ความมนคง เศรษฐกจ และการเมองในพนทชายแดน: กรณศกษาตลาดการคาชายแดนชองจอม อ. กาบเชง จ. สรนทร

Security, Economy and Politics in the Borderland: A Case Study of Chongjom Border Market, Kabcheong District, Surin Province

วชร ศรค า1* จราภรณ สมธ2 และ เมธ เมธาสทธ สขสาเรจ3

Watcharee Srikham1*, Jiraporn Smyth2 and Metee Metasit Suksumret3

บทคดยอ ชายแดนชองจอม คอ พนททสะทอนความสมพนธระหวางอานาจรฐสวนกลางกบอานาจในพนท

ชายแดน โดยระบบตลาดไดเขามามสวนสาคญในการผลกดนทศทางการพฒนาชายแดน มการปรบเปลยนเงอนไขตางๆ เพอการเขาถงทรพยากร เงนทน แรงงานและตลาด รวมทงเปนพนทในการแยงชง ตอรองและเออประโยชนระหวางชาวบาน นกการเมองทองถน เจาหนาทรฐ นกลงทนและผ คาขามแดน การผอนคลายความเขมงวดในการเขา-ออกประเทศบรเวณดานชายแดนชองจอม แมจะสงผลตอความมนคงของชาตแตไดเออ ใหเกดการขยายตวของการคาชายแดน

ABSTRACT Chongjom border is a contested area which reflects power-related relationship between

center and its marginal space. Market system plays a vital role on directing border development by changing and mobilizing resources, funds, labors and market access conditions. Chongjom borderland is also a space for contesting, negotiating and providing of benefits between local people, local politicians, government officers, investors and cross-border traders. While entering and exiting process between Thailand and Cambodia at Chongjom border checkpoint has not been tighten up which may resulted in border security problems, it supports economic development of border trading in the area. Key Words: security, economy, border politics *Corresponding author; e-mail address: tik97@hotmail.com 1สาขาวชาสงคมศาสตร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน อบลราชธาน 34190 1Social Science Department, Faculty of Liberal Arts, Ubon Ratchathani University, Ubon Ratchathani, 34190

2สาขาภาษาและวรรณคดตะวนตก คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน อ.วารนชาราบ อบลราชธาน 34190 2Western Language and Literature Department, Faculty of Liberal Arts, Ubon Ratchathani University, Ubon Ratchathani, 34190

3กลมวชาสหวทยาการสงคมศาสตร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยแมโจ อ. สนทราย เชยงใหม 50290 3Social Science Interdisciplinary Department, Faculty of Liberal Arts, Maejo University, Chiangmai, 50290

