A Nosa Terra 969 / 11 de xaneiro de 2001

Os acordos de Cuiña non impedenas protestas contra as peaxes

————————–—— 10 ———–—–——————Rebúmbio en Compostela pola concesión

dunha praza en Químicas–————————–——16 ———–—–——————–

LópezVeiga,

un home de Fragapescando

en Bruxelas––—–—— 9 ———–—–

Del Riego deixaráa presidéncia da Académia

————————–—— 25 ———–—–——————Vigo: unha casa das palabras

para unha cidade sen bibliotecas————————–—— 25 ———–—–——————

Pepe Carreiro

PER IÓD ICO GALEGO SEMANAL

Unha moción construtivaNo sistema parlamentário vixente no Estado español as mo-cións de censura teñen que ser “construtivas”, converténdosenunha espécie de sesión de investidura do candidato alternati-vo. Este sistema, non presente noutras democrácias europeas,cria dificultades de unificación para as forzas da oposición quese atopan co imperativo de ter que apoiar a un candidato quenon é o seu se queren exercer esa censura ao Governo de tur-no. Outra posibilidade, sabendo que nengunha pode gañar, é ade apresentar, ao mesmo tempo, unha nova moción, como xei-to de censurar ao executivo, votando ambos aos seus respecti-vos candidatos. Esta foi a via escollida polo PP e PSOE enEuskadi para censurar a Ibarretxe hai algunhas semanas. Asi ascousas, na história do parlamentarismo español, incluido o au-tonómico, e salvo raras excepcións como a censura de Laxe aAlbor, estas utilízanse para por de manifesto unha grave situa-ción de desgoverno e se o censurado corre riscos, tamén o cen-surador, daí a valentia do BNG.♦

FUNDADO EN 190711 DE XANEIRO ● 2001 ● ANO XXIV ● IV XEIRA Nº 969 ● 200 PTA

Edición crítica das Obrasde Castelao: oito tomos

editados porun equipo

de especialistas,coordinados

por Henrique Monteagudo.Un proxecto histórico,

a disposiciónde todos.Unha publicaciónimprescindible.

Obras de Castelao

Madrid impúxollea Fraga paralisar

o enterro das vacasen Mesia(Páxs 4 e 5)

A UE negouse a última horaa firmar o acordo pesqueiro

con Marrocos(Páx. 13)

Balance do ano Castelao:un pouco máis noso

(Páxs. 30 e 31)

AA iimmppoottéénncciiaa ddaa XXuunnttaa nnaa ccrriissee ddaass vvaaccaass ttoollaass aallaarrmmaa aaoo ppaaííss

MMoocciióónn ddee cceennssuurraaccoonnttrraa uunn GGoovveerrnnoossuuppeerraaddoo ppoolloossaaccoonntteecciimmeennttooss

■■ BBeeiirraasseennffrréénnttaassee aa FFrraaggaa

■■ PPSSddGG--PPSSOOEE ee EEddeeGGaaffiirrmmaann qquuee

nnoonn aa vvaann aappooiiaarr

■■ OO PPPP ccoonnssiiddeerraaqquuee éé uunn nnoovvoo zzaappaattaazzoo

ddee BBeeiirraass

■■ CCaassttoorr GGaaggoo ddeemmiitteeee FFrraaggaa nnoommeeaa

aa DDiizz GGuueeddeessANDRÉS PANARO

Nº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

2

Empresa Xornalística Editora:

Promocións Culturais Galegas S.A.

Consello de Administración:

PRESIDENTE:Cesáreo Sánchez Iglesias.

CONSELLEIRO DELEGADO:Xosé Fernández Puga.

VOGAIS:Xosé Mª Dobarro,

Alberte Ansede,Antolin Fernández,

Manuel Veiga,Xosé Castro Ratón,

Xan Costa,Xan Carballa eMiguel Barros.

SECRETARIO:Xan Piñeiro.

Director:

Afonso Eiré López

Redacción:

Gustavo Luca de Tena,Xan Carballa, Manuel Veiga,

Horácio Vixande,Arantxa Estévez, Carme Vidal,

Paula Castro, Paula Bergantiños,César Lorenzo Gil.

EDICIONS ESPECIAIS:Xosé Enrique Acuña.

DESEÑO DE MAQUETA:Xoselo Taboada.

Colaboradores:

MADRID:Manuel Seoane.

BARCELONA:Iria Varela.

PORTUGAL:Gonçalo Nuno.

SANIDADE:Maria Alonso.

CULTURA:Xoán M Estévez,

Celso López Pazos,Manuel Vilar, Lupe Gómez,

Óscar Losada, Gonzalo Vilas,Xosé M. Eiré Val,

Xosé Mª de Castro Erroteta,Xesus González Gómez, Manuel

Rivas, Borobó.

LECER:Eva Montenegro Piñeiro.

Fotografia:Andrés Panaro.

Xosé Marra,Voz Notícias.

Ilustración:Xosé Lois, Pepe Carreiro,

Calros Silvar, Gonzalo Vilas,Suso Sanmartin, Ana Pillado

Vega.

Xefe de Publicidade:Carlos Martínez Muñoz

[email protected]

Xefa de Administración:Blanca Costas

Subscripcións:Lola Fernández Puga

Vendas:Xosé M. Fdez. Abraldes

Redacción e Administración:Rua do Príncipe 22, baixo.

36202 VigoApartado 1371. 36200 Vigo

Edición Electrónica:www.anosaterra.com

Teléfonos:

REDACCION:(986) 43 38 86 - 22 24 05

Fax (986) 22 31 01Correo Electrónico:

[email protected]

ADMINISTRACION. SUBSCRIPCIONS E

PUBLICIDADE:(986) 43 38 30*

Imprenta:E.C. C-3 1958

Depósito Legal:C-963-1977

ISSN:0213-3105

Non se manténcorrespondéncia sobre

orixinais non solicitados.

Está permitida a reproduciónsempre que se citar

procedéncia.

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

‘É o único procedimento que aindanos resta para exercer a porcen-taxe de poder que nos conferi-ron os nosos eleitores dentro dacámara de representantes”. Conestas palabras explicaba o por-tavoz nacional do BNG, XoséManuel Beiras, que compareceuarroupado por todos os deputa-dos do seu grupo, as causasque levaron aos nacionalistas arecorrer á moción de censuracomo solución extrema a unhasituación “límite”.

Pero a moción de censura, sepor algo xurde, é pola situaciónpolítica xerada tras descobrirseos primeiros casos de Encefa-lopatia Esponxiforme Bovina,máis coñecida como mal dasvacas tolas. Nomeadamente,pola “ineptitude” demonstradapolo executivo e a catastróficaxestión do problema que destase derivou, incluindo flagrantesincumprimentos desde as insti-tucións oficiais a unha lexisla-ción que foi aprobada polo pró-

prio Governo e que, pola con-tra, “obriga a cumprir aos cida-dáns”.

Esta non seria, en todo caso, aúnica causa que teria provocadoa apresentación da moción decensura. Á crítica diagnose quese apresentaba no debate doestado da nación, celebrado haiescasos meses, Beiras engadianovas cuestións. Alén dos pro-blemas do sector agro-gadeiro ecárnico o portavoz nacionalista

fai referéncia á elusión de res-ponsabilidades co sector pes-queiro, nomeadamente no querespeita ao Banco canário-saha-riano e máis á pesca en augascomunitárias ou cos cidadánsafectados polas inundacións,“enchentes non imputábeis áXunta de Galiza”, pero si a suafalla de actuación ou de previ-sión ante casos semellantes.

As situacións derivadas destes

Xustifica a medida na ‘situación límite, de excepción e ineptitude’que vive Galiza

O BNG apresenta unha moción de censuracontra o Governo de Manuel Fraga

✒ PAULA CASTRO

“Cabe outro calificativo para a atitude e o comportamento do Governo galego que o de rotundamente censu-rábel?”. Está é a pergunta que lle lanzou Xosé Manuel Beiras á cidadania para xustificar a presentación dun-ha moción de censura contra Fraga Iribarne. Unha situación que o candidato a presidente do BNG xustificouante a situación “límite, de excepción e ineptitude” do Governo, con tres pontos como indicadores: mal das va-cas tolas, sector pesqueiro e ineficácia ante as riadas. A moción, como a maioria das apresentadas no Estadoaté de agora, ainda que non ten posibilidades de prosperar, significa un novo zapatazo á conciéncia galega.

Pasa á páxina seguinte

Beiras afirmou que o BNG non teria recurrido á moción de censura se Fraga non se negara, como fai, a debatir os temas que máis preocupan á cidadania galega no parlamento.

A. P

AN

ARO

Nº 969 - ANO XXIV11 DE XANEIRO DE 2001

3

problemas puxeron de manifes-to, para o BNG, a “parálise ab-soluta da Xunta, a incompetén-cia das consellarias implicadase o caos nas diversas ponlas daadministración encerelladas enactuacións contraditórias, coli-sionantes entre si e mesmo in-cursas na ilegalidade”.

Beiras engadia que o BNG nonteria recurrido a esta fórmulase os resortes legais e regula-mentários “non estivesen inuti-lizados ou non fosen eludidossistematicamente polo com-portamento que ten o Governoe o seu presidente, através dogrupo parlamentar que os sus-tenta”.

O portavoz nacional do BNG fa-cia referéncia, en concreto, aoveto sistemático que o PP venexercendo sobre as solicitudesde comparecéncia apresenta-das polos grupos da oposiciónpara informar “das situaciónscriadas por diversas emerxén-cias, das suas actuacións aorespeito, ou tan sequer dassuas opinións ou avaliacións so-bre eses feitos”.

Ainda asi, nen a moción decensura garantiria a compare-céncia do presidente do Gover-no galego, Manuel Fraga Iribar-ne, porque en nengun lugar doregulamento está asi disposto.

De darse o caso seria, con to-do, a única vez tras da chega-da da democrácia, que istoacontecera. Adolfo Suárez, Fe-lipe González, Xerardo Fernán-dez Albor e máis recentementeJuan José Ibarretxe compare-ceron cando foron obxecto dun-ha moción de censura.

Escasas posibilidadesde prosperar

A moción de censura apresen-tada polo BNG, ainda sendoun recurso legal e regulamen-tado, ten escasas posibilida-des de prosperar. Para conse-guilo teria que contar co apoioda maioria absoluta da cáma-ra, que está controlada preci-samente polo PP, o grupo quesustenta ao Governo. Ademaissemella difícil conseguir un vo-to conxunto da oposición, por-que iso implicaria que tanto oPSdG-PSOE como EdG dariano seu apoio, non só a unhaanálise crítica da situación po-lítica que atravesa o país, se-nón tamén á investidura deXosé Manuel Beiras como pre-sidente alternativo da Xunta deGaliza.

O BNG cínguese, para apre-sentar a sua moción, ao pri-meiro parágrafo do apartado Edo artigo 10 do Estatuto de Au-tonomia, no que se enúnciaque é responsabilidade do par-

lamento “esixir, se é o caso,responsabi l idade pol í t ica áXunta e ao seu presidente”.Ademais, o próprio Beiras ex-plicaba que esta fórmula, “sópode ser apresentada candoos procedimentos ordinários serevelan ineficaces diante dagravidade da situación criadapola actuación ou situación po-lítica do executivo”.

Sen embargo, esa exixéncia deresponsabilidades, no caso dosistema parlamentário do esta-do español e, por extensión dogalego, leva aparellada a apre-sentación dun candidato alter-nativo. Isto é, abre un procesode investidura e na votaciónnon se pode diferenciar o senti-do do voto. De aí derívase aposibilidade de que os naciona-listas obteñan unicamente oapoio do seu grupo frente aosdo resto da cámara.

Moción socialista

Emílio Pérez Touriño, secretá-rio xeral dos socialistas gale-gos, manifestou a sua contra-riedade ao recurso da mociónde censura, por considerar queeste non é o momento oportu-no. Os socialistas atópansediante dalgunha destas posibi-lidades: apresentar a sua pró-pria moción de censura, semanteñen unha posición críticafrente á xestión do executivo

pero non queren apoiar aocandidato nacionalista; votar afavor da apresentada poloBNG e, en consecuéncia cues-tionar ao seu próprio candidatoou absterse, co que, na prácti-ca, estarian dando un voto deconfianza ao Governo do PP eao próprio Manuel Fraga Iri-barne.

Para apresentar a sua própriamoción, os socialistas precisancontar co apoio dun quinto dacámara (15 deputados), de mo-do que os deputados do PSdG-PSOE terian que asinala con-xuntamente cos de EdG. O pra-zo previsto para a sua apresen-tación, unha vez cualificada polamesa a moción nacionalista, éde dous dias.

O debate abriríase nun prazomínimo de 5 dias, pero non seestabelece un máximo, poloque a data poderia ser calque-ra. Hai que ter en conta taménque o período de sesións noncomeza até o próximo mes deFebreiro, polo que o procesopoderia dilatarse ainda no tem-po. En todo caso, seria unhasesión extraordinária e a mesaten a potestade de declarar há-bil o mes Xaneiro, axilizandoasi todos os trámites.

Disolución do parlamento

Outro dos elementos que influe

á hora de fixar unha data paracelebrar este debate é a disolu-ción da cámara e a convocatóriade eleicións. No regulamentogalego non está prevista esta si-tuación. Sen embargo, AlfredoSuárez Canal aponta que “nonseria ético pór en marcha estemecanismo no momento no queestá aberto outro proceso de in-vestidura”, cal seria a alternativade Xosé Manuel Beiras comopresidente da Xunta, caso deser o único grupo que apresen-tara a moción.

De respeitar as regras do xogodemocrático, neste caso non es-critas, un retraso na convocató-ria dese pleno extraordinário re-trasaria, á sua vez, o comezo doproceso eleitoral. Ademais, noncabe dúbida de que o resultadodo debate, non tanto en númerode votos como das ideas queneste se expoñan, vai condicio-nar o desenvolvimento da cam-paña que se aviciña.

Para o portavoz nacionalista, amoción de censura, lonxe deser eleitoralista é un risco parao BNG, por ser quen de apre-sentala sabendo de antemánque non van poder coa maioriado PP. Beiras considera, polacontra, que seria un éxito seatravés deste mecanismo con-seguen abrir o debate político,se non na cámara, polo menosna rua.♦

Mália a que Xosé Manuel Beiras non teña nengunhaposibilidade de arrebatarlle a presidéncia a FragaIribarne por médio da moción de censura que acabade apresentar, esta aparece como plenamentexustificada. Non é a moción de censura no sistemaparlamentário español unicamente unha fórmula paramudar aos presidentes dos Governos (centrais eautonómicos) senón tamén un requisito parlamentáriopara pór de manifesto a incapacidade política paragovernar un país, mália a contar con maioriasparlamentárias suficientes como apoio.

O presidente galego non só ven de pór de manifesto asua ineficácia para abordar axeitadamente o problemadas vacas tolas en diversos episódios, senón que estaincapacidade o leva a xustificar algo tan grave como oincumprimento das leis. Ante o enterramento ilegal dasvacas en Mesia, Fraga non tiña outra saida que cesarao responsábel de tal desatino. Fronte a esta únicaposibilidade de hixiene democrática, o presidente daXunta, incapaz de procurar outra alternativa, quixocontinuar co enterramento e só recuou ante aspresións do Governo central. Logo, recoñeceu que se

saltou as leis, como se fose algo tan normal e sófinalmente, ante a alarma social foi quen de cesar a unincompetente como Castor Gago e incapaz desubstituilo por outra persoa que Diz Guedes, que, sepor algo se distinguiu, foi por usar a forza pública parasolucionar os problemas.

Esta situación, unida ao paralis ante a grave situaciónno sector pesqueiro e á ineficácia nas arroiadas dasúltimas semanas, levou á cidadania a un estado dedescontento e desconfianza na Administración que épreciso coutar.

A moción de censura leva consigo a obriga deapresentar un candidato alternativo e, a xeito dedebate de investidura presidencial, pór de manifestoun programa de Governo, unha alternativa, ante oscidadáns.

Son estes, finalmente, os que deciden, máis tarde oumáis cedo, se esa moción de censura estabaxustificada, tanto polas condicións existentes nanación, como polo próprio programa apresentado.

Tanto é asi que, as mocións de censura son moiescasas no Estado español. Escasas e perigosas.Felipe González aproveitou a moción contra AdolfoSuárez para derrotalo socialmente, como prelúdio ásua vitória de 1982. Pero Hernández Mancha non sófoi incapaz de apresentarse como alternativa aGonzález, senón que, coa moción apresentadacontra este empurrado por Fraga, perdeu tamén asecretária xeral de AP, ante o descrédito comoalternativa críbel.

Por iso é valente a medida do BNG de censurar aFraga. Valente porque ten moito que perder ao nonpoder prosperar de antemán e ao apresentarse sen oapoio do resto da oposición. Pero, valente sobre todo,porque é o xeito de mudar a dinámica políticaexistente, de apresentarse como alternativa. Un risco,pero un risco necesário por parte dos nacionalistasante a imposibilidade de debater con Fraga noParlamento e ante o control da comunicación queexerce o PP. Valente porque, mália os riscos, o BNGaparece cunha clara vocación de Governo.♦

A NOSA TERRA

Os riscos dunha moción de censura

Vén da páxina anterior

A primeira consecuéncia políticada apresentación da moción decensura foi a demisión do Conse-lleiro de Agricultura, que paga asconsecuéncias da presión políticasobre a Xunta logo do desastrede xestión da crise das vacas to-las. Xoán Miguel Diz Guedes se-rá o seu substituto provisório.

En auséncia dos líderes, Touri-ño e Guerreiro, Maria AntóniaYáñez (PSdeG-PSOE) e XoséManoel Pazos (EdeG), coñece-ron minutos antes da rolda deprensa de Xosé Manoel Beiras,a intención dos nacionalistas de

apresenstar unha moción decensura a Fraga. A reacción doslíderes de ambas formacións foi,anunciar a abstención o PSdeG-PSOE e a proposta de Guerrei-ro de que o BNG retire a suamoción se Fraga aceita compa-recer, a petición de EdeG, parafalar da crise das vacas tolas.

Aos poucos minutos de se dar arolda de prensa no Parlamento,todas as formacións tiñan xa pos-tura tomada. O PP compareceude contado, e por boca do secre-tário xeral, Xesus Palmou, des-prezou a moción “unha auténtica

irresponsabilidade pola utilizaciónfrívola da crise das vacas tolas.Está absolutamente inxustificadae é un novo zapatazo parlamen-tário de Beiras”. Palmou conside-ra que a moción se apresenta pa-ra encubrir a falla de iniciativasdos nacionalistas, obviando quea própria moción significa apre-sentar un programa de governo.

Palmou considera que a mociónnon vai influir en nengun sentidona data de convocatória dos pró-ximos comícios autonómicos“que se celebrarán cando estabaprevisto”, previsión que ainda non

se fixo pública por Manuel Fraga.

Pola sua banda Emílio PérezTouriño considera que o debateque se vai abrir non dará froitosporque “estando nun ano eleito-ral serán os cidadáns os quedecidan, co seu voto, un asuntodesta natureza”. Para o secretá-rio xeral dos socialistas galegostrátase dun “golpe de efecto” doBNG e entende que Fraga debecesar a algun dos seus conse-lleiros implicados na crise dasvacas tolas. Ás poucas horasdestas declaracións Castor Ga-go, titular de agricultura, era ce-

sado sendo substituido, proviso-riamente, por Xoán Miguel DizGuedes.

O líder de EdeG, Anxo Guerrei-ro, non anunciou o seu voto, “aexpensas de como se produza odebate”, pero insinuou que oBNG deberia retirar a moción decensura se prospera unha ini-ciativa sua para que Fraga com-pareza no Parlamento, “porquea iniciativa nacionalista serve,cando menos, para que Fragacompareza no Parlamento, on-de se nega sistematicamente aser controlado”.♦

Fraga cesa a Castor Gago en Agricultura substituindoo por Diz Guedes

O PP despreza a moción de censura,o PSOE anúncia abstención e EdeG pede que se retire

4

✒ PAULA BERGANTIÑOS

Era o dia de Reis e o Bóedoanoitecia anegado. Na vésperafotógrafos, periodistas e xor-nalistas televisivos cruzaronas canteiras de Mariz e as pon-tes que brincan o rio lamacen-to dirección Xestelas. Cochesde altos cargos da Xunta, con-selleiro, alcaldesa e policia auto-nómica. Visitantes de paso paraatender o drama. Pero na tardedo Sábado 6 de Xaneiro en Pa-drieiro xa non quedaba ninguén.

Aproveitando as primeiras horasdo dia, un camión con remolque,ben escoltado, baixou cara Gutitirize colleu a autovia dirección aoCentro Integral de Eliminación deRiscos, en Chantada, no que sesacrifican as vacas sospeitosas depadecer a EEB. Atrás quedou o ru-xe ruxe dos viciños, preocupadospolo futuro da família Ares Garcia.

Hai que conducir un bo anaquiñodesde a vila para chegar a Pra-dieiro, ao redor de seis quilóme-tros. Ali, no Umbral da Cova daSerpe até a luz e o frio din quealgo pasou. Fora pasean as pitase os cans. Na casa, unha famíliaagochada e un vello con folgospara ir mirar á porta quen anda.Os tractores parados, a cisternado purin e a corte coas portasabertas, grande e vacia.

Manuel Ares tiña 42 vacas, duasovellas e unha cabra, con váriascrias. Despois de que na sua ca-bana se detectara o terceiro casode vacas tolas na Galiza, quedousen nada. Dixéronllo o Venres 5de Xaneiro pola mañá. Pola tardeo conselleiro de Agricultura e al-caldesa organizaron un velórioque durou até a noite.

Non poucos dixeron estar dispos-tos a termar das vacas, pero paraManuel era mellor deixalo andar.A Administración traballou rápidoe 24 horas máis tarde xa marcha-ra con todo. O Domingo 7 estabaprogramada na igrexa de SantaOlaia unha celebración de Nadalcon panxoliñas. Suspendeuse e,en troques, os corenta viciños

–un por cadacasa– asinaronun escrito desolidariedade.

A iniciativa par-tiu de AlfonsoBlanco Torra-do, cura da pa-rróquia e presi-dente da histó-rica asociacióncultural Xermo-los. El visita ca-da semana áfamília, pero oVenres 4 topoucoa policia ásportas da casa.“Tiveron que irperguntar den-tro, para dei-xarme pasar”,comenta.

No documento,os viciños expli-can que Marizfoi unha das pri-

meiras parróquias da comarca enapostar pola mellora das explota-cións. “Para colaborar a unhamáis digna calidade de vida atra-vés deste servizo tan fundamentalá sociedade como é a alimenta-ción e endexamais especulamoscon esta responsabilidade”, man-teñen. O nome da parróquia sal-tou moi lonxe através dos meios

de comunicación pero os de Marizqueren que tamén se recolla nes-ta hora “o esforzo e sudor dos la-bregos que ao longo de tantosanos estamos loitando pola saúdee por unha alimentación digna”.

Esta família xa vivira unha situa-ción semellante por mor dunhacampaña de saneamento que deupositivo á tuberculose, pero daque-la, afirman os viciños “non houbotanto escurantismo nen tanto alar-mismo. Os labregos engaden– sa-bemos de treboadas e de xeadas,por iso esta família como as nosas,vai sair adiante coa sua coraxe etraballo. Rexeitamos todo comple-xo de febleza, pero tamén somosconscientes que podemos ser asvítimas dun sistema que move osseus fios lonxe dos nosos intere-ses como gadeiros e pedimos quese controlen debidamente todos osprodutos que temos que utilizar”.

Ao seu apoio sumáse a exixénciade que a Administración indemni-ce aos proprietários polas perdase polo tempo que teñen que pa-sar sen producir, en corentena.Non queren ser os labregos osque paguen “as consecuénciasdun sistema inxusto que gravaaos máis humildes” e por iso soli-citan unha política de prezos“que garanta unha produción sa-na como a que até agora carac-terizou as nosas carnes”.♦

Para os viciños de Mariz (Guitiriz) o escurantismo e a alarma caracterizaron o terceiro caso de vacas tolas

En Pradieiro xa non quedaba ninguén o dia de Reis

As vacas tolas,un mal político

“No Reino Unido a prática de reciclar proteinas de animais comoun ingrediente nos alimentos para os animais remóntase a 1926”,afirma o informe Philips do Governo Británico no que se analisa omal das vacas tolas. Que pasou logo para que se converter o mal enepidémia e contaminar aos humanos? Entre os anos 1974 e 1980 aprodución destes pensos “aumentou masivamente debido a incenti-vos finacieiros”, sinala o informe. A indústria cárnica e de pensosbritánica, altamente concentrada en cinco grandes empresas, e in-tensas explotacións, só pensou en tirarlle máis rendementos, engor-dar canto antes o gado e ao menor custo posíbel, esquecendo consi-deracións sociais como a saúde pública.

