenge anyenteke-irretyekeirretyarte angkentye Moses-kenhe apentemele. Anwerneuyarne anteye alakenhe mpwareke. Iwenhenge antemearrantherre angkeme Jew anetyakenhe areyele alakenhempwaretyeke? Arrantherre-ame Ngkarte ahele irretyekempwareme? Jew anetyakenhe areyele arne ulthentyeakngerre akngerneme-arteke, anwerneke-artweyeareyele akngernetyakenhe-arteke. 11 Anwerne-arleitelareme Ngkartele-arle anwernenhe Jew areye itethekempwaretyakenhe Moses-kenhe angkentyeke-arleanwerne akangkwe-irremenge. Kele, anwerne itelaremeNgkartele-arle anwernenhe itetheke mpwaremeanwernenhe atwirtnetyakenhele iwenhe-arle Jesus-ele mpwarekenge. Ngkartele-arle anwernenhe Jew

Page 96: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 15:12 96 Acts 15:17areye itetheke mpwareme rarle Jew anetyakenhe areyeitetheke mpwaremele-arteke Jesus-eke-arle akangkwe-irremenge.” Alakenhe-arle Peter itneke angkeke.

12 Peter-arle angkeke iperrele tyerrtye areye apurte-arle irretyame nterte-irrerreke. Kele Barnabas uthenePaul uthenele ileke nthakenhe-arle ayeye Ngkarte-kenhele renhe-atherrenhe ngangkere akngerre anthekearne arrpe-anenhe mpwaretyeke Jew anetyakenhe areyeitwele itne akangkwe-irretyenhenge Ngkarteke. 13 Jamesanteme angkeke, “Atyewe atyinhe areye-aye, ayengeawerrirraye! 14 Kele lyete Peter-ele anwerneke ilekenthakenhe-arle Ngkarte mwerre aneke Jew anetyakenheareyeke. Re arrpenheme akngakeke ikwerenhe atyeweirremele renhe apententye akngerre anetyenhenge.15 Arrule anthurre ayeye nhenge angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre areyele ayeyeanyente ikwere-akerte intelhe-ileke alakenhe,16 ‘Ngkarte alartetye angkeke,“Ayenge apetyalpemele urreke awethe anteye imerte

King David-kenhe areyenge apurte-irremele itne,David-arteke, akngerrepate irremele tyerrtye ar-eye arntarnte-aretyenhenge.

Itne apmere ultakelhentye ahelhele-arle inteme-arteke, tyerrtye arrpenhele artemele arratye-ilirtnetyeke-arteke.

17 The alakenhe mpwaretyenhe tyerrtye apmerearrpenhe-arenye areye atyenge-werne ularre-irretyenhenge.

The alakenhe mpwaretyenhe Jew anetyakenhe ar-eye tharle akngakemele atyenge-werne ularre-irretyeke.” ’ Amos9:11-12.

Page 97: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 15:18 97 Acts 15:2318 “Ayeye nhenhe-arle Ngkarte akngerrepate arruleangkeke. Alakenhe alhileke-arle iperre re arratye mp-wareme.”

19 Awethe James alakenhe angkeke, “Ayenge alakenheitirreme, Jew anetyakenhe areye Ngkarteke atyewe-irremele anwerne kwenhe itnenhe uternetyale anetyekeangkentye Moses-kenhenge ularre mpwaretyeke.20 Anwerne arne urrpetye ware intelhe-iletyekeitnenhe ilemele itne-arle kere arlkwetyale anetyekengkarte arrpenhe urrtyirrentye anthekenge-arle, anewearrpenhe-kenhenge intetyale, anewe ngkwinhenge-anteware intemele, kere alhwe-akerte-arlke arlkwetyale, itnealhwe-arlke antywetyale. 21 Anwerne itelaretyeke ArlteApurrke arrpe-anenhele kwertengerle Jew-arenye areyeakwetethe irrperlte-aneme apmere nthenhele-arle itneayeye Moses-kenhe read-eme-ileme pweke-ngentyele.Itne ayeye nhenhe renhe anteye ilerlte-aneme apmerearrpe-anenhele arrule anthurre-ngentyele.” Alakenhe-arle James itneke angkeke.

Tyatye-arenye akngerrepate areyele ayeye intelhe-ilemeJew anetyakenhe areyeke

22 Kele Jesus-ele-arle yerneke areye, tyatye-arenyeakngerrepate areye-arlke, Jesus-kenhe areye-arlkeitne angkerreke imerte artwe atherre akngakemeleinemele Paul uthene Barnabas uthenenge alhetyekeAntioch-werne itneke iletyeke nthakenhe-arle itneangkerrekeke. Itne artwe Silas arritnye akngakeke, Judas-arlke arritnye arrpenhe ikwerenhe akenhe Barsabbas-arle aneke. Ratherre akngerrepate aneke tyerrtye Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerre areyeke Jerusalem-enge.23 Itne ayeye intelhe-ileke ikwere-atherrenge yernetyekealakenhe,

Page 98: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 15:24 98 Acts 15:29“Anwerne Jesus-kenhe yerneke-arle areye,

akngerrepate tyatye Jerusalem-arenye-arlke ayeyenhenhe arrekantherre intelhe-ileme, atyewe Jesus-kenhe areye Antioch-ele-arle anemeke, apmere Syriauthene Cilicia uthenele-arle aneme areyeke-arlke.24 Tyerrtye areyele anwerneke ileke artwe arrpenheareye anwerne-ngentyele arrekantherre-werne alhekeimerte urrtyirremele ilemele arrenhantherrenheapatelhe-ilemele ahele-ahele aketyeke. Kenheanwerne akenhe artwe itnenhe yernetyakenhe-arle,itne-arle itne-arrpe-arle alheke. 25 Kele anwernenhenhele apurte-irremele, anwerne angkerrekeimerte artwe atherrame akngakemele anwerne-ngentyele atyewe anwerne-kenhe atherre Barnabasuthene Paul uthenenge arrekantherre ingkirrekekeangketyeke alhetyeke. 26 Tyerrtye Jesus-eke ahentye-anetyakenhe areyele renhe-atherrenhe atwetyekeaneke ratherre-arle Akngerrepate Jesus Christ-ekeurrkapekenge. 27 Alakenhenge anteme anwerneJudas uthene Silas uthene akngakemele apayuthnekearrekantherre-werne alhetyeke. Itne alakenheanteye iletyenhe anwernele-arle intelhe-ileme-arteke.28Utnenge Akngerrele anwerneke imerneke anwerne-arle arrenhantherrenhe akngerre mpwaretyekeuternetyale anetyeke. Alakenhenge, anwerneapayuthneme arrantherre mpwaretyeke anwerne-arle intelhe-ileke-ante. 29 Arrantherre arlkwetyaleanetyeke kere ngkarte urrtyirrentyeke-arle antheke,alhwe-arlke antywetyale anetyeke. Kere alhwe-akertearlkwetyale anetyeke, tyerrtyele-arle ite uthneke-arlke. Anewe arrpenhe-kenhenge intetyale, anewengkwinhenge-ante ware intemele. Yewe, arrantherreapeke akwetethe awemele arne nhenhe areye mwerre

Page 99: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 15:30 99 Acts 15:35mpwarerlenge arrantherre arlenge-arlentye-arleanetyenhe.

Kele, alakenhe ware.”30 Alakenhe-arle itne pipe-ke intelhe-ilemele yerneke

artwe Jerusalem-arenye areyenge Antioch-werne. Ap-mere ikwere irremele itne Jesus-kenhe areye apurtelhe-ilemele pipe renhe antheke. 31 Pipe renhe inemele itnearemele akangkeke ayeye rarle itnenhe akangkentye an-thurre mpwarekenge. 32 Judas uthene Silas uthene itnekeakwete angkemele atnerre-ileke, itne-arle Jesus akweteatnerrele apentetyeke. Artwe nhenhe atherrele angken-tye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apetyarte, Barnabasuthene Paul uthenele-arteke.

Paul uthene Barnabas uthenele tyerrtye Antioch-arenyeareye akwete akaltyele-antheme

33-34 Yanhe-ngentyele Judas uthene Silas utheneyanhele anerle-anerretyarte Jesus-kenhe areyengeurrekeke-ulkere. Ratherre alethe-irremele alpetyekeJerusalem-werne. Kele atyewe Jesus-kenhe areyeleapmere Antioch-ele Ngkarte apayuthneke renhe-atherrenhe arntarnte-aretyeke apmere arrpe-anenheleuntherlenge, kele imerte renhe-atherrenhe yernemele. *35 Kele, Paul uthene Barnabas uthene akenhe anetyartearruleke-atwetye ayeye akngerrepate Jesus-akerteakwete ilerle-anerremele. Arrpenhe areye ikwere-atherrenge apurte-irremele akaltyele-anthetyeke.

Paul uthene Barnabas uthene akalke-irremele apmerearrpe-anenhe-werne alheme* 15:33-34 Artwe arrpenhe akwele verse 34 nhenhe intelhe-ileke ur-reke-arle ayeye Luke-kenheke anyentelhe-iletyenhenge. Kenhe Silas akenhealpetyakenhe-arle aneke, re apmere Antioch ikwerele-tetye aneke.

Page 100: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 15:36 100 Acts 16:136 Ikwere iperrele Paul Barnabas-eke angkeke,

“Ilerne alperretyekaye apmere ilerne-arle arrekweleuntheke areye-werne ayeye ilerle-aperremele, ilernearetyenhenge nthakenhe-arle Jesus-eke atyewe-arle-irreke areye anerlte-anemeke, itne apeke-arle akweteJesus-eke akangkwe-irrerlte-anemeke aretyeke.” 37 KeleBarnabas-ele John-Mark akngetyeke ahentye-aneke,ikwere-atherrenge. 38 Kenhe Paul-ele akenhe Barnabasileke rarle Mark akngetyeke ahentye anetyakenhe,rarle renhe-atherrenhe imperle-alhekenge apmerePamphylia-le ikwere-atherrenge warrke-irretyakenheanemele. 39 Kele Barnabas uthene Paul uthene aheleanteme uthnerreke imerte akngakerle anteme irremele.Barnabas-ele artwe nhenge Mark renhe akngeke imerteboat-eke antyenhemele apmere Cyprus-werne. 40 KelePaul-ele Silas akngakeke ikwerenge urrkapetyeke.Atyewe Jesus-kenhe apmere yanhe-arenye areyeleNgkarte mwantyele apayuthneke Paul uthene Silasuthene arntarnte-aretyeke. Silas uthene anteme Antiochimpemele alheke. 41 Ratherre apmere Syria utheneCilicia uthenenge anpere-irrenhemele Jesus-kenheareyeke unthemele. Ratherre ayeye ilerle-aperremeleuntherle-aperreke itne akwete Jesus-eke akangkwe-irrerlte-anetyenhenge impene-impene.

16Timothy urrkapeme Paul uthene Silas uthenenge

1 Yanhe-ngentyele Paul uthene Silas uthene alper-reke Derbe-werne imerte Lystra-werne anteme. Artweanyente apmere yanhe ikwerele anetyarte Timothy arrit-nye. Re akenhe Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerre-arle aneke, meye ikwerenhe akenhe Jesus-kenhe anteye-arle aneke. Akngeye ikwerenhe akenhe Greek-arle aneke.

Page 101: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 16:2 101 Acts 16:8

2 Apmere yanhe ikwere-atherrenge Lystra uthene Ico-nium uthenenge Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerreareye Timothy angkentyemwerrantye angkerrirretyarte.3 Paul Timothy ikwerenge akngetyeke ahentye-aneke,apmere arrpenhe areye-werne alhemele, re antemetyerrtye areye arrekwele apayuthneke renhe artwe-iletyeke angkentye Jew areye-kenhenge ularre. Re alak-enhe mpwareke Jew apmere yanhe-arenye areye ik-were akangketyenhenge, itne-arle itelarerlenge akng-eye Timothy-kenhe-arle Greek aneke angkentye Moses-kenhe apentetyakenhe. 4 Yanhe-ngentyele itne apmerearrpe-anenhe-werne alhetyeke apmere itneke irremeleitne ayeye Jesus-akerte ileke Jesus-kenhe areyeke, ayeyenhenge yerneke-arle areyele tyatye-ke akngerrepate ar-eye Jerusalem-arenye areyele-arlke ayeye intelhe-ilekeJew anetyakenhe areyeke. 5 Jew anetyakenhe areyeJesus-eke atyewe-arle-irreke areyele ayeye awemele itneakangkeke, lterrke-irremele imerte Jesus akwete apen-temele. Arlte arrpe-anenhele tyerrtye atningke Jesus-ekeatyewe-irrereke.

Paul-ele altyerre areme apmere Troy-enge6 Paul atyewe ikwerenhe areye-arlke unthetyarte ap-

mere Phrygia uthene Galatia uthenenge ayeye ilemele.Itne ahelhe Asia-werne-arlke alhetyeke ahentye-anekeayeye iletyeke tyerrtye yanhe-arenye areyeke, kenheUtnenge Akngerrele akenhe itnenhe ayakerlenge-arleahelhe yanhe-werne alhetyale ayeye iletyeke. 7 Itnearratetye-alheke apmere Mysia itweke imerte ayerrere-werne apmere Bithynia arritnye-werne alhetyeke ahen-tye anemele. Kenhe Utnenge Akngerrele akenhe itnenheawethe anteye-arle ayakerlenge. 8 Kele itne apmere

Page 102: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 16:9 102 Acts 16:14Mysia-enge anpere alheke imerte apmere Troy-eke ar-rernelhemele kwatye alaye iterele.

9Apmere yanhe ikwere ingwele itne ankwenge Paul-elealtyerre areke artwe apmere Macedonia-arenye-arle ik-were itwele tneme-akerte renhe apayuthnemele. Re alak-enhe angkeke, “Apetyaye apmere nhenhe Macedonia-werne anwernenhe arntarnte-aretyeke!” 10 Ingwelemeikwerele Paul-elarle altyerre areke iperrele, anwerneantyame inerlte-alheke Macedonia ikwere-werne al-hetyeke, anwerne-arle itirreke Ngkartele-arle irrtyelhe-ilekenge ayeye mwerre iletyeke tyerrtye apmere yanhe-arenye areyeke.

Arelhe Lydia arritnye Jesus-eke atyewe-irreme apmerePhilippi-nge

11 Troy-engentyele anwerne boat-eke antyemele al-heke apmere Samothrace-werne, yanhele anwerne in-gwele inteke. Ingweleme imerte akeme-irremele boat-eke awethe antyemele alheme apmere Neapolis arritnye-werne. 12 Yanhe-ngentyele anwerne ahelhele alhekeapmere Philippi-werne. Apmere nhenge Philippi reaneke apmere akngerre Macedonia mpwepele. Tyer-rtye atningke Rome-ngentyele apetyewarretyarte yan-hele anentye akngerre. Anwerne apmere yanhele arlteurrpetyeke-atwetye aneke.

13 Arlte Saturday-ele, arlte apurrkele, anwerne ap-mere yanhe impemele alheke lhere-werne. Anwernearrpenhe angkerlenge aweke apmere yanhenge-arle Jewareye apurte-irretyartenge Ngkarteke angketyeke. An-werne apetyemele aretye-alheke arelhe areye Ngkartekeangketyeke anerlte-anerlenge. Anwerne anteme ar-rernelhemele itneke ayeye Jesus-akerte ileke. 14 Kenhearelhe anyente Lydia arritnye akenhe anetyame Paul

Page 103: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 16:15 103 Acts 16:18awemele. Re akenhe Jew anetyakenhe-arle aneke, apmereThyatira-arenye, mantere athetheke-urrperle-urrperle-arle apwerte ngkweltye akngerreke anthetyarte. ReNgkarteke akangkwe-irretyarte. Ngkartele utnengerenhe ileke re awetyenhenge ayeye Paul-ele ilerlenge,re akangkwe-arle-irreke. 15 Jesus-eke-arle akangkwe-irrekenge arrpenhele Lydia kwatyeke akwerneke baptise-eme-iletyeke apmere ikwerenhe-arenye areye-arlke. Reanteme anwerne ikngweke apmere ikwerenhe-werne al-hetyeke. Re imerte angkeke, “Arrantherre itelareme,ayenge Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerre anteme,kele apetyewarraye apmere atyinhele anetyeke.” An-werne anteme apmere ikwerenhe-werne alheke rarle ak-wete anthurre angkekenge.

Thultye areyele Paul atyewe ikwerenhe-arlke jail-ke akw-erneme

16 Anwerne lhere-werne akwetethe alhetyarteNgkarteke angketyeke. Arlte arrpenhele arelhe wenkeanyente apetyeke anwernenge apurte-irretyeke. Arelheawenke re arrentye-akerte aneke, arrentyele ikwereimernetyarte nthakenhe-arle irretyenheke-arlke.Tyerrtye atningke ikwere akangkwe-irretyarte awemeleitne renhe ngkweltye anthetyarte rarle arrekwele-akertearetyarte imerte itneke ilemele. Pwathe ikwerenheareyele-arle imerte ngkweltye inemele renhe-arleantherrirrekenge. Apwerte ngkweltye atningke itnearelhe nhenhenge-ntyele inetyarte. 17 Arelhe nhenhe rePaul anwernenhe apentemele alakenhe arlkerle-apeke,“Artwe nhenhe areye Alartetye Akngerre Ngkarte-kenheikwere urrkapentye akngerre. Itne-arle ileme Ngkartelearrenhantherrenhe ingkirreke itetheke mpwaretyeke,arrenhantherrenhe atwirtnentye akngerre kwenyeakurne mpwarerlenge.” 18 Arlte arrpe-anenhele

Page 104: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 16:19 104 Acts 16:23re alakenhe angketyarte. Paul-ele renhe awetyarteakwetethe anthurre angkerlenge arrulenge arrpenheke-atwetye re apurrke anteme irreke untyeme-irremelearrentye renhe ileke, “Jesus-ele ayenge ngangkereantheme the ngenhe ileme arelhe awenke nhenhenge-ntyele arratetyeke!” Arrentye re iparrpe anthurre marleawenke ikwerenge-ntyele arrateke renhe impemele.

19 Pwathe areye marle awenke ikwerenhele itelarekeitne ngkweltye awethe inetyeke arrangkwe anteme-arlearelhe rarle iletye-kwenye irremenge arrpenhe areyekenthakenhe-arle irretyenhenge anteme-arle. Itne ahele-irreke. Kele itne Paul uthene Silas uthene arntwirrkemeleakngeke apmere mpwepe-werne. Mpwepe ikwerele ty-errtye areye apurte-irretyarte, itne renhe-atherrenheakngeke akngerrepate government-kenhe areye-wernenthakenhe itne iletyenheke. 20 Itne akngerrepategovernment-kenhe areyeke angkeke, “Artwe nhenheatherre kwenhe Jew atherre, ratherre akurne mp-wareme arlkarentye-irremele tyerrtye apmere nhenhe-arenye areyeke. 21 Ratherre akaltyele-antheme an-wernele angkentye arrpenhe apentetyeke ratherre-arlempwareme-arteke. Anwerne Rome-arenye areye iwerreanwerne-kenhe atnyeneme itnekenhe apentetyeke ar-rangkwe.”

22 Tyerrtye areyele awemele, itne apurte-irreke Pauluthene Silas uthene-arle ilpernetyame areyenge, imerterenhe-atherrenhe atwerrirremele. Rome-arenye aknger-repate areyele anteme ileke tyarte ikwere-atherrenhealterreme imerte Paul uthene Silas uthene arnele atwer-rirretyeke. 23 Thultye areyele Paul uthene Silas uthenekwethe-kwethe atwerrirreke. Yanhe-ngentyele, itnerenhe-atherrenhe jail-ke akwerneke imerte ilemele artwejail-arenyele renhe-atherrenhe mwantyele arntarnte-

Page 105: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 16:24 105 Acts 16:30aretyeke. 24 Kele artwe jail-arenye rarle Paul utheneSilas uthene akwerneke jail kwene anthurreke. Reimerte renhe-atherrenhe ilemele ngkwerne rlkerrel-hemele anetyeke re arne arrernetyenhenge altywere-akerte. Re renhe-atherrenhe apurtelhe-ilemele ar-rerneke ayernemele ratherre unteketye arratemele.

25 Ingwempwepele Paul uthene Silas utheneNgkartekeangkeke akangkemele alyelhemele-arlke. Arrpenhe ay-ernentye akngerre ikwere-atherre itwele aneke awemelealyelherlenge. 26 Impeltye-ngentyele ahelhe antemeakngelheke apmere jail-arlke. Iparrpe anthurre ar-riwe ingkirreke altywere-irreke. Chain areye ingkir-reke tyeke-arle-irreke tyerrtye areye-ngentyele itnyeke.27Kele artwe jail arntarnte-arentye akngerre-arle akeme-irreke ankwenge-ntyele imerte aremele arriwe areye al-tywere re anteme itirreke itne-arle unterlte-iwekeke-athene. Kele re anteme alyweke arlpentye ineke atanthel-hetyeke. Re alakenhe renhe irreke re itelarekenge pwathegovernment-eke areyele renhe atwetyeke ayernekarleareye apeke aterarlpe untekenge. 28 Kenhe Paul-eleakenhe renhe aremele alakenhe mpwarerlenge, ikwerearlkeke ayakemele, “Ilwetyeke atwelhetyalaye arrangk-wenge. Nhenheyaye anwerne.”

29 Artwe jail arntarnte-arentye akngerre re arlkekeartwe arrpenhele ure akngetyetyeke iparrpele. Ure-arle ikwere akngetyemele renhe antheke iperrele reiparrpe anthurre irrpenheke apmere kwene ikwere-werne atere-irremele arrewemele anthurre imertePaul uthene Silas uthene arrekwelele amperele-arlengetnemele. 30Re anteme akeme-irremele renhe-atherrenheakethe-werne akngeke imerte apayuthnemele,“Nthakenhe-ame ayenge-irreye Ngkartele ayengeitetheke mpwaretyenhenge?”

Page 106: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 16:31 106 Acts 16:3731 Ratherre angkirtneke, “Jesus Christ-eke akangkwe-

irraye rarle ngkwenge mpwarekeke. Ngkartele antemengenhe itetheke mpwareme apmere ngkwinhe-arenyeareye-arlke.” 32 Paul uthene Silas uthenele anteme ayeyemwerre Jesus-akerte anteme ileke apmere ikwerenhe-arenye areyeke-arlke itne anteme akangkwe-irreke.33 Ingwe ikwerele anteme artwe jail-arenye re Pauluthene Silas uthene akngeke kwatye-arle aneme-werne,imerte utyene ikwere-atherrenhe alhewemele. Iparrpeanteme Paul uthene Silas uthenele renhenhe apmereikwerenhe-arenye areye-arlke kwatyeke akwernekeimernemele itne-arle Jesus-kenhe anteme. 34 Artwe reikwerenhe areye-arlke itne akangkentye anthurre irrekeitne ingkirreke-arle Ngkarteke akangkwe-irremenge.Artwe nhengele anteme Paul uthene Silas utheneapmere ikwerenhe-werne akngeke imerte merne antemeanthemele arlkwetyeke.

35 Ingweleme arrpenhele anteme apmere-arenyeakngerrepate areye thultye areye yerneke artwe jailarntarnte-arentye akngerre ikwere-werne, ikwereirretye-alhemele itne renhe ileke kele mwerre akweleartwe renhe-atherrenhe arratelhe-iletyeke. 36 Artwe reawemele re alakenhe angkeke Paul uthene Silas utheneke,“Kele mwerreyaye, kele apmere-werne alperraye nterteware.”

37 Kele Paul akenhe thultye itneke alakenhe-arle angk-erlenge, “Ilerne-arle imerrentye atherre anetyakenhe-arle. Kenhe urreke government-arenye areye akaltye-irretyenhenge ilerne apeke-arle akurne mpwarekeke,itne imerte thultye areye ilemele ilernenhe atwerrirre-tyeke arrpenhe ingkirrekenge alkngetherre. Itne kwenheilernenhe court-eke arrernetyakenhe jail-ke ante wareakwerneke. Kele itne anteme ilernenhe nterte-ntertele

Page 107: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 16:38 107 Acts 16:40ware yernetyeke ahentye aneme. Arrangkwe, ilerne-arle pipe atherre-akerte-arle Rome-ngentyele, Caesar-arle akngerrepate ilerne-kenhe. Iwenhenge-ame antemeitne ilernenhe nterte-ntertele yernetyeke ahentye anemeilerne-arle ipenye atherre anemenge-arteke? Arrangkwe,government akngerrepate itne nhenhe-werne apetyeyeilernenhe ipmentye aywepetyeke tyerrtye areyele ar-erlenge.”