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

740

ค ำน ำ พรมแดนคอพนทของอทธพลและปรากฏการณทางเศรษฐกจ การคา และการตลาดทสงผลกระทบ

ตอชายแดนทงตอรฐและประชนในพนท เชน การตอบสนองของรฐตอการเปลยนแปลงและผลกระทบจากเคลอนไหวทางเศรษฐกจ ททาใหรฐกาหนดแนวนโยบายในชายแดนคอนขางชดเจนเพอการควบคม เชน ควบคมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจชายแดนทมาจากการยายถนของแรงงาน การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม สงคมและอตลกษณของผ คนในพนทชายแดน อนเนองมาจากการเปลยนแปลงและการปรบตวทางเศรษฐกจและการคา ขณะเดยวกน ชายแดนคอพนทการจดการและกากบของรฐซงเปนการมองพนทชายแดนจากบนสลางโดยชใหเหนวา รฐแตละระดบมอานาจในการจดการและดาเนนการเชงนโยบายและปฏบตในพนทชายแดน ขณะเดยวกนกมองถงอทธพลของรฐแตละรฐในการกาหนดนโยบายของตนในพนทชายแดน ซงเปนการมองเหนบทบาทของชายแดนในแนวราบผานบทบาทของรฐแตละรฐในพนทชายแดนรวมกน (Brunet-Jailly, 2005 อางใน กนกวรรณ มะโนรมย, 2554) ดงนน “ชายแดน” ตองมการจดการและดแลรวมกนทดและมประสทธภาพในรปแบบทเนนใหการคา การลงทนและการขามไปมาระหวางคน มความลนไหล สะดวกและรวดเรวขน ดงนนชายแดนจงมความหมายไมใชแคจดผานแดนแตเปนพนทของการสะทอนความสมพนธระหวางอานาจรฐสวนกลางกบอานาจในพนทชายแดน อานวยการใหมการขยายตวของเมองชายแดนอนเปนผลจากการขยายตวของการคาชายแดน อาท การผลตขามแดนและการรวมกลมทางเศรษฐกจระดบภมภาค การเคลอนยายของผ คน แรงงาน และการอพยพโยกยายเพอตงถนฐานใหม การปะทะสงสรรคระหวางวฒนธรรมทแตกตางกน และการปรบตวเพอดารงอยของสงคม วฒนธรรมตางๆ ในพนท (ศรพร วชชวลค, 2554) นอกจากนพนทชายแดนยงเปนทาหนาทเปน “จดเชอมตอ” ของความรงเรองทางเศรษฐกจโดยผานการอานวยความสะดวกทางการคาและการผอนปรนการควบคมตางๆ ในพนท เปน “พนทยกเวน” (a site of exception) คอ พนทชายแดนเปนพนททสามารถทากจกรรมบางประการทไมสามารถทาไดในพนทอนของประเทศ กฎระเบยบทใชในพนทชายแดนอาจมความแตกตางจากทใชในพนทอน เสรนยมทางเศรษฐกจทาใหบทบาทของรฐตองปรบเปลยนมมมองจากความมนคงของรฐชาต มาสมมมองความรวมมอทางเศรษฐกจและสนบสนนการกลายเปนภมภาคเดยวกนของประเทศทมความเชอมโยงทางภมศาสตร ทเกดจากเสนทางคมนาคม การจดการชายแดนเพออานวยการคาและการขามแดน รฐจะตองทางานประสานกนโดยปรบเปลยนกฎ ระเบยบและอานาจสงการของแตละฝายใหเหมาะสมกบการทางานรวมกนและเพอใหเกดความรวดเรว

ตลาดการคาชายแดนชองจอมอยใกลพนทชายแดนจดผานแดนถาวรชองจอม บานดานพฒนา ตาบลดาน อาเภอกาบเชง จงหวดสรนทร หางจากตวเมองสรนทร 69 กโลเมตร หรอหางจากตวอาเภอ กาบเชง 13 กโลเมตร เดมอยในเขตปาสงวนแหงชาตปาฝงซายหวยทบทน –หวยสาราญและประกาศเปนเขตรกษาพนธสตวปา เมอวนท 30 ธนวาคม พ.ศ. 2538 และไดใชประโยชนเปนจดผอนปรนการคาระหวางไทยกบกมพชา แตเมอเกดเหตการณปญหาความขดแยงทางการเมองภายในประเทศกมพชา เปนผลใหจดผอนปรนชองจอมตองปดตวลงในวนท 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 หลงการเลอกตงในกมพชาป พ.ศ. 2541 สถานการณทางการเมองกมพชาสงบลง ไทยและกมพชาตางตองการฟนฟการคาขายระหวางกน จดผอนปรนชองจอม-โอเสมดกลบมาเปดทาการคาขายอกครงในวนท 20 สงหาคม พ.ศ. 2542 โดยกาหนดใหเปดทาการทกวนเสารและอาทตยระหวางเวลา 08.00-16.00 น. จากพนทขามแดนไมเกน 1,500 เมตร ในเขตแดนของแตละฝาย ตอมาเมอ

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

741

วนท 1 กนยายน พ.ศ. 2545 ไดรบการยกฐานะเปนจดผานแดนถาวรชองจอม และมประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวนท 29 ตลาคม พ.ศ. 2546 ขยายเวลาเปดจดผานแดนถาวรจากเวลาเดมเปน 07.00 -20.00 น. ตงแตวนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2546 เปนตนไป (ศลกากรชองจอม, 2555) เพอเปนดานการคาตางประเทศผานชายแดนไทย–กมพชา จากดานชองจอมไปกมพชามระยะทาง 1.2 กโลเมตร ฝงตรงขามดานกมพชาเปนชมชนโอเสมด อาเภอสาโรง จงหวดอดรมชย

