A túa ‘Eroski-Consumer’ de toda a vida renóvase con...

ConsumerConsumer a revista dos Consumidores responsables 2,5 € Xullo-agosto 2018

AlimentaciónPoderías con

8 litros de gazPacho?

Son oS que entrarán na túa caSa eSte verán

Maquillaxe perManente

A debate

UNHA MODA A FLOR DE PEL

MASCOTAS Trucos para aliviarlle a

calor ao Teu can (ou ao

Teu gaTo)

A túa ‘Eroski-Consumer’ de toda a vida renóvase con outra imaxe e máis contidos

soCios de eroski Club

só

1 €0,20€

Con vistas á

polémicaDereiTOS e DebereS De inquilinO,

prOpieTAriO e veCiñO

Pisos turísticos

recuncHo inFanTil

6 CenTíMeTrOS De AugA AbOnDAn pArA AfOgAr

EROSKI CONSUMER é a revista de información consumerista que edita a Fundación Eroski no marco das súas iniciativas sociais. Desde 1974 traballamos día a día para ofrecer a mellor información para axudarlles ás e aos consumidores a mellorar a súa vida cotiá.

EROSKI CONSUMER difunde os dereitos recoñecidos dos consumidores de bens e servizos, co obxectivo de que poidan exercelos de xeito responsable e esixir o seu cumprimento.

EROSKI CONSUMER é un medio de comunicación comprometido coa promoción de hábitos de vida saudables, o consumo sostible e a conservación do medio.

0 3

Sumario Consumera revista dos Consumidores responsables

Xullo-agosto

GAZPACHOS E SALMOREJOS: O VERÁN É VERMELLO. O primeiro consiste nunha sopa fría. O segundo, nunha crema. Cada un ten as súas peculiaridades e os seus adeptos, pero ambos loitan polo protagonismo nas mesas estivais grazas a tres bazas comúns: sabor, saúde e frescura. 14

époCa v, número 2

0 4

52

3406 SANDÍAS E MELÓNS,

UNHA APOSTA REDONDA. A súa alta porcentaxe de auga convérteas nas froitas máis refrescantes. Pero iso non é todo.

09 EN QUE SE PARECE UN BOCARTE A UN VASO DE LEITE? Este diminuto peixe achega omega-3 e ten case a mesma cantidade de calcio. Pura saúde.

11 CABACIÑA, A RAÍÑA TODOTERREO. Como sucede co porco, dela aprovéitase todo e para todo.

12 UN TÉ CON... GALLETAS DE GRILLO. Non só está de moda comer insectos, senón utilizalos para elaborar derivados como a fariña..

12 MARCHANDO UNHA DE ‘CARPACCIO’! Este sofisticado prato frío vai máis aló do boi, o atún ou a tenreira.

alimentación

14 BONITO, TEMPADA DE ORGULLO AZUL. Parente próximo do atún, ofrece grandes beneficios para o organismo.

28 O ABC DOS APARTAMENTOS TURÍSTICOS. Están cambiando o rostro das cidades e as súas normativas. Que facer se es inquilino, veciño ou arrendador.

34 RADIOGRAFÍA DO XEADO. En formato polo ou de cucurucho. Artesanal ou industrial. Axudámosche a escoller o capricho estival máis saudable.

40 PASTA FRESCA, GAÑADORA EN SABOR. Enerxética, saborosa e tenra. Así é a mellor versión do clásico italiano.

saÚde

46 MAQUILLADOS PARA SEMPRE. Os expertos desvelan cando, como e onde recorrer á maquillaxe permanente.

52 AUMENTA O DESEXO SEXUAL NO VERÁN? Que hai de certo e que de mito na crenza de que a calor esperta o desexo.

mascotas

58 O MEU CAN TEN MOITA CALOR! Algunhas especies pásano especialmente mal coas altas temperaturas. Consellos para refrescar a túa mascota.

Sumario

no seU PUnto

0 5

52EROSKI CONSUMER

DIRECTOR: Alejandro Martínez Berriochoa

SUBDIRECTORA: Carmen Guridi

REDACTORA XEFA: Naia Díez

COORDINACIÓN DE REDACCIÓNE EDICIÓN EN INTERNET: Miren Rodríguez

Redacción e Administración de EROSKI CONSUMERBº San Agustín s/n. 48230 Elorrio (Bizkaia) Tel: 946 211 627Depósito legal: TO-707-1997ISSN: 2254-6499Impresión: MCC GraphicsEdita: EROSKI S.Coop co patrocinio de FUNDACIÓN EROSKIwww.consumer.es

REALIZA: La Factoría/Prisa Noticias

DIRECTORA EDITORIAL: Virginia Lavín

SUBDIRECTOR: Javier Olivares León

COORDINACIÓN E EDICIÓN: Elena S. Nagore

COORDINACIÓN WEB: Laura Caorsi

DIRECCIÓN DE ARTE: Shergio Serrano

EDICIÓN GRÁFICA: Rosa García Villarrubia

DESEÑO ORIXINAL: Rodríguez y Cano

COLABORADORES: Mariano Ahijado, Sergio Amadoz, Eva Blanco, Laura Caorsi, Carmen Galán, María Huidobro, Cristina Leciñana, Sara Rivas, Eva San Martín.

CONTACTO: Valentín Beato, 44. 28037 Madrid, ESPAÑA. Tel. +34 915 386 104

76MANUAL DA VIDA MODERNA.

É vinte veces mellor fumar un só cigarro ao día ca fumar vinte? Cales son os riscos de elaborar slime ou blandiblú caseiro? Que din os filtros de Instagram sobre o teu estado anímico? Canto tempo se necesita para levantar unha casa cunha impresora 3D? Ademais, razóns polas que os pais españois se endebedan para comprarlle tecnoloxía aos seus fillos e causas polas que os turistas están ameazando a saúde do planeta.

recUncho inFantil

62 Á AUGA, PERO CON MIL OLLOS. Os nenos adoran as piscinas, aínda que esconden perigos. Consellos para que maiores e pequenos eviten riscos.

68 COCIÑAR EN FAMILIA. Receitas para que os nenos elaboren os seus propios pratos.

sostiBilidade

70 COMO PERCIBIMOS OS ENVASES? Un estudo desvela cales son as principais razóns polas que usamos recipientes.

74 TRUCOS PARA REFRESCAR A CASA. Consellos para combater a calor no fogar máis aló de abrir a fiestra.

70

0 6

no seU PUntoO MES DE XULLO TRAE BOCADOS FRESCOS E COLORIDOS, MINIATURAS DO MAR E DELICIAS QUE SE SERVEN CRÚAS

Antes de abrir ese

melón... Fíxate ben no seu

cheiro. Se non desprende

un perfume doce, aínda lle quedan

uns días para alcanzar o seu punto óptimo.

toc, toc... HAI FRoItA MADURA AÍ DENtRo?Sas, refrescantes e listas para levar. Sandías e melóns son as froitas estrela do verán, aínda que non sempre resulta fácil adiviñar se están no seu punto antes de cortalas. Para evitar sorpresas, hai que aplicar o tacto e o oído.

0 7

sandía e o melón son oasis portátiles. Basta morder un anaco para que se nos faga a boca auga. Literalmente. O seu contido supera o 94 % e o 92 %

de auga, o que os coloca no podio das froitas máis hidratantes do mercado. Tenros, zuma-rentos, doces e moi refrescantes, son o me-llor agasallo da natureza para mitigar a calor. Ademais, resultan lixeiros: comparados cunha mazá, o melón ten a metade de azucre e, a san-día, menos da metade de calorías. Normal que sexan os protagonistas do verán.Como sobremesa resultan perfectos, pero ta-mén poden integrarse nun almorzo fresquiño, levarse nun tupper ao traballo ou á praia ou in-corporarse ás receitas, como as ensaladas de folla verde no caso do melón, ou o gazpacho, no da sandía. Consumir ambas é unha forma de manterse ben hidratado, algo fundamental nesta época para anciáns e nenos.

APRENDER A ESCOITAR. Acertar coa froita que compramos é moi impor-tante; máis aínda cando se trata dunha única peza. Para evitar unha aposta a cegas, existen trucos que nos poden axudar. A clave para es-coller unha boa sandía ten un punto de percu-sión, pois hai que darlle uns golpes cos dedos ou as palmas das mans. Se soa a oco, será boa. Ademais, a superficie debe ser lisa, sen esma-gaduras, cicatrices ou queimaduras do sol. No caso do melón, para saber se está maduro, hai que collelo entre as mans e apertar suavemente a base (o lado oposto á mata). Se cede un pou-co, significa que está maduro. Separadamen-te, convén elixir os que non presenten marcas,

Escoller unha boa sandía implica un pouco de percusión, pois hai que darlle uns golpiños cos dedos ou as palmas. Se soa oco, será boa.

A

(Segue na páxina 08)

O melón e, sobre todo a sandía, son froitas de gran tamaño que, polo xeral, non se consomen nunha soa ocasión. Dependendo de cantas persoas vivan na casa, poden durar desde un par de días ata unha semana. Saber como conservalas é fundamental para aproveitalas ao máximo e manter intactas as súas características principais, como o sabor e a substancia.

Unha sandía pode aguantar ata dúas semanas se se mantén a 15 ºC, e unha semana máis se a conservamos a unha temperatura de entre 7 ºC e 10 ºC. Se está enteira, a súa cortiza permítelle manterse en boas condicións durante varios días a temperatura ambiente (non ao sol). Con todo, malia o seu tamaño e

robustez, é moi sensible ao frío. Por iso, non convén tela por debaixo dos 7 ºC.

O melón aguanta en bo estado varios días. Se non está de todo maduro, hai que telo a temperatura ambiente nun sitio fresco da casa; e se está xa no seu punto, no frigorífico.

Así e todo, cando o melón está maduro, o mellor é consumilo canto antes, xa que se deteriora con rapidez. Para gardalo na neveira unha vez que está aberto, convén deixarlle a parte central (onde están as sementes) para reter mellor os mollos da froita. E, por suposto, resulta preciso cubrir a polpa con papel filme para evitar que desprenda ou absorba cheiros (isto último tamén se aplica á sandía).

COMO CONSERVALAS NA CASA

0 8

NO SEU PUNTO

sexan turxescentes e teñan un suave perfume doce. Se non desprenden esa fragrancia, significa que aínda lles faltan uns días para estar no seu punto, polo que debemos deixalos madurar a temperatura ambiente. A froita non madura na casa, así que é mellor non comprar os melóns con pel moi verde: indica que se colleron de xeito prematuro.

MÁIS CA AUGA. A auga é o principal compoñente destas froitas, pero non o único. O melón, gran fonte de potasio (case coma o plátano), achega vitamina C e moi poucas calorías (112 kcal en 100 g). Ademais, é rico en betacaroteno (canto máis amarela é a súa polpa, máis cantidade), que reduce o risco de sufrir enfermidades dexenerativas e cardiovasculares, e axuda a previr o cancro. Con máis auga e menos calorías aínda (tan só 83 kcal en 100 g), a sandía contén licopeno, un antioxidante natural que protexe as células e axuda a previr distintos tipos de enfermidades, especialmente as cardíacas. Tamén resulta interesante para as persoas con diabetes, con exceso de peso e con hipertensión grazas á súa lixeireza, o seu baixo nivel de azucre e o seu contido en citrulina, un aminoácido que propicia a boa circulación ou a sensibilidade á insulina no caso da diabetes tipo 2.

(Vén da páxina 07)

MELÓNSNa actualidade, España produce máis de 60 variedades de melón

que se cultivan, sobre todo na metade sur do país. Os froitos dalgunhas localidades —como Villaconejos (Madrid) ou Torre

Pacheco (Murcia)—, contan con Denominación de Orixe. As seguintes

son algunhas variedades habituais que podemos atopar no mercado:

Cantalupo, Charentais.Teñen a pel amarela e fina, con

raias lonxitudinais. Son esféricos, lixeiramente achatados, e pesan entre

700 g e 1,5 kg. A súa polpa é de cor alaranxada e moi perfumada. Cultívase

en Almería e Murcia.

Galia. A súa pel é de cor verde e vaise poñendo amarela a medida que

madura. Teñen unha textura peculiar debido ás liñas sobresalientes que

se entrecruzan sobre a superficie. De forma esférica, pesan entre 850 g e

1,5 kg, e a súa polpa é branca verdosa, cun exquisito aroma doce. Almería e Murcia prodúcenos, aínda que se importan, sobre todo, desde Israel.

Tendral. É orixinario do sueste español; sobre todo, de Alacante. Resiste moi ben o transporte e trátase dunha das

variedades que mellor se conserva. Chámaselle tamén melón de inverno.

De forma lixeiramente alongada, pesa de 2 a 3 quilos, presenta unha

cor vede escura e unha cortiza grosa e rugosa. A polpa é branca, pouco saborosa e recorda ao sabor do

cogombro cando o melón está verde. Ten unha maridaxe perfecta con

xamón curado.

Honey Dew. A súa cortiza é amarela, lisa e suave. A súa polpa, moi zumarenta e doce; e tamén dunha cor amarela pálida.

Son de forma ovalada e adoitan pesar entre 2 e 3 quilos. Cultívanse en Murcia, Cartaxena, Valencia e Cuenca.

SANDíASAs variedades desta froita parecen non ter fin. Cóntanse por decenas

e algunhas teñen nomes moi divertidos. Hai sandía Pata Negra, sandía Ferrari, sandía Fandango,

sandía Cha cha cha… Á marxe desta curiosidade, a principal distinción que

podemos facer é a seguinte:

Con sementes. As sandías diploides son as máis

tradicionais. Teñen sementes negras ou marróns. Neste grupo hai sandías redondas, de cor verde escura (ata negra), como a Crimson Sweet, a Resistent, a Sugar Baby, a Sweet Marvell ou a Early Star. Tamén hai

sandías de forma alongada (sandías melonas), cuxa cortiza é dunha cor verde máis clara. Destacan os tipos

Klondike e Charleston Gray, aínda que en España apenas se cultivan.

Sen sementes. Parecen unha novidade, pero

non o son. As sandías triploides inventáronse en Xapón ao redor

de 1940 e son o resultado do cruce de dúas plantas cuxo froito

é incompatible. Trátase dunha sandía estéril, e por iso non ten

pebidas. Entre as variedades máis destacadas, atopamos a Reina de Corazones (Almería), a Apirena e a Jack. Estas sandías triunfan, sobre

todo, entre os nenos.

COñECERALOS POLO SEU ASPECtO

0 9

b o c a r t e é u n peixe pequeno pero concentra todo o sabor do mar. Nos seus

18 centímetros ou menos caben unhas cantas propiedades nu-tricionais e é agora, nos meses cálidos, cando mellor se perci-ben as súas virtudes. Na primavera e verán, os cardumes de bocartes soben ás capas máis superficiais do mar para alimentarse e reproducirse, unha cita de banquete e cortexo á que chegan en plena forma. Neste momento, a súa carne concentra o nivel máis alto de graxa e, xa que logo, resulta máis saborosa.Peixe de auga salgada, captúrase tanto no Atlántico coma no Mediterráneo e coñécese con distintos nomes —como bocareu ou anchoa— segundo a zona onde se pesca. Aos exem-

BOCARtE, tAN AZUL COMA O VERÁN

Saboroso e abundante, este diminuto peixe que prolifera nos meses cálidos é un dos nosos favoritos. Tremendamente versátil, achega omega-3 e ten case a

mesma cantidade de calcio que un vaso de leite. Pura saúde.

Que hai en 100 gramos deste

peixe?Ao redor do

70 % do bocarte cómese, incluídas

as espiñas. En 100 gramos dun en conserva hai

230 mg de calcio, case igual que

nun vaso de leite enteiro. Aínda

que é graxo (ten 6 g de graxa

por cada 100), as súas graxas

son saudables e axudan a coidar o

corazón.Non se trata dun alimento calórico

e achega case 18 g de proteínas de

alto valor biolóxico (aquelas que o

organismo asimila facilmente).

O

1 0

NO SEU PUNTO

plares pequenos chámaselles lorchos transparentes, un nome entrañable para quen medrou vendo serie Verano azul. Pero o bo-carte é máis ca un peixe sociable e simpático: Estamos diante dun alimento moi san, que contén proteínas, vitaminas e omega-3. Este ácido graxo axuda a manter baixo control os niveis de coles-terol e de triglicéridos, e resulta moi beneficioso para as persoas con problemas cardiovasculares porque prevén a formación de trombos. Noutras palabras: graxa saudable.Os bocartes teñen outras dúas calidades importantes. A pri-meira está no seu tamaño e a segunda, nas súas espiñas. Ao ser pequenos, concentran menos cantidades de mercurio que ou-tros peixes azuis. Isto resulta especialmente interesante para os nenos e as mulleres embarazadas, quen poden beneficiarse da súa riqueza sen expoñerse a niveis excesivos dun metal pesado, que interfire co desenvolvemento. Doutra banda, o bocarte é moi rico en calcio. Tanto como o leite! Cando o comemos enteiro (por exemplo, en conserva) aproveitamos todo o mineral que se con-centra nas súas espiñas: en 100 g de bocartes hai case tanto calcio como en un vaso de 200 ml.

ANISAKIS, O ASPECTO MÁIS CRU.Pódense consumir de moitos xeitos: en escabeche, fritos, en conserva, ao pil-pil… Tamén teñen cabida nas gildas, unha ensalada con tomate e queixo fresco, ou paté caseiro para untar. Agora ben, algunhas técnicas culinarias son máis perigosas

que outras, e os bocartes en vinagre, tan apreciados, encabezan esa lista de riscos.Convén tomar precaucións porque o peixe está cru. E o bocarte, do mesmo xeito que outras especies, pode conter Anisakis, un parasito que só se elimina coa cocción (por encima dos 60 ºC) ou coa conxelación (por debaixo dos -20 ºC). Os estudos máis recentes apuntan a que cada ano se rexistran uns 8 000 casos de anisakiose; unha cifra que nos coloca entre os países máis afectados do mundo e que, con todo, resulta difícil reducir. Na conxelación e a cocción está a clave.

COMO FACELOS EN VINAGRE E NA CASA SEN RISCOSHoxe en día, temos ao alcance moitas opcións de pratos xa preparados, incluídos os bocartes en vinagre. Trátase dunha solución práctica e segura que permite gozar ao momento do seu sabor, xa que todos os fabricantes están obrigados por lei a conxelar previamente o peixe.Tamén podemos preparar os bocartes na casa, aínda que é preciso tomar algunhas precaucións. O chef Peio Gartzia dános os seguintes consellos: Compra uns bocartes de tamaño pequeno, moi frescos, que teñan os lombos duros e brillantes.

Na casa, retira con coidado a cabeza e a espiña central, xunto coas vísceras. Separa os lombos e lávaos ben con auga fría para eliminar o sangue que poida quedar.

A medida que os lavas, vai colocándoos sobre un pano de cociña e cúbreos con outro pano para secalos. É moi importante que non teñan ningunha de auga.

Logo de secalos, colócaos nun recipiente de cristal ordenados por capas e bota un pouco de sal entre capa e capa. Cúbreos con vinagre de viño branco ou vinagre de mazá durante unha hora.

Os bocartes irán cambiando de cor pola acción do ácido do vinagre. Podes deixalos macerando máis tempo (ata tres ou catro horas), pero ten en conta que, canto máis

tempo pase, máis seca e áspera quedará a súa carne.

Retíraos do recipiente, no que estaban, escórreos e ponos noutro envase que sexa apto para conxelar, ordenados en filas.

Cúbreos con aceite de oliva de calidade e méteos ao conxelador. O frío mata o Anisakis, pero é imprescindible que os bocartes estean alí, polo menos, 48 horas.

Ao cabo de dous días (ou máis), desconxela o peixe na neveira (non a temperatura ambiente nin no microondas) para que a desconxelación sexa lenta e non lle afecte á calidade e á textura da súa carne.

Resultan moi beneficiosos para persoas con problemas cardiovasculares: o omega 3 axuda a regular colesterol e triglicéridos.

1 1

Lixeira, fresca e económica, é unha aposta segura nos meses máis cálidos do ano. O seu gran contido en auga, que case chega ao 95 %, converte

esta hortaliza nun must dos nosos menús estivais. A cabaciña teno todo para ocupar un lugar destacado na mesa: é un alimento pouco calórico e de fácil dixestión, ten efecto diurético e a súa achega de fibra axúdanos a sentirnos saciados. Ademais, é moi versátil e rende moito, porque da

cabaciña aprovéitase todo: se se lava ben, non hai necesidade de quitarlle a pel, e pódese comer crúa.

Por un pouco máis dun euro, o que custa un quilo, podemos mellorar unas cantas receitas de cociña e preparar deliciosos pratos. Os máis refrescantes? Unha sopa fría de cabaciña con mazá, unha ensalada cabaciña e tomate, unha salsa de iogur con cabaciña relada, ou uns

bastóns de cabaciña para untar en humus, para picar algo. Tamén podemos utilizalo como o ingrediente principal dunha tortilla, se

queremos cear algo lixeiro, ou cortalo en dados e saltealo para acompañar unha peituga de polo ou un filete de peixe. Queda moi rico aderezado con

aceite de oliva, sal e pementa.Outra opción, un pouco máis laboriosa, consiste en cortalo en toros para facelo frito e rebozado. Neste caso —quizais a proposta máis calórica de todas—, é aconsellable cortalo e deixalo escorrer para que a súa polpa se seque un pouco antes de rebozalo e botalo á tixola. Deste xeito, absorberá menos aceite durante a fritura. Ao sacalo, antes de servir, colocarémolo nun prato con papel de cociña para que quede crocante e sen exceso de aceite. E, por suposto, se falamos de cabaciña, non podemos esquecer o pisto. Que sería do pisto sen esta hortaliza? Esta salsa, que vai ben con

case todo, pódese empregar en pizzas caseiras, ou para acompañar pasta. Rico, san e moi nutritivo.

Cabaciña, a todoterreo

da horta

1 2

NO SEU PUNTO

receita do carpaccio é moi simple. Trátase dun prato

de carne de tenreira (ou de boi) cortada en finísimas láminas que se serve crúa, a modo de aperitivo. A carne aderézase cun fío de aceite de oliva virxe, zume de limón (ou vinagre), pementa negra recentemente moída e unhas labras de queixo parmesano. O importante é elixir unha peza de carne tenra e de boa calidade (por exemplo, un solombo) e lograr que as láminas sexan tan finas como se poida. O truco para iso, ademais de utilizar un bo coitelo, é colocar as láminas sobre unha táboa, cubrilas con papel filme e pasarlles o rodete por encima. O carpaccio orixinal coñeceu variacións co paso dos anos, e non só no modo de aderezalo. Tamén o ingrediente base, a carne, se substituíu por outros que van desde as gambas, o atún ou as setas, ata a cabaciña, o polbo ou os amorodos. A palabra carpaccio converteuse en sinónimo da técnica: finos liscos de alimentos que se serven sempre crús co aderezo apropiado, o xusto para realzar o seu sabor ou crear un contrapunto de texturas. Aí van algúns exemplos:

1 De boi ou de tenreira. Elixe unha peza tenra, de boa calidade, e conxélaa. Como a carne se vai consumir crúa, é importante que estea a -20 ºC durante un día para evitar os riscos de contaxio por teníase. Pasado este tempo, sácaa. Cando empece a abrandarse, aproveita a cortala (será máis fácil que facelo coa carne branda).

Pódela aliñar ao modo tradicional ou, tamén, con mostaza ou con salsa de alfabaca e piñóns (pesto). Se non atopas queixo parmesano, pódelo substituír por un manchego ben curado.

2 De atún. Escolle unha peza sen espinas e con abundante carne, como os lombos. Debes conxelala (como mínimo, durante dous días) para evitar intoxicacións por Anisakis. Aproveita o momento da desconxelación para cortar as láminas. Se non che quedan o suficientemente finas, podes esmagalas coa folla do coitelo. Alíñaas con aceite de oliva, zume de limón, pementa, sal e un pouco de ceboliño ben picado. Déixaas repousar uns minutos e listo!

3 De polbo. Compra un polbo conxelado, ou conxélao. Isto fará que sexa máis sinxela a súa cocción e que quede tenro sen necesidade de mazalo. Pon auga a ferver nunha pota e mergulla alí o polbo durante uns segundos. Retírao e repite este xesto un par de veces. Logo déixao cocer durante unha hora (ou ata que estea brando). Escórreo e déixao arrefriar. Corta os tentáculos en toros ben finos (de 1 ou 2 mm de grosor) e colócaos nun prato, cubrindo toda a superficie. Pódelo aliñar cunha mestura de aceite de oliva, vinagre e pemento, un pouco sal e unhas lascas de queixo curado.

4 De gambas. Pela as gambas (ou lagostinos), quítalles a cabeza e córtaas pola metade, ao longo.

s insectos cómense, e o costume de facelo non é novo. En moitos países forman parte da alimentación tradicional. Quen máis e quen menos, case todos oímos falar das formigas

culonas de Colombia, as eirugas de Tailandia ou os chapulines (saltóns) fritos, típicos da gastronomía mexicana. A novidade é que os insectos xa poden comprarse para comer en España. O regulamento europeo que establece a súa venda e consumo entrou en vigor en xaneiro deste ano e, desde entón, as ofertas deron un salto importante. Tamén as tendas especializadas.

Grilos ao curry, saltóns ao allo ou vermes con paprica son só algúns exemplos dos novos snacks que podemos comprar hoxe. Hai moitos outros, aínda que aínda miramos estas propostas de esguello. De momento —e quizais por aquilo de que “ollos que non ven, bicho que non se sente”—, os produtos que teñen maior aceptación son os insectos procesados, como os que veñen moídos en barriñas de cereais ou os que se venden en po.