38Kele thultye itne alhemele government akngerrepateitneke ileke nthakenhe-arle Paul angkeke. Kele itneawemele Paul uthene atyewe ikwerenhe uthenele-arlepipe atnyeneke Rome-arenye Caesar-arle akngerrepateikwere-atherrenhe aneke itne atere anthurre irreke ty-errtyele itnenhe ileketyenge akngerrepate itne-kenhekeitne anteme piwelheme-ketyenge. 39 Itne anteme apure-irremele ikwere-atherre angketyeke apetyeke, “Anwernekwenhe akurne aneke mpwelenhe atwemele jail-ke ak-wernemele.” Itne renhe-atherrenhe jail-nge arratelhe-ilemele ikwere-atherre alakenhe angkeke, “Alherrayeapmere anwerne-kenhe impemele.” 40 Paul utheneSilas uthene jail-nge arratemele, ratherre apmere Lydia-kenhe-werne alherreke. Yanhenge anteme itne ikw-erenge anyente-irreke tyerrtye arrpenhe Jesus-eke-arleakangkwe-irreke arrpenhe nhenge areyenge-arlke. Pauluthene Silas uthenele itnenhe atnerre-ileke akngerrepateJesus-eke akwete akangkwe-irretyeke. Kele Paul-ele an-teme atyewe ikwerenhe areyenge Philippi impemele al-heke.

17Paul-ele ayeye mwerre ileme Thessalonica-nge, kenhe Jew

areye akenhe ikwere-akerte apale-arle angkerrerlenge

Page 108: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 17:1 108 Acts 17:51 Philippi impemele Paul atyewe ikwerenhe areye-arlke

apmere Amphipolis uthene Appollonia uthenele anpere-irrenheke apmere Thessalonica-werne. Apmere yanheleaneke apmere warle akngerre Jew areye-arle apurte-irrerretyarte Ngkarteke angketyeke. 2 Arlte apurrkelePaul alheke warle akngerre ikwere-werne Ngkartekeangketyeke. Re alakenhe akwetethe mpwaretyarteapmere arrpenheke irremele. Re apmere ikwerele anekeweek urrpetyeke-atwetye arlte apurrke arrpe-anenhelere alhetyarte Jew areye-arle Ngkarteke angketyarteapmere ikwere-werne imerte ayeye mwerre Jesus-akerte ilemele Bible pweke-ngentyele. 3 Rarle itnekeangketyarte itne awetyenhenge alakenhe, “AyeyeNgkarte-kenhe alakenhe aneke rarle alhileke nhengeapetyetyenhe kenhe tyerrtye areyele akenhe renheatwerrirretyenhe-arle. Rarle ilweke iperrele Ngkartelerenhe itethe-ilirtnetyenhe imerte renhe akertne-ilirtnemele. Artwe nhenhe Jesus tharle arrekantherreileme, rarle Ngkartele-arle alhileke. Re ilweke imerteitethe-irrirtnemele, arrule-arle ayeye Ngkarte-kenheilenhe-ilenhe areyele intelhe-ileke-arteke.” 4 Jewarrpenhe areyele ayeye nhenhe awemele, itne akangkwe-irremele apurte-irreke Paul uthene Silas uthenenge.Angkentye Greek areye-arlke apurte-irremele akangkwe-irreke. Arelhe atyeperre arrpenhe areye-arlke akangkwe-irreke.

5 Kenhe tyerrtye Jew arrpenhe areye akenhe ingkerte-ingkerte-arle-irreke Paul uthene Silas utheneke tyer-rtye atningke-arle ikwere-atherre akangkwe-irrekengeakaltyele-antherlenge. Itne anteme artwe akurne-akurneareye inemele akarelhemele tnerlte-anetyame Jew ar-eye anteme itneke angkeke, “Tyerrtye arrpenhe areyekeunthetyeke alherlte-iwaye imerte akngetyemele Paul

Page 109: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 17:6 109 Acts 17:10uthene tyerrtye arrpenhe nhenhe areyeke-arlke ahele-irretyeke.” Itne anteme alhemele tyerrtye atningke in-eke. Jew arrpenhe areye unterlte-iweke artwe Jasonarritnye-kenhe apmere-werne. Artwe re akenhe anekePaul uthene Silas uthene-arle arrwekele apayuthnekeapmere ikwerenhele anetyeke. Itne ahentye-aneke Pauluthene Silas uthene akngetyetyeke akethe-werne tyer-rtye areye-arle akarelhetyame-werne. 6 Ikwere-atherreuyarne unthemele anteme itne Jason arntwirrkerlte-alheke Jesus-eke akangkwe-irrentye arrpenhe areye-arlke itnenhe tyarre-akngemele akngerrepate areye ap-mere yanhe-arenye areye-werne alakenhe arlkemele,“Awerrirraye! Paul uthene Silas uthene kwenhe apmerearrpe-anenhenge arlkarentye-irrerle-anerreme, ratherreanteme apetyeke apmere anwerne-kenheke arlkarentye-irretyeke. 7 Artwe nhenhe Jason-ele itnenhe apmereikwerenheke akwerneke arntarnte-aremele. Itne kwenheapurte-irremele angkentye pwathe akngerre Caesar-kenhe ultakeke. Ratherre alakenhe angkeke, ‘Pwatheakngerre arrpenhe aneme Jesus arritnye rarle aknger-repate arratye.’ ” 8 Tyerrtye areye akngerrepate yanhe-arenye areyele alakenhe awemele ahele anthurre irrekeitneke, Jesus-kenhe areyeke. 9Pwathe government-kenheitne anteme Jason arrpenhe areye-arlke alakenhe ileke,“Anwerne arrenhantherrenhe ipmentyele impeme ar-rantherre anwernenhe apwerte ngkweltye antherlenge,angkentye anwerne-kenhenge ularre.” Kele Jason utheneikwerenhe areye uthenele arratye itnenhe ngkweltye an-theke, itne anteme itnenhe ipmentye impemele yerneke.

Tyerrtye Berea-arenye areyele Jesus arratye itelarerrirreme10 Ingwe anyente ikwerele anteye Jesus-kenhe areyele

Paul uthene Silas uthene yerneke Thessalonica-ngentyele

Page 110: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 17:11 110 Acts 17:15alturle apmere Berea arritnye-werne. Apmere ikwereirremele ratherre alheke apmere akngerre Jew areyeapurte-irrentye akngerre-werne Ngkarte utyernetyeketnakemele, itnekenge apurte-irremele. 11 Jew apmereyanhe-arenye areye awetyeke ahentye aneke nthakenhe-arle ratherre angkeme, Thessalonica-arenye areye-artekekwenye. Kele itne ahentyele aweke ayeye Jesus-akerte.Arlte arrpe-anenhele itne aretyarte Bible pweke itne-arle ahentye anekenge aretyeke arratyeke apeke nhengePaul-elarle Jesus-akerte ileke. 12 Bible pweke-arleareke iperre, Jew atningke Jesus-eke akangkwe-irreke,arelhe atyeperre Jew anetyakenhe areye-arlke artwe Jewanetyakenhe areye-arlke Jesus-eke akangkwe-irreke.

13 Kele Jew Thessalonica-arenye areyele awemele Paul-elarle ayeye Jesus-akerte Ngkarte-ngentyele ileme Berea-nge. Itne Berea-werne alhemele tyerrtye areyeke ilekeayeye Paul-elarle akaltyele-antheme-arle urrtyirrentyeware akwele, arratye anetyakenhe. Tyerrtye areyekeitne akwete angkeke arlkarentye-ilemele itnenhe Paul-eke ahele irretyeke mpwaremele. 14 Tyerrtye Berea-arenye areyele, Jesus-ekarle atyewe-irreke, artwe arrpen-heme ileke Paul kwatye alaye-werne akngetyeke boat-ekeantyemele alhetyeke. Silas uthene Timothy uthene ap-mere ikwerele anerle-anerreke, Paul-enge alhetyakenhe.15 Kwatye alaye ikwere irremele, artwe nhenge areyelePaul renhe akngeke antekerre apmere Athens-werne.Apmere ikwere irremele Paul-ele itnenhe alakenhe ileke,“Alpemele ilaye Timothy uthene Silas uthene iparrpe ir-remele atyenge-werne apetyetyeke.” Itne anteme arratyeBerea-werne atheke alpeke.

Paul-ele tyerrtye Athens-arenye areyeke ayeye mwerreJesus-akerte ileme

Page 111: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 17:16 111 Acts 17:1916 Paul Timothy uthene Silas utheneke akarelheke

apmere Athens-ele. Re akarelhemele alheke unthetyekeimerte aremele alhwarrpe irremele tyerrtye areye-arlengkarte urrtyirrentyeke akangkwe-irrekenge, ngkarteartwele-arle mpwareke areyeke. 17Re anteme tyatye Jew-kenhe-werne alheke imerte itnekenge apurte-irremele.Greek areye-arlke akangkwe-irretyarte Ngkarteke re an-teme itneke ayeyemwerre Jesus-akerte ileke, itne antemeangkerreke. Arlte arrpe-anenhele re alhetyarte, Athens-arenye arrpenhe areyeke angketyeke.

18 Yanhele akwete anemele, Paul akaltyele-anthenhe-anthenhe areyenge apurte-irreke itne anteme angker-retyeke ahentye-anetyarte iwenhe apeke ikwere tyer-rtye areye akangkwe-irretyeke. Tyerrtye areyele it-nenhe aketyarte Epicurean areye, arrpenhe areye itneStoic areye aketyarte. Itne Paul-eke ileke iwenheke-arleitne akangkwe-irretyarte. Itne anteme Paul apayuth-neke iwenheke-arle re akangkwe-irrentye akngerre. Itneanteme alakenhe angkerreke, “Iwenheke-ame tyerrtyeakutne nhenhe angkeme?”

Kenhe arrpenhe areye akenhe alakenhe-arleangkerlenge, “Anwerne-arle itirreme rarle tyerrtye areyeakaltyele-antheme ngkarte apmere arrpenhe-arenyeareye-akerte anwernele arrwekele awetyakenhe.” Itnealakenhe angkeke Paul-elarle itneke akwete iletyamengeJesus-arle ilwemele itethe-irrirtneke-akerte. Itne-arleayeye yanhe arrekwele awetyakenhe-arle.

19 Itne anteme Paul akngeke apwerte Areopagusarritnye-werne, apwerte yanhenge tyerrtye aknger-repate apmere yanhe-arenye areye anyente-irremeleangkerretyarte iwenhe apeke ikwere-akerte. Apwerte ik-were irremele itne Paul-eke angkeke, “Anwerne ahentye-aneme unte anwerneke iletyeke iwenhe-arle unte tyer-

Page 112: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 17:20 112 Acts 17:24rtye nhenhe areye akaltyele-antheke. Anwerneke ilaye,nthakenhe-ame unte angkeke? 20 Anwernele awekeunte ayeye renhe ilerlenge anwerne imerte arratyeitelaretyakenhe-arle aneme. Kele anwerne ahentye-aneme unte anwerneke iletyeke anwerne akangkwe-irretyenhenge.” 21 Itne alakenhe angkeke Athens-arenyeareye-arle akwetethe ahentye-anetyartenge angkerre-tyeke ayeye iwenhe-iwenheke apeke. Kele ipenye apekeapetyerlenge apmere arrpenhe areye-ngentyele apekeitne anyente-irremele itnekenge angkerrentye akngerreangkentye yanhe-akerte.

22 Kele apwerte yanhe Areopagus arritnyeikwerenge apmereke-artweye areye tyerrtye areye-arlke apurte-irremele apetyewarreke, Paul antemetnemele itneke angkeke, “Athens-arenye areye-aye! Apmere arrekantherrenhe-werne apetyemelethe areke arrantherre-arle arne arrpe-anenhekeakangkwe-irrentye akngerre. 23 Ayenge alakenheangkeme tharle unthemele arerle-apekenge apmerearrekantherrenhenge arrantherre arne arrpe-anenhekekwene-irrerlenge tnakewarretyeke. Apwerte anyenteakenhe the areke tyerrtyele-arle intelhe-ileke alakenhe,“Ngkarte anwerne akutneke.” Aremele ayenge-arrpealakenhe itirreke, ‘Arratye-arle tyerrtye nhenhe areyeikwere kwene-irremele renhe tnakeme ware ikwereakaltye anetyakenhele.’ Kele the arrekantherreileme Ngkarte nhenhe ikwere-akerte arrantherre-arleutyernemele tnakerlte-aneme ikwere akutnele-itanye.

24 “Ngkarte nhenhe arrantherre-arle apale waretnakeme, Re kwenhe apmere ahelhe nhenhe mpwareke,ingkirreke ahelhele-arle aneme areye-arlke. Re akenheAkngerrepate Anthurre-arle aneme alkerele-arleanemeke ahelhele-arle anemeke-arlke. Re akenhe

Page 113: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 17:25 113 Acts 17:30tyatye tyerrtyele-arle artekele anenhe-anenhe kwenye-arle. 25 Re ahentye anetyakenhe arne tyerrtyele-arlempwareke areyeke renhe tnaketyeke, arne ingkirreke-arle ikwerenhe kele anemenge. Re kwenhe tyerrtyeingkirreke itethe atnyeneme, rarle anwernenheiwenheke apeke-arle anwerne ahentye-aneme antheme.26 Arrekwele anthurre, Ngkartele artwe anyentempwareke. Artwe anyente ikwerenge-ntyele antemere tyerrtye atningke-ame-atningke-ileke, apmere arrpe-anenhele anetyeke. Re angkentye atningke mpwareke,ayenpe atningke-arlke. Re anamele akngakeke tyerrtyeurrperle-arlke mperlkere-arlke apmere nthenhe-nthenhele anetyeke re akngakeke uterne nthakentyeanetyeke ahelhe nhenhele. 27 Ngkartele alakenhempwareke tyerrtye areyele renhe itelaremele akangkwe-irretyenhenge ikwere, itne ikwere unthemele renhearetyenhenge. Ngkarte ahentye aneme anwerne ikwereunthetyeke, kele-arle re anwernekenge itwe anemenge-itanye. 28 Arrule anthurre arrpenhele alakenhe pwekearrpenheke intelhe-ileke,‘Anwerne ingkirreke itethe akngernelherlte-anemele

mpwarerlte-aneme Ngkartele-arle anwernenheUtnenge akngerre anthekenge-ante ware.’

Tyerrtye arrekantherrenhe areye-arlke alakenheangkeme pweke intelhe-ilentye akngerre areye.‘Anwerne ingkirreke-arle ampe ikwerenhe areye.’

29 “Yewe, arratye-arle tyerrtye arrpe-anenhe ap-mere ahelhe nhenhele aneme Ngkarte-ngentyele, rarleingkirreke mpwarekenge. Alakenhenge anteme an-werne apale itirretyale anetyeke, Ngkarte-arle arnenhenge areye-arteke anetyakenhe-arle, itne-arle apw-ertenge mpwareke-arle, gold-enge apeke, silver-engeapeke. 30 Arrekwele anthurre-ngentyele-arle tyerrtye

Page 114: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 17:31 114 Acts 17:34areye Ngkarteke akutne aneke ikwere-arlke itirretyak-enhe anemele, itne itelaretyakenhe aneke nthakenhempwaretyeke-arle Re ahentye-aneke. Kele Ngkarteleitnenhe atwirtnetyakenhe akwete aneke itne-arle akurnempwarekenge. Kele Ngkartele tyerrtye ingkirreke ilemeapmere arrpe-anenhele akurne-ketye untyeme-irretyekeikwere-werne imerte akngarte-iwelhemele. 31 Re an-werneke ileke rarle arlte anyente ware akngakeke, reartwe anyente ware akngakeke nthakenhe irretyeke ty-errtye ingkirrekeke apmere ahelhe nhenhenge. Re artwenhenhe arrerneke anwernenhe arratye apayuthnetyekecourt-enge-arteke, imerte nthakenhe apeke ilemele tyer-rtye areye. Ngkartele-arle artwe nhenge itethe-ilirtnekerarle ilweke iperrele urreke-arle re anwerneke arratyeangketyenhenge court-enge.”

32 Artwe akngerrepate areyele aweke Paul alakenheangkerlenge artwe ilweke-arle itethe-irrirtneke-akerte,itne tnyante atherremele arrkentye ileke renhe. Ar-rpenhe areye akenhe alakenhe-arle angkerlenge ikwere,“Anwerne ahentye-aneme unte anwerneke awethe ile-tyeke nhenhe-akerte arlte arrpenhele apeke.”

33 Itne-arle alakenhe angkeke iperrele, Paul ayeye-arleitneke ileke iperre alheke anteme. 34 Tyerrtye arrpenheareyele ayeye awemele Jesus-eke akangkwe-irreke imerteikwerenge anyente-irremele. Artwe Dionysius arrit-nye, council itne-akenhe aneke-arle, Jesus-eke akangkwe-irreke anteye. Arelhe anyente Damaris arritnye-arlke at-ningke arrpenhe areye-arlke Jesus-eke akangkwe-irrekeanyente-irremele Paul-enge.

18Paul apmere Corinth-ele anetyame

Page 115: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 18:1 115 Acts 18:61 Yanhe-ngentyele Paul impemele alheke Athens-

engentyele alturle atheke Corinth-werne. 2 Yanheleaneke artwe anyente Aquila arritnye anewe ikwerenhePriscilla uthene. Aquila Jew aneke apmere Pontus-arenye, ratherre-arle alherreke anetyeke apmere Rome-werne Italy-enge. Kele yanhe-ngentyele artwe alartetyeakngerre Claudius arritnyele Jew areye yerneke Rome-ngentyele, ratherre anteme nhenhe-werne apetyemeleaneke Corinth-ele. Paul apmere ikwere-irremele renhe-atherrenhe aretye-alheke. 3 Ratherre ilthe areye mp-waretyarte apwerte ngkweltyeke. Paul-ele ilthe mp-waretyarte anteye. Kele re ikwere-atherrenge anekeitne apurte anteme urrkapetyarte. 4 Arlte apurrkearrpe-anenhele Paul alhetyarte tyatye Jew areye-kenhe-werne itnekenge apurte-irretyeke. Re itneke ayeyeNgkarte-akerte akwete iletyarte tyerrtye Jew utheneGreek areye uthene itne akngarte-iwelhemele akangkwe-irretyenhenge Jesus-eke.

Paul-ele Greek atningke akaltyele-antheme Jesus arratyeitelarerrirretyeke

5 Nhenhe ikwerele-ureke, Silas uthene Timothyuthene arrernelheke apmere Macedonia-ngentyele.Ratherre-arle apetyeke-ngentyele Paul-ele ilthe awethempwaretyakenhe aneke. Arlte arrpe-anenhele reayeye Jesus-akerte akwetethe angketyarte Jew areyekealakenhe, “Artwe nhengele, Ngkartele-arle alhileke-arle,apetyekenge tyerrtye areye akurne-ketye arntarnte-aretyeke. Jesus-arle akenhe arritnye ikwerenhe.” 6 Rarlealakenhe angkekenge Jew areyele awemele ikwerearrkngerte angkemele renhe ilterrirreke. Jew areye-arlealakenhe Paul-eke mpwarekenge re ahelhe urlpmerntelernemele mantere ikwerenhe-ngentyele imerte

Page 116: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 18:7 116 Acts 18:11alakenhe itneke angkemele, “Urreke arrantherre ayengeilpernetyale anetyeke, Ngkartele arrenhantherrenheilpernemele yernerlenge, arrantherre-arle ayengeangkerlenge atyenge akangkwe-irretyakenhenge. Kelethe arrenhantherrenhe impemele alheme tyerrtye Jewanetyakenhe areye-werne ayeye Jesus-akerte itnekeanteme iletyeke.” Alakenhe-arle Paul itneke angkeke.

7 Re anteme itnenhe impemele alheke apmere anyentetyatye iterele-arle aneke-werne yanhe ikwerele re anekeJesus-akerte ayeye ilemele. Apmere nhenge Titius Justus-kenhe. Re akenhe Jew anetyakenhe-arle Ngkartekeakangkwe-irrentye akngerre-arle. 8 Yanhe-ngentyele,tyatye Jew areye-kenheke akngerrepate, Crispus arritnye,re aweke ayeye Paul-arle angkeke, re anteme ikwere-artweye areye-arlke akangkwe-anteme-irreke Jesus-eke.Tyerrtye atningke arrpenhe areyele apmere Corinth-engePaul awemele Jesus-eke akangkwe-irrereke. Tyerrtyearrpenhe Paul-kenhele anteme itnenhe kwatyeke akw-erneke baptise-eme-iletyeke.

9 Ingwe anyentele Paul-arle ankwe intetyamengeapmere rarle anetyartenge Jesus ikwere altyerrengearrateke imerte ikwere alakenhe angkemele, “Atere-irretyalaye ngkwenge ahentye anetyakenhe areyenge.Kele, tyerrtye areyeke atyenge-akerte akwete angkayeapurrke-irretyale. 10 Alakenhe mpwaraye ayenge-arlengkwengenge apurte anemenge ngenhe arntarnte-aremele. Angwenhe apeke ngenhe atwetyeke-irremelekele arrangkwe-arle tyerrtye atningke-arle apmerenhenhele atyenge akangkwe-irremenge.” 11 Paul-elealakenhe ikwerenge-ntyele awemele re atnerre-irremeleakwetethe ayeye Ngkarte-kenhe akaltyele-anthetyartetyerrtye areyeke. Re apmere yanhele aneke atnyentye18-peleke-atwetye.

Page 117: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 18:12 117 Acts 18:1812 Kele artwe anyente Gallio arritnye anteme

akngerrepate irreke apmere Achaia arritnyeke Jew areyePaul-eke ahele anthurre irreke itne renhe arntwirrkemelecourt-werne akngerlte-iweke akngerrepate Gallioikwere itirretyenhenge nthakenhe anteme irretyekeakurne apeke-arle mpwarekeke. 13 Itne ikwere angkeke,“Artwe nhenhele uterneme tyerrtye areyele angkentyeultaketyeke imerte Ngkarte akurnentye tnakemele.”

14-15 Paul angketyeke-irreke, kenhe Gallio-arleangkerlenge, “Tyerrtye Jew areye-aye, nhenheawerrirraye! Ayenge kwenhe ayeye alakenhe awetyekeahentye anetyakenhe. Kele artwe nhenhele apeke-arlearrpenhe irrerlknge atweke, arne areye arrpenhe-kenheapeke-arle anyelkngele ineke, kele ayenge itirremerenthakenhe ikwere irretyeke. Kenhe arrantherreakenhe aretyakenhe-arle re akurne mpwarerlengearrantherre kwenhe ikwere ahele-irreme angkentyearrekantherrenhe-akerte ware, Jew-arenye areye-kenhe iwerreke-arrkngele. Arrantherre-arrpe antemenhenheke itirretyeke, ayenge-arle nhenheke itirretyekearrangkwe-arle.” 16 Rarle angkeke iperrele re itnenheileke court-engentyele arratemele alhetyeke. 17 Keleitne arratemele areke artwe Sosthenes arritnye reakenhe pwathe-arle Jew areye-kenhe tyatye-ke. Jewanetyakenhe arrpenhe areyele renhe arntwirrkemeleaketheke arnterre anthurre atweke court-eke apmerepwathe Gallio-kenhe arriwe itweke. Re itnenhe aremelere iltetyakenhe aneke, ipmentyele ware aremele.