ตลาดชายแดนชองจอมนน องคการบรหารสวนจงหวดสรนทร (อบจ.) เชาพนทจากกรมธนารกษเพอสรางตลาดในพนท 20 ไร 2 งาน 52 ตารางวา จากพนททงหมดราว 90 ไร ตงแตป พ.ศ. 2538 โดยทาเปนอาคารคอนกรตเสรมเหลกชนเดยว จานวน 60 หอง ใหนกธรกจประมล และนาไปใหผสนใจเชาตอ ซงในพนทตาบลดาน อ. กาบเชง นน อบจ. สรนทร เชาพนทจากกรมธนารกษจานวน 3 แหง คอ แปลงหมายเลขทะเบยนท สร. 904 บรเวณตลาดการคาชายแดนชองจอม แปลงหมายเลขทะเบยนท สร.909 บรเวณสถานขนสงอาเภอกาบเชง และแปลงหมายเลขทะเบยนท สร. 1534 บรเวณศนยโอทอปดานชองจอม (ธนารกษพนทสรนทร, 2555) โดยในรายงานประจาป ในปงบประมาณ 2555 อบจ. สรนทร จายคาเชาทรพยสน 63,864 บาท เพอจายเปนคาเชาทดนราชพสดแปลงหมายเลขทะเบยนท สร 904 และอนๆ ในเอกสารดงกลาว อบจ. สรนทรระบวา มรายไดจากทรพยสนเปนคาเชาหรอคาบรการสถานท เปนจานวนเงน 2,442,100 บาท (องคการบรหารสวนจงหวดสรนทร, 2555)

ตงแตป พ.ศ. 2554 มการพฒนาโครงสรางพนฐานเพออานวยความสะดวกในการเดนทาง บรเวณทางหลวง สาย 214 สายสรนทร-ดานผานแดนถาวรชองจอม ชวง ตลาดการคาชายแดนชองจอม ต. ดาน อ. กาบเชง จ. สรนทร ไดกอสรางถนนสเลน เขาไปยงดานผานแดนถาวรชองจอม-โอเสมด ตดประเทศกมพชา และเชอมตอกบถนนสาย 68 โอเสมด ไปยงจงหวดเสยมเรยบ ประเทศกมพชา เพอรองรบการเปดประตสประชาคมอาเซยน ในป 2558 นอกจากนในป พ.ศ. 2554 ไดมการลงนามเพอสถาปนาความสมพนธเมองคมตร ระหวางจงหวดสรนทรกบจงหวดอดรเมยนเจยของประเทศกมพชา เพอความรวมมอระหวางสองเมอง และยงเสนอใหจงหวดสรนทรเปนสวนหนงของสามเหลยมมรกต ซงเปนความรวมมอทางดานการทองเทยวระหวาง 3 ประเทศคอ ไทย ลาว และกมพชา

อปกรณหรอวธการ

ขอมลในบทความน ไดจากการสมภาษณเชงลกผ คาในตลาดชายแดน ชองจอม จานวน 68 คน ผจดการตลาด 1 คน และเจาหนาททเกยวของ จานวน 4 คน รวมทงการสนทนากลม (Focus Group) กลมผ คาและกลมเจาหนาททเกยวของ ซงมวตถประสงคเพอศกษาประเดนความมนคง เศรษฐกจและการเมองในพนททมความสมพนธกน ซงคณะผ เขยนเหนวา ขอมลดงกลาวสะทอนภาพความสมพนธของความมนคงกบการพฒนาเศรษฐกจในพนทชายแดนไดอยางนาสนใจ บทความนเปนเพยงขอมลสวนหนงของงานวจย เรอง การบกรกและเปลยนมอของทดนตลาดชายแดนชองจอม อ. กาบเชง จ. สรนทร ทอยในระหวางดาเนนการศกษากระบวนการบกรกและเปลยนมอของทดนตลาดชายแดนชองจอม โดยไดรบทนสนบสนนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

742

ผลและวจารณผลการทดลอง ความมนคง เศรษฐกจและการเมองในพนทชายแดน

ความมนคงในพนทชายแดน ประเดนของความมนคงนน ไดมการศกษาจดผานแดนถาวรชองจอมกบผลทมตอความมนคงตาม