A fariña de grilo é unha das primeiras presentacións que nos atrevemos a probar. Utilízase para facer pan, para elaborar pasta e pódese adquirir tal cal, para facer unhas galletas na casa. Os seus defensores destacan que a produción de insectos é respectuosa co medio ambiente e os seus detractores sinalan que é pouco amigable cos grilos, que xa se crían en granxas por miles para acabar pulverizados. Pero hai algo no que todos parecen estar de acordo: a riqueza dos seus nutrientes. Segundo a OMS, “os insectos proporcionan proteínas e nutrientes de alta calidade en comparación coa carne e o peixe”. Unhas galletiñas á hora do té poden darnos máis proteínas que un filete de tenreira. Se a fariña é de grilo, claro.

A

O

GALLEtAS DE GRILO, SÓANCHE?

Colócaas sobre unha fonte, cúbreas con papel filme e esmágaas cun rodete ata que formen unha fina película. Retira o filme con coidado e alíñaas con aceite de oliva e zume de limón (tamén pode ser lima, que queda máis suave e é moi aromática). Deixa arrefriar durante unha hora na neveira antes de servir. Podes acompañalas cunha cunca (separadamente) de maionesa caseira.

5 De cabaciña. É unha receita moi fresca e lixeira. Lava ben a cabaciña e córtaa

en láminas finitas. Mentres o fas, vai colocándoas ordenadas na bandexa de servizo. Alíñaas con aceite de oliva, unhas gotas de lima e sal. Podes engadir pementa, unhas lascas de queixo (parmesano ou manchego), incluso uns dados pequenos de pemento vermello, que lle dará contraste de cor e de sabor.

6 De champiñóns. O importante é limpalos ben, retirarlles os restos de terra cun pano de cociña e quitarlles cun coitelo a parte

irregular da base.Unha vez limpos, lamina os champiñóns con delicadeza, tan finamente como poidas. Hai moitos aliños posibles: con pesto vermello, con aceite de oliva e vinagre balsámico, con lascas de queixo e sementes de sésamo negro…

7 De piña ou amorodo. O carpaccio de froitas é moi fácil de facer e resulta unha sobremesa saudable, moi vistosa e rica. Pola súa consistencia e o seu sabor, estas dúas froitas préstanse moi ben a este tipo de

preparación. Ademais, non se oxidan en contacto co aire (como si ocorre coa mazá, por exemplo). Unha vez cortada en finas láminas, a piña pódese empoar cun pouco azucre moreno e de canela. Ou, tamén, acompañarse con xeado de crema e cunhas follas de menta. O carpaccio de amorodo é un éxito cando se adereza cun pouco azucre e unhas labras de chocolate amargo. Outra opción é acompañalo con queixo mascarpone e un pouco de zume de laranxa ou mandarina por encima.

‘cARPAccIoS’: o REFINADo SéRvESE cRUÉ posible que cando Vittore Carpaccio pintou a ‘Despedida dos embaixadores’, alá por 1490, soñase con ser recordado no futuro como un dos grandes pintores italianos. O que seguro non imaxinou o artista é que case 500 anos despois, un ‘maître’ moi creativo, veneciano como el, crearía unha receita nova e lle poñería o seu nome. Hoxe, aínda que non vexamos nunca un óleo de Carpaccio nas galerías de arte, si apreciamos moitos ‘carpaccios’ de tenreira con aceite nos estantes do supermercado. Debémosllo a Giuseppe Cipriani, quen en 1950 creou este prato.

1 3

1 4

Guía de compra

A SALSA DO

VERÁNGAZPACHO E SALMOREJO SON PRIMOS IRMÁNS, PERO MELLOR

NON CONFUNDILOS: OS SEUS FELIGRESES DEFÉNDENOS COMO NAS IRMANDADES DA SEMANA SANTA OU NAS PEÑAS FUTBOLEIRAS DOS EQUIPOS RIVAIS. CADA UN DELES TEN A

SÚA PROPIA RECEITA E AS SÚAS PROPIAS VIRTUDES. EN ALGO COINCIDEN: NA SÚA SAUDABLE COMPOSICIÓN NUTRICIONAL

1 5

A SALSA DO

VERÁN

1 6

radición a esgalla. O gazpacho e o salmorejo son receitas con historia. Veñen de lonxe. Pero son, sobre todo, dieta mediterránea. Entre os mellores exemplos, desde logo. E é que combinan perfectamente sabor, cor e

saúde. Porque ese rosado ou alaranxado atrae aos curiosos na arte da gastronomía. Porque está riquísimo á vez que refresca e hidrata. E, ademais de todo iso, porque encaixa á perfección nunha dieta saudable.

No verán déixanse querer. Non hai casa ou restaurante no que durante esta época non se ofrezan ambos os pratos. Pero atención: este éxito estival non obriga a renunciar a estas dúas sopas frías no inverno ou noutra época do ano. Seguro que os grandes afeccionados ao gazpacho andaluz non o fan. Tam-pouco o fan no fogar da experta en nutrición e técnicas mo-dernas de manipulación de alimentos e de cociñados, Cristina Galiano: “As miñas fillas viven na serra madrileña e tómano durante todo o ano. É unha mestura moi agradable”, asegura.

A FORMA DE FACER DE CADA UN.O gazpacho non ten unha única receita. Permite múltiples posibilidades. Hai moitos condicionantes: a zona do país, a época do ano e os gustos do creador. Ata se podería po-lemizar sobre cal é a orixinal. Pero, como di o periodista Mikel López Iturriaga no seu blog El Comidista: “Deus me libre de querer dar unha receita oficial de gazpacho. Choveríanme paus de todas as partes”. E nós tampouco entraremos nesa disxuntiva.

Tan só nos arriscaremos a dicir que se trata dunha sopa fría cuxo principal ingrediente é o tomate. De que tipo? Aquí xa entrariamos na polémica. A algúns gústalles a versión pera ou canaria pola súa intensa cor vermella. Como a Itu-rriaga: “Mellor o máis maduro posible”, aconsella no seu “Máster de gazpacho en un minuto”. Con todo, a Galiano non lle gusta: “Ten a pel moi basta”. Cuestión de gustos.

A receita do gazpacho tamén leva outras hortalizas como cogombros, pementos, cebolas e allo. Neste punto volveria-mos entrar na polémica: que se non hai que incluír cogom-bro, tampouco demasiado allo ou que o pemento só debe ser verde. Hai quen sente un gusto especial polo vermello e engá-deo dependendo do tomate que teña. Ten un sabor máis doce que o verde e dálle unha cor moi bonita ao gazpacho. E, por suposto, na receita de gazpacho non faltan o aceite de oliva, o vinagre e o pan. Aínda que mellor con moderación.

UN PROTAGONISTA DÚAS TEXTURAS.Nesa versatilidade que caracteriza o gazpacho, creáronse variantes con entidade propia: gazpacho verde (de leitu-ga), con piñóns, de amorodos, de sandía, gazpachuelo (con maionesa), etc. Ademais, cada rexión ten a súa receita: o estremeño, o murciano… De todas estas variantes, destaca o salmorejo, unha crema fría de orixe cordobesa que tamén se popularizou moito.

T

Chega o verán. Os tomates multiplícanse na neveira. E máis se algún veciño, familiar ou amigo ten unha horta con fermosos exemplares que che entrega con

orgullo paternal ou maternal. Que facer con eles? Gazpacho! Salmorejo! Que boa e refrescante idea, aínda que hai que ter coidado cos excedentes. Cando tes materia prima como para alimentar un exército, convén saber xestionala.

Como conservalo? A nutricionista Cristina Galiano teno claro: “Inmediatamente, cando sae da trituradora, hai que envasalo nun recipiente ou envase redondo e ben cheo ata arriba para que non lle quede aire no interior. Porque o aire é o principal inimigo de todas as bacterias que fan que se per-dan os alimentos”. E engade: “Que gastas a metade? Se non o tomas ao día seguinte, convén transvasalo a un recipiente

de 2,5 litros para que estea cheo ata arriba. E perfectamente pódeche durar unha semana”. Sinxelo.

Tamén se pode conxelar: “Aínda que o gazpacho conxe-lado queda como aberto, méteslle o batedor e vólvelo homoxeneizar. Estará tan rico como acabado de facer”. Tru-cos para que vos quero.

Nestes dous métodos de conservación intervén a acción do frío, fundamental para previr que os patóxenos proliferen. E convén telo moi en conta, xa que pola contra non só se reduce a calidade, senón que se pon en risco a saúde.

FRíO PROtECtOR

Dous conceptos. O gazpacho resulta máis lixeiro como entrante ou como primeiro prato. O salmorejo ao ser máis cremoso, resulta un pouco máis pesado, pero funciona como unha delicatessen sen ser caro.


1 7

unha ración contén:

* da Inxesta de referencia

(Ir) para un adulto.

CALORíAS

166

8 %

GRAXAS

10 g

15 %

GRAXAS SATURADAS

1,5 g

8 %

AZUCRES

4,2 g

5 %

SAL

0,5 g

8 %

Receita de gazpacho

4

5’-10’

Fácil Ingredientes:

400 g de tomate (variedade pera)

50 g de pemento verde

50 g de cogombro

1 dente de allo

50 g de miga de pan duro

40 ml de aceite de oliva virxe extra

10 ml de vinagre de Xerez

Un chisco de sal

20 g de carochos de pan

Preparación:Colocamos no batedor o tomate lavado e cortado en cuartos, o pemento lavado sen pebidas, o cogombro pelado e cortado en anacos, e o dente de allo pelado e sen o talo interior. Trituramos durante 1 minuto con velocidade progresiva de 1 a 8, coamos o líquido resultante e agregámoslle a miga de pan remollada en auga fría, o aceite de oliva, o vinagre e un chisco de sal. Trituramos e mesturamos durante 5 minutos a máxima velocidade ata que nos quede unha crema fina. Se ten demasiada consistencia, pódese agregar auga fría ata que adquira a desexada. Poñémolo ao punto de sal e arrefriamos nunha xerra dentro da neveira durante unha hora. No momento de servir removemos, agregamos unas pingas de aceite de oliva virxe extra e acompañamos duns carochos de pan frito, uns trozos de cogombro e pemento verde moi picado.

Cada fogar compra uns 7,7 litros de gazpacho envasado ao ano. Aínda que o salmorejo está gañando terreo, véndese menos.

1 8

O gazpacho é unha sopa fría. O salmorejo, unha crema. O primeiro pode acompañarse con cogombro, tomate ou pemento; o segundo, con lascas de ovo duro ou xamón.

Cal é a clave do éxito do gazpacho e do salmorejo? Primeiro, son moi refrescantes e hidratantes no verán e, segundo, son un baño de vitaminas [A, C e E]. Antigamen-te, en Andalucía, os traballadores do campo levaban o gazpacho e o salmorejo e tomábanos con pan e como prato único.Son receitas saudables? Real-mente son pratos moi saudables e poden ser pratos únicos, xa que levan de todo. Por exemplo, un salmorejo ben feito contén alimentos de todos os grupos que se deben tomar a diario: as proteínas do ovo e o xamón (se se lle engade), a boa graxa do aceite de oliva virxe, os hidratos de car-bono do pan (aínda que se engada en pequena cantidade para que non engorde demasiado) e as

“O gazpacho e o salmorejo son un prato único fantástico”

Cristina Galiano

A experta

A base desta receita tamén é o tomate ver-mello de textura dura (aquel que non alcanzou o punto de maduración). E outros ingredientes fundamentais son: o aceite de oliva e o pan. Este último dálle a textura que lle dá corpo á crema.

Entre o gazpacho e o salmorejo hai dúas dife-renzas esenciais. Por unha banda, en canto á súa textura e, polo outro, en canto ás súas gornicións. O gazpacho é unha sopa fría e o salmorejo é unha crema. Ademais o gazpacho pode ir acompañado de tomate, cogombro, etc. Con todo, o salmore-jo, ao ser unha crema, vai con ovo duro ou xamón. Queda claro entón.

ENVASADOS E LISTOS PARA LEVAR.Fáltanos tempo. Ou non sabemos organizarnos. Sexa polo que for, os produtos envasados están gañando terreo. Fabrícanse 65 millóns litros de gazpacho e un de cada tres fogares tivo unha des-tas dúas sopas frías algunha vez na súa neveira. De media adquírense 7,7 litros por fogar ao ano, polo que non sería raro que este ano se alcanza-sen os 8. As comunidades onde é máis popular son a madrileña, a catalá e a valenciana.

E, aínda que na variedade está o gusto, o ga-zpacho tradicional é a receita máis consumida. Somos tradicionais ata no comer. O salmorejo, pola súa banda, tamén está gañando moito terreo. Ambas as preparacións consómense especialmen-te durante os xantares da semana. A mestura de hortalizas frescas converte ao gazpacho e tamén ao salmorejo en opcións moi saudables. No quebraca-bezas que é a nosa dieta, estas dúas pezas encaixan á perfección. Principalmente porque teñen unha gran cantidade de auga, hidratos de carbono e fibra, ade-mais dunha pequena cantidade de proteína. Todo beneficios. A enerxía procede do pan e, sobre todo, do aceite. De modo que na cantidade que se inclúa estará o límite entre un gazpacho e un salmorejo saudable ou as súas versións máis calóricas.


1 9

sales minerais e vitaminas do tomate e do allo. Cales son os principais beneficios do gazpacho e o salmorejo? Un e outro resultan bos hidratantes tanto no verán coma no inverno. Non hai que engadirlles demasiado sal e con-vén preparalos claros para que leven moita auga. O tomate, ingrediente principal de ambas as preparacións, é un deses superalimentos que non convén perder de vista porque é unha fonte importantísima de licopeno, un antioxidante. Soamente por iso, xa convén tomalo. E, por suposto, hai que comer a pel do tomate porque ten moita fibraTeñen algún inconveniente? O bo do gazpacho e do salmorejo é que os podes facer á medida. En función pri-meiro das túas necesidades e, segun-do, dos teus gustos. Neste caso, por

exemplo, os hipertensos non deben engadirlle demasiado sal. E aqueles co estómago delicado que non lle en-gadan demasiado allo para que non lles repita.Cal é a ración recomendada? Todo depende de como os prepares e en ambos os casos dependerá da can-tidade de aceite e de pan que leve cada un. Son os dous alimentos máis calóricos. No caso do aceite, só unha culler sopeira ten 90 calorías. Co-mo lles botes 10 ou 12, como moitos aconsellan aínda, fíxate na cantidade de calorías que terá o gazpacho ou o salmorejo só do aceite. E logo está o pan. Un pouco si que interesa, para dar consistencia a ambas as prepa-racións. Pero, abonda con ter unha boa trituradora que pase ben a pel do tomate e as pebidas, para conseguir unha crema máis espesa.

E se se toman fóra da casa, en bares e en restaurantes? Entón poden ter o dobre ou o triplo de calorías que os ela-borados na casa. No noso país hai aínda moito costume de engadir o aceite de oliva, o noso ouro líquido, a eito.O futuro destas dúas receitas tan tra-dicionais está no envasado? Pode que si, pero a xente ten que cambiar o chip e saber conservar, cociñar e conxelar. Pola contra tírase moita comida por-que se perde. Por iso a moitas persoas sáelles máis barato ir por un brik. En que deben fixarse quen escollan gazpacho e salmorejo envasado?Por suposto, teñen que levar aceite de oliva virxe e nada de aditivos.

*Licenciada en Farmacia, nutricio-nista e experta en técnicas modernas de manipulación de alimentos e de cociñados.

Está comprobado. Facer o gazpacho ou o salmorejo na túa cociña benefíciate. Ti elixes os ingredientes. Ti elixes o sabor. Que che gusta con cogombro? Pois engádesllo. Que odias o allo? Pois non o inclúes. Á carta, que para iso é a túa receita e estás na intimidade da túa cociña. Pero, ollo, hai dúas normas fundamentais que nunca se deben incumprir.

• O aceite de oliva é funda-mental. Debe ser un virxe extra. • O tomate ten que estar ben maduro. Non importa tanto a variedade, senón o seu grao de madurez.

Ademais, existen unha serie de erros nos que acostumamos incorrer á hora de preparar estas dúas delicias de tomate:

• O gazpacho sempre foi unha sopa fría e o salmo-rejo, unha crema. Ás veces pénsase que, rebaixando o salmorejo con auga, se prepara un gazpacho. Nada diso.

• Para facer o salmorejo, non hai que pasarse co pan.

• Crer que con produtos de baixa calidade se pode preparar un bo gazpacho ou salmorejo. Todo o con-trario.

Receitas con liñas vermellas

que se recomenda e que se desaconsella

2 0

Se miramos a táboa do semáforo nutricional da dereita, os verdes dominan. 100 gramos de gazpacho envasado supoñen unha media de 54 kcal. a mesma cantidade de salmorejo, 96 kcal. ambos os produtos son saudables. con todo, hai que saber de que forma introducilos na dieta (se como un prato principal, único, entrante, bebida...) e con que alimentos acompañalos. recorda: a túa dieta non a compón un único alimento. na combinación está a clave.

Por regra xeral, o perfil nutricional dos gazpachos envasados escolleitos é máis saudable que o dos salmorejos envasados do semáforo. as graxas no gazpacho supoñen entre un 3 % e un 10 % da Inxesta de referencia, pero hai salmorejos que alcanzan o 18 %.ademais, nas graxas saturadas existen dous tipos de cremas cordobesas que superan o límite do 7,5 % (o semáforo verde). aínda así, e con algunha excepción, a maioría peca de exceso de sal: un problema xeneralizado dos produtos precociñados.

1. NO LINEAL, FÍXATE...

NA ETIQUETA· Que os ingredientes sexan de ca-lidade. Mellor se se utilizan produtos con denominacións de orixe (DoP) ou indicacións xeográficas protexi-das (IXP). Por exemplo, a empresa Santa teresa usa vinagre de Xerez (DoP). os ingredientes ecolóxicos ou de calidade superior (como acei-te de oliva virxe extra) tamén suman.· Que non se desvíe da receita ori-xinal. É preferible que non inclúan ingredientes como maionesa, nata, etc.

NO PREZOo litro destas dúas sopas frías cus-ta unha media de 3,84 euros. Pagar máis ou menos dependerá de diver-sos factores:· O tipo de sopa: por regra xeral, o salmorejo resulta máis económico

que o gazpacho. o litro de gazpacho envasado custa unha media de 4,45 euros e, o de salmorejo, 3,22 euros, un 28 % menos. tan só nas marcas alvalle e Santa teresa se inverte es-ta tendencia.• A marca: escoller unha ou outra pode triplicar o prezo no caso do gaz-pacho e duplicalo no do salmorejo. O perfil nutricional apenas afecta ao prezo. con todo, a marca si que o fai.• O envase: o gazpacho e o sal-morejo adóitanse presentar en briks dun litro. con todo, tamén existen as terrinas (case o dobre de caras) e a botella de plástico, apenas un 11 % máis xenerosas.• O tamaño: o habitual é que se pre-sente en briks dun litro, pero no caso do gazpacho existe a opción de briks de 330 ml e o seu prezo é un 36 % máis caro que o litro. Pola contra, o salmorejo tamén pode atoparse en envases de 180 ml e duplicar o prezo do brik de litro.

2. NA CASA, FÍXATE...

NO SABOR• Que saiba a verduras. É importan-te notar non só o sabor do tomate, senón o da cebola, o allo e o pemen-to.• Que estea equilibrado e sexa na-tural. ningún ingrediente debe so-bresaír. o vinagre, o allo, o cogombro ou o pemento non deben agredir o padal, e tampouco deixar un regusto final artificial.

NO ASPECTO • Que a textura sexa fina e agra-dable. a sopa debe ter corpo e, ao mesmo tempo, non ser nin dema-siado espesa nin demasiado líquida.• Que teña unha cor clara. Se é es-cura, malo sinal. algúns nutricionis-tas indican que este ton delata que o produto é máis unha salsa de to-mate que unha mestura de verduras.

COMO ESCOLLER O MELLOR BRIK

O GAZPACHO tEN MENOS GRAxAS.

UNHA CESTA DA COMPRA QUE VIRA AO VERMELLOOS GAZPACHOS E SALMOREJOS ENVASADOS ADOITAN SER PRODUTOS SAUDABLES PERO, COMO SUCEDE CON BASTANTES ALIMENTOS PRECOCIÑADOS, ÁS VECES EXCÉDENSE UN POUCO CO SAL.

2 0

*Semáforo nutricional resultante de comparar 5 tipos de gazpachos y 2 salmorejos, según una ración de consumo: entre 100 g. (1) Indica la proporción aportada respecto a la Ingesta de Referencia (IR) que una persona adulta necesita ingerir de cada nutriente: 2.000 kcal, 70 g de grasa, 20 g de grasa saturada, 90 g de azúcares, 5 g de sal y 24 g de fibra. El semáforo nutricional se basa en un sistema de colores: verde-baja cantidad (la aportación es menos del 7,5% de la IR), amarillo-cantidad media (entre el 7,5% y el 20%) y naranja-cantidad alta (más del 20%).

2 1

*Semáforo nutricional resultante de comparar 5 tipos de gazpachos e 2 salmorejos, segundo unha ración de consumo: entre 100 g. (1) Indica a proporción que achega respecto da Inxesta de referencia (Ir) que unha persoa adulta necesita inxerir de cada nutriente: 2 000 kcal, 70 g de graxa, 20 g de graxa saturada, 90 g de azucres, 5 g de sal e 24 g de fibra. O semáforo nutricional baséase nun sistema de cores: verde-baixa cantidade (a achega é menos do 7,5 % de a Ir), amarelo-cantidade media (entre o 7,5 % e o 20 %) e laranxa-cantidade alta (máis do 20 %).

*unha cunca equivale a 250 gramos de produto.

GazpachosGazpacho original Alvalle

Gazpacho suave sin pepino Alvalle

Gazpacho 100% natural Eroski

Gazpacho gourmet con almendras Alvalle

Gazpacho con tomate raf Santa Teresa

Gazpacho tradicional Don Simón

Gazpacho tipo andaluz Casa Morando

SalmorejosSalmorejo Bo de Debò

Salmorejo Alvalle

Salmorejo 100% natural de Eroski

Salmorejo fresco García Millán

Unha ración= 100 g de produto (kcal) (g) (g) (g) (g) (g) litro%IR %IR %IR %IR %IR %IR cunca

ENERXÍA GRAXA GRAXA SATUR. AZUCRES SAL FIBRA PREZO

46 2,3 2,6 3,7 0,4 2,0 3,1 3,4 0,7 13,2 1,2 5,0 3,55 € 0,89 €

34 1,7 1,9 2,7 0,3 1,5 2,9 3,2 0,7 14,2 0,9 3,8 3,59 € 0,90 €

40 2,0 2,7 3,9 0,5 2,5 2,5 2,8 0,8 16 1,5 6,3 1,75 € 0,44 €

90 4,5 6,6 9,4 0,7 3,5 2,7 3,0 0,7 13,8 1,6 6,7 4,20 € 1,05 €

63 3,2 4,7 6,7 0,7 3,5 3,0 3,3 0,8 16 1,0 4,2 5,64 € 1,41 €

35 1,8 2,2 3,1 0,3 1,5 - - 0,8 16 0,8 3,3 2,05 € 0,51 €

40 2,0 2,7 3,9 0,5 2,5 2,5 2,8 0,8 16 1,5 6,3 1,75 € 0,44 €

60 3,0 2,3 3,3 0,4 2,0 2,5 2,8 0,6 12,4 - - 3,59 € 0,90 €

77 3,9 5,1 7,3 0,7 3,5 2,8 3,1 0,7 13,2 1,0 4,2 3,69 € 0,92 €

68 3,4 4,6 6,6 1,0 5,0 2,3 2,6 0,8 15,6 1,4 5,8 2,45 € 0,61 €

151 7,6 12,9 18,4 1,8 9,0 1,5 1,7 0,6 12,2 - - 2,69 € 0,74 €

ESCAPARATE DE SOPAS FRÍAS

2 2

Frescos

Arrinca a tempada dun dos bocados máis saudables e saborosos que brinda o mar. Parente próximo do atún, exhibe os seus matices, aínda que como bo peixe azul, ofrece grandes beneficios para o noso organismo nos seus

xenerosos lombos. Xamais un substantivo fixo mellor honor ao seu nome.

BONITOTODO NOS PARECE

(PERO NON O É)

2 3

A hora da merenda. O

bonito do norte aliméntase de

anchoas ou xurelos, aos que ataca en grupo. Na imaxe, unha manada destes

peixes persegue a un banco de

sardiñas.

2 4

íxese ben. Se non é bonito do norte, non é bonito”. Nos anos 80 do sé-culo pasado, unha serie de anun-cios co respaldo do FROM (Fondo de Regulación e Organización de

Produtos da Pesca e os Cultivos) resaltaba as virtu-des do bonito fronte a outros peixes. O porteiro do Athletic Andoni Zubizarreta e a cociñeira e gastró-noma Elena Santonja, entre outros, participaron nas campañas. Case 35 anos despois, case ninguén dubida á hora de identificar un manxar que mul-tiplica exponencialmente o sabor das ensaladas e queda máis que delicioso á prancha e en guisos.

Por se quedan dúbidas: este peixe de nome laudatorio pertence á familia dos escómbridos perciformes. De corpo esvelto e alongado, conta cuns ollos grandes e redondos e unha enorme boca con dentes pequenos e cónicos. Magnífico exem-plar, desde logo.

CON NOME PROPIO.Regra número un. Non hai que confundir o bonito común co bonito do norte. O primeiro, do Atlánti-co, chámase Sarda sarda. Pódese atopar tanto no Atlántico coma no Mediterráneo. O segundo é da mesma familia, pero non da mesma especie. Ta-mén se lle coñece como atún branco ou albacora e o seu nome científico é Thunnus alalunga. Hai poboacións (ou o que os expertos chaman stock) no Cantábrico, no Atlántico Norte e no Mediterráneo. Parente próximo, pero non irmáns.

Regra número dous. Hai algunhas pistas no aspecto físico que nos axudan a diferenciar o bo-nito do atún. A primeira implica fixarse na aleta pectoral. Se non coñece a anatomía dos peixes, é esa situada detrás das aperturas das branquias. A que lle permite dar a volta, subir, baixar e nadar cara a atrás. Pois ben, a do atún branco é bastante máis longa que a do bonito común. E unha máis: o bonito ten raias oblicuas de cor escura a ambos os dous lados da zona dorsal, na parte alta do corpo. Imposible equivocarse.