Paul apmere Antioch-werne alpeme18 Paul apmere Corinth-ele arruleke-atwetye anet-

yarte Jesus-eke akangkwe-irreke-arle areyenge. Re

Page 118: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 18:19 118 Acts 18:23anteme impemele alheke Priscilla uthene anewe ik-werenhe Aquila uthenenge apmere Cenchreae-werne,apmere nhenge kwatye alaye itwele. Yanhenge an-teme Paul-ele Ngkarteke alhileke rarle iwenhe apekerenhe mpwaretyenhe alte akelhemele-arlke. Itne alak-enhe mpwarewarretyarte Ngkarteke-arle alhileke iper-rele. Kele itne boat-eke antyemele alheke ikngerre-atheke apmere Syria-werne. 19 Alhetyame-arle iper-rele itne apmere Ephesus-eke arrernelheke boat-engeatnarnpemele, Priscilla uthene Aquila uthene yanhe ik-werele aneke. Urreke Paul Ephesus-engentyele alhetyen-henge, re tyatye Jew-kenheke irrpeke itnekenge apurte-irremele re ayeye Jesus-akerte itneke ileke itne awemeleakangkwe-irretyeke. 20 Arrpenhemele Paul apayuth-neke itnekenge urreke ulkereke anetyeke, re akenheayene-arle-ilelherlenge. 21 Kele re anteme alhemele,itneke ileke, “Ayenge apetye-alpetyenhe Ngkarte apekeatyenge ahentye-anemele.” Re anteme boat-eke an-tyemele Ephesus-engentyele alheke.

22 Boat-enge Caesarea-ke irremele, apmere kwatyealaye itwele, Paul atnarnpeke. Re anteme ingke al-heke Jerusalem-werne imerte apurte-irremele tyerrtyeJesus-eke akangkwe-irrentye akngerre areyenge. Reimerte alpemele kwene-akerle apmere Antioch-werneahelhe Syria-le. 23 Apmere ikwere irremele antemere arrule arrpenheke yanhele aneke. Kele re ap-mere Antioch impemele apmere Galatia uthene Phrygiauthene-werne anteme awethe alheke. Apmere arrpe-anenhenge re Jesus-arenye areyeke akaltyele-anthemeleayeye Ngkarte-ngentyele Jesus-akerte awethe ileke it-nenhe atnerre-ilemele renhe apentetyeke.

Artwe Apollos arritnyele Ayeye Mwerre iletyame

Page 119: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 18:24 119 Acts 18:2724 Artwe anyente Jew-arenye Apollos arritnye re ayeye

Ngkarte-kenheke akaltye anthurre aneke, re ayeye renhearratye anthurre iletyarte. Artwe nhenhe re apmereAlexandria-le inteke ahelhe Egypt-ele. Re apmereEphesus-werne apetyeke anetyeke. 25 Arrpenhe Jesus-kenhe areyele artwe nhenhe ayeye urrpetye akaltyele-antheke nthakenhe-arle Jesus ahentye anemeke tyerrtyeareye anetyeke. Re ayeye Jesus-akerte ilemele arntwekeanthurre renhe. Kele re akenhe ayeye ingkirrekekeakutne-arle aneke, rarle ware aweke ante-arle JohnBaptist-elarle tyerrtye areye kwatyeke akwernetyarteitnenhe baptise-eme-iletyeke. Re akutne-arle anekeiwenhe apeke-arle Jesus-arenye areyele akaltyele-antheke, tyerrtye areye-arle kwatyeke akwerneme-akerte, baptise-eme-iletyeke. 26 Apmere Ephesus-eleApollos tyatye Jew areye-kenheke irrpemele akwenpeanthurrele ileke iwenhe-arle re angkentye Ngkarte-kenhenge-ntyele akaltye-irreke-akerte. Kenhe Aquilauthene Priscilla uthenele akenhe renhe awemele-arleanerle-anerreke nthakenhe-arle re angkekenge. Kele-arle re angkeke iperrele ratherrele renhe ikngwekeapmere ikwere-atherrenhe-werne. Ratherrele antemeikwere ayeye Jesus-akerte awethe ileke rarle itelaretyekeakaperte altywere-irremele.

27 Apollos-arle yanhele aneke iperrele, re apmereAchaia-werne alhetyeke ahentye aneke. Kele Jesus-arenye areyele nhenhe awemele, itne ikwere akangkeke.Itne imerte pipe-ke ikwere-akerte intelhe-ilemele ikw-erenge yernetyeke Jesus-arenye arrpenhe areyele apmereyanhe ikwerele renhe aremele, ikwere akangketyen-henge. Kele Apollos re anteme boat-eke antyemelealheke apmere ikwere-werne. Re apmere ikwere ir-remele re Jesus-akerte ayeye ileke itne-arle Jesus-eke kele

Page 120: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 18:28 120 Acts 19:3akangkwe-irrekenge, re itnenhe mwantyele arntarnte-areke. 28 Re anteme Jew areyeke Jesus-akerte ileke,kenhe itne akenhe akangkwe-irretyakenhe ahele-ahele-arle akerrerlenge Apollos ikwerenge. Re anteme itnekeakethe ileke ayeye Ngkarte-kenhe alakenhe angkemele,“Ngkartele alhileke-arle apetyeke-arle tyerrtye areyeakayake-iletyeke itnenhe itetheke mpwaretyeke. Nhenheikwerenhe arritnye akenhe Jesus-arle.” Apollos-arleangkekenge anteme tyerrtye areyele itelareke, itne an-teme alakenhe angkeke, “Yewe, kele anwerne itelareme,Jesus anwerneke-arle alhileke-arle kele apetyeke, re ak-wele Ngkartele-arle yerneke.”

19Paul apmere Ephesus-ele anetyame

1 Apollos-arle apmere Corinth-ele anetyartenge Paul-ele apmere Phrygia uthene Galatia uthene impemelealheke apmere Ephesus-werne. Apmere ikwere irremelere areke Jesus-kenhe areye, 2 re anteme itnenhe apayuth-neke, “Utnenge Akngerre-ame utnenge arrekanther-renheke irrpeke arrantherre-arle Jesus-eke akangkwe-irrekenge?”

Itne akenhe angkirtnerlenge, “Arrangkwe, anwerne-arle Utnenge Akngerre-akerte-arlke awetyakenhe-arle.Anwerne apele ikwere akutne-arle anerrirrepirreme.”

3 Kele Paul-ele anteme itnenhe apayuthneke,“Nhenge arrpenhele-arle arrenhantherrenhe kwatyekeakwernekenge baptise-eme-ilemele, iwenhe-ameyanhele imerneke?”

Itne akenhe angkirtnerlenge, “Apollos-elarleanwernenhe kwatyeke akwernemele baptise-eme-ilekeanwerne-arle ayeye John-kenheke akangkwe-irrekenge.”

Page 121: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 19:4 121 Acts 19:94 Paul anteme alakenhe angkeke, “Yewe, John-elarle

Jew yanhe areye kwatyeke akwerneke baptise-eme-ilemele itne-arle akurnenge untyeme-irrekenge apure-irremele Ngkarte-werne utepe-irremele. Kele re it-neke ayeye awethe-arlke ileke alakenhe, ‘Atyengengeingkernenge arrpenhe apetyeme arrantherre akenhe ik-were akangkwe-irretyeke-arle.’ Re akenhe Jesus ikwere-akerte-arle angketyame.”

5 Nhenge tyerrtye Ephesus-arenye areyelePaul alakenhe angkerlenge awemele itne arratyeitelarerrirreke. Kele arrpenhele anteme itnenhekwatyeke akwerneke imernetyeke itne-arle Jesus-ekeanteme akangkwe-irreme. 6 Paul-ele anteme iltyeikwerenhe itneke akaperteke-arleke arrerneke imerteNgkarteke angkemele, Utnenge Akngerre anteme itnekeirrpeke. Angkentye itnekenhe akngarte-iwelheke,itne angkentye arrpenhe anteme angkeke itne-arlkearrekwele akaltye-irretyakenhe. Itne angkentye ayeyeNgkarte-ngentyele angkerrirretyame. 7 Artwe 12-peleitneke Paul-ele iltye ikwerenhe arrerneke.

Paul-ele Ephesus-arenye areye akaltyele-antheme Jesus-akerte

8 Paul yanhe ikwerele aneke atnyentye urrpetyeke-atwetye, re akwetethe alhetyarte tyatye Jew areye-kenhe-werne, re akwenpe anthurre angketyarte Ayeye Mw-erre Ngkarte-kenhe-akerte itne akangkwe-irremele Je-sus itelaretyenhenge. 9 Tyerrtye arrpenheme angken-tye Jesus-akerteke akangkwe-irretyarte. Kenhe arrpenheareye akenhe akangkwe-irretyakenhe-arle, itne awetheawetyeke ahentye anetyakenhe aneke. Tyerrtye ingkir-rekenge arrekwele, itne Paul-akerte akurne angkeke ay-eye Jesus-akerte ilerlenge itne ikwere anyurre-irremele-

Page 122: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 19:10 122 Acts 19:15arlke angkeke. Kele Paul-ele itnenhe impemele alhekeJesus-eke-arle akangkwe-irreke areye-ante akngemeleikwerenge school-eke imerte irrpemele nthenhele-arleartwe Tyrannus arritnyele akaltyele-anthetyarte. Arltearrpe-anenhele Paul yanhele anetyarte ayeye Ngkarte-kenhe-akerte akaltyele-anthemele. 10 Year atherramekePaul-ele akaltyele-anthetyarte school ikwerenge. Alaken-henge anteme Jew areye Jew anetyakenhe areyele-arlkeAsia-ele anemele aweke ayeye akngerrepate Jesus-akerte.

Ayeye alere Sceva-kenhe areye-akerte11 Ngkartele Paul ngangkere akngerre antheke arne

akngerre atningke mpwaretyeke. 12 Tyerrtye areyeleangketye-arlke mantere arrpenhe-arlke Paul-elarle an-peke rlkerte areyeke akngeke, itne mantere nhenge ar-eye anperlenge akenhe arrengkwelthe uyerrerlenge-arleimerte iparrpe anthurre mwerre irremele. Alakenheanteye arrentye-akerte areye mwerre-irreme, arrentyeitneke-ngentyele arrateke akwete-ante.

13 Jew arrpenhe areye alhetyarte tyerrtye arrentye-akerte areye-werne itnenhe uternemele aywepetyeketyerrtye itneke-ngentyele. Itne artwe anyente arrentye-akerteke angkeke, “Anwerne arritnye Jesus-kenheangkemele ngenhe ileme ikwerenge arratemelealhetyeke. Jesus ranteye-arle nhenhe Paul-arlengangkere antheke arrentye areye aywepetyeke.”14 Artwe seven-pelele alakenhe mpwaretyarte. Itne-arle alere Sceva arritnye-kenhe-arle aneke, Jew-arleakenhe re. Artwe nhenhe kwertengerle tyeperre tyatye-arenye-arle aneke. 15 Kele arlte anyentele itne alakenhempwarerlte-apemele arrentye anyente mwernte-irretyame arratetyakenhele. Re imerte alakenhe-arleitneke angkemele, “Ayenge-arle Jesus-eke akaltye-arle,

Page 123: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 19:16 123 Acts 19:21the itelareme rarle Paul ngangkere antheke arrentyeaywepetyeke. Angwenhe-arle-ame arrantherre?”16 Alakenhe-arle angkeke iperrele artwe arrentye-akerterarle itnenhe atweke akwete anthurre mantere-arlkeitnekenhe alterremele ngkweltye-ngkweltye-ilemele,Sceva-ke alere areye atere unterlte-iweke apmerengearratemele mantere alterrelhentye-arlke-akerte utyene-akerte anteme.

17 Tyerrtye Ephesus-arenye areyele awemelenthakenhe-arle-irreke itne atere anthurre irrereke, Jewareye Jew anetyakenhe areye-arlke. Itne itelarerrirrekeanteme akngerrepate Jesus-arle ngangkere akngerreanthurre-akerte aneke itne anteme renhe utyernemeletnakewarreke. 18 Tyerrtye arrpenhe areye Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerre akeme-irremelearrpenhe areyenge arrekwelele tneke imerte ilelhemelenthakenhe-arle itne akurne anerrirretyarte arneakurne mpwaremele. 19 Arrpenheme Jesus-kenheareyenge, artwe ngangkere arrengkwelthe akngerreanthurre anetyarte. Nhenhe areyele pweke ayeyele-arlenge atnyenetyarte nthakenhe itne tyerrtye areyeakurne iletyeke. Itne anteme pweke nhenge areyeakngetyemele anyentelhe-ileke imerte urele itemeletyerrtye ingkirrekenge arrekwele. Itne angkeke alakenhe,“Anwerne apwerte ngkweltye akngerre anthurre anthekearne nhenhe areyeke, apwerte ngkweltye 50,000-peleanthurre.” 20 Alakenhe-arle Ngkartele ngangkereikwerenhe imerneke yanhenge anteme tyerrtye atningkeakngerrepate Jesus-eke akangkwe-irretyarte ayeye reanteme anteke-irreke apmere arrpe-anenhe-werne.

21Kele alakenhe-arle irrekenge Paul itirreke Jerusalem-werne anteme alpetyeke apmere Macedonia utheneAchaia uthenele mpele. Re anteme atyewe ikwerenhe

Page 124: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 19:22 124 Acts 19:26areyeke alakenhe angkeke, “Jerusalem-werne-arleayenge alheke iperrele ayenge apmere Rome-werneanteme alhetyenhe Jesus-kenhe arrpenhe areye-werneyanhele-arle aneme.” 22 Kele re urrkapentye akngerreikwerenhe atherre yerneke apmere alturle Macedonia-werne. Arritnye ikwere-atherrenhe Timothy utheneErastus uthene aneke. Paul akenhe urreke ulkere-arleaneke apmere Ephesus-ele ahelhe akngerre Asia ikwerele.

Tyerrtye apmere Ephesus-arenye areye ahele-irrereme23 Yanhenge anteme tyerrtye atningke apmere

Ephesus-arenye Jesus-kenhe areyeke ahele irrerekeitne-arle iwerre Jesus-eke apentetyartenge. 24 Tyerrtyeapmere yanhe-arenye areye akangkwe-irretyartemarle altyerrenge-arle apwertenge mpwareke Artemisarritnyeke. Itne tyatye akngerre ikwerenhekeirrpetyarte, akaperte kwene-irremele renheutyernetyeke. Artwe anyente Demetrius arritnyeanetyarte arne areye silver-enge-arle mpwaretyarteyanhe ikwerele anemele. Re tyatye akweke-ulkereareye mpwaretyarte tyatye akngerre Artemis-kenhe-arteke. Artwe arrpenhe areye ikwerenge urrkapetyartearne silver-enge akweke areye mpwaremele. Tyerrtyeatningkele akenhe itnenhe apwerte ngkweltyeanthetyarte arne itne-arle mpwaretyarte ikwere. 25Arlteanyentele anteme re urrkapentye akngerre ikwerenheareyeke antangkeke, tyerrtye arrpenhe areyeke-arlkearne areye-arle silver-ngentyele mpwaretyarte. Reanteme itneke angkeke, “Awerrirraye! Arrantherreingkirrekele itelareme anwerne-arle apwerte ngkweltyeakngerre inerrirrepe-irreme urrkapentye nhenhenge-ntyele. 26 Kele arrantherre areke anteme awemele-arlke artwe nhenhe Paul-elarle akngarte-iweke tyerrtye

Page 125: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 19:27 125 Acts 19:31apmere Ephesus-arenye areye, Asia-arenye areye-arlkeitne arne areye anwerne-arle mpwareke areye inetyaleanetyenhenge. Artwe yanhele tyerrtye areyeke ileke arneareye anwernele-arle mpwaremele tnakeme ngangkereanetyakenhe-arle, anwerne akangkwe-irretyale akweleanetyeke. 27 Tyerrtye areye apeke ikwere akweteakangkwe-irrerlte-anerlenge, kele itne akurnentyeanteme-arle angkerreme urrkapentye anwernele-arlempwareparemeke. Alakenhe-arlke, itne anteme itirremeitne-arle tyatye Artemis-kenhe-werne apetyetyaleanteme anetyeke. Tyerrtye apmere arrpe-anenhe Asia-ante alkentye, apmere arrpe-anenhe-ante alkentye,arelhe akngerre nhenheke akangkwe-irretyakenheanteme anetyenhe awethe akaperte kwene-irretyakenheanteme anetyenhe.”

28 Artwe arne silver-enge mpwarentye akngerreareyele Demetrius angkerlenge awemele ahele anthurreirreke imerte Paul-eke arnterre anthurre alakenheangkemele, “Artemis-ante-arle anwerneke impene!”29 Tyerrtye Ephesus-arenye areyele tyerrtye areyearlkerlenge awemele, itnekenge apurte-irretyeke antemealheke. Itne Paul-eke ahele anthurre irreke imertearlkerremele. Itne ingkirreke unterlte-iweke apmereangkerrentye-werne. Tyerrtye arrpenhe areyele artwePaul-enge-arle apetyeke atherre-arlke arntwirrkeke.Ikwere-atherrenhe arritnye Gaius uthene Aristarchusuthene, ratherre akenhe apmere Macedonia-arenye-arle. Arntwirrkeke-arle iperre itne renhe-atherrenheakngetyeke apmere angkerrentye nhenge-werne.30 Kele Paul anteme kweneke irrpemele ahentye aneketyerrtye areyeke angketyeke, kenhe Jesus-kenhe areyeleakenhe renhe ayakewarrerlenge-arle. 31 Apmere yanheikwerele akenhe anetyarte akngerrepate government-

Page 126: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 19:32 126 Acts 19:36eke areye-arle atyewe Paul-kenhe areye. Awemele-arteke itne tyerrtye arrpenhe yerneke Paul ayaketyekeapmere tyerrtye areye-arle apurte-irreme ikwere-wernealhetyale.

32 Apmere tyerrtye areye-arle apurte-irretyame ik-werele, itne apatemele arlkerrirreke. Arrpenhemearne anyenteke ahele arlkeke, arrpenheme akenhe arnearrpenheke-arle arlkerlenge. Kenhe ingkirreke akenheapateke iwenheke-arle itne apurte-irrereme arlkemele-arlke arrpenhe areyele akenhe angwarerlenge ware-arle.

33 Jew anyente-arle akenhe yanhe ikwerele anekeAlexander arritnye. Jew arrpenhe areyele renheartepenge ankerte-iweke arrekwele-werne atheke,re tyerrtye areyeke angketyenhenge. Alexander reanteme iltye akertne irreke, itnenhe ntertelhe-ilemele.Re iletyeke ahentye aneke Jew areye-arle arternpeanetyakenhe aneke nthakenhe-arle irrekeke. 34 TyerrtyeJew anetyakenhe areyele itelareke Alexander-arleJew aneke. Itne itelareke Jew areye-arle Artemis-ekeakangkwe-irretyakenhe aneke. Alakenhe ikwerengeimerte itne renhe irlpe artepele awemele, urrekeke-ulkere imerte arlkerremele, “Artemis-ante-arle impeneanthurre anwerne-kenhe!”

35 Itne akwete anthurre arlkerrirreke artwegovernment apmere yanhe-arenyele anteme itnenheayakeke ntertelhe-ilemele itneke angkeke alakenhe,“Tyerrtye ingkirreke Ephesus-arenyele awerrirraye!Tyerrtye ingkirreke apmere arrpe-anenhele itelaremeArtemis-arle impene anthurre aneme. Rarle alkerengeatnyeke imerte apmere nhenheke arrernelhemele,anwerne anteme renhe arntarnte-areme tyatyeakngerre ikwerenhe-arlke. 36 Tyerrtye ingkirrekele

Page 127: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 19:37 127 Acts 20:1nhenhe itelareme, itne apale angketyeke arrangkwe-arle. Alakenhenge anteme arrantherre nterte-irretyeke anwernenhe arlkarentye-iletyale anetyeke.37 Arrantherre akenhe artwe nhenhe atherre nhenhe-werne akngetyetyale anetyeke-arle! Ratherre kwenheakurne mpwaretyakenhe, akengentye angketyakenhe-arlke Artemis-eke, marle mwerre anwerne-kenhe,ratherre-arle arne anyelkngele inetyakenhe-arletyatye ikwerenhenge. 38 Kenhe Demetrius utheneurrkapentye akngerre ikwerenhe areyele uthene apekearrpenhe ilpernetyeke ahentye-anemele itne renhecourt-werne akngetyeke, iparrpe anthurre lyete anteye.Tyerrtye yanhe areye court-eke akngerrepate areyengearrekwele angketyenhenge. 39 Arrantherre apeke-arle iwenhe apeke renhe apayuthnetyeke ahentyeaneme, arrantherre government-eke akngerrepateitnenhe apayuthnetyeke. Itne imerte apurte-irremele angkerremele nthakenhe irretyeke, mwantyeangkerremele. 40 Pwathe akngerre Rome-arenyele apekeaweme anwerne-arle ahele uthnerreme atwetyekegovernment areyeke, re anwernenhe iltetyenhe, keleanwerne akenhe apaterlenge anthurre-arle. Arrantherrekwenhe apalenge ahele-irremele arlkeke apmere arrpe-anenhele apelkele ware.” 41 Rarle angkeke iperrele retyerrtye areye ileke apmere-werne alperlte-iwetyeke.Kele itne alheke anteme.

20Macedonia uthene Greece uthenele-arle aneke iperrele, Paul

alheke apmere Troy-werne anteme1 Tyerrtye Ephesus-elarle aneke areye ahele

angkerreke-arle iperre, Paul-ele Jesus-kenhe areyeitnenhe antangkeke apurte-irretyeke. Re itneke angkeke

Page 128: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 20:2 128 Acts 20:6

itnenhe atnerre-ilemele Jesus akwete apenterlte-anetyeke. Rarle itneke angkeke iperre re apmereayerrere atheke alheke apmere Macedonia-werne.2 Apmere ikwere irremele re apmere arrpe-anenheleuntheke aremele Jesus-eke akangkwe-irrentye akngerreareye. Re anteme itnenhe ileke Jesus-eke atnerreakwete akangkwe-irrerlte-anetyeke. Yanhe-ngentyele reantekerre atheke anteme alheke apmere Greece-werne.3 Re atnyentye urrpetyeke-atwetye yanhele aneke. Reanteme itirreke alpetyeke apmere Syria-werneboat-enge.Kenhe Jew areye akenhe ikwere tyele-arle angkerretyamenthakenhe renhe atwetyeke. Rarle aweke iperre ikwere-arle tyerrtye arrpenhele ilekenge re ahelhele alpekeMacedonia-nge anpere irrenhemele. 4 Artwe nhenheareye ikwerenge alpeke, Sopater, Pyrrhus-eke alereBorea-arenye, artwe arrpenhe atherre Thessalonica-arenye arritnye ikwere-atherrenhe Aristarchus utheneSecundus uthene, artwe anyente arrpenhe-kenhearritnye Gaius apmere Derbe-arenye, artwe arrpenheatherre Tychicus uthene Trophimus uthene artwenhenge Timothy-arlke. 5 Artwe nhenhe areye arrekwelealheke Troy-ele anwerneke akarelhetyeke. 6 Anwerneakenhe arlenge anthurre-arle untheke apmere arntwarrePhilippi-ke-atwetye. Kele arrawe-irrentye akngerreiperrele Jew areyele-arle merne athirnte arlkwekeiperre, anwerne boat-eke antyemele alheke apmerePhilippi-ngentyele apmere Troy-werne. Arlte 5-peleiperre anwerne apmere Troy-eke arrernelheke imertearetye-alhemele artwe arrekwele-arle alheke itnenhe.Anwerne anteme ingkirreke apurte aneke Troy-ele weekanyenteke.