O outro factor que propiciou a extensión da infección, unha vez pre-sente na cadea alimentar, foi a falta de control público e unha lexis-lación sobre hixiene alimentar pensada máis en protexer a indústriaque á saúde pública. Os próprios meios de comunicación xogaron unimportante papel nesta época (a era Thatcher), seducindo á opiniónpública para colaborar coa “liberalización” dos mercados e a redu-ción do control público sobre a indústria.

Os recortes no gasto social do thatcherismo e o ambiente da economia“liberalizada” eliminaron controis públicos sobre as empresas, afectan-do tamén, directa e negativamente, ao control municipal dos mata-doiros e da mesma inspeción gadeira, reducindo a sua eficácia e dei-xando aos consumidores indefensos.

Outro factor importante que facilita a extensión da enfermidade é arestrición da diversidade xenética derivada dos programas de selec-ción que se viñan producindo desde hai décadas.

Como se pode comprobar polo informe Philips, este andácio do maldas vacas tolas non é nengunha casualidade senón o froito dunha de-terminada política, a liberalizadora de Margaret Thatcher, que, déca-das despois, nos está a afectar a todos de xeito determinante.♦

A. EIRÉ

Vacas Tolas

O ministro de Agricultura, AriasCañete, afirmou que foi o Governocentral quen lle pediu á Xunta queparalizase o enterramento na minade Mesia porque estaba a cometerunha ilegalidade e o Estado podiaser sancionado pola UE. Como al-ternativa, segundo Arias Cañete,propúxolle a Fraga que incinera-sen esas reses en Cataluña. Ago-ra, o Governo central, ante a difi-cultade de incinerar todas as va-cas, anda á procura de que a UEfixe baixo que condicións poderianser enterradas as vacas sen in-cumprir a sua normativa, segundodeclaracións realizadas á SER po-lo ministro de Agricultura.

Fraga Iribarne, nun xesto insólitoe histórico, pero inevitábel, tivoque admitir que o seu Governoinfrinxira a lei ao enterrar 300 va-cas nunha mina de Mesia. Des-pois de admitilo comezaron ostraballos de selado da canteira,pero as choivas puxeron ao diaseguinte os corpos putrefactos áintempérie, polo que os viciñosseguen con medo á contamina-ción dos acuíferos e regatos.

O presidente da Xunta xustificouesta ilegalidade do seu Governoque, ao recoñecer que é a saben-das, pode catalogarse de prevarica-ción, afirmando que “ninguén é per-fecto” e, despois de relatar as difi-

culdades para eliminar o gado porincineración, puxo o ramo da expli-cación ao afirmar que “ninguén estáobrigado a facer imposíbeis”. Es-queceu, seguramente, as suas cla-ses de direito e as explicacións daposibilidade do cumprimento nuncaexclue ás autoridades.

Tanto é asi que o xuiz de Ordes im-puta ao director xeral de ProduciónsAgropecuárias, o contravertido poroutras moitas actuacións, AntónioCrespo, chamándoo a declarar. Pe-ro tanto os afectados de Lanza, co-ma sindicatos e partidos políticosdemandan que as responsabilida-des non queden unicamente na es-fera xudicial, senón que teñan unhaevidéncia política que “debe chegarpolo menos ao conselleiro”.

Foi o conselleiro Castor Gago quenasumiu a responsabilidade xudicialdo enterramento das vacas nunhacarta entregada ao xuiz, antes dadeclaración de António Crespo, oque permitiu que este afirmara que“se enterara do enterramento polosxornais” impedindo calquer aclara-ción. Dase a circunstáncia de quea esta comparecéncia asistiu o fis-cal xerald e Galiza, Garcia Malvar.A cadea SER perguntabase senon seria para intimidar á xuiz queinstruie o caso.

Desde a Xunta, agora apresentan a

saida de Fraga a escena recoñe-cendo a ilegalidade, non coma unhaobriga (realizou as declaracións nasua comparecéncia semanal des-pois do Consello de Governo), se-nón como mostra da sua capacida-de política, quen de subsanar todosos erros dos demais. Fraga leva asias loas e apeita co descrédito daxestión do seu Governo sen quedecida pedir responsabilidades.

Pero a descoordenación na Xun-ta móstrase evidente pois se Fra-ga afirmou que as vacas enterra-das en Mesia pasaran os controisdos prións para detectar a enfer-midade do mal das vacas tolas(coma se non houbese outrosmales máis infecciosos que ma-tan ás vacas) o conselleiro deAgricultura contradeciu un diadespois as declaracións do presi-dente, ao afirmar que estas va-cas non foran analisadas.

Dase tamén a circunstáncia queo titular de Meio Anbiente, Carlosdel Álamo, encarregoulle o estu-do do terreo á Guarda Civil coaúnica indicación de que “estiveseagochado ás vistas”, pero sen re-alizar o estudo do chan.

Marcha atrás en Touro

Asi as cousas, a Xunta sofre omaior andácio de descrédito dos úl-

Intentan que a UE permita enterrar as vacas que pasen os controis

O governo central obrigou a Fraga a paralisar o enterrame

O lugar de Pradieiro aparecia deserto, cos moradores pechados nas casas despois de lle levar a gado para sacrificar.

Fenosa xa aparece no expedientedas hidroeléctricas do ÚmiaA Coordenadora Anti-Encoro do Úmia vén de dirixirse aoValedor do Povo para que abra unha investigación trascomprobar que Fenosa aparece na documentación daDelegación Provincial de Indústria e Comércio de Ponte-vedra sobre os aproveitamentos hidroeléctricos no Úmia.Fenosa aparece como responsábel da reposición dun ca-rreiro onde se pretende instalar unha liña electrica cara ásubestación de Tibo. “O feito de agora apareza por fin Fe-nosa que non figura nen como concesionária nen comocontratista –a instalación das centrais foi solicitada porCortizo Hidroeléctricas– é un dado revelador e ratifica to-das as denúncias que este colectivo está a facer sobre osgrandes intereses de produción de enerxia que son os ex-clusivos do encoro do Úmia”, denúncia a Coordenadora.♦

Asemblea preeleitoralde Esquerda de GalizaO vindeiro Sábado 20 de Xaneiro, Esquerda de Galiza eo seu entorno político, celebran unha asemblea enCompostela para “definir unha posición comun paraabordar o próximo periodo político e eleitoral”. Estaforza política trasladará ao seu aliado, o PSdeG-PSOE,os acordos tomados. EdeG pretende contribuir apromover unha alternativa política ao Partido Popular eque o cámbio estexa “encabezado pola esquerdahistórica e plural e non polo nacionalismo”. Contodo,Esquerda de Galiza non exclue ao BNG do pacto, aindaque pretende colaborar a que non sexa a primeira forzapolítica dun governo de coalición. Mália as pretensiónsde Esquerda de Galiza, o PSdeG-PSOE é reticente nomomento de reeditar unha coalición de EdeG, forzaque, á sua vez, non admitiria a sua incorporación aopartido socialista porque considera que teñen culturaspolíticas distintas.♦♦

Centos de aves petroleadasmorren na costa pontevedresaO Mércores dez de Xaneiro oito aves petroleadas ingresa-ron no Centro de Recuperación de Fauna Silvestre de Co-torredondo, na província de Pontevedra, onde seguirán untratamento para que as devolvan ao meio natural. Segun-do informa a Consellaria de Meio Ambiente, non está de-terminada a fonte de contaminación pero poderia atribuirseao combustíbel derramado tras o naufráxio do cargueirochinés Coral Bulker en Viana do Castelo o 26 de Decem-bro. Asimesmo nas praias apareceron centos de avesmortas “que ademais de estar afectadas por hidrocarburosapresentaban síntomas de desnutrición, moi posibelmentepor non poder alimentarse axeitadamente a causa dostemporais”. A Consellaria puxo en marcha un dispositivo quevai manter até o Domingo catorce de Xaneiro, ainda que si-nala que “a mancha de combustíbel provocada polo buquechinés desprazouse cara ao Sul desde Viana do Castelo, po-lo que non supuxo unha ameaza para as costas galegas”.♦

Zapatero, Clos e Areces participan naconvención do PSOE en CompostelaEntre os convidados á convención municipal que oPSOE vai celebrar en Compostela os vindeiros 26 e 27de Xaneiro atópanse o secretário xeral Jose LuisRodríguez Zapatero, o alcalde de Barcelona Joan Clos,que tratará o pacto local, e o presidente de AstúriesVicente Álvarez Areces. Ademais trece alcaldes galegosterán a palabra nesta convención, entre eles, o rexidorcoruñés Francisco Vázquez e o compostelán XoséSanchez Bugallo. Baixo o lema “Os novos horizontes daAutonomia Local”, a secretaria federal de Cidades ePolítica Municipal do PSOE ainda ten que pechardefinitivamente o programa. A Compostela viaxarán osalcaldes de Móstoles, Calviá, Mataró, Getafe, Ubrique,Cuenca e Paléncia, entre outros, asi como o secretáriode organización dos socialistas cataláns Joan Rangel iTarres, e o secretário da Federación SocialistaMadrileña, Rafael Simancas.♦♦

Resgate de 27 tripulantes ucranianosen cabo SilleiroDurante a noite do Luns oito e a mañán do Martes novede Xaneiro o Servizo de Salvamento Marítimo realizou oresgate dos vintesete tripulantes do barco ucranianoNovocherkassk, que quedou escorado a oitenta quiló-metros do Cabo Silleiro, na ria de Vigo. O mercante so-freu un desprazamento da carga de troncos de madeiraque transportaba a causa do acidente. O Centro Zonalde Salvamento Marítimo de Fisterra coordenou a opera-ción, na que tomaron parte helicópteros e remolcadores.♦

11 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 969

“Desprezo á sociedade civil, ás for-zas políticas e sindicais e aos dife-rentes afectados”. Asi califica XoséManuel Beiras a actuación do go-verno galego ante o problema dasvacas tolas, demandando o cesedos conselleiros de Agricultura,Medioambiente e Sanidade.

Beiras afirma que a actuación dogoverno Fraga caracterízase polosilenciamento do problema, e polomutismo non só cara a sociedade exeral, senón cara o sector afectado.A Xunta tampouco lle pasou á redede veterinários a información nece-sária con tempo abondo, logo deter adoptado nominalmente medi-das que os implicaban. Non esta-blece o as moratórias pertinentes,pero, mália a iso, tratou de que asnormativas entrara e vigor ao diaseguinte se ser aprobadas. Unhaspretensións imposíbeis de cumpliren tan pouco tempo, sinala Beiras,“cando levan aparelladas toda unhaloxística da que non se dispón ouque non se puxo ainda en marcha”.Ademais, entende Beiras, que an-tes de pór nada en marcha é nece-sário establecer un diálogo coaspartes implicadas. Para o BNG esteé un xeito “normal” de actuar daXunta, o mesmo ca en Vigo candoo abrocho da lexionella.

Rodríguez Zapatero, pola suabanda, propúxolle un plano aoGoverno central para xestionar acrise das vacas tolas. Tratariasede criar tres comisións: unhainterministerial para facerlle fronteao problema, outra de informaciónpara gandeiros e consumidoresatravés dun novo Centro Nacionalde Información e, outra de controlparlamentário, que lle correspon-deria ao Congreso. Un ComitéNacional de científicos centraliza-ria os avances da investigaciónen coordinación coa UE. Taménpropuxo Zapatero unha campañade buzoneo sobre as garantias doconsumo de carne.

Dimisións na Alemaña

Os ministros alemáns de Sanida-de e de Agricultura, Andrea Fis-cher e Karl-Heinz Funke, respec-tivamente, apresentaron a sua di-misión despois de ser obxecto decríticas pola sua xestión do pro-blema das vacas tolas. Unha pornon dar información e outro poralarmar.

Tamén sementa a alarma no es-tado español a ministra de Sani-dade, Celia Villalobos, e diversasorganizacións peden a sua dimi-sión e até as suas palabras foronlevadas ao xulgado por ASAJA.♦

Na Alemaña dimitiron dous ministros

O BNG demanda o cese dos conselleirosde Agricultura, Meioambiente e Sanidade

5

Vacas Tolas

timos dez anos, sen que saiba porllefin aos problemas administrativosque o mal das vacas tolas trouxo aGaliza. Para darlle saida ás máis de50 vacas que morren diariamentena Galiza por unhas causas ou poroutras, o Governo galego tentaconstruir outra incineradora e, men-tres tanto, que o Governo centralconsiga da UE unha autorizaciónpara poder enterrar aos animais nonafectados polo mal das vacas tolas.

O enterramento das reses que enOurense non puderan incinerar, fa-ríase no concello de Touro, taménnunha antiga mina. Imediatamentecomenzaríase a construción dunhaplanta incineradora neste concello.Asi estaba acordado entre a Xuntao alcalde, Inácio Codesido (PP). Pe-ro as protestas viciñais fixeron queo rexedor tivera un trascordo senque, polo momento, as presións daXunta o fixesen mudar de postura.Agora, alcalde e viciños están en-frontados co PP local que apoia aoGoverno autonómico. Ante esta di-visión apurouse o alcalde de Antasde Ulla, Varela Casal (PP), a ofere-cer o seu concello para construir aplanta incineradora. Oferta aproba-da nun pleno extraordinário.

Frilusa, un matadeirosen legalizar

A falta de previsión da administra-

ción á hora de afrontar os proble-mas derivados do mal das vacastolas óllase tamén ao escoller omatadoiro de Riopedroso (Chan-tada) para sacrificar as reses. AXunta aceptou a oferta dos pro-pietários que decidiron paralisartodas as actividades e dedicarseao negócio de matar as resessospeitosas.

Os carniceiros de Chantada que-daron sen matadoiro e o conse-lleiro de Agricultura apurouse ainspecionar Frilusa. No que nonrepararon na Xunta é en deman-dar se estaba en regla, que non oestá. Non ten licéncia municipal edemandou o permiso de activida-des molestas e insalubres, peroainda non lle foi concedido.

O alcalde de Chantada, ManuelVarela, afirma que pode traballaro matadoiro sen ter o permiso deactividades molestas, con só telosolicitado e afirma que leva máisde 50 anos funcionando. Engána-se o alcalde. O matadoiro come-zou a funcionar en 1963. Aindaasi, afirman os viciños, “non sepode legalizar de facto”. O queexistia anteriormente era unha fá-brica de embutidos, a 250 metros,que ardeu en 1961.

Tampouco é certo que 15 empre-gados do matadeiro Frilusa, que

mudou 4 veces de nome e de pro-pietários nestes últimos anos, rea-lizaran cursiños para manipularestas vacas como anunciou oconselleiro.

Pero os viciños de Riopedroso aoque teñen medo é ás condiciónsnas que veu traballando o matadoi-ro nestes últimos anos. Emporca-balla todas as estradas e pradoscon resíduos de animais mortos aonon existir control deles e a de-puradora non funcionaba ou non ti-ña capacidade suficiente, polo queos prados estaban emporcados desangue que, cando chovia, ia pararmesmo ao rio Asma, a seis quiló-metros de distáncia e tres da tomade auga da vila chantadina.

Foron nove as denúncias por es-crito formuladas contra o seu fun-cionamento e moitas as chama-das á Xunta e concello, sen que,en anos, se puxese remédio.Chegaria logo unha multa de 3millóns de pesetas ao ir pola viaxudicial e unha obra que entron-caba a depuradora á rede de sa-neamento de Chantada.

Visto o anterior, os viciños da zo-na pergúntanse quen lles garantea eles o funcionamento “normal,sen perigo para as suas vidas epara as vacas que pacen ao ca-rón de fábrica”.♦

vacas que pasen os controis

gou a Fraga a paralisar o enterramento de Mesia

O matadeiro de Frilusa comezou a sacrificar as reses de risco sen ter as licéncias munici-pais en regla mália a visita dos altos cargos da Consellaria de Agricultura. X. MARRA


6

Non deixa de surprender que a homenaxemáis acesa, fondamente entrañábel, a quemaior proxección tivo nos meios de comu-nicación, foi a que artellou con moita digni-dade a vila que veu nacer a Fernando Quiro-ga Palácios. Co tacto que o caracteriza, o ac-tual párroco de Maceda conseguiu un dípti-co de luxo, unha exposición fotográfica edocumental abondo representativa e unhamesa redonda cunha intervención maxistralde Francisco Carballo que amosou tres gran-des liñas: Quiroga Palácios foi un tribuno, oauténtico valedor do povo que honrou aonoso País; a cara amábel da Igrexa Galegano franquismo e un entregado absoluto aosdébiles: daba todo o que tiña; a sobriedademáis espartana. Tamen o impulsor de Cári-tas, a ONG da época da fame.

No centenário do terceiro arcebispo máisprestixioso de toda a história da Igrexa Ga-lega (con Xelmírez e Fonseca III), pouco sefixo a nível de arquidiócese e diócese corres-pondentes: formalistas artigos en prensa doarcebispo Barrio e dalguns dos seus colabo-radores, unha exposición fotográfica (Imaxesdunha historia) que apenas transcendeu docírculo relixioso de Santiago e a conforma-ción dunha cátedra –pouco publicitada– enmemória do fillo predilecto de Maceda noInstituto Teolóxico Compostelán, que debe-ra abrirse a todos os ámbitos da cultura gale-ga e que ten obriga de afondar nos temasque preocupaban ao cardeal e que seguen deplena actualidade. (Manuel Espiña).

Por que as institucións políticas e a IgrexaGalega non fixeron máis neste centenário?F. Carballo é definitorio: “Hoxe, a dereita,teme a verdade de Fernando Quiroga. Nonera a vangarda, mais aceitaba o diálogo. Is-to puidemos escoitalo no salón de actos daCasa do Concello atestado de público, amenos de cen metros do lugar no que viñe-ra ao mundo o cardeal en Maceda.

Dous aspectos de Quiroga sedúcennos maior-mente: o seu decidido xesto cos máis despro-texidos na Guerra e o seu compromiso gale-guista. Tentou liberar do cárcere no 36 e to-do o 37 a cantos puido en Ourense, algo quese atenuou na súa biografia oficial (a de GilAtrio) desde moi arriba. Axudou aos fuxidos.Fixo o imposíbel para que non fusilasen aopoeta Gómez del Valle e outros represaliadosnos bairros periféricos de Ourense. En Me-moria de vida Miguel Anxo Araujo incorpo-ra: “Eu mesmo estiven presente nun xuízosumarísimo que se lle fixo a catro ou cincosocialistas da cidade, entre os que estaba oque fora alcalde da Fronte Popular, o Mano-liño, e unha das testemuñas propostas polosacusados, era don Fernando Quiroga Palá-cios, párroco entón de Santo Domingo. Oseu testemuño foi totalmente a prol dos acu-sados, aínda que de pouco lles ia servir, xaque foron fusilados no campo de Aragón”.

Antón Fraguas –cando Quiroga acadou acadeira arcebispal no 49– detectou nel agaleguidade, o respeito ás tradicións e a es-pranza para Galiza. Sobredimensionado?En Logos escribira no 33 que o Evanxeo, senon se ensina en galego non pode chegarao povo. A súa química cos popes galeguis-tas da República estaria moi presente entoda a súa traxectoria, ainda que logo toca-rialle tourear nun periodo extremadamenteduro co franquismo sociolóxico como panode fondo e cuns bispos ultraconservadoresque obstruían calquer intento de cámbio.

O l9 de Abril do 51, foi nomeado Académi-co de Honra na sede da Real Academia Ga-lega, “atendendo aos innumerábeis méritos

que concurren no sábio prelado de Com-postela doutor Fernando Quiroga Palácios,de cuxa relevante figura fixo o señor Casas[Manuel Casás foi presidente da Académiadesde 1936 até 1960] unha cumptida sem-blanza. (A acta estaba en castelán). Un avi-so a navegantes paracontextualizar axeita-damente a época. Po-suían cadeira daquelaBouza Brey, LópezAbente, Otero Pedra-yo, Cuevillas, lglesiaAlvariño, CouceiroFreijomil, Filgueira,Cabanillas e RamónVilar Ponte entre osmáis sonados. Todostragaban. Malos tem-pos. Magnificouse en-tón a dimensión gale-guista de Quiroga? Pu-blicou en galego nosanos trinta. Contestabaepistolarmente en gale-go a quen se dirixia a elno noso idioma. Foi oprimeiro cardeal naHistoria de Galiza queoficiou unha misa engalego (15-VII-71).Promoveu e conseguiuque na litúrxia se pui-dese empregar o galegodesde Xaneiro do 69.Interesouse pola cria-ción dunha cátedra enlingua e literatura ga-legas en Madrid no 57.Presidiu a coroación deRamón Cabanillas co-mo poeta da raza enPadron. Evocaba o re-cente académico Mén-dez Ferrín o ano pasadoen Cambados: “No 58eu tiven ocasión de vera un Cabanillas velli-ño, coma un figo paso, emocionado e so-rrinte no espolón de Padrón, onde foi, nunacto absolutamente incríbel, coroado comopoeta nacional galego. Suceso que endexa-mais esquecerei”.

Dentro das regras coas que se podía xogarno nacional-catolicismo, Quiroga moveuse:No 54 oficiou en Filipinas –como legadopontificio– unha misa carregada de contidoperante millón e médio de almas. O Réxi-

me –isolado– non rematava de dar creto aoacontecido. No 55 reuníuse en París conAguirre (Presidente do Governo Vasco noexílio) e con Irujo (Ministro de Xustiza naGuerra Civil) máis de duas horas. Consignado Vaticano? No 56 entrevistouse con

Franco e cuestionouabertamente a ditadu-ra. Pretendía –con Plae Arriba– unha via in-termédia entre o tota-litarismo proposto porunha comisión falan-xista encabezada porArrese e a democrácialiberal asentada en Eu-ropa occidental logo daII Guerra Mundial(Tusell). Habia queevolucionar. Propúxo-lle ao xeneral un tercei-rismo utópico.

Era Quiroga Paláciosun franquista? Endexa-mais tivo un cárregono organigrama do Ré-xime: Cortes, Consellodo Estado, Consello doReino, Consello Na-cional da Falanxe...,algo que non podemosaseverar doutros prela-dos. Sempre tentouabrir canles de recon-ciliación. Conseguiuconmutación de penase grácias singulares apresos políticos. Esixiua cotio demandas paraGaliza. Despois doConcilio Vaticano IIfoi o branco de recla-macións inmemoriais.Nos últimos anos dasua vida pasouno mal;moi mal. Ainda que foiacoitelado pola dereita

e pola esquerda, como acertadamente escri-bía Carballo hai pouco en A Nosa Terra, évisto hoxe con profunda consideración erecoñecemento por bispos de orixe galega,cregos progres, excuras comprometidos, ga-leguistas históricos, intelectuais, políticos ehistoriadores da órbita do nacionalismo.Por que se lle exixia a Quiroga Palácios –ameados dos anos 60– ben máis do que se lledemanda hoxe á cúpula da Igrexa Galega aprol do autenticamente noso?♦

QUIROGA PALÁCIOS, RECAPITULACIÓNAO REMATE DO CENTENÁRIO

SANTIAGO PROL BLANCO

ESTADOPRÓPRIO E

IDENTIDADEMANUEL MERA

Dende o autonomismo, ou mesmo den-de o nacionalismo español, dise que unestado próprio non resolveria os proble-mas de Galiza. Poñen como exemploque moitos países soberanos teñen unnível de vida máis baixo e que son total-mente dependentes nas decisións econó-micas. Son argumentos sinxelos que ca-lan na opinión pública, pero que fan un-ha análise sesgada e ideolóxica da reali-dade económico-social, e relativizan poroportunismo a importáncia do poder.

Hai países independentes que teñen unmenor nível de vida que Galiza, peropoucas nacións sen estado propio (as es-cepcións) teñen o mesmo nível de vidaque os estados que as asoballan. Mesmonestes casos excepcionais, derivados demotivos xeográficos, históricos ou deiniciativa social, vaise torcendo a reali-dade económica e de identidade a favordo imperialismo.