แนวชายแดนไทย-กมพชา ซงศกษาหลงจากทเปดทาการมาแลวเปนระยะเวลา 6 ป ในขณะทศกษา ยศวร คงธนจารอนนต (2552) ระบวา การเปดจดผานแดนสงผลทาใหเศรษฐกจของชมชนทอยในชองจอมและพนทใกลเคยงเจรญรงเรองมากขน หลงจากทมการเปดจดผานแดนถาวรชองจอมไดสงผลกระทบตอการปฏบตงานในดานการรกษาความมนคงตามแนวชายแดนไทย-กมพชาของเจาหนาท รวมทงการทประเทศกมพชามการเปดบอนคาสโนขนในบรเวณพนทตดชายแดนไทย ยงสงผลทาใหเกดปญหาดานความมนคงเพมมากขน เจาหนาทภาครฐบางรายทมหนาทรบผดชอบการขามแดนของประชาชนทงสองประเทศมความบกพรองในหนาท จงทาใหการเปดจดผานแดนถาวรเปนชองทางหลกทสาคญ ในการกอปญหาดานความมนคงตามแนวชายแดนระหวางทงสองประเทศ

การเดนทางเขาประเทศไทยของชาวกมพชาสามารถใชไดทงหนงสอเดนทาง หนงสอผานแดนชวคราว (เลมสเขยว) สามารถพานกในไทยได 7 วน และตวฉกรายวน (ขอมล ณ วนท 30 มนาคม 2557) จากขอมลสถตการเขา-ออกตามตารางท 1 จะเหนไดวา การเดนทางเขา-ออก บรเวณดานชายแดนชองจอมมจานวนสงขนอยางเหนไดชด ซงนอกจากการมตลาดคาขายบรเวณใกลเคยงชายแดนแลว ยงมคนไทยขามเขาไปเลนพนนในคาสโนโอเสมด และโรยลฮลคาสโนในฝงกมพชาจานวนมาก ขอมลทนาสนใจจากการสงเกตและสมภาษณผ คาชาวกมพชาพบวา พอคาแมคาชาวกมพชาทเขามาคาขายในตลาดชายแดนชองจอมจานวนมาก รวมทงชาวกมพชาทเขามาในประเทศไทยนยมใชเอกสารทเรยกวา “ตวฉก” หรอเอกสารควบคม ทชาวกมพชาซอตวฉกในราคา 10 บาท สาหรบการเดนทางเขามาในแตละวน ซงเปนการอานวยความสะดวกในการเขาประเทศไทยใหแกชาวกมพชา โดยไมมการตรวจสอบหรอยนยนจากเอกสารททางการกมพชาออกให รวมทงเจาหนาทฝายไทยไมมการเกบขอมลการเขาเมองของชาวกมพชา ไมสามารถตรวจสอบไดวา ผ ทถอตวฉกเปนใคร มาจากทใด ผ ทซอตวฉกในตอนเชาจะเปนคนเดยวกบทกลบเขากมพชาในตอนเยนหรอไม เปนตน หากพจารณาในประเดนความมนคงในพนทชายแดน การใชตวฉกแสดงใหเหนถงการละเลย ขาดความเขมงวดกวดขนในเรองความมนคงบรเวณชายแดน

Table 1 Statistics of arrival and departure at Chongjom border checkpoint

Year

Chongjom Border Checkpoint Arrival Deaparture

Oct. 2013- Jun. 2014 (9 Months) 410,542 413,223

Contemporary Ticket 89,233 (21.73%)

89,233 (21.59%)

Source: Kabcheong Immigration Office (2013)

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

743

ในความเปนจรง นอกจากผ คาและชาวบานในพนทโอเสมดทเขามาคาขายแลว ยงมชาวกมพชา

จากหลายจงหวดทเขามาเปนแรงงานผดกฎหมายในพนทจงหวดสรนทรและใกลเคยง ทงยงเขาไปทางาน

ในกรงเทพฯ และภาคอนๆ โดยผานนายหนาชาวกมพชาและชาวไทย รวมถงเจาหนาทบางคนทมส วนชวย

ในการสงแรงงานกมพชาเหลานเขาไปทางานอยางผดกฎหมาย แรงงานกมพชาจานวนหนงเขามาโดยใชตว

ฉก และไมไดเดนทางกลบกมพชาในวนเดยวกน ซงเมอจะตองเดนทางกลบกอาจขามแดนในจดทไมมดาน

ตรวจคนเขาเมอง หรอตองจายเงนพเศษเพอขามแดนโดยไมม เอกสาร

เศรษฐกจในพนทชายแดน การคาในบรเวณตลาดชายแดนชองจอมมมลคาการคาโดยประมาณ ปละ 2,000 ลานบาท ซงนาย