Apmere Troy-eke Paul-ele artwe anyente Eutychus arritnye

Page 129: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 20:7 129 Acts 20:12itethe-ileme ilweke-arle-ngentyele

7 Arlte apurrkele, uterne irrperlenge anwerne apmerearlpentye anyenteke antyemele room akertnele apurte-irreke alyelhemele merne arlkwetyeke Jesus itelaremelerenhe tnaketyeke-arlke. Anwerne apurte anerlengePaul-ele itnenhe akaltyele-antheke ingwe mpwepeke-atwetye, rarle itirrekenge ingweleme Troy impemelealhetyeke. 8 Ure alkngenthe atningke ampetyame ap-mere akertne ikwerele tyerrtye arrpenheme apurrkeanthurre anteme irreke. 9 Artwe apmerrke anyenteEutychus arritnye window arriwele-arle anetyame Paulawerle-anemele angkerlenge. Apmere room re akenheakertne anthurre-arle aneke. Paul-arle akwete an-thurre angketyamenge, Eutychus alknge ulthentye awel-hemele, ankwe akngerre anteme irreke. Re windowarriwe ikwerenge-ntyele ahelhe-werne tnyante atnyeke.Tyerrtye akertnele-arle aneke areye ikwere unterlte-iweke kwene-akerle renhe inetyeke, itne ahelheke ir-remele renhe kutyeke kele ingkerne-antenge antemerarle kele ilwekenge. 10 Paul re-arlke alheke tyerrtyeareyenge. Re kwene ikwere irremele, re iwelhemeleinteke ilwekarle ikwere akertnenge imerte kwaketye-akemele. Re imerte angkemele tyerrtye tnerlte-arle-anetyame areyeke, “Alhwarrpe-irretyalaye, re kwenheitethe anteme!” 11Yanhe-ngentyele Paul alpeke room ik-were akertne-werne arrpenhe areye-arlke, imerte merneapurtele arlkwemele. Paul anteme ayeye awethe it-neke ileke akwete anthurre, uterne ante arratetyeke-atwetye. Paul anteme alpeke. 12 Tyerrtye arrpenheareyele anteme artwe apmerrke renhe apmere-werneakngeke akangkemele rarle itethe-irrirtnekenge.

Paul boat-enge alheme Troy-engentyele apmere Miletus-werne

Page 130: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 20:13 130 Acts 20:1813 Paul anteme ingke alheke antekerre atheke ap-

mere Assos-werne. Arrpenhe areye anwerne-arlke ak-enhe boat-eke antyemele alheke arrekwele. Anwerneapmereke-irremele anwerne ikwere akarelheke. Paul-ele anwernenhe arrekwele akwete ileke apmere yanheleakarelhetyeke rarle ingke alhemenge. 14 Yanheke reanwernenhe aretye-alhemele re anwernekenge antemeapurte aneke apmere Assos ikwerele. Anwerne antemeboat-eke antyemele alheke apmere Mitylene arritnye-werne. 15 Ingweleme anteme anwerne boat-enge al-hepalhemele apmere akweke Chios arritnyeke arrernel-heke imerte ikwerele intemele. Awethe anteye an-werne ingweleme alheke antekerre atheke imerte angw-errele arrernelhemele apmere akweke arrpenhe Samosarritnyeke. Arlte arrpenhele anteme anwerne alhekeikngerre atheke angwerrele imerte arrernelhemele ap-mere Miletus-eke. 16 Anwerne Ephesus-werne alhetyekeitirreke, kenhe Paul akenhe ahentye aneke lyetekeJerusalem-werne-urrke alhetyeke-arle, arlte akngerre-arle angathe anteme irrekenge arrawe-irrentye akngerrePentecost yanhele irretyeke. Alakenhenge anteme reapmere Asia-ele akwete anetyeke ahentye anetyakenhe.

Paul ilelherle-alheme tyatye-arenye akngerrepate Ephesus-arenye areyeke

17 Boat Miletus-eke arrernelherlenge, Paul Ephesus-arenye tyatye-ke akngerrepate areyeke antangkeke itneapurte-irremele renhe aretyeke. 18 Tyerrtye itne an-teme ingkirreke apetyeke. Itne-arle apetyekenge an-teme Paul itneke alakenhe angkeke, “Awerrirraye! Ar-rantherre ingkirrekele ayenge itelareme ayenge-arlenhenhe-werne arrekwele-arle apetyeke apmere Asia

Page 131: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 20:19 131 Acts 20:25nhenhe-werne, arrantherre ayenge areke nhenhele-arle the urrkapentye mpwaretyarte arruleke-atwetye.19 Tnakelhetyakenhele-arle the warrke Ngkarte-kenhempwaretyarte ayenge-arle re iletyartenge. Jew areye-arlke-arle ayenge atwetyeke angkekenge ayenge akweteitneke angketyarte ayeye renhe ilemele ayenge arn-terre arrangketyarte itneke. 20 Arrantherre alakenhe-arlke itelareme, tharle arne-arlke alengke-iwetyakenhe-arle atere-irretyakenhele-arle the arrekantherre ingkir-reke iletyarte arrantherre mwerre anetyenhenge. Tharleayeye Ngkarte-kenhe ileke akethele-arlke tyerrtye at-ningkele awetyenhenge, the apmere arrekantherrenhe-werne alhemele akaltyele-anthetyarte. 21 The ayeyeileke Jew areyeke Jew anetyakenhe areyeke-arlke, itnenheilemele arne akurne-ketyenge untyeme-irretyeke imerteNgkarteke ularre-irremele Akngerrepate Jesus-eke-arlkeakangkwe-irretyeke.

22 “Kele ayenge Jerusalem-werne anteme alheme Ut-nenge Akngerrele-arle ayenge ilerlenge yanhe-werne al-hetyeke. Kele the kenhe itelaretyakenhe-arle nthakenhe-arle atyenge irretyenhe ayenge apmere yanheke ir-rerlenge. 23 Tharle itelareme-arle ayenge-arle ap-mere yanhe areyele unthetyartenge Utnenge Aknger-rele atyenge ileke urreke-arle tyerrtye arrpenhe areyeleayenge arntwirrkemele jail-ke akwernetyenhe. 24Ayengeakenhe nterte-nterte itirreme, ‘Itne apeke ayenge arn-twirrkeme atwetyeke, kele mwerre-arle.’ Ayenge ak-enhe urrkapentye nhenhe uyerrelhe-iletyeke-arle ahen-tye aneme Ngkartele-arle ayenge antheke mpwaretyeke.Rarle ayenge ilekenge ayeye mwerre Jesus-akerte ile-tyeke tyerrtye atningkeke, rarle tyerrtye areyeke mwerreaneme.

25 “Ye, ayenge-arle unthetyarte apmerenhenhe areyele

Page 132: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 20:26 132 Acts 20:30arrule-ngentyele ayeye ilerle-apemele nthakenhe-arleNgkarte ahentye aneme akngerrepate anetyeke tyerrtyeingkirrekeke. Kele urreke arrantherre ayenge awethearetyakenhe anteme-arle anetyenhe. 26 Nhenhe antemeayenge arnterre anthurre arrekantherre angkeme.Tyerrtye arrpenhemele apeke ayeye Ngkarte-kenheawemele Jesus-eke akangkwe-irretyakenhe apekeanetyenhe. Alakenhe ikwerenge arlte ingkernenge itne-arle Ngkartenge anetyeke arrangkwe-arle. Itne antemeapeke ayenge ilpernetyenhe alakenhe angkemele,‘Artwe nhenhele kwenhe anwerneke arrekwele anteyeapeke iletyakenhe.’ 27 Kele arrangkwe, the kwenhearrekantherre ingkirrekeke ileke Ngkarte-arle ahentyeaneme, arrantherre Jesus-eke akangkwe-irretyeke.28 Mwerrantye anteme arntarnte-arelhewarretyeke,arrantherre apale itirremele anteme Ngkartengeuntyeme alheme-ketye. Arrpenhe Jesus-kenhe areye-arlke arntarnte-aretyeke, Utnenge Akngerrele-arlearrenhantherrenhe itnenhe anthekenge arntarnte-aretyeke. Itnenhe arntarnte-araye yepe-yepe arntarnte-arentye akngerrele-arteke. Itne-arle Ngkarte-kenheanemenge nthakenhe-arle Jesus-ele mpwarekenge.Rarle arne arntarlkwenge ilwekenge, alhwe ikwerenhethelelheke itneke. 29 Tharle itelareme-arle ayengealherlenge tyerrtye arrpenhe areyele Jesus-kenheareye apatelhe-iletyenhe, itnenhe apale itirretyekempwaremele iwerre akurnele-arlke alhetyekempwaretyenhe. Itne-arle akngwelye ahe akngerre-arteke anetyenhe yepe-yepe areye atwemele. 30 Yanhe-ngentyele arrekantherre-ngentyele arrpenhemeleJesus-kenhe areyeke urrtyirremele ilerlte-apetyenhe,itne-arle itnenhe apentetyenhenge. Tyerrtyearrpenhemele akenhe ayeye akurnentye awemele

Page 133: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 20:31 133 Acts 20:35itnenhe apenterlenge-arle. 31Alakenhe irreme-ketyenge,mwantye arntarnte-arelhewarretyeke, arne areye tharlearrenhantherrenhe akaltyele-antheke itelarerrirraye,itneke alkngwirretyale. Itelaraye, year urrpetyeke-atwetye, ingwe uthene arlte uthenele the akwetetheakaltyele-antheke ayeye nhenge, the arrenhantherrenhealkngarre-ileke ayeye arrpenheke akangkwe-irretyaleanetyeke. Ayenge artnetyarte-arlke arrekantherre.

32 “Kele arrenhantherrenhe ingkerne iwerle-alhemelethe Ngkarte apayuthneme arrenhantherre arntarnte-aretyeke, arrantherre ikwerenheke-arlke akangkwe-irretyeke. Arrantherre ayeye nhenge itelareme Jesus-arleilweme-akerte anwernenhe itethe atnyenetyenhenge,ilweke-arle iperre akeme-irremele-akerte. TheNgkarte apayuthneme arrenhantherrenhe arntarnte-aretyeke ayeye yanhe itelaretyenhenge, utnengearrekantherrenhe lterrke-ilemele. Urreke, arrantherre-arle ayeye nhenheke akangkwe-irremenge, Ngkartelearrenhantherrenhe arne mwerre areye anthetyenheRarle arrekantherre alhilekenge Ikwerenhe areyeke.

33 “The tyerrtye areye arerlenge ngkweltye-akertemantere-arlke mwerre akngerre-akerte ayenge-arlearne itneke atyenge-arrpeke ahentye anetyakenhe-arle. 34 Arrantherre itelareme tharle arne arrpe-anenheiltye atyinhele mpwareke apwerte ngkweltyeke theanthetyenhenge atyengenge urrkapetyarte areyeke.35 Ayenge alakenhe urrkaperlenge, the arrekantherreimerneke anwerne arnterre urrkapetyeke imerteanthemele uyarne-arle urrkapeme areyeke. Anwerneitelaretyeke Akngerrepate Jesus anwerne-kenhe-arleangkeke, ‘Ngkarte-arle akangkeme tyerrtye areyeleanwernenhe antherlenge iwenheke-arle anwerneahentye-aneme, Ngkarte akenhe arnterre ulkere-

Page 134: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 20:36 134 Acts 21:3arle akangkeme anwerne arrpenhe areye antherlengeiwenheke apeke-arle itne ahentye-aneme.’ ”

36 Paul-arle itneke angkeke iperre, re amperele-arlengetnemele Ngkarteke angkeke. 37-38 Ngkarteke-arle itneangkeke iperre itne Paul akwaketye-akemele ikwerearrangkelhe-angkelheke artneke. Itne artneke rarle alak-enhe itneke angkekenge, “Lyete-ngentyele arrantherreayenge awethe aretyakenhe anetyenhe.” Kele Paul ar-rpenhe areye-arlke boat-werne alheke. Tyerrtye itneingkirreke alheke renhe irtwaretyeke.

21Paul apmere Jerusalem-werne alheme

1Anwerne-arle itnenhe irtwareke iperre anwerneboat-eke antyemele antekerre atheke alheke apmere akwekeCos arritnye-werne, apmere nhenge kwatyele-arle utepe-akeme. Ikwerele-arle ingwe anyente inteke iperre, an-werne ingweleme alheke ikngerre atheke apmere akwekearrpenhe Rhodes-werne atheke, apmere nhenhe-arlkekwatyele utepe-akeme. Yanhe-ngentyele anwerne ap-mere Patara-werne alheke. 2Yanhele anteme arrpenheleanwerneke ileke boat anyente-arle apmere Phoenicia-werne atheke alheme. Anwerne anteme boat ikwereantyeke, imerte alhemele anteme. 3 Anwerne kwatyealaye akertnele tyanemele apmere Cyprus anteme areke,apmere nhenge kwatyele-arle utepe-akeme. Boat reantekerrele akwete alheke imerte akwete alhemele ap-mere Phoenicia-ke irretyeke, ahelhe akngerre Syria-le.Anwerne arrernelheke apmere Tyre-ke ahelhe Syria-nge. Yanhele arlte urrpetyeke-atwetye anetyeke tyer-rtye boat ikwerele urrkapentye akngerre areyele-arle

Page 135: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 21:4 135 Acts 21:9

arne ingkirreke atnarnpelhe-ilekenge apwerte ngkwel-tyeke antherretyeke. 4 Akarelhemele anwerne Jesus-kenhe areye apmere yanhe-arenye aretyeke alheke.Itne anwernenhe apmere itnekenhenge akangkemelearntarnte-areke arlte 7-peleke-atwetye. Akangkwe-irrentye akngerre areyele apmere Tyre-nge Paul ileke reJerusalem-werne alhetyeke-kwenyeUtnengeAkngerrele-arle itneke imernekenge nthakenhe-arle ikwere irre-tyenhe. 5Anwerne anteme kele alhetyeke aneke anwernekwatye itere-werne alheke boat ikwere antyetyeke, Jesus-kenhe areyele anwernenhe apenteke arelhe areyele-arlke ampe areyele-arlke. Kwatye alaye itereke ir-remele anwerne amperele-arlenge tnemele Ngkartekeangkeke. 6 Itne-arle anwernenhe irtwareke iperrele, an-werne boat-eke antyeke, itne anteme apmere itnekenhe-werne alperlte-iweke.

7 Tyre-ntyele anwerne alheke antekerre atheke apmerePtolemais-werne. Boat-enge atnarnpemele awethe an-werne arrpenhe Jesus-kenhe areyeke angkeke. Anwernearlte anyenteke itnekenge aneke itnenhe akangketyekempwaremele. 8 Ingweleme anteme anwerne awethe boat-eke antyemele alheke antekerre atheke apmere Caesarea-werne, apmere ikwere irremele anwerne atnarnpemelealheke imerte apmere anyente-werne alhemele artwenhenge Philip arritnye-kenhe-werne imerte ikwerengeanemele. Artwe nhenhe alhemele ilerle-apetyarte ayeyemwerre Jesus-akerte tyerrtye akangkwe-irretyakenheareyeke. Arrpenhe Jesus-kenhe areyele-arle renhe arrek-wele akwete akngakeke Jerusalem-enge warrke Ngkarte-kenhe mpwaretyeke artwe 6-pele arrpenhe areyenge-arlke. 9 Re nhenge marle 4-pele atnyeneke arlwekere-arenye akwete areye-arle. Itne ayeye Ngkarte-kenheilerlte-apetyarte Utnenge Akngerrele-arle itneke imer-

Page 136: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 21:10 136 Acts 21:14netyarte.

10 Anwerne-arle apmere Philip-kenhele aneke iperrearlte urrpetyeke, artwe anyente Ngkarteke akangkwe-irrentye akngerre apetyeke Agabus arritnye Caesarea-werne. Re apetyeke ahelhe Judea-ngentyele. Re nhengeangkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentyeakngerre. 11 Artwe re anwerne-arle tnetyame-werneapetyeke, re imerte belt Paul-kenhe ilywemele. Imerteiltye uthene ingke uthene ikwerenhe ayernelhemeleimerte alakenhe angkemele, “Alakenhe kwenhe atyengeUtnenge Akngerre angkerne, ‘Jew akngerrepateareyele-arle Jerusalem-nge alakenhe ayernetyenhebelt nhenheke-artweye, alakenhe anthurre, itne renhearntwirrkemele anthetyenhe Jew anetyakenhe areyeayerneke-arle-arteke.’ ”

12 Yanhe awemele anwerne Paul-eke lterrke akweteangkeke Jerusalem-werne alhetyale. Jesus-kenhe ar-eye apmere yanhe-arenye areyele-arlke renhe ileke al-hetyaleke. 13 Itne ikwere ingkirreke anteye artneke.Kenhe Paul re akenhe alakenhe-arle angkerlenge, “Ar-rangkwe, atyenge artnetyalaye, arrantherre atyenge art-nerlenge arrantherre utnenge atyinhe irrare mpwareme.Kele mwerre-arle Jerusalem-arenye areyele ayenge arn-twirrkemele ayerneme jail-ke akwernetyeke, irrerlkngeatwetyeke apeke tharle ayeye Akngerrepate Jesus-akerteilemenge.”

14 Kele anwerne impeke anteme uyarne-arle anwernePaul ayakekenge. Anwerne anteme ikwere alakenheangkeke, “Kele mwerreyaye, akngerrepate Jesus-ele mp-wareme iwenheke-arle re ahentye aneme.”

Paul apmere Jerusalem-werne alheme James-enge anyente-irretyeke

Page 137: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 21:15 137 Acts 21:2115 Apmere Caesarea-nge-arle anetyarte iperre,

anwerne arne areye anwerne-kenhe imarteye-iwemelealheke Jerusalem-werne-atheke. 16 Arrpenheme Jesus-kenhe Caesarea-arenye areye anwernekenge apetyeke,itne imerte anwernenhe akngemele apmere artweanyente Mnason arritnye-kenhe-werne. Re akenheCyprus-arenye-arle, re Jesus-eke akangkwe-irretyartearrekwele anteye ayeye ikwere-akerte awemele-arteke.

17 Anwerne Jerusalem-eke irrerlenge arteke Jesus-ekeakangkwe-irrentye akngerre areye anwerneke arnterreanthurre akangkeke. 18 Arlte arrpenhele ingweleme Paulanwerne ingkirreke-arlke alheke James aretyeke, aknger-repate tyatye-arenye ikwerenge anentye akngerre areye-arlke. 19 Paul-ele arrernelhemele arteke ileke itnekenthakenhe-arle Ngkartele mpwareke Jew anetyakenheareyeke urrkapentye rarle mpwarekenge. Re itneke ilekerarle apmere arrpe-anenhe-werne alheke ayeye Jesus-akerte ilerle-apemele urrkapentye mwerre akngerreareye-arlke itnekenge mpwaremele, Jew anetyakenhe at-ningke Jesus-eke akangkwe-irreke urrkapentye ikweren-henge.

20 James-ele arrpenhe areyele-arlke nhenhe awemeleitne Ngkarte utyernemele tnakeke imerte alakenhePaul-eke angkemele, “Yewe, atyewe anwerne-kenhe!Unte itelareme Jew atningke-arle Jesus-eke akangkwe-irreke. Unte itele-anteye-areme anwerne-arle akwetethemwantyele atnyenerlte-aneme angkentye nhengeNgkartele-arle Moses antheke. 21 Kenhe tyerrtyearrpenhe Jesus-kenhe Jew nhenhe areyele Jerusalem-enge aweke unte-arle akwele alhemele Jew areyeakaltyele-antheme apmere Jew anetyakenhe areye-kenhele-arle aneme. Unte itnenhe ileme ayeyeNgkartele-arle Moses antheke ayeyeke akangkwe-

Page 138: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 21:22 138 Acts 21:25

irretyale anetyeke. Tyerrtye areyele ileme unte-arleakwele Jew Ngkarte-kenhe areye ileme itne alereitnekenhe artwe-iletyale anetyeke, iwerre arrpenheanwerne-kenhe-arlke apentetyaleke. Kenhe anwerneakenhe nhenhe itelaretyakenhe-arle. 22 Jew Jesus-ekeakangkwe-irrentye akngerre areyele awemele unte-arleapetyeke itne ngkwenge ahele irretyenhe. Unte iwenheapeke renhe mpwaretyeke itne ngkwenge apale itirreme-ketyenge.

23 “Kele, akangkwe-irraye iwenhe-arle anwernele mp-waretyeke ilemeke: Artwe 4-pele Jesus-kenhe areyenhenhele aneme, itne rlterrke anthurrele Ngkarteke al-hileke, alhileke-arle iperre itne arratye mpwaretyeke.24 Arrantherre itnekenge alhetyeke kwatyele alhewel-hetyeke Moses-elarle ileke-arteke. Arrantherre an-teme apwerte ngkweltye anthetyeke yepe-yepe three-peleke itne atwetyeke, itemele Ngkarte anthetyenhenge.Yanhe-ngentyele, arrpenhele akaperte alte aketyekeimernemele itne-arle mpwareke iwenhe-arle itne al-hileke. Nhenge tyerrtye areyele arrenhantherrenhearerlenge tyatye Jew areye-kenhenge arrekwele-arleartwe nhenhe areyenge, kele itne ingkirrekele itelaremearrantherre-arle angkentye Moses-kenheke akangkwe-irreme. Kele itne itelareme tyerrtye arrpenhe areyele-arle urrtyirremele ileke. 25Kelemwerre-arle Jew anwerneareyele alakenhe akwetethe mpwaretyeke. Anwernekele-arle ayeye intelhe-ileke Jew anetyakenhe areyekeJesus-eke-arle akangkwe-irreke areyeke, alakenhe: An-werne ileke itne kere ngkarte apartetye-arle anthekearlkwetyale anetyeke. Anwerne ileke itne alhwe-arlke an-tywetyale anetyeke. Itne kere arlkwetyeke-urletye alhwe-arlke uyerretyeke impetyeke, akarelhemele. Itne tyerrtyearrpe-anenhenge interlte-apetyale anetyeke. Alakenhe-

Page 139: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 21:26 139 Acts 21:29arle anwerne itneke intelhe-ileke.”

26 Alakenhe-arle itne angkekenge Paul-ele aywerrkelempwareke iwenheke apeke-arle itne angkeke mpware-tyeke. Kele, ingweleme anteme re akeme-irremele al-heke artwe 4-pele itnekenge arne nhenge areye mpware-tyeke angkentye Moses-kenhenge ularre. Kele-arle itneingkirreke mpwareke iperre itne tyatye akngerre Jewareye-kenheke irrpenheke imerte akngerrepate tyatye-keilemele arlte seven-pele iperre itne kere akngetyetyenhere itemele Ngkarte anthetyeke itneke.

Itne Paul arntwirrkeme27 Itne-arle ingwe 6-peleke aneke iperre, artwe Jew

apmere Asia-arenye areyele Paul areke tyatye akngerrekwenele tnerle-anerlenge. Itne anteme alhemeletyerrtye areyeke angkeke itnenhe apurtelhe-ilemelearawelhe-ilemele itne Paul-eke ahele-irretyenhenge.28 Itne-arle renhe arntwirrkeke iperre, itne arnterrearlkemele alakenhe angkeke, “Artwe Israel-arenye areye-aye, nhenhe arerrirraye! Artwe nhenhele kwenhetyerrtye areye apmere arrpe-anenhele arawelhe-ilentye akngerre itnenhe Israel-arenye areyengeuntyeme ilemele. Itne imerte apale-arle angkemeleangkentye Moses-kenheke, tyatye akngerre nhenhenge-arlke akurne mpwaremele. Lyete anteme anwernekeitirretyakenhele, itne artwe Jew anetyakenhe urrpetyeakngetyeke tyatye akngerre kwene anthurre-werne.”29 Itne-arle alakenhe angkeke Paul-elarle artwe Ephesus-arenye akngetyekenge Trophimus arritnye Jerusalem-werne. Itne anteme itirreke rarle akwele renhe tyatyekwene anthurre-werne akngekeke-athene, kenheJew anetyakenhe areye akenhe yanheke irrpetyekearrangkwe-arle.

Page 140: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 21:30 140 Acts 21:3630 Tyerrtye Jerusalem-arenye atningkele awerlenge

nthakenhe-arle irreke, itne Paul-eke ahele anthurreirreke, imerte ikwere-werne atheke unterlte-iwemelerenhe arntwirrkemele tyarre-akngeke tyatye akngerreikwerenge-ntyele. Itne-arle kele alhekenge anteme kw-ertengerle tyatye-arenye areyele arriwe areye martekeingkernenge. 31 Tyerrtye areyele Paul atwerrirretyameingkwe ilwetyeke-ante, kenhe artwe anyentele antemearemele unteke thultye areyeke akngerrepate iletyeketyerrtye areye-arle atwerreke-akerte. 32 Akngerrepatethultye areyeke re anteme thultye akngerrepate arrpenheareyeke antangkeke itne ingkirreke anteme unteke itne-arle renhe atwetyame ikwere-werne. Itne anteme thultyearemele Paul atwentye impelheke.