Por outra banda, a calquer povo que seconsidere como tal non lle importa só oseu nível económico, senón tamén e es-pecialmente a sua identidade nacional(tal como defenden todos os naciona-listas). Sendo asi, debemos saber que,mesmo no estado soberano máis depen-dente, hai un nível de identidade na-cional que non se acada nen tan sequerna nación sen estado próprio que con-serve mellor a sua cultura e língua. Estaé unha realidade que se pode atoparmesmo nos estados-nación máis novos,cunha pluralidade lingüística e culturalforte, como os da África e América La-tina. E isto dase por un motivo moi sin-xelo: a identidade dun povo, ademaisda cultura e língua, é unha história co-mun e un proxecto de futuro singular.Asimesmo, un estado formal própriosempre será máis efectivo que unha au-tonomia formal.

‘A identidadedun povo, ademaisda cultura e língua,

é unha história comune un proxecto

de futuro singular.

Non hai proxecto nacional sen Estadopróprio, anque este obxectivo non sexaimediato e necesite de várias etapas. Fa-ses que artellen relacións menos depen-dentes, conqueridas por un consensomaioritário, nun contexto internacionalaxeitado. Pero sempre, e fundamen-talmente, fai falla un proxecto (forzasorganizadas) con metas claras e vontadeindividual e colectiva de mudar a reali-dade. Non é casual, nen tolémia, quehaxa povos que sacrifiquen en longasloitas pola independenza situacións eco-nómicas menos negativas que as queatopan no intre de acadar o obxectivoda liberdade. Se cadra no noso contextoese non sexa o mellor camiño, vale!...mesmo hai quen vai mais alá, e coidaque tampouco é o obxectivo... mais en-tón, ulo o nacionalismo?...♦

‘Dous aspectos deQuiroga sedúcennosmaiormente: o seu

decidido xesto cos máisdesprotexidos naGuerra e o seucompromisogaleguista”

Xosé Lois

Quiroga Palácios oficiando a primeira misaen galego en Íria Flávia (15-VII-71) co gallo do86 aniversário do pasamento de Rosalia.


7

✒ PAULA CASTRO

Un novo tipo de contrato queconcílie a estabilidade no em-prego coa “necesária flexibili-dade empresarial” na xestióndos recursos humanos, é aproposta máis destacada quese recolle na ponéncia Traba-llo e Protección Social, presidi-da por Roberto Tojeiro Díaz.Para os autores deste aparta-do ese novo modelo de contra-tación favoreceria a contrata-ción indefinida e o pleno em-prego, alén dunha maior iden-tificación do traballador coaempresa na que desenvolve asua actividade. A ponéncia su-bliña tamén a necesidade demodificar a estrutura salarial eque os incrementos se negó-cien no interior da empresa een función da produtividade.

“A flexibilidade é absolutamentenecesária e indispensábel nasrelacións laborais, xa que parasobrevivir e crecer a empresanecesita adecuarse de formapermanente ás necesidades erealidades do contorno”. Arredordesta tese de partida xira a po-néncia Traballo e ProtecciónSocial e, en función dela, esta-belécense as modificacións ne-cesárias tanto nos tipos de con-tratación como na xornada labo-ral ou na estrutura salarial.

Pero para levar a cabo estasmodificacións haberia que revi-sar a lexislación actual, polo quepropoñen un novo pacto socialcunhas novas bases de rela-cións laborais, que se fagan sec-tor a sector. Esto permitiria che-gar ao novo modelo de contratoque se sinala e que teria comofinalidade conciliar a estabilidadeno emprego coa flexibilidade naxestión dos recursos humanos.

A eséncia do contrato consistiriaen que o empregador, coa ca-déncia temporal mensual en quesatisfai os salários dos traballa-dores, desembolsa unha canti-dade de cobertura da posíbel in-demnización por despido por ca-da traballador incluido. Esta can-tidade iria constituindo un fundode reserva, non disponíbel dis-crecionalmente polo empregadornen o traballador. Para calculara cantidade exacta do pago, te-riase en conta a necesidade deequilibrar o incremento do custepara o empregador e o benefíciodo traballador.

Ese fundo iriase depositando,durante a vida laboral do traba-llador, nun investimento mone-tário que el mesmo teria decidi-do e non poderia desfrutar del anon ser que fose despedido ouse xubilara. En caso de faleci-mento pasaria aos posuidoresdos seus direitos.

Este fundo non poderia pasar,sen embargo, ao traballadordespedido procedentemente ouque extinguise a sua relación la-boral voluntariamente. No casode que o fundo non fose utiliza-do, destinariase a benefícios so-ciais dentro da empresa, coaxestión, regulamento e control

que, desenvolvidos regulamen-tariamente, garantisen a sua co-rrecta aplicación.

Estrutura salarial

Para axeitar tamén a estrutura sa-larial á flexibilidade, os autores daponéncia propoñen que a estrutu-ra salarial manteña unha parte fi-xa, para evitar distorsións nacompeténcia e unha parte variá-bel, acordada en cada empresa eligada ao cumprimento de obxec-tivos e resultados da empresa.

Estes cámbios serian necesá-rios, ademais, porque entende

que “as nóminas actuais son unexercício de confusión e com-plexidade pola profusión de con-ceitos salariais que se foronacumulando co paso do tempo”.

Eses conceitos son, ademais,os que permiten aos membrosda ponéncia demonstrar a estru-tura arcáica á que fan referénciae serian, basicamente, as “múlti-ples gratificacións para disimu-lar incrementos salariais” ou apermanéncia, en moitos secto-res, da antigüidade.

Canto aos incrementos salariaisdeféndese a necesidade de que

non aumenten por riba da pro-dutividade, para “dar continuida-de ao ciclo de crecimento daeconomia e do emprego, asi co-mo posibilitar a expansión dasempresas”.

Xornada de traballo

Desde a ponéncia mantense aposición de que deben ser abor-dados de forma conxunta tantoa reordenación do tempo de tra-ballo como a duración da xorna-da. A idea de partida é a de que“a mellor forma para facer rendí-beis os investimentos que supo-ñen as instalacións das empre-

sas (sexan industriais ou de ser-vizos) é que se utilicen de formamasiva”. A solución que se pro-pón é a de mellorar o repartoanual da xornada de traballo, in-troducindo un maior uso da dis-tribución irregular da xornada aolongo do ano.

Ao tempo, prevése a demandadunha, cada vez maior poliva-léncia dos empregados, é dicer,que estes teñan a capacidadesuficiente para realizar diferen-tes funcións e, sobre todo, a po-sibil idade de adaptarse aoscámbios ao longo da sua vidaprofisional.♦

Considérase a flexibilidade nas relacións laborais ‘absolutamente necesária e imprescindíbel’

Galiza 2010 propón modificar a lexislación laboral eun novo tipo de contrato

Ainda que tanto a taxa de de-semprego como a segmentaciónsocial provocada polas diferén-cias existentes entre os traballa-dores con contrato indefinido eos traballadores con contratostemporais, son calificadas como“preocupantes”, os autores daponéncia observan con satisfac-ción a evolución do emprego enGaliza nos últimos anos.

O seu matizado opt imismochoca, sen embargo, coa alar-ma con que analisan os dadosdo mesmo periodo os mem-bros da ponéncia DinámicaSocial, presidida por Maria Xo-sé Rodríguez Galdo e, de feito,de dados semellantes, ambasponéncias chegan a conclu-sións diferentes.

Mentres que para os autores doapartado Traballo e ProtecciónSocial hai que pór máis énfasenas profisións máis relaciona-das coa estrutura económicamoderna, no dirixido por Rodrí-guez Galdo, destácase que eseproceso de modernización estáprovocando maiores desigual-dades sociais que as que exis-tian con anterioridade.

De feito sublíñase que “unha dascuestións relevantes con respeitoá estrutura de clases nas socie-dades contemporáneas é se es-tas, por mor da modernizacióneconómica e produtiva están lo-grando maiores níveis de igual-dade dentro delas. Esa tendén-cia común de preeminéncia dosector terciário na economia, non

se traduciu -como esperaban osmáis optimistas- nunha estruturade clases máis igualitária”.

Neste capítulo váise ainda máisalá constatando que “o que re-sulta rechamante no contextogalego é que a erosión progre-siva das diferéncias sociais en-tre grupos ou clases non avan-za co mesmo grao de acelera-ción co que o fai no conxuntodo estado”. O desenvolvimentoeconómico experimentado du-rante as últimas décadas pro-duciu unha “forte desindustriali-zación”, xunto cun crecimentodos servizos. “Pero é precisa-mente nese tipo de desenvolvi-mento económico onde atopa-mos un dos procesos máis in-fluintes na dualización social”.

A diferéncia fundamental entreambas ponéncias radica, secadra, no obxecto central doestudo. No de Dinámica Socialtrátase, fundamentalmente, deanalisar a situación na que seatopan as persoas no contextosocio-económico galego e defixar obxectivos para mellorar ocalidade de vida apontando,polo tanto, ao emprego comoprioridade. Entrementres, nade Traballo e ProtecciónSocial, mercado e empresason as prioridades ao conside-ralas como eixo da economiagalega. Polo tanto, conclúeseque “o mercado é o que dirixeas diferentes relacións de tra-ballo. O importante é adaptarás persoas ás necesidadesque xera o mesmo”.♦

Diferéncias ‘preocupantes’entre os traballadores con contrato indefinido e temporal

“A flexibilidade é absolutamente necesária e indispensábel nas relacións laborais, xa que para sobreviver e medrar a empresa necesita adecuarse de forma permanente ás nece-sidades e realidades do contorno”. A.N.T.


8

✒ P.B.

Os dias 12 e 13 de Xaneirovaise celebrar en Santiago,unha reunión dos membrosdo Intergrupo de Nacións senEstado. Nesta xunta, a primei-ra que se organiza fóra doParlamento europeu, asisti-rán os 15 deputados e outrosdirixentes dos partidos queforman parte do grupo quepreside Camilo Nogueira, asicomo representantes doutrasnacións sen Estado que ta-mén participaron nas elei-cións, como PSm–Entesa Na-cionalista de Baleares ou oBloc Nacionalista Valencia.

A liña de forza do debate naqueren incidir os diferentesmembros do Intergrupo é a dopapel que deben xogar as na-cións sen Estado na UE. “Que-remos criar un movimento queintegre a todas as rexións concompeténcias políticas autonó-micas ou federais, para pularpola representación en Europa.Conseguir unha Europa da di-versidade frente a Europa gu-vernamental que prima en cú-mios como o de Niza”, explicaNogueira.

Nesta xunta aprobarase unhadeclaración que vai recoller osobxectivos que se marca no tra-ballo o Intergrupo de Naciónssen Estado, sobretodo a raiz dareforma dos Tratados. Participa-rán representantes de Escócia,Flandes, Gales, Aosta, Catalun-ya, Euskadi, Andalucia, Caná-rias e Baleares.

“Van ser dous dias de debatesnos que de forma ampla se vaipreparar o camiño para o traba-llo futuro. O encontro é impor-tante para dar a coñecer a Gali-

za e para que se recoñeza o no-so traballo en Bruxelas –engadeNogueira. Tamén permitirá queoutros dirixentes do BNG teñana oportunidade de contrastar aspróprias posicións con dirixen-tes doutros paises”.

Segundo indica o eurodeputa-do ademais de apostar porlademocratización das institu-cións executivas e lexislativaseuropeas, os membros do In-tergrupo traballan co ánimo deobter unha “Europa social eplural, que, por exemplo, man-teñan os fundos estruturaismáis alá do 2006, crie siste-mas de comunicación e redesde transporte modernos oucombata o desemprego”.

Neil Maccormick, do ScottishNational Party, Eurig Wyn doPlaid Cymru (Gales), Josu Or-tuondo do PNV, Gorka Knörr deEusko Alkartasuna, Pere Estevede Convergencia Democráticade Catalunya e Jesus Maestrode Esquerra Republicana deCatalunya, son alguns dos parti-cipantes neste encontro. En re-presentación do BNG estarán, oseu portavoz Xosé Manuel Bei-ras, o deputado no Congreso,Francisco Rodríguez, o sena-dor, Anxo Quintana, a tenentealcalde de Santiago, EncarnaOtero, os deputados no Parla-mento Galego, Domingo Meri-nos e Alfredo Suárez Canal,ademais do alcalde de Allariz,Francisco Garcia.♦

Reúnense por iniciativa do BNG os dias 12 e 13 de Xaneiro

O Intergrupo pedirá desde Compostelaque a UE conte coas nacións sen Estado

Paralisar asautonomias“O Informe das comunidadesautónomas, elaborado poloInstituto de DereitoPúblico da Universidade deBarcelona para o Senadoafirma que España, a partirde 1999, vai contemplar aparalización dalgunhasreformas fundamentais paraa vertebración do estadoautonómico”, afírmasenunha reportaxe darenovada revistavalenciana EL TEMPS. Namesma reportaxe o escritore xornalista Vidal Vidal,asegura que o PPemprendeu unha ofensivacentralizadora senprecedentes, “a ofensivauniformizadora é a cadamáis forte. Deixáronse deescrúpulos e tirando polarua do médio. Aznar querpoñer fin á desintegraciónterritorial. O españolismotiña estado avergoñado,pero iso acabouse. O PP éun partido bastanteuniforme á hora de pensare actuar”. Para o analistapolítico Ferran Requejo“actualmente hai duasparadoxas: a primeira que aConstitución española adefenden aqueles quemenos contribuiron afacela, e a segunda queaqueles que mellor aceitano estado das autonomiasson os que menos vandemandar a autonomiapolítica e entre os que avan demandar, hai amplosgrupos de descontentos. Apartir da maioria absolutahai un reforzamento davisión unitarista ainda quedescentralizada que vaicontra a aceitación deEspaña como unhademocrácia plurinacional.

O PP eríxese como únicointerlocutor diante dasinstitucións da UniónEuropea, a diferéncia deAlemánia, Bélxica ouÁustria. O perigo seria queo PSOE tamén entrase nesadinámica”.♦

Pacto galegocontrao terrorismo“Mañán mesmo estariamosdipostos a asinalo noParlamento [un pactogalego contra o terrorismo]se figuran as tres forzasprotagonistas dese pacto, serespeita o pluralismo e sefirma o diálogo”, aseguraFrancisco Rodríguez, oportavoz do BNG noCongreso, no xornal FARODE VIGO. A perguntas doxornalista, Xavier Sánchezde Dios, sobre a aceitaciónde Constitución e Estatutocomo marco marcoxurídico, o deputado dique por suposto que osaceita “sempre que se partade que hai que respeitar omarco constitucional eestatutário e que é lexítimacalquer opción que,empregando métodospacíficos e democráticos,pida un cámbio naConstitución e noEstatuto. Nós non temosnengunha ambiguidade aorespeito e eles sábeno. Poriso están blindando opacto, porque saben que éo único xeito de nos deixarfóra, facelo con esamecánica excluinte. Dicerque nós somos ambíguosfronte ao terrorismo é unhafalácia miserábel. Moitaxente o dixo, mesmovostede. Nós, e eu mesmo,llo dixemos incluso aoministro do Interior, queapoiamos aos corpos eforzas de seguridade doEstado na loita contra abanda criminal. Nuncafumos ambíguos, e podemosafirmalo por activa e porpasiva. Co que nonestamos dacordo é cunhapolítica de terra queimadanas relacións entre ospartidos políticos e dedemonizar a alguns queteñen posicións que podennon gostar pero que sonlexítimas”.♦

SANTI / EL PROGRESO

Non queren pronunciarse noPSdG-PSOE sobre a cea “secre-ta” que Manuel Fraga e FranciscoVázquez celebraron o 8 de Xa-neiro en Roxos, pero non danocultado o seu sentimento decontrariedade e agardan que Ma-drid decida “qué facer con el”despois de parar a sua expulsión.

Non é de estranar que se reu-nan a comer Fraga Iribarne eFrancisco Vázquez. Ninguéndubida da boa sintonia queexiste entre ambos desde queVázquez abandonou a secreta-ria xeral do seu partido e dascontínuas loubanzas do rexe-dor coruñés ao presidente daXunta e ao seu conselleiro Cui-ña Crespo.

No PSdG-PSOE sorprende máisque, cada un destes encontros

sexa publicitado en datas moiprecisas. Nesta ocasión aindaos amolou moito máis que o titu-lar de El Correo Gallego, quepasa por ter via directa con Fra-ga, titulase que na “cea secreta”o “menu foi eleitoral”. Pero ElCorreo Gallego ia máis alá e re-cordaba na portada que “Váz-quez está en boa relación copresidente Fraga o que suscitouespeculacións sobre a posíbelentrada do alcalde coruñés noPPdeG, algo que el sempre ne-gou en redondo”.

Un dia antes, o mesmo xornal ti-tulaba tamén que “Vázquez e oPSOE liman asperezas cara ocúmio de Compsotela” que vancelebrar os socialistas o próximo27 de Xaneiro. Vázquez será undos ponentes, xunto con Zapa-tero e Touriño, nesta conven-

ción municipal socialista. Desdea executiva do PSdG-PSOE afir-maban que a inclusión de Váz-quez era unha mostra de que“os socialistas somos quen dearranxar os problemas desdedentro”.

Fontes oficiosas do PSOE, ain-da que na dirección, afirmanagora que “Vázquez o que estáprocurando é que o votemos e oPP está a xogar con el comoariete contra o partido”.

O deputado do BNG, FranciscoRodríguez, considera, pola suabanda, que existe un acordo en-tre Vázquez e Fraga para impe-dir que o BNG, conxuntamenteco PSdG-PSOE, acade o Go-verno autonómico. Rodríguezdemandou do PSOE “que resol-va as suas contradicións”.♦

Desde o BNG consideran que existe un pacto entre Vázquez e Fragapara impedir un cámbio de Governo

Touriño agarda que Madrid decida qué facercon Vázquez

“O encontro é importante para que se recoñeza o noso labor en Bruxelas”, di CamiloNogueira. A.N.T.

B O A S

VIÑA

POLAS

RECEITAS

...FAGA

O CALDO

CON STARLUX,

PELE 2

CEBOLAS...


9

Dezaseis anos despois do in-greso, como lle foi ás nosaspescas na UE?

Coa pesca, a Comunidade por-touse con pouca xenerosidade.O periodo transitorio foi longodemáis: hai que ter en conta queremata no 2002. O aspecto posi-tivo é que cando menos deunosunha seguridade xurídica depresenza nos importantísimoscaladoiros do Gran Sole, con to-das as dificuldades que se quei-ran. Por exemplo a da MerchantShipping Act (reclamación britá-nica contra o abandeiramento nopaís de barcos de armadoresgalegos). Abreuse un horizonteque ainda non está utilizado aocen por cen. Temos durezas in-necesárias con oportunidades eestabilidade, doutra parte. Peroo conxunto é positivo.

Cal é o obxectivo destas dure-zas?

Foi unha maneira de forzar aosbarcos galegos a pescaren encondicións piores que as do resto.Afinal, non sei se habia tanta dife-renza negativa porque nós desen-volvemos pesqueiras de fondo.Temos esa capacidade. Pero foidura a exclusión do box irlandés,(o espazo vedado de 72.000 mi-llas cadradas arredor de irlanda),que non tiña nengún fundamentobiolóxico. Os controles excesivos,un sistema sancionador moitomáis duro para os barcos de pa-

bellón portugués o español, querealmente era contra os segun-dos, e os atrancos á sardiña e aconserva. Este conxunto deixoumal gosto e non foi necesário.Nen chegabamos a pór en perigoa economia dos escoceses ou osfranceses, que tiñan un nivel devida moi por riba de nós.

Outra diferenza é que nóscumpriamos as prescripción eoutros non.

Fomos obxecto dunha dureza ex-cesiva e polo tanto inxusta, perocando menos a nosa presenzanon está en risco. Que tivemosproblemas coa Merchant Ship-ping Act? Certo. Por razóns políti-cas pero os mecanismos comuni-tários defendéronos. Esta seguri-dade xurídica non a temos nou-tros caladoiros. Co sistema decotas, o que pasou foi que a Polí-tica Común de Pesca non foiquen de impor cotas. Levamosvinte anos e a situación dos cala-doiros non mellorou ou sexa quealgo grave está a fallar. Se cadraera precisa máis coraxe políticapara impor unhas reduccións defrota necesária. Se houbese me-nos barcos os recursos recupera-rianse e poderiamos pescar máis.

No 98 Franza e Dinamarca bo-taron novos barcos mentresnós liquidabamos tonelaxe.

Iso si. Outros incumpriron perona lexislación comunitária non

está previsto o castigo dos quenon cumpren. É unha das incon-gruéncias do acordo político. Di-gamos que non hai decisión po-lítica a nível do conxunto dosministros da UE.

No seu Manual de PolíticaPesqueira aboga por medidasvalentes e restritivas.

Exacto. Non hai máis solucióncontra a sobre-pesca como nonsexan as restricións. E falo demedidas valentes a nivel comu-nitário e aplicadas a todos; senon, estamos facendo o parvo:non valen.

Se seguimos liquidando bar-cos, non pode ser que os ca-ladoiros se recuperen e logonos falte tonelaxe?.

Cando falo de reducir frota, refí-rome a todos os que participa-mos nun caladoiro. No caladoironacional só participamos nós eai podemos ir alén dos outros.Habendo moitos barcos nunca ocaladoiro está ben. Con menos,e mantendo un número baixo,haberá máis capitalización, me-nos dependéncia das subven-cións, mellores barcos, dota-cións menores con máis espazoabordo e maior seguridade. Aotempo, no mercado haberámáior cantidade de peixe o queproduce maior riqueza. Isto vaiunido a a políticas de renova-mento da frota. Insisto en que

un barco de máis de quinceanos non debe andar polo mar.

A Armada dos 17.000 barcoscoa que barullaban contra nósdurante o proceso de ingresoera sobre todo da costeira.

Temos má imaxe porque somoscompetitivos. O único xeito deconseguir unha negociación naque os pesqueiros españois que-dasen pior situados, en Canadá,Estados Unidos ou Europa era ademagóxia. Por certo, a mesmaque facemos en casa porque aosda baixura parécelles excelente odescanso semanal pero nosarrastreiros. Insisto en que temosunha responsabilidade especialno caladoiro nacional e moi pou-ca escusa de non telo regulado.

Mesmo na casa: a nova narrati-va galega fala da pesca pirata.

Por que? Porque temos unhasrelacións públicas pésimas denós mesmos. Hai unha atitudexeral de desprezo da pesca. Osanglosaxóns son moito máis ha-belenciosos ca nós. Eles teñenesa capacidade de building of thecase (capacidade procesal e ar-gumental): cando teñen un confli-to montan unha estratéxia a dezanos vista. Para os canadianos,cunha frota subvencionada e endificuldades, tiveron que explicarque nós significabamos unhacompeténcia para eles, pesia ser-mos moito máis atrasados. O úni-

co xeito foi acusarnos de ter sub-vencionado o gasóil e de termospráticas destrutivas. Isto caloumesmo no próprio país. Temosque defender a nosa própria ima-xe: quen desenvolveu a pesca enArxentina, Chile, Namíbia, Malvi-nas, Marrocos? Que país euro-peu fixo algo semellante. E os xa-poneses moito menos e teñenmellor imaxe que nós cando narealidade a merecen moito pior.Como é posibel que a nós noschamen depredadores e a No-ruegos e Islandeses lobos demar, a pesar de pescaren a baleacontra toda a opinión mundial?

Pode a UE forzar o acordocon Marrocos?

A UE ten recursos para conseguiro acordo se pon todo o seu pesonegociador na balanza. Non es-tou seguro de que o queira asiporque hai moitos outros intere-ses industriais en xogo. É unharealidade que hai que ver. Moitosdin que a opción das empresasconxuntas non é viábel, pero eudigo que si. Xa temos dificulda-des para cobrer as dotacións dospequeiros e teremos que recorrerá inmigración. Para Marrocos,que é un país co que ai acordospreferentes, a UE poderia exixiras mesmas normas que recla-man a calquera investimento eu-ropeu e un empresário españolque queira investir en Marrocospoderia conservar o control daempresa. O contrário non lle fainengún favor a Marrocos nen ani-ma aos inversores e o seitor pes-queiro necesita capitalización dosseitores que saben pescar.