Son especies diferentes (tamén no prezo), pe-ro cunha calidade nutritiva e proteica moi similar, aínda que o atún é máis graxo e ten máis vitaminas solubles en graxa A e B.

CORAZÓN PROTEXIDO.Unha porción comestible de bonito contén 6 gra-mos de graxa. Moito ou pouco? Moito. Pero non é calquera tipo de graxa. Esta é rica en ácidos ome-ga-3. E que teñen de bo? Contribúen a diminuír os niveis de colesterol e de triglicéridos no sangue.

F


ATÚN VERMELLO (Thunnus thynnus)Zona de pesca: Atlántico e Mediterráneo e, en menor medida, mar Negro.Forma: corpo forte e fusiforme (forma de fuso). Cabeza grande con forma triangular. Cor: é azul escuro no dorso,

e difumínase a amarelo/prata nos flancos. Ten a carne vermella compacta, de aí o seu nome. Lonxitude: pode alcanzar os 3 metros de lonxitude, aínda que o común é que non exceda os 2.Peso: ata 600 kg, pero o común é que rolde os 100 kg.

NON TODOS OS TÚNIDOS SON IGUAIS

BONITO DO NORTE(Thunnus alalunga)Zona de pesca: vive lonxe do fondo mariño e desprázase a finais de maio ou xuño das proximidades das Azores ata o golfo de Biscaia e o mar do Norte. Forma: de fuso, coas aletas pectorais longas, que representan máis do 30 % da súa lonxitude.Cor: azul escuro metálico, cos costados e o ventre esbrancuxados. O das aletas dorsais é, máis ou menos, amarelo escuro. Carne vermella.Lonxitude: Oscila entre os 50 e 80 cm, aínda que pode alcanzar os 100.Peso: Máis de 4 kg.

BONITO DO ATLÁNTICO(Sarda sarda)Zona de pesca: Pacífico oriental, Atlántico tropical, Mediterráneo e costa australiana.Forma: esvelto e alongado. Enorme boca, ollos grandes e redondos.Cor: azul prateado. Dorso azul con raias escuras. Ventre con reflexos irisados. Lonxitude: ata 90 cm, pero o común é entre 30 e 50 cm. Peso: ata 10 kg, pero o común é de 1 a 3 kg.

2 5

A conserva é un formato moi apreciado que nos axuda na preparación dunha comida rápida sen perder rigor no coidado de nosa saúde e tamén na creación de pratos saborosos. Empanadillas, ovos recheos, pizzas, macarróns… Existe todo un mundo gastronómico dispoñible aí fóra. Entre xaneiro e xuño de 2017, as conservas e preparados de peixe e marisco supuxeron un 18 % do consumo total nos fogares, segundo a Asociación Nacional de Fabricantes de Conservas de Pescados (Anfaco-Cecopesca), o que demostra que gustan moito. A continuación, algúns consellos ás latas ou botes de bonito.

1/. Ao natural, en aceite ou en escabeche? Ao natural: Son máis secos que os conservados en aceite. Por iso, é unha opción máis aconsellable en combinacións que conteñan outros elementos graxos. Por exemplo, pizzas ou recheos de empanadillas. Ao ir mesturados con queixos ou salsas, un exceso de aceite pode non gustarlle a todo o mundo.En aceite: Convén escorrer o aceite antes de usar esta modalidade en calquera receita. Desta forma, o prato final non queda moi graxento nin indixesto. Unha vez escorrido, pódese mesturar e unir a outros ingredientes para darlles a textura cremosa, fácil de untar e de reencher.

En escabeche: Con esta opción (e outras modalidades quizais menos consumidas), hai que ter coidado. Teñen demasiadas especias ou sabores moi pronunciados, así que poden ter máis presenza que o propio peixe. Este tipo de conservas van moi ben para algúns pinchos e tapas, pero non para outras receitas.

2/. Latas ou envases de cristal?Latas: Garanten unha protección total do contido. Ademais, resultan moi cómodas á hora de transportalas e almacenalas, xa que son tamén moi resistentes aos golpes: unha lata golpeada e deformada, por precaución, sempre se descarta.Envases de cristal: Permiten ver o contido. Iso si, son máis pesados e menos resistentes aos golpes. Doutra banda, unha vez abertos, admiten máis tempo de conservación (refrixerado).

3/. Como facer conservas de bonito na casa.Preparación da peza: Debe ter un tamaño medio, estar cortada en toros grosos duns 8 centímetros e lavada en auga quente salgada.A receita: Por cada litro de auga débense agregar 150 gramos de sal. Cócese durante uns 10 minutos, sen que a auga chegue a ferver. Pasado este tempo, déixase arrefriar e, unha vez frío, límpanse as peles e as espiñas e sácanse estes anacos. É preferible que sexan moi regulares entre eles.Como esterilizalo: Hai que comprobar que o interior do bonito está ben cociñado. Despois, escórrese, sécase coa axuda dun trapo de cociña (de fío para que non deixe restos) e métese nos botes lavados. Os anacos teñen que apertarse ben e cubrir con aceite de oliva ou de xirasol. Unha vez introducidos estes ingredientes, péchanse os botes e esterilízanse nunha cazola con auga. Esta debe cubrir os botes na súa totalidade. Por iso, segundo se evapore a auga, introducirase máis cantidade. Déixanse cocer durante un mínimo dunha hora e un máximo de dúas a unha temperatura de 100 ºC.Como conservalo: Unha vez esterilizados, os botes déixanse arrefriar dentro da cazola coa auga. Cando xa estean fríos, etiquétanse e consérvanse nun lugar seco, a unha temperatura fresca e afastados da luz. O tempo máximo de conservación destas conservas é dun ano. Transcorrido este prazo, é mellor non consumilas.

+

O ABC das conservas

2 6

Tamén fan que o sangue sexa máis fluída, rebaixando así o risco de formación de coágulos ou trombos. En definitiva, este tipo de graxa axuda a reducir o risco de sufrir enfermidades cardiovas-culares. Boas noticias para o corazón e o aparello circulatorio.

Coma o resto de peixes, o bonito é unha boa fonte de pro-teínas de alto valor biolóxico. E que significa isto? Que contén os 9 aminoácidos esenciais: histidina, isoleucina, leucina, li-sina, metionina, fenilalanina, treonina, triptófano e valina. Os aminoácidos son compostos orgánicos que se combinan para formar proteínas. Así, axúdanlles ao organismo a descompoñer os alimentos; a crecer; a reparar tecidos corporais, entre outras moitas funcións corporais; incluso o corpo os utiliza como unha fonte de enerxía. Vamos, que os necesitamos para vivir.

Pero non todo son beneficios. Ollo aos que sofren de gota, como Enrique VIII, a quen o traía “de cabeza”. Porque o boni-to contén purinas, unha substancia natural que o organismo transforma en ácido úrico. Así que a eles tócalles reprimirse.

CON RESPECTO.Peixe de augas temperadas e tropicais, o bonito vive en pro-fundidades medias. Nada formando grandes bancos que se achegan á costa unicamente na primavera. Os exemplares que se adquiren péscanse no Pacífico oriental, o Atlántico tropical, no Mediterráneo e ata na costa australiana.

E como é a súa pesca? Respéctanse os seus hábitats e déixanse suficientes peces no mar? Ao parecer, non se pon a lupa en todas as especies por igual. A organización internacio-

O mercurio supón o principal inconveniente do peixe e o marisco, en xeral, e do bonito en parti-cular. Este último é un peixe de gran tamaño e carnívoro que se alimenta doutros máis peque-nos, como as sardiñas, as anchoas ou os xurelos, un feito biolóxico que supón un problema á hora de manter baixo control o mercurio. Francisco Ramos, experto en contaminación de Ecologistas en Acción, explica por que.

queBraDiZOS De MerCuriO

1 A VIAXE. Como

chega o mercurio

ao bonito e por que? “O mercurio orgánico ou metilmercurio é bioacu-mulable e bioamplifica-ble, o que significa que dura moito tempo no medio e, segundo vai subindo na cadea trófica, cada vez o contido é maior”, puntualiza. É dicir, a viaxe sería a seguinte: cae un pouco de mercurio ao chan, as bacterias protéxense e convérteno en metilmer-curio. Da bacteria pasa ao plancto, deste aos pequenos peixes e, deles, aos grandes. “Vaise mul-tiplicando e, ao final, son os maiores depredado-res os que máis contido de mercurio teñen”, explica. Entre eles, o bonito.

2 O LÍMITE. Canto

mercurio contén o

bonito que se comerciali-

za? Segundo a Axencia Española de Consumo, Seguridade Alimentaria e Nutrición (Aecosan), o límite máximo de mercu-rio para comercializar grandes peixes, como o

bonito e o atún, é de 1,00 mg/kg. O doutros peixes é máis baixo, de 0,5 mg/kg. Para Ramos, eses valores deberían ser máis baixos. Ata avoga por medilo doutra forma: “Non pensando no valor do contido de peixe, senón en cal é a inxesta máxima semanal de mercurio que un corpo podería admitir”.

3 A SEGURIDADE.

Podemos consumir

bonito con tranquilidade?

Ramos recorda que as cantidades de mercurio que consumimos a tra-vés do peixe son moi pequenas e en ningún grado de intoxicación aguda instantánea, aínda que si poden afectar á saúde a longo prazo. Neste sentido, Aecosan garante a seguridade para comer peixe. Iso si, recomenda que os nenos de 1 a 9 anos, as mulleres embarazadas (ou que sospeiten que poidan chegar a estalo) e as nais lactantes que limiten o consumo de especies de peixe con altos niveis de metilmercurio.


2 7

O bonito podería chegar a estar en perigo de extinción? Calquera especie pode che-gar a estalo se non se seguen as recomen-dacións científicas e se pesca de xeito ex-cesivo. Isto ocorreu co atún vermello, que agora se está recuperando, ou coa anchoa do Cantábrico, que se recuperou grazas a unha boa xestión. Son asumibles as cantidades de bonito que se pescan para manter a súa superviven-cia? Neste momento, o bonito é unha es-pecie ben xestionada e estanse seguindo as recomendacións científicas consensuadas en ICCAT (Comisión Internacional para la Conservación del Atún Atlántico). Alí, os gobernos e científicos dos países que xes-tionan o Atlántico toman decisións sobre as cantidades de pesca e establecen regras para actuar rapidamente no caso de que a poboación de peixes diminúa. A pesqueira certificada por MSC (Marine Stewardship Council) é a do Atlántico Norte con artes

tradicionais e esta pesqueira está nun bo estado de conservación.Cales son os requisitos para falar dun bonito peixe de forma sostible? O noso estándar baséase en tres principios: que a poboación de peixes se atope nun estado saudable, que o impacto no ecosistema sexa mínimo, e que haxa unha boa xestión. Estes tres principios divídense en 28 in-dicadores que analizan auditores independentes mediante un proceso público e participativo. Ademais, as empresas que compran e venden peixe deben someterse a auditorías de rastrexabilidade.Cúmprese sempre con estas regras? A xestión pesqueira e o coñece-mento científico están mellorando en todo o mundo. No entanto, no 30 % das poboacións de peixes a nivel mundial aínda hai sobrepesca. No Mediterráneo, máis do 90 % están sobreexplotadas. Hai moito ca-miño por percorrer. En España péscase de forma respectuosa? Non podemos xeneralizar. Hai que avaliar cada zona de pesca, cada barco. Este é o obxectivo do programa de MSC: fixar un conxunto de criterios que permita auditar os barcos para comprobar se se pesca de xeito respectuoso co medio ambiente. Neste momento, toda a flota vasca de baixura, xunto con algúns barcos cántabros e galegos sometéronse ao noso Estándar e lograron o certificado MSC de pesca sostible. O selo azul de MSC no bonito indica que provén de barcos certificados. Esta flota ten o recoñe-cemento MSC de prácticas sostibles para a anchoa, o bonito e a sardiña do golfo de Biscaia. Como pode o consumidor adquirir bonito sostible? Invitámolo a buscar bonito co selo azul de pesca sostible de MSC. Desta forma, os consumi-dores apoian activamente a saúde dos océanos. Demostrar que a sos-tibilidade é un criterio nos nosos hábitos de compra ten unha enorme influencia para que máis puntos de venda aposten por ofrecer peixe certificado.

* Directora de Programa MSC en España e Portugal.

“O bonito é unha especie ben xestionada”

Laura Rodríguez Zugasti

A experta

De augas temperadas e tropicais, o bonito vive en profundidades medias. Nada formando grandes bancos que se achegan á costa só na primavera. nal Marine Stewardship Council (MSC), protectora da saúde dos océanos, só certifica o bonito do norte proveniente do stock do Atlántico Norte. “O Thun-nus alalunga que habita no Mediterrá-neo non está certificado e aínda non es-tá en tan bo estado como o do Atlántico, aínda que parece que nos últimos anos estívose recuperando e xa empeza a es-tar en niveis normais.”

En portada

2 8

Cambiaron o rostro nas zonas máis céntricas das cidades: a subida dos prezos do aluguer, a p e c h a d u r a d o s c o m e r c i o s t r a d i c i o n a i s e a m a s i f ic a c ió n t e ñ e n m oi t o q u e ve r c o s apartamentos de vacacións. Radiografamos unha moda que reescribiu os plans de veraneo e a convivencia de propietarios, viaxeiros e veciños.

OS VECIñOS

EStÁN DE PASO

pisos turístiCos

2 9

neoloxismo aínda non se asentou nas páxinas da RAE, pero acép-tase como adaptación do inglés gentrification: proceso median-te o cal a poboación orixinal dun

barrio céntrico e popular, é aos poucos despraza-da por outra dun nivel adquisitivo maior. “Repre-senta despedirse das mercerías, das carnizarías, farmacias e froitarías e deulle a benvida a tendas de souvenirs, se se ten sorte, xa que na maioría dos casos son substituídas por bares e restau-rantes con terrazas”, explica José Luís Zoreda, vicepresidente executivo da patronal turística Ex-celtur. A xentrificación é unha das consecuencias directas da proliferación de pisos turísticos, que desde hai uns anos lles afecta aos barrios máis céntricos e históricos das cidades.

En España hai moitos, para algúns quizais demasiados. Segundo un informe de Exceltur , o número deste tipo de vivendas duplicouse en me-nos dun ano: de 10 000 aloxamentos con 37 000 camas en 2015, a 20 000 con 74 000 camas en 2016. E as cifras seguen crecendo: as plataformas máis coñecidas, Rentalia ou Airbnb, reflicten o éxito destas propostas vacacionais. Para o usuario resulta atractivo aloxarse no centro das cidades, coas comodidades do fogar e a bo prezo. “O turis-ta busca un xeito de viaxar local, persoal e autén-tica”, contan en Airbnb. “Vivir experiencias máis xenuínas, á marxe do turismo de masas”. Segun-do esta plataforma, o propietario, con este tipo de transacción, “obtén en xeral, do 5 % ao 20 % máis de rendibilidade ca se dedicase a súa casa a un aluguer ao uso, de longa duración. O anfitrión tí-pico gañou o ano pasado 3 400 euros mensuais”. Almudena Ucha, directora de Rentalia, manexa outro dato: “Miles de familias conseguiron pagar as súas hipotecas nos peores anos da crise grazas ao aluguer vacacional”.

EFECTOS COLATERAIS.O efecto inmediato do fenómeno é a subida do pre-zo desoutros alugueres. En barrios onde antes se pagaban 700 ou 800 euros por mes, agora pídense entre 1 000 e 1 200 euros. Segundo datos do por-tal inmobiliario idealista.com, o prezo do aluguer iniciou a súa subida en 2016, cando pasou dunha variación interanual do 6 % en 2015 ao 15,9 %. En 2017 seguiu o seu percorrido á alza marcando unha variación do 18,4 %. Pero os pisos turísticos non son os únicos culpables destas subidas. “España vaise parecendo máis a Europa e por iso cada vez son menos os que se deciden a comprar. A iso hai

O


3 0

Moitas cidades viron disparado o prezo do aluguer. Só en febreiro de 2017 había 2 972 pisos rexistrados en Airbnb en Palma de Mallorca.

Datos de récord. Por primeira vez na historia, durante 2016 as prazas en pisos turísticos (362 493) superaron ás dos hoteis (330 258) nas principais cidades españolas, segundo a patronal turística, Exceltur.

Normas e dereitos Para os propietarios • Cumprir coas normativas da comunidade autónoma onde estea situada a vivenda. En España hai 17 distintas relativas a aluguer turístico vacacional que se unen a ordenanzas municipais que se están instaurando aos poucos. • Darse de alta no Rexistro oficial da Comunidade. • Darse de alta na actividade económica correspondente. • Contar cun sistema de refrixeración / calefacción (para algunhas comunidades). • Exhibir nun lugar visible a identificación de vivenda turística. • Dispoñer de cédula de habitabilidade. • Non ocupar a vivenda con máis prazas das permitidas. • Amoblar a casa e dotala dos aparellos e os utensilios necesarios para a súa ocupación. • Cumprir con normas de hixiene. • Contar con información turística. • Ter caixa de urxencias. • Ofrecer o prezo do aloxamento por noite.

Para os veciños Ante turistas molestos…. • Solicitar por vía xudicial que o aloxamento perda a súa licenza de aluguer turístico mediante unha acción de cesación. Para facelo é necesario demostrar que na vivenda estanse cometendo actividades molestas: - Producen ruídos. - Utilizan mal o ascensor. - Ensucian os descansos das escaleiras. - Realizan festas nocturnas. - Cometen vandalismos. • En Madrid, os veciños poden modificar os estatutos da comunidade para prohibir a implantación de pisos turísticos, pero para iso requírese unanimidade de todos os propietarios.

Para os inquilinos • Desconfiar de gangas superlativas. • Formalizar a reserva en sitios oficiais. • Non acceder ás peticións de propietarios que pretendan saltarse as vías convencionais para efectuar os pagamentos. • Esixir un contrato por escrito do aluguer. • Respectar as normas de convivencia da comunidade.

3 1

Que sucede noutras cidades do planeta? Ámsterdam. Limitación do aluguer a 60 días ao ano, aínda que desde o 1 de xaneiro serán 30 días.París. Limitación do aluguer a 120 días.Londres. Limitación de 90 días prorrogables se a vivenda obtén unha licenza profesional.Roma. As casas de menos de 30 m2 non

poden ser utilizadas. Berlín. O aluguer vacacional está prohibido desde hai dous anos, aínda que se espera que se volva legalizar este verán.San Francisco. Límite do aluguer a 90 días ao ano. Se a casa é a residencia do propietario durante polo menos nove meses ao ano,

permítese o aluguer. Para segundas residencias, o período mínimo de aluguer é de 30 días seguidos (como un arrendamento normal).Nova York. Prohibe os alugueres por menos de 30 días, pero anula esa prohibición se o aluguer é por habitacións e o propietario permanece na vivenda.

que sumar o medo ao desa-fiuzamento pola crise e á ne-gativa dos bancos a ofrecer-lles o 100 % da hipoteca aos seus clientes”, resume Tolo Gomila, presidente de Fevi-tur. O malestar dos veciños instalouse nalgúns barrios. Disto saben moito en Palma. José Hila, concelleiro de Mo-delo de Ciudad, Urbanismo y Vivienda Digna, asegura que o número de denuncias de veciños por molestias de tu-ristas multiplicouse por catro en tres anos. Se en todo 2014 houbo 42, no mesmo período de 2017 o número alcanzou as 192 denuncias.

Palma de Mallorca é unha das cidades nas que o aluguer turístico creceu de xeito máis desorbitado nos últimos

anos. Segundo o concello, a oferta destes pisos non regulados aumentou entre 2015 e 2016 un 50 %, e segundo Airbnb, en febreiro de 2017 só en Palma estaban rexistradas 2 972 entradas deste tipo. “O paralelismo entre a evolución das vivendas vacacionais e o aumento dos prezos do aluguer é evidente. Aínda que non se trate do único factor, incidiu moito”, asegura Hila. A subida do aluguer maniféstase nun aumento do 40 % desde 2013.

O concello insular propuxo recentemente que o aluguer das estancias turísticas se limite a vivendas unifamiliares. “Palma debe ser unha cidade habitable. O peor que pode pasar é que os habitantes teñan que irse da súa cidade ou que os traballadores de tempada deixen de vir á illa por non poder pagar os prezos desorbitados aos que estamos chegando”, defende Hila.


Calquera aluguer inferior a 30 días con-sidérase turístico. Como o mapa legal dos apartamentos turísticos é un gazpa-cho de normas, ordenanzas e proxectos que ditan as comunidades autónomas, outras cidades puxeron os seus propios límites. Estes son algúns deles.

O Concello de Madrid acaba de anunciar que ilegalizará o 95 % das vivendas turísticas do distrito centro, ao esixir, para poder alugar, un acceso independente desde a rúa. Ademais, limitarao a un máximo de 90 días. De sobrepasarse ese tempo, o propietario deberá solicitar unha licenza urbanís-tica para o sue aloxamento e integralo dentro do uso terciario hoteleiro. Nin-gún edificio poderá ter máis dun 75 % de vivendas destinadas a este uso.

En Valencia, o Goberno da Comu-nidade acaba de anunciar que ilegali-zará o 95 % das vivendas turísticas do distrito Centro ao esixir para poder alu-gar un acceso independente desde a rúa. Ademais, limitarao a un máximo de 90 días. De excederse ese tempo, o propie-tario deberá solicitar unha licenza ur-banística para o seu aloxamento e inte-gralo dentro do uso terciario hoteleiro. Ningún edificio poderá ter máis dun 75 % de vivendas destinadas a este uso concederalle capacidade de manobra aos concellos. A entrada en vigor da lei supoñerá que os novos pisos turísticos


3 2

EVOLUCIÓN PREZO ALUGUER POR COMUNIDADES AUTÓNOMAS

Andalucía 15,5% 740€Aragón 6,4% 660€Asturias 5,4% 640€Baleares 22,1% 1.250€Canarias 27,8% 910€Cantabria 6% 700€Castela e León 8,5% 580€Castela-A Mancha 5,4% 470€Cataluña 8,8% 1.440€Comunidade Valenciana 9,9% 680€País Vasco 7,1% 1.120€Estremadura 0,9% 410€Galicia 6,4% 550€A Rioxa 2,5% 520€Madrid 11,5% 1.440€Murcia 13,7% 570€Navarra 8,7% 730€

Incremento prezo 2017

Prezo medio dec. 2017*

Fonte: Idealista. Datos de dic. 2016 a dic. 2017. Prezo medio calculado para un piso de 100 m2.

Que regulación ten España para a vivenda turística? Os alugueres de vivenda para fins turísticos foron excluídos da Lei de arren-damentos urbanos en 2013. Desde entón, as comunidades autónomas, e en menor medida os concellos, teñen a competencia para regulalos. Neste sentido, non existe unha regulación única para todo o territorio nacional, senón unha dispersión de normas nas diferentes autonomías e municipios. Que normas comúns teñen as distintas co-munidades? En xeral, os requisitos comúns teñen que ver coa esixencia para o arren-dador de dar de alta a vivenda no rexistro de vivendas turísticas, cumprimentando unha declaración responsable que garanta a habitabilidade da vivenda e a alta na acti-vidade económica correspondente. Doutra banda, a vivenda debe estar amoblada e equipada, contar con información turís-tica, caixa de urxencias… Os prezos deben facilitarse “por noite”, para asimilalo ao concepto turístico do hotel. Existen multas se non cumpre con eses re-quisitos? Iso non pode faltar nunha norma administrativa. En xeral os alugueres turís-ticos non declarados considéranse clandes-tinos, e os seus propietarios enfróntanse a

posibles sancións. En Andalucía, por exemplo, as sancións por este feito oscilan entre os 2 000 e os 18 000 euros.Que pode facer un veciño si un inmoble da súa comunidade é un piso turístico e dá problemas? Isto constitúe un grave proble-ma para as comunidades de veciños porque, dada a rotación nos inquilinos, a protección que garante o artigo 7.2 da Lei de propiedade horizontal para actividades molestas resulta ineficaz ao non poder dirixirse nunca contra o inquilino molesto (pois, cando chega a sanción, xa non se atopa na vivenda). Neste sentido, requírese unha modificación legal que prohiba un determinado aluguer turístico nos casos de reiteración de actividades molestas. Se alugamos un inmoble, en que temos que fixarnos? Basica-mente en que se atope dado de alta no rexistro de alugueres turísticos da comunidade autónoma.Poderían multarnos se alugamos un piso que é ilegal? En prin-cipio, as sancións establécense só para o arrendador que non cumpra cos requisitos.Cal é o maior problema actualmente? A dispersión normativa nas comunidades e concellos, pero o máis urxente é a refor-ma do artigo 7.2 da Lei de propiedade horizontal para ade-cuar a protección ante actividades molestas derivadas desta nova realidade que é o aluguer turístico

* Avogado e director de Solución Abogado.

“A Lei de propiedade horizontal non protexe hoxe das actividades molestas”

Juan Pablo Viniegra Iglesias

o experto

3 3


Prazas en vivendas turísticasPrazas hoteleiras

Mar

bella

(Mál

aga)

torr

emol

inos

(Mál

aga)

calv

iá (M

allo

rca)

Palm

a de

Mal

lorc

a

adej

e (t

ener

ife)

aron

a (t

ener

ife)

Mog

án (G

ran

cana

ria)

Pája

ra (F

uert

even

tura

)

Puer

to d

e la

cru

z (te

nerif

e)

San

Bart

olom

é de

tira

jana

(Gra

n ca

naria

)

Barc

elon

a

Salo

u (B

arce

lona

)

Llor

et d

e M

ar (X

irona

)

Mad

rid600 000

500 000

400 000

300 000

200 000

100 000

0

Beni

dorm

(ala

cant

e)

Fonte: Universidad Nebrija, 2018.

Barcelona, con máis dun milleiro, é a cidade con maior oferta de pisos turísticos de España. O concello impúxolle a Airbnb e Homeaway multas de 600 000 euros.