พฒนา ชนยง ผจดการตลาด (สมภาษณ) ระบวา “การคาขายมเงนหมนเวยนในวนเสาร วนอาทตย ยอดขายตอวนประมาณ 10 ลานบาท วนปกตกจะอย 2-3 ลานบาท โดยเฉลยแลว 3 ลานบาทตอวน ชวงเทศกาล 20 ลานบาท สนคาทขายกน กจะเปนของสดในชวงตลาดเชา แมคาทมาซอไปเพอทจะนาไปขายตอเสยมเรยบ อยางปลานล เปนตน” ผ คาชาวกมพชาทเขามาคาขายในตลาดชายแดนชองจอมนน นางสาวแอม (นามสมมต) แมคาชาว

กมพชา กลาววา

“เปนคนพนมเปญ มาขายของในตลาดชองจอม เชาบานทโอเสมด ตอนเชาซอตว 10 บาท

ขามดาน ขมอเตอรไซคเขามาทางาน จายคานารถเขา 40 บาท ตอนเยนปดรานกกลบไป

นอนฝงโนน มหลายคนทาแบบน ประหยดกวา”

นอกจากนยงมผ คาชาวกมพชาทเขามาเชาบาน เชาหองพกรายเดอนหรอเชาโกดงเกบของและใชเปนทพกในบรเวณใกลเคยงกบตลาดชองจอม การขยายตวทางเศรษฐกจในพนทชายแดนชองจอม นอกจากการคาในตลาดชายแดนชองจอมแลว ยงมการขนสงสนคาเขาและสนคาออกผานด านการคาชายแดนไทย-กมพชา บรเวณดานชายแดนชองจอม ต .ดาน อ. กาบเชง จ.สรนทร ตงแตป 2551 ถงป 2556 มมลคาการคาเฉลยปละกวา 700 ลานบาท (ศลกากรจงหวดสรนทร, 2556) จากขอมล อบจ. สรนทร ระบวา ตลาดชายแดนชองจอมท อบจ. ดแล มรานคาจานวนทงสน 830 รานเมอสารวจรายชอ พบวา ในจานวนผ คาทงหมด 764 ราย ผ คาบางรายเชาหองมากกวา 1 หอง เปนผ คาชาวกมพชา จานวนรอยละ 95.95 จากรายชอผ คาทเปนชาวกมพชาจานวน 302 คน ไมระบสญชาตของผ คา 431 คน ซงพจารณาจากรายชอนาจะเปนชาวกมพชา และผ คาชาวไทยจานวน 31 คน คดเปนรอยละ 4.05

จะเหนไดวา ผ คาสวนใหญ ซงเปนชาวกมพชา เปนผ ทไดรบผลประโยชนจากการคาในตลาดชายแดนชองจอมมากทสด สาหรบชาวไทย ทเปนคนในพนทตาบลบานดานนน มจานวนไมถง 10 ราย ทเขามาคาขายในตลาดชายแดนชองจอม ทงน ผ คาใหเหตผลวา คาเซงพนทราน คาเชาพนทในตลาด ซงมทงคาเชารายเดอนและคารายป คากอสรางหองเชา และคาใชจายอน ๆ ทตองจายใหตลาด เชน คาไฟฟา คาเกบขยะ คาลขสทธ คอนขางสง รวมทงคาซอสนคามาขาย ชาวบานไมสามารถลงทนจานวนมากได จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวา

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

744

ตลาดการคาชายแดนชองจอม เปนพนทการคาของผ คาชาวกมพชาสวนใหญ ชาวบานในพนทไดรบประโยชนจากการคาในพนทตลาดชายแดนชองจอมนอยมาก ชาวบานดานบางสวนทประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางบรเวณหนาดานชองจอม ขายพชผกบรเวณตลาดนดในวนพธและวนเสาร และเปนแรงงานรบจาง