E as pesqueiras proprias? Po-de a regulación imporse á po-lítica clientelar?

Imos ver. Eu nunca tiven a sensa-ción de que o PP, se é iso o queestá a perguntarme, me presiona-se para facer outra política. Eu ti-ven todo o apoio, con toda a leal-dade do mundo, do presidenteFraga e nunca ninguen me pedeuque levantase unha multa. O quevostede di é certo, pero non é poli-tica clientelar ou caciquil senon olocalismo noso, que para min é uncancro e que alimentan todos ospartidos políticos. Todos. Candotocaba un interese local por multarfurtivos, tiven as mesmas reac-cións de gobernantes locais domeu partido e do Bloque. Nonquero citar nomes, pero en confra-rias onde habia casos gravisimos,no debate politico faciase o xogo ácontra e invariabelmente o poderlocal aliñábase cos descontentospara minar o poder da Consellariade Pesca, con razón ou sen ela.Isto si. Pero non é o poder caciquilquen o fai senon a irresponsabili-dade do comportamento políticona Galiza, en xeral. Eu tiven furti-vos do Bloque que seguian a cer-to lider submarinista con botellasque andaba aos percebes e usa-ba os mesmos argumentos paraxustificar o furtiveo que outro liderdo PP, que tamén non queriacumprir as normas. Comigo nonse deu o caso do cacique localque se gabase no seu território depoder levantar as multas. Claroque houbo moitos que viron pedi-lo, pero eran de dereitas e de es-querda. Fraga decia que as leisestaban para cumprir. Eu teño un-ha fé cega no país, que ten moití-simas cousas positivas, pero nonhai que lle botar a culpa a quengoverna senon a mentalidade lo-calista que alimentamos todos. Éo Lerismo, o Celta contra o Depor-tivo, o de cos de Escairon nen tra-to nen conversación e un longoetcétera. Un parroquialismo brutalque couta o espirito aberto.♦

A.N

.T.

Henrique López Veiga,ex-conselleiro de Pesca e director de Finanzas do Parlamento Europeu

‘A UE pode impor un acordo con Marrocospero non creo que o queira’

✒ G. LUCA

DESPOIS DE CESAR COMO CONSELLEIRO DE PESCA NO 93, LÓPEZ VEIGA OCUPA UN POSTO DE LUXO DENTRO DA ADMINISTRACIÓN DA U.E. COMA MOITOS OUTROS EXPERTOS

DE PESCA GALEGOS. AGORA REGRESA PARA APRESENTAR O SEU MONUMENTAL MANUAL DE POLÍTICA PESQUEIRA, UNHA ANTOLOXIA HISTÓRICA E TÉCNICA DA INDÚSTRIA

DO MAR. O P.P. DI QUE CON EL PODERIA RECUPERAR A ALCALDIA DE VIGO, OPCIÓN QUE O EX-CONSELLEIRO CONSIDERA EXTEMPORÁNEA PERO NON IMPROBÁBEL.


10

Os fondos públicos van pagaro portádego da A-9 na áreametropolitana de Vigo, segun-do unha iniciativa promovidapola consellaria de Política Te-rritorial. As taxas serán desvia-das dos orzamentos da Xuntae da Deputacion de Pontevedrapor un valor de 7.000 millónsde pesetas en dez anos. Oacordo non especifica se osfondos para o treito Coruña-Barcala sairán tamén da Xuntae da Deputación da Coruña.

Esta resposta do Governo a unhacrecente presión cidadán polafranquícia das comunicacións in-terurbanas que cobre a A-9 tentres aspectos paradóxicos: nonsatisface aos usuários, estableceunha complicada xerarquia de be-neficiários segundo frecuéncias,procedéncia e empadroamento e,sobre todo, finanza usos directoscon impostos indirectos, cun re-gresivo critério de administraciónde fondos públicos.

O sistema de aplicación requeriráainda alguns meses de estudo,segundo anunciou o conselleirode Política Territorial, para poderestablecer con claridade quenson os suxeitos de exención.

Direitos diferentes

A complicación para regular opriviléxio, derivase da vontadeda Consellaria de contabilizar,sobre todo no paso de Rande,entre as pontas de Corbeiro eBestas, quen está empadroadoen Cangas e quen de Vigo xaque os direitos dos usuários de

cada concello non serán iguais.Os adiantos oferecidos por Xo-sé Cuiña sobre a redacción doprotocolo permiten interpretarque os usuários do Morrazo po-derán cruzar a Ria polos siste-mas de portádego dinámico, co-ma o que se aplica nas auto-es-tradas de Portugal, mentres osda banda Sul deberán estar pro-vistos de tarxetas e realizar vin-te viaxes ao mes como mínimo.

Os concellos de Pontevedra, Vi-go e Redondela recusaron a so-lución proposta, a reservas doque poida precisar ainda o textode aplicación dos acordos. Enespecial salientan o trato desi-

gual da fórmula da Xunta e per-guntan por que un viciño de Pon-tevedra non pode cruzar a pontecara a Vigo cando pode facelosen cargos un de Cangas ouBueu. A explicación do consellei-ro de Política Territorial, no senti-do de que o prezo da construc-ción do treito de Pontevedra a Vi-go foi alto e debe resarcirse enconsecuéncia cun portádego al-to, indica descoñecemento deque a construción da A-9 foi narealidade unha estafa pagadacoa garantia do Estado a un pre-zo que multiplicaba tres veces osdos pregos de condicións técni-cas. A censura de prensa impe-dira no seu dia que o latrocínio

trascendese á opinión pública.

Sobre un mapa da A-9 na pro-vincia de Pontevedra, as fran-quícias aleatórias que avogaCuiña penalizan aos concellosque non están governados poloPP e contradin palmariamente oconceito de socialización de ser-vizos dentro das áreas metropo-litanas que afirma defender aconsellaria de Política Territorial.O alcalde de Redondela calificoua medida de anti-constitucional,o de Vigo recusou a dicrimina-ción e o de Pontevedra calificoua solución de remendo para sairdo paso. A fronte anti-peaxe in-tegrada por asociacións viciñaisde Vigo, Redondela, Vilaboa,Pontevedra e Morrazo escolleupara o acordo os calificativos detrapalleiro e abstracto e o seuvoceiro Manuel Méndez salien-tou que o documento suscritopola Xunta e a Deputación dePontevedra non precisa se o pa-so da ponte estará por fin librede portádego e doutra parte nonexplica de onde procederán osfondos para pagar o treito entreCoruña e Barcala.

O deputado nacionalista noCongreso Guillerme Vázquezlembrou que a pesar das opera-cións de propaganda e das fuxi-das cara adiante, a consellariade Política Territorial non podeperder de vista a supresión doportádego sobre a Ria. IsmaelRego, voceiro dos socialistasgalegos no Parlamento, calificoude temerário discriminar aosusuários da A-9 en razón do seuempadroamento.♦

Investigado o governodo Saviñaopor non ingresar cartosprocedentesda venda de fincas

O xulgado de Monforte estáa investigar ao alcalde doSaviñao, Xaquin González(PP), e ao secretário deseconcello por un presunto de-lito de malversación. Unhadenúncia do PSOE localdestapou un posíbel escán-dalo pola venda irregular deparcelas do polígono indus-trial de Escairón. Os terreosvendéronse por dous millónsde pesetas cada un, pero enXaneiro de 2000 o PSOEdescobriu que nas arcas mu-nicipais non se ingresaroncatro millóns de pesetas. AFiscalia, que tomou declara-ción a dous dos comprado-res, chegou á mesmaconclusión, por iso abriu oprocedimento.♦

Os viciños de San Cibrao recorren a empacadorano Tribunal Superior

A asociación “A Imaxe”,através de trinta viciños,solicitou na sala docontencioso do TribunalSuperior, a suspensióncautelar do proxecto deconstrución dunha empa-cadora de Sogama no polí-gono industrial de San Ci-brao, en Ourense. Oproxecto ten aprobacióndefinitiva da Xunta desde o30 de Novembro. Osviciños consideran que osdanos ao meio ambiente eás empresas alimentáriasdo polígono serán irrepa-rábeis, e levan oferecidooutro emprazamento alter-nativo, no mesmoconcello, afastado das em-presas e conectado coa li-ña ferroviária. Mália o be-neplácito dos técnicos eas promesas mediadorasdo presidente daDeputación, Xosé Luis Bal-tar, a Consellaria de MeioAmbiente amosou premurapor comezar a obra tras oselado do vertedoiro deOurense.♦♦

Denúnciadaa explotación de obreiros de Lugo nas Canárias

Construtores das Illas Ca-nárias pagan os saláriospolo convénio de Lugo,máis baixo que o canário, eo resto en diñeiro negro.Asi o denunciou en rolda deprensa o Martes 9 deXaneiro o secretário comar-cal de Lugo da CIG,Manuel Facorro. As prome-sas de salários abundantesson enganosas, din na cen-tral nacionalista, quedenunciou o caso de doustraballadores que marcha-ron cun salário pactado de400.000 pesetas mensuaismáis os gastos de estánciae manutención, que non co-braron. Ademais, sinalanque foron despedidos senprévio aviso.♦

Política Territorial propón finanzar usos directos con impostos indirectos

A Xunta quer que a gratuidade da A-9na ponte de Rande dependa do empadroamento

Sobre un mapa da A-9 na provincia de Pontevedra, as franquícias aleatórias que avo-ga Cuiña penalizan aos concellos que non estan governados polo PP. Na fotografia,unha das numerosas manifestacións celebradas no Morrazo contra a peaxe.


11

✒ H.V.

Desde que o alcalde de Do-zón, Adolfo Campos Panadei-ros (PP) iniciara unha perse-cución dos funcionários a ra-íz de que a delegada da CIGse apresentara ás muncipaisde 1999 polo BNG, os xulga-dos de Pontevedra emitirononce senténcias na sua con-tra. Outras catro causas, unhadelas penal, están pendentesde fallo. A maiores, a CIG es-tuda demandar a Campospor prevaricación continuada.

A apresentación da delegadade persoal da CIG Ana LoisNavaza ás eleicións municipaisde 1999 na candidatura doBNG e a toma de partido dou-tras persoas do cadro de per-soal municipal polo BNG e oPSOE trouxo como consecuén-cia que o alcalde de Dozón co-mezase unha persecución con-tra o funcionariado da localida-de, en concreto contra cincodas sete persoas que compo-ñen o plantel. Campos amosa-ba asi a sua contrariedade por-que por primeira vez en Dozonconcorrian tres listas eleitoraisen lugar da única acostumada:a do PP.

A persecución política e sindi-cal adquiriu tintes cómicos can-do o alcalde cambiou sete ve-ces de horário ao persoal oucando mudou de despacho entres ocasións á delegada daCIG, que desde o 29 de Outu-bro de 1999 permanece casti-gada e illada fóra da Casa doConcello, no edifício da pisci-na, a un quilómetro do cascourbano, sen teléfono, limpezanen calefacción e a miudo senluz nen auga.

A persecución contra o cadro depersoal levou á CIG a acudiraos tribunais. Como se trata depersoal funcionário a maxistra-tura de traballo non é competen-te e os casos teñen que verseno tribunal do contencioso admi-nistrativo. Das catorce causasadministrativas formuladas con-tra Adolfo Campos Panadeiros,once xa se fallaron e todas dana razón á CIG. Das gañadas,duas son porque o alcalde pre-tendia impor o calendário dasvacacións como sanción encu-berta, catro tiñan relación coscámbios de despachos, unhacoa orde de ir a tomar o cafécando o decidia o rexedor muni-cipal, outra cos arbitrários cám-bios de horários, outra coa sus-pensión de emprego e soldo du-rante un ano e médio a Ana LoisNavaza por “desacreditar ao al-calde” despois de quedar pe-chada no concello e chamar áGarda Civil, outra coa supresióndo complemento específico atres funcionários como sanciónencuberta e outra, a máis recen-te, cunha falta disciplinária levepor desobedecer a orde de ir to-mar cafe cando Campos dispu-ña ao seu antollo.

Están pendentes tres causasadministrativas e unha penal.As administrativas están rela-cionadas con outra suspensiónde emprego e soldo, coa pre-tensión do secretário municipalde que tres funcionários desen-volvan o seu traballo de xuiz depaz –polo que o secretário per-cebe un salário–, e cun recurso

contra o orzamento municipalpor non convocar á delegadade persoal para informala sobreo capítulo un dos presupostos,como é preceptivo por lei. Hai,ademais, unha causa penal porfaltas debido a unhas presuntasinxúrias proferidas polo alcaldee a comisión de governo contrao persoal.

A situación chegou a tal extre-mo que a CIG tivo que tomarmedidas extraordinárias. Entreestas estivo a celebración dun-ha reunión do SecretariadoConfederal en Dozón o 24 deOutubro de 2000. Estas reu-nións do máximo órgano entrecongresos da CIG apenas secelebran fora das sete cidades e

neste caso a continuación tivolugar a máis numerosa manifes-tación rexistrada en Lalin e unharolda de prensa na que o secre-tário xeral da CIG, FernandoAcuña, anunciou que o sindicatonacionalista estuda apresentarunha querela criminal por preva-ricación continuada contra o alcal-de de Dozón Adolfo Campos.♦

Pendentes de fallo catro causas máis, unha delas penal, cando a CIG estuda denuncialo por prevaricación continuada

O alcalde de Dozón acumulaonce senténcias na sua contra por perseguir ao persoal municipal


Artellar un gabinete de criserealmente operativo, manter uncontacto permanente cos re-presentantes dos distintos seg-mentos do sector agrogadeiroe exixir un financiamento axei-

tado á envergadura da criseson as medidas básicas que oBNG considera que se debenadoptar para facer fronte aoproblema das vacas tolas.

Polo momento, desde o gover-no galego só se puxo en mar-cha o gabinete de crise, defini-do por Beiras como “simula-cro”, formado polos consellei-ros de Agricultura, Sanidade eMedioambiente. A decis iónmáis destacada das adoptadaspor este gabinete foi a de ubi-car en Mesia o vertedoiro ilegalde reses que provocou a mobi-lización dos viciños, a críticaxeralizada e máis alarma socialda que xa existia con anteriori-dade.

Canto ao financiamento, desdeo governo Aznar habilitouseunha partida que, nun princípiose previa de 60.000 millóns depesetas e que finalmente que-dou en 53.600 millóns. Peroademais, desa cantidade nonse aporta máis que o 50% por-que a metade restante débenaachegar as comunidades auto-nómas implicadas. SegundoBeiras, esta contia é insuficien-te para abordar a crise e paradispór dos fundos necesáriospara pór en práctica as medi-das que se decretan. “É unhairresponsabilidade política bru-tal. Estabelécense normas elogo non se lles dota do finan-ciamento que permita facelasoperativas”, sinala.

Déficit cero

Esta escasa dotación orzamen-tária débese a que “desde o es-tado lévase rixidamente a previ-sión de déficit cero, poñéndosepor diante un princípio contábelabsolutamente propagandísti-co”, di Beiras. Ao seu entender,seria necesário incrementar o fi-nanciamento mediante a emi-sión de débeda pública ou me-diante outras formas de endebe-damento do tesouro para reca-dar recursos.

Esta mesma previsión de défi-cit cero foi adoptada polo go-verno galego apesar de que xaestaba aberta a crise. Pero ainsuficiéncia de recursos impe-de financiar os decretos e nor-mas que se teñen aprobadopara combater o problema.Frente a esto, o portavoz na-cionalista propón que a Xuntapoña en marcha unha opera-ción orzamentária excepcionalpara atender á crise, mália es-ta supór a creba da previsiónpresupostária. “O BNG apoia-ria esa iniciativa sempre quehouber os mecanismos decontrol necesários e que osfundos fosen adicados estrita-mente ao financiamento da loi-ta contra a crise do sector ga-deiro e cárnico”.

Outra das alternativas que tenao seu dispór a Xunta e queainda non habil i tou, son osfundos que ten previstos a UEpara esta crise en concreto.Neste caso, a administracióngalega só teria que aportar o30% do total, a diferéncia do50% ao que lle obrigan os fun-dos estatais.♦

O Governo só prevé 60.000 millóns, a metade financiada polas autonomias

A previsión do déficit cero impede dispórde recursos para frear a crise gandeira

Déficit ceroMANUEL CAO

Son diversas as consecuéncias derivadas da implantaciónda Lei de Estabilidade Orzamentária promovida polo go-verno do Partido Popular. A valoración para os axentessociais, económicos e políticos será diferente, dacordocoa afectación aos seus intereses específicos, mais en con-xunto poden detectarse avantaxes e desavantaxes na bus-ca do equilíbrio orzamentário sendo, en princípio, máissalientábeis os efectos positivos. Antes que nada, convénreferir a tendéncia na sociedade española a aprobar leisou normas de diverso tipo para logo incumprilas sistema-ticamente. Xa se ten estudado e analisado o proceder dosxestores económicos públicos á hora de facer orzamentospouco críbeis, ou á hora de centrifugar os déficits cara or-ganismos semipúblicos ou, tamén, á hora de aplicar a con-tabilidade criativa para facer que se cumpran os obxectivosprevistos a efectos propagandísticos ou eleitorais. Nestecaso, adúcese como argumento lexitimador da futura Leio Pacto de Estabilidade e Crecemento acordado no Con-sello de Amsterdam en Xuño de 1997 que, en realidade,non é máis que un novo pear documental de todo o edifí-cio da moeda única no referente á influéncia das políticasorzamentárias para a estabilidade monetária. O ConselloEuropeu de Santa María de Feira, en Xuño de 2000, rein-cidiu no reforzamento das políticas de saneamento e re-dución da débeda pública para encarar mellor un cámbiono ciclo e manter os níveis de protección social moi afec-tados polo envellecemento da povoación europea.

En auséncia de fenómenos distorsionadores de raíz políti-ca ou económica para un determinado nível xurisdicional,territorial e institucional a valoración da estabilidade or-zamentária será diferente segundo o grao de vitalidade edesenvolvemento da sociedade civil que se trate. Non hainengunha razón, a priori, para supoñer que as políticaspúblicas han de ser sempre fornecedoras de mellores resul-tados para os obxectivos clásicos de criación de riqueza,xeneración de emprego e modernización económica e so-cial que as que logre poñer en marcha unha sociedade pu-xante e con dinámica e iniciativas próprias. Haberia quepasar ao terreo do concreto para comprobar en detalle aposta en marcha das políticas públicas e medir a sua eficá-cia en relación aos obxectivos anteditos para concluir un-ha valoración séria, razonada e específica dos proxectos,realizacións e resultados acadados e a posíbel adopción dealternativas. É ben certo que de tal exercício derivarianseavaliacións moi complexas e contraditórias.

Só nos referiremos, aqui, aos efectos da Lei de Estabilida-de Orzamentária no edifício institucional do Estado dasAutonomias e á obrigada renegociación dos sistema de fi-nanciamento autonómico. A percepción global insire alei do déficit cero nun conxunto máis amplo tendente areducir o papel real das CCAA ás províncias do franquis-mo rematando coa autonomia política e reforzando o po-der do Estado central mediante a eliminación do únicorecurso pola via dos ingresos que tiñan as CCAA paraaumentar a sua capacidade de gasto no exercício da suaresponsabilidade como governo autónomo. A implanta-ción de novas leis homoxeneizadoras no eido político,cultural e institucional acabará restaurando o proxectocentralista clásico da dereita española.

O recurso á débeda permitiu, até agora, a pervivéncia dunsistema de financiación de réxime comun moi perxudicialpara Catalunya que deste xeito verá cortada esta fonte defondos. Quizais, o PP ve chegado o momento de estrangularou someter ás institucións autonómicas catalanas optandopolo conflito directo como no caso basco ou, tal vez, trataráde compensar a lei do déficit cero con concesións moi sig-nificativas á Generalitat no novo sistema de financiaciónna liña xa avanzada no denominado proxecto Zaplana.♦

‘A percepción global insirea lei do déficit cero

nun conxunto máis amplotendente a reducir o papel real

das CCAA ás provínciasdo franquismo”

Gonzalo

P R E S E N T A C I Ó NEN

P O N T E V E D R ADE

“OS CASTROS GALEGOS”DE XULIO CARBALLO ARCEO

EDICIÓNS A NOSA TERRA

MÉRCORES 17 DE XANEIRO ÁS 20:30 HORAS NA GALE-RIA SARGADELOS COA INTERVENCIÓN DE

XULIO CARBALLO ARCEO, autor do libro, eANTÓNIO DE LA PEÑA SANTOS

OrganizaAsociación Cultural Maio Longo

✒ PAULA CASTRO

A previsión contábel dos governos central e galego deconseguir un déficit cero impede que se dispoñan os re-cursos financeiros necesários para pór en marcha as medi-das que permitan frear a crise das vacas tolas. Os orza-mentos aprobados polo governo Aznar, que non cheganaos 60.000 millóns de pesetas son, segundo o portavoz na-cional do BNG, Xosé Manuel Beiras, insuficientes non sópara combater a crise, senón mesmo para destinar axudasque compensen as perdas que afectan ao sector agro-ga-deiro e que o poderian abocar a unha brutal reconversión.

O comisário de Pesca daUnión Europea, Franz Fischlerrachou as negociacións parao acordo pesqueiro con Ma-rrocos cando só quedabantres escollos que salvar. Antea firmeza de Europa na namesa de Rabat, Marrocos vol-veu a pór enriba da mesa as-pectos xa pechados, iso foi oque levou a Fischler a aban-donar a negociación dun con-vénio que ia disposto a asi-nar. A semana vindeira retó-manse as conversas en Bru-xelas, mentres que na Galizaconvócanse manifestacións.

O dia anterior, Franz Fischler fo-ra a Rabat disposto a asinar,convencido de que a sua pre-senza pecharia o acordo. Na ne-gociación decidírase que váriasfrotas non ian sofrer recortes eoutras só terian que modificar otamaño das mallas que empre-gan. Europa estaba disposta aaceitar a presenza de tres tripu-lantes marroquinos por barco, oque para a frota da Guarda, porexemplo, supón un forte vara-pau. Só quedaban pendentestres aspectos: a duración do con-vénio –na prática acordada, case

con seguridade de tres anos–, oscartos –Marrocos segue a pedir84.000 millóns por catro anos, demodo que por tres anos o custodo convénio poderia ascender a63.000 millóns– e o recorte dasfrotas do Morrazo e a marisquei-ra andaluza. Nese ponto da ne-gociación, na que Europa xa ce-dera até extremos inaceitábeis,Marrocos forzou a sua posiciónao comprobar que non arricabamáis concesións por parte daUE, de modo que reformulou a

sua postura nalguns acordos xapechados. Isto foi o que moles-tou a Fischler, que fixo as male-tas e voltou para Europa. A se-mana vindeira, comezará outrarolda da negociación.

A falta de información e o secre-tismo constitue unha denúnciaconstante por parte do sector naGaliza. Das negociacións ape-nas nada trascende e os respon-sábeis políticos galegos parecenmeras comparsas dun convénio

no que se quer oferecer á frotagalega como moeda de cámbio.

Mentres o representante daXunta, André Hermida, chegoua Rabat o dia anterior á roturadas negociacións, sen participarpara nada nas mesmas, as con-frarias andaluzas reclaman darprioridade ás frotas artesanaissobre as industriais. A demandaresulta unha estratéxia para sa-crificar a frota galega en favorda andaluza, xa que se agachadetrás dunha falsa definiciónque atribue á frotas como a daGuarda o carácter de industrial,cando se trata dunha actividadeclaramente artesanal.

O sector pesqueiro galego xa ad-vertiu ás confrarias andaluzasque non consentiria semellantemaniobra. Os andaluces estariana chiscar o ollo aos marroquinospara empregaren este argumen-to na mesa negociadora frente aBruxelas, convencidos de que aúltima hora Fischler outorgaráunha última concesión despoisde ser incapaz de chegar a unacordo tras catorce meses deparalisación das frotas. Precisa-mente é a presa o que preocupa

ao sector na Galiza, porque pre-tender pechar o convénio de for-ma precipitada poderia significarentregar a frota galega.

Manifestaciónsen Compostela e en Cangas

Ao tempo que comezaban asnegociacións, a Mesa en Defen-sa do Sector Pesqueiro convo-caba unha manifestación enCompostela para o Domingo 21de Xaneiro. Este acto, que xaconta coa adesión do ConselloEconómico e Social, irá suman-do apoios dos plenos municipaisde vários concellos de localida-des que dependen deste sector.