Estimación de prazas turísticas habilitadas en España

queden limitados aos baixos e as primeiras plantas na capital. Fíxanse en 45 días o prazo máximo de aluguer en caso de viven-da completa, prazo inexistente cando o arrendamento se reduce a unha soa habitación e o turista convive co titular. Pero, como di o refrán, “feita a lei, feita a trampa”. “Cando unha persoa reser-va o meu aloxamento por Airbnb propóñolle cancelar o acordo e facelo en efectivo”, confesa a propietaria dun aloxamento de Madrid. “Así non queda reflectido en ningún sitio se aluguei a miña casa 20, 90 ou 150 días”, conclúe.

En Barcelona, os pisos turísticos “fomentaron a espe-culación, encarecendo a vivenda e causando problemas de incivismo e convivencia”, din no bufete da Cidade Condal Márquez & Avogados. Na capital, a regulación urbanística correspóndelle ao Plan Especial Urbanístico de Aloxamentos Turísticos (PEUAT), que regula a concesión das licenzas e ten por obxectivo conciliar a implantación destes aloxamentos cun modelo urbano sostible. O concello incrementou o número de inspectores. As multas a quen alugue a súa vivenda sen licenza poden chegar aos 30 000 euros.

En Donostia houbo hai meses unha gran polémica con estes pisos, para garantir a esencia da zona vella. Así, na capi-tal donostiarra hai regulación a dous niveis: o Goberno Vasco faino a través dunha lei, de Turismo, e o Concello, mediante a Ordenanza reguladora do uso urbanístico de vivenda turística recentemente aprobada. A primeira ocúpase de aspectos téc-nicos; a segunda, do uso urbanístico da vivenda.

Sevilla. Un decreto de febreiro de 2016 regula as vivendas turísticas en Andalucía, onde os propietarios de pisos deben cumprimentar e presentar o formulario de declaración res-ponsable para inicio ou exercicio da actividade. Deben dispo-

ñer de licenza de ocupación e cumprir en todo mo-mento coas condicións técnicas e de calidade exixi-bles ás vivendas. En Sevilla, a saturación dalgunhas zonas fai que se estean suscitando outras medidas e estudan xa a redacción dunha ordenanza similar á de San Sebastián.

CHAMADA Á CORRESPONSABILIDADE.Airbnb só lles recomenda aos seus usuarios que coñe-zan ben a normativa vixente da súa cidade, pero non parece controlar que todos os aloxamentos publicados na súa plataforma cumpran coa normativa. De feito, ata se desentenden abertamente cando os turistas de-nuncian que se está incumprindo a lei. “Reservamos en Manhattan un aloxamento e ao cabo dos días de-catámonos de que era ilegal. Quixemos cancelar a re-serva co propietario, pero a súa política de cancelación obrigábanos a pagar o 50 % do total”, relata Ignacio Sanz, sobre unha incidencia de 2016. “Cando nos pu-xemos en contacto con Airbnb dixéronnos que non podían facer nada, que eles aconsellaban a todos os propietarios coñecer e respectar a normativa de cada cidade. Se cancelabamos, perdiamos o noso diñeiro”, recorda. As plataformas deben ser corresponsables, segundo os expertos. “É o único xeito de controlar que os aloxamentos cumpren coa lei. O que non pode ser é que lle pechen un supermercado a unha gran unha cadea de distribución se vende alimentos sen o certi-ficado fitosanitario e que AirBnb só aconselle cumprir coa normativa”, conclúe Zoreda, de Exceltur.

3 4

Alimentación

Canto máis cremoso, máis graxa leva. Mellor que non sexa de aceite de palma nin de coco, habituais nos produtos baratos.

Cada español toma case 200 bólas ao ano deste capricho glacial. Convén ter claro que nin industrial equivale a malo, nin artesanal a saudable. Á hora de elixir, hai que fixarse na calidade dos seus ingredientes, na presenza de nutrientes e na súa preparación final.

É DE AMORODO OU SABE A AMORODO?

XEADOS

e algo nos ensinou Hollywood é que en moitas películas se com-bate a depresión a base de xeado. O tópico dita que, tralo desgusto, non hai nada mellor que chapar

unha terrina en pixama ou acudir á xeadaría máis próxima sen reparar en gastos nin en bólas ex-tra. Ten isto algunha base científica? Parece que si. Dietistas da Universidade de Maryland (EUA) demostraron que os xeados contribúen a diminuír o estrés, a relaxarse e a conciliar o soño. A culpa tena o triptófano, un aminoácido presente nestes produtos que estimula a produción de serotonina ou hormona da felicidade, o que tamén nos impul-saría a recorrer a eles cando sentimos tristeza ou buscamos a calma.

No entanto, e por sorte, as estatísticas desvelan que non fai falta atoparse débil para sucumbir ao capricho estival por excelencia. Aos españois, de feito, encántanos este produto. Con 495 millóns de litros anuais —algo máis de 10 litros por persoa—, o noso país é o sexto consumidor de xeado do mun-do. Tomamos ao ano o equivalente a 198 piscinas olímpicas! Cada un chapou unha media de 192 bó-las en 2016 e gastou nelas 41,78 euros. Ademais, gozamos dunha enorme (e crecente) variedade de propostas. Se antes só se podía escoller entre dez sabores durante os meses de verán, agora existen centos de alternativas que disputan todos os meses o noso padal. É máis: ata se decretan sabores trendy cada tempada, como sucede coas pezas de vestir. O ano pasado, por exemplo, triunfou o chocolate gold.

“Sempre hai novidades e un pouco de tenden-cia”, apunta o mestre xeadeiro Óscar Palacio, ga-lardoado como o mellor de España pola Asociación Nacional de Heladeros Artesanos (Anhcea). “Exis-ten diferentes tipos de público: hai xente á que lle gustan as novidades e por eles tes que ir innovando. Pero, ao final, o volume de venda principal son os

3 5

S

“Non é o mesmo un produto que leve leite, azucre e un 45 % de froita natural, que outro a base de graxa, aroma e colorante”, asegura un mestre xeadeiro.

“Póñame un de pitufo”.De vainilla, de framboesa, de fabada, de xamón… Pódese converter calquera cousa en xeado? Óscar Palacio opina que si, xa que a tecnoloxía actual permíteo, aínda que non todos os inventos teñen por que estar necesariamente bos. “O límite está na coherencia —sinala—. Eu fago un de aceite de oliva que pode soar raro, pero ten lóxica. Combina moi ben co chocolate, xa que recorda á sobremesa de pan, chocolate e aceite de toda a vida. Agora, se ti me propós un xeado de paella ou de botifarra… eses xa se saen da lóxica”, afirma. O certo é que en España se poden atopar uns cantos sabores, cando menos, sorprendentes. Ademais do xamón, a fabada, a paella e a botifarra —que existen—, ofrécense xeados de peixe, de pizza, de queixo cheddar, de fideos ramen e ata de pitufo, que presenta un sabor difícil de clasificar e unha cor azul que desde logo non se atopa na natureza. “Trátase de cousas curiosas, que chaman a atención, pero non creo que nada diso estea bo”, opina o especialista.

3 6

clásicos: o chocolate é o rei”, desvela. Clásicos ou non, os datos indican que os nosos gustos divídense entre o artesanal e o industrial. Segundo un estudo do De-partamento de Investigación de Constanza Business & Protocol School, publicado en 2016, os xeados in-dividuais listos para tomar e os artesanais acaparan o 76 % das vendas. Encabezan as nosas preferencias, aínda que só se parezan en que son fríos e doces.

COMBINAR BEN INGREDIENTES DE CALIDADE.Un xeado é unha sobremesa, un pequeno capri-cho, unha rica lambonada. Se temos isto presente, saberemos que o seu lugar na nosa dieta ha de ser sempre ocasional e moderado. Agora ben: son os xeados tan malos como os pintan? Hai algún que sexa san? Nin unha cousa nin a outra. Así como hai xeados moi pouco interesantes desde o punto de vista nutricional, existen outros que sen chegar a ser sans podemos gozar con maior tranquilidade. Un exemplo comparativo: mentres que un cono pe-queno de chocolate contén 7,5 gramos de graxa e case 25 gramos de azucre (algo así como 3 sobres), un polo de froitas contén 17 gramos de azucre, nada de graxa e menos da metade de calorías.

Pero, coidado: isto non significa que o polo de amorodo sexa sempre a mellor elección. Postos a tomar unha sobremesa especial —e non unha froita enteira, que sería o realmente san—, pode ser máis interesante un xeado artesanal de noz ou de man-go que un polo, aínda que este último sexa menos calórico. A explicación é sinxela: un xeado de xeo ao uso achéganos, basicamente, calorías baleiras. Auga, azucre e pouco máis. O xeado de mango, ou de noz, co seu azucre e as súas graxas, achegaranos tamén os nutrientes do froito co que se fixo. Como sinalan os expertos, a calidade dun alimento vai máis aló dun único nutriente ou dun cómputo de calorías. É o tipo de ingredientes e a súa combina-ción final o que realmente importa.

Convén prestar atención á natureza da graxa, que debe vir do leite fresco. Tamén á súa porcentaxe: Canto menor sexa, mellor.

O ARTESÁN NON SEMPRE É MELLOR.O sabor, a textura e os ingredientes varían moito en-tre un xeado industrial e un artesán. Con todo, in-dustrial non é sinónimo de malo, nin artesanal de saudable. Isto hai que telo claro. O perfil nutricional dun produto —neste caso, un xeado— depende da calidade dos seus ingredientes, do tipo de nutrientes que contén e do modo de preparación. Pensemos, por exemplo, nun xeado de amorodo industrial. Se o produto é de calidade e está feito realmente con amorodos, é posible que non sexa tan calórico nin tan graxo coma un xeado de brownie, por moi arte-sanal que este sexa. “O importante, para empezar, é que a graxa que se emprega sexa de calidade e non una destas raras que hai por aí. A graxa dun xeado debe vir do leite fresco”, apunta Óscar Palacio. “O seguinte é a porcentaxe. Eu, por exemplo, utilizo un 7 % de graxa; o xusto para que teña ese punto de cre-mosidade. Trátase de facer un produto equilibrado e o máis nutritivo posible. Se colles un xeado ame-ricano industrial, se cadra ten un 25 %. Estará rico, pero a cuarta parte do que tomas é graxa, e iso é unha barbaridade”. Quédase curto no cálculo: hai xeados cuxa composición rolda o 60 % de graxa.

A clave do asunto é que hai varios tipos de xea-do. “Non é o mesmo un xeado sabor a amorodo´ que un xeado de amorodo. Todo está rico hoxe en día,


3 7

Cal é o sabor máis raro que che en-cargaron? Un xeado de mostaza inglesa. O que pasa é que un xeado pode ir nun primeiro prato e xa non o contemplas como unha sobremesa, senón como unha crema fría. Tamén podes cambiar as texturas. Utilizas ingredientes de proximidade? Si. Intento que sexan tan próximos como se poida. Eu estou nunha vila da provincia de Alacante [Pedreguer], aquí temos moitas cousas. Non temos por que comprar fóra se non é estri-tamente necesario, como sucede coa vainilla. En España temos de todo. Tamén intento fuxir do industrial e da fabricación a gran escala para comprar produto artesán. A idea é que sexa o máis natural posible. Como podemos saber que estamos ante un bo xeado? Adóitase recoñecer visualmente. As cores son importan-tes. Se o xeado ten unha cor que non

estea na natureza, quere dicir que non é natural. Ti ves un azul, un verde ou un vermello rechamante, e sabes que iso non existe. Un xeado de amorodo non pode ser vermello carmesí. Todos sabemos que as amorodos, cando as mesturas con leite, sempre perden un pouco de ton. Dá igual que elixas a me-llor froita. Outro exemplo: a menta. Se eu infusiono a menta fresca para facer un xeado, non pode saír un verde intenso. É fisicamente imposible. Que máis debemos ter en conta? Os aromas, a cremosidade e o sabor. Se o xeado é de amorodo, ten que saber a amorodo. Enseguida se recoñece. Tamén hai que fixarse na presenta-ción. Cando vas por aí e ves unha montaña esaxerada de xeado podes estar segura de que non está feito por un artesán. Cando compramos un xeado para levar e servir na casa, maltratamos o produto? Bastante. O problema é a des-conxelación. A xente, normalmente, saca a terrina do conxelador e serve o xeado, pero deixa o recipiente fóra. O xeado perde temperatura, faise un pouco líquido, derrétense os bordos… Cando o volve conxelar, fórmanse os cristais de xeo. O xeado perde parte da súa cremosidade. Na casa, o que hai que facer é manter o xeado conxelado, sacar a porción que queiras tomar e volver gardalo enseguida. É a mellor forma de non maltratalo. Somos lambóns? Claro! O que máis se vende é o chocolate e o turrón. E a vainilla.

* Mestre xeadeiro, premiado como o mellor de España pola Asociación Nacional de Heladeros Artesanos (Anhcea).

“Un bo xeado recoñécese coa vista: as cores non poden ser rechamantes”

Óscar Palacio

o experto

3 8

pero non se pode comparar un 45 % de amorodo natural, leite e azucre cunha mestura de graxa, un pouquiño de aroma e colorante”, apostila o xeadeiro.

AO COMEZO, A NEVE.De crema, de Iogur, sorbetes, polos, li-cuados… De todos os tipos de xeados que se ofrecen na actua-lidade, quizá o máis parecido ao xeado orixinal sexa o pica-do. Esa mestura de froita e xeo triturado conserva bastante ben o espírito do que se facía na China hai 4 000 anos; en Gre-

cia, hai 2 500; ou na Europa do século XVI. Os xeados de entón facíanse con froita, con mel e con neve, que se recollía e alma-cenaba especialmente para iso. Nunha época sen electricidade

1

3

4

5

2

PARECIDOS, PERO NON TANTODoces e fríos, os xeados comparten sabor e temperatura, aínda que poden ter texturas, presentacións e composicións moi diferentes. Estes son algúns exemplos:

Xeado crema. É o máis denso e calórico de todos. Ten, como mínimo, un 8 % de materia graxa. Convén que o ingrediente estrela (chocolate, amorodo, vainilla, etc.) sexa de calidade.

Xeado de leite. Máis lixeiro que o anterior. Ten, como mínimo, un 2,5 % de materia graxa.

Xeado de leite desnatado. Conta, como máximo, cun 0,30 % de materia graxa. Aínda que sexa máis lixeiro que os outros, hai que mirar o resto de ingredientes e vixiar as cantidades de azucre. Xeado de auga. Os famosos polos están compostos dun 88 % de auga ou zume. Non conteñen graxas, aínda que xeralmente son moi ricos en azucre.

Sorbetes. Conteñen, como mínimo, un 15 % de froitas. O resto, xeralmente, é azucre e auga.

nin neveiras, esta sobremesa, desde logo, era un luxo. Hoxe temos xeados para todos os gustos… e ne-

cesidades. A industria xa fabrica xeados sen lactosa e sen glute para as persoas que teñen intolerancia a estas proteínas; xeados con edulcorante, para re-ducir as calorías; ou xeados veganos, para quen non consuman alimentos derivados dos animais, como o leite ou o ovo.

Con todo, se hai un elemento que comparten a maior parte dos xeados son os hidratos de carbo-no simples, ou azucre. Xeralmente, teñen bastante cantidade. E hai unha explicación para iso: as nosas papilas gustativas adorméntanse co frío e non per-ciben tan intensamente o sabor. Se se engade máis azucre é, en parte, para compensar esa diminución sensorial e que podamos sentir o doce do xeado. Se deixamos que o xeado se derreta e o probamos así, seguramente notaremos que é excesivamente doce. Incluso os xeados que se preparan con edul-corantes e sen azucres engadidos conteñen moitas veces frutosa ou lactosa, os azucres da froita e do leite. Por suposto, as proporcións dos ingredientes varían (ás veces moito) segundo o tipo de xeado e a súa formulación. Por iso é tan importante consultar as etiquetas cando se trata dun produto industrial, ou acertar coa xeadaría cando é artesanal. Neste úl-timo caso, a cor, o aroma e a textura son boas pistas para saber se estamos ante un produto de calidade.


3 93 9

CIFRAS QUE DEIXAN FRÍO

O noso tamén é un dos países onde máis

medrou a inxesta deste produto. Entre 2010 e

2015, un

34 % (Andalucía é a máis

lambona).

os xeados preferidos son os individuais listos

para tomar e os artesanais, que supoñen,

respectivamente, o 39 % e o 37 % do consumo mundial.

os xeados para tomar no fogar

representan un 20 % do consumo e o 4 % restante tómase

en forma de iogur xeado.

de litros de xeado ao ano. España é o sexto

consumidor, pero atópase moi lonxe dos

Estados Unidos de América, que multiplica por sete a nosa inxesta.

14 978millóns

No mundo consómense

10,67litros

anuais por habitante.

Os españois estamos entre os

máis xeadeiros: tomamos

Fonte: El gasto en helados 2016, Constanza Busi-ness & Protocol School.

4 0

Frescos

TODO POLA FRESCA (QUE SABE MÁIS)

4 1

A PASTA, O ALIMENTO (QUIZAIS) MÁIS UNIVERSAL E POPULAR, É AGRADECIDA NA COCIÑA E NO PADAL. A SÚA VERSIÓN FRESCA, CON GRANDE ACHEGA ENERXÉTICA, TEN MÁIS SABOR E RESULTA MÁIS TENRA. VEXAMOS O PORQUÉ.

Formas e texturas. A

diferenza da seca, a pasta fresca debe

de manterse refrixerada.

pasta conta con numerosos adeptos. Case tantos coma variedades. Admi-te un gran número de combinacións, é capaz de mimetizarse con case todo, e aí reside a clave do seu éxito. Cada cal

ten a súa receita preferida. Gústalles moito aos maiores e, sobre todo, aos pequenos, para quen sempre formará parte do seu menú ideal. E non só se fai protagonista na rutina do fogar. Tamén na gran pantalla foi a estrela de numerosas escenas que quedaron gravadas na nosa retina: xa sexan os espaguetes do amor en A dama e o vagabundo ou os da morte en O Padriño. Non deixa in-diferente a ninguén.

Esta masa non fermentada, feita con sémolas, se-molinas ou fariñas procedentes de trigo duro, semiduro ou brando lógrase da mestura con auga. Para elaborar pasta de calidade superior utilízase o trigo duro, unha variedade típica da área mediterránea. Se se usa o bran-do, hai que engadirlle ovo á masa. A pasta ao ovo achega máis consistencia e as verduras, coloréana e enriquécena.

NA FRESCA HAI MÁIS SABOR. Aos españois gústanos a pasta. Cada un de nós tomou uns 4 kg en 2016 (último dato publicado) de pastas ali-menticias, segundo o Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (Mapama). E non pa-gamos moito. Trátase dun produto relativamente bara-to: menos de 2 euros o quilo.

Pasta fresca ou seca? Parece que nos decantamos pola seca: cada español adquire 3,81 quilos da seca ao ano fronte ao 0,24 kg da fresca. O primeiro formato fa-cilítanos moito a vida (facer uns macarróns con tomate non custa nada), e o segundo non nos rouba moito tem-po: a pasta fresca cócese na metade de tempo. Pero nesa elección pode que tamén teña algo que ver o prezo: a pasta fresca (6,69 euros o kg) é ata catro veces máis cara que a seca (1,52 euros).

Comer non só significa alimentarse: é experimen-tar e gozar. E, neste sentido, a pasta fresca artesanal beneficia, e moito, ao noso padal. Non pasou diferen-tes procesos de deshidratación, como a seca, e por iso,

A

4 2

queda máis tenra e conserva o sabor orixinal, o dos fa-bricantes artesáns que a fan. Un pracer para os nosos sentidos, porque tamén é máis permeable e absorbe mellor o sabor das salsas.

COCIÑAR PASTA FRESCA LEVA 30 MINUTOS.Aínda que hai multitude de presentacións envasadas (re-cheas ou non), basta con reservar 30 minutos se quere-mos facer pasta fresca na casa. Unha referencia: para un-ha persoa, necesítanse 100 gramos de fariña de forza e un único ovo. A partir destas proporcións, créase un volcán coa fariña e botar encima dous ovos. Amásase o conxunto ata crear unha bóla uniforme que non se pegue nas mans e que, ao estirala, tampouco se rompa. Despois, déixase repousar media hora, aproximadamente. Nin na Escola de Masterchef o farían mellor. Finalmente, córtanse en anacos a masa en pequenas bólas e pásanse varias veces (sempre empoando con fariña) por unha máquina la-minadora (axuda a afinar a pasta). Así, conséguese unha pasta fina, manexable e non elástica. Se non hai lamina-dora, pódese utilizar un rodete de pastelaría. E lista.

A masa non debe quedar pegañenta, non hai que amasala en superficies frías e os ovos deben estar a temperatura ambiente. E ao cociñala? Esta pasta fres-ca prepárase moi rápido: con ao redor de dous minu-tos adoita ser suficiente. Sinxelísimo, entón. Karlos Arguiñano, adaíl da comida caseira e chef de moitos fogares españois, dános un consello para facer pasta de diferentes sabores e cores: “Se queredes unha pasta vermella, engadídelle un pouco de puré de remola-cha á masa; se a queredes verde, un pouco de puré de espinacas; e se a queredes negra, un sobre de tinta de calamar”. Meu dito meu feito.

E SOA, NON ENGORDA (TANTO).Desde o punto de vista nutricional, a pasta fresca achega sobre todo hidratos de carbono (amidón), que lle dan un alto valor enerxético. Así que é un “superalimento”. Especialmente na nenez, na adolescencia ou en persoas cun gran desgaste físico, como os atletas de fondo. Por iso, tamén, foi vítima do “que dirán”: engorda, segundo a lenda. Pero non é certo... de todo. Unha das súas van-taxes é o seu baixo contido en graxa. Iso si, se lle engadi-mos ovo, peixe, carne ou queixo, aumentará o seu valor nutritivo e tamén o seu número de calorías. Xa que logo, recoméndase tomar pasta unha vez á semana, alternán-doa con outros pratos, como legumes e arroz. A máis importante das súas proteínas é o glute, que lle propor-ciona a súa característica elasticidade. A composición da fariña (o seu grao de extracción) influirá no seu contido en fibra: máis porcentaxe de extracción, maior contido en fibra, vitaminas e minerais. Un alimento completo que completa o proceso dixestivo.

É a pasta un alimento fundamen-tal na nosa alimentación? Nin é un alimento prioritario nin para fomentar na nosa alimentación actual. Se consideramos que a maioría da pasta que se consome é refinada, deberiamos aconsellar un consumo menos rutineiro e, no seu lugar, máis racións de froitas, verduras, hortalizas e legumes. Moito mellor, consu-mir garavanzos, batata asada ou unha ensalada de cenoria antes que repetir un prato de pasta, que deberemos incorporar de forma máis ou menos adecuada.Hai moita diferenza entre pasa seca e fresca? Sobre todo, a nivel de conservación. A pasta fresca está hidratada, non se secou e polo tanto témola que man-ter refrixerada. A seca é máis versátil e duradeira, xa que ao

Guía para elixir pasta alimentaria no supermercado

Aitor Sánchez

o experto

4 3

Con forma ao gusto. En ausencia de laminadora, podemos facer pasta fresca na cociña. Basta con amasala e esmagala cun rodete antes de cortala.

eliminarlle a auga podemos gardala na despensa e despreocuparnos da súa data de caducidade. Nutricional-mente, só difiren niso. Cando a pasta seca se hidrate durante a cocción terá niveis nutricionais moi similares aos dunha fresca.Escollendo saudablemente, que tal a pasta integral? Desde o punto de vista da saúde, non ten tanta importancia elixir pasta seca ou fresca. Pero unha pasta 100 % integral permitirá amor-tecer o efecto da pasta, facela máis farturenta e tamén controlar o efecto glucémico que nos xera. No entanto, non esquezamos que, aínda que eli-xir a pasta sexa importante, o que de verdade vai determinar que sexa unha inxesta saudable non é só o tipo de pasta, senón o acompañamento. De pouco serve elixir espaguetes integrais se o imos preparar á carbonara. Inten-ta acompañar os teus pratos de pasta

cunha boa ración de verduras: “Trá-tase de comer verduras con pasta, non pasta con verduras”.Son as novas pastas de legume unha boa opción? Se se trata dunha pasta feita con fariña de legume, a conse-cuencia lóxica é un produto que só se diferencia na procedencia: legume triturada, en lugar de cereal. Isto im-plica á súa vez diferenzas nutricionais notables, dado que a legume ten máis cantidade de fibra que o trigo, e tamén o dobre de proteína. Algunhas pastas de legume, iso si, adoitan ter menor contido en fibra que a legume enteira, xa que se empregan as súas versións peladas. Non debemos confundir: comer espirais de legumes non é o mesmo que inxerir legume en prato de culler. Nin comer pasta convencional é o mesmo que consumir cereais. Hai pequenas diferenzas en canto á mas-tigación, saciedade e resultado final. A

pasta de legume constitúe un recurso máis saudable que a pasta de trigo. Mellor usala para ver en positivo a legume. Non substitúas o teu prato de lentellas por pasta de legume. Enfócao ao revés: podes usar nos teus pratos de pasta aquela feita a base de lentellas.Que eliximos, finalmente?Depende dos nosos obxectivos nutricionais ou culinarios. Non sempre as receitas concordan cos tipos de pasta, igual que non fariamos unha paella cun arroz vaporizado ou un arroz integral. Se tivésemos que ordenar e resumir que pasta comprar por criterios de saúde, a xerarquización lóxica pode-ría ser a seguinte: Pasta de legume > Pasta integral > Pasta ao ovo > Pasta convencional.

*Nutricionista e experto en etiquetado. Acaba de publicar o libro Mi dieta ya no cojea.

Fresca, seca ou cocida: así se conserva cada tipo Estamos ante un produto fácil de conservar coas mínimas precaucións. Todo depende do seu formato.