33 Artwe thultye akngerrepate re anteme Paul-werneatheke apetyeke thultye arrpenhe areyele anteme renhearntwirrkeke. Re ileke thultye atherre anamele renheiltye atherre chain-ele ayernetyeke. Re anteme tyer-rtye areye apayuthneke, “Angwenhe-ame artwe nhenhe?Nthakenhe-ame re irreke?” 34 Arrpenhe areyele ayeyeanyente ikwere ileke, arrpenhe areyele akenhe ayeyearrpenhe-arle ikwere ilerlenge, re apatemele uyarne itir-reke. Re anteme thultye ikwerenhe areye ileke Paulapmere rlterrke-werne akngetyeke itne renhe yanhe ik-were apayuthnetyenhenge. Apmere lterrke re akenheitwe ware-arle aneke. 35 Itne renhe apmere nhenge-werne akngeke tetyenge areye intyetyeke akertne atheke.Kenhe tyerrtye areyele akenhe itnenhe akwete-arle apen-terlenge, Paul renhe atwetyeke. Kele thultye aknger-repate rarle anteme thultye areye ileke Paul kutyemeleapmere lterrke ikwere-werne akngetyeke. 36 Kenhetyerrtye itnenhe-arle apenteke areye akenhe ikwerealakenhe-arle arlkerrerlenge, “Renhe irrerlknge atwaye!

Page 141: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 21:37 141 Acts 22:3Artwe yanhe atwaye!”

Paul tyerrtye ingkirrekeke angkeme37 Thultye areyele-arle Paul kwene-werne akngetyeke

irrekenge re alakenhe angkeke thultye akngerrepateke,“Ayenge ngkwenge angkeye?”

Pwathe re apatemele renhe tyernirtneke, “The awekeunte-arle akwele Greek angkentye akngerre. 38 Ayenge-arle apale itirreke unte-arle artwe Egypt-arenyeke-athene nhenge akurne mpwarentye akngerre nhengeakwele. Arrule artwe nhengele tyerrtye areye ulpertelhe-ileke atwerretyeke thultye Caesar-kenhe areyenge.Re artwe 4,000-pele irrtyarte-akertenge arrwekele-irreke, imerte itnenhe atnyenemele apmere ahurratyele,atwerretyeke-urletye.”

39 Paul akenhe alakenhe-arle angkirtnerlenge, “Ar-rangkwe, ayenge-arle Jew-arle apmere Tarsus-arenye.Apmere akngerre nhenge ahelhe Cilicia mpwepele. Thengenhe apayuthneme unte ayenge impetyeke ayengetyerrtye areyeke angketyenhenge.”

40 Kele akngerrepate re renhe impeke tyerrtye areyekeangketyeke. Kele Paul re tetye akertnele tneke imerteiltye akertne-irremele tyerrtye areyele renhe aretyeke,ikwere akangkwe-irremele nterte-irretyenhenge.Ingkerreke-arle nterte-irrekenge re itneke angkekeangkentye Aramaic-enge, angkentye itnekenhenge.

221 “Kake areye-aye akngerrepate atyinhe areye-arlke!

Arrantherre ayenge mwantyele awerrirraye the arrekan-therre ayeye atyenge-akerte iletyenhenge.”

2 Kele tyerrtye areye nterte anthurre irreke awemelePaul angkentye itnekenhenge angkerlenge, Aramaic-nge.Re anteme alakenhe angkeke, 3 “Arratye kwenhe ayenge

Page 142: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 22:4 142 Acts 22:7Jew. Ayenge-arle apmere Tarsus-ele-arle inteke, ahelhempwepe Cilicia-le, kele yanhe-ngentyele apetyemeleJerusalem-werne anteme nhenhenge anteme ayengeamangkeke. Ayenge akweke anerlenge, ayenge akaltye-irreke angkentye Moses-elarle atyemeye anwerne-kenhe areye anthekeke. Akaltyele-anthenhe-anthenheGamaliel-ele ayenge akaperte altywere-ileke, arruleke-atwetye anteme the angkentye nhenge apenteke, ayenge-arle Ngkarteke akangkwe-irretyeke ahentye-anekenge.Kele the itelareme arrantherre-arlke akangkwe-irrentyeakngerre angkentye yanhe itneke. 4Alakenhenge antemethe akwetethe itnenhe atwetyarte, arrpenheme akenheuyerreke-arle, ayeye Jesus-kenheke akangkwe-irrentyeakngerre areye. The apeke arelhe-arlke artwe-arlkeapeke arerlenge ayeye ikwere akangkwe-irrerlenge, thearrpenhe areye iletyarte itnenhe arntwirrkemele jail-keakwernetyeke. 5 Kwertengerle tyeperre tyatye-arenye-arle akaltye-arle tharle alakenhe mpwaretyarte, artwearrpenhe areye council Jew areye-kenhengentyele-arlke.Itne ayenge ayeye intelhe-arle-ileke antheke akngetyekeJew areyeke apmere Damascus-werne. Itne alakenheintelhe-ileke, kele mwerre-arle ayenge Damascus-wernealhetyeke tyerrtye Jesus-kenhe areyeke unthetyeke. Itneayenge ileke itnenhe chain-ele ayernetyeke Jerusalem-werne akngetye-alpetyeke, akngerrepate nhenhe areyeleitnenhe atwetyeke.

6 “Kele ayenge anteme alheke Damascus ikwere-werne. Ayenge apmere itwele irremele, impeltye-ngentyele alkngenthe akngerre arrateke alkere akertne-ngentyele. Atyenge pwarrtyeke. Nhenhe alakenhe irrekeuterne akenhe alkere akertnele anerlenge arlte mpwe-pele. 7 Ayenge ahelheke atnyemele the aweke tyerrtyeanyente arritnye atyinhe alakenhe angkerlenge, ‘Saul!

Page 143: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 22:8 143 Acts 22:15Iwenhenge-ame unte atyenge akurne akwete aneme?’8 Ayenge akenhe ikwere alakenhe-arle angkirtnerlenge,‘Angwenhe-ame unte akngerrepate?’ Re anteme atyengealakenhe angkeke, ‘Ayenge-arle Jesus Nazareth-arenye-arle, atyenge athewe unte akwetethe akurnentye mp-warepareme.’ 9 Artwe atyengenge-arle apetyeke areyelealkngenthe-ante-arle areke, itne akenhe renhe angker-lenge awetyakenhe-arle aneke. 10 Ayenge anteme ik-were alakenhe angkeke, ‘Akngerrepataye, nthakenhe-ame ayenge irreye?’ Akngerrepate re anteme atyengealakenhe angkeke, ‘Akeme-irremele Damascus-werne al-haye, apmereke irretye-alhemele artwe anyentele ngk-wenge iletyenhe nthakenhe-arle ayenge ahentye anemeuntempwaretyeke.’ 11Yanhe-ngentyele, atyengenge-arleaneke areyele anteme ayenge iltyenge yerrele akngekeDamascus-werne atheke. The aretye-arlke-akenhe aneke,alkngenthe akngerre rarle ayenge pwenge-ilekenge.

12 “Apmere yanhe ikwerele aneke artwe Ananias ar-ritnye, re angkentye Moses-kenhe akwetethe apentet-yarte, Jew apmere yanhe-arenye areye ikwere arnterreanthurre akangketyarte. 13 Artwe re apetyemele atyengeitwele tneke. Re anteme atyenge alakenhe angkeke,‘Atyewe atyinhe Saul, alkngampaye awethe aretyeke!’The arratye anteye areke iparrpe anthurre. The renheareke atyenge itwele tnerlenge. 14 Re anteme alak-enhe angkeke, ‘Ngkarte nhenge anwernele-arle, arrenge-arrenge anwerne-kenhe areyele-arlke-arle tnaketyarte,Re ngenhe akngakeke, Re anteme imernetyenhe nthak-enhe unte irretyeke. Re ngenhe akngakeke unte Jesusaretyeke re kwenhe arratye-arle aneme, unte akangkwe-irretyeke nthakenhe-arle re angkemeke. 15 Kele, unte-arle renhe areke iperre awemele-arlke ngkwenge reangkerlenge, re ahentye aneme unte alhemele tyerrtye

Page 144: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 22:16 144 Acts 22:22areyeke iletyeke, nthakenhe-arle re angkeke iwenhe-arleunte areke-arlke. 16 Kele akwete ware akarelhetyalaye,akeme-irraye Jesus apayuthnetyeke, the ngenhe antemekwatyeke akwernemele baptise-eme-iletyeke. Ngkartelengenhe arriletyakenhe anetyenhenge arne akurne areye-arle unte mpwarekenge. Re ngenhe ilpernetyakenheanetyenhe.’ Alakenhe-arle Ananias atyenge angkeke.”

17 Paul-ele itneke awethe ileke, “Kele ayenge an-teme Jerusalem-werne apetyalpeke. Arlte arrpenheleanteme ayenge tyatye akngerreke irrpeke Ngkartekeangketyeke, the anteme ahirre areke. 18 Ahirre ikw-erenge anteme the areke akngerrepate Jesus atyengeangkerlenge. Re atyenge alakenhe angkeke, ‘Nhen-hele anetyalaye! Jerusalem-engentyele arratemele al-haye lyete anteye, tyerrtye apmere nhenhe-arenyeareye-arle akangkwe-irretyakenhenge iwenhe apeke reunte atyenge-akerte ilerlenge.’ 19 Ayenge antemealakenhe ikwere angkirtneke, ‘Akngerrepataye, ingkir-rekele itelareme ayenge-arle tyatye Jew-kenhe areye-werne alhetyarte tyerrtye ngkwenge akangkwe-irrentyeakngerre areyeke unthetyeke. The arntwirrkemele jail-ke akwernetyarte ngkwenge-arle akangkwe-irretyarteingkirreke, itnenhe atwemele. 20 Itne Stephen apw-ertele werlenge ilwetyeke-ante, nhenge ayeye ngkwenge-akerte-arle akwetethe iletyartenge, the tnemele warearetyame, ayenge-arle itirrekenge itne-arle arne mwerrempwarekeke-athene. The mantere itnekenhe arntarnte-aretyame itne renhe apwertele wemele atwerrirrerlengeilwetyeke-ante.’ 21 Kele re anteme atyenge alakenheangkeke, ‘Arrangkwe, Jerusalem impemele alhaye, tharlengenhe yernemenge arntwarre anthurre Jew anetyak-enhe areye-werne!’ ”

22 Tyerrtye itne ntertele awerrirretyame Paul-ele

Page 145: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 22:23 145 Acts 22:26iletyeke-atwetye nhenge akngerrepate Jesus-ele-arlerenhe yerneke Jew anetyakenhe areye-werne. Yanheiperre anteme itne ahele anthurre irremele arlkerreke,“Artwe nhenhe atwerrirraye! Renhe atwaye ahelhenhenhenge-ntyele uyerrelhe-ilemele. Renhe itetheanetyeke impetyale.”

23 Itne akwete arlkemele, itne mantere ilywelhekeimerte ahelhe kutyemele alkereke iwemele ulpmernteakngerre mpwaremele. 24 Artwe thultye akngerrepaterarle anteme ileke thultye areyele Paul apmere lterrke-werne akngetyeke itne renhe arne walye akngerreleatwetyeke re itneke iletyenhenge iwenhe-arle reakurne mpwareke, Jew areye ahele irretyeke. Thultyeareyele anteme Paul renhe apmere lterrke ikwereakwerneke. 25 Apmere kwene ikwere anteme itnerenhe iltye atherre ayernemele antekelhe-ileke itnerenhe arne walye akngerrele atwetyenhenge. KenhePaul akenhe angkerlenge thultye akngerrepate itwele-arle tnetyameke, “Arrantherre mwantye itirretyekenthakenhe-arle arrantherre mpwaremeke, arrantherreapeke ayenge atwemele arrantherre angkentye ultakeme-arle. Pipe Rome-ngentyele atyinhe nhenhele ilemeayenge-arle apmere yanhe-arenye aneme. Arrantherre-ame ayenge atwetyenhe court-werne akngetyakenheleware atyenge-akerte akaltye-irretyakenhele?”

26 Artwe re alakenhe angkerlenge awemele, re alhekeakngerrepate akngerre itne-kenheke angketyeke, “Unte-ame artwenhenhe-akerteke akaltye? Iwenheke-ameunteanwernenhe iparrpe uterneke renhe atwetyeke? Awaye!Artwe nhenhele-arle Caesar akngerrepate anteye-arle ak-wele ileme, rarle Rome-arenye-arle ilelheme, kele renheatwetyale anetyeke.”

Page 146: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 22:27 146 Acts 22:3027 Thultye akngerrepate akngerre re nhenhe awemele

apateke imerte apetyemele Paul apayuthnemele,“Arratye-ame unte Caesar Pwathe ileme? Unte-ameRome-arenye?”

Paul akenhe alakenhe-arle angkirtnerlenge, “Yewe, ar-ratye kwenhe.”

28 Thultye akngerrepate akngerre re anteme Paul-ekealakenhe angkeke, “Ayenge Rome-arenye anteye, the Cae-sar Pwathe anteye ileme, the akenhe apwerte ngkweltyeakngerre-arle Caesar antheke ayenge ikwerenhe antemeanetyenhenge.”

Paul anteme alakenhe angkeke, “Akngeye atyinhelekwenhe Caesar akngerrepate aketyarte, re renhe aknger-repate akeke ayenge-arle akweke inteke-ngentyele. Theapwerte ngkweltye anthetyakenhe-arle aneke ayenge-arle Rome-arenye akwete-arle aneme.”

29 Thultye areyele Paul atwetyeke aneke, itne antemerenhe angkerlenge awemele, renhe iparrpele impemelealheke. Thultye pwathe akngerre atere anthurre irreke,rarle itelarekenge Paul-arle Rome-arenye anteye aneme,re pipe impene atnyeneke apalele ware anteme re thultyeareye uterneke Paul ayernetyeke.

Paul Jew akngerrepate areyeke angkeme30 Artwe thultye akngerrepate nhenge ahentye ak-

wete aneke awetyeke iwenhenge-arle Jew areye Paul-eke ahele-irremele atwerrirreke. Kele arlte arrpen-hele re itnenhe apurtelhe-ileke kwertengerle aknger-repate tyatye-arenye Jew-kenhe areye-arlke, Jew aknger-repate arrpenhe areye-arlke itne apurte-irremele angk-erretyenhenge. Re ileke thultye areyele Paul-enge iltye-kenhe irlwetyeke, jail-ngentyele renhe arratelhe-ilemeleitneke-werne akngetyetyeke. Kele, itne renhe inemele

Page 147: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 23:1 147 Acts 23:5akngetyeke imerte renhe itneke-arleke ngkernemele ar-rekwelele tnetyeke.

231 Paul-ele artwe Jew akngerrepate itnenhe

anthurre aremele atnerrele angkeke, “Ayenge-arleJew arrantherre-arteke-arle! Ayenge-arle akwetethe-arle angkentye Ngkarte-kenheke akangkwe-irrentyeakngerre Re ayenge ilerlenge, alakenhenge antemeayenge nhenhele tneme Ngkartenge arrwekele, apure-irretyakenhe.” 2 Kele artwe kwertengerle tyeperretyatye-arenye Ananias arritnyele awemele Paul alakenheangkerlenge re uterneke artwe ikwere itwele-arletnetyame renhe arrakerte atwetyeke. 3 Kenhe Paul-ele renhe alakenhe angkerlenge awemele, re ikwerealakenhe angkeke, “Itne apeke ayenge atweme Ngkarteleakenhe ngenhe atwirtnerlenge anteye-arle unte-arle urrtyirremele mwerre akwele anemenge. Unteitirreme tyerrtye areye akwele arratye-iletyeke. Kenheunte akenhe angkentye Moses-kenheke akangkwe-irretyakenhe-arle, itnenhe ilemele ayenge atwetyeke,the akurne mpwaretyakenhenge-itanye.”

4 Artwe arrpenhe areye Paul itwele-arle tnetyamePaul ilteke alakenhe, “Iwenhenge-ame unte alakenheangkeme? Unte alakenhe angketyale kwertengerletyeperre tyatye-arenyeke.”

5 Paul itneke ingkirrekeke alakenhe angkeke, “Kw-eye! The itelaretyakenhe-arle aneke artwe yanhearrenhantherrenhe-arle ileke ayenge atwetyeke-arle kw-ertengerle tyeperre tyatye-arenye aneme. Ayenge-arleitirreke rarle artwe arrpenheke-athene-arle, tharle ite-laremenge Moses-elarle intelhe-ileke ayeye anwerne-kenhenge, ‘Apale angketyale akngerrepate arrekanther-

Page 148: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 23:6 148 Acts 23:10renheke!’ ” Exodus22:28.

6 Paul-ele alhengke-areke arrpenhe areye Sadduceeareye aneke arrpenhe areye akenhe Pharisee areye-arle aneke. Re itneke alakenhe angkeke, “Kake Jewatyinhe areye-awerne, ayenge kwenhe Pharisee aneme,atyenge-artweye-arteke arrenge-arrenge atyinhe areye-arlke-arteke. The itelareme Ngkartele-arle itethe-ilirtneme ilweke-arle areye. Arrantherre anteme ayengeakngetyemele ngkerneke nhenhe court-ele tnetyeke,ayenge-arle ilweke-arle areye-arle itethe-irrirtneme-akerte angkemenge ware.”

7 Paul-arle alakenhe angkekenge, Pharisee areyeSadducee areye-arlke akngakelheke imerte uthnerremeletyerrtye apeke-arle ilweke-arle-ngentyele itethe-irrirtneme ithwenge apeke. 8 Itne ahele angkerrekeSadducee areye-arle itirrekenge tyerrtye-arle ilweke-arle-ngentyele uyarne itethe-irrirtneme. Itne itirremeanteye alkere-arenye areye, utnenge areyeke-arlke-arle arrangkwe aneme. Kenhe Pharisee areye akenheitirreme ilweke-arle-ngentyele-arle arratye-arle itethe-irrirtneme, itne itirreme anteye alkere-arenye areye,utnenge areye-arlke-arle arratye anthurre aneme.

9 Itne anteme ahele-irremele arlkerreke. Pharisee ar-rpenheme angkentye Moses-kenhe akaltyele-anthenhe-anthenhe tnemele alakenhe angkeke, “Anwerne angkemeartwenhenhe-arle akurnempwaretyakenhe-arle. Alkere-arenye Ngkarte-kenhe apeke, irrerlknge lthane arrpenheapeke-arle ikwere angkeke arratye kwenhe re angkeme.”10 Yanhenge anteme itne awethe ahele irrerremele ar-lkerreke. Kele itne atwerretyeke irremele anteme, itnePaul-eke rakirretyame. Akngerrepate akenhe atere-irreke itne Paul alterreme-ketye. Re anteme thultye

Page 149: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 23:11 149 Acts 23:16atningke ileke, “Iparrpe alhaye kwene nhakwe itne-arleatwerreme-werne imerte Paul arratelhe-ilemele nhenhe-werne akngetyemele.” Thultye itne arratye alakenhempwareke.

11 Ingwe ikwerele, akngerrepate Jesus apetyemelePaul itwele tneke imerte alakenhe angkemele, “Akwenpeanaye! Unte-arle tyerrtye Jerusalem-arenye areyekeatyenge-akerte ileke, unteRome-werne antemealhetyekeitneke atyenge-akerte iletyeke.”

Jew arrpenhe areye Paul atwetyeke angkerreme12-13 Ingweleme arrpenhele anteme Jew atningke

apurte-irremele tyele angkerreke nthakenhe itne Paulatwetyeke. Itne uternelheke, Ngkarte apayuthnemeleitnenhe aretyeke, imerte alakenhe angkemele, “Anwernemerne arlkwetyakenhe, kwatye-arlke antywetyakenheanetyenhe, Paul ilwetyeke-atwetye.”

14 Itne anteme alheke kwertengerle akngerrepatetyatye-arenye areye-werne, Jew akngerrepate arrpenheareye-werne-arlke ilelhetyeke nthakenhe-arle itne mp-wareke, “Ngkartele anwernenhe aweke anwerne alhiler-lenge anwerne-arle merne arlkwetyakenhe, kwatye-arlkeantywetyakenhe anetyenhe, anwerne Paul irrerlkngeatwetyeke-atwetye. 15 Anwerne ahentye aneme ar-rantherre artwe anyente yernetyeke, ayeye ilenhe-ilenhe, thultye akngerrepateke alakenhe urrtyirremeleangketyeke, ‘Paul yernirtnaye Jew akngerrepate areye-werne. Itne kwenhe renhe awethe apayuthnetyeke ahen-tye aneme.’ Akngerrepate rarle renhe yernerlenge, an-werne ikwere akarelhetyenhenge renhempwepeke atwe-tyeke.”

16 Kele Paul-kenhe ampatyele akenhe aweke-arleitne angkerrerlenge re anteme alheke apmere thultye

Page 150: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 23:17 150 Acts 23:21akngerrepate-kenhe-werne Paul-eke iletyeke. Apmereikwere irremele re kwene-werne irrpenhemele renhearetye-alheke imerte ikwere ayeye renhe ilemele.

17 Paul-elarle nhenhe aweke iperrele, re thultye anyen-teke antangkemele alakenhe angkeke, “Artwe apmerrkenhenhe akngaye pwathe akngerre-werne, rarle ahentyeanemenge ikwere ayeye akngerre iletyeke.”

18 Kele thultye rarle Paul-kenhe ampatye renhe ar-ratye akngeke pwathe akngerre ikwere-werne. Repwathe akngerre ikwere angkeke, “Artwe Paul arritnyelekwenhe ayenge ileke apmerrke nhenhe ngkwenge-werneakngetyetyeke. Re akwele ngkwenge ayeye iletyeke ahen-tye aneme.”

19 Artwe akngerrepate rarle Paul-eke ampatye renheamultenge inemele akngeke imerte ikwere itweke ar-rernelhemele ikwere angketyeke apmere nterte-werne.Pwathe re anteme renhe apayuthneke, “Iwenhe-ameunteatyenge iletyeke apetyeke?”

20 Kenhe Paul-eke ampatye re alakenhe-arle angk-erlenge, “Jew areye tyele angkerretyame ngenhe ing-weleme apayuthnetyeke Paul akngirtnetyeke Jew areyeapurte-irrerrentye akngerre nhenge-werne. Itne ur-rtyirretyenhe itne-arle renhe awethe akwele apayuth-netyeke ahentye aneme nthakenhe-arle re irreke-akerte.Kele arratye anetyakenhe-arle, itne-arle ularele ware-arle ileme. 21 Itne-arle ngenhe apayuthnerlenge mp-waretyale, artwe 40-pele apeke atningke awethe apeke-arle alengke-iwelhewarremenge akarelhemele Paul atwe-tyeke re anpere alherlenge. Itne Ngkarteke alhileke itne-arle merne-arlke kwatye-arlke antywetyakenhe akweleanetyenhe itne Paul irrerlknge atwetyeke-atwetye. Artweitne akenhe akare-arle-lherrirreme alakenhe mpware-tyeke, itne akarelheme unte thultye ngkwinhe areye

Page 151: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 23:22 151 Acts 23:28uternetyeke renhe akngetyeke Jew akngerrepate itneke-werne. Itneke akangkwe-irretyale anaye!”

22 Pwathe akngerre re Paul-kenhe ampatye ikwereangkeke, “Unte arrpenhe areyeke ilelhetyale anetyekeunte-arle atyenge yanhe-akerte iletyeke apetyeke.” Reanteme apmerrke renhe yerneke.

Thultye areyele Paul akngeme pwathe Felix-werne23 Thultye nhengele anteme thultye arrpenhe

atherreke antangkeke re imerte ikwere-atherreangkemele, “Alherremele antangkaye thultye 200-pelekeitne nhenhenge-ntyele lyete ingwele alhetyeke apmereCaesarea-werne. Imerte ikngwemele thultye 70-pelenanthe-akerte, thultye 200-pele arrpenhe areye-arlkeirrtyarte-akerte. Thultye itnenhe ilaye apurte-irretyekeanwerne lyete ingwele 9 o’clock alherlte-iwetyenhenge.24 Nanthe arrpenhe areye-arlke inaye atnyenemele Paulutyernetyeke renhe mwerre akwete akngetyenhengeitethe akwete atnyenemele akngerrepate Felix-werne.”

