Abangoardiako eskultura (I)

Errepasoa

Jatorria

• Rodin garai hartako eskultorerik ospetsuena izaten jarraitzen zuen baina artista progresista gazte batzuk haren artea zalantzan jarri zuten.

• Arte akademikoa eta ofiziala klase ertainen gustuan oinarrituta zegoen eta honekin Rodinen lanak ondo egokitzen ziren baina, era berean, bere estilo dramatikoa eta brontzea lan egiteko modua beste bideak irekitzen ari ziren.

Eraginak

• Rodinek eragina izan zuen bi elementuekin:– totsoetako trataerarekin eta – sinbolismoaren gaineko garaipenarekin.

• Kritiko batzuk Egiptiar eskulturaren eragina azpimarratzen dute.

• Eragin hauetako nahasketaren adibide bat Maillol-en Mediterraneoa da, eskultura purua kontsideratua izan daitekeela.

Eraginak

• Eskultoreak Mendebaldeko tradizioarekin apurtzeko eraman zuen elementu bat tribu primitiboen lanen ezagupena izan zen, bai Afrikakoa baita Ozeaniakoa ere.

• Hauek ez ziren bakarrik kuriositate exotikoak, arte ingenuoa edo barbaroen irudiak, sorkuntzako obrak baizik, eredu klasikoen kontsiderazio bera merezi zutela.

• Obra hauek Europan ezagutzen ziren XIX. mendetik aurrera.

Lehen adibideak

• Lehen europarrak Ozeania eta Afrikako tresnak ikertzen pintore batzuk izan ziren:– Matisse, – Picasso, – Derain, – Kirchner.

Lehen adibideak

• Eredu hauek eskulturan eta baita pinturan ere erabili zituzten.

• Irudiek hanka motzak, tortso luzeak, izter meheak eta buru handiak dituzte.

• Artista batzuk ereduak egokitu zituzten besteek imitatzen zituzten bitartean.

Lehen adibideak

• Modiglianik emakumezkoen buruak egin zituen Afrikako eta Budismoko irudi dotoretan inspiratuak, baina bere berezko estiloan eginak.

• Sileriako harrietan eginak, eraikuntza publikoetan, arkitekturako zati eskultorikoak bezala ikusten dira.

• Bere ekoizpenean pilar moduko buruak, belauniko kariatideak eta zutik dauden emakume biluzik daude.

Lehen adibideak

• Brancusik ezin zuen egin egokitzapen horren pertsonala.

• Afrikako irudiak imitatzen nahi ez zuen bitartean hauek zatietan banatu zituen.

• Era batean primitibitate modernoa garai teknikoetara egokitu nahi izan zuen.

Kubismoa

• Picassok egin zuen eskulturarako hurbilpen pertsonala kubismotik.

• Bere ideia elementu guztien ikuspegia erakustea angelu guztietatik Rodinen inpresionismoko azken adierazpena bezala.

• Baliogarria izan zen argiaren efektuak brontzean biderkatzeko.

Kubismoa

• Picassoren lan eskultorikoetan, erabili beharreko hitza “konstrukzioa” da.

• Gaiekin lotuta, kategoria berri bat definitu behar da, irudikatzen ez duelako ezaguna ez den edozein gauza, tradizioan bezala, giza edo abere irudia bezala edo alegoria bat edo bodegoi bat.

Kubismoa

• Ezaugarriak:– Eskulturak ez du oinarririk eta ezin du egon edo etzan

egon eta horman zintzilik dago, pintura edo erliebe bat bezala.

– Eskultura honetako sorrera Picassok erabilitako “papier collé”-etan egon daiteke, egun batean materiala beruna eta kablez ordezkatu zuenean.

– Picassok Julio Gonzalezekin kolaboratu zuen hasieran azken hau ensanblajeen teknikaria zelako .

Kubismoa

• Eskultura hauek espazio errealean zabaltzen dira, giza begiari aukera emanez objektuko espazioan sartzeko (Picassok egindako lehen eskultura gitarra bat zen).

• Picasso Afrikako artean inspiratu zen.• Honetatik ideia hartzeaz gain, forma

ahurra eta ganbilaren muntaia hartu zuen.

• Irudikaturiko tresnak ez dira erabilgarriak baina tresna horien irudikapen plastikoa.

Futurismoa

• Mugimendu honetako artistek eskultura modernora iritsi ziren akademizismotik eta Rodinen eraginagatik.