จากการสมภาษณผ คาชาวกมพชาจานวน 68 คน คณะผ วจยสามารถแบงประเภทผ คาได 3 กลมคอ 1. กลมผ คาชาวกมพชาทเรมเขามาคาขายตงแตแรกตงตลาด หลายรายเขามาเพราะปญหาความ

ยากจน เชนทาเกษตรกรรมไมไดผลด ไมมทนาทากนเปนของตวเอง จงตดสนใจเขามาทาการคาขาย บางรายขายบาน เพอนามาลงทน

2. กลมผ คาทคาขายอยทอน เชน ทพนมเปญ ทโอเสมด ในกมพชาแลวคาขายไมด จงยายเขามาทาการคาทฝงไทย บางรายคาขายทโรงเกลอ (อ. อรญประเทศ จ. สระแกว) มากอน แตคาเชาแพง จงยายมาคาขายทชองจอม

3. กลมผ คาทไดรบการชกชวนจากครอบครว และญาตพนองทเขามาขายสนคาอยกอน ใหเขามาชวยขายหรอมาลงทนเซงรานเอง หรอรบชวงรานตอจากญาตพนอง

กลมผ คาชาวกมพชาสวนใหญ เขามาคาขายในตลาดชายแดนชองจอมโดยอาศยเครอขายทางสงคมของญาตพนอง ทงทเปนญาตสบสายโลหต และญาตโดยการสมรส บางครอบครวมเครอขายรานคาทเปนญาตกนเกอบสบราน กระจายในตลาด ผ คาทเขามาคาขายตงแตตลาดเรมเปด บดนขยายกจการใหญโต และเพมพนทในการคาขาย โดยการเชาพนทตรงขามตลาดชายแดนชองจอม เปดรานขนาดใหญและขายสงไปยงผ คาในตางจงหวดของไทย

ผ คากมพชาทมทนไมมากนก มกจะขอแบงเชาพนทครงหองจากผ เชาเดม ซงสวนใหญจะเปนญาตพนองกน หรอหากไมมทนจรง ๆ กจะนาสนคาของญาตพนองมาขายกอน ไมตองลงทนซอสนคา เมอขายได จงนาเงนคาสนคาสงคน จากนน หากกจการดขน กจะตดตอซอของจากผ คาสงในพนมเปญหรอตลาดโรงเกลอโดยตรง

การเมองในพนทชายแดน การเมองระหวางประเทศมผลอยางยงตอเศรษฐกจการคาชายแดน โดยเฉพาะเศรษฐกจชมชนชายแดน

ชองจอมมกไดรบผลกระทบจากสถานการณความขดแยงความสมพนธไทย-กมพชาอยางมาก ในระยะทมการปะทะกนตามแนวชายแดนขอพพาทใกลปราสาทเขาพระวหาร เหนไดจากตวเลขการคาทลดลงในแตละเดอนในชวงเวลาทเกดการปะทะกน และยงสงผลกระทบในระยะยาว เนองจากมการปดพนทเพอเปนการตดเสนทางลาเลยงวตถดบทเปนยทธปจจยสงครามแกฝายกมพชา ซงดานชองจอม จงหวดสรนทร สวนใหญจะสงออกสนคาอปโภคบรโภค สนคาพลงงานและวสดกอสราง เชนนามนเชอเพลง เศษเหลก เศษอะลมเนยม ซงเปนวตถดบทสามารถนาไปผลตเปนยทธภณฑได (นพชย ฟองอสระ, 2555)

นอกจากน การเมองทองถนในพนทอาเภอกาบเชงและจงหวดสรนทรยงมผลกระทบตอเศรษฐกจการคาบรเวณชายแดนชองจอม เนองจากเปนพนทแยงชงผลประโยชนของนกการเมองทองถน 3 กลม ทอาศยอานาจรฐจากการเขามาทางานในองคกรปกครองสวนทองถน เพอปกปองผลประโยชนของตนและในขณะเดยวกน กพยายามลดทอนอานาจของกลมอน เดมมการสรางตลาดชายแดนชองจอม ในป พ.ศ. 2535 ในเขตหม 14 ต. ดาน อ. กาบเชง โดยเชาทดนจากกรมปาไม ซงเปนทปาสงวน เขตรกษาพนธสตวปา ทเดมเปนพนทชาวบานบกรก กรมปาไมจงใหสมปทานเอกชนเพอใหชวยปรบปรงและกนพนทไว (วเชยร, สมภาษณ) และผ เชาซงเปนนกการเมองทองถนกลมทหนงไดเปดตลาดคาขายมาตงแตป พ.ศ. 2536-2551 รวม 16 ป แตเนองจากผ เชาไมได