25 Re pipe itnekenge yerneke alakenhe intelhe-ilemele:26 “Yewe, Felix, unte kwenhe alartetye akngerre an-

thurre! The Claudius Lysias-le ngkwenge pipe nhenheintelhe-ileme, the nhenhe mwerrantye anthurre ngk-wenge intelhe-ileme. 27 Ayenge ahentye aneme unteayeye nhenhe mwantye anthurrele awetyeke. Thengkwenge yerneke artwenhenhePaul, Jew areyele-arlerenhe arntwirrkemele atwetyeke anekenge. Kenhe theakenhe aweke artwe nhenhele-arle akwele pipe Rome-ngentyele atnyeneme, ayenge anteme thultye aty-inhe areye-akerte alheke renhe itetheke mpwaremeleinerle-alpetyeke itne-ketye. 28 Ayenge-arle ahen-tye aneke awetyeke nthakenhe-arle Jew areye ikwere

Page 152: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 23:29 152 Acts 23:35angkerretyame nthakenhe-arle re akurne apeke mp-warekeke. The anteme renhe akngeke Jew aknger-repate areye-werne apayuthnetyeke nthakenhe irre-tyeke. 29 The aweke Jew akngerrepate areyele artwenhenhe apayuthnerlenge iwenhe-iwenhe apeke renhe,re itneke angkirtneke. Itne ileke rarle akwele iw-erre Jew areye-kenheke apale angkeke. Kenhe Paul-ele akenhe iwenhe apeke akurne mpwaretyakenhe-arle angkentye Rome-nge ularre. Anwerne akenherenhe atwetyale anetyeke-arle jail-ke akwernemele.30 Ayenge ingwe ikwerele inteke arlte arrpenheleanteme atyenge itne ileke Jew areyele-arle akwelerenhe atwetyenhe nterte-ntertele ware, the antemerenhe ngkwenge-werne iparrpe yerneme. The ilekeJew renhe-arle ilperneme areyele ngkwenge iletyekenthakenhe-arle re irrekeke.”

Alakenhe-arle re pipe-ke intelhe-ileke imerte itnekengeyernemele.

31 Thultye areyele mpwareke nthakenhe-arleakngerrepate itnekenhele itnenhe ileke. Ingwe ikwereleitne Paul inemele akngeke ingwe-athnele apmereAntipatris-werne. 32 Arlte arrpenhele anteme, thultyeingke-arle alheke areye apetyete-alpeke Jerusalem-werne, kenhe thultye nanthenge areye akenhe Paul-enge-arle alheke. 33 Kele Paul-nge-arle nanthengealheke areye Caesarea-ke irremele itne akngerrepateFelix pipe renhe antheke, Paul-arlke itne renhe iltyeantheke. 34 Pwathe re pipe renhe aremele alakenheangkeke Paul-eke, “Nthenhe-arenye-ame unte?” Paulakenhe angkirtnerlenge, “Ayenge-arle Cilicia-arenye-arle.” 35 Pwathe re nhenhe awemele alakenhe angkeke,“Ngenhe-arle ilperneke areye apetyerlenge nhenhe-werne, the itnenhe-urrke awetyenhe itne ngkwenge-

Page 153: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 24:1 153 Acts 24:5akerte angkerlenge. Aweke-arle iperre anteme ayengeitirreme nthakenhe ngenhe iletyeke.” Re anteme thultyeikwerenhe areye ileke Paul arntarnte-aretyeke apmereakngerre Herod-kenhele. Apmere akngerre re anekejail-arteke.

24Itne ileme Paul-elarle arne akurne akwele mpwaretyame

1 Ingwe five-pele-arle uyerrekenge, kwertengerletyeperre tyatye-arenye Ananias uthene Jew akngerrepateurrpetye-arlke Jerusalem impemele alheke Caesarea-werne. Itnekenge apurte-irremele alheke artwe Tertullusarritnye re court-arenye. Itne ingkirreke apurte-irremele apetyeke artwe akngerrepate Felix-werneitne Paul ilpernetyenhenge rarle akurne akngerreakwele mpwarekenge. 2 Akngerrepate Felix-ele tyerrtyearrpenhe ileke Paul kwene-werne akngetyetyeke. Paulapetyerlenge anteme, Tertullus-ele renhe ilperneke.Re Felix-eke angkeke, “Unte kwenhe artwe atyeperremwerre anthurre, unte kwenhe akngerrepate anthurreaneke arrule-ngentyele, anwerne ingkirreke kwenhemwerre nterte anerlte-anetyarte. Unte arne mwerreatningke anwerneke mpwareke apmere arrpe-anenhele,arratye angkemele arratye itirremele itelarentyele.3 Alakenhenge anteme anwerne ingkirreke, apmerearrpe-anenhe-arenye, ngkwenge akangkeme akwetetheutyernemele. 4 Kele, the ngenhe apurrkele-antheme-ketye, ayenge akwete angketyale anetyenhenge.Ayenge anteme mwantye anthurrele awe ayenge artwenhenhe areyeke arrkngerte angkerlenge. 5 Anwerneartwe nhenhe itelareme, nthenhe-werne apeke-arlere alheme, re arlkarentye-irreme. Apmere arrpe-anenhele unthemele re arlkarentye-irreme, Jew areye

Page 154: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 24:6-7 154 Acts 24:13ulpertelhe-ilemele itne government areyeke ahele-irretyeke. Re akngerrepate anteye aneme tyerrtyenhenge areyeke arrpenhe areyele-arle ileme, “Nazareth-arenye apententye akngerre areye.” 6-7Rarle apale alheketyatye akngerre Jew areye-kenhe-werne akurnelhe-iletyeke. Anwerne renhe aremele ileke thultye areyelerenhe arntwirrketyeke. 8 Unte artwe nhenhe awetheapayuthnetyeke awetyenhenge anwerne-arle arratyeangkeme.” Alakenhe-arle Tertullus angkeke Felix-eke.

9 Jew akngerrepate arrpenhe itne anteme Tertullus-enge apurte-irremele angkeke, “Yewe, artwe nhenhe-arlearratye-arle angkeme.”

Paul ilelheme pwathe Felix-eke10 Felix re Paul-eke akwirremele angkeke re anteme

angketyeke. Paul anteme alakenhe angkeke, “Yeweakngerrepate, kele the itelareme, arrule-ngentyele an-werne apeke court-ele tnerlenge, unte-arle itirrementhakenhe anwerneke irretyeke. Alakenhenge antemeayenge atyenge-akerte akwenpe angkeme unte arratyeitelaretyenhenge. 11 Tharle ngkwenge nhenhe arratye-arle ileme. Unte apeke ahentye aneme tyerrtye ar-rpenhe areye apayuthnaye, itne ngkwenge ayeye renheanteye iletyenhenge. Arlte 12-pele iperrele ayenge alhekeJew-kenhe tyatye akngerre-werne Ngkarteke angketyeke.12Tyatye kweneke irrpenhemele ayenge tyerrtye areyekeahele-irretyakenhe aneke, tyatye arrpenhe areyeke-arlkeirrpemele ayenge tyerrtye yanhe areyeke ahele irretyak-enhe aneke atwerretye-arlke-akenhele. 13 Artwe nhenheareyele kwenheurrtyirremeleware atyenge-akerte ileme.Itne anteme ayeye atyenge-akerte uyarne ileme ayengeilpernemele, unte itneke akangkwe-irretyenhenge ak-wele.

Page 155: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 24:14 155 Acts 24:1914 “The anteme ngkwenge ayeye arratye ileme

unte itelaretyenhenge. The Ngkarte anyente renhetnakeme arrwekelenye atyinhele-arle tnaketyarte.The akenhe Jesus apententye akngerre anteye-arle,arratye-arle re iwerre anwerneke imerneke. Jewarrpenheme akenhe Jesus-eke anyurre-arle-irreme,iwerre ikwerenhe-arle apale akwele anemenge. Itne-arteke anteye, ayenge akangkwe-irrentye akngerreayeye nhenge Ngkartele-arle Moses anthekeke. Ayengeakangkwe-irreme anteye iwenhe apeke-arle angkentyeNgkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre areyeleintelhe-ilekeke. 15 Itne-arteke anteye ayenge akwenpeaneme akarelhemele urrekeke Ngkartele-arle alhilekenhengeke, rarle ingkirreke ilweke-arle-ngentyele itethe-ilirtnetyenhe. Rarle akurne uthene mwerre-arle anekeuthene atherre anteye-arle itethe-ilirtnetyenhe. 16 Ye,the itelareme Ngkartele-arle ayenge itethe-ilirtnetyenheayenge ilwerlenge, ayenge anteme akwetethe mwerreanerle-anetyenhe Ngkartenge, tyerrtye areyenge-arlkearrekwele, ayenge apure-irreketyenge.

17 “Apmere arrpenhe areyenge-arle ayenge year ur-rpetyeke aneke iperre, ayenge Jerusalem-werne alpeke.Ayenge alheke tyerrtye Jew areye apwerte ngkwel-tye anthetyeke, alhengkeye areyeke, kere atwemeleimerte urele itemele Ngkarte anthetyenhenge renhe uty-ernemele tnaketyeke. 18 The alakenhe mpwarerlenge,tyerrtye Jew arrpenhe areyele ayenge aretyame ty-atye kwenele tnerle-anerlenge. Kele ayenge antemearlkngelheke, angkentye Moses-kenhenge ularre. Ty-errtye urrpetye ware-arle atyengenge aneke the it-nenhe ulpertelhe-iletyakenhe aneke angwenhe apekere arlketyakenhe aneke. 19 Yanhele akenhe anekeJew arrpenhe areye-arle Asia-ngentyele, itne-arle ak-

Page 156: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 24:20 156 Acts 24:24enhe tyerrtye areye ulpertelhe-ileke ahe apale un-themele. Itne apeke-arle itirreke tharle akwele arneakurne mpwareke, kele itne anteme nhenhele anetyekengkwenge iletyeke, kenhe arrangkwe-arle. 20 Kenheitne nhenhele anetyakenhenge, artwe Jew arrpenhenhenhe areyele-arle ngkwenge iletyeke, nthakenhe-arleitne itirreme, ayenge akurneke apeke, itne anthurreleakwele ayenge aweke angkerlenge Jew akngerrepateareyeke Jerusalem-enge. 21 Kele the arne anyente ar-ratye mpwareke, alakenhe ikwerenge anteme apeke itneayenge ilperneme. Ayenge alakenhe arlkeke ‘Arran-therre kwenhe atyenge-akerte lyete itirrewarreme tharleitelaremenge Ngkartele-arle tyerrtye ilweke-arle areyeitethe-ilirtnetyenhe.’ ” Alakenhe-arle Paul angkeke.

22 Felix-arle kele akaltye anthurre-arle anekenthakenhe-arle Jesus-ele areyeke imernekeke, reanteme Paul-eke angkeke tyerrtye renhe-arle ilpernekeareyeke-arlke, “Kele angketyale anerrirraye, urrekekeimpaye. Thultye akngerrepate tyeperre nhenge Lysiasapetyerlenge the renhe apayuthnetyenhe, kele ayengeanteme itirreme nthakenhe-arle irretyenheke.” 23 Reanteme thultye akngerrepate anyente alakenhe ileke,“Paul akngaye imerte renhe mwantyele aremeleayernetyale renhe impemele untherle-anetyeke. Atyeweikwerenhe areyele apeke ikwere merne akngetyerlenge,kere-arlke mantere-arlke apeke itnenhe aywepetyalaye.”

Felix akwetethe apetyetyarte Paul-eke angketyeke24 Arlte urrpetye iperrele Felix anewe ikwerenhe

Drusilla uthene, arelhe Jew-arle, Caesarea-werne apetye-alperreke imerte ilemele thultye-le Paul akngetyetyekerenhe aretyeke. Felix-ele anteme aweke Paul ikwere

Page 157: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 24:25 157 Acts 25:1angkerlenge. Paul ikwere-atherre angkeke ratherre Je-sus Christ-eke akangkwe-irretyeke. 25 Paul-ele ikwere-atherre ileke Ngkarte-arle ahentye aneme tyerrtye ar-eye mwerre anetyeke, arnterre itirretyeke nthakenhe-arlke itne irretyeke atheke-irretyale itirretyakenheleware mpwaretyeke. Paul-ele ikwere Ngkarte-akerte ilekenthakenhe-arle re tyerrtye ingkirreke court-eke ngk-ernetyenhenge. Kele Felix-ele Paul alakenhe angker-lenge awemele atere anthurre irreke re anteme Paul-eke alakenhe angkeke, “Kele alakenhe ware the awetyekeahentye aneme. Ayenge awethe ahentye anerlenge theiletyenhenge unte awethe apetyetyeke.” 26 Re antemeikwere itirretyame re-arrpe “Paul-ele apeke atyenge ap-werte ngkweltye alengke-iwemele antheme the renheyernemele arratemele alhetyeke.” Yanhe-ngentyeleanteme re Paul-eke angketyarte ikwerenge anetyekeapetyetyeke, ratherre angkemele anetyenhenge. KelePaul re perre renhe apwerte ngkweltye anthetyakenhe-arle anerlenge.

27 Felix-ele anteme Paul akwete anthurre yanhele at-nyenetyarte. Year atherrame iperre, Felix impemeleakwete-ante re alheke kele artwe arrpenhe PorciusFestus anteme-arle akngerrepate aneke apmere Judea-ke. Re Paul jail-le atnyenetyarte Jew akngerrepate ar-eye akangketyeke mpwaremele. Rarle itelareke itne-arle ahentye anetyakenhe aneke re Paul ipmentye ay-wepetyeke.

25Festus-ele Jew areye uterneke Paul ilpernetyeke apmere

Caesarea-nge1 Arlte urrpetye iperre Festus-arle Caesarea-werne

apetyekenge tyerrtye apmere yanhe-arenye areyeke

Page 158: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 25:2 158 Acts 25:7akngerrepate anetyeke, re antekerre-atheke antemealheke Jerusalem-werne. 2 Rarle Jerusalem-eke irrekeiperre, kwertengerle akngerrepate tyatye-arenye areye,Jew akngerrepate areye-arlke apetyeke imerte ikwereilemele Paul-elarle akwele apale mpwareke. 3 Artwenhenhe areyele Festus apayuthneke, “Unte apekethultye ngkwinhe areye ileye Paul Jerusalem-werneakngetyetyeke? Unte anteme ikwere nthakenhe apekere itirretyenhenge nhenhenge.” Kenhe itne akenhenterte-nterte-arle angkerreke iwerre iterele Paul-eke akarelhetyeke renhe irrerlknge atwetyenhenge reapmere Jerusalem-werne atheke apetyerlenge. 4 Festusakenhe itneke alakenhe-arle angkerlenge, “Arrangkwe!Thultye atyinhe areyele-arle Paul nhenhe Caesarea-elarleatnyeneme, ayenge akweke-arle anemenge yanhe-wernealpetyenhenge anteye. 5Arrantherre apeke akngerrepatearrekantherrenhe akngakemele atyengenge apekeapetyalpetyeke. Yanhele itne anemele itne apeke Paulilpernetyenhenge nthakenhe-arle re irrekeke akurneapeke-arle mpwarekenge. Re apeke-arle arratye akurnempwarekeke, ithwenge apeke.”

Paul-ele apayuthneme pwathe akngerre Rome-arenye are-tyeke, Caesar arritnye

6 Festus-arle Jerusalem-ele arlte 8-peleke apeke arlte10-peleke aneke iperrele, re impemele alpeke Caesarea-werne. Arlte arrpenhele anteme, alpeke-arle iperre, Fes-tus arrpenheke antangkeke Paul room akngerre-werneakngetyetyeke, nthenhele-arle itne angkerrerlenge tyer-rtye areye court-eke ngkernemele. 7 Thultye anyentele-arle Paul akngetyeke iperre roomakngerre ikwere-werne,Jew akngerrepate areye apurte-irrerreke renhe ilperne-tyeke. Jew akngerrepate areyele Festus-eke ileke Paul-

Page 159: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 25:8 159 Acts 25:11elarle arne akurne atningke mpwareke. Itne-arle ikwereilerrirreke ilpernemele Paul-akerte kenhe re akenhe lter-rke akwete anekenge.

8 Paul anteme arrkngente-iwelheke, alakenheangkemele, “The akurne mpwaretyakenhe anekeangkentye Jew areyenge ularre, the tyatye Jew areye-kenhenge akurnentye mpwaretyakenhe aneke, ayengeapale angketyakenhe akngerrepate akngerre Rome-arenye-akerte, artwe nhenge Caesar.”

9 Kenhe Festus akenhe ahentye aneke Jew aknger-repate areye akangketyeke mpwaretyeke-arle, re antemePaul apayuthneke, “Unte-ame ahentye aneme Jerusalem-werne antekerre alhetyeke artwe nhenhe areyele apmereyanheke ilpernetyenhe, ayenge ngkwenge apmere yan-henge itirretyenhenge?”

10 Kenhe Paul akenhe alakenhe-arle angkirtnerlenge,“Arrangkwe, ayenge-arle nhenhele-arle aneme ngk-wengenge arrekwele tnemele, ngenhe anthurre ak-wele nhenheke arrerneke akngerrepate akngerre Rome-arenyele. Apmere nhenhenge akwele unte atyenge itir-retyeke nthakenhe apeke mpwaretyeke. Ayenge-arleJew areyeke akurne-irretyakenhe-arle, unte itelaremeayenge-arle artwe imerrentye anetyakenhe. 11 Unteapeke-arle itirreme the apeke-arle akurne mpwarekeke,angkentyele-arle ileme ayenge itne irrerlknge atwetyeke,kele mwerre-arle unte angketyeke ayenge apeke ilwe-tyeke. Kele ayenge artwe imerrentye anetyakenhenge-arle itne atyenge-akerte urrtyirremenge, unte antemeayenge Jew areye iltye anthetyale anetyeke. Alak-enhenge anteme ayenge ngkwenge alakenhe angkerle-aneme, ayenge yernaye pwathe akngerre Rome-werne,Caesar nhenge-arle itne akerrepirreme-werne!”

Page 160: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 25:12 160 Acts 25:1712 Kele, akngerrepate Festus-ele aweke Paul angker-

lenge re apurte-irreke council ikwerenhe areyenge itneangkerretyeke. Festus anteme Paul-eke angkeke, “Unteangkeke unte-arle Caesar arrekwelele tnetyeke ahentyeaneme, kele the ngenhe ikwere-werne yerneme.”

Festus-ele ileme pwathe Agrippa-eke Paul-akerte13 Arrulenge arrpenhele anteme, akngerrepate

arrpenhe Agrippa arritnye atyeye ikwerenhe Bernicearritnyenge anyente-irremele ratherre apurte apetyekeCaesarea-werne pwathe akngerre Festus aretyekeilelherretyeke ratherre akangkentye rarle apetyerlenge.14 Pwathe re atyeye ikwerenhe-arlke aneke arlteurrpetye awetheke-atwetye Caesarea ikwerele. Ratherre-arle yanhele anekenge, Festus-ele ileke Paul-akerte,angkemele, “Artwe anyente nhenhe aneme Felix-elarle iwerle-alheke jail kweneke. Artwe re Paularritnye. 15Nhenge ayenge Jerusalem-werne alherlenge,kwertengerle akngerrepate tyatye-arenye areye, Jewakngerrepate arrpenhe areyele-arlke atyenge ileke artwenhenhele-arle akurne akngerre mpwareke angkentyeitnekenhenge ularre. Itne ayenge apayuthnekenthakenhe ayenge itirretyeke renhe ilpernemele tyerrtyeareyele renhe atwetyenhenge.

16 “Ayenge akenhe itneke alakenhe-arle angkerlenge,‘Tyerrtye anwerne Caesar-arle akngerrepate akeme ar-eye artwe ware ilpernemele atwentye akngerre antekwenye-arle. Anwerne renhe court-eke arrekwele ngk-erneme ayeye ikwerenhe-akerte ilelhemele areyele ar-erlenge renhe-arle ilperneke tyerrtye areye arrekwe-lenge. Kele-arle aweke iperrele anteme, itne itirrementhakenhe renhe iletyeke.’ Alakenhe-arle ayenge itnekeangkeke. 17 Jew areye anteme Caesarea-werne apetyeke

Page 161: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 25:18 161 Acts 25:22ayenge-arle apetyekenge. Arlte anwerne-arle arrernel-heke iperre, the thultye arrpenheme ileke Paul nhenhe-werne akngetyetyeke ayenge nhenhenge ikwere itirre-tyenhenge nthakenhe renhe iletyeke. 18 Jew aknger-repate itne anteme kwene-werne apetyemele Paul-ekearratye ilpernemele angkeke. Ayenge akenhe apale-arle itirreke artwe rarle akurne akngerre mpwarekenge,alakenhenge anteme itne renhe court-eke ngkernewar-reke ilpernetyeke. 19 Kenhe itne akenhe Paul-engeaheke-arle apale untherrekenthakenhe-arle reNgkartekeakangkwe-irremenge. Itne angkerreke artwe Jesusarritnyeke-arlke ilweke-arleke, Paul akenhe alakenheakwete-arle angkerlenge, ‘Jesus-arle itetharle-irreke reanteme itethe aneme.’ 20 Kele the uyarne-arle ite-lareme nthakenhe renhe apayuthnetyeke, tharle uyarneitelareke iwenheke-arle itne ahele-irretyame. The an-teme Paul apayuthneke, ‘Unte-ame Jerusalem-wernealpetyeke ahentye aneme atyenge court-enge nhakwengeangketyenhenge?’ 21 Re anteme angkeke, ‘Arrangkwe!Ayenge ahentye aneme Pwathe akngerre Caesar-eleayenge awetyeke nthakenhe-arle ayenge angketyenhekere atyenge itirretyenhenge nthakenhe ayenge iletyeke.’Re anteme ayenge apayuthneke renhe nhenhele atnyene-tyeke Caesarea-nge akarelhemele alhetyenhenge. Theanteme uterneke thultye areyele Paul arntarnte-aretyekenhenhenge urrekeke the renhe pwathe akngerre-werneyernetyenhenge Rome-werne.” Alakenhe-arle Festus-eleartwe Agrippa ikwere ileke.

22 Agrippa-elarle nhenhe aweke iperre re Festus-ekealakenhe angkeke, “The artwe yanhe awetyeke ahentyeaneme nthakenhe-arle re angketyenheke.”

Festus anteme alakenhe angkirtneke, “Yewe, thethultye areye uternetyenhe renhe nhenhe-werne

Page 162: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 25:23 162 Acts 25:26akngetyetyeke ingwenthe, unte renhe awetyenhenge.”

Paul Agrippa-eke angkeme23 Kele arlte arrpenhele anteme Agrippa uthene

Bernice atherre mantere mwerre akngerre anthurrekeirrperle-anerreke, mantere alkarle anthurre pwatheakngerre areye irrpentye akngerreke, ratherre antemeapetyeke apmere akngerre ikwere-werne courtatnyenentye akngerre-werne. Pwathe ingkirrekeapmere Caesarea nhenhe-arenye areye apurte-irrekeikwere-atherrenge thultye areye-arlke. Pwathe Festusre anteme ileke thultye-le Paul inemele kwene-werneakngetyetyeke. 24 Festus-ele Paul akngetyemele alakenhetyerrtye areyeke angkeke, “Ye, akngerrepate Agrippa,tyerrtye arrpenhe-arlke nhenhele-arle aneme, ayengeawerrirraye! The arrekantherre ileme artwe nhenhe-akerte. Tyerrtye atningke Jerusalem-arenye areyeCaesarea-arenye areyele-arlke aneme ayenge ilekenthakenhe the renhe iletyeke. Itne alakenhe arnterreanthurre atyenge arlkeke, ‘Iparrpe artwe yanhe atwaye,renhe itethe atnyenetyale!’ 25 The tyerrtye areyeapayuthnerlenge nthakenhe-arle re irreke, itne atyengeileke, re-arlke atyenge ilelheke. Alakenhe awemele theuyarne itelareke, iwenhe akurne-arle mpwarekenge.The uyarne areke iwenheke-arle itne renhe atwetyenhe.Kele, rarle apayuthneke akngerrepate akngerre anwerne-kenhe aremele nthakenhe apeke re itirretyenhenge. Theanteme renhe ileke renhe Rome-werne yernetyeke.26 Ayenge uyarne-arle itirreme nthakenhe pipe-keintelhe-iletyeke nthakenhe-arle re akurne mpwareke-akerte Caesar artwe akngerrepatele aretyenhengeakaltye-irremele ikwere-akerte. Alakenhenge anteme therenhenhenhe-werne akngetyeke. Ayenge ahentye aneme

Page 163: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 25:27 163 Acts 26:6arrantherre renhe awetyeke, ayenge ahentye anemeunte-arlke renhe awetyeke, akngerrepate Agrippa. Kele,renhe-arle anwerne apayuthneke iperrele, the antemeitelaremere nthakenhe intelhe-iletyeke akngerrepateikwere. 27 Caesar itelaretyeke ahentye anetyenheiwenhenge-arle itne renhe ilperneme.” Alakenhe-arleFestus akngerrepate Agrippa-eke angkeke.