• Inspirazioa gauza hauetan aurkitu zuten: – Ez-europar arkaiko eskulturaren ezagupena, – Parisetik zabaltzen zen pintura modernotik.

Futurismoa

• Eskultura futuristak jatorri desberdina izan zuen. • Lehen aldiarekiko haustura den manifestu bat

da. • Formen sorkuntzak teoria eta printzipioen

ondoren zetorren. • Arte hau materia bezala ikusten zen eta honek

energia eta mugimendua irradiatzen zuen inguruko atmosferan ikusi ahal izateko.

Futurismoa

• Mugimenduko ezaugarriak ondo ikusten dira Umberto Boccioniren lanetan.

• Berarentzat mugimendua edozein adierazpen artistiko klasiko bezain polita da.

• Bere irudietan Rodin, Gaudi eta Kubismoaren eraginak daude.

Futurismoa

• Mugimendua espazioan irudikatzerakoan ez du erakusten aurrerakadarik krono-argazkiekiko hausturan.

• Kontzeptu tradizionalei lotuta zegoen eta honetan gorputz baten bolumena masa modelatu bat da, itxi edo irekiagoa.

Futurismoa• Eskulturaren ezaugarriak:

– Eskulturak hunkitzeko iturri berriak aurkitu behar ditu, akademizismoa kopiatu gabe.

– Objektuek bizia irabaziko dute ukitu daiteken espazioan luzatzean, era sistematiko eta plastiko batean.

– Eskultura ekoiztuko da argiaren distira sistematizatuak eta oinplanoen nahasketaren bidez.

– Kristala edo zelulosako plano gardenak, metaleko planoak, alanbreak, barruko eta kanpoko argiekin, planoak, joerak, tonuak, semitonuak eta errealitate berria irudikatzeko.

– Kolorea erabilgarria izan daiteke irudien indar emozionala handitzeko.

– Materialek ez dute zergatik izan behar ohikoak, baina artistak nahas ditzake eskultura bakoitzean honekin mugimendua irabazteko.

Futurismoa

• Autoreak:– Duchamp-Villon

Futurismoa

• Autoreak:– Archipenko: eskultore

garrantzitsuena konsideratzen da.

Famatua da bere eskultura-pinturei esker.

Dadaismoa

• Marcel Duchamp pintore bat zen irudimen bereziarekin berarengandik XX. mendeko artisten artean eragin handieneko bat egin zuena.

• Kubismo eta Futurismoko hasierako esperimentuen ondoren, bizikleta bateko aurreko gurpila hartu zuen, estudioko banko batean txertatu zuen eta hau aurkeztu zuen artelan bat bezala.

• Arteko kontzeptu berri hau laster imitatu zuten beste artistek.

Dadaismoa

• Dada mugimenduko artistek Alemanian (Arp, Ernst, Schwitters) eta ondoren Frantziako surrealistek erliebeko pinturak egin zituzten.

Dadaismoa

Ezaugarriak:• Artistikoak ez ziren materialak eta kolore

indartsuak eztabaidako elementu bat bihurtu ziren.

• Friso klasikoetan bezala, kolore distiratsuetan margotuak, dadaistek haien sorkuntzak margotu zituzten.

• Arte lan bat sortu nahian inguru harmoniko batean, ensanblajeak eta erliebeak sortuak izan ziren inpaktatzeko gogoz.

Konstruktibismoa

• Tatlin-ek Picasso eta Errusiar Konstruktibismoaren arteko lotura sortu zuen.

• Mendebaldeko bilakaera artistikoari norabide berri bat eman zioten, era berdinean Errusiako ikonoen eragina zuela eta espekulazio kosmikoak eta iraultza erradikala ere.

• Tatlin-ek pausoa eman zuen eskultura errepresentazionala eta ez-errepresentazionalaren artean.

Konstruktibismoa

• Egurra, metala, eta kristala pusketak osatzen zuten; espazioan dauden formak dauce.

• Lan hauetako batzuk hormak behar zituzten euskarri bezala baina beste batzuk espazioan zintzilik daude, alanbre eta egitura metalikoetan.

• Kontra-erliebeak edo izkinako erliebe bezala ezagutzen ziren.

Konstruktibismoa

• Autoreak:– Gabok

gardentasuneko inpresioa ematen zuten materialak erabili zituen,

bereziki bustoetan.

Konstruktibismoa

• Autoreak:– Pevsner-rek

Picassoren pintura kubistak emakume biluziekin irudikatu zituen eraikitako erliebe transparenteak bezala, zeluloideko azalera kurboak erabiliz.