Despois do anúncio de mobiliza-ción da Mesa en Defensa doSector Pesqueiro, a Asembleade Mariñeiros en Loita e a Cen-tral Unitária de Traballadorescontraprogramaban e convoca-ban unha manifestación para omesmo Domingo 21 de Xaneiro,pero destas en Cangas, cun ca-dro reivindicativo semellante aoformulado pola Mesa, que en re-sume consiste na demanda dunacordo pesqueiro con garantiaspara a frota galega.♦


Estaba case todo o convénio pechado e só faltaba abordar o futuro da frota galega e a marisqueira andaluza

Bruxelas interrompe a negociación con Marrocoscando estaba disposta a asinar

Pesca

O comisário Franz Fischler acudira a Rabat o dia anterior a rachar as conversas.

✒ RAMÓN MACEIRAS

Os membros da Organiza-ción de Paises Exportadoresde Petróleo (OPEP) plantexa-ron esta semana fortes re-cortes da produción con vo-lumes que varian desde 1,5millóns de barris diários a 3millóns de barris. Tal comosinalaron as axéncias inter-nacionais, o representanteiraní ante a organización, Hu-sein Kazempú, declarou aodiário irani local Aftab e Yazd,que o descenso debe atinxiros 3 millóns de barris diários.

“Se a OPEP finalmente deciderecortar a produción dentro deduas semanas en 1,5 millónsde barris diários, a princípiosdo próximo trimestre se teráque adoptar unha medida simi-lar co que se duplicará a redu-ción”, dixo Kasempú. O posíbelrecorte da produción de petró-leo da OPEP, organización quecontrola o 40% do cru mundial,busca contrarrestar o descensoexperimentado nos dous últi-mos meses polos prezos.

Segundo numerosas declara-cións dos estados produtoresexiste consenso sobre a necesi-dade de reducir o volume deoferta para evitar un desplome

do mercado na primavera, tem-porada de menor consumomundial, pero os ministros daOPEP deben ainda pór-se de

acordo sobre as dimensións de-se recorte.

Pola sua parte, o ministro ku-

waití de Petróleo, jeque SaudAo Sabah, indicou que o seupaís se mostra favorábel a unrecorte da producción en 2 mi-

llóns de barris diários. Entre-tanto, o ministro iraquí de Pe-tróleo, Amer Mohamed Rashid,pediu tamén á OPEP que deci-da o citado recorte, para “equi-librar a actual situación do mer-cado”.

Irak solicitou directamente áorganización que considereun recorte mínimo da produ-ción de 1,5 millóns de barrisdiár ios durante a xuntanzaque manterá o próximo dia 17en Viena. “Esperamos que aOPEP evite as presións doexterior e decida unha redu-ción de entre 1,5 e 2 millónsde cru diários”, dixo o ministroiraquí de Petróleo, Amer Ah-med Rashid, tras part iciparnunha cerimónia floral ante aestátua do Soldado Descoñe-cido en Bagdad.

Ante esta situación, colle sóesperar ao próximo dia 17 paracoñecer cal é o valor do recor-te, xa que as únicas diferenzasno seo da OPEP se refiren ácant idade que ret i rarán domercado. O posíbel recorteque anunciará a OPEP está aser avaliado con países produ-tores alleos á organización.Entre estas nacións que estáncoordinando unha decis iónconxunta está México.♦


14

O fenómeno da precarización das contrata-cións laborais estase a expandir en todo omundo capitalista. O que aqui denomina-mos Proceso de Precarización do Mercadode Traballo ten alomenos catro condicio-nantes: os procesos de reestruturación pro-dutiva (expresados en reorganización téc-nica, estratéxica e administrativa, reorgani-zación do traballo e relocalización do espá-cio de actividades); a internacionalizacióne a expansión dos mercados financeiros, oaprofundamento da internacionalización ea maior abertura comercial das economias,e a desregulamentación das economias edos mercados en todo o mundo.

Eses procesos de cámbio crian un ambien-te de maior incerteza na economia, conmenores taxas de crecimento económico edo emprego que apresentan impactos dis-tintos en mercados de traballo con carac-terísiticas estruturais diferentes. A perdade calidade do emprego, dos bons empre-gos de alta produtividade e remuneración,é o eixo central deste proceso mundial deprecarización do mercado de traballo.

A partir dos diagnósticos apresentados nosinformes internacionais (Banco Mundial,OIT, FMI, Comisión Económica paraAmérica Latina) pódese constatar que,nos países industrializados, os procesos decámbio estrutural da economia exprésanseatravés de maiores taxas de desemprego ede desigualdade salarial, sendo esta maioronde as taxas de desemprego son menores,como é o caso estadounidense, implicandoo aumento dos índices de desigualdade nadistribución da renda.

Nos países europeus, onde as taxas de de-semprego son maiores e a desigualdade sa-larial é menor, a criación de empregos vensendo estimulada por meio de novas formas

de contrato no mercado de traballo. O ba-seamento teórico de tal práctica sinala quea criación de empregos estaria sendo limi-tada polos custos de transación -de contra-tación e despedimento- envoltos nos con-tratos de traballo por tempo indeterminadoe en periodo integral. De tal xeito que asnovas formas de contrato redireccionan otraballo asalariado para empregos en tempoparcial e temporais e,en moitos países, cons-tituen un compoñenteexpresivo da criaciónde empregos para xóve-nes e mulleres desde osanos 80.

No caso dos países endesenvolvimento a si-tuación difire en cantoa absorción de man deobra no setor secundá-rio da economia, po-dendo ser observada apreponderáncia cre-cente do sector terciá-rio na xeración de no-vos postos de traballo. En xeral, neses paí-ses obsérvase a diminución relativa doemprego industrial, maior expansión doemprego terciário e ampliación do sectornon estruturado da economia (Informe daOIT, 1997). O Informe da CEPAL confir-ma que de “cada 100 empregos xeradosdurante 1990/95, 84 corresponden ao sec-tor informal da economia”.

Esos procesos veñen sendo ratificados, espe-cialmente en Europa e América Latina, po-la desregulamentación do mercado de tra-ballo, através de accións activas (mudanzadas regras) ou pasivas (desgaste das regras)por parte dos governos. Encóntrase en mar-cha, dese xeito, unha redefinición nas re-

gras da relación de traballo asalariada, moti-vada por estratéxias desenvolvidas para en-frontar con maior eficiéncia un ambientemáis competitivo e para patróns definidosno mercado internacional. A reorganiza-ción do traballo oriéntase para o uso flexí-bel –xornada de traballo, remuneración efunción– e intenso do traballo en escalaglobal. Con esto críanse, recríanse e amplí-

anse relacións e formasde traballo dispares.

Súmase a este cadro aampliación do traba-llo por conta própria,inducido polo menospor catro motivos: ra-cionamento dos em-pregos asalariados eauséncia de políticaspúblicas compensató-rias; expansión da ac-tividade de servizos;estratéxia de sobrevi-véncia implementadapolos indivíduos queapresentan dificulda-

des de reemprego ou de ingreso no merca-do de traballo; e a oportunidade de ganán-cias superiores a aquelas dos empregos asa-lariados de baixa cualificación.

■ A ECONOMIA MERGULLADA E A IN-FORMALIDADE. O proceso de precariza-ción do mercado de traballo remitese, nes-te contexto, ao fenómeno das mudanzasestruturais en marcha na sociedade e naeconomia, o que incide na redefinicióndas relacións de produción, das formas deinserción dos traballadores na produción,dos procesos de traballo e das institucións.

As relacións de traballo criadas, ampliadasou recriadas nese ámbito exprésanse atra-

vés de formas de traballo asalariado nonrexistado nos órganos da seguridade socialo nos institutos de rexisto do emprego, pe-ro tamén poden revelar contratacións (le-gais ou de mútuo consentimento) en for-ma de cooperativas de traballo, presta-mistas de mao de obra, axéncias de traba-llo temporal, localizadoras de mao de obra,prestación de servizos temporais disimula-dos na forma de traballo autónomo, etc.

Eses contratos non se insiren nunha únicaforma de organización da produción ou dotraballo, xa que penetran a totalidade doespazo produtivo de bens e servizos. Peroapresentan unha característica comun: asua vulnerabilidade, ou sexa, a insegurida-de da relación de traballo e na percepciónda renda; a auséncia moitas veces de cal-quer regulamentación laboral e de protec-ción social, especialmente contra despedi-mentos e acidentes laborais; o uso flexíbeldo traballo (horários e funcións múltiples);e frecuentemente menores salários, princi-palmente para os menos cualificados.

Outro fenómeno dentro do proceso deprecarización é o autoemprego e outrasestratéxias de sobrevivéncia emprendidaspolas persoas que, por apresentar dificul-dades de reemprego ou de ingreso nomercado de traballo, ou por simples op-ción, obteñen renda através de formas detraballo por conta própria ou en micro-empresas. Eses grupos en xeral na Améri-ca Latina insírense en ocupacións de bai-xa produtividade. Este fenómeno debeser analisado a partir do espazo económi-co non ocupado por empresas capitalistase entran no que se deu en chamar sectorinformal da economia. Son estas formasde organización da produción que non sebasean en mao de obra asalariada paraseu funcionamento.♦

A precariedade laboral, cancro social do século XXI

‘Outro fenómeno,dentro do procesode precarización,

é o autoemprego eoutras estratéxiasde sobrevivéncia”

RAMÓN MACEIRAS

O recorte da OPEP obscilaria entre os 1,5 e os 3 millóns de barris de petróleo

Irán, Iraq e Kuwait a prol de fortes reducións na produción de cru

O posíbel recorte da produción de petróleo da OPEP, organización que controla o 40% do cru mundial, busca contrarrestar o descen-so experimentado nos dous últimos meses polos prezos.

Nº 969 - ANO XXIV11 DE XANEIRO DE 2001 15

Un estudio feito público poloCSIC hai tres anos sinalaba quese o traballo doméstico estiveraremunerado o Produto InteriorBruto do Estado –con seis mi-llóns de amas de casa– duplica-ríase. Ter consciéncia de que otraballo, sexa na casa sexa fora,ten un valor económico é a mo-tivación para que cada vez máismulleres novas rexeiten a ideade traballar de balde. A catedrá-tica de socioloxia Inés Alberdi ecoordenadora do estúdio La mu-jer joven en España é optimistaá hora de agoirar para o vindei-ro século a consolidación dasfamílias solidárias. “A ama decasa é unha institución en extin-ción. Non sei cando, pero desa-parecerá. Todos teremos queser un pouco amas de casa,porque non vai haber ninguénque se defina por esa actividadenen que poda darse o luxo deadicarse só a iso. As mulleresxóvenes hoxendia rexeitan aidea e as actuais amas de casanon queren que as suas fillas osexan”, sinala.

O Consello Económico e Socialdispón de dados que poñen endúbida que as amas de casa seextingan da noite para a mañá.En 1999 no Estado 5.323.400mulleres traballaban exclusiva-mente na casa frente a 43.000

homes que facian o mesmo. Pe-ro o apartado no que estabanmáis claros os datos referíase aquen traballa só fora da casa.Somente 1.955.800 mulleresadmitian traballar fóra e nondentro; en troques, 7.944.300homes tiñan como única ocupa-ción o traballo fóra. “Polo deagora os sectores máis conser-vadores da sociedade podenestar tranquilos porque a mullerama de casa non vai desapare-cer mañán. Pero a realidade fu-tura camiña cara aí”, sinala AnaMíguez, presidenta do Centrode Estudios da Condición daMuller Alecrín.

Mª Teresa Pedrosa, presidentado Consello Galego de Rela-cións Laborais, considera quese continua a tendéncia dos últi-mos 25 anos a ama de casa de-saparecerá, pero aponta queten que cambiar a estrutura deservizos sociais para que sematerialice a extinción. “A ver-dadeira conciliación do traballodentro e fora só é posíbel se seespecializan os servizos sociais,se os centros de traballo dispo-ñen de garderias, en definitiva,con máis servizos externos á fa-mília”, explica.

Mália que no ano 1989 habia un55% de mulleres activas e, dez

anos máis tarde, ese dato medradez puntos, o saldo xeral é ne-gativo, segundo os dados doInstituto Galego de Estatística.Un 40% de mulleres estaban ac-tivas no 89 e un 38,8 no 99. Tra-ballan máis mulleres ou non? Encifras contantes e soantes,405.200 galegas tiñan ocupa-ción en 1989; 367.800, unha dé-cada despois. Sen embargo, pa-ra a profesora de SocioloxiaAmada Traba, ser ama de casaestá en extinción. “Ten que vercoa liberdade persoal. O nívelde estudos e as expectativas vi-tais fan que as mulleres xa nondesexen un traballo sen remune-rar. Temos unha maior esperan-za de vida e non queremos de-pender de ninguén”, sinala.

Soidade forzosa?

Deixarán definitivamente de es-taren relacionados os conceitosde “muller” e “família”? En quemedida a diminución do númerodas amas de casa repercutirána vida en parella das mulleres?Ou na decisión de ter fillos? Xano ano 1995 un estudo apresen-tado pola Universidade doAtlántico en Compostela sinala-ba que o 85% das mulleres senestúdios vivian cos seus homesda que realizaran estudios su-periores un 39% non tiña parellaestábel e só compartian vivendacoa parella un 57%. A taxa de“solteiria” aumenta a medidaque o fai a cualificación profe-sional das mulleres. En Holan-da un 13,7% dos fogares estánintegrados por unha persoa; enDinamarca, un 21%, nunha por-centaxe ascendente.

“É algo lóxico tendo en contaque o traballo ocupa moito tem-

po. Pero tamén é verdade que,a liberdade de decisión abremoitas opcións. Neste momentonon se da, xa que a maioria dasmulleres declaran que lle gosta-ria ter un ou dous fillos máis dosque teñen. Trátase dunha re-núncia relacionada cos ingre-sos, co estatus, coa caréncia detempo, etc. Traballar fóra influena família, no amor, nos fillos”,sinala Amada Traba. “Se desa-parece a ama de casa, ademaisde máis servizos externos, to-dos os integrantes da família te-ñen que entender que non haicargas exclusivas”, di TeresaPedrosa.

“O modelo familiar está trocan-do. A xente divórciase, hai fillosfora da parella e matrimónioshomosexuais. Esa diversidadeprovoca que sexa máis difícildestinar á muller en exclusivapara que se quede na casa. Éde ter en conta que os nenosson poucos e os vellos moitos,seran estes últimos maioria paracoidar”, aponta Amada Traba.“Na nosa sociedade non se en-tende que os nenos son un bensocial. Non o entenden os go-vernos, coas suas axudas ridícu-las, nen os méios de comunica-ción coas princesas parindo filloe as famosas tan felizmente pre-ñadas”, opina Ana Míguez. So-bre os nenos, Amada Traba con-sidera que “é preciso entenderque son un ben de todos, queainda que a nai poda decidir ounon sobre eles, as suas necesi-dades non teñen que dependeren exclusiva dela. Se se inventaun útero artificial, de quen vanser os nenos? Non se trata deque vaian estar peor atendidos,senón de que haberá máis per-soas e servizos coidándoos”.♦

Feministas e sociólogos agoiran a extinción das tarefas do fogar como adicación exclusiva

Ama de casa, un vello ofício no século XXI

Electrificaciónrural, ‘unhabroma de maogosto’

Dese xeito califican as Xu-ventudes Socialistas o anún-cio feito pola consellaria deIndústria para a mellora daelectrificación do méio ru-ral. “Entendemos que é un-ha broma de mao gosto paraaqueles cidadáns que veñenescoitando desde o ano1994 que temos todos osnúcleos de povoación abas-tecidos de rede eléctrica”,din. Desde as nove e médiada noite do pasado 31 deDecembro na Pontenova,en Mondoñedo, Foz, Ourol,Viveiro, A Pastoriza, Cos-peito, Vilalba e Ribadeo fo-ron moitos os viciños quequedaron sen luz. As quei-xas máis graves non son asdos particulares, que tiveronque receber o ano novo aescuras senón as dos comer-ciantes e hosteleiros que pa-deceron perdas económicas.

“A consellaria de Indústriadeberia de explicar como éposíbel que desde Fernán-dez Albor ate os nosos diasesteña chegando a luz aosdiferentes recunchos deGaliza, ainda que semellaque lle queda un bo anaco,ata o 2005 tal vez? Ao in-vestimento de 3.600 mi-llóns de pesetas hai que su-marlles os do Plan PERGA,primeiro de electrificaciónrural de Galiza e posterior-mente os investidos no PlanMEGA. Onde están as pe-setas de mellora de electrifi-cación rural de Galiza nosúltimos anos”, pergúntase osecretário da XXSS, XoséManuel Laxe Tuñas, quencalifica de “cachondeo” e“vergoña” que a estas altu-ras se fale de electrificaicóndo rural.

Na noite de fin de ano ondemáis se deixou notar o pro-blema foi nos concellos deCervo e Xove. Ali faltou aluz ás once e non voltou atéa unha da madrugada; algosemellante aconteceu naFonsagrada, onde os hoste-leiros tiveron que alugar gru-pos electróxenos para conti-nuar a actividade. O alcaldede Cervo, o popular Xosé In-sua, exixiu responsabilidadesá compañia subministradoraBarras Eléctricas Galaico As-turianas (Begasa), exixindonon só un informe dos feitossenón a solución dos apa-góns. Segundo os socialistas“non é de recibo que moitosconcellos teñan máis dunencoro e nembargantes pa-dezan grandes problemas coaelectrificación”. ♦

✒ A. ESTÉVEZ

Novas formas de família. Maior incorporación da muller ao mun-do laboral. Percura da independéncia económica e... desapari-ción das amas de casa? Non son poucas as voces que desde asocioloxia e o feminismo agoiran que en poucos anos a institu-ción “ama de casa” tenderá a desaparecer. Nengunha muller se-ria definida por esta ocupación e as tarefas da casa non estarianasumidas de xeito exclusivo por ninguén. Pero, para cando a ex-tinción? Perguntamos a diferentes mulleres se consideran queser ama de casa converterase a curto prazo nun “vello ofício”.

A incorporación plena da muller ao mundo do traballo significa, na prática, que desaparece o rol de ama de casa para deixar paso a un novo modelo de família no que todos osmembros deberán asumir as tarefas domésticas. Na fotografia, un grupo de nais a primeiros do século xx.

A adxudicación dunha prazade Enxeñeria Química na Fa-cultade de Químicas de Santia-go está a levantar unha granderevoeira tanto nos ambientesacadémicos coma nos políti-cos. No taboleiro da facultadeapareceu un voto “particularen contra” do Decano e presi-dente da comisión de avalia-ción, Xosé Maria Navaza, con-tra a adxudicación da praza aXosé António Souto, “por en-tender que é a candidaturaque quedou en segundo lugar(a de Sónia Freire) a quen de-beria proporse” para titular dapraza en cuestión.

Navaza, despois das reclama-cións apresentadas, decidiu “re-alizar as pertinente consulta aovicerrector do profesorado, Pe-dro Sánchez”. Segundo critériosemanados do vicerrectorado,Navaza outórgalle a Sónia Frei-re unha pontuación de catropontos máis que ao X. A Souto:

51,17 pontos, fronte aos 47,13de J.A. Souto. Modifícase, destexeito, a valoración da praza rea-lizada no mes de Xullo.

As modificacións máis impor-tantes a respeito do mes deXullo son, segundo o voto parti-cular do presidente da comi-sión, X. Mª Navaza, en que aocandidato X. A. Souto se lle va-loraron tres capítulos de libroque son textos derivados decongresos, “como o confirmanos libros que os conteñen, poloque deberian de trasladarse aoapartado de Comunicacións eCongresos”.

A X.A Souto tamén se lle valora-ron como proxectos de investi-gación uns contratos que apare-cen como tales nas “Mémoriasde Actividades do Departamen-to entre os anos 1992 e 1999”polo que “deben de transladarseao apartado de Outros Méritosde investigación (contractos)”,

sostén Navaza. Tamén se llevalora a Souto un traballo quenon está aceitado.

Pola contra, segundo se expónno voto particular, a Sónia Frei-re, “non se lle valora un traballoaceitado en 1996, e que, porproblemas editoriais non forapublicado na data do concurso,que hoxe xa está publicado”.Tampouco se lle consideran co-mo bolsas de investigación “un-has becas homologadas polaUniversidade, trasladándoas aoapartado de becas postdouto-rais”, dise no voto particular.

Fontes consultadas na facultadede Químicas non comprenden aactitude do vicerrector do profe-sorado, Pedro Sánchez, quepermite que se conculquen asdirectrices emanadas do seupróprio departamento para xul-gar os méritos.

O que poderia quedar unica-

mente nunha desputa no ámbi-to académico, das bastantesque se dan nas universidades,colle maior releváncia para osdocentes de Químicas e daConsellaria do Médio Ambienteao darse a circunstáncia deque o gañador da praza deAxudante de Enxeneria Quími-ca, Xosé António Souto, foi uncolaborador directo do XoanCasares, o director xeral deMedio Ambiente da Xunta, conquen traballou no Cesga. Foiigualmente Xoan Casares quendirixiu a tese de Souto.

Dase a casualidade tamén deque a Consellaria do MedioAmbiente aportou recentemen-te 100 millóns de pesetas paraa criación dunha nova titula-ción na universidade compos-telana, a de Enxeñeria Medio-ambiental, cuxo titular é XoanLema, secretário da comisiónde avaliación da praza de En-xeñeria Química.♦


16

O Celta Banco Simeóngáñalle ao Salamancaa Copa da Raiña

Os Reis chegaron cun dia deretraso para as xogadoras doCelta Banco Simeón perotrouxeron o título da Copa daRaiña o 7 de Xaneiro frenteao Halcón Viajes deSalamanca. O encontro dis-putouse no centro insular dasPalmas e a vitória foi axusta-da, 66-64, xa que a equipa vi-guesa, adestrada por MiguelMéndez, deixou notar o can-sanzo durante a segundaparte. As máximas anotado-ras foron Jordana e Brcanino-vic, con catorce pontos cadaunha. Esta é a cuarta copada Raiña na história do Celtafeminino; a primeira en 1981,a segunda en 1982 e a tercei-ra, en 1984, nun encontrofrente ao Canoe en Ferrol.♦

Non hai recursos paraaplicar a lei do menor

O Sábado 13 de Xaneiro en-tra en vigor a nova Lei doMenor e non son poucas asvoces críticas que xa se dei-xaron ouvir sobre a falla derecursos para aplicala. Ascomunidades autónomasteñen que acoller a mozosprocedentes de prisións e,segundo o Defensor do Me-nor de Madrid, Javier Urra,que foi un dos primeiros enchamar a atención sobre oproblema, excepto Cataluñae Euskadi, nengunha comu-nidade está preparada. Se-gundo Urra, no caso de Ma-drid, hai oito mil millóns depesetas sobre a mesa pero,tendo en conta que setardarán un par de ano enconstruir novos centros,“que vai acontecer entretanto cos rapaces enprisión?”. Por outra parte,ao redor de trinta ONGs detodo o Estado denunciaronque a falta de recursos vaiprovocar que se incida nosaspectos represivos da leien troques de nos educati-vos e preventivos.♦♦

As Comunidadesde Montes peden controlpara o gado ceibo

A Asociación Galega deComunidades de Montes Vici-ñais en Man Común ven desolicitar unha reunión coasconsellarias de Agricultura,Sanidade e Meio Ambientes ecos proprietários de gado cei-bo para acadar un aproveita-mento racional e ordeado des-te tipo de reses. Esta deman-da ven propiciada polo conflitoque se está a xerar na Serrado Barbanza entre as comuni-dades de montes e os donosde gado mostrenco “que pastasen nengun tipo de control sa-nitário e sen permiso das co-munidades”. Para aasociación, o gado mostrenco“pode e debe ser” un dosdiversos aproveitamentos dosmontes viciñais en mancomún, ademais dun direitodos comuneiros, pero a suaexplotación debe cumprir unsrequisitos e estar compatibili-zada con outros usos que selle poden dar ao monte.♦

O Decano emite un voto particular contra o gañador, un colaborador da Xunta

Escándalo por unha praza de Enxeñeria Químicana Universidade de Santiago

✒ P.B.