26Paul artengele-arelheme angkeme pwathe Agrippa-ke

1 Kele Agrippa akngerrepate anteme alakenhe Paul-ekeangkeke, “Ye, kele artengele-arelhemele angkaye.”

Kele Paul iltye imernelheke re angketyenhenge imerteangkemele anteme. 2 “Agrippa Akngerrepate! Ayengeakangkeme anthurre unte-arle ayenge awetyeke ahen-tye aneme angkerlenge nthakenhe-arle Jew akngerrepateareyele ayenge ilpernemenge. 3 Ayenge akangkemeanthurre unte-arle akaltye anemenge Jew angkentyeanwerne-kenheke, anwerneke iwerreke-arlke iwenheke-arle anwerne ilterreme. Alakenhenge anteme ayengeakangkeme ngkwenge lyete angketyeke, ayenge antemeahentye aneme unte ayenge mwantye anthurrele awe-tyeke.

4 “Jew areye kwenhe atyenge akaltye. Itne itelarementhakenhe-arle ayenge anetyarte apmere nthenhele-arleayenge ampe akweke inteke, ayenge anteme Jerusalem-ele anetyarte. 5 Itne kwenhe ayenge itelareme arruleanthurre-ngentyele. Itne apeke ahentye anemele itnengenhe arratye ilemele ayenge-arle artwe Phariseeanemenge. Unte itelareme Pharisee areye-arleakwetethe angkentye Jew areye-kenheke akangkwe-irrentye akngerre, Jew arrpenhe areyenge arntwarre-ulkere. 6 Kele ayenge nhenhele tneme court-enge

Page 164: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 26:7 164 Acts 26:11akwenpe anthurre tharle itelaremenge Ngkartele-arlempwaretyenhe nthakenhe-arle re arrekwelenye areyekealhileke. Re alhileke rarle ilweke-arle areye itethe-ilirtnetyenhe. 7 Alakenhenge anteme 12-pele aruntheIsrael-arenye areyele akwetethe Ngkarte tnakewarreme,itne-arle itelaremenge nthakenhe-arle Ngkartele arrulealhileke arrekwelenye anwerne-kenhe areyeke, ayenge-arteke. Jew nhenhe areyele ayenge ilperneke ayenge-arleNgkarteke akangkwe-irrekenge ware itelaremele rarlealhilekeke. 8 Iwenhenge anteme arrantherre angkentyekeakangkwe-irretyakenhe Ngkartele-arle ilweke-arle areyeitethe-ilirtneme-akerte?

9 “Arrekwele the itelaretyakenhe aneke Jesus Nazareth-arenye-arle akeme-irreme itethe-irrirtnemele ilweke-arle iperrele. Ayenge akenhe ahe apale-arle unthetyarteapententye akngerre ikwerenhe areyeke. 10 Alakenhe-arle the mpwaretyarte Jerusalem-ele anemele. Ayengealhemele Jesus-kenhe areye arntwirrkemele jail-ke ak-wernetyarte, kwertengerle akngerrepate tyatye-arenyeareyele-arle ayenge ilekenge. Itne-arle Jesus-kenhe areyeatwekenge ayenge akangketyarte itnenhe ayaketyaken-hele. 11 Ayenge alhetyarte apmere itne-arle Ngkartetnakewarretyarte-werne the arne akurne itneke mp-waretyarte itnenhe atwemele. The itnenhe uternetyartealakenhe angketyeke, ‘Anwerne-arle Jesus-eke awetheakangkwe-irretyakenhe anteme-arle.’ Ayenge arlengeanthurre alhetyarte apmere arntwarre anthurre-werneapmere ipenye areye-kenhe-werne the arne akurnempwaretyenhenge Jesus apententye akngerre areyekeayenge-arle itneke ahele anthurre irrekenge.”

Paul ilelheme nthakenhe-arle re akngarte-iwelheke Jesusarratye itelaretyeke

Page 165: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 26:12 165 Acts 26:1712 Paul alakenhe akwete angkeke, “Kele arlte anyentele

anteme ayenge alhetyame apmere nhenge Damascus-werne kwertengerle akngerrepate tyatye-arenye areyele-arle ayenge ilekenge yanhe-werne alhetyeke Jesus-arenye areyeke ahele-irretyamele itnenhe atwetyeke.13 Ayenge-arle iwerre arratyele alhetyamenge, alernngempepeke-irremenge, the areke alkngenthe akngerreatyenge-werne atheke apetyerlenge alkere-ngentyele.Uternenge awethe arntwarre pwarrtyeke akngerreanthurre atyengenge, artwe areyenge-arlke ayengeapentekenge. 14 Anwerne ingkirreke ahelheke atnyeke.The anteme aweke arrpenhe atyenge angkentyeatyinhenge angkerlenge. Re alakenhe angkeke,‘Saul, Saul, ayenge akurne mpwaretyalaye! Untekwenhe unte-arrpe akurne ilelhemele ayenge-arle unteatweme alakenhe.’ Re angkeke ayenge pweleke-artekeartwele-arle renhe arne arrirlpele atantherle-aperlengeingkernenge apentemele. Pweleke re ingkerne athekeirremele artwele-arle renhe arne arrirlpele atanthemele.Alakenhe-arteke. 15 The anteme renhe alakenheapayuthneke, ‘Angwenhe-ame unte Akngerrepate?’Akngerrepate re akenhe angkerlenge, ‘Ayenge-arle Jesus-arle, unte itelareme ayenge akwele unte akwetetheatwerle-aneme akurne mpwaremele. 16 Akeme-irremeleanteme tne. Ayenge ngkwenge arrateke ngkwengeiletyeke tharle ngenhe akngakeke urrkapentye atyinhempwaretyeke. Lyete anteme the ngenhe ileme alhetyeketyerrtye areyeke ilerle-apemele nthakenhe-arle lyeteirrerneke unte-arle ayenge kele arerne antemenge.Ayenge anteme ngkwenge awethe arratetyenheurreke, unte itneke iletyeke tharle ngkwenge arnearrpe-anenhe imerneke. 17 The ngenhe arntarnte-aretyenhe ngenhe-arle atwetyeke ahentye aneme

Page 166: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 26:18 166 Acts 26:21areye-ketye, Jew areye ngkwinhe areye-ketye anteyeJew anetyakenhe areye-ketyenge-arlke. The antemengenhe yerneme Jew anetyakenhe areye-werne. 18 Unteitneke-werne alhemele angketyeke arratye itneke ilemeleakaltyele-anthemele ayeye atyenge-akerte itne awemeleakangkwe-irretyenhenge, itne-arle ingwemertele-arteke anerlte-anemenge akwenpe anthurre Ngkartekeitirretyakenhe. Itnenhe ilaye arrentye Satan-ekeakangkwe-irretyale anetyeke Ngkarteke-ante akangkwe-irremele anetyeke. Ngkartele anteme arne akurne areyeitnarle mpwareke urrparetyenhenge, itne antemeikwerenhe areye anteme irreme, itne-arle atyengeakangkwe-irremenge.’ Alakenhe-arle akngerrepateJesus atyenge angkeke.”

Paul angkeme rarle Jesus-eke warrke mpwaretyame19 Paul awethe Agrippa-eke angkeme, “Ye, Agrippa

akngerrepate! Rarle atyenge alkere akertne-ngentyeleangkekenge the aywerrke ikwere mpwareke, ipmentyeleawetyakenhele. 20 Yanhe-ngentyele, rarle atyengeangkeke iperre, the ayeye renhe iletyeke alheketyerrtye Damascus-arenye areyeke. The anteme ilekeJerusalem-arenye areyeke apmere arrpe-anenhe Judea-ke-arlke. Yanhe-ngentyele the ayeye mwerre renheileke Jew anetyakenhe areyeke. The itnenhe ilekeakurne ingkirreke-ketye untyeme-irretyeke Ngkarte-werne akngarte-iwelhemele ikwere itethe anetyeke. Theitnenhe ileke tyerrtye areyeke imernetyeke nthakenhe-arle itne ayeye Ngkarte-kenheke akangkwe-irreme areyearrpenhe areyeke untyeme-irremele akurne-ketyenge.21 Kenhe Jew akngerrepate areyele anteme ayengearntwirrkeke tharle ayeye nhenhe ilerle-apekenge tyatyeakngerrenge itne ayenge atwerre-alke-irreke irrerlknge

Page 167: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 26:22 167 Acts 26:26atwetyeke-arle itne aneke. 22 Kele, Ngkartele ayengeitne-ketye arntarnte-aremele atnyeneke, re ayengearntarnte-akwete-areme lyete. Kele ayenge nhenheletneme, arrenhantherrenhe ingkirreke ileme, atyeperreareye atyeperre anetyakenhe areyeke-arlke. Iwenheapeke ikwere-arle ayenge ikwere-akerte angkeme,ayeye rante-rante Moses uthene-arle, nhenge angkentyeNgkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre areyeuthenele-arle arrule intelhe-ileke. Nthakenhe-arle irrekerante-rante renhe itne-arle intelhe-ileke-arteke-arle.23 Alakenhe-arle itne intelhe-ileke, ‘Artwe nhengeNgkartele-arle alhileke yernetyeke, re apetyetyenhe,re uyarne anthurre itirretyenhe arrpenhe areyele-arlerenhe atwemenge re ilwetyeke-ante.’ Alakenhe-arlke itneintelhe-ileke, ‘Artwe nhenge arrekwele anthurre itetheirrirtnetyeke imerte ayeye arratye ilemele tyerrtyeingkirrekeke, Jew areyeke-arlke Jew anetyakenheareyeke-arlke. Itne awemele arratye itelaretyenhenge Reitnenhe itetheke mpwaretyenhenge.’ ”

24 Urreke Paul awethe arrkngente-iwelhemeangketyenhenge, Festus arlkeke: “Paul, unte kwenhearerte! Pweke areye aremele akaltye-irremele kwenhengenhe akwete ante arerte-ileke!”

25 Paul akenhe alakenhe-arle ikwere angkirtnerlenge,“Arrangkwe Pwathe! Ayenge-arle arerte anetyakenhe-arle, ayenge-arle angkentye arratye-arle angkemeakaperte mwerre-arle.”

26 Kele Paul Agrippa-eke angkeke, “Ayenge-arlengkwenge akwenpe atere-irretyakenhe-arle angkemeunte-arle arne nhenhe areye-akerte kele itelaremenge.Unte kwenhe arne nhenhe areye kele itelareme tyerrtyeapmere arrpe-anenhe-arenye areyele-arle awekengenthakenhe-arle irreke Jesus-eke, arrpenhe areyeke ileke

Page 168: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 26:27 168 Acts 26:32anteme. 27 Pwathe Agrippa! Unte-ame akangkwe-irremeiwenhe apeke-arle angkentye Ngkarte-kenhe awemeleilerle-apentye akngerre areyele, arrule intelhe-ilekeke?Yewe, tharle itelareme unte ayeye ikwere akangkwe-irreke.”

28 Agrippa-ele renhe aparnelhe-akeme, “Nhenge, unteapeke atyenge arne nhenhe areye ileme, kele ayengeiparrpe anteme-arle Jesus-eke atyewe-irreme.”

29 Paul anteme ikwere alakenhe angkeke, “Lyete apeke,urreke apeke unte Jesus-eke atyewe-irretyenhe, ayengeatnerre akarelhetyeke. Ayenge akenhe Ngkarteke ar-rekantherre ingkirrekeke angkeme, unte-arlke arrpenheareye-arlke ayenge lyete awemele Jesus-eke akangkwe-irretyeke ayenge-arteke.”

30 Kele Agrippa-arlke, yaye ikwerenhe-arlke akeme-irreke pwathe akngerre Festus-arlke, arrpenheingkirreke-arlke ikwerenge-arle anetyame areye-arlke.

31 Akeme-arle-irreke iperre, itne arratemele alheke.Akethe-werne alhemele itne alakenhe angkerreke,“Artwe nhenhele-arle akurne mpwaretyakenhe-arle.Kele iwenhenge-ame anteme itne artwe nhenheatwetyeke angkerreke, jail-ke arrernemele, rarle akweleakurne mpwarekenge akwele?”

32 Kele Agrippa Festus pwathe akngerre nhengekeangkeke, “Unte apeke artwe nhenhe ipmentye ay-wepetyeke, kenhe re akenhe kele apayuthneke Caesarpwathe atyeperre, rarle renhe awemele ikwere-akerteitirretyeke. Kenhe ilerne renhe ipmentye aywepetyak-enhe, rarle apayuthnerlenge Caesar aretyeke alhetyeke.”

27Paul boat-eke antyemele alheme apmere Rome-werne

Page 169: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:1 169 Acts 27:51 Kele Festus anteme itirreke Paul yernetyeke

boat-enge Rome-werne. Apmere re akenhe mpwepeanthurrele-arle apmere Italy ikwerele. Alakenheanteme re itirremele ileke artwe thultye akngerrepateJulius arritnyele Paul akngetyeke jail-arenye arrpenheareyenge-arlke. Julius re akngerrepate aneke thultyeatningkeke 100-pele anthurre itne aneke, thultye itneakenhe pwathe akngerre Caesar-kenhe-arle aneke. 2Keleanwerne ingkirreke boat ikwere antyerlte-alheke apmereAdramyttium ikwerenge-arle apetyeke-ngentyeleapmere Asia-engentyele. Boat re apmere yanhe-werneatheke-arle alpemenge, ngkernelherle-apemele kwatyeitere arrpe-anenheke. Boat ikwere antyemele anwerneayerrere-atheke alheke. Aristarchus, Jesus apententyeakngerre arrpenhe apmere Thessalonica-arenye apmereMacedonia-nge, anwernekenge apetyeke antime.

3 Anwerne boat ikwerenge alhemele ingwemerteanteme irreke-atwetye anwerne akwete alhekeingwelemeke-atwetye apmere Sidon-eke-irretyeke.Julius-ele Paul alakenhe mwerrantye ileke, “Kelemwerre-arle unte boat-enge atnarnpemele alhemeatyewe ngkwinhe apmere nhenhe-arenye areye aretyeke.Itne ngenhe aremele kele mwerre-arle itne ngenheantheme iwenheke apeke-arle unte ahentye-aneme.”Kele anwerne anteme arratye alheke atyewe Paul-kenheareye aretyeke.

4 Kele anwerne boat-eke awethe antyemele alhekeayerrere-atheke. Kele arlenge-arle irreke iperre anwerneikngerre atheke utepe akeke apmere akweke Cyprus ar-ritnyenge, rlke akngerre anthurrele-arle wernekenge an-werne uye rlke-werne atheke alheke. 5 Kele anwernealheke kwatye alaye ikwerele alturle-atheke anwerneanteme mwantye kwatye iterele alherlte-apetyame ap-

Page 170: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:6 170 Acts 27:10mere Cilicia uthene apmere Pamphylia uthene an-perele arenhemele. Kele boat re arrernelheke ap-mere Myra-ke, ahelhe Lycia ikwerele. Anwerne boat-enge atnarnpeke yanhe ikwere. 6 Apmere yanhe ikw-erenge tyerrtye areyele ileke Julius-eke boat arrpenhe-arle apetyekenge apmere Alexandria-nge-ntyele antek-errenge apmere Egypt-ngentyele. Boat re akenhe anekeapmere Italy-werne atheke-arle kele anwerne boat-ekeantyeke alheke anteme.

7 Kele anwerne alturle-atheke anteme alheke mwantyealherlte-apemele arlte urrpetye ipenhele kele arrernel-heke kwatye iterele apmere Asia-eke, ahelhe Cnidusitweke. Yanhe-ngentyele, rlke akngerre anthurrelewerneke anwerne arratye alhetyakenhe aneke alturle-atheke. Kele anwerne-tetye antekerre-atheke anteme al-heke apmere Crete itepenyele rtakwele rlke-ketyenge, an-werne anpere irreke apmere Salmone-nge kwatye-werneatheke-arle arrateme. 8Yanhe-ngentyele anwerne alhekeantekerre-atheke awethe. Anwerne mwantye ware al-hetyame rlke akngerrele-arle wernetyamenge. Kele an-werne apmereke-irreke mpwepele kwatye irrpintyentyeakngerrele, apmere re arritnye “Rtakwe Mwerre Rlke-ketyenge.” Apmere ikwere itwele aneke apmere arrpenheLasea arritnye. Kele anwerne alheke apmere kwatye-arle irrpintyeme ikwere-werne imerte kwatye iterekengkernelhemele.

9 Apmere ikwerele anemele anwerne itirreke, “Aye!Anwerne-arle mwantye apetyetyamenge kwenhe kelealhwerrpe anteme, ingkerne ante anteme kwenhenhenhe anwerne alturle ulkere alhetyeke. Kele antemeapeke-arle itne kele atnyeneke Jew areye arrawe-irrentyePassover renhe.” Paul anteme tyerrtye areyeke boat-enge urrkapentye akngerre areye-arle, angkeke, 10“Artwe

Page 171: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:11 171 Acts 27:13areye, ayenge awerrirraye anwerne nhenhele anetyekeyealhwerrpe nhenhe-arle uyerreye? Anwerne apeke lyeteanteye nhenhenge-ntyele alheme kwatye akantyereapetyemele kwatye alyepalyepe akngerre apetyeme,anwerne anteme kwatyeke apeke alhwekarle-irrerlte-aneketye. Arne ingkirreke-arlke, boat-arlke kwatyekeakwerneme uyerreketye.” Alakenhe-arle Paul-eleitnenhe alkngarre-ileke.

11 Kenhe thultye pwathe akenhe akangkwe-irretyakenhe-arle aneke nthakenhe-arle Paulangkekenge. Re-tetye itirremele mpwaretyekenthakenhe-arle pwathe urrkapentye akngerre areye-kenhe, boat-eke-artweye-arlke-arle angkeke. 12 Apmerertakwele boat-arle ngkernelheke mwerre anetyakenhealhwerrpele aneke, rlke akngerrele-arle wernerlengekwatye alyepalyepe akngerre apetyeketye. Kele tyerrtyeatningke-arle yanhele aneke itirreke anwerne-arle boat-eke antyetyeke apmere yanhe impemele alhetyeke. Itneitirretyame anwerne apeke alhemele apmere Phoenixarritnyeke arrernelhetyeke, kele imerte anwerne yanheleanemele apmere rtakwele alhwerrpe uyerrerlenge ante.Apmere yanhe re aneke kwatye alaye-werne athekealtywere ayerrere-alturle ampinyele ante antekerre-alturle ampinyele, kenhe rlke akngerrele akenhewernetyakenhe-arle yanhe.

Boat renhe rlke akngerrele ankerte-iwerle-apetyame13 Yanhe-ngentyele anteme rlke akwekele atyenpele

werneke antekerrenge-ntyele, artwe boat-engeurrkapentye akngerre re akangkeke imerte alakenheangkemele, “Kele alhetyekeye! Rlke nhenhele boatanwerne-kenhe akngetyenhe anwerne-akerte apmerePhoenix-werne.” Kele itne boat ilyweke itne anteme

Page 172: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:14 172 Acts 27:18alheke kwatye alaye akngerre-werne-atheke. Boatre alheke alturle-atheke ahelhe Crete ikwerengeantekerrele. 14 Ikwerenge-ntyele, rlke akngerreanthurrele ahelhe artepe werneke ayerrere-ikngerre-ngentyele boat renhe anteme atweke-arlke akngerrerlkele imerte kwatye iperte-werne atheke ankerte-iwemele. Tyerrtye areyele rlke renhe ileme “RlkeAretharre.”

15 Rlke arnterre anthurrele ankerte-iweke boat renhearrekwele. Anwerne uyarne anteme boat renhe ar-ratye alhetyeke mpwareke. Urrkapentye akngerre itneboat ipmentyele impeke rlkele akngetyeke rlkele re-ante-arle wernetyame ikwerele. 16 Ikwere iperrele boat reahelhe akweke Cauda-ele anpere-irremele. Kele rarlealhetyamenge, urrkapentye akngerre itne boat akwekenhenge ineke, akngerre-apenhele-arle renhe ingkerneletyarre-akngetyame, itne akweke renhe kwatyenge tyarre-inemele imerte ayernemele akngerre-apenhe akertneke-arleke. 17 Kele itne rlterrke akwete irremele boatikwere ayernemele utyerneke. Yanhe-ngentyele itnerope awethe ineke boat atnertneke ayernetyeke renherlterrke-ilemele kwatye akngerrele atwemele ultakeme-ketyenge. Kele urrkapentye akngerre itne atere antemeirreke rlkele-arle itnenhe ankerte-iwetyamenge, atnerteyarre-iweme-ketyenge kwatye ntarnenge apmere Libyaitweke ikwerele anteme mwernelheketyenge. Itne an-teme arne akngerre nhenge kwene-ileke boat re mwan-tye alhetyenhenge. Kele itne-arle alakenhe-arlke mp-warekenge ante, rlkele itnenhe ankerte akwete iweke.

18 Kele rlke akngerrele akenhe kwatye alyepeakngerrele-arle itnenhe akwete anthurre ankerte-iweke ingwartentyele. Kele arlte arrpenhele antemeurrkapentye akngerre areyele arne areye boat-enge

Page 173: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:19 173 Acts 27:23iwetyeke-irremele renhe arrare ulkere mpwaremele.19 Arlte arrpenhele anteme itne-arle akwete alhetyameiperre itne arne iwenhe apeke renhe areye iltyeleinemele iwetyame kwatyeke-arleke. Itne arne atningkeiwerrirreke rope-arlke, arne mantere areye-arlke,ngkweltye-ngkweltye boat-arenye atningke renhe.20 Rlke akngerrele arnterre akwete wernetyame, alkereakenhe angkulye ingwemertele anteme arterlenge,arltele ingwele-arlke. Arlte arrpe-anenhele ingwe arrpe-anenhele anwerne uterne aretyakenhe aneke kwerralye-arlke aretyakenhe, nthenhe-arle anwerne anementhenhele-arle anwerne alheme itelaretyakenhe. Rlkere akenhe akngerre-ame-akngerre anteme-irrerlengeanwernenhe ankerte-iwemele. Anwerne atere anthurreanteme irrerreke imerte angkerremele, “Anwerneingkirreke kwenhe alhwekarle-irretyenhe arratye!”

21 Tyerrtye areyele boat-ele anemele merne-arlke ar-lkwetyakenhe aneke arlte arrpe-anenheke-arle itne-arleurrkapekenge itethe akwete anetyeke boat-arlke ilpemelemwerre anetyeke. Arlte anyentele anteme, Paul ingkir-rekeke antangkeke angkemele, “Artwe areye-aye, ayengeawerrirraye. Anwerne-arle apmere Crete-le anekenge,arrantherre atyenge akangkwe-irretyange ayenge-arleangkekenge apmere renhe impetyaleke. Anwerne apeke-arle apmere ikwerele anekenge kele kwatye akngerrenhenhe anwerne ipmentyele aremele kele boat-arlkearne areye-arlke alakenhe mwerre anemere. Anwernealakenhe arne-arlke aparlpe-iletyakenhe anemele.