• Seca. Non necesita unhas condicións estritas de conservación. Para manterse en bo estado durante meses, recoméndase gardala nun recipiente pechado e protexido da humidade.• Fresca. Se se deixou secar, pode conservarse na neveira durante 2 ou 3 días, envolvida en sacos de tea. O conxelador tamén é un bo lugar para gardala nas mellores condicións. Introdúcese nun recipiente hermético e non fai falta desconxelala. Pode cocerse directamente en abundante auga en ebulición.• Conxelada. Xeralmente, nestes casos, a pasta é un ingrediente máis dun prato precociñado que tamén leva verduras, carne ou peixe. Convén adquirir estes produtos pouco antes de ir para a casa. Desta forma, non pasará moito tempo antes de metelos ao conxelador e non se romperá a cadea de frío.

Tamén hai algunhas regras de conservación cando a pasta está cocida: é aconsellable colocala nun recipiente, engadirlle un pouco de aceite de oliva, remover para que este se impregne e gardar no frigorífico. Poderemos desfrutala entre 3 e 4 días.

4 4

Segredos de ‘profesional’ Quen non cociñou pasta como último recurso porque non había tempo nin ganas? E en calquera presentación. Un erro, porque a pasta non é, para nada, un “último recurso”. Tamén necesita cariño. O chef Andrea Tumbarello, do resataurante Don Giovanni, de Madrid, laméntase: “A cociña italiana é a máis maltratada, e iso que está entre as máis difundidas no planeta”. Así pois, este alimento ten o seu propio método. E, cando se lle dedica tempo, cambia a mentalidade: “Os españois están aprendendo. No momento en que proban unha boa pasta, a súa idea preconcibida cambia”. Pero a clave é como cociñar na casa un bo prato de pasta. Como sacarlle partido a este todoterreo considerado a base “para todo”. Xunto ao experto Tumbarello, ofrecémoslle algunhas claves:

Mellor a pasta al dente. “Cuestión de saúde. Se está demasiado feita, o único que facemos é meterlle auga e sal. Non resulta dixerible”, explica o chef. E, para conseguila, dános pistas:

• A pasta cocíñase con auga e sal. Necesítase 1 litro de auga por cada 100 gramos de pasta, para que se cociñe ben. En canto ao sal, non

pode establecerse unha cantidade, porque existen varios tipos. Vas botando sal ata que a auga sexa salgada como o mar.• Cando a auga estea fervendo métese a pasta. Déixase un minuto ou minuto e medio sen mover para que se afrouxe un pouquiño. Do contrario, rompería. Unha vez recibiu unha pouca auga, chegou o momento de movela.• O instante de sacar a pasta. Cando está lista? Depende do tipo de pasta. Convén probala (coa fresca non fai falta). Por exemplo, uns espaguetes estarán a punto cando, ao mordelos, teñan un punto moi pequeno branco. Isto significa que a auga está chegando ao corazón. Entón, agardamos 30 segundos máis e sacámolos. O punto branco é o último punto de resistencia da pasta. Se non hai punto branco, significa que están demasiado cociñados.• Escórrese ben. Pero antes, resulta aconsellable botarlle un chorro de auga fría. Desta forma, paralízase a cocción. Se se mantén en auga quente, segue cociñándose.

Non todo vale, hai regras. “A pasta é unha cabeza baleira. Tela que encher co que queiras. Pero, claro, hai unhas normas”, explica Andrea Tumbarello. E pedímoslle algúns consellos para acertar:• Existen 300 tipos de pasta. Algunhas salsas

poden combinar ben con distintas variedades e outras, pola contra, piden un tipo de pasta en concreto. Coa pasta lisa, por exemplo, hai que poñer a cantidade xusta de salsa. Vexamos algúns casos:• Carbonara. Sempre hai que utilizar espaguetes.• Boloñesa. O habitual é facela con tagliatelle, pero tamén admite espaguetes.• Puttanesca. Mellor con spaghettoni. • Pesto alla genovese. Pódense utilizar espaguetes, ñoquis, hélices...• Os alimentos que mellor combinan. Tumbarello escolle tres bos ingredientes da dieta mediterránea: tomate, alfabaca e queixo parmesano. Un clásico. “É

o espaguete pomodoro básico. Tomate, alfabaca e parmesano. Uf, que rico!” E destaca a receita da salsa de tomate da súa avoa: “É 99 % tomate e 1 % alfabaca, envásase ao baño maría e tes tomate para todo o ano”.• Lograr un equilibrio. Para o chef do Don Giovanni de Madrid, resulta básico apreciar todos os sabores sen que ningún domine: “Encántanme os espaguetes á puttanesca, pero é un prato difícil de conseguir porque ten sabores fortes (alcaparras, anchoas, olivas e chiles) e, se te pasas cun dos seus ingredientes, sábeche só a ese alimento”, explica. O equilibrio non chega só, hai que conseguilo.

4 5

RICAS DE REMATEsalsas para pasta

SUXESTIÓNS NOVIDOSAS PARA POÑER UN POUCO DE EMOCIÓN NA PASTA CONVENCIONAL. FRESCA OU SECA, GAÑAN CON ESTES ‘TOCADOS’ CLÁSICOS.

Pesto de pemento e tomates secos

4 Menos de 5’ Fácil

• 2 pementos choriceiros(pementos vermellos secos)

• 50 g de tomates desecados

• 20 g de piñóns pelados

• 1 dente de allo

• 10 g de follas de alfabaca fresca

• 50 ml de aceite de oliva virxe extra

• 50 g de queixo parmesano

• Un chisco de sal Rehidratamos os pementos choriceiros secos, sen pebidas, e os tomates desecados nun recipiente con auga temperada durante 30 minutos. Nunha tixola sen aceite tostamos lixeiramente os piñóns e colocámolos nun vaso de batedor xunto cos tomates e pementos rehidratados. Agregamos tamén as follas de alfabaca e comezamos a triturar. Engadimos o aceite de oliva en chorro fino. Cando estea o pesto vermello case triturado agregamos o parmesano e poñemos un chisco de sal. Podemos triturar completamente deixando unha crema fina ou facer unha pasta con pequenos trociños. É unha crema coa que se pode acompañar pratos de pasta ou untar unhas tostadas que logo acompañaremos cunhas anchoas en aceite, uns trociños de xamón, atún ou como aderezo de ensalada.


* da inxesta de referencia (Ir) para un adulto.

CALORíAS

231

12 %

GRAXAS

20 g

28 %

GRAXAS SATURADAS

4 g

21 %

AZUCRES

5,3 g

6 %

SAL

0,5 g

8 %

Salsa de tomate caseira (de verdade)

4 Máis de 1 h Fácil

• 200 g de tomates tipo pera

• 50 g de cebola

• 1 dente de allo

• 50 g de pemento verde

• 40 ml de aceite de oliva

• 20 g de azucre (ou edulcorante)

• Pementa caiena

• Un chisco de sal

Logo de pelar a cebola, a cenoria e o allo, limpamos o pemento verde de pebidas. Cortamos as verduras á xuliana e refogámolas nunha cazola con aceite de oliva. Despois engadimos a pementa caiena e os tomates lavados, en pedaciños e sen a parte do talo. Ao cociñar o tomate, iremos esmagándoo cunha espumadeira para que vaia soltando os seus mollos. Aos 45 minutos, pasámolo polo pasapurés e polo coador chinés. Poñemos a salsa ao punto de sal e de doce: para iso utilizaremos un pouco de azucre ou edulcorante, só para corrixir a acidez. Se podemos evitalo, non o pasaremos polo batedor xa que tras introducir aire durante o batido perde cor pola oxidación que se produce. Tras pasar polo pasapurés e polo coador chinés, ponse de novo a ferver uns 3 minutos e dámoslle o último punto de sabor se fixera falta.


* da inxesta de referencia (Ir) para un adulto.

CALORíAS

104

5 %

GRAXAS

8 g

11 %

GRAXAS SATURADAS

1,2 g

6 %

AZUCRES

7,3 g

8 %

SAL

0,4 g

7 %

4 6

A debate

xeral, nun ou dous anos. A maquillaxe permanente tamén colorea a pel, pero só a súa capa máis superficial (epi-derme). Ademais, as tintas que usa conteñen excipien-tes (glicerina, auga…) que permiten que o organismo as asimilen. Tamén varía a composición das cores, que non son tan vivas coma nas tatuaxes, senón máis parecidos ás gamas empregadas na maquillaxe.

Sen cifras oficiais do sector, nin sobre o número de centros nin do de profesionais que realizan a maquillaxe permanente en España, os expertos recoñecen que esta-mos ante unha tendencia que crece: e non só entre mulle-res, senón tamén entre os homes. As zonas máis deman-dadas son os ollos, seguidos das cellas (que se reenchen para aumentar o seu volume) e os beizos.

Esta técnica da micropigmentación, popularizada pola súa aplicación como método de maquillaxe facial se-mipermanente, tamén se emprega para corrixir cicatrices e queimaduras, e ata para reconstruír a aréola ás mulleres con cancro de mama. Os prezos non parecen aptos para todos os petos: oscilan entre os 300 e os 500 euros. E aín-da hai que contar coas sesións de repaso .

s tatuaxes, eses debuxos máis ou menos artísticos que se inmortali-zan con tintas de cores debaixo da pel, ademais de enfrontar a pais do século pasado cos millennials e

–non digamos– cos alevíns da xeración Z, teñen unha propiedade: son para sempre. Xa existían no Neolítico, fai máis de 5 000 anos: Ötzi, o home das neves que apareceu momificado en 1991 nos Alpes, levaba as costas e os xeonllos coma un futbolista moderno, calladas de tinta. Seguramente tiñan moito que ver con símbolos tribais ou gremiais (era cazador), lonxe da función estética de hoxe.

A esta moda de vocación perenne que se dispa-rou nos últimos 15 anos, sumouse outra transitoria, a maquillaxe permanente, que debuxa cellas, con-tornos de beizos e ata marca a liña dos ollos (eyeli-ner) coa promesa de gozar dunha mirada magnética sen ter que recorrer á maquillaxe diaria. Ao con-trario do que suxire o seu nome, aquí o debuxo non é (de todo) permanente: desaparece co tempo. En

A

Doce de cada cen europeos levan polo menos unha tatuaxe. E desde 2003, a porcentaxe aumentou un 7 %. Pero non é a única forma de decorar a pel. A esta tendencia únese outra máis puxante: a maquillaxe permanente de ollos, cellas e ata beizos. Ten unha menor duración potencial, pero aplícase con fins estéticos e descubríronse beneficios sanitarios, poscirúrxicos. Dous expertos analizan as bondades e riscos desta moda crecente.

MAQUILLAXE PERMANENTE

CanDO O CapriCHO Dura MenOS na pel

4 7

UNHA MAQUILLAXE QUE CURA.A maquillaxe permanente como método reparador tivo durante anos un fondo benéfico. A iniciativa #Areo-laSolidaria, da Asociación española de micropigmen-tación estética, paramédica y oncológica, que realiza a reconstrución de mamila de forma gratuíta a todas aquelas persoas que sufriron unha mastectomía. E non están sos: tatuadores (neste caso de tatuaxe permanen-te) de toda España agrupáronse na plataforma Tatua-je solidaria con el cáncer de mama para axudarlles ás mulleres doentes tamén de forma gratuíta. Pero este 2018 hai unha boa nova: desde abril forma parte dos tratamentos costeados pola sanidade pública. A prácti-ca xa a realizan algúns hospitais españois, entre eles, o Ramón y Cajal de Madrid ou o Hospital Universitario de Torrejón. Pero pronto poderían ser máis.

NON DEIXA DE SER UN CAPRICHO.Antes de lanzarse ás mans dun maquillador permanen-te por pura estética, os profesionais aconsellan medi-talo, e non deixarse levar polo impulso. Se o/a paciente decide facelo, deixará de lado o lapis de beizos durante un tempo, pero se non lle gusta o resultado o pigmento pode tardar ata cinco anos en ser eliminado comple-tamente, e durante ese tempo, a pigmentación pode variar a súa cor inicial. O Ministerio de Sanidade ade-mais recomenda asegurarse de que a clínica escolleita usa produtos autorizados, cumpre os requisitos legais e conta cun profesional cualificado en micropigmenta-ción e unhas condicións hixiénicas adecuadas. Doutra banda, como todos os procedementos estéticos, a arte da persoa que o realiza xoga un papel importante no resultado final, xa que pode ser moi natural ou, pola contra, chamar a atención pola súa artificialidade.

Os riscos son mínimos, pero a maquillaxe perma-nente implica facer pequenas picadas cunha agulla na pel, polo que a zona pode inflamarse e dar lugar a unha lixeira costra. Os profesionais, por iso, reiteran: sempre hai que buscar a un maquillador experimentado, pedir a documentación, e esixir unhas condicións mínimas de hixiene.

O Ministerio de Sanidade recomenda asegurarse

de que a clínica escolleita usa produtos autorizados,

cumpre os requisitos legais e ten profesional cualificado.

Cifras a flor de pel

De 2 a 3semanas tarda

en desaparecer a inflamación aguda

(pouco habitual) dunha maquillaxe permanente. 60 de cidadáns

europeos están tatuados, segundo a Comisión Europea.millóns

5 sesións son precisas para eliminar unha

maquillaxe permanente cun láser Q-swiched (pulsión de luz

a alta intensidade).

5 anosé o tempo que tardan as tintas de maquillaxe permanente en

desaparecer por completo.

de duración media ten a maquillaxe permanente.

80 %das tintas para

maquillaxe permanente son europeas. O resto

chegan dos EUA e Asia.

2 anos

300-500 €é o tramo de prezos (cellas, labios ou auréola do peito) nunha clínica

privada.

4 8

María Dores Pérez, presidenta da Asociación de micropigmentación estética, paramédica y oncológica (Amepo) está de celebración: a maquillaxe permanente –ou micropigmen-tación– é desde abril un tratamento costeado pola sanidade pública cando sirva para re-construír a aréola e a mamila das mulleres con cancro de mama. Unha loita de dous anos que empuxou a súa iniciativa #AreolaSolidaria, con axuda de políticos, doentes e profesionais. “Es-ta intervención mellora a calidade de vida des-tes pacientes, e logra que volvan sentirse com-pletas”, di esta enfermeira barcelonesa, que pasa o seu tempo libre consentindo a Kevin, o bichón maltés co que vive. Pero a maquillaxe permanente libra outra revolución puxante a pé de rúa: debuxa cellas, marca pestanas e co-lorea os beizos de centos de miles de españois, mulleres e homes, coa promesa de librarse do lapis de ollos ou carmín durante anos.

Cantos usos ten a maquillaxe permanente? Tamén chamada micropigmentación, é unha técnica que consiste en introducir un pigmento de cor xusto debaixo da primeira capa da pel (epiderme). O seu obxectivo, en principio, é corrixir ou embelecer trazos faciais, como beizos, cellas ou pálpebras. Pero tamén se usa

noutras zonas do corpo. Por exemplo, para colorear as manchas brancas de despigmenta-ción (vitilixes), camuflar cicatrices e secuelas de accidentes, golpes, queimaduras e as man-chas, reconstruír aréolas a mulleres con cancro de mama ou corrixir zonas capilares con pouca densidade de cabelo. A diferenza da tatuaxe artística, a maquillaxe permanente actúa sobre a primeira capa da pel, polo que é semiperma-nente. A cor irá desaparecendo e fai falta repa-sala cada dous ou tres anos. Cales son as zonas máis frecuentes en Espa-ña? O perfilado das cellas, que recrea a forma pelo a pelo cando estas non existen ou son moi finas, curtas ou despoboadas. Tamén conse-gue un efecto de elevación (lifting) da zona exterior da cella, que abre e lle dá expresión ao ollo. Outra moi solicitada é a maquillaxe das pálpebras para reencher as pestanas, debuxar a liña do eyeliner, corrixir opticamente os ollos caídos ou reforzar a liña de pestanas da pálpebra inferior, que permite crear un efecto de efecto afumado. E os beizos? Tamén os beizos. Neste caso a ma-quillaxe permanente modifica o debuxo, eleva a súa cor (efecto barra de labios) ou aplícase para aumentar opticamente o volume. E aínda hai máis: tamén é usado para debuxar lunares ou para simular pecas suaves nas fazulas. Hai homes que recorren á maquillaxe perma-nente? Claro. No seu caso, o máis demandado é a maquillaxe para facer máis densas as pesta-nas. Tamén é frecuente que queiran colorear os beizos nun ton máis forte.Que tal envellecen estes tratamentos? Os pigmentos desaparecen co tempo, degrá-danse e os tons acláranse. Por iso, é necesario facer repasos periódicos, cada ano e medio ou dous anos.E non será apto para todos os petos... Os pre-zos varían, pero unha maquillaxe de cellas ou de ollos custa entre 250 e 350 euros e o de beizos, entre 400 e 500 euros. A coloración da aréola custa entre 400 e 500 euros nunha clínica privada. O resto dos orzamentos de-penderá da dimensión da zona que necesite o tratamento.Cada ano detéctanse 20 000 novos casos de cancro de mama. Preto de 6 000 mulleres ven-se sometidas a unha mastectomía. Con esta técnica pode mellorar a vida destas mulleres? Esteticamente é como unha tatuaxe. Coa mi-cropigmentación mamaria é posible volver

“Moitos profesionais e centros de maquillaxe permanente exercen sen autorización sanitaria”

María Dolores Pérez

A experta

De punta fina. no dermógrafo, un dispositivo lixeiro que se empuña como un bolígrafo, ao que se lle insiren agullas finas.

4 9

debuxar a aréola e a mamila que perde-ron as mulleres que se someteron a un-ha mastectomía. Unha intervención que, desde hai pou-co, poderán pedir as que o necesiten nos hospitais da sanidade pública. Por sorte agora as cousas serán máis fáciles tamén na sa-nidade pública. En 2015 rexistramos no Congreso dos Deputados co Par-tido Socialista unha proposición non de lei para impulsar ao Goberno a incluír este tratamento na sanidade pública. E ao fin, este abril, a

proposta foi aceptada e incluída como parte do proceso de recons-trución de mama que farán os hospitais públicos en España. Como lles axuda física e psicoloxicamente esta intervención ás mulleres? É un antes e un despois da enfermidade, xa que mellora a súa calidade de vida. Cando por fin ven a aréola creada, todas se emocionan, xa que volven sentirse completas. Volvamos á estética pura e dura. E poñamos o caso de alguén que quere pintar a liña dos ollos, por exemplo. Como se sentirá seguro de estar protexido se algo sae mal? A persoa debe asinar unha autorización que elabora o Ministerio de Sanidade, coa que confirma o seu consentimento para facer a tatuaxe. O maqui-llador daralle unha copia asinada xunto con todos os datos do tratamento: número de lote da tinta, cor e data de caducidade. E, ademais, hai que entregar unhas pautas para coidar a zona. Estes documentos funcionarán como resgardo, e serán importantes para reclamar, buscar ou descargar responsabilidades no caso de que algo non salga ben.

E que ocorre cando hai un problema? Cada caso é distinto, pero todo profesional autorizado ten a obrigación de contratar un seguro de res-ponsabilidade civil para poder responder ou, no caso de que así sexa, asumir a súa parte de responsabilidade.A regulación do sector da maquillaxe perma-nente é suficiente? Aínda que sabemos que a tendencia é crecente, non hai un rexistro de persoas que realizan maquillaxes permanentes en España. Tampouco coñecemos o número de centros: son as comunidades quen dan as autorizacións, e hai algúns que traballan sen a autorización sanitaria. Ademais, habería que regularizar a formación esixida para poder exercer como maquillador permanente. É imposible determinar cantos profesionais se dedican en España a facer maquillaxes per-manentes, xa que hai moitos que non están debidamente dados de alta. Existe moito intru-sismo neste sector. E que se require para ser un maquillador per-manente legal en España? A formación que se esixe por lei é ter o título de técnico hixiénico sanitario ou aquel que o valide, por exemplo, estar licenciado en medicina, diplomado en enfermería ou ter un grao superior de estética ou auxiliar de clínica. Ante este panorama: cal é o seu consello para escoller o profesional? É básico verificar que tanto o profesional como o centro teñen todos os permisos legais, tanto a autorización sani-taria como a titulación. É importante acudir sempre a un centro acreditado por Sanidade. Para axudar nesta tarefa, os concellos teñen a relación dos centros homologados na súa zona. E, por suposto, tamén hai que ver traballos previos do profesional, para comprobar a súa experiencia e destreza.

“Todo profesional autorizado ten a obriga de contratar un seguro de responsabilidade civil para poder

responder ou, en caso de reclamación, asumir a súa parte de responsabilidade”.

*Presidenta da Asociación de Micropigmentación Estética, Paramédica y Oncológica (AMEPO).

5 0

A vida de Donís Muñoz, dermatólogo mem-bro da Academia Española de Dermatología y Venereología, deu un xiro hai 10 anos. “Foi a raíz de atender a un par de pacientes con reaccións adversas nas súas tatuaxes cando comecei a interesarme polo tema ata centrar a miña carreira neles”, di este valenciano de voz rápida e enérxica, que cando colga bata, e pode, lle gusta viaxar a Asia, en especial á India. E este interese fíxolle converterse nun dos maiores expertos en tatuaxes de España (é autor de Tratado sobre los tatuajes, Ed. Journal) e da súa puxante irmá pequena: a maquillaxe permanente.

É unha boa opción a maquillaxe permanente? É unha alternativa fácil á maquillaxe. Em-prégase en beizos, cellas e ollos, e dura uns dous anos. Tamén axuda a persoas con aler-xia á maquillaxe, con problemas de visión ou que non poden pintarse por tremores ou artroses nas mans ou por párkinson. Entón non é tan permanente como suxire o seu nome... Non, non é permanente. En realidade, sería máis exacto chamarlle ma-quillaxe semipermanente. A diferenza da ta-tuaxe artística, a maquillaxe hai que retocala. As tintas empregadas están concibidas para

degradarse e así poder modificar o debuxo co cambio de moda ou cando o paso dos anos modifica a estrutura da cara.As tintas dos tatuaxes foron obxecto de polémica polas súas implicacións para a saúde. Esta técnica usa as mesmas colora-cións? Non, non son as mesmas. Mentres a tatuaxe artística emprega pigmentos sin-téticos orgánicos do tipo azoicos [con com-postos que xeran cores vivas] a permanente usa pigmentos inorgánicos, sales metálicos como o óxido de ferro, o dióxido de titanio ou o óxido de zinc. As tintas do permanente ademais deposítanse máis superficialmente e degrádanse co tempo.E estes pigmentos son seguros? As tintas da maquillaxe permanente son máis seguras, e o risco apenas existe. A diferenza das colora-cións da tatuaxe artística, veñen en envases individuais e estériles ata a súa utilización.Entón, os controis sanitarios que pasan son suficientes? España é un dos países cunha lexislación sobre tintas para maquillaxe permanente e tatuaxes máis esixente de Europa, un control que exerce a través da Axencia Española de Medicamentos e Pro-dutos Sanitarios. Con todo, boa parte das tintas que se empregan en España –e o resto de Europa- para as tatuaxees artísticas non están homologadas, xa que proceden dos Estados Unidos de América, e a súa axencia reguladora dos medicamentos (Food and Drug Administration, FDA) non exerce tanto control. Se a isto engadimos a com-pra de tintas a través de internet, resulta difícil controlar o mercado das tintas en xeral. A cousa cambia no caso da maquillaxe permanente: España é un país referente na creación e exportación de tintas para micropigmentación, e estas reúnen unhas condicións de seguridade suficientes.

Con outra tinta. Para a maquillaxe utilízanse pigmentos inorgánicos, estériles ata a súa utilización.

“Facer unha maquillaxe permanente debe ser unha opción meditada: algo pode saír mal”

Donís Muñoz

o experto

“Convén tomar co móbil unha fotografía do frasco da tinta. Na etiqueta debe figurar a marca do fabricante, o número de rexistro sanitario, o índice de cor, a composición e o lote”.

5 1

Na súa experiencia, facer unha maquillaxe permanente implica riscos para a saúde? Os riscos son pequenos, menores ca no caso da tatuaxe artística. As tatuaxes cosméticas usan compoñentes naturais coñecidos hai centenares de anos. A posibilidade de alexia é pequena, xa que as tintas son fundamentalmente sales metálicas. No entanto, poden aparecer: en caso de proído e in-flamación hai que acudir ao dermatólogo para identificar se a reacción é causa da tinta ou da crema cicatrizante. Ultimamente, sublíñanse tamén os seus interesantes usos mé-dicos. Hai hospitais de Europa que recuperan a mamila e aréolas mamarias mediante tatuaxes en 3D, con resultados espectacu-lares. Ademais, a maquillaxe permanente ten outras aplicacións sanitarias: é útil para corrixir determinadas cicatrices, a demar-cación do beizo leporino, a vitilixe [despigmentación da pel que ocasiona manchas brancas] incluso a alopecia de cellas e pesta-nas ou na cabeza.Cal é o seu consello para alguén quere facerse unha maquillaxe permanente? En primeiro lugar, informarse e meditar a decisión. Non convén deixarse levar polos impulsos e hai que escoller con tranquilidade o deseño. Ademais, é importante acudir sempre a un centro debidamente homologado polas autoridades sanitarias, e evitar custe o que custe poñerse en mans de afeccionados, intrusos ou casas particulares carentes do máis mínimo control sanitario. E ao elixir o maquillador persoal, como saber que é de fiar? É moi importante asegurarse de que o maquillador estea profesio-nal e artisticamente capacitado para facer a maquillaxe perma-nente desexado. E asegurarse de que usa as tintas homologadas e envasadas en frascos individuais dun só uso. Ademais de todo iso, convén tomar co móbil unha fotografía do frasco da tinta. Na etiqueta debe figurar a marca do fabricante, o número de rexistro sanitario, o índice de cor, a composición e o número de lote. Esta información é importante no caso de que xurda unha compli-

cación, e tamén será moi relevante para o dermatólogo. Aínda que, nalgún caso, pode aparecer infla-mación e unha costra na zona... Efectivamen-te, é a reacción inflamatoria aguda. Aparece inmediatamente logo de realizar a maquillaxe permanente. A pel ponse vermella, inchada e irritada. A súa intensidade varía en función da sensibilidade de cada pel. Esta inflamación é consecuencia do uso das agullas ou a tinta, pero non adoita ser grave. Incluso as reaccións que requiren atención médica son de escasa intensidade e resólvense en días ou, como moito, en dúas ou tres semanas. E como ocorre coa tatuaxe, hai quen se arre-pinte de facer unha maquillaxe permanente? Si, ocorre cando o maquillador fixo un mal deseño ou se o resultado non é o desexado. Noutros casos o pigmento migra, móvese do seu lugar orixinal, cun resultado pouco esté-tico. Este movemento da tinta resulta espe-cialmente antiestético cando o perfilado dos ollos permanente se move cara ás pálpebras, creando unha forma de abanico. Con fre-cuencia, para rematar, só resiste unha parte do pigmento, nunha zona concreta, algo co-mún no perfilado dos beizos porque existen distintos tecidos na zona. E o resultado non adoita ser estético. Nestes casos, podemos eliminar a maqui-llaxe permanente con facilidade? Si, pódese eliminar. A técnica de borrado usa láseres en modo Q-Switched (con pulsos de luz inten-sa), os que empregamos para borrar as ta-tuaxes artísticas. Polo xeral, o borrado é máis sinxelo, xa que o pigmento é máis superficial: fan falta entre unha e cinco sesións para eli-minalo por completo, bastantes menos que na tatuaxe artística.Entón, recomenda facer unha maquillaxe permanente por simple capricho? Estamos ante unha opción estritamente persoal, pero o meu consello é que esta sexa responsable, meditada e sen precipitarse. Resulta impor-tante asesorarse e preguntar a persoas que o fixeron antes. É imprescindible confirmar que a persoa que o vai a facer está certificada e tamén que é un bo profesional desde o pun-to de vista artístico. Doutro xeito, o resultado pode ser un desastre.