Nos próximos dias o Gover-no municipal de Ferrol daráa coñecer a nova ubicaciónda estatua de Franco. Polode pronto xa se aprobou asua retirada do centro da ci-dade. No seu lugar construi-rase un aparcadoiro que vaiestar rematado en dous anos.

Despois de 33 anos a estatuade Franco deixará de gozardunha ubicación privilexiada enFerrol. O Xoves 4 de Xaneiro,durante a celebración dun ple-no extraordinário, a coorpora-ción municipal aprobou a cons-trución dun aparcadoiro subte-rráneo que non contempla omantimento do monumento nasua actual ubicación.

Segundo informaron a este xor-nal fontes da alcaldia, nos próxi-mos dias decidirase o lugar noque pousar a estatua ecuestrede seis toneladas e média, ob-xecto de multitude de protestas.A mesa encarregada da contra-tación para as obras deu o vistobo o Mércores 3 de Xaneiro aoproxecto de remodelación dacéntrica praza, apresentado porEstacionamentos do Noroeste.

A diferéncia da outra empresaque se apresentaba ao concur-so, Construciones Paraño (Co-pasa), Estacionamentos do No-roeste cumpria o prego de con-dicións no referente á busquedadunha solución para o fluxo detráfico através da depresión dasvias. Copasa discrepaba da op-ción municipal de facer circular

por debaixo da praza aos veícu-los, pero os técnicos considera-ron que esta era a mellor opciónpara desconxestionar a circu-lación de entrada na cidade. Oaparcadoiro suporá a criaciónde 625 novas prazas de estacio-namento e, na superfície, habili-taranse espazos peatonais.

Durante a votación en pleno ce-lebrada o Xoves 4 de Xaneiro, oproxecto de remodelación con-

tou co voto favorábel de 11membros do grupo de governo,formado por BNG e PSOE e Ro-mán Cenalmor do PP. O restodos concelleiros do PP, agástres que non asistiron ao pleno,votaron en contra e os repre-sentantes de Independentes porFerrol (IF) abstivéronse.

O PP xustificou a sua oposiciónargüindo que o concurso foi un“fracaso” xa que só se apresen-

taron duas empresa e unha de-las non cumpria o prego de con-dicións. Pola outra banda, os tresconcelleiros de IF defendian ou-tro proxecto que afectaria taménao bairro de Recimil. O concellei-ro do PP, Román Celnalmor ex-plicou que apoiou o proxecto por-que “aclarados alguns aspectose co compromiso de que irá aopleno o proxecto final cando es-texa pontualizado, non hai razónpara votar en contra”.♦

Aprobou a construción dun aparcamento que inclue a retirada do monumento

O Concello de Ferroldecidirá en breve a nova ubicación da estátua de Franco

O Cabalo tamén está pendente de reparación despois de que o pintase de rosa.

“Coidamos que co comezo deano, de século e milénio se da-ba un bon momento para sen-tarnos a reflexionar sobre a si-tuación da muller”, sinalan enXanela, o colectivo feministaredondelán. As suas inte-grantes son as responsábeisdo encontro “Mulleres no sécu-lo XXI”, que se vai desenvolverentre Xaneiro e Marzo no Pavi-llón Multiusos da Xunqueiradesta vila pontevedresa. Catrofins de semana ao redor dosnovos retos da muller e dofeminismo para este milénio.

“De Maria Castaña a nós mes-mas” é o título xenérico do pro-grama da primeira fin de sema-na, o 20 e 21 deste mes de Xa-neiro. A historiadora e cofunda-dora da Asociación Galega daMuller dará unha conferéncia so-bre “Achegamento ao feminis-mo”. Ela máis Gloria Soneira en-carregaranse o Sábado de im-partir o obradoiro “Do pensa-mento á acción”. Esta fin de se-mana compleméntase cunhamesa redonda onde represen-tantes de diferentes grupos femi-nistas galegos tratarán os novosretos do movemento. A estruturado programa de cada fin de se-mana é semellante: os Venres,de catro e media a oito da tarde.Os Sábados, pola mañán, dedez a unha e media, e pola tar-de, de catro e media a oito.

Para o colectivo Xanela, que le-va anos programando activida-des ao redor da muller, comoaquel emotivo homenaxe ás vici-ñas de Redondela que atendiane se preocupaban polos presosde San Simón, ou as conferén-cias sobre muller e política, esteencontro é especial. “Quixemosdeseñar un programa amplo,participativo, deixar un pouco de

lado a visión teórica para cen-trarnos nos obradoiros e no as-pecto das vivéncias”, explican.

“Acadando novas metas” é o títu-lo co que enfrontan a segunda finde semana, 3 e 4 de Febreiro, aoredor das mulleres e do poder.Nieves Grisaboa dará unha char-la sobre as novas tecnoloxias,Ana Expósito falará de “Mullerese meios de comunicación”, men-tres que Ana Fernández explica-rá a sua experiéncia e as posibili-dades que oferece a economiaalternativa. Xa o 16 e o 17 destemes tratarase o apartado “Senti-mentos, sensibilidades e sexuali-dade”. Mercedes Oliveira, autorade traballos sobre educación

sentimental, fará unha revisión ásexualidade mentres que Palo-ma Tomé e Mercedes Carreñoorganizan o obradoiro “De amore de sexualidade”. A orientacióndo desexo será o tema da diná-mica de grupos conducida porBeatriz S. Briones.

Da mediación social

Sobre a violéncia contra a mu-ller versa a cuarta fin de sema-na deste encontro das “Mulleresno século XXI”. Amores que ma-tan é o título escollido e taménun traballo cinematográfico deIciar Bollain que se vai exibir nomultiusos o Venres 2 de Marzo.Impartirase un obradoiro sobre

violéncia doméstica, no que par-ticipa a psicóloga Felisa Balboa,e o Sábado 3 pola tarde desen-volverase un debate sobre asmediadoras sociais.

Xanela abre estas xornadas atodas aquelas mulleres quequeran participar poñendo facili-dades para as que chegaran delonxe. Piden que as interesadasse matriculen antes do 19 deXaneiro nos teléfonos 986 404773 e 986 400 566. Custa cincomil pesetas todo o programa pe-ro existe a posibilidade de asistirunha soa fin de semana, pagan-do mil cincocentas pesetas.“Non imos descoidar o aspectolúdico”, din.♦


Galiza foi dende sempre unpaís forestal. A abundancia evariedade de especies refle-xouse na toponimia e nos ape-lidos, onde aparecen ducias denomes de árbores: carballo, pi-ñeiro, nogueira, castiñeira,freixo, figueira, salgueiro, abe-laira, bidueira, ameneiro, ma-ceira, pereira, oliveira, sobrei-ra, etc. E os nomes dos con-xuntos de árbores aparecen ta-mén na toponimia e nos apeli-dos cos nomes que reciben engalego: carballeira/carballal/car-balledo/carballeda/carballido, so-bral/sobredo/sobrido, figueiral/fi-gueiredo/ figueirido, etc.

Ao seren normalmente homo-xéneos os conxuntos (fosengrandes ou pequenos) son estasas palabras que máis se empre-garon en galego, falándose dunsouto, un piñeiral, unha carba-lleira, etc. e non de un bosquede castiñeiros, un bosque de pi-ñeiros ou un bosque de carballos.

Bosque é unha palabra que utili-zamos cando non concretamosas especies forestais ou cando amestura de especies fai que nonpredomine esmagadoramenteunha delas. É palabra de orixexermánica que tivo unha formabosco en galego medieval, em-pregada con certa frecuencia nanosa literatura moderna.

Selva (do latin silva, “bosque”)utilízase para bosques moi espe-sos, extensos e de árbores volu-minosas, normalmente das re-xións tropicais. A mesma orixeque selva tena silva (que proce-de probablemente da locuciónspina silvea, “espiña do bos-que”). Ao habitante da selva,os “civilizados” dímoslle un no-me tirado do latín silvaticu, quederivou en salvaxe por influen-cia provenzal e que posterior-mente o portugués trocou enselvagem, reconstruíndo a pa-labra de acordo coa súa orixe.

Floresta é palabra moi utilizadaen portugués, que a prefire abosque. Tanto en portugués co-mo en español houbo nela uncruce coa palabra flor (trataría-se, pois, dun bosque florido, conárbores e mais flores) porqueprocede do francés forest (hoxeforêt) de onde pasou aos idiomasveciños: inglés, alemán, italianoe catalán. Debería logo ser fores-ta –como en galego e como fanas primitivas formas galaico-portuguesas– en liña co adxeti-vo forestal, derivado dela.

Para rematar diremos que fraga,que hoxe en galego se empregacomo sinónimo de bosque, de-nominaba orixinalmente terre-os pedrosos, abundantes en pe-nedos e rochas, con matos e sil-vas e árbores normalmenteventureiras. As chamadas fra-gas do rei, fragas de posesiónestatal, foron repoboadas siste-máticamente dende vello e, xano século XVI as fragas do Eu-me, Cedeira, Ortigueira e Vi-veiro exportaban milleiros decarros de madeira a Portugal.♦

O FÍO DA LINGUA

Forestal

HENRIQUE HARGUINDEY

No ano 1990 entramos unha Comisión Execu-tiva de consenso no Consello da Xuventude deGaliza (CXG). Estabamos un amplo abano deentidades de moi e diversa ideoloxia e talante,agás a família socialista que ficou fóra. E xadesde o primeiro momento observamos que oconxuga tiña un estado ruinoso, débedas bancá-rias imensas e facturas que non foran pagadasou non foran contabilizadas. Tan só traer aquiá lembranza colectiva que o presuposto asigna-do polo Parlamento de Galiza era de 34 mi-llóns de pesetas e tan só no Banco Pastor de-biamos 36 millóns, todo apontaba a un presun-to despilfarro e mangoneo. Mália todo deixa-mos o conxuga saneado cun haber de 6 millónslogo de case dous anos de úlcera e enfado.

Xa agora pasaron dez anos de cando presenta-mos aos médios de comunicación a auditoriada que se tiraban os resultados de presunta co-rrupción no seo do Conxuga, CXG. Dados queian desde a merca de 350.000 pta no estabele-cimento Xoia 36 da Coruña, gastos de ao redorde 700.000 pta nun karaoke en Madrid, mercasen Nanos, en Pre-Natal, viaxes vários sen pro-xecto nen memória algun, adxudicación de

proxectos a entidades inexistentes con presun-ta falsificación de documento rexistral por va-lor de 8.000.000 pta, e un longo etcétera.

Aquela época chea de impagos, de facturas, deinexisténcia dun informe válido de transparén-cia no traspaso de poder dunha Comisión Exe-cutiva saínte á entrante, provocou que a xa tanmala imaxe do CXG no tecido asociativo gale-go engadiu-se un noxo a todo o que fose co-mentar sobre os cometidos do próprio CXG.

Criamos, a Executiva –mellor dito, parte dela–,que tras a apresentación da denúncia e a nosadimisión imediata favoreceriamos un novo xei-to de actuación nas entidades do Consello.Mantiñamos que o que ali aconteceu nuncamáis se debia de permitir, e logo de xa 10 anosobservamos como a conclusión do proceso xu-dicial en troques de prescreber vai debrocarnunha senténcia farto ridícula, minúscula, e daque podemos dicir que se presuntamente hou-bo quen roubou a Lei está con eles. O Presi-dente anterior vai ter que pór un millón de pe-setas porque iso foi o que se demostrou que fal-ta. O actual CXG non aportou á sua própria

avogada as facturas daquela época, e consta-mede que xa as tiñan pois as retiraran das caixasde seguridade do BBVA –terán-o que explicar-e chamaron para dar-llas un dia antes do xuízo,ou sexa un xoves 7 de Decembro ás 13.00 ho-ras (ponte da constitución) e o xuízo ia ser oluns 10 ás 10.00 horas. Que pasa no CXG?

Decepción si, e ademais a vários níveis. Nestescasos fose mellor que prescribise antes de queesa senténcia, –da que sei oficiosamente- pros-pere. Raiba ao observar a inoperáncia de cer-tos valedores do povo, de consellos de contas,de conselleiros da presidéncia e mocidade da-quel entón.

Sabiamos cal era a nosa realidade, cal é a xusti-za e a política que temos, agora sabemos comodebemos enfocar e contra quen debemos enfo-car a nosa rabexa, pois todo o acontecido é unmanifesto máis de que os intereses e as acciónsdalguns son os argumentos sostedores de cadei-ras das que non se queren apear doutros.♦

LAURA BUGALLO. Ex-Presidenta do [email protected]

SOBRE O CONSELLODA XUVENTUDE DE GALIZA

LAURA BUGALLO

O colectivo Xanela organiza un encontro durante catro fins de semana

Redondela acolle un encontro sobre os novos retosdo feminismo

A.N.T.


18

N O V I D A D E SBreve Historiade Galizade Francisco CarballoColección Esencias

Os castrosgalegosde Xulio Carballo ArceoColección Esencias

ENCICLOPEDIAT E M Á T I C AI L U S T R A D A

VVOOLLUUMMEESS

44 EE 55XXAA AA VVEENNDDAA

Teorias sociaisdo poder

de Miguel Martínez LópezColección Campus

O PAN & O MEDIO TERRESTRE


19

Borja de Riquer (Barcelona,1945), catedrático da Universida-de Autónoma de Barcelona e au-tor de obras sobre a Lliga Regio-nalista e Francesc Cambó, publicaen Eumo o libro Identitats contem-porànies: Catalunya i Espanya,escolma de estudos sobre o trunfoda idea da España única fronte aoutros proxectos pluralistas.

No libro estuda a imposición,no XIX, da idea da Españaúnica contra a España plural.Podia ter sido doutro xeito?

Podia. Penso que é unha hipóte-se plausíbel, que teria cristalizadose se tivese imposto o proxectorepublicano federal, se a PrimeiraRepública tivese logrado consoli-dar o proxecto político. Non erasó a implantación do modelo fe-deral americano en detrimento domodelo centralista francés, eracontar cunha visión plural de Es-paña, nun pacto político comun,dentro do cal hai pátrias diferen-tes que teñen dereito a formaspróprias de governo. Unha outrahipótese é a via intermédia dosrexionalistas, defendida por certossectores conservadores, como osfederalistas bascos e os provin-cialistas cataláns (Mañé i Fla-quer), que propoñen unha cousasemellante á monarquia austro-húngara. A Renaixença é outrodos proxectos da España plural.

Que forzas, que ideas bási-cas, fan fracasar estes pro-xectos?

A tradición centralista dos Bor-bóns que fai sua o liberalismode Cádiz e a dereita católica.

Por que é unitarista o libe-ralismo?

A influéncia do modelo franm-cés é moi forte. Tamén está opeso da tradición administrativados Borbóns, que non rompenunca. E non falemos da pree-minéncia dos militares, comoexplicaba moi ben Ernest Lluch.

Que peso teñen os militaresen Cataluña?

Desde 1714 e nunha grandeparte do XIX, Cataluña é un pa-ís ocupado militarmente e asautoridades son fundamen-talmente militares. A capitaniaxeneral de Cataluña ten máissoldados por habitante que nen-gunha outra, o doble da segun-da. A maioria dos governadorescivís son militares. Durante unsetenta por cento do XIX, Cata-luña viviu en estado de guerraou de excepción, é dicer: sengarantias constitucionais. Asconstitucións liberais, para oscataláns, son papel mollado.

Que efectos ten a utilizacióndos militares para impoñer omodelo unitarista?

A nacionalización que se querimpoñer, vai acompañada dun-has formas autoritárias e dunhaineficácia administrativa tangrande, que ten escaso atracti-vo para os cataláns. Non ten ca-pacidade de convecemento, noné percibida como un mellor pro-xecto de futuro.

O 31, senón en Cataluña, nonfracasa o centralismo?

O 31 é un pacto posibilista, comoo foi o da transición, non cal haiacordos pero non convecemen-tos. Ninguén convence de todo aninguén. O do ano 1931 é un pac-to de conleváncia, que dicia Orte-ga, e o da transición, pragmático.

Por que os aires que nos che-gan do interior da Penínsulason agora máis centralistas eunitários que nunca?

Hai duas correntes. Unha émáis ilustrada, neo-orteguiana,defensora dunha posición libe-ral, e considera que coa consti-tución e a transición se desde-buxou iso de España comonación e precísase reforzala,se ben entendéndose cos ou-tros. E unha corrente máis du-ra, herdeira de Menéndez Pe-layo, intransixente e esencialis-ta, que pensa que a Constitu-ciuón fai concesións excesivas,que ETA é un problema de or-de pública e que o problemagrave é o nacionalismo basco.

E que quer, co PP, recuperar oterreo perdido.

Ambas correntes suman for-zas?

Con procedementos diferentes.

A primeira corrente estariamáis presente no PSOE e asegunda no PP?

O PP apaña xente das duas ban-das, pero dentro do PSOE taménhai hai das duas correntes.

Os historiadores españois pa-sáronse aos aires unitaristas?

Alguns. Hai os que conectancon este ambente e procuran

aproveitalo. Por exemplo, a Re-al Academia de la História. Haivinte anos, os libros España. Elser de España –xa abonda o tí-tulo!– e España como nación,non se terian publicado. Non ha-bia o ambente idóneo.

Porque daquela os aires esta-ban contaminados de fran-quismo e agora son limpos,democráticamente limpos...

É verdade. Hai vinte anos, todareivindicación do nacionalismoespañol producia pudor polofranquismo. Porén, penso quese perdeu a oportunidade histó-rica de plantear a cuestión dasidentidades nun debate intelec-tual e político de comprensiónmútua de convivéncia.

Por que se volveu ao tempodo franquismo máis duro?

Por moitas razóns. A responsa-bilidade é dos intelectuais, perotamén dos políticos, tanto cata-láns como españois, ademaisdos bascos, é claro. Dunha ban-da a política cultural do PSOEno governo non favoreceu nadaa idea da pluralidade identitária.O PSOE non tivo nengun pro-xecto explicativo das identidadesdiferente aos da dereita, cousaque é lamentábel. Non se atre-veron nen a converter o ministé-rio de Cultura no das Culturas.

Ou suprimilo, como na Alemaña.

Ou suprimilo. E no caso catalánlanzouse pola xanela unha boaparte do prestíxio que tiña o cata-lanismo político na transición noconxunto do Estado. E a políticaoficial catalá desde 1980 deterio-rou profundamente a imaxe deCataluña, do catalanismo, fora.♦

El Temps

Un billón de pesetaspara o AVE de Madrida Valéncia

O tren de alta velocidadeque unirá Madrid conValéncia tardará unha horae vintecinco minutos encubrir a distáncia de 388quilómetros que haberáentre as duas cidades porvia férrea. Para acadarunhas velocidades que nesetreito sempre serán de 300quilómetros por hora, oMinistério de Fomento teráque investir 938.000 millónsde pesetas, unha cantidademoi superior á que gastaráno anunciado altavelocidade galego, tren quenunca acadará velocidadessuperiores aos 200quilómetros por hora.Segundo as informacións deFomento, o mapa da altavelocidade españolacomprende o AVE Madrid-Sevilla, o Madrid-Barcelona(en construción), o Madrid-Valéncia (a rematar en2005), o Madrid-Valladolid(en proxecto) e o y basco.♦

O governo autonómicomadrileño privatizaun reformatório

Ao abeiro da entrada envigor da Lei Penal doMenor, o governoautonómico madrileñoaprobou a abertura duncentro de internamentode menores sometido áxestión dunha empresaprivada. Deste xeito,desaparece a xustizacomo mecanismopúblico para reabilitar aunha persoa quecometeu un delito esubstitúese poloconceito de sistema depersecución de delitosasociado á rendibilidadeeconómica na xestión doseu internamento. Osmenores delincuentesnon se reabilitarán, peroresultarán máis baratos ásociedade.♦♦

Un DNI situa a Melillacomo provínciade Marrocos

Erro ou acto fallido? ODocumento Nacional deIdentidade (DNI) expedido aun melillense afincado enIbiza atribue a este enclavecolonial español no Norte deÁfrica a condición deprovíncia de Marrocos. Oposuidor do documentotratou de que a policiacorrexise o erro, pero nacomisaria de Ibizaexplicáronlle que tiña queabonar case mil pesetas eentregar novas fotografiaspara que se lle expedise unnovo carné de identidade.Posteriormente, e ante otemor de que istodesmotivase ao marroquinoe que quedase cundocumento politicamenteinoportuno, o Corpo dePolicia acordou que corriacos gastos da subsanacióndo erro.♦

Borja de Riquer

‘O proxecto da España pluralfracasou’

✒ LLUIS BONADA

A diverxéncia entre a España plural e a España unitária da dereita e o liberalismo doXIX volve darse agora, coa reanimación das duas correntes unitaristas históricas.O historiador Borja de Riquer enlaza a situación do XIX coa actual nesta entrevista.

Que hai detrásde Gómez de Liaño?

Os cidadáns de infanteria seguramente ollan a senténcia, indulto eposicionamento do Tribunal Supremo sobre Gómez de Liaño, e to-do o remuiño de novas, descalificacións, declaracións e tirapuxas,coma regueifas entre dos grupos. Cada un adapta a letra a sua come-néncia e, se rima, ben, e, senón, entra con calzador. Mesmo as con-tínuas esaxeracións óllanse como normais e son benvidas segundoen que bando se situe cada un. Un bando que ten moito que ver coainformación que cada quen recebe. Pero detrás hai bastante máisque un xogo mediático. O Governo, ao aplicar o indulto para queGómez de Liaño se reintegrase á xudicatura, deliberadamente se en-frontaba ao Tribunal Supremo nun conflito xurisdicional. Coñeci-das as causas que levan a Prisa a arremeter contra Liaño e tratar deconseguir a sua condea (vinganza polo intento de condenar aos seusmandatários), e de Liaño para promover esta condea (acabar co gru-po mediático para derrivar a Gónzález e posibilitar a chegada de Az-nar á Moncloa), queda agora por saber as débedas do Governo conLiaño e co grupo que o apoia, comezando por El Mundo. Son tanimportantes coma para pór en perigo os alicerces do Estado de De-reito ou só un xeito autoritário máis de Aznar e os seus?♦

B. LAXE

JORDI PLAY


20

Há uns meses em que o Chefe do Governo doReino de Espanha, o Sr. Aznar, exortava aosnacionalistas moderados vascos a que haviaque ser democratas antes do que nacionalistas.Mas o Sr. Aznar não se faz a si mesmo talexortação, já que ele se comporta como na-cionalista espanhol antes do que como demo-crata, pois antepõe a unidade do Reino de Es-panha ao reconhecimento do direito a queuma parte do que se chama o povo espanholse possa pronunciar por se constituir, por de-cisão majoritária dessa parte, num povo politi-camente aparte, quer dizer, em titular do po-der constituinte. Se a quase maioria, quandonão a maioria, dos vascos parece ser favorável,como mínimo, a perguntar-se sobre a consti-tuição de um âmbito de decisão soberano paraEuskal Herria, um democrata tem de permitirque os vascos se façam tal pergunta. Comosustenta Walker Connor, um Estado demo-crático e multinacional moderno não podedenegar as aspirações das suas minorias semminar a sua pretensão de ser uma democracia.

Não se pode esgrimir que a Constituição es-panhola não permite a autodeterminação doPaís Vasco, porque, ainda que assim fosse,haveria que argumentar que a Constituiçãodeve estar feita para servir à democracia enão a democracia para servir à Constituição.

Se entre os objectivos, que se procuravam coma aprovação da Constituição espanhola de1978, figura –como proclama o seu Preâmbu-lo– o “estabelecer uma sociedade democráticaavançada”, não se compreende como se pode-ria conseguir uma democracia avançada semadmitir a possibilidade de que uma parte dopovo espanhol possa, por voto da maioria damesma, decidir em se converter num povoaparte. Nenhuma Constituição pode estar poracima da vontade da maioria de uma parte dopovo de querer constituir-se em povo aparte.As dificuldades em determinar o sujeito da au-todeterminação (no caso vasco: o colectivo depessoas que têm a vizinhança administrativana Comunidade Autónoma do País Vasco sóou juntamente com aquelas outras pessoas quea têm em Navarra?) e as dificuldades na fi-xação das condições de celebração do referen-do (formulação da pergunta, percentagem ne-cessário de participação das pessoas com direi-to a voto, maioria exigível –absoluta ou quali-ficada?– para o triunfo das alternativas em jo-go, tempo de latência durante o qual não sepoderia celebrar outro referendo de autodeter-minação, etc.) não podem constituir uma es-cusa para impedir a sua realização, pois são re-solúveis. Como se pode dizer que o bloco cons-titucional-estatutário é algo indiscutível quan-do é precisamente o que está sendo discutido?Por acima da Constituição está o direito de au-todeterminação, porque, entre outras coisas,toda Constituição é, precisamente, produto daautodeterminação de um povo.