22 “Kele lyete, the arrenhantherrenhe ileme, atere-irretyale anaye akwenpe, anwerne-arle ilwetyakenhe-arle anetyenhe. Kwatye akngerre nhenhele boatante ware-arle tyipetyipe-iletyenhe renhe ultakemele.23 Tharle nhenhe itelareme, ingwele aneke Ngkartele-

Page 174: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:24 174 Acts 27:28arle, ayenge akangkwe-irrentye akngerre, alkere-arenyeikwerenhe yerneke atyenge itwele tnetyeke. 24Re antemeatyenge alakenhe angkeke, ‘Paul! Atere-irretyale anayeNgkartele-arle ngenhe akayake-ileme mwantyele-arlengenhe Rome-werne akngetyenhe unte arrkngente-iwelhemele angketyenhenge pwathe akngerre Caesar-enge arrekwele-arle. Kele, Ngkartele arntarnte-aretyenhe artwe nhenhe areye-arlke ngkwenge-arleboat-enge apetyeke areye nhenhe-werne.’ Alakenhe-arlealkere-arenye re atyenge angkeke. 25 Kele artwe mwerreareye-aye! Akwenpe anerrirraye tharle itelaremengeNgkartele-arle alakenhe arratye mpwaretyenhenge,alkere-arenye ikwerenhele-arle ileke-arteke. 26 Kenherlke akngerre nhenhele-arle akwete anthurre-arleankerte-iwetyenhe apmere ahelhe akweke-werne-atheke, anwerne angathe ikwere irrerlenge rlkeleboat atnerte ankerte-iweme ahelhe arnkarre-werneatheke, kwatye ntarne ikwerele anteme mwernelheme.”Alakenhe-arle Paul-ele itnenhe ileke.

Urrkapentye akngerre arrpenheme boat-enge anyelknge-anyelknge atnarnpetyeke-irreke

27 Kele ingwe 14-pele iperre kwatye akngerre rarleatweke iperrele rlke akngerrele wernetyame akweteboat ankerte-iwemele kwatye alaye Adria-ele anteme.Kele ingwe mpwepele anteme boat-eke urrkapentyeakngerre itne alakenhe itirreke, “Anwerne kwenheahelhe-werne anteme angathe-irreme.” 28 Itne antemearne ulthentye akngerre rope arlpentyele ayernekeimerte kwatye-werne atheke kwene-ilemele ahelheanpetyeke aretyeke iperte anthurreke apeke. Arne reahelhe kwene anpeke itne arne renhe akertne-ileke iperteulkere akwete-arle anekenge, metre 40-peleke-atwetye.Kele awethe-arle arntwarre ulkere alhetyamenge itne

Page 175: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:29 175 Acts 27:33arne ulthentye akngerre renhe awethe kwene-ilekekwatye-werne ahelhe anpetyeke. Kele ahelhe kwene-arleanpekenge itne akertne-ileke imerte aremele kwatye-arle ntarneke anteme irreke, metre 30-pele anteme.29 Urrkapentye akngerre boat-arenye itne atere antemeirreke akwele rlkele apwerte-werne atheke ankerte-iweme-ketyenge boat-eke altywere-ilemele. Kele itnearne ulthentye akngerre four-pele iron-ngentyelempwareke-arle boat ingkernenge kwatyeke-arlekeiweke imerte kwene ahelheke mwernelhetyenhengeboat arntwirrketyenhenge apwerte areye-werne-athekealheme-ketye. Itne anteme ngkarte apartetye itne-kenheke angkemele, “Iparrpe ingweleme-irretyeke!”30 Artwe boat-enge urrkapentye akngerre areyeahentye aneke nterte-ntertele atnarnpemele alhetyeke,itne anyelkngele boat akweke nhenge ilywemeleimerte kwatye-werne atheke atnarnpelhe-ilemele.Itne urrtyirremele arne ulthentye akngerre nhengeitnenhe kwatyeke kwene-iletyeke anteme akwele boat-engentyele. Kele arrangkwe-arle akenhe. 31Kele Paul-eleitnenhe areke boat akweke renhe kwene-ilerlenge reileke thultye akngerrepateke thultye areyeke-arlke,“Artwe urrkapentye akngerre nhenhe areye apekeimpemele alheme boat nhenhenge-ntyele kele anwerneingkirreke-arle anteme alhwekarle-irretyenhenge.”32 Kele urrkapentye nhenge areyele akweke renhekwene-ilerretyamenge thultye areye alheke imerte ropempwepenge akemele, boat re kwatye-werne atnyekeimerte uyerrenherlenge.

Paul-ele anteme itnenhe ileme merne arlkwetyeke33 Urreke uterne arratetyenhenge, Paul-ele ileke ty-

errtye areye-arle boat-ele-arlenge aneke merne arlk-

Page 176: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:34 176 Acts 27:40wetyeke. Re alakenhe angkeke, “Arrantherre ingkir-reke awerrirraye, arlte 14-pele anpere-irreke arrantherreakarelhemele aremele anerrirreke merne arlkwetyak-enhe. 34 Kele ayenge lyete arrekantherre angkeme ar-rantherre kele merne arlkwetyeke ante. Anwerne itetheatnyenetyeke. Alakenhe mpwarewarraye kwatye alayenhenhele-arle anwernenhe akurne-iletyeke arrangkwe-arle. Kele arrantherre ingkirreke mwerre-arle aneme.”35 Paul-arle alakenhe angkeke iperre, re merne inekeimerte tyerrtye areyele arerlenge re Ngkarteke alakenheangkeke, “Unte kwenhe anwerneke mwerre anthurreanememerne nhenhe anwerneke anthemele.” Re antemeakweke ultakemele arlkweke. 36 Tyerrtye areyele-arlerenhe areke iperre re merne renhe arlkwerlenge itneanteme akwenpe awelhemele merne renhe ultakemelearlkwerrirreke. 37Artwe atningke anthurre boat ikwereleaneke, 276-pele anthurre. 38 Kele-arle itne merne arlkw-errirreke iperre imerte atnerte ulthemele, itne alhemelemerne wheat ineke yakwethele-arlenge boat-ele-arle ak-wete aneke itne anteme merne wheat iweke kwatye-werne atheke renhe arrare ulkere mpwaremele.

Boat re ultakelheme ngkweltye-ngkweltyeke39 Kele arlte anteme-arle irrekenge, urrkapentye

akngerre itne ahelhe anteme areke, itne akenheapmere renhe alhengke-aretyakenhe-arle aneke. Kele,itne areke apmere rtakwe anerlenge ahelhe antekeakngerre kwatyeke-atwetye. Itne anteme itirrekeboat renhe akngetyeke apwerte areye mpwepe-mpwepele ahelhe ikwere-werne atheke mwerre-arleanetyenhenge. 40 Urrkapentye akngerre arrpenhemeanteme rope akeke arne ulthentye akngerre nhengeareye renhe kwatyeke-arleke itnyetyeke. Yanhenge

Page 177: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 27:41 177 Acts 27:44anteye urrkapentye akngerre itne rope areye ilywekearne amirre-arteke areye atnyeneke-arle, arne nhenheareyele itne boat renhe akngarte-iwetyeke nthenhe-werne apeke. Kele urrkapentye akngerre itne mantereakngerre-arteke renhe arrerneke boat arrekwelekerenhe rlkele wernetyenhenge, kele arratye antemeahelhe itere-werne. 41 Kele kwatye ikwere kweneleakenhe aneke arerrke akngerre anthurre boat re antemeangathe irremele arerrke akngerre renhe atweke imertemwernelhemele yanhe ikwerele. Boat arrekwele rarlemwernelhekenge kwatye ntyerte akngerre apetyeke rlkeakngerre uthenele-arlke boat ingkerne anteme atwekengkweltye-ngkweltye ultaketyeke irremele.

42 Thultye areye ahentye aneke jail-arenye areyeatwetyeke itne alwirremele unterlte-iweme-ketyengekwatyenge ahelhe-werne atheke. 43 Kele thultye aknger-repate Julius akenhe ahentye aneke Paul-ante akn-gakemele itethe atnyenetyeke re anteme uterneke thul-tye areye alakenhe mpwaretyale anetyeke. Kele, re an-teme ingkirrekeke alakenhe angkeke-tetye, “Arrantherre-arle itelareme nthakenhe apmapele alhetyeke, kwatyekeirrpaye imerte apmapele alheme ahelhe-werne atheke!44Arrantherre-arle nthakenhe apeke apmapele alhetyak-enhe arne ultakentye nhengeke antyemele alhaye ahelhe-werne atheke.” Kele anwerne mpwareke rarle ileke-arteke kele ingkirreke mwerre akwete ahelheke arrernel-heke, boat re akenhe ultakelheke kwatye ntyerte aknger-rele renhe ngkweltyeke-ante.

28Paul tyerrtye arrpenhe areye-arlke apmere Malta ikwerele

anetyame

Page 178: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:1 178 Acts 28:61 Kele anwerne-arle ahelheke mwerre arrernelheke

iperre, tyerrtye apmere yanhe-arenye areyeleanwernenhe alakenhe iletyeke apetyeke, “Apmerenhenhe kwenhe Malta.” 2 Tyerrtye apmere yanhe-arenye areye akenhe anwerneke mwerre anthurre-arleaneke. Itne ure itemele anwerneke antangkeke urelearretyemele anetyeke, kwatye akngerrele-arle atwekengeirrernte anthurre-arlke anerlenge. 3 Ure rarle akwekeanteme irrekenge, Paul alheke ure awethe inetyeke reanteme akngetye-alpemele ureke-arleke arrernetyame,ikwerenge anteme apmwe akurne iparrpe arratekearne antyerrke-ngentyele ure-ketyenge imerte renheiltye uthnemele imerte ayernelhemele. 4 Tyerrtyeapmere yanhe-arenye areyele areke apmwe renheiltye Paul-kenhe-nge irlpare-anerlenge, itne alakenheangkerreke, “Artwe nhenhe kwenhe imerrentye-arle. Renhe-arle kwatyele-arlke atwetyakenhe-arle,ngkarte anwerne-kenhe ahentye aneme re ilwetyeke.Rarle ngkarte anwerne-kenhe “Tyerrtye arrilentyeakngerre” arritnye-arle anekenge.” 5 Paul-ele akenheiltye ikwerenhe lernelheke apmwe re akenhe ureke-arleke-arle atnyerlenge, re akurne-irretyakenhe aneke,re mwerre anthurre tneke. 6 Tyerrtye areyele antemerenhe mwantyele arerrirretyame akarelhemele. Itne-arle itirreke iltye ikwerenhe-arle apeke wangketyenheketnyante ilweke-arle apeke atnyemele, kele arrulengearrpenhele mwerre akwete renhe aremele akurneirretyakenheke ikwere. Kele itne ahentye akngarte-iwelheme ikwere-akerte alakenhe angketyeke-irretyeke,“Ayekeye, re apeke-arle ngkarte-apartetye.”

Paul-ele rlkerte areye Malta-arenye angkwerre-iweme

Page 179: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:7 179 Acts 28:127 Tyerrtye areyele-arle ure iteke-arle itwele, garden

areye aneke artwe Publius arritnye-kenhe, apmereke-artweye nhenge. Re anwerneke antangkeke apmereikwerenhenge apetyemele anetyeke. Anwerne antemeikwerenge alheke. Re merne antheme arlkwetyekeanwernenhe arntarnte-areke arlte urrpetyeke-atwetye.8 Nhenhe ikwerele-ureke Publius-eke anyikwe rlkerteaneke urinpe anthurre atnelthe-arle-irreke, antyamele-ante intemele. Paul-elarle renhe rlkerte aweke iperre rerenhe arerle-apeke Ngkarte ikwere apayuthneke. Paul-ele anteme iltye ikwere-arleke arrernemele imerte renheangkwerre-iweke. 9 Yanhe-ngentyele rlkerte atningkeleaweke nhenhe-akerte itne Paul ikwere-werne apetyeke.Paul-ele anteme Ngkarte itneke apayuthnemele itnenheanteme re ingkirreke angkwerre-iweke. 10 Tyerrtye ap-mere yanhe-arenye areye arne mwerre akngerre areyeanwerneke anthemele. Atnyentye urrpetye-arle anwerneaneke iperrele anwerne boat arrpenheke antyetyeke-urletye itne anwernenhe merne-arlke kere-arlke aruntheantheke arne arrpenhe atningke awethe-arlke.

Paul apmere Rome-werne anteme alheme11 Atnyentye urrpetyeke-arle anwerne Malta-le aneke

iperre, anwerne boat arrpenheke awethe antyemele al-heke Rome-werne. Boat nhenhe akenhe Alexandria-nge-ntyele-arle anwernenge arrekwele akwete-arle Malta-ke arrernelheke ahelhe akweke anyentele-arle anet-yarte alhwerrpe-arle uyerretyenheke akarelhemele. Boaturlele akenhe aneke arnenge-arle mpwareke atherre ty-errtye areyele-arle tnaketyarte. Arne ratherre akenheakwele aneke “Kenhenge atherre” arritnye. 12 Boatikwere-arle antyeke iperrele anwerne ayerrere atheke

Page 180: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:13 180 Acts 28:16alheke akwete apmere Syracuse-ke anteme anwerne ir-reke, anwerne anteme ikwerele aneke arlte urrpetyeke.13 Anwerne boat-eke awethe antyemele impemele al-heke ayerrere atheke. Anwerne akwete alheke apmereRhegium anteme arrernelheke-atwetye, apmere Italy ik-werele. Arlte arrpenhele, anwerne awethe alheke ant-eye rlkele anwernenhe ingkernenge werneke iparrpe-iparrpe anteme anwerne alheke. Arlte ikwere iper-rele, anwerne akwete alheke apmere Puteoli-ke irre-tyeke, anwerne boat-enge atnarnpeke. 14 Apmere ikw-erele anwerne alhemele aretye-alheke arrpenhe Jesus-kenhe areye anwernenhe itne apayuthneke itnekengeweek anyenteke anetyeke. Itnekenge-arle aneke iperrele,kele anwerne ingke anteme arnpenheke apmere akngerreRome ikwere-werne. 15Arrpenheme Jesus-kenhe areyele,Rome-le anetyarte areye-arle, aweke anwerne-arle Rome-werne apetyamenge. Itne anteme anwerneke anyente-irretyeke Rome-ngentyele. Arrpenhemele anwernenhearetye-alheke apmere Appius-ke merne akngerre arnearunthe-arlke anentye akngerre ikwere, itne arne nhengeareye apwerte ngkweltyeke antherretyarte. Arrpenheareyele anwerneke anyente-irremele apmere ileme, “Ap-mere Ankwe Urrpetyeke.” Nhenge Paul-elarle arekeapententye akngerre Jesus-kenhe nhenhe areye re arn-terre akangkeke imerte Ngkarteke utyernemele tnakeke.

Paul apmere Rome-ke anteme irreme16 Kele anwerne Rome-ke anteme irreke, thultye

akngerrepate re Paul jail-ke akwernetyakenhe aneke. Re-tetye renhe apmere arrpenheke arrerneke, arrpenheareye-ketye, thultye anyente aneke ikwerengerenhe mwantye arelhetyeke re anyelknge-anyelkngeunteketyenge.

Page 181: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:17 181 Acts 28:2017 Paul-arle ikwerele arlte urrpetyeke anekenge,

re artwe anyente yerneke Jew akngerrepate areyekeantangketyeke ikwere angketyeke. Kele itne apetyeke,Paul anteme itneke angkeke, “Kake Jew areye ayengeawerrirraye. Kele ayenge-arle nhenhe jail-arenyeaneme, ayenge tyerrtye anwerne-kenhe areyekeakurne irretyakenhe ayenge apale-arlke angketyakenhealtyerre arrekwelenye anwerne-kenheke. Akngerrepateanwerne-kenhe areye Jerusalem-elarle anemele ayengearntwirrkemele antheke Rome-arenye akngerrepateareyeke. Akngerrepate anwerne-kenhe areye ayengeatwetyeke ahentye-aneke. 18 Rome-arenye akngerrepateitne anteme ayenge court-eke ngkernewarreke imerteayenge apayuthnemele nthakenhe-arle ayenge irrekeke.Itne alakenhe angkeke, ‘Anwerne-ame iwenheke-arle artwe nhenhe atwetyenhe? Rarle akurnempwaretyakenhe-arle.’ Itne anteme ayenge ipmentyeaywepetyeke ahentye aneke. 19 Kenhe Jew areye apmereyanhe-arenye akenhe itneke ahentye-anetyakenheayenge ipmentye aywepetyeke. Alakenhenge antemethe thultye akngerrepate apayuthneke ayenge Rome-werne yernetyeke akngerrepate akngerre Caesar-eleayenge angkerlenge awetyenhenge nthakenhe-arleanteme re atyenge itirretyenhe. Kenhe ayenge akenheapetyetyakenhe tyerrtye anwerneke-artweye apaleangketyeke-arle. 20 Alakenhenge anteme ayenge ngenhearetyeke ahentye-aneke the ngkwenge iletyenhengenthakenhe-arle Jew akngerrepate anwerne-kenheareyele-arle ayenge ilpernekenge. The anteme ngenheapayuthneke nhenhe-werne apetyetyeke. Ayenge-arlearne chain-ele ayerneke-arle-irreke tharle artwe nhengearratye itelaremenge, Ngkartele-arle arrule alhilekeanwerneke-werne yernetyeke anwernenhe arntarnte-

Page 182: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:21 182 Acts 28:23aretyeke. Tharle itelareme artwe nhenhe-arle apetyeke-arle-nge.”

21 Jew akngerrepate areye apmere ikwerenge,itne anteme alakenhe angkeke, “Anwerne-arle pipengkwenge-akerte inetyakenhe-arle Jew Judea-arenyeareye-ngentyele. Kele anteye, Jew areye Judea-arleapetyeke areye apale angketyakenhe-arle ngkwenge-akerte. 22 Anwerne akenhe awetyeke ahentye-aneme nthakenhe-arle unte itirreme nhenhe Jesus-kenhe areyeke, anwerne-arle itelaremenge tyerrtyeapmere arrpenhe-arenye areye-arle itneke-akerte apaleangkemenge.”

Paul-ele tyerrtye atningke Jesus-akerte akaltyele-antheme23 Itne Paul-enge angkerreke imerte arlte anteme akn-

gakemele re apetye-alpetyeke itnekenge apurte-irretyekere angkerlenge itne awetyenhenge. Kele arlte re an-teme aneke, Jew akngerrepate itne apetyalpeke ap-mere Paul-arle anetyame ikwere-werne Jew arrpenheareye-arlke itne akngetyeke. Paul itnekenge ingweleme-ngentyele ingweke-atwetye angkeke. Re itnenhe ar-ratye ileke itne-arle renhe apayuthnekenge. Re it-neke ileke nthakenhe-arle Ngkarte akngerrepate irremetyerrtye ikwerenhe areyeke imerte itnenhe arntarnte-aremele. Re itnenhe irlpangkelhe-ileke nthakenhe-arle Moses uthenele arrpenhe areye uthenele angken-tye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerre-arleayeye intelhe-ileke artwe ikwere-akerte Ngkartele-arlealhileke yernetyeke. Re alakenhe itneke awethe angkeke,“Kele Ngkartele-arle alhileke-arle lyete arratye-arle an-erne. Artwe nhenge Ngkartele-arle yernetyeke alhilekekele apetyeke arritnye ikwerenhe akenhe Jesus-arle.”

Page 183: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:24 183 Acts 28:2724 Jew arrpenheme Paul-eke akangkwe-irreke

nthakenhe-arle angkekenge Jesus-akerte, arrpenheareyele akenhe awemele akangkwe-irretyakenhe-arleanerlenge. 25 Itne anteme itne-arrpe ilterreke. NhengePaul-ele anteme areke Jew arrpenhe areye-arle ikwereakangkwe-irretyakenhe aneke itne anteme alpetyekeaneke, re itneke alakenhe angkeke, “Utnenge Akngerrekwenhe angkeke arrekwelenye arrekantherre-artweye.Re Isaiah-eke angkeke, artwe nhenge angkentye Ngkarte-kenhe awemele ilerle-apentye akngerrele intelhe-ilekeke,nthakenhe-arle re angkeke arrantherre-akerte-arlkeakenhe arratye-arle.26 ‘Tyerrtye nhenhe areye alakenhe iletyeke alhaye,“Arrantherre ayeye Ngkarte-kenhe akwetethe awerlte-

aneme,kele aweke-arle iperre arrantherre akenhe akwete

itelaretyakenhe nthakenhe-arle Ngkartele arren-hantherrenhe ilemenge.

Arrantherre akwete anthurre arerlenge nthakenhe-arleNgkartele mpwareme,

arrantherre akenhe akwetethe itelaretyakenhe-arleiwenhe-arle re arrenhantherrenhe akaltyele-anthetyeke ahentye aneme.

27 Tyerrtye nhenhe areyele kwenhe itelaretyakenhe, itne-arle ikerlte-ikerlte irremenge.

Kele-arle itne irlpe-akerte-itanye, itne-arle atyengeakangkwe-irretyeke ahentye-anetyakenhenthakenhe-arle ayenge angkeme.

Itne apeke-arle alknge apeke-arle martelheke-arteke itne-arle akangkwe-irretyeke kwenye-arleiwenhe-arle arratye anemeke.

Page 184: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:28 184 Acts 28:31Itne apeke-arle arratye awemele, itne anteme arratye

akangkwe-irremere warte, itne-arle alkngelearekenge,

irlpele-arlke awemele.Kele itne apeke arratye itelarentyele akangkwe-irremele-

arlke angkentye tharle ilekenge areyeke.Alakenhe-arle mpwarekenge itne untyeme-irremele arne

akurne itne-arle mpwaretyarte-ketye itne ayengeapetye-apeke-alpetyenhenge.

Kele yanhe-ngentyele the itnenhe mwerre-ileme.Itne akenhe alakenhe mpwaretyeke ahentye-anetyakenhe-arle.” ’ Isaiah6:9-10.

28 “Jew arrantherre akenhe ayeye Ngkarte-kenheke ip-mentyele akangkwe-irreme. Alakenhenge anteme, thearrenhantherrenhe alakenhe ileme, Ngkartele-arle ayeyenhenhe yerneke nthakenhe-arle re Jew anetyakenhe ar-eye itethe iletyenhe-akerte, itne anteme awemele ikwereakangkwe-irretyenheke!” 29 Paul-arle alakenhe angkekeiperre, Jew areye impemele alheke anteme, ilterrerlte-apemele arnterre anthurre.

Paul-ele ingkirreke ileme ikwere-werne-arle apetyemekeAkngerrepate Jesus Christ-akerte

30 Paul anteme anetyarte apmere ikwerele arruleke-atwetye, year atherrameke, re apwerte ngkweltyeakwetethe anthetyarte apmere ikwerele anerle-anetyeke. Tyerrtye areye ikwere-werne apetyetyartere itnenhe ikngwemele apmereke irrpintyeke itnekeangketyarte akangkemele. 31 Re ayeye Ngkarte-kenhetyerrtye areyeke iletyarte. Rarle tyerrtye areyeakaltyele-anthetyarte atere-irretyakenhele, renheayakewarretyakenhe anerrirretyarte. Re tyerrtyeareyeke ilerle-aneke nthakenhe-arle Ngkarte itneke

Page 185: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

Acts 28:31 185 Acts 28:31akngerrepate anetyeke itnenhe arntarnte-aremele. Kele,re Jesus Christ akngerrepate-akerte akaltyele-antheke,renhe anyente nhenge-arle Ngkartele-arle yernekenge.

Page 186: Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke … · 2020. 5. 22. · Acts1:1-2 1 Acts1:4 Acts Nthakenhe-arle-irrekeakertenhenge yerneke-arleareyeleAyeyeMwerre Jesus-akerteantekelhe-ilerlenge

186Angkentye Mwerre

Portions of the Holy Bible in the Central and Eastern Arrentelanguage of Australia

copyright © 2002-2014 Wycliffe Bible TranslatorsLanguage: Eastern Arrente (Arrernte, Eastern)This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2019-05-14PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 9 Feb 2021 from source files dated 17 Nov202026bd077a-984c-5596-a099-f37f2651f363