*Dermatólogo experto en tatuaxes e maquillaxe permanente.

5 2

Saúde

a CalOr pOnnOS a tOn

DESEXO SEXUAL

A relación entre o verán, o lecer e o desexo é algo máis que unha sensación cando aumenta o número de horas de sol, quitamos o abrigo e empezan os bailes hormonais. A nosa atracción física cambia ao longo do ano. Vexamos que hai de certo na relación química que dispara os frechazos e a nosa actividade sexual nestes meses.

5 4

vaivén sexual do verán interésalles aos científicos –son humanos, coma nós– e foi obxecto de estudo desde sempre. “Che-ga o bo tempo e desátome”. É unha expre-sión que se escoita no faladoiro de amigos,

na taberna ou na oficina con bastante máis frecuencia que “coa calor, dáme preguiza”. Ata a mesmísima Universida-de de Oxford (Reino Unido) propúxose botar luz sobre o asunto, enfocándoo desde os datos empíricos que facilitan as listas de fecundidade; no informe Estacionalidade na re-produción humana, os investigadores británicos conclúen que, nos países de climas temperados ou fríos, con veráns de temperaturas elevadas pero non tórridas, os nacemen-tos aumentan durante os 10 meses posteriores ao verán. Anos do baby boom e bromas estatísticas (como celebra-cións políticas ou deportivas) á marxe.

Pola contra, aseguran os expertos, nos países de cli-ma cálido ou tropical, con veráns máis calorosos, a na-talidade descende durante os 10 meses tras o verán. A conclusión dos científicos é que o verán fai o seu traba-llo, e o número de relacións sexuais crece, sempre que as temperaturas non sexan excesivas nin extremas.

“O desexo erótico, e xa que logo os afectos, teñen a súa propia dinámica”, comenta a bioquímica e sexóloga Natalia Urteaga, da Asociación Estatal de Profesionales de la Sexología. Non mantemos un desexo constante ao longo de toda a nosa vida. En función do estado de ánimo, das necesidades e das interaccións con outros e coa con-torna, manifestarase dun xeito ou outro. “Por iso, estados apáticos e melancólicos (como ocorrería coa astenia pri-maveral), ou estados máis activos e extravertidos (como adoita ocorrer no verán) inflúen no desexo sexual”, con-clúe a experta. Pero o verán non dispara o desexo sexual de todos, nin do mesmo xeito, explica a sexóloga. Hai persoas con maior predisposición a verse afectadas polas variacións climáticas.

MESES DE ‘COLOCÓN’ SEXUAL.Para entender por que o verán esperta o desexo sexual, primeiro hai que poñerlle nome propio á química do desexo. E a protagonista do remuíño hormonal chámase testosterona. Segundo a bióloga e antropóloga Helen Fis-her, profesora da Universidade de Rutgers e autora de Por qué amamos: Naturaleza y química del amor romántico (Punto de lectura), esa hormona é unha das estrelas no mundo do frechazo erótico e alcanza o seu nivel álxido no verán. O motivo desta revolución hormonal está no sol e no reloxo; os días son máis longos, e este aumento de horas de luz actívaa. O astro podería aumentar os niveis de testosterona nos homes, di a bióloga, xa que a maior duración dos días estivais predispón á maior liberación destas hormonas sexuais masculinas dun xeito natural. Pero a testosterona non está soa na tarefa de poñer patas

O

O alcohol pasa por ser un dos afrodisíacos (ou a n i m a d o r e s ) máis antigos. A c t ú a c o m o desinhibidor da conduta, faci-lita o encontro sexual e incre-menta o desexo, pero carrexa un efecto contraditorio: pode dificultar a erección. Algo similar ocorre co cannabis: ten efectos depresores e relaxantes que fan esquecer prexuízos e tabús, así como un aumento da percepción de sensacións. Con todo, nas mulleres diminúe a lubricación vaxinal e difi-culta o orgasmo e, nos homes, reduciría a produción de tes-tosterona, hormona que xera o apetito sexual.

ALCOHOL E DROGAS: DESINHIBIR CON RISCO

5 5

Baile hormonal. Levar menos roupa dálles máis liberdade ás feromonas, substancias que desprendemos pola pel e son unha especie de imáns sexuais.

arriba o desexo. A serotonina, o neurotransmisor que inflúe no pracer, tamén está máis esperta no verán, di Fisher, que estu-dou durante 30 anos o amor romántico. E o mesmo sucede coas feromonas, substancias que desprendemos pola pel e que, ase-guran os científicos, actúan como imáns sexuais entre indivi-duos. É fácil adiviñar que tamén elas viven a súa particular festa durante o verán, xa que nesta estación ensinamos máis pel, e as feromonas están máis expostas.

Ata hai quen sacou a calculadora sexual para saber cantas horas de luz fan falta para disparar o desexo. É o caso do estu-do publicado na revista científica especializada The Journal of Reproductive Rhythms. Estes expertos aseguran que o momen-to do ano perfecto para concibir (e gozar do sexo) é cando o sol brilla durante polo menos 12 horas ao día. Unha ecuación que se cumpre no verán (e pola contra, non se dá durante o inverno). Todo este colocón sexual ten moito de química. “Co aumento da

Na falta de desexo sexual, moitas veces mestúranse as causas físicas e as psicolóxicas. “Pode empezar por unha baixada de testosterona, de estróxenos, por diabetes mellitus ou tras un infarto de miocardio”, conta a psicóloga e sexóloga Cristina Corbella. Nestas situacións pódese estender a idea de que non poderán, asústanse, e xorden sensacións de medo ao fracaso e falta de confianza. “A mesma persoa autoconvéncese de que non será capaz. Neste caso, o factor psicolóxico é moito máis importante que o físico, aínda que sexa o punto de partida”, conclúe a experta. Entre os factores físicos que poden incidir na falta de desexo están determinados fármacos (antihipertensivos, psicofármacos, antidiabéticos e algúns diuréticos) e causas clínicas, como a depresión ou unha situación de estrés forte, “na que o cerebro está alerta total e todo aquilo que supón un luxo a nivel psicolóxico anúlao, como sería neste caso a sexualidade”. A orixe física é máis fácil de detectar porque pode ter un inicio máis brusco. Ademais, hai un factor que provoca máis estragos que calquera causa física ou psicolóxica, advirte a especialista: o estilo de vida imperante. “Pero pódese previr: hai que coidar a relación de parella, reservar un tempo para a intimidade non sexual, para facer cousas á mantenta coa parella, sen nenos, nin présas, nin obrigacións. Esta intimidade fará que haxa máis desexo sexual”, insiste Corbella. Moitas persoas, a medida que se fan maiores, cren que diminúe o desexo sexual, como aseguran distintos mitos populares, e resígnanse a perder esta esfera da súa vida; en consecuencia, contamina a súa vida de parella, pois baixan as mostras de afecto para que o outro membro non se vexa invitado a un encontro sexual, e arrefríase a relación. E non ten porqué. Aínda que en parte sexa certo, hai en xogo moitos outros factores que poden contribuír a ter unha relación de parella sa. O mellor é consultar cun especialista. Aínda que se fala moito de sexo en todos os medios, existe moita desinformación.

+

Cando a frialdade se senta no diván

5 6

despensa de presuntos científicos e curandeiros. Esperma de balea, pel de sapo ou escaravellos si-nálanse como supostos afrodisíacos, pero os seus efectos están máis preto da lenda que da realidade. O chocolate é outro dos grandes clásicos. A súa tex-tura, aroma e sabor fan que o estímulo pracenteiro que provoca o seu consumo abra os sentidos e pre-dispoña á sensualidade. Por outra banda, contén unha substancia –feniletilamina– que parece ter efecto sobre os niveis de serotonina e endorfinas cerebrais (as substancias relacionadas coa sensa-ción de pracer e benestar). As ostras e as ameixas tamén poderían favorecer a liberación de hormonas sexuais, pero, neste caso, debido á súa analoxía con órganos sexuais.

Con todo, só o xinsén, o azafrán e a iohimbi-na poderían pasar (cun probado raspado) o exa-me científico, segundo as conclusións dun estudo sobre os efectos de distintos afrodisíacos naturais publicado en marzo de 2011 por investigadores da Universidade de Guelph (Canadá).

O Panax xinsén, coñecido como xinsén ou xin-sén chinés, é unha planta de orixe asiática. A súa raíz emprégase de xeito tradicional na medicina

temperatura e as horas de luz, a regulación hipotalá-mica vese afectada, alterando a produción de deter-minadas hormonas e neurotransmisores, que están máis activas”, di Urteaga. E este chute de hormonas “afecta ao noso estado físico, emocional e intelectual, e xa que logo tamén ao xeito de relacionarnos eroti-camente”, aclara a sexóloga.

A CIENCIA DO SEXO.O bioquímico e divulgador científico catalán Pere Estupinyà documenta esta particular festa do desexo estival con innumerables datos e estudos científicos no seu libro S=EX2 La Ciencia del Sexo (Ed. Debate). O noso comportamento sexual responde a un equi-librio entre dous sistemas de excitación e de inhibi-ción, que á súa vez están condicionados por factores fisiolóxicos e psicolóxicos. Aquí as hormonas xogan o seu papel, pero tamén o fai a conduta, a parella, o ambiente e o clima. “E, todo iso –asegura o quími-co– altera a nosa actividade erótica”.

E aínda hai máis: Matthew Vess, psicólogo da Universidade de Ohio, suxire que “na mente das persoas, a calor está asociada coa idea de intimida-de”. A calor agradable do verán –sempre que non sexa excesiva– pode fomentar a interacción amiga-ble e positiva entre persoas, “e aumentar o número de relacións sexuais”.

Pero o desexo é máis que a resposta a un cóctel químico de hormonas e neurotransmisores. Tamén activa emocións profundas, relacionadas con zo-nas concretas do noso cerebro, como o septo ou a área tegmental ventral. De feito, estes vaivéns non se disparan só no verán, tamén importa como nos sintamos. “A enerxía coa que afrontamos as nosas actividades eróticas ou sentimentais varía coa hora do día, as fases da lúa e ata coas estacións do ano; pero tamén depende de factores emocionais como o desexo, amor, medo ou a pena”, asegura o estudoso das filosofías e culturas orientais Valentín Zurbano. En definitiva, o verán dispara a nosa predisposición aos frechazos e ao desexo sexual. Hormonas, neuro-transmisores e ata a química se aliñan para que isto suceda. E a boa noticia é que ademais de ser diverti-do, ponnos de bo humor. “Sexa como for, somos su-xeitos sexuados, e o noso desexo sexual está influen-ciado pola nosa xenética, as sensacións, afectos, pensamentos, interaccións e relacións que vivimos, e tamén pola contorna e o clima”, conclúe Urteaga.

AFRODISÍACOS: MÁIS MENTIRA CA RIGOR.O afán por estimular o desexo e mellorar a potencia sexual é unha obsesión desde que o ser humano se instalou na Terra. Mitos e máis mitos apíñanse na

5 7

“Existen estudos sobre libido e alimentos afrodisíacos, pero son pouco concluíntes e non extrapolables a toda a poboación. Coidado.”, advirte un experto.

O tamaño do pene inflúe no pracer da muller. Falso. O tamaño non importa. Hai unha diferenza fundamental entre a sensibilidade do pene e a da vaxina que moitos –homes e mulleres– ignoran e que dá pé a esta idea falsa: así como o pene é todo sensible –algunhas zonas máis ca outras–, o interior da vaxina é insensible, salvo os dous ou tres primeiros centímetros e algún punto concreto, só nalgunhas mulleres. Por iso, a lonxitude do pene non achega ou resta pracer. En canto á anchura do pene, cando a muller está o suficientemente excitada, a súa vaxina adáptase ao pene como unha luva, separadamente do seu grosor.

Calquera encontro sexual que non finalice co orgasmo dos dous membros é un desastre. Falso. O orgasmo erixiuse, para moitas persoas, na unidade coa que medir o pracer e goce nunha relación sexual. Con todo, a maioría puido ter a experiencia de relacións nas que non houbo orgasmo pero si moito pracer e goce, e non só físico, e outras nas que si, houbo orgasmo, pero non pasarán á historia.

Ao chegar á menopausa, a muller perde atractivo sexual, diminúelle a apetencia ou, ata, lle desagradan os encontros. Falso. O factor idade é moi importante, tanto en homes coma en mulleres, sobre todo a partir dos 50 anos. Esta imaxe, que se vén arrastrado de outrora, coarta o dereito ao goce da muller, de tomar ela a iniciativa. Ata na propia intimidade da parella, moitas mulleres non se cren co dereito a gozar ou a sentirse libres de expresar os seus desexos e fantasías.

Hai persoas que non senten pracer nunca. Falso. Todos os seres humanos son sexuados, é dicir, teñen a capacidade de sentir pracer. Atopar cales son as condicións para que un en concreto poida conectar con esta capacidade pode ser unha interesante e apaixonante aventura de exploración e coñecemento.

Ter un gran número de exaculacións, por relacións sexuais ou por masturbación, provoca trastorno mental nos homes. Falso. É preciso recordar que a masturbación eliminouse da lista dos trastornos mentais pasados os anos 50 do século pasado, e críase que era a causa de convulsións e tolemia.

cinco mitos sobre sexualidade que deben ser superados

1

3

2

4

5

chinesa e utilízase desde hai miles de anos como tónico e estimulante. Segundo o estudo, as súas propiedades afrodisíacas son fundadas, con efectos positivos sobre o impulso e o rendemento sexual.

O azafrán, unha especia derivada da flor Crocus sa-tivus, xa se utilizaba no Antigo Exipto para aromatizar e seducir, así como para realizar ablucións nos templos e lugares sagrados. E outra substancia que sería efectiva é a iohimbina, un alcaloide que se extrae da cortiza da árbore africana iohimbe. Antes do nacemento da Viagra®, era un dos axentes utilizados para mellorar a disfunción eréctil, aínda que os seus efectos son moderados.

NIN MÁXICOS NIN INOCUOS.No estudo revísanse outras substancias de uso común a modo de afrodisíacos, como a ambreína (substancia per-fumada do ámbar), muira puama (unha especie de árbore orixinaria de Brasil), a raíz de maca (planta dos Andes peruanos), a pel do sapo Bufo ou a famosa cantaridina española, alcaloide obtido dun pequeno escaravello verde. Pero os científicos apresúranse en avisar que estas subs-tancias non son inocuas, xa que poden ter efectos secun-darios, como aumento da tensión arterial, nerviosismo, insomnio ou dor de cabeza, entre outros.

Por iso, non hai que acabar de fiarse, nin aquí nin na China. “Existen certos estudos sobre libido e alimentos, pero son pequenos, non concluíntes e non extrapolables a toda a poboación (como os estudos realizados en ratos)”, advirte o nutricionista Julio Basulto. Algunhas de tales investigacións presentáronse á Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA), co obxectivo de acom-pañar certos produtos alimenticios de “declaracións de saúde similares a mellora o teu desexo sexual ou mantén a túa erección máis tempo. A resposta da EFSA sempre foi solicitude denegada”, conclúe o experto.

Non é infrecuente atoparse con produtos exóticos con supostas propiedades afrodisíacas. Cada pouco tem-po salta ás noticias a desarticulación dunha rede que in-troducía medicamentos ilegais sen embalaxe e que des-pois os comercializaba como afrodisíacos naturais.

5 8

Mascotas

Que calor! e e u c o n estes pelos

CANS E GATOS SOfREN OS ESTRAGOS DA CAlOR MáiS CA NóS. O MOTiVO É biOlóxiCO (E TAMÉN PEluDO): ElES NON PODEN ROMPER A SuAR PARA REfRixERARSE, xA quE CARECEN DE GláNDulAS SuDORíPARAS REPARTiDAS POR TODO O SEu CORPO, COMO Si TEMOS AS PERSOAS. SE quERES AxuDARllE AO TEu AMiGO MáiS PEluDO A GOzAR DuN VERáN SEN PERiGOS, MáiS SAuDAblE E REfRESCANTE, HAi PAuTAS PARA AliViAlO.

5 9

o final da primavera, o ser humano procede a un molesto rito doméstico: sacar a roupa de verán e encaixonar a do frío. É fácil imaxinar o que supoñería para nós non ter dúas indu-

mentarias, como lles sucede aos animais que viven na casa. “En parte, os cans e gatos transpiran a tra-vés das súas almofadas, onde teñen as súas glándulas sudoríparas, pero sobre todo expulsan a calor a través da súa boca. Isto explica que en ocasións se diga que estes animais súan pola lingua”, resume o veterinario Fausto Andrés. A súa refrixeración é máis complexa que a humana, e tamén menos eficiente: nunca hai que deixalos sos nun coche, onde a temperatura pode alcanzar en minutos os 70 ºC.

E cando o mercurio sobe, o perigo de sufrir un golpe de calor aumenta: entre o 36 % e o 50 % das mascotas que experimentan unha repentina subida da súa temperatura corporal morren, segundo un exten-so estudo coordinado pola veterinaria Lisa Powell, da Universidade de Minnesota (EUA). O golpe de calor prodúcese cando o corpo do animal ten un colapso polo incremento excesivo da súa temperatura. “O animal non pode respirar con normalidade, polo que a súa capacidade de refrixerarse decrece e os seus órganos vitais perigan. No peor dos casos, pode falecer”, afir-ma o veterinario Ion Sustatxa, autor do blog Amores perros... y gatos.

Contra as altas temperaturas, auga e máis auga. O corpo de cans e gatos funciona como un termómetro de alta precisión. A súa temperatura normal oscila entre os 38 ºC e os 39 ºC. Pero, cando o animal ten demasiada calor, o sangue quente sobe ata a súa lingua para eli-minar a temperatura sobrante a través das glándulas salivares, e expulsalo en forma de humidade.

A auga é a mellor aliada: axúdalles a perder o exceso de temperatura que necesitan. O consello é colocar cun-cas de auga en distintos sitios da casa e cambiala varias veces ao día para que sempre estea fresca e apetecible.

Outros trucos para que beban máis consiste en engadir algún cubo de xeo, ata de caldo de polo conxela-do –cociñado sen cebola nin allo, xa que estes alimentos son perigosos–. O mercado dos animais de compañía tamén o pon fácil: mellor optar por unha cunca conxe-lable: arrefríanse e, ao enchelas, manteñen a auga fresca durante horas.

Paseos seguros no verán. Para manter o can hidra-tado e fresco durante os paseos hai que escoller sempre as horas menos calorosas do día, optar por percorridos con árbores frondosas e fontes de auga. E levar unha cunca pregable xunto coa bolsa para facer as súas cousas; apenas ocupa espazo no bolso e o seu uso per-mítelles beber con maior comodidade.

Nas horas punta hai risco de colapso. Ademais, hai que evitar o exercicio e os xogos con actividade física excesiva. E cando teñen calor, un truco que funciona é mollar as súas patas; iso axudaralles a manterse frescos.

Comerías ese prato? Se a ti non che apetece tomar un puñado de croquetas secas ás tres da tarde dun día de calor, á túa mascota tampouco. “Cans e gatos teñen menos ganas para comer no verán, e ademais necesitan algúns cambios na súa alimentación para facela máis refrescante”, explica a veterinaria Ana Beck.

Cando axexa a calor é aínda máis importante repartir a súa comida en tres ou cinco racións diarias (sobre todo no caso dos felinos), e facelas coincidir coas horas máis frescas. O almorzo á primeira hora da mañá, unha comida lixeira ao mediodía e unha cea en con-dicións á última hora da tarde sería o esquema básico de xullo e agosto. E como non só de bólas viven cans e gatos, combinar as croquetas con latas húmidas, iogur, verduras hidratantes como a cabaza, e froitas como plá-tanos, mazás (sen pebidas) e arandos, dá bo resultado.

Xeados de froitas para peludos. Os xeados son un modo sorprendente e moi saboroso de refrescar ao amigo e lograr que tome a auga que necesita para estar protexido da calor. Estes son os ingredientes da receita de xeado de plátano para cans: un plátano maduro, un

ASe a ti non che apetece tomar croquetas secas ás tres da tarde, á túa mascota tampouco; necesitan cambios na alimentación para facela máis refrescante.

6 0

iogur e o volume de medio iogur de auga –mellor, desnatado–. A receita é apta para cociñeiros huma-nos, incluso principiantes: bátense os ingredientes ata facelos puré e envórcanse nunha cubeta ou molde de xeado. Unha vez conxelados, é suficiente con mollar o xeado antes de ofrecerllo ao peludo comensal para que non manque a lingua.

Os felinos con menos reparo –ou máis afeitos desde cachorros a estes alimentos–, tamén gozarán do refrixerio de plátano. Pero para aqueles que se resistan (moitos), hai unha receita de xeado para gatos aínda máis infalible: bata a súa lata de comida húmida preferida, engada un pouco de auga se que-re, e verta todo nun molde de xeado do seu tamaño. Lista para relamber os bigotes!

O peiteador non o soluciona todo. O pelo fun-ciona como un refrixerador natural, unha maraña que crea correntes e bolsas de aire que protexen do sol. Iso explica por que os veterinarios non recomendan rapar os animais no verán, salvo excepcións como especies con pelo longo e ten-dencia aos enredos. Para o resto, mellor optar por un pequeno recorte e armarse cun bo cepillo. O cepillado diario é máis importante cando fai calor, xa que elimina os pelos mortos que bloquean a expulsión de calor a través do corpo. Este sinxe-lo xesto, repetido cada día, contribúe a manterse máis fresco.

Os de fociño longo, mellor preparados. Os animais chatos –como gatos persas e cans bulldog, bóxer ou o carlino (tamén chamados braquicefálicos)– son aínda máis vulnerables á subida da temperatura. A súa peculiar anatomía facial, que adoita ir acompañada de pregues na cara, impide o fluxo normal de aire a través do seu

O pelo funciona como un refrixerador natural. Crea correntes e bolsas de aire que protexen do sol, o que explica por que os veterinarios non recomendan rapar os animais no verán.

Que facer se o animal sofre un golpe de calor?

A arfada excesiva pode ser a primeira alerta dun golpe de calor. Ademais, o exceso de babas é un mal sinal. Pero o golpe de calor en cans e gatos ten ademais outros síntomas: mareos e respiración dificultosa, o animal non pode camiñar, perde o equilibrio, sofre taquicardia e terá as súas mucosas conxestionadas. Unha vez que a mascota entra nesta perigosa fase hai que actuar con rapidez. Se espera a que chegue o veterinario pode ser tarde, xa que a súa vida está en

perigo. O primeiro paso é intentar baixar canto antes a súa temperatura corporal: sitúeo na sombra, molle o corpo con auga morna –e se ten, axúdese dunha toalla-, busque xeo para colocalo na súa cabeza e abdome e ofrézalle auga para que beba (sen forzalo), aos poucos. Tamén hai que mollar as almofadas das súas patas para axudarlle a transpirar. Mentres, é moi importante que outra persoa chame ao veterinario, para que poida mobilizarse ata o lugar ou dar pautas.

6 1

fociño e larinxe. Os ósos da cara destas razas ade-mais están moi comprimidos: o fociño acúrtase e estréitase. En consecuencia, o aire ten menos e s p a z o p a r a acceder aos pul-móns, e é máis difícil respirar. O que os fai máis vulnerables ao golpe de calor. E, ao contrario, as razas que toleran mellor a calor –aínda que as precaucións son tamén para eles– son aquelas que teñen un fociño longo que lles permite respirar (e refrixerarse) mellor. Entre eles, o dóberman, o pointer, o pinscher ou o lebrel.

Cal é o seu consello esencial para aliviar a cans e gatos da calor? As mascotas, coma nós, necesitan ter unha tempera-tura de confort na casa ou un lugar fresco onde refuxiarse, se pasan tempo no xardín. Na casa intentaremos manter esta temperatura cos sistemas dos que dispoñamos e coas medidas básicas de toldos ou baixando persianas, sobre todo nas horas de máis calor. As nosas mascotas deberán dispoñer de auga fres-ca abundante para hidratarse. Podemos mollalos para baixar a súa temperatura corporal, xa que eles non súan para liberar calor coma nós, senón que usan outros sistemas como a arfada. E, sempre, levar auga dispoñible durante o paseo.