■ DILEMA. O Governo do Estado não podequalificar como não democrática a reivindi-cação do âmbito vasco de decisão do pacto deLizarra pelo facto de que entre os que o rei-vindicam também figurem os violentos eta-rras, porque um princípio democrático nãodeixa de ser democrático pelo facto do que oreivindique uma força política violenta, damesma maneira em que, como diziam os anti-gos gregos, a verdade não deixa de ser verda-de diga-a Agamémnon ou o seu porqueiro. Oproblema dos nacionalistas vascos não é quesejam nacionalistas antes do que democratassenão o de que alguns deles (os etarras) sãoviolentos antes do que nacionalistas, pois pa-ra obrigar ao Governo do Estado a aceitar oâmbito vasco de decisão chegam a converternum absoluto a violência, até o extremo decausar a morte indiscriminada entre a popu-lação civil indefesa (nisto consiste o terroris-mo) e matando selectivamente pessoas pelosimples facto de expor opiniões contrárias àsua linha política nos meios de comunicação

ou por ostentar um cargo de vereador muni-cipal de partidos políticos adversários.

Para que se possa começar a solucionar oproblema vasco os nacionalistas espanhóisdevem ser democratas antes do que naciona-listas e os nacionalistas vascos violentos de-vem ser não violentos antes que nacionalis-tas. Os etarras devem abandonar a violênciasem esperar a que a se possa celebrar um re-ferendo de autodeterminação em Euskadi e ogoverno do Estado deve permitir a cele-bração em Euskadi e Navarra de um referen-do de autodeterminação ainda que siga exis-tindo a violência etarra.

■ ABANDONO UNILATERAL DA VIOLÊNCIA.Pode parecer de uma ingenuidade angelical pe-dir que a ETA abandone a violência sem espe-rar a que, simultaneamente, o Governo do Es-tado permita que sejam os vascos os que ten-ham o poder de decisão e que o Governo doEstado permita que sejam os vascos os que ten-ham o poder de decisão sem esperar a que ETAabandone antes as armas. Nem a ETA nem oGoverno do Estado po-dem escudar-se em quepara adoptar essas atitu-des tem de haver simul-taneidade na adopçãodas mesmas. Tanto aETA como o Governodo Estado deveriam estarinteressados em dar esseprimeiro passo de formaunilateral, pois –aindaque só fosse por própriointeresse estratégico– issoporia a bola no telhadodo competidor. Se o Go-verno decide de motupropio dar a palavra e adecisão aos vascos obrigaaos violentos etarras a deixar a violência e se osviolentos etarras decidem por própria iniciativaabandonar a violência obrigam ao Governo adar a palavra e a decisão aos vascos. Deveriaproduzir-se uma verdadeira carreira entre o Go-verno do Estado e ETA para ver quem é o pri-meiro em fazer a cedência. As partes no confli-to vasco não podem permanecer no roque ini-cial e a esperar que a parte contrária seja a quemova peça, estão obrigadas a cooperar para re-solver o problema, inclusive ainda que nãoqueiram ou não possam negociar formalmenteentre si a solução. O Governo do Estado e aETA estão na situação de buscar a solução coo-perativa do dilema do prisioneiro, na procura daqual os dois detidos, acusados sem provas sufi-cientes de cometer um crime –que são inte-rrogados por separado e sem, portanto, podersaber o que declarará o outro–, devem renun-ciar a obter individualmente o melhor (a con-secução da liberdade através da inculpar a ou-tro e de que este permaneça em silêncio, queseria castigado com vinte anos de prisão), paraalcançar (através de não culpar-se reciproca-mente, por meio do silêncio compartido) o me-nos mau para os dois (cinco anos de prisão enão os dez que lhes corresponderiam de terconfessado os dois o ser autores do crime). AETA tem de abandonar definitivamente as ar-mas sem estar certa de que se vaia a reconheceraos vascos o direito de autodeterminação e osgovernos do Estado devem facilitar a realizaçãode um referendo de autodeterminação no PaísVasco sem saber se a ETA vai a deixar definiti-vamente as armas.

A tomar de forma unilateral a atitude de dar apalavra e a decisão aos vascos está obrigadopoliticamente um Governo não só por pre-tender ser democrata senão também porquenão é policialmente capaz de proteger aos ci-dadãos da violência etarra. Se defender a vidados cidadãos tem de ser um dos objectivos quejustifica a existência do Estado, não se lhespode pedir aos cidadãos, que –entretanto nãose consiga erradicar policialmente o terroris-

mo etarra– suportem estoicamente as mortescontínuas em nome de uma hipotética futurasolução policial do problema. Os cidadãosmenos susceptíveis de ser protegidos (aquelescontra os que atenta ETA) não podem ser co-elhos de laboratório, nem para que ETA ex-perimente quantas mortes deles são necessá-rias para conseguir que os governos do Estadonegociem com ela, nem para que os governosdo Estado experimentem até onde esses ci-dadãos podem suportar a ineficácia policial naerradicação do terrorismo. A ETA é responsá-vel das mortes que causa e o governo é res-ponsável de não ser capaz de evitar policial-mente as mortes que ETA causa. Se para evi-tar os contínuos atentados contra a vida doscidadãos, isto se pudesse conseguir através deuma negociação política com o mundo políti-co do entorno etarra, que busque uma soluçãodemocrática e pacífica do contencioso vasco,por que não intenta-lo? Não tem chegado aum acordo político, o Acordo de Stormont, oGoverno do Reino Unido da Grã-Bretanha(país onde reinam as regras da democracia po-lítica e do Estado de direito) com os represen-

tantes políticos do IRAe das forças paramilitaresunionistas?

Com efeito, o Acordode Stormont, comportanão só o abandono dasarmas por parte dos ac-tivistas republicanos eunionistas e a excarce-ração –que se está a pro-duzir estas semanas– da-queles activistas quetinham sido condena-dos por multíplices deli-tos de sangue pelos tri-bunais britânicos.senão que também re-

conhece que os habitantes de uma parte doterritório do Reino Unido, o Ulster, possamdecidir num referendo o incorporar-se à Re-pública de Irlanda ou seguir formando partedo Reino Unido. Comporta também cedên-cias políticas por todas as partes implicadasno conflito do Ulster: o Parlamento da Re-pública de Irlanda suprime a referênciaexistente no art. 2 da sua Constituição, se-gundo o qual o território nacional estavaconstituído pela totalidade de ilha de Irlan-da; o IRA e as forças paramilitares unionistasreconhecem que o Ulster pode ser tanto ir-landês como britânico se assim o decidem osseus habitantes; e o governo britânico admi-te a possibilidade de que os nor-irlandesespossam formar parte da República de Irlan-da, se assim o decidem num referendo de au-todeterminação. O IRA chegou ao conven-cimento de que com o terror não ia conse-guir a reintegração do Ulster na Repúblicade Irlanda e o governo do Reino Unido daGrã-Bretanha de que não ia resolver o con-flito nem sequer com medidas que iam alémdo simplesmente policial como o envio doexército e outras de duvidosa constituciona-lidade como o confinamento sem juízo pré-vio de suspeitosos de actos de terrorismo.

A abandonar de forma unilateral violênciaestá obrigada a ETA não só já moral e legal-mente senão também politicamente, porquenão só desprestigia o nacionalismo democrá-tico não violento –necessário para que o ob-jectivo soberanista dos nacionalistas vascosconsiga uma maioria social–, mas tambémporque a sua estratégia de luta armada, quesacrifica vidas de pessoas (inclusive militantesdissidentes) até pelo simples facto de teremopinado em contra da sua linha política, nãoconsegue que os governos do Estado se vejamobrigados a negociar, pois estão podendo su-portar a pressão de uma sangria interminávelde mortos. A pressão da ETA pode ser supor-tada, porque os governos do Estado podemlograr convencer à população de que os mor-

tos são danos colaterais, que de momento nãose podem evitar mas que sim se conseguirãoevitar no futuro com uma maior eficácia poli-cial. Pode ser suportada também, porqueETA não percebe o efeito de que mesmo asua rotineira actividade sanguinária habitua apopulação civil a ver tal actividade comouma catástrofe, face à qual –como aconteceperante as catástrofes provocadas pelos fenó-menos da natureza– não fica mais remédioque a suportar estoicamente. Ora bem, tam-bém é certo que o Governo do Estado nãopode confiar unicamente toda a sua estratégiaà via policial, porque, na medida em que nãoconsiga ser eficaz num prazo de tempo nãodemasiado longo, pode deixar de contar coma aquiescência popular.

■ RENÚNCIA AO TERROR. Nem a ETAcom os seus atentados mortais consegue oseu objectivo de forçar a negociar aos go-vernos do Estado nem estes conseguemerradicar ilegal ou legalmente aos etarras.Tanto uns como outros devem tomarconsciência de que, por tais vias, não estãoa conseguir os objectivos que se propõem.Consequentemente, por pura racionalidadeprática, a ETA está obrigada a ensaiar odeixar de forma permanente a violência eos governos do Estado a deixar de confiarúnica e exclusivamente na via policial etentar a via da negociação política para re-solver o contencioso vasco. Se a ETA nãodeixa incondicionalmente a violência viriaa demonstrar que sempre estará disposta acondicionar violentamente a solução polí-tica que se dêem livremente os habitantesde Euskal Herria. E se –para não permitirque os habitantes de Euskal Herria se per-guntem directamente sobre a sua relaçãocom o resto do Reino de Espanha– os go-vernos do Estado se escudam na existênciada violência da ETA e de que é necessáriaa revisão de uma Constituição, que na prá-tica não se pode revisar (devido à exigênciade maiorias de dois terços dos membros deduas sucessivas Cortes Generales), isto viriaa ser a prova de que também não o permi-tirão quando não exista a violência daETA e de que por acima da democraciapõem o formalismo do respeito à letra enão ao espírito da Constituição. Se bem écerto que por acima do direito de autode-terminação de Euksal Herria está o respeitodo direito à vida, também é certo que poracima de uma Constituição que proclama aindissolúvel unidade de Espanha está o di-reito dos vascos a decidir democraticamen-te se querem formar parte dessa unidade.

O isolamento da violência etarra, que de-veria procurar o Governo do Estado, não seconsegue criminalizando o nacionalismodemocrático e não violento do PNV e EA,encarcerando as cúpulas do movimentoabertzale de desobediência civil e da coor-denadora de ensino de euskara para adul-tos, considerando a trégua e o diálogo co-mo armadilhas e não aceitando discutir so-bre a autodeterminação. Nem somar asforças necessárias para alcançar a maioriasocial favorável à independência e isolar asforças políticas espanholistas o conseguiráETA com o uso das armas. Sem renúnciada ETA ao seu objectivo de conseguir atra-vés do terror forçar os governos do Estado auma negociação política e sem renúnciados governos do Estado à via de resolverexclusivamente o problema vasco atravésda perseguição policial e sem negociaçãopolítica dalgum tipo, muito nos tememosque só será o passo do tempo quem resolvao problema. O problema vasco morrerácom o tempo, o mau é que entretanto mo-rrerão outras pessoas mais nesse tempo emque tarde em morrer o problema.♦

XAVIER VILHAR TRILHO é Profesorda Universidade de Santiago de Compostela

NO ABANDONO DA VIOLÊNCIA E RECONHECIMENTODA AUTODETERMINAÇÃO ESTÁ A SOLUÇÃO

XAVIER VILHAR TRILHO

‘A abandonarde forma unilateral

violência está obrigadaa ETA não só já moral

e legalmente senãotambém

politicamente”


21

✒ G. NUNO DE FARIA / PORTO

No domingo 14 de Janeiro osportugueses vão eleger, paraum mandato de cinco anos, oPresidente da República, a cu-jas eleições se apresentaram,inicialmente, cinco candidatos:Jorge Sampaio (PS) Ferreira doAmaral, (PSD/CDS-PP), AntónioAbreu (PCP-desistiu), Fernan-do Rosas (Bloco da esquer-da) e Garcia Pereira (MRPP).

Reflexo de uma campanha algomorna e monótona a maioría dosportugueses pouco interese temdemonstrado por estar eleições,já que o vencedor está encontra-do, ou seja, a reeleiçao de JorgeSampaio está assegurada, tal éa convicção dos analistas políti-cos. Também porque váriasocorrências contribuíriam paraque os eleitores tivessem relega-do para segundo plano a cam-panha eleitoral –que agora che-gou ao fim–, como é o caso daenigmática enfermidade de mili-tares portugueses que prestaramcomissões de serviço no Koso-vo, e que constitui grande preo-cupação a toda a gente. Com ex-cepção de Jorge Sampaio e Gar-cia Pereira os restantes candida-tos concorrem pela primeira vezàs eleiçõe presidenciais.

Jorge Sampaio favorito

Sampaio venceu as eleições an-teriores (54,37%) que disputoucom o então candidato socialdemocrata (PSD) e ex-presiden-te do Governo, Cavaco Silva(45,63%). Apoiado pelo PartidoSocialista (PS), não se sabendomuito bem se directa ou indirec-tamente, o certo é que JorgeSampaio fez questão, e ao longoda campanha, de se distanciar omais possível de tais ingerên-cias socialistas, ou, e na leituracorrecta, do apoio de um partidopolítico –de que é militante eatravés do qual foi eleito par aoprimeiro mandato–, que está nabase de um governo altamentecontestado ultimamente.

Neste seu último ano de mandatoJorge Sampaio tem-se pautadopor uma acção puramente restriti-va das funções de chefe do Esta-do, evitando criticar, na praça pú-blica, uma acção governamentalque deixa muito a desejar, o quetem dado azo –e por não assumiressa responsabilidade políticaPresidente-Governo– a muitas ediversas críticas provenientesdos mais diversos quadrantes.

A sua candidatura conta comuma comissão de honra que en-volve 1.600 pessoas de todosos lados ideológicos e geográfi-cos, onde pontuam o presidentedo Governo, António Guterres, eo laureado escritor comunista,José Saramago.

Ferreira do Amaral,pelo centro-direita

Ferreira do Amaral é o candida-to do centro-direita, apoiado pe-lo Partido Social Democrata(PSD) e, envergonhadamentepor parte da direcção do Cenn-

tro Democrático Social/PartidoPopular (CDS/PP), já que a suacandidatura tem encontradomuitas reservas da liderançados populares, ausente em todaa campanha, embora bem acei-te pelas bases desta estruturapolítico-partidária de Direita.

Também pouco lhe tem servido oapoio do líder social democrata,Durão Barroso, que, mais que in-centivo e apoio a dar ao seu can-didato, viu na campanha eleitoraluma oportunidade soberana deesgrimir contra o governo socia-lista de António Guterres, conse-

guindo criar, assim, boa imagempara dentro do partido que lide-ra... con grandes e fortes contes-tações. Para Ferreira do Amaraldisputar uma segunda volta comJorge Sampaio já constitui, e co-mo afirmou, uma vitória para si.

Fernando Rosas, candidatodo Bloco de Esquerda

Apoiado pelo Bloco de Esquerda,que conta com dois deputados naAssembleia da República (Parla-mento), Fernando Rosas candi-data-se pelo voto contra o situa-cionismo. A gente moça, universi-tária e urbana, aderiu bem e foibastante receptiva aos objectivosda sua campanha do direito à vi-da própria e à felicidade, das de-nuncias dos deserdados e dossem casa, dos empregos precá-rios, dos lucros fabulosos da altafinança, enfim: foi a campanhaque apontou o lugar –de aqui ede agora– onde há muitos compouco e poucos com muito. Pre-vendo a desistêndo candidato doPartido Comunista Português,Fernando Rosas esforçou-se, nosúltimos dias da campanha, emcativar o eleitorado comunista.

A participação de Garcia Perei-ra, candidato proposto pelos ma-oístas do Movimento Revolucio-nário do Partido do Proletariado(MRPP) e que acontece pela ter-ceira vez nas eleições presiden-ciais –não tendo passado dos0´3%– é um equívoco que oeleitorado português conhece. A

sua estrutura de apoio surgiu nacena política lusa, após o 25 deAbril, para atacar o Partido Co-munista Português. Mesmo ago-ra, nestas eleiçõe presidenciais,ocorreu algo raro e que poderádefinir, de uma vez por todas,quem é de facto esta gente que,e para obedecer aos tramites le-gais da candidatura, não hesi-tou, segundo noticia do semaná-rio “Expresso”, em recorrer aosserviços dos sociais democratasdo PSD para conseguir o míni-mo das sete mil assinaturas ne-cessárias à aceitação do candi-dato respectivo.

Claro que, e a despeito dos des-mentidos do candidato maoísta,os analistas e observadores po-líticos não perderam a oportuni-dade de relacionarem o trabalhodas assinaturas com o facto doactual líder do PSD, Durão Ba-rroso, ter entrado na políticaatravés da militancia no tal Mo-vimento Revolucionário do Parti-do do Proletariado (MRPP).

António Abreu não se retira

A participação do candidato doPartido Comunista Português(PCP) nestas eleições presiden-ciais foi objecto de forte contes-tação (e oposição) no últimocongresso dos comunistas por-tugueses –como ja se referen-ciou en A Nosa Terra– O PCPdebate-se com problemas estru-turais de dificil resolução.

Pelas sondagens vindas a públi-co António abreu não teria maisque un 4 a 5 % das intençõesde voto, ou seja, metade do pró-prio eleitorado comunista, queatingiu en 1999 cerca de 10% ede meio milhão de votos naseleições legislativas.

Apesar de todas as evidenciasAntonio Abreu recusou, desdesempre, assumir a desistência.As suas razões e motivos sãoos mesmos do Comité Centraldo PCP que, e à revelia do en-tendimento e parecer da Co-missão Política, decidiu que ocandidato do PCP é para ir atéàs últimas consequências eservotado o 14 de Janeiro.♦

Às eleições chega o actual presidente com todas as vantagems nas sondagens

Portugueses vão eleger chefe do estado, con Sampaiocomo favorito indiscutível

A NOSA TERRAá venda enquiosquese librarias

2. Agricultores

A grande incógnita destaseleições é saber qual a taxa deabstenção que se vai atingir, si-tuação que não agrada aqualquer dos intervinientes, con-cretamente ao candidato JorgeSampaio, que é quem mais temapelado genericamente, a queos portugueses votem no dia 14.

No entanto, tudo aponta paraque estas eleições sejam asmenos participadas desde queem Portugal foi implantado o re-

gime democrático. Para além daquestão de vencedor antecipado(Jorge Sampaio), ha de ter emconta outros factores que aca-bam por determinar a afluênciados cidadãos aos locais de voto,tais como o mau tempo, quetem atormentado o país de Nor-te a Sul e até campanhas con-tra-o-voto, que apontam “a vitó-ria da abstenção como formados eleitores demonstrarem oseu protesto contra o modo comos políticos agem”.

Todos estes comportamentoseleitorais são combatidos pe-lo candidato que sai, obvia-mente, mais penalizado coma abstenção. Para JorgeSampaio e a sua guerra con-tra a abstenção, “votar é umdever cívico, portanto todosdevem votar nem que sejapara pôr um risco no boletimde voto. É que não votandonão haverá tanta legitimidadepara criticar a actuação dequem for eleito”.♦

O espectro da abstenção

Jorge Sampaio.


22

Países, como Alemaña, cuxastropas non patrullan en zonasbombardeadas por municiónde uránio empobrecido, orde-aron a abertura de investiga-cións na busca de posíbeiscasos de persoal afectado porleucémia. Mentres Europa in-teira, agás España, rebélasecontra a OTAN, desde os Esta-dos Unidos négase calquer re-lación entre as bombas e ocáncer e reclámanse a Europaestudos epidemiolóxicos queavalen as acusacións. Ao tem-po, na Galiza xa apareceronduas persoas afectadas poloque comeza a coñecerse co-mo a síndrome dos Balcáns.

O Ministério de Defensa espa-ñol pechou os ollos ante a evi-déncia de que en todo o conti-nente os exércitos correspon-dentes iniciaban investigaciónspara definir os posíbeis efeitosdas radiacións emitidas polamunición de uránio empobreci-do empregada para bombarde-ar algunhas zonas de Iugoslá-via e a sua província de Coso-va e máis Bósnia.

Segundo as autoridades espa-ñolas, non hai relación entre osbombardeos e os casos de leu-cémia. Defensa atribuiu estes acausas naturais, ainda cando aincidéncia entre a tropa e osmandos destinados nos Balcánssupera con moito á media. Es-paña sumábase asi ás tesesatlantistas e aliñábase cos Esta-dos Unidos nunha crise que co-meza a pór de manifesto por un-ha banda as diferéncias entreambos lados do océano e polaoutra unha unidade de critérioentre a maioria dos países euro-peus, á marxe de España.

Outra das notas desta crise é osometimento das organizaciónsinternacionais aos mandados daOTAN e dos Estados Unidos. Amesma Organización Mundialda Saude sumouse á posiciónnorte-americana e negou rela-ción algunha entre uránio empo-brecido e leucémia.

A abertura de investigacións enItália, Franza, Alemaña e outrosestados pequenos e a reclama-ción de explicacións obrigaron áOTAN e aos Estados Unidos aoferecer unha resposta que ponde manifesto o nulo respeitoque os norte-americanos teñenpolos seus aliados europeus.Ademais de negar a relación, asautoridades estado-unidensesreclamaron a Europa un profun-do informe epidemiolóxico queavale as acusacións, ao tempoque os EEUU puñan encol damesa os estudos empregaronpara comezar a fabricación e oemprego desta munición. Estu-dos que, como non, se elabora-ron para xustificar o uso destearmamento. Ainda asi, os norte-americanos incorreron nunhacontradición ao afirmar que ad-vertiran aos europeus dos peri-gos desta munición. Contodo,ainda non ousaron dicer que asbombas de uránio empobrecidonon matan.

Desde a guerra do Golfo hai

casos e literatura científica da-bondo que certifican unha rela-ción directa entre a municiónde uránio empobrecido e o in-cremento do número de leucé-mias, ainda que non se estabe-leceu unha relación de causa-efeito. Da mesma sábese gra-zas á grande cantidade de ca-dros de leucémia, cáncer e ou-tras enfermidades detectadosentre os soldados norte-ameri-canos que participaron na inva-sión de Iraq en 1991. Os des-cendentes destes últimos secabe padecen con maior inten-sidade as consecuéncias des-tas doenzas e o mesmo acon-tece coa povoación que vivenas zonas bombardeadas ouque se alimentou con produtosdestas áreas. O estudo epide-miolóxico no Iraq é máis difícilporque ese país do Golfo Pérsi-co permanece vítima dun em-bargo cuase total desde o con-flito bélico. Hai, sen embargo,

estudos epidemiolóxicos dossoldados norte-americanos, pe-ro as autoridades deste paísnon permiten que trascendan.Por outra banda, a maioria doscadros de leucémia non apare-cen antes de transcorrer cincoanos tras a exposición a fontesradiactivas, polo que a deman-da norte-americana de apre-sentar estes informes resultaainda máis cínica. Precisamen-te a laténcia da enfermidade le-vou á española Oficina do De-fensor do Soldado a reclamardo Ministério de Defensa pos-turas non tallantes. “Se nonpodemos estabelecer direita-mente a relación de causa-efeito, tampouco podemos ne-gala, polo que Defensa nondeberia quedar cos brazos cru-zados, xa que de momento sópuxo en marcha un teléfono deinformación”, dixo FranciscoGarcia, subdirector da Oficinado Defensor do Soldado.

Galegos afectadosMentres, na Galiza xa aparece-ron duas persoas quepoderian padecer o que xa secoñece como a síndrome dosbalcáns. Unha delas padecerialeucémia, a outra trastornosintestinais, unha dasafeccións relacionadas coaexposición a unha fonteradiactiva.