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

745

ขอตอใบอนญาตเมอครบกาหนด 10 ป ในวนท 16 กนยายน พ.ศ. 2551 ไดมการปดตลาด โดยมทหารปดทางเขา-ออก ใหผ คาและชาวบานออกมาจากตลาด ทหารตรงกาลงในพนทตลาดประมาณ 7 วน จงปดตลาดแรกไดสาเรจ สาเหตทปดตลาดเนองจากผ เชาไมเสยภาษใหรฐ ไมไดตอสญญากบกรมปาไม เนองจากกรมปาไมกาหนดใหตอสญญาทกสบป และพบของผดกฎหมายในพนทตลาด หลงจากนน มการเปดตลาดแหงทสองในพนทใหมคอบรเวณหม 1 ต. ดาน หางจากพนทตลาดเดม โดยนกการเมองกลมทสอง ซงผ คาจากตลาดทถกปด ไดเขามาคาขายในตลาดดงกลาว ตอมามการพฒนาตลาดแหงทสามบรเวณใกลเคยงของนกการเมองกลมทสาม ซงสามารถดงผ คาชาวกมพชาจากตลาดแหงทสองมาคาขายไดและเปนทนยมของนกทองเทยว ในระยะหลง คนกลมแรกเขามามอานาจในหนวยงานทองถนและพยายามทจะใหผดแลตลาด ซงเปนคนกลมทสามชาระภาษรายไดจากตลาดแกหนวยงานทองถน แตยงไมเปนผลสาเรจ นอกจากนคนกลมแรกยงไดเปดตลาดเดมขนมาใหมอกครง แตยงไมเปนทสนใจของผ คา การคาในตลาดชายแดนดงกลาว เจาหนาทรฐมบทบาทในการจดสรรผลประโยชนทไดจากการบรหารจดการการคาในตลาดชายแดนชองจอม

การแยงชงผลประโยชนจากการคาชายแดนในตลาดชายแดนชองจอม สะทอนใหเปนถงความสมพนธ ระหวางความมนคง เศรษฐกจและการเมองในพนทชายแดนทไมสามารถแยกออกจากกนได การผอนคลายความเขมงวดในการผานแดน สงผลใหผ คาและชาวกมพชาเขามาซอและขายสนคาในพนทไดโดยเสยคาใชจายนอยมาก ทาใหเศรษฐกจมการขยายตว มผ คาชาวกมพชาเขามาคาขายเพมขน ในขณะเดยวกน ผลประโยชนทางดานการคาทงถกและผดกฎหมาย ทาใหนกการเมองทองถนเขามามบทบาทโดยตรงในการสรางตลาดการคาชายแดน ซงเปนทงผลงานในการพฒนา เปนนโยบายและเปนการสรางเครอขายทางการคาทจะสามารถสงผลตออนาคตทางการเมองได

สรป

เศรษฐกจการคาชายแดนชองจอมคอ พนททสะทอนความสมพนธระหวางอานาจรฐสวนกลางกบอานาจของคนทองถนในพนทชายแดน ระบบเศรษฐกจการตลาดมสวนสาคญอยางยงในการผลกดนทศทางการพฒนาชายแดนชองจอมใหกาวหนา พนทชายแดนทเลอนไหล เปนจดเชอมตอของความรงเรองทางเศรษฐกจโดยผานการอานวยความสะดวกทางการคาและการผอนปรนการควบคมตางๆ ในพนท เปนพนทยกเวน ทสามารถทากจกรรมบางประการทไมสามารถทาไดในพนทอนของประเทศ กฎระเบยบทใชในพนทชายแดนอาจมความแตกตางจากทใชในพนทอน การผอนคลายความเขมงวดในการเขา -ออกประเทศโดยการใชตวฉกสาหรบชาวกมพชาทประสงคจะขามมาฝงไทยบรเวณดานชายแดนชองจอม แมจะสงผลตอความมนคงของชาตแตไดเออใหเกดการขยายตวของการคาชายแดน เสรนยมทางเศรษฐกจทาใหบทบาทของรฐตองปรบเปลยนมมมองจากความมนคงของรฐชาต มาสมมมองความรวมมอทางเศรษฐกจ และสนบสนนการกลายเปนภมภาคเดยวกนของประเทศทมความเชอมโยงทางภมศาสตร มการปรบเปลยนเงอนไขตางๆ เพอการเขาถงทรพยากร เงนทน แรงงานและตลาด เพอความมนคงในทางเศรษฐกจของพนท รวมทงเปนพนทในการแยงชง ตอรองและเออประโยชนระหวางชาวบาน นกการเมองทองถน เจาหนาทรฐ นกลงทนและผ คาขามแดน