A que hora hai que sacalos á rúa? Os paseos restrinxiran-se nas horas de máis calor, de 11.00 a 20.00 horas. Hai que ter en conta que eles van descalzos e que o asfalto da cida-de pode queimar as súas almofadas. Existen protectores en distintas presentacións para esta época. E protectores solares, sobre todo nas zonas con menos pelaxe, como orellas e ponte nasal, sobre todo en razas de capa branca xa que son frecuentes as queimaduras solares e a predis-posición a certos tumores de pel. E ollo co rasurado: o pelo en bo estado protexe do frío e tamén da calor.Que razas sofren máis no verán? Os denominados bra-quiocefálicos: bulldog, sobre todo. Pero a calquera animal con patoloxía respiratoria, cardíaca ou sobrepeso tamén lle afectará. Coidado tamén cos animais maiores. Quizais os cans de morro longo soporten mellor as temperaturas que un bulldog pero non creo que haxa razas expresamente adaptadas senón individuos. Ante un golpe de calor, cal-quera animal pode verse afectado.Que erros frecuentes cometemos coas mascotas no verán? Hai que evitar deixalos en lugares pechados coma o coche (nin sequera á sombra nin con fiestras abertas), terrazas, habitacións sen ventilación, etc. Non debemos deixar que fagan exercicio intenso en horas de calor. Hai mascotas ás que lles encanta “tomar o sol”. Hai que evi-talo en horas de maior radiación e deberiamos aplicarlles protectores solares. Evitar tamén rasurados de pelo ex-cesivos que deixan a pel sobreexposta e que non protexe da calor. Para rematar, non hai que esquecerse de prote-xelo fronte a parasitos externos.

* Veterinaria.

“No coche, nin coas fiestras abertas”

María Ángeles Casado Zurrón

A expertaOs chatos respiran peor.Gatos persas e cans bulldog, bóxer ou carlino sofren máis no verán. Os pregues da súa anatomía facial impiden o fluxo normal de aire a través do seu fociño e larinxe.

Máis da metade dos cans e gatos urbanos padecen sobrepeso, cando non obesidade, segundo a Asociación para la Prevención de la Obesidad en Animales de Compañía. E isto, ademais de ser pouco saudable, tampouco axuda cando fai a calor, porque os michelíns peludos reducen a súa capacidade de refrixeración. Un animal obeso ademais respira peor. A graxa que acumula no abdome exerce unha presión sobre o diafragma e pode reducir a súa capacidade pulmonar. E isto, de novo, fainos máis vulnerables a padecer un perigoso golpe de calor.

Os quilos de máis non axudan

6 2

on se trata de afogar nun vaso de auga nin de que se estenda o alarmismo, pero si de ter pre-caución. Moita. Porque chega o verán e as pisci-nas convértense no lugar de diversión para ne-nos e maiores, pero tamén nun territorio confli-

tivo: todos os anos sucédense tráxicos accidentes en contornas acuáticas que alertan da seguridade nestas zonas de lecer. Os expertos insisten en que a prevención é a clave para evitalos.

Para empezar, nunca hai que deixar sos aos máis peque-nos. 30 segundos e 6 centímetros de auga (a profundidade da lámina para os peques) son suficientes para que un me-nor poida afogar. Unha caída, un golpe, un mareo ou esvarar poden provocar que acaben na auga, e non precisamente en condicións para desenvolverse do mellor xeito. Por iso é polo que a Asociación Nacional de Seguridad Infantil recomenda ter sempre en conta a denominada norma 10/20: cada 10 se-gundos o adulto responsable da vixilancia debe mirar se hai menores dentro ou ao redor da piscina e non debe tardar máis de 20 segundos en chegar a ela. E a supervisión debe ser per-manente: resulta esencial facer quendas para controlalos tanto dentro como fóra da auga e deixar a un lado distraccións como teléfonos móbiles. “A distancia ao menor debería ser inferior á lonxitude do brazo do coidador”, acouta a Asociación Espa-ñola de Pediatría.

O ano pasado 30 nenos perderon a vida en piscinas, ríos e praias, segundo datos da Real Federación Española de Sal-vamento y Socorrismo. A maioría destes afogamentos produ-

N

6 2

Recuncho infantil

SEIS CENTíMETROS DE AGUA ABONDAN PARA AFOGARA PISCINA É SINÓNIMO DE VERÁN, DIVERSIÓN E FESTA, PERO TAMÉN SIGNIFICA PERIGO. O MÁIS MÍNIMO D E SP I ST E E Q U I VA LE A LEVA R U N BO SUSTO


6 4

A socorrista Isabel García define o seu traballo con humor: “Somos os corta-rrollos do verán”. Pero non lle importa, dáo por ben empregado. En calquera acción que para a xente resulte diverti-da e eufórica na piscina, ela, coma to-dos os seus compañeiros, ve un posible risco e trata de atallalo. Respéctase o labor do socorrista? En xeral, non moito. Hai xente, por sorte, que nos respecta, son educados con-nosco e seguen as nosas recomenda-cións. Pero hai moitos outros que non, que non fan caso aos consellos e non queren cumprir as normas. Que adoitades atender un día calque-ra? Caídas, esvaróns, cortes, mareos, contusións, torceduras, escordadu-ras, dor muscular... E no verán, máis insolacións. Por fortuna, quitando al-gún susto, en xeral as nosas atencións son polo que sucede fóra da auga. Tamén porque facemos moito labor preventivo e, ademais, hai bastante

cultura en canto á aprendizaxe de natación.Os pais venvos como canguros? Sempre que vexo un neno só lle pregunto a idade, e se ten menos de 7 anos, buscamos os seus pais. Non poden deixalos sos. Ás veces isto leva a en-frontamentos, porque non o entenden e dinche que para que estamos nós.Cal é a túa opinión achega de flotadores ou manguitos? Hai pais que cren que deixando o seu fillo cun medio flotante xa é suficiente, pero non o é, pode perdelo ou pódese pinchar ou desinchar. Os manguitos están ben, pero nada suple os bra-zos duns pais.A que idade é recomendable que aprendan a nadar? Desde os seis meses aos dous anos, fanse cursos de familiarización ao medio acuático. Ata os catro hai outros para xogar e quitar o medo. E a iniciación para desenvolverse ben pode empezar aos 4-5 anos. Canto antes, mellor.En que tarefas preventivas incidides? Na protección solar, e tamén en que non se tiren de cabeza en lugares onde non se coñece o fondo, porque poden provocar un traumatismo gra-ve. Sempre deben saír da auga se se senten indispostos, con mareos, visión borrosa, cambras... e empregar chancletas, para evitar esvaróns, cravar algo ou contaxios por algún tipo de fungos.Se vemos que alguén se está afogando, como habería que pro-ceder? Hai que ser rápidos, manter a calma e activar a cadea de supervivencia avisando o socorrista e chamando ao 112.

* Formadora de socorristas en Cruz Vermella e socorrista en Fundación Estadio en Vitoria-Gasteiz.

“Ningún manguito suple os brazos duns pais”

Isabel García

A experta

6 5

círonse en menores de tres anos e en adolescentes de entre 11 e 17 anos, as únicas franxas de idade nas que creceu o número deste tipo de desgrazas con respecto a 2016. “É normal que haxa máis acciden-tes nesas franxas: en nenos por distraccións e descoñecemento, e en adolescentes, porque é unha idade difícil”, resume Isabel García, formadora de socorrismo acuático de Cruz Vermella e socorrista na Fundación Estadio de Vitoria-Gasteiz. Cos máis pequenos é primor-dial a vixilancia e o coidado constantes. Ademais, as piscinas parti-culares deben estar valadas para que eles non teñan acceso directo. E no caso dos adolescentes, é a franxa máis conflitiva, pois queren facer alardes de valentía e entradas bruscas na auga sen reparar na profundidade e os bordos, saltos perigosos, carreiras... “Á parte de que molestan, póñense en risco a si mesmos e aos darredor”, con-clúe a experta.

A PREVENCIÓN DEBE SER ACTIVA.Non hai que confiarse xamais; nin con bebés nin con menores que se desenvolvan ben, nin sequera en piscinas vixiadas por un socorrista. “Algúns pais deixan os seus fillos, e como xa estamos nós ao cargo... Pero non. Os socorristas estamos para vixiar a piscina, previr, in-formar e actuar se sucede algunha urxencia, pero non para coidar a un fillo en concreto, porque entón estariamos descoidando o resto”, argumenta Isabel García.

Por iso, malia que saiban nadar, o recomendable é que, como axuda para flotar, os menores de 7 ou 8 anos leven sistemas de se-guridade adicional homologados, xa sexan manguitos, churros, táboas, burbullas ou chalecos salvavidas. E hai que asegurarse de que non están pinchados ou teñen ningunha tara, como recorda a Alianza Europea para la a Seguridade Infantil. Pero o uso destes ac-cesorios non debe suplir a vixilancia adulta. Nin en piscinas vixiadas e con pouca asistencia de bañistas. “Nunca hai que deixalos sos. Po-de ocorrer que veñan nenos máis maiores que empecen a salpicar e a empuxarse e que ao máis pequeno o afoguen ou o asusten. Os me-dios flotantes poden ser perigosos se nos confiamos”, insiste Isabel García, quen tamén alerta de procurar non deixar xoguetes na auga: “Os máis pequenos poderían lanzarse a collelos”. Por suposto, nin


6 6

as drenaxes nin as reixas de desaugue nin os acceso-rios de limpeza son para xogar, pois poden resultar perigosos. E, por suposto, as afogadas, correr xunto á beira ou meterse na piscina en grupo están entre os xogos máis divertidos, pero tamén entre os nada recomendables en canto á seguridade, como recorda a socorrista de Cruz Vermella. “Se vexo que é un xogo que non entraña perigo, déixoos xogar, pero se non me fai estar tranquila, dígolles que por seguridade é mellor que non sigan. Porque ao final trátase de ver quen pode máis e igual cres que o outro aguanta máis ou non leva tanto tempo e é fácil que leven sustos e que lle collan medo á auga”, di a experta.

COIDADO CO CORTE DE DIXESTIÓN.A maioría dos accidentes nas piscinas suceden as fins de semana e despois de comer, á primeira hora da tar-de, cando os maiores están máis distraídos. Por iso é polo que é conveniente que os baños se deixen para despois da sesta, cando eles xa descansaron e poden vixiar os seus fillos. Deste xeito, tamén se deixará tem-po suficiente para facer a dixestión e impedir a hidro-cución (corte de dixestión). Os cambios bruscos de temperatura pódense evitar “entrando na piscina aos poucos, mollando primeiro pés, caluga, pulsos e ba-rriga, como dicían as nosas avoas”, indica a formadora de socorristas.

Outra medida de prevención fundamental é res-pectar as normas de seguridade da piscina e cumprir as indicacións do servizo de socorrismo. Tomar unha ducha previa, usar chancletas, levar gorro, non tirarse de cabeza, non meterse na auga pola noite... son re-gras que deberían acatarse sempre. Gardar a vez nos tobogáns e as rúas da piscina, non tirarse preto das escaleiras ou non batuxar xunto a outras persoas entra dentro da educación.

En canto ás medidas legais de seguridade, a nor-mativa española esixe o valado das piscinas públicas, pero non no caso das particulares, como si ocorre en Francia. No país galo, coa lei Raffarin, que obriga a incluír medidas de seguridade activas como alarmas,

cubertas ou valas, logrouse que o número de falece-mentos diminúa nun 75 %, como apunta a Asociación Nacional de Seguridade Infantil. “A mellor medida de seguridade é o cercado completo e cunha porta con seguro e que se peche soa”, indica a guía para as familias Desfruta da auga e evita os riscos, elabora-da polo Ministerio de Sanidade en colaboración con Cruz Vermella Española. Ademais, é recomendable que dispoña de pértega, salvavidas e teléfono preto como dispositivos de rescate.

Regra 10/20: cada 10 segundos o adulto responsable debe mirar se hai menores na auga e non debe tardar máis de 20 segundos en chegar a eles.

6 76 7

SAbES COMO DIVERTIRTE NA PISCINA?BÁÑASTE SEN MANGUITOS E NON TE AFUNDES ATA O FONDO? BEN, NON ESTÁ MAL… PERO É QUE CON ISO

NON VALE! NA PISCINA TES QUE NADAR E ADEMAIS RESPECTAR ALGUNHAS REGRAS: VEÑA, FAI ESTE TEST E COMPROBA SE COÑECES TODAS AS NORMAS. CORRE, QUE XA É VERÁN!

1. Fas pelexas de churros na auga con outros nenos? A claro, e ademais non hai quen me gañe. B Si, pero só se na piscina non hai nenos pequenos. C non, podemos facernos dano e ademais molestar a outros.

2. Compites facendo afogadas? A Si, é superdivertido ver a cara dos outros cando están debaixo da auga. B Só ás veces, angústiome un pouco cando non podo respirar. C nunca. É perigoso.

3. Gústache tirarte de cabeza? A Fágoo tan ben que me lanzo ata onde cobre pouco. Paso rozando o chan. B encantaríame, pero é que dou sempre coa tripa na auga. C Si, na zona profunda e con coidado.

4. Pasas pola ducha antes de lanzarte á auga? A Paso... pero moi rápido, e así non me mollo case nada. B Dáme preguiza, pero si. Para quitar a suor. C Si, así móllome aos poucos e non me dá tanto frío ao entrar á piscina.

5. Esperas a facer a dixestión antes de bañarte despois de comer? A Dixestión? que é a dixestión? B non, pero explicáronme que me meta con moitísimo coidado, mollando a tripa, a caluga, as pernas... C Si, espero dúas horas e ademais entro ao auga aos poucos.

6. Salpicas aos demais? A Si. É que me encanta saltar a bomba o máis lonxe posible. B Se están no bordo, non. Se están na auga, si.

C non, non me gusta molestar aos demais.

7. Faslle caso ao socorrista? A noooon. É un pesado que sempre está cortando a diversión. B Ben, case sempre, aínda que ás veces pásase de esaxerado. C Sempre, coma se fose o profe.

8. Saltas collendo moita carreira? A Si. É que me encanta saltar a bomba o máis lonxe posible. B ás veces. non. Ben, depende. Só se non mira o socorrista. C non, podería escorregar e caer.

LE A PREGUNTA E ELIxE A RESPOSTA A, B OU C

De 0 a 10 puntos: Mmm... un adulto debe-ría explicarche ben as normas de comporta-mento nunha piscina. Se non as coñeces, podes mancarte, molestar aos demais e ata afogar. repasa o test: a opción “c” é a boa!De 11 a 20 puntos: Ben,

aprobado moi xusto. Parece que algunhas regras telas máis ou menos claras, pero hai outras que convén revisar. De 21 a 30 puntos: Bien. Seguro que te comportas correcta-mente en la piscina, aunque no está demás

asegurarse. Lo dicho: la respuesta “c” es siem-pre la buena.De 31 a 36 puntos: case perfecto. Só tes unha ou dúas preguntas inco-rrectas. revisa e a gozar!40 puntos: nada que dicir. Perfecto! Segu-ramente te nomeen bañista do verán.

Cantas A elixiches?

Cantas B elixiches?

Cantas C elixiches?

Suma os puntos

X 0 puntos =

X 1 punto =

X 5 puntos =

6 8

A COCIÑA PODE SER DIVERTIDA, SÓ HAI QUE BOTARLLE UN POUCO DE IMAXINACIÓN. ANÍMATE A PREPARAR EN FAMILIA PRATOS SINXELOS, SAUDABLES E ORIXINAIS.

DE MAIOR QUERO SER CHEF

Lograr que os peques coman verduras, peixes e froitas po-de ser ás veces complicado. Por iso, a Fundación Eroski creou o concurso interesco-lar Imagine Food, dirixido a alumnado de primaria para

concienciar sobre a impor-tancia de levar unha alimen-tación equilibrada e sauda-ble á vez que a rapazada se divirte. Neste concurso os escolares debuxan receitas orixinais e saudables e as 30

finalistas son interpretadas polo chef Peio Gartzia e reco-lleitas no libro Imagine Food. En breve comezará unha no-va edición, así quese quere-des que o voso colexio par-ticipe, estade atentos á web:

Imaxina unha receita. concurSo ‘IMaGIne FooD’

Ola!Chámome Isabel Aguirre e estudo terceiro ciclo de Primaria no colexio Alfares de Sevilla.

Preséntovos a miña receita:

NENA CON ‘PIERCING’ CON SALSA KETCHUP

Finalista na 2º edición de Imaxine Food – 2016

1. Seguide as instrucións da receita Pícara con

piercing con salsa ketchup.

2. Facédelle unha foto ao prato rematado.

3. Compartídeo no noso Facebook/Eroskiconsumer

co nome da receita seguido de #Imaginefood e

etiquetade a tres amigos/as.

4. Os pratos que máis se parezan ao orixinal...

Publicarémolos nesta revista!

Ensinádenos a vosa obra, familia

www.imaginefood.escueladealimentacion.es

6 9

* As fotos que revelen imaxes de persoas, así como os datos identificativos dos participantes, integraranse no ficheiro cuxo responsable é EROSKI S. COOP, para o cumpri-mento dos fins anteditos, e manteraos no seu fondo de arquivo mentres desenvolva accións promocionais deste tipo. Se os datos proporcionados identificasen a un menor de idade, a súa publicación requirirá a autorización por parte do pai, nai ou titor legal, cuxo consentimento será comprobado por parte de Eroski Consumer de modo efectivo. Toda persoa participante poderá exercitar os dereitos de acceso, rectificación, supresión, revogar o seu consentimento, opoñerse ao seu tratamento, limitalo e/ou solicitar a portabilidade dos seus datos, a través de [email protected], ou dirixíndose ao Equipo DPO de EROSKI S. COOP. Bº San Agustin s/n- 48230 Elorrio (Bizkaia).

Nena con ‘piercing’ con salsa ketchup InGreDIenteS (4 persoas)

4 filetes de bacallau sen pel nin espinas

1 ovo

60 g de pan relado

40 g de xamón cocido

1 pataca cocida

40 g de vaíña cocidas

40 g de cenorias cocidas

40 g de chícharos cocidos

40 g de uvas vermellas e brancas

20 g de olivas negras

Aceite de oliva suave

4 g de sal

PreParacIónEsmiuzamos os filetes de bacallau sen pel nin espiñas, poñémolos ao punto de

sal e dámoslles forma redondeada. Pasámolos por fariña, ovo batido e pan relado e fritimos na tixola con aceite de oliva. Cando estean dourados, escorrémolos e reservámolos. Montamos o prato coas verduras escorridas de conserva, quentes e un pouco aliñadas con aceite de oliva. No centro colocamos o bacallau empanado, dámoslle forma ao nariz e á boca co xamón

cocido, recortando cunhas tesoiras. Facemos as orellas con patacas cocidas, o pelo con chícharos e xudías verdes, un colar con cenoria cocida e os piercings con aros de olivas en rodas. Facemos os ollos con uvas vermellas e brancas, e a expresión da cara cunha alga nori. Acompañámolo dunha salsa ketchup, aínda que se pode substituír por outra de maionesa ou iogur.

unha ración contént

* da inxesta de referencia

(Ir) para un adulto.

CALORíAS

125

7 %

GRAXAS

3,9 g

6 %

GRAXAS SATURADAS

1 g

5 %

AZUCRES

2,9 g

3 %

SAL

0,72 g

18 %

Súbeo a Facebook/Eroskiconsumer e comparte a túa creación*

7 0

Deporte

‘San enVaSe’ nOS prOtexa

Abonda con levantar a vista un segundo: nun radio de medio metro, hai un exemplar. Vivimos con eles, e debémoslles gratitude por comodidade

e por seguridade. Conteñan alimentos, bebidas, produtos de limpeza ou medicamentos, os recipientes suxiren, sobre todo, protección. E parece que somos conscientes diso. Esta é a principal conclusión do

primeiro estudo de percepción do consumidor elaborado por Hispacoop e a Plataforma Envase y Sociedad ao que tivo acceso esta revista.

aúl está preparando unhas xu-días para comer. Abre o tarro e bótaas na tixola. Unha vez listas, achégase o vertedoiro e pulsa o dispensador de xabón líquido

para lavar as mans. Hixiene, ante todo. Mentres os nenos comen, frega o tupper que levaron ao colexio para o almorzo e fíxase nas manchas do cristal da fiestra da cociña. Así que, co limpia-cristais na man, decídese a eliminalas. Pero a dor de cabeza volve aparecer. Rapidamente, toma un analxésico (que obtén dun bote hermético) como lle recomendou o médico, e continúa coa marcha diaria, ata que chegue a súa muller coa cea pre-parada (e envasada): hoxe toca comida chinesa.

Os envases forman parte do día a día das familias. Obxectos que nos fan a vida máis fá-cil, pero que, de tan cotiáns, apenas os sentimos

Os destinados a comida e bebida constitúen unha barreira que mantén baixo control a factores que poden afectar aos alimentos: a calor, o osíxeno e a luz.

R

presentes. Nunha enquisa recente, levada a cabo por Eroski Consumer, a Confederación Española de Cooperativas de Consumidores y Usuarios (Hispacoop) e a Plataforma Envase y Sociedad (PES), mediu a percepción do consumidor res-pecto da seguridade que achegan os envases. E, a verdade, coñecémolos ben.

SEGURIDADE, INFORMACIÓN E HIXIENE.Conservar e protexer. Estes infinitivos resumen os dous beneficios que mellor recoñecemos ao pensar en envases de alimentos e bebidas. Cons-titúen unha barreira física que mantén baixo control a calor, o osíxeno e a luz. Como explican os responsables de Ainia Centro Tecnolóxico, permiten “manter durante máis tempo e en me-llores condicións as propiedades do produto, aumentar o control do crecemento microbiano ou a oxidación”. Os envases, de paso, participan na revolución tecnolóxica. Fannos a vida máis fácil. Dio a PES: “melloraron, permitindo que o alimento chegue ao consumidor coas mesmas calidades e hixiene que cando foi envasado”. E resalta unha característica máis: “Márcannos a data de caducidade ou de consumo preferente, facéndonos saber aos consumidores en que es-tado se atopa o que imos consumir”. O material tamén ten moito que dicir en materia de seguri-dade. O 58 % dos enquisados sabe que os mate-riais se someten a rigorosas análises física-quí-micas que avalían a súa seguridade para usalos en contacto con alimentos. Só un 7 % cre que os


Medio

7 1

A despensa, o armario da limpeza e o caixón dos fármacos almacenan en cada fogar decenas de envases de varios materiais.

Como percibimos os recipientes cotiáns?*

1. DE ALIMENTOS E BEBIDAS

Axudan a conservar os alimentos.

Protexen o contido de axentes externos.

O material sométese a rigorosas análises

físicoquímicas para avaliar a súa seguridade.

O seu etiquetado valórase porque

informa sobre: data de caducidade e/ou consumo preferente, método de conservación, ingredientes, posibles alérxenos.

2. DE PRODUTOS DE LIMPEZA

Impiden o acceso directo ao seu contido.

Permiten unha dosificación correcta,

contan con etiquetado regulado e cumpren estritas normas de seguridade.

O seu etiquetado protexe ao consumidor.

3. DE MEDICAMENTOS

Son necesarios para garantir a seguridade

do paciente.

Son importantes porque axudan a loitar

contra a fraude, están preparados para persoas invidentes e permiten unha dosificación correcta.

O seu prospecto é fundamental.

*Porcentaxe de persoas que teñen esa opinión. FONTE: estudo realizado por Hispacoop, PES e Eroski Consumer para coñecer a percepción e actitude cara aos envases de alimentación e bebidas, produtos de limpeza e medicamentos. Realizouse entre outubro e novembro de 2017 e entrevistouse online a preto de 1 000 persoas.

77 %

93 %

63 %

83 %

88 %

49 %

95 %

92 %

43 %

96 %

7 2

Seis de cada dez entrevistados saben que

os envases dun só uso non se poden reutilizar. “Pero non é pola migración de

substancias ao alimento ou á bebida, senón por hixiene”,

advirten na Plataforma Envase y Sociedad (PES).

• Compre os envases en establecementos que nos dean garantía e confianza.• Deben ir acompañados de termos como “para contacto con alimentos” ou indicación específica do seu uso (máquina de café, culler sopeira ou o anagrama da copa e o garfo), excepto nos obxectos claramente destinados a entrar en contacto con alimentos.• Antes de cada uso, hai que

asegurarse de que o envase non se atopa danado. Se tivese algún defecto ou imperfección é mellor retiralo.• Na base dos materiais plásticos indícanse os seus usos mediante símbolos inequívocos cando é apto para o lavalouzas, microondas ou conxelador.• Non se poden utilizar os envases de forma indiscriminada. O perigo vén a partir da exposición reiterada do alimento en contacto cun envase cuxo material non é o adecuado: podería migrar substancias tóxicas ao alimento.• No caso dos pratos preparados, o fabricante xa se asegurou de que o envase cumpre os requisitos de seguridade alimentaria nas condicións indicadas no envase. Hai que seguir as recomendacións de uso. • Siga as instrucións de manipulación que inclúen os envases ao compralos tanto en tempo como en condicións de temperatura recomendados. O ideal é que estean gravadas no envase, pero se atopan fóra, recoméndase gardalas para futuras consultas.• Os alimentos que veñen embolsados e semipreparados para ser cocidos ou quentados no microondas ou ao baño maría normalmente foron testados polo fabricante e o seu uso é seguro, sempre que se sigan con exactitude as instrucións e non se reutilicen.• Non quente no microondas, forno ou ao baño maría con bolsas que non foron deseñadas para iso.• Hai que esixirlle ás empresas que os materiais cumpran coas boas prácticas de fabricación, para que non transfiran os seus compoñentes ou substancias aos alimentos en cantidades que poidan representar un perigo para a saúde humana ou provocar unha al-teración das características organolépticas dos alimentos.

* Técnico de Ainia , centro tecnolóxico e especialista en I+D+i de envasado de produtos alimentarios, en-vasado activo, funcionais e materiais biodegradables.

10 claves para identificar un envase alimentario seguro

José Ángel Garde

o experto

7 3

materiais dos envases alimentarios se descompoñen con facilidade, alterando o cheiro/sabor dos alimentos. A PES responde: “Utilizados correctamente, non hai ningunha po-sibilidade de que os seus compoñentes contaminen a comida que conteñen”. Para rematar, seis de cada dez entrevistados saben que os envases dun só uso non se poden reutilizar. Por que? Dous de cada tres enquisados cre que é porque conteñen substancias que, por desgastar, poden migrar ao alimento ou á bebida. Erro: é por motivos hixiénicos. “Os envases dun só uso máis reutilizados son as botellas de plástico de auga mineral, con multitude de pregues que dificultan que se lim-pen o suficientemente ben cada vez que se volven encher”, explican na PES.

NOS DE LIMPEZA, LE OS PICTOGRAMAS.Calquera maior experimentou a dificultade de ensinarlle a un neno que non debe tocar certos produtos e, menos, bebelos. Os produtos de limpeza poden supoñer un risco para aqueles que non son conscientes do perigo ao que se enfrontan se os

tocan ou inxiren. O envase de limpeza ten unha función vital: protexer de condutas imprudentes. E a maior parte da poboación é consciente.

Pero unha cousa é a teoría e outra a prácti-ca. Hai tres anos realizouse unha investigación para coñecer o grao de coñecemento e a actitude cara aos símbolos e figuras nos envases cotiáns: o 73 % daqueles entrevistados non lían os picto-gramas das etiquetas dos produtos de limpeza, aínda que son vitais para o seu uso con seguri-dade. Ler a información pode evitar desgustos como o de fai uns anos a un neno salvadoreño de 12 anos, que faleceu en Murcia por manipular unha gran cantidade de termómetros clínicos de forma continuada. Pero primeiro deixemos claro que son os pictogramas: símbolos ou figuras con información sobre seguridade, forma de empre-go ou grao de respecto ao medio dos produtos de consumo cotián. Teñen un cuádruplo obxectivo: informar, aconsellar, alertar e previr. E cum-prirían eses fins se fosen facilmente entendibles para todos os públicos, pero un 30 % dos en-quisados non cre que estes pictogramas o sexan. Con todo, a PES considera que os cidadáns teñen en xeral pouco coñecemento sobre o envase dos produtos de limpeza. Hai medidas de seguridade adicionais para protexer aos nenos que pasan desapercibidas. Por exemplo, pechaduras de seguridade ou agardar un determinado tempo para que as cápsulas hidrosolubles empecen a disolverse. Incluso un 28% dos enquisados non se cre que estas medidas existan.

EVITAR A FRAUDE EN MEDICAMENTOS. Nove de cada dez participantes nesta mos-tra creen que os envases de medicamentos son imprescindibles fronte á fraude. A PES asegura que os medicamentos falsos son un problema de saúde pública: “Máis aínda cando se compran por Internet”. E recorda: “Existen diversas me-didas para evitar a fraude, e todas están enfoca-das no envasado”. Unha é a tradución ao braille para evitar accidentes. E tamén o prospecto dá seguridade. A PES explícao: “A etiqueta do en-vase non é suficiente, por iso que se incorporou o prospecto que abarca todo o que debe coñecer o consumidor-paciente antes de tomar o me-dicamento en cuestión”. Pero é demasiada in-formación? Porque unha cousa é tela e outra in-terpretala. Un 31 % dos enquisados non cre que o paciente-consumidor coñeza e sexa capaz de entender todos os datos do envase. O obxectivo, está claro, sería alcanzar a comprensión total.


7 4

áis dun século despois de que o estadouni-dense Willis Carrier deseñase o primeiro aire acondicionado da historia, o seu in-vento segue sendo controvertido. En ci-dades que pasan de 40 ºC no verán, como

Sevilla, hai quen reclama unha rúa co seu nome. O enxe-ñeiro que conseguiu refrixerar o aire ten moitos amigos no sur, está claro, pero ao mesmo tempo crecen as voces que recordan que o aparello que creou prexudica seriamen-te o medio ambiente, a saúde e o peto. Non só bota máis CO2 á atmosfera, senón que pode consumir ata un 70 % do gasto enerxético dunha casa nos meses máis calorosos ou brindar arrefriados en pleno agosto. Para evitar que o aire acondicionado nos pase calquera das súas facturas –e sen cuestionar o enxeño de Carrier–, existen trucos que podemos poñer en práctica para loitar contra as altas tem-peraturas na casa de forma máis ecolóxica. Se queremos botarlle unha man ao planeta na época de estío, conciencia verde e imaxinación.

Toldos e persianas: Isto si que é un invento. Manter a ca-sa en semipenumbra resulta moi efectivo, mellor con tecidos e materiais lixeiros e claros. Mellor usar toldos nas horas de maior irradiación, e cortinas e persianas no resto.

Viva o branco. As cores claras triunfa nas fachadas de An-dalucía e Estremadura e non é casualidade. As paredes lumi-nosas e encaladas reflicten a calor.

Usar ventiladores. Removen, pero crean unha sensa-ción de tres ou catro graos menos. Os de teito deben vi-rar cara á esquerda, tirando o aire quente cara a arriba. Os de pé, expulsalo cara a fóra durante o día e ao revés pola noite.

M

Crear correntes de aire. Se se abren todas as fiestras á vez, só se consegue máis calor dentro ca fóra. Hai que abrir un pouco as que dean aos patios e por completo as orientadas á rúa. Colocar láminas solares nos cristais. Reflic-ten a luz, reducen ata un 82 % a calor e manteñen máis estable a temperatura, o que supón máis frescor e aforro na factura da luz.

As plantas, ese gran aliado. Ademais de em-belecer, refrescan. Colocadas na parede que re-cibe de forma directa o sol, as rubideiras evitan que penetren o sol e a calor.

As fiestras, toda unha arte. Hai que abrilas á primeira hora da mañá e á noitiña. O resto do día, preferiblemente pechadas. As portas, mellor pechadas durante o día.

Unha barreira natural. Enredadeiras e hedras evitan que a calor penetre na parede.

Se a CalOr nOn te Deixa DurMir... Mete aS SaBaS nO FriGOO aire acondicionado non é sostible nin barato. Para manter o fogar fresco no verán, mellor optar por prácticas verdes e imaginativas.

Sostibilidade

7 5

Cantos menos mobles, máis fresquiño. Convén afastar sofás e camas das fiestras, e retirar a maior cantidade posible de mobles e alfombras. Ao deixar espazos diáfanos, o aire circula mellor.

Tecidos lixeiros. Teas claras e suaves, como liño ou gasa, poden usarse para cubrir sofás, cadeiras de brazos ou camas.

Auga contra a calor. Colocar microdifusores ou recipien-tes de auga repartidos por toda a vivenda pode baixar uns tres graos a temperatura de cada habitación.

Electrodomésticos, os xustos. Se se pode evitar o em-prego do secador, o forno, o lavaouzas ou a televisión en días de moita calor, o ambiente será máis soportable.

Unha cama fresca. Só haberá que meter as sabas nunha bolsa e deixalas un intre no conxelador. Antes de irse dur-mir, faise a cama con elas e a descansar!

7 6

O cómo manejarse en este mundo cambiante y que tiende al ‘verde’.

MANUALDA VIDA MODERNA

Ou como manexarse neste mundo cambiante e que tende ao ‘verde’.

O ‘blandiblú’ caseiro pode resultar tóxico.

O LADO ESCURO DO

‘SLIME’

Fumar un cigarro ao día, moito peor ca deixalo

Moitas persoas pensan que, se en lugar de 20 cigarros ao día fuman só un, teñen 20 posibilidades menos de padecer unha enfermidade cardiorrespi-

ratoria. Lamentablemente, non é así. A partir dunha macroinvestigación realizada en Reino Unido con datos de 140 estudos e que involucra a 13

millóns de persoas, o British Medical Journal publicou este ano un artigo no que afirmaba que, cun cigarro ao día, o risco aumenta nunha proporción moito maior. Os homes que fan isto teñen un 48 % máis de posibilidades de

padecer unha enfermidade cardiorrespiratoria que os que non fuman nin-gún pito, mentres que as mulleres teñen un 57 % máis de papeletas que as

súas homólogas non fumadoras.

En 2017, ao redor de 87 millóns de persoas de todo o mundo buscaron en Google titoriais sobre como facer slime, esa masa viscosa

de cores rechamantes que tanto lle gusta á rapazada. Nos 90 a moda era comprar blan-diblú, agora é elaboralo. No entanto, diversas escolas, gobernos autonómicos e asociacións

de consumidores alertaron de que moitas das receitas que se propoñen en Internet son tóxicas, en especial as que conteñen bórax ou borato de sodio, un composto químico que se vende en farmacias e pode xerar queimaduras

ou problemas gastrointestinais.

7 7

PEDIR UN CRÉDItO EN ESPAñA, UN 70 % MÁIS CARO QUE EN EUROPAOs préstamos para comprar un coche, amoblar unha vivenda ou realizar unha viaxe –é dicir, os non hipotecarios–, crecen en españa a un ritmo do 15 % ao ano. os créditos ao consumo de entre un e cinco anos de duración teñen un interese medio do 8,3 %, un 70 % por encima da media do 4,8 % que existe na eurozona. Mentres algunhas asociacións de consumidores consideran estas condicións abusivas, a asociación española de Banca indica que no noso país existe maior demanda de crédito de consumo debido a que a nosa economía crece máis rápido que a media europea.

COMPRAR ALCOHOL SERÁ MÁIS CARO EN ESCOCIAPese a que a asociación escocesa do Whisky (SWa) leva seis anos intentando impedilo, unha nova normativa establece que a unidade de alcohol en escocia (10 mililitros de alcohol puro) terá un novo prezo mínimo de 0,57 euros en supermercados e tendas autorizadas. adoptando esta medida pioneira, que implica que unha botella de viño de 12 unidades non poida venderse por menos de 6’80 euros, o país quere loitar contra o alcoholismo.

FAcEbook DESAtA o DESEXo

...DO CONSUMIDOR O 62 % dos compradores déixase influír polas

publicacións dos seus amigos nas redes sociais.

Sete de cada 10 usuarios das redes sociais consulta opinións doutros antes de comprar produtos por Internet, e o 62 % deles asegura

que descubriu e adquiriu artigos grazas a velos mencionados nas publicacións dos seus amigos. De acordo a estes datos, proporcionados pola app italiana Friendz, a influencia destas

plataformas nos hábitos de compra subiu un 29 % respecto ao ano anterior, e Facebook continúa sendo a que máis impacto xera en España dentro dos procesos de consumo. Neles, as fotos xogan

un papel decisivo. “Dúas de cada tres publicacións utilizan imaxes”, recordan desde esta app que se basea, precisamente, en axudarlles aos

usuarios a monetizar as instantáneas que publican en redes.

Imprímanme esa casa! a primeira casa de españa impresa en 3D é xa unha realidade grazas a catro mozos da universitat Politècnica de valencia, que levantaron en marzo unha vivenda unifamiliar de 24 m2 en 14 horas. este método permite aforrar un 35 % dos gastos de construción e pode utilizarse, entre outras moitas aplicacións, en zonas devastadas por catástrofes naturais.

7 8

MANUAL DA VIDA MODERNA

O 40 % dos proxenitores españois experimenta presión social para regalarlles aos seus fillos produtos que non poden pagar facilmente. O 91 % deles acaba sucumbindo e adquiríndoos.

CÓMprallO!

O avance dasRENovAblES eStÍMaSe que o 21 % DO CONSUMO ENERXÉTICO Do MunDo ProceDerá De FonteS naturaIS IneSGotaBLeS en 2030.

a quinta parte do consumo enerxético do planeta será reno-vable en 12 anos, segundo o Informe sobre o Progreso ener-xético elaborado pola axencia Internacional da enerxía e o Banco Mundial. no entanto, o avance cara a este modelo sos-tible contemplado por nacións unidas para ese ano continúa sendo complicado pese ao investimento. tamén se detecta-ron atrasos noutros dos obxectivos que se fixou a ONU para a mesma data: Só o 92 % da poboación mundial terá acceso á electricidade e o 73 %, ás enerxías limpas para cociñar.

presión social pode che-gar a ser disuasoria e, no caso do noso país, parece que ata asfixiante. Así o suxire o último Infor-

me Europeo de Pagos de Consumidores elaborado por Intrum Justitia e Lindorff, segundo o cal, o 40 % dos pais e nais es-pañois séntese coaccionado para com-prarlles aos seus fillos produtos ou ser-vizos que non pode pagar. Deles, o 91 % acaba sucumbindo á presión e adquirindo bens de consumo para os pequenos da ca-sa aos que non poden facer fronte, un-ha porcentaxe que se sitúa 4 puntos por encima do da media europea. Segundo se desprende do estudo, nos últimos seis meses o 28 % dos proxenitores pediu di-ñeiro prestado ou gastou o crédito da súa tarxeta para adquirir este tipo de produ-tos para os seus fillos inducidos de xeito indirecto pola sociedade. O ordenador e o móbil figuran entre os máis habituais.

A

7 9

Hai sete anos, a Organización Munial do Turismo (OMT) estimou que as activida-des relacionadas coas viaxes xerarían hoxe o 5 % das emisións globais de carbono. Lamentablemente, a realidade duplica na actualidade aquelas previsións. Unha in-vestigación da Universidade de Sydney pu-blicada en Nature Climate Change acháca-lle ao turismo o 10 % das emisións de gases de efecto invernadoiro en todo o planeta. Aínda que países emerxentes como China ou a India cada vez contaminan máis por este motivo, os Estados Unidos de América seguen sendo o país máis contaminado.

tURISMO QUE DEIxA PEGADAOS VIAXEIROS XERAN O 10 % DAS EMISIÓNS DE GASES DE EFECTO INVERNADOIRO DE TODO O PLANETA.

Se abusas do filtro ‘Inkwell’, podes estar deprimidoAS CORES QUE ESCOLLEMOS EN INSTAGRAM FALAN SOBRE O NOSO ESTADO ANÍMICO.

Os tons, os trazos faciais ou os motivos que os usuarios elixen publicar na rede social Instagram poden dar pistas sobre o seu estado anímico. Así o afirma un estudo da revista EJP DataScience sobre 166 usuarios, do que se deduciu que aqueles que estaban deprimidos tendían a publicar fotos máis azuis, escuras e grises, así como a decantarse polo filtro Inkwell, que converte a cor en branco e negro. Pola súa banda, aquelas persoas sas adoitaban escoller o filtro Valencia, que ilumina as imaxes e apórtalles calidez.

Correos electrónicos con data de caducidade.

a nova versión de Gmail permite enviar correos electrónicos que caduquen logo dun período de tempo establecido; é dicir, que se autodestrúan. os usuarios tamén poderán

eliminar a opción de reenviar, copiar ou descargar para evitar filtracións indesexadas.

Ata agora, moi-tos comercios cobrábanas, pero tratábase dunha medida voluntaria. Desde o 1 de xullo, todos os establecemen-tos españois teñen a obriga de pedir diñei-ro a cambio de cada bolsa plástica que lles dispensen aos seus clientes, como establece o Real decreto do Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimen-tación e Medio Ambiente apro-bado o pasado 18 de maio. O obxectivo desta medida é loitar contra a enor-me contamina-ción que se xera ao fabricalas e ao desbotalas.

As bolsas de plástico cóbranse desde o 1 de xullo

`Valencia’, o eliXido

Polos ‘sans’

8 0

consultasO mes pasado chegoume unha factura telefónica moi elevada por varias chamadas desde o meu teléfono fixo a un 806. Estas chamadas realizounas a miña irmá, que vive comigo e ten mermadas as súas facultades mentais. Hai algunha posibilidade de que a compañía me devolva ese diñeiro?

Depende dos datos que, sobre esas chamadas, reflicta a factura. Segundo o Regulamento 261/2002 sobre dereitos dos usuarios nos servizos de tarificación adicional e os artigos 22 e 23 do Real decreto 899/2009, nas facturas as operadoras telefónicas deben desagregar nun bloque separadamente as chamadas de tarificación adicional, e non poden pasar de 30 minutos exactos as realizadas aos 803 (servizos exclusivos para adultos), aos 806 (servizos de lecer e entretemento) e aos 807 (servizos profesionais). Se a factura que lle chegou non desagrega as chamadas ao 806, reclámelle á compañía a devolución do custo de todas elas. Se existe o detalle, mire ben a duración de todas as chamadas ao 806 e, se ve que

algunha ou algunhas superan os 30 minutos, aínda que sexan uns poucos segundos, reclame a devolución correspondente. As citadas normativas obrigan ás operadoras a cortar automaticamente as chamadas aos 803, 806 e 807 ao chegar aos 30 minutos exactos. Se non o fan, non poden cobrar esas chamadas. Ademais da posible reclamación segundo o que vostede atope na factura, para evitar que se repita o ocorrido recomendámoslle que lle pida á súa compañía telefónica a exclusión do número do seu teléfono fixo das chamadas de tarificación adicional. A compañía está obrigada a facelo, é dicir, a impedir que desde o seu teléfono fixo poida chamarse a eses números especiais e de elevado custo.

Para a instalación de videocámaras nunha comunidade de veciños abonda co acordo na Xunta de Propietarios nos termos que establece a Lei de propiedade horizontal. Iso si, antes convén informarse ben sobre onde poden colocarse e como deben utilizarse para non violar o dereito á propia imaxe e á privacidade das persoas, tanto as pertencentes á comunidade como, e sobre todo, as persoas alleas a ela. E para iso é máis que aconsellable ver o que di a respecto diso a Lei orgánica para a protección dos datos de carácter persoal (LOPD) e facer unha consulta directa á Axencia Española de Protección de Datos (AEPD). Responderalles que as cámaras só poden instalarse nas zonas comúns da propiedade (excluídos baños, vestiarios ou lugares análogos), que xunto a elas deberá haber un

cartel que advirta da súa presenza e que, salvo unha franxa mínima dos accesos ao inmoble, non poderán captar imaxes da vía pública nin de terreos, vivendas ou calquera outro espazo alleo estremeiro. Se as cámaras permiten a gravación de imaxes, a comunidade deberá crear un ficheiro e remitirllo á AEPD para a súa inscrición no rexistro de ficheiros e atender despois ás instrucións que lle proporcione a Axencia sobre o manexo das imaxes, xa que o tratamento dos datos de carácter persoal é unha materia que goza dunha protección legal moi importante e as sancións que establece a LOPD para as infraccións por acción ou omisión son moi elevadas. Non declarar un ficheiro ante a AEPD, por exemplo, pode supoñer unha multa de 60 000 euros; unha cesión de datos sen consentimento pode alcanzar os 600 000 euros.

Na comunidade de veciños onde resido rexistráronse ultimamente roubos en varios pisos e pensando na posibilidade de instalar cámaras de seguridade como medida disuasoria e tamén para tratar de identificar aos ladróns se volven visitarnos. Que requisitos fan falta para instalar e manexar as cámaras?

MANUAL DA VIDA MODERNA

Requisitos para a instalación de videocámaras

Chamadas desde fixo a números con 806

8 1

CONTRATO DE DEPÓSITO UN TALLER DE ELCHE INDEMNIZA CON 11 183 EUROS A UN CLIENTE CUXO COCHE SE QUEIMOU E RESULTOU SINISTRO TOTAL DURANTE UNHA PROBA EXCESIVA E INDEBIDA. Un automobilista deixou o seu coche nun taller de Elxe por avaría do manguito e porque “daba tiróns ao subir”. Pero o taller devolveullo queimado, sinistro total, incumprindo a obrigación de custodia e restitución que implica o contrato de depósito. No xuízo que tivo lugar no Xulgado de 1ª Instancia nº 1 de Elxe, o taller tratou de exculparse alegando que o incendio foi un feito fortuíto mentres probaba o vehículo, que a obstrución no filtro de partículas que causou o lume non era previsible nin tiña que ver co manguito roto. O perito da demanda foi máis convincente; o taller debeu detectar antes a obstrución e a proba excedeu o prudente e supuxo ademais un uso indebido (“para mesteres propios da actividade do taller”) do coche a reparar. E é que este incendiouse cando un operario do taller o conducía entre Elxe e Alacante (18 km) para comprar, precisamente, un manguito. A sentenza, emitida o 13/01/2017, ordenou unha indemnización de 11 183 euros ao demandante. O taller recorreu ante a Audiencia Provincial de Alacante e esta fallou o pasado 15 de decembro ratificando a sentenza de primeira instancia.

PUBLICIDADE ILÍCITA UN XUÍZ PROHIBE A PUBLICIDADE DUN COMPLEMENTO ALIMENTICIO QUE AFIRMA AUMENTAR A LIBIDO, A EFICACIA DA ERECCIÓN E O PRACER SEXUAL. O pasado 30 de xaneiro, o Xulgado Mercantil nº 3 de Barcelona ordenou, por publicidade ilícita e competencia desleal, o cese definitivo da publicidade dun complemento alimenticio chamado “Elixir Dragó Homo Erectus” que, entre outros presuntos beneficios para a saúde, aumentaba a libido, a eficacia da erección e o pracer sexual. Trátase dunhas cápsulas anunciadas na web dunha comercializadora de produtos similares e avaladas por un coñecido doutor e escritor. Presentada por unha asociación de usuarios da comunicación, a demanda afirmaba que o anuncio lle atribuía ao produto e aos seus ingredientes propiedades non recoñecidas pola Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA). Achegaba, ademais, un informe de Autocontrol (organismo independente de autorregulación da industria publicitaria en España) que, sobre o mesmo anuncio, advertía que vulneraba o Regulamento europeo 1924/2006 sobre declaracións nutricionais e de propiedades saudables dos alimentos e o Real decreto 1907/1996 sobre publicidade de produtos, actividades ou servizos con pretendida finalidade sanitaria. Ningún produto alimenticio e/ou sanitario pode atribuírse efectos preventivos ou terapéuticos sen un respaldo científico contrastado e sen o recoñecemento expreso da Administración sanitaria do Estado.

CLÁUSULAS BANCARIAS ABUSIVAS A AUDIENCIA PROVINCIAL DE BISCAIA ANULA CLÁUSULAS DUN PRÉSTAMO HIPOTECARIO XA EXTINGUIDO REXEITANDO A “PRESCRICIÓN” ALEGADA POLO BANCO. Un consumidor demandou ante o Xulgado de 1ª Instancia nº 11 de Bilbao a nulidade das cláusulas de imposición ao prestameiro (é dicir, a el) de gastos e tributos de constitución de escritura e de vencemento anticipado dun préstamo hipotecario amortizado anticipadamente. O banco demandado opúxose e alegou que o cliente aceptou libremente as cláusulas, e que non cabía pedir a nulidade dun contrato extinguido. O xulgado cita a sentenza do Supremo do 21-01-2010 que declara imprescritible a acción de nulidade ante un suposto de nulidade absoluta. E aprecia ese suposto nas cláusulas denunciadas por non ser negociadas individualmente e por impoñerlle ao consumidor os gastos de documentación e tramitación que por lei lle corresponden ao empresario. Ambos os feitos son abusivos segundo a Directiva 93/13/CEE do 5/4/1993, a LGDCU e outras leis complementarias. A sentenza, ditada o 6 de setembro de 2017, condenou ao banco a devolverlle ao prestameiro a metade dos gastos notariais e a totalidade dos gastos rexistrais e de taxación: 799 euros. A Sección 4ª da Audiencia Provincial de Biscaia, á que apelou o banco, ditou a sentencia o pasado 22 de marzo confirmando integramente a de primeira instancia, que incluía a condena en costas á entidade financeira.

visto para sentenza

aceite e acidez. As claves para coñecer que

hai detrás das palabras extra, virxe extra ou aceite de bagazo

de oliva.

Ollo coa vista! Tras o verán, volven os

libros e tamén as pantallas. Case tres de cada catro

persoas recoñecen que teñen algún problema

visual e un 22 % confesa que non fixo nunca unha revisión

dos ollos.

8 28 2

E o número que vén...

Como facer fronte ao ‘bullying’. Aínda que se sospeite que se está producindo, non sempre é fácil detectar o acoso escolar nin actuar contra el.

algunhas familias desconfían dos comedores escolares, aínda que o menú deseñado por expertos adoita ser superior ao dos fogares. unha análise da alimentación infantil desde distintos puntos de vista.

coMER No colEXIo oU NA cASA?

Costa de setembro.Como afrontar o esforzo económico e psicolóxico que supón a volta ao cole

e ao traballo tras as vacacións.

Redes sociaiswww.consumer.es

O máis visto en

Toda a actualidade sobre os temas que máis che interesan nas nosas redes sociais! Síguenos en Facebook e Twitter.

Súmaste ao reto de andar 30 minutos ao día?

Non se trata de perder peso. Tampouco de competir. Camiñar a diario xera grandes beneficios para a saúde e diminúe o risco de padecer enfermidades crónicas, como a hipertensión arterial, a diabetes ou a dislipemia. Segundo a Sociedade Española de Medicina Interna (SEMI), abonda con dedicarlle a esta actividade media hora ao día. Así se practica de xeito eficaz unha actividade que, ademais, non custa un peso.

EroskiConsumer

EroskiConsumer

Cada material resulta apropiado para usos e alimentos distintos. Elixir un ou outro pasa por prestar atención a aspectos como o tipo de comida que se manipula, a súa temperatura ou o tempo que vai permanecer en contacto co papel envolvente. Ambos teñen vantaxes e inconvenientes.

Mellor papel de aluminio ou filme?

Que o produto sexa de boa calidade e que estea fresco no momento de conxelalo. Son dúas consignas importantes para conservar unha barra de pan en boas condicións e durante máis tempo. Para reverter o proceso, mellor deixalo a temperatura ambiente e evitar o microondas. Se desexas intentar que a barra estea crocante de novo como o primeiro día, nada como colocala debaixo dunha táboa de madeira.

Conxelas o pan? Anota estes trucos de expertos

eroskiconsumer

Cada día, novos contidos na nosa web

SíGUENOS! www.consumer.es

EroskiConsumereroskiconsumer

A túa ‘Eroski-Consumer’ de toda a vida renóvase con...

Documents

Transcript of A túa ‘Eroski-Consumer’ de toda a vida renóvase con...