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

746

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ทสนบสนนทนในการวจยครงน

เอกสารอางอง กนกวรรณ มะโนรมย. 2554. “บทสงเคราะหชายแดนอสานกบเพอนบานกรณกมพชามองไทย คนไรรฐ และเมอง

คมตร.” ใน กนกวรรณ มะโนรมย. บรรณาธการ. ชายแดนอสานกบเพอนบาน ขอคนพบทาง วชาการและนยเชงนโยบาย กรณศกษา กมพชามองไทย คนไรรฐ และเมองคมตร. เชยงใหม: ศนยวจยสงคม อนภมภาคลมนาโขง คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน.

ตรวจคนเขาเมองจงหวดสรนทร. 2556. สถตผเดนทางเขา-ออกราชอาณาจกรบรเวณดานชายแดนชอง

จอม. เอกสารอดสาเนา. ธนารกษพนทสรนทร. 2555. ตรวจสอบการใชประโยชนขององคการบรหารสวนจงหวดสรนทร.

แหลงทมา http://intrapv.treasury.go.th/tanarak/admin/admin _province/upload/News_prv_detail/23_11_2012_15_43_13_%B5%C3%C7%A8%C8%D9%B9%C2%EC%AA%D2%C2%E1%B4%B92.pdf, 12 มนาคม 2556.

นพชย ฟองอสระ. 2555. ผลกระทบของความขดแยงระหวางไทย-กมพชา พ.ศ. 2554 ทมตอเศรษฐกจ ชมชนชายแดน :กรณศกษาจดผานแดนถาวรชองจอม อ าเภอกาบเชง จงหวดสรนทร. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเชยงใหม

ยศวร คงธนจารอนนต, ร.อ. 2552. จดผานแดนถาวรกบผลทมตอความมนคงตามแนวชายแดนไทย- กมพชา กรณศกษาการเปดจดผานแดนถาวรบรเวณชองจอม อ าเภอกาบเชง จงหวดสรนทร. วทยานพนธ ปรญญาโท. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ศรพร วชชวลค. 2554. “รฐและชายแดนภายใตบรบทของการเปลยนแปลง”. ใน กนกวรรณ มะโนรมย. บรรณาธการ. ชายแดนอสานกบเพอนบาน ขอคนพบทางวชาการและนยเชงนโยบาย กรณศกษา กมพชามองไทย คนไรรฐ และเมองคมตร. เชยงใหม: ศนยวจยสงคมอนภมภาคลมนา โขง คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน.

ศลกากรชองจอม. 2555. สถตผเดนทางเขา-ออกราชอาณาจกรดานชายแดนชองจอม. เอกสารอด สาเนา.

องคการบรหารสวนจงหวดสรนทร. 2555. รายงานประจ าปองคการบรหารสวนจงหวดสรนทร ประจ าป 2555. แหลงทมา http://www.surinpao.org/index.php, 12 มนาคม 2556.

พฒนา ชนยง. 2557. สมภาษณ. ตลาดชายแดนชองจอม อ. กาบเชง จ. สรนทร. วเชยร (นามสมมต). 2557. สมภาษณ. ตลาดชายแดนชองจอม อ. กาบเชง จ. สรนทร. แอม (นามสมมต). 2557. สมภาษณ. ตลาดชายแดนชองจอม อ. กาบเชง จ. สรนทร.

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

747