Deica o momento as zonas deCosova bombardeadas conmunición fabricada conuránio empobrecido nonestán delimitadas, polo quenen as tropas de intervenciónnen a povoación local estánlibres da exposición áradiación. Ainda asi, e máliaque se retiren as unidades mi-litares, a intensidade do bom-bardeo sobre esa zona impe-dirá que saia adiante e conde-nará a moitos dos cosovaresa padecer doenzas como con-secuéncia da exposición á ra-diactividade. Se algo conque-riu a intervención da OTAN enCosova é a condena ao sub-desenvolvimento nas vindei-ras décadas.

Por outra banda, e á lus das in-vestigacións abertas noutraslatitudes de Europa, medra ainquedanza entre os soldadosespañois que realizaronmisións en Cosova. Esta inter-vención armada, ademais desupor un risco para a saúdedas tropas, significou no seudia vulnerar as condicións doreferendo de entrada de Espa-ña na OTAN, nas que se esta-belecia que os soldados espa-ñois non interviria en misiónsde conflito coas tropas destaalianza. Cómpre ter en contaque esta foi unha operación daOTAN, ainda que se demandouque fose a ONU quen despre-gase as suas forzas.♦♦

A maioria dos países do continente, agás España, abriron investigacións sobre os casos de leucémia

EEUU e a OTAN evitan render contas a Europapor empregar bombas con uránio empobrecido

Pinochet aceitadeclararante o Tribunal Supremode Chile

O ex ditador chilenoAugusto Pinochet rexeitouretar ás autoridadesxudiciais do seu país, quelle obrigaron a declarar e aapresentarse a un examemédico antes decomparecer ante o TribunalSupremo. O tirano tratou deevitar a comparecéncia epara iso contou co apoio doexército, que realizou unhassurprendentes declaraciónsnas que recoñecia multitudede asasinatos e posterioresdesaparicións en alta mar,declaracións que enSantiago interprétansecomo unha tentativa parazanxar os procedimentoscontra Pinochet. Estaconfesión seria a última edefinitiva e pretenderia nonestar sometida ao escrutínioda xustiza.♦

Turquia matoua 23.000 curdosdesde 1987

A morte de 23.401 curdosa mans do exército turcodesde que en 1987 sedeclarou o estado deemerxéncia no Curdistándá unha idea damagnitude da guerra, perotamén é mostra dabelixeráncia de Turquia,xa que foi este país o que,gabándose da suacapacidade militar,ofereceu estas cifras defalecidos. Se se analisanos dados desde 1984, onúmero de mortos nosenfrentamentos entre oexército turco e as forzasdo Partido dosTraballadores doCurdistán (PKK) ascendea 30.000. Turquia, polasua banda, non dá cifrasdas baixas entre as suasfieiras.♦♦

A dolarizacióncomociona ao Ecuador

O Ecuador está a viver unhasemana de intensasmobilizacións sociaisconvocadas pororganizacións de todaíndole contra as subas decombustíbel, transporte egas doméstico decretadaspolo Governo e que chegannalguns casos deica o 75%de incremento. O Executivo,ademais, enfréntase ádificuldade de que ostribunais suspenderon estasmedidas. O Mércores 10 deXaneiro celebrouse unhagrande manifestación polasruas de Quito e estáprevisto que o Domingo 21de Xaneiro haxa unhamagna concentración dianteda Asemblea Nacional. Osincrementos de prezosdecretados polo Governotratan de axustar o valor dosservizos á nova situación dopaís, que vén de adoptar odólar como moedaprópria.♦

A irmá do primeiro dos falecidos españois amosa unha fotografia na que posa co seu sobriño.

Pulso Marcos-FoxOs zapatistas volven ser a pedra de toque dos cámbios en México.O sub-comandante Marcos anúncia que fará unha marcha por to-do o país, sen tirar a máscara, e dando mitins en numerosas cida-des en defensa dos direitos dos indíxenas, finalizando en México,no distrito federal. Segundo o dirixente zapatista, Fox ten que de-mostrar con xestos máis profundos a sua vontade de negociar.Nunha entrevista ao xornal La Jornada asegurou que o seu cálculonon é alongar o proceso de paz, pero que o Exército non só tenque deixarse de facer visíbel senón retirarse de sete das máis de250 posicións que ocupa en Chiapas, “só pedimos a retirada de se-te lugares, e nen sequer se produce. Fox ten que demostrar quenon está nas mans dos militares, que son partidários de acabar cozapatismo violentamente. Até agora non se retirou un só soldadode Chiapas”. Marcos asegura que o cerco sobre La Realidad semantén “pero aos compañeiros non lles importa. Impórtalles saberse Fox vai entrar ou non e se é el o que manda. Por iso insistimos áxente que temos que mobilizarnos. Se non arrincamos unha pazdigna, como arrincamos outras cousas, non nos van dar nada”.♦

MANUEL ALONSO

Sobre o certameBlanco TorresComo membro da A.C. O Mei-gallo de Cúntis quixera aclarar,dado que puidera criar algunhaconfusión, que o recentementefallado prémio literário que levao nome do escritor cuntiensenada ten que ver co Certamede Relato Curto que nós viñe-mos organizando nos últimosanos. Fago a aclaración por-que pode parecer estraño quenun mesmo concel lo haxadous certames co mesmo no-me.

O noso ia xa pola terceira con-vocatória en 1999 cando se llededicou o Diadas LetrasGalegas aoescritor, edespois des-tes tres anosconsecutivospedindo inutil-mente unhas u b v e n c i ó nao noso con-cello para asua realiza-ción, enteirá-monos de queeste organis-mo, que tem-po atrás ne-gaba as axu-das en base áescasa valial i terária deBlanco To-rres, agoramudara deforma de pensar e queria con-vocar pola sua parte un concur-so co seu nome.

Durante as xornadas que sobreo escri tor se celebraron enCúntis, propuxémoslle ao nosoalcade unir esforzos e convo-car un único certame máis am-bicioso entre o concello e aasociación ou, de non ser posí-bel, que nesta xeira, xa quecambiaran as suas ideas a res-peito da calidade do escritor,nos axudase a sufragar os cus-tos do que nós xa tíñamos enmarcha. A resposta que nosdeu ante un cento de estupe-factos xornalistas foi que a axu-da do concello se limitaria adeixarnos usar a fotocopiadoramunicipal. Coas aportaciónspersoais dalgunhas persoas, odiñeiro obtido da venda de ri-fas, unha pequena axuda dePolítica Lingüística e a xenero-sidade de conferenciantes emembros do xúri, que colabora-ron sempre de xeito desintere-sado, sacamos adiante un anomáis o certame nas condiciónsmáis dignas que puidemos.

As circunstáncias neste anoque acaba de pasar non mello-raron. O grupo de governo,apesar de estar en minoria,adopta cada vez unha posturamáis despect iva connosco.Agora nen sequer se molestanen contestar ás nosas propos-tas nen a nengun tipo de escri-to (non imos entrar nas repre-salias que a nível persoal pa-decemos moitos de nós). Tive-mos que renunciar á maior par-te das actividades. Os poucossócios que ainda quedan noMeigallo estan completamentedesanimados, pois morreu (oufoi asasinado), un proxecto noque tiñan postas moitas ilu-

sións de cara ao futuro. Espe-ramos, sen embargo, que conel teñamos aportado o nosogran de area entre os actosque no noso país persiguen apotenciación de novos valorespara a nosa literatura.

O que si continua vivo, curiosa-mente, é o Prémio que, con unmillón de pesetas de dotación,o Concello de Cúntis, en cola-boración coa Universidadecompostelá, outorga, a modohonorífico, a consagrados per-soeiros das nosas letras. Perso-almente non teño nada en con-tra deste tipo de actos, pero pa-réceme repugnante o uso quealguns políticos caciques fan dacultura como instrumento eleito-ral, e o ostracismo ao que o sis-tema condena a aqueles quepretenden facer cultura desdeunha perspectiva non profisio-nal e independente.♦

MARCOS SEIXO PASTOR

O Ano da VacaUn ten a idea de que o comezodo novo ano é unha ocasiónpropícia para facer balanzo dopasado e para definir novas me-tas e obxectivos que nos permi-tan mellorar individual e colecti-vamente. Craso erro. Cuandomenos politicamente falando, unconserva ainda a capacidade dese surprender.

Mentres os meios de comuni-cación estatais abren os seusnoticieiros e as suas páxinascoa notícia do cemitério de va-cas clandestino de Mesia, a rá-dio e a TV públicas galegasoptan polo mais culpábel e fal-so dos siléncios. A visión demáis de 300 animais enterra-dos en cal viva nunha aldea dointerior do país é toda unha ex-periéncia macabra que un tententacións de empregar comometáfora da década que Galizaven de despedir.

Nestes momentos é cando énecesário defender a importán-

cia do hábitat rural (ese do quetanto falamos e tan pouco sa-bemos e do que todos somosfillos). Se aldeias como a deLanzá tivesen desaparecido xápor mor das inércias centrípe-tas da nova economia e dodespovoamento... que viciñosalertados por ruídos de moto-res nas chuvosas e frias noitesdo Nadal habian dar a voz dealarma? Quen haveria desco-brer a procesión de camións degrande tonelaxe que sen cá-maras herméticas nen cobertasde nengun tipo descarregan

con nocturnidade e aleivosiaos enormes cadáveres das va-cas na canteira de grava aban-donada? Quen havia repararno rio contaminado de sangue,vermes e feces?

O alcalde non sabia nada, oque é o mes-mo que dicerque o Conce-l lo non t iñac o n s t á n c i aoficial dunhaactividade no-civa e perigo-sa como esta.El mesmoven de facer,xunto cos vi-ciños do con-cello, a aná -l i s e d econsc iénc iaética e políticamais funda dasua vida. Aempresa pro-prietária daexp lo rac ióntambén nonsabia nada.Nós non de-bemos sabernada. A UEnon debe sa-ber nada. Consigna: nada, quealgo queda.

Mas non há por que se preocu-par. Teño ouvido que a Xuntaxa ten pensado converter o Ce-miterio de Vacas de Mesia enparada de rigor para os xubila-dos nipóns que han vir de safa-ri a Galiza polo cercano Cami-ño de Santiago. O problematen solución: sexamos práticose démonos por satisfeitos. Maisproblemas terán os arqueólo-gos dos próximos séculoscuando dén cun xacementonon catalogado.♦

A NOSA TERRA Nº 969 - ANO XXIV11 DE XANEIRO DE 2001

23

‘Se van a enterar losperiféricos: ¡ahoratoca España!”. Afrase merecia figurarnas Recapitulacionesde Granada pero defeito pronunciouna opolicia-xornalistaCarlos Dávila,director do programade TVE Tercer Grado,nunha tertúlia deRadio Nacional deEspaña.

Non se podemostrar a bandeirarepublicana. Esta é aúltima disposición deMayor Oreja queordena a recollida datricolor española asique a revolan nasgradas os siareirosdo Rayo Vallecano oudo Betis. Que valor

“Tiñamos un problema

e xa está solucionado

J.M. AznarSuso Sanmartin

O recentementefallado prémioliterário que levao nome doescritorcuntiense nadaten que ver coCertame deRelato Curto quenós viñemosorganizando nosúltimos anos.

Teño ouvido quea Xunta xa tenpensadoconverter oCemiterio deVacas de Mesiaen parada derigor para osxubiladosnipóns que hanvir de safari aGaliza polocercano Camiñode Santiago.

CARLOS NEIRA CORTIÇAS

Manda carallocoa pobrezaManda carallo o que está haben-do na actualidade! Diversas cam-pañas publicitárias nas que partici-pan diferentes persoaxes coñeci-dos na cena xornalística, social,musical... española (algun galegotamén) para que se envien xogue-tes para os pa-íses do terceiromundo, e aquié onde hai quepararse a pen-sar duas cou-sas, a primeiraé que estaxente que des-taca de xeitomerecido ouimerecido endiversas face-tas, teñen queser tan suma-mente inocen-tes e ben in-tencionados,ou non pensannen se danconta das cou-sas; ou a se-gunda cousa éque teñen queser cómplicesconsc ientesdun sistema noque lles sonenviados xoguetes a países sub-desenvolvidos, non conseguire-mos ilusión nengunha, senón que,simplemente, lles criará unha ne-cesidade, que se irá incrementan-do, e no futuro, qué pasará? Eque dicer de moitas ONGs! Non émoi popular criticalas, pero vaiachoio traballar nunha ONG, agáspara catro que que teñen mérito,pero o problema non é dar unhaesmola, o problema da probeza éun problema político, pois, queconseguiremos dando unha limos-na?, ou facilitando alimentos?, oque hai que facilitar son sistemasde produción, deixar de afogar aestes países subdesenvolvidos,non criarlles necesidades falsas,non financiarlles nen provocarllesas guerras, non venderlles armasincumprindo acordos interna-cionais, nen expolialos roubándo-lles as suas matérias primas.

Serán ou non serán estas cou-sas os problemas que teñen ospaíses subdesenvolvidos (me-llor dicer superexplotados)? Se-remos os ocidentais os culpá-beis destas situacións? Eu coi-do que si. Reflexionemos.♦

XOAN C. BOUSA CARBALLEIRA(MONDOÑEDO)

Partido Popular eEnsino PúblicoOllemos: levamos anos pedindoque o periodo de educación infantilde 3 a 5 anos, pase de ser opcionala obrigatória e mestres que se vaiacubrindo a procura de lugares noscentros; por pór un ex. en Vigo aprocura de prazas no ensino infantilé tres veces a das prazas oferta-das. E vai a Xunta do PP e na pri-meira semana de Xullo, sorprénde-nos dedicando dous mil millóns asubsidiar o ensino infantil privado.

Non estaba de sempre sinaladoe asi o viñan entendendo a xu-risprudéncia e o sentido comun,que os subsídios eran para o en-sino ali onde non chegara o pú-blico. Pois non, parece que mu-damos a filosofia, e o que tere-mos é o remoemento do ensinopúblico comezando polos seus

alicerces, as primeiras etapas,v.g. quen entre nun centro infan-til de privado é direccionado carao ensino sempre privado, espe-cialmente se os centros son depertenza dalgunha entidade reli-xiosa. A vontade dos pais e naisacaba por contar pouco.

En Vigo temos outro interesanteexemplo: No centro de Vigo, naGran Via, perto do Corte Ingléstemos (tíñamos) un coléxio pri-vado que cumpre un importantepapel social. o coléxio Cluny,pois está nunha zona carentede centros públicos. Este cole-xio era concertado (subsidiado)e cumpria os requisitos para iso.

Mais a orde religiosa que o admi-nistraba dase conta que os seusterrenos valen moitísimo, e aindaque o solo está clasificado comoescolar nas normas urbanísticas, aman sabia do alcalde popular Ma-nolo Pérez, muda as dificuldades.E xa temos mais de 1.500 millónspara o peto (toma pelotazo).

Logo as nosas relixiosas fan uncentro na vella estrada de Ma-drid na saida da cidade, aindamais grande, con máis aulas,máis capacidade... están no seudireito; a Constitución e as diver-sas normas legais son claras.

Manifestan que van transladar osalunos que tiñan no centro de Vi-go ás novas instalacións. O dile-ma é que estes alunos (os queaceitan mudarse) apenas alcan-zan o 1/4 da capacidade actualdo seu novo comércio, e o núme-ro de alunos (pais/nais) dispostosa pagar polo ensino supón exac-tamente un dous por cento máis.A viabilidade parece difícil.

Mais a sábia man popular desdeCompostela extende os subsí-dios e subvencións a toda a suanova capaci-dade. Nen se-quer cumpriufacer un ex-pediente ad-min is t ra t ivonovo, unhaadenda coque xa habiaabondou.

Total que maisten, o benefí-cio delas e oexceso de ca-pacidade pagarémolos os pobrescontribuintes, e pagaremos taméno exceso de custes de traballarpor baixo da capacidade do restodos centros.♦

ALEXANDRE BANHOSPRESIDENTE DA FEDERACIÓN

OLÍVICA DE ASOCIACIÓNS DEPAIS DE ALUNOS (FOAPAS)

fundamental perigacon esta bandeira een que lei se apoiaMayor para proibila?

Hai dous meses nonhabia ondeapresentar en Madrido libro DerechosHistóricos yConstitucionalismo,que escreberanErnest Lluch e MiguelHerrero Rodríguez deMiñón. Cóntao Martínde Riquer a partirdunha confidéncia deLluch, pouco antesque a ETA matase aoex-ministrosocialista.

Despois de quincedias de densosdiscursos científicossobre a inocuidadedas balas de uránio,un leitor de diárioschegou á conclusionde que se trata dunarmamento curativo.

Mete o zoco aministra Villaloboscoas suas toleriassobre as vacasinfectadas ou está adivulgar o quenecesitan anunciar, enon poden, Cañete eAznar? As parvadasdeixan de selo candose repeten eamplifican tantasveces.

Anúncio deMercedes Benz noABC co gallo dos 25anos de Monarquia:“Grácias Maxestadepor nos conducir atéaqui con tantaseguridade”. Un diapor outro, a televisiónnon deixa delebrarnos que o Reiadoita conducirMercedes.♦

A NOSA TERRANº 969 - ANO XXIV 11 DE XANEIRO DE 2001

24

O que hai quefacilitar sonsistemas deprodución,deixar de afogara estes paísessubdesenvol-vidos, noncriarllesnecesidadesfalsas, nonfinanciarlles nenprovocarlles asguerras...

O benefício dasrelixiosas e oexceso decapacidadepagarémolos ospobrescontribuintes.

está aberta ás vosascolaboracións, débense incluir

o nome e apelidos.Os textos non deben exceder

as 45 liñas.

Envios a: A ALDEA GLOBALA NOSA TERRA

Apart. 1.371 36200 Vigo ou através do Fax:

(986) 22 31 01

Agora tamén pode dirixir

os envios para esta sección

polo correo electrónico:

[email protected]

✒ CARME VIDAL

Os postos na biblioteca muni-cipal de Vigo son poucos ecobizados. A maior cidade deGaliza conta só cunha biblio-teca pública que queda escasaante a afluéncia de xente endeterminadas épocas do ano.Ao non ser capital de provín-cia tampouco disfrutou a ci-dade dos centros criados po-los organismos provinciais eestatais. Os anos pasaron sense materializar o proxecto derede de bibliotecas de bairro,prometida no governo deCarlos González Príncipe(PSOE). O ex alcalde e actualconcelleiro de Cultura da ci-dade promove agora a cons-trución da chamada Casa dasPalabras, para a que se desti-narán 1.558.867.106 pesetas.

Para o mes de Setembro está pre-visto o início da construción daCasa das Palabras de Vigo, unmuseo interactivo que se situarános terreos do antigo camping deSamil, empregado na actualidadeen parte como aparcadoiro. A co-misión de governo aprobou a con-vocatória de concurso para a re-dacción do proxecto de execu-ción e construción das obras eequipamento museísticos e nosorzamentos do governo municipalxa se consigna a primeira partidade 73 millóns. Os máis de mil cin-cocentos millóns de pesetas que secontemplan como orzamento glo-bal do proxecto serán financiadosna sua maior parte a través defundos europeos. O concelleirosocialista, Carlos Príncipe, negou-se en repetidas ocasións a explicaro proxecto do seu departamento.

Espérase que a chamada Casa dasPalabras esté construída na Pri-mavera do 2003. O concelleiro deCultura, Carlos González Prínci-pe, apresentou á comisión de go-

verno as liñas xerais recollidas noconcurso de proxectos que defi-nen ao museo como un centrocontemporáneo “con elementossobre os que os/as visitantes poi-dan intervir directamente –pre-guntando, gravando, borrando,lendo, escoitando, buscando– econ utilización de meios audiovi-suais, ordenadores e animacións”.

Será pois un centro no que a vir-tualidade estará nun primeiroplano, primando “escenários ca-paces de criar sentimentos e pro-vocar atitudes, máis que os esce-nários onde se amosan obxectos”.Un Anexo das liñas do concursorecollen o que chaman “espíritu”da Casa das Palabras e mostran osdistintos módulos expositivos quepoderán ser visitados.

Como falanos axentes de bolsa?

Son máis de corenta os apartadoscontemplados no futuro centro,todos cun claro contido didácti-co e títulos como: como falamos?E como ouvimos?, Quen dixo asprimeiras palabras?, Cantas pala-

bras sabemos?, Os teus ollos falanpor ti?, As línguas secretas, Aslínguas indescifrábeis, As línguasque desaparecen, Dime quen fa-las e direiche quen es, Desafios eregueifas, Deixame un fólio, Asletras cámbian de aspecto, Son oaxente 007... teño unha mensa-xe, Palabras para xogar ou Quequere dicir cornaca?

O autor das liñas xerais do pro-xecto é o escritor e guionista dasérie Platos Combinados, XoséCermeño, e na sua elaboraciónnon foron consultadas as entida-des da cidade relacionadas comundo da cultura. Na redacciónde módulos deste espazo expositi-vo que promete interactividadenon se contempla a criación dun-ha biblioteca ainda que si hai unsdez apartados relacionados dunhamaneira ou outra cos libros. Recó-llese unha “pequena mostra de li-bros impresos en Galiza, desde asbibliotecas monacais até hoxe”.

E que poden aprender os visitan-tes á Casa das Palabras? A formade comunicarse de certos xemel-gos, inintelixíbel para as demáispersoas; poden achegarse ás lin-

guas artificiais como o esperanto,o valapuk ou o solresol; escoita-rán en milleiros de línguas unhafrase de saudo; saberán como fa-lan os axentes de bolsa, os roc-kers ou os obreiros da construc-ción; achegaranse ás distintasformas de apresentarse as perso-as; coñecerán os outros xeitos decomunicación como as conver-sas asubiadas dos mazatecos me-xicanos ou as linguaxes de espiase axentes secretos; terán a rela-ción dos nomes máis comuns erepetidos ou decataranse de quehai un lugar con nome en Galescon 66 letras e un topónimo deNova Celándia con 85 letras.

O obxectivo que mostra o docu-mento apresentado por CarlosPríncipe é que a Casa das Palabrasse converta en lugar de ocio e vi-sita escolar e familiar. Os cativosterán posibilidade de elaborar un-ha “lista de grandes éxitos” coasua palabra favorita ou colaborarna elaboración dun banco de vo-ces no que deixarán gravado o seunome, data de nacemento e cida-de de procedéncia á beira dunfragmento de Cantares Gallegos ouEl Quijote. “Ao cabo dos anos unpoderá escoitar ali a voz de perso-as desaparecidas ou a evoluciónda voz dos seus fillos ou a voz depersoas que hai anos que nonves...” reza o texto das liñas xerais.

Vigo continua na actualidadecunha única biblioteca públicaaberta xa entrados os anos no-venta con grande precariedadede meios, tanto no espazo comonos fundos e no personal. Na ac-tualidade non existe na cidadeningunha hemeroteca na que sepodan consultar xornais conmáis de dous meses de antigüi-dade. Cunha povoación de feitoque ronda os 350.000 habitan-tes, non existe nengun bairro dacidade que teña biblioteca pú-blica para os viciños.♦

A NOSA TERRA Nº 969

Unha Casa das Palabraspara unha cidade sen bibliotecas O concelleiro de Cultura de Vigo, Carlos Príncipe,quer destinar 1.559 millóns de pesetas ao proxecto de Samil

O proxectodas arcadas

RAMIRO FONTE

Unha das obras de pensamentomáis poderosas, producidas no séculoXX, resulta ser unha obra a penas sefacer, unha obra tan só esquematizadada que, sen embargo, posuímos os ma-teriais que foi xuntando o seu autor.Trátase do Proxecto das Arcadas, queWalter Benjamin estaba preparandoen París cando tivo que fuxir sen nadaporque entraban os nazis. A historia ésuficientemente coñecida polos lecto-res do filósofo alemán, que debemosser moitos. Levo meses lendo a recentetraducción ó inglés, publicada en Har-vard: son case un milleiro de páxinas eprometo que estou a piques de darllecabo a semellante tarefa. Coñecía xaantes moitos dos materiais, manexadospor outros ensaístas, pero xamais mepuxera a ler enteiro semellante moreade fichas alleas, de fragmentos de páxi-nas nas que, sen embargo, é doadopara o lector reconstruír todo o edificiode Benjamin. O tráxico destino quixoque a nós non chegara a edificaciónenteira das arcadas (esas pasaxes inte-riores nas que agromaron tendas e ca-fés e que, desde París, foron esparexén-dose por toda Europa) e que teñamosque vela en proceso de construcciónou, o que sería case o mesmo: é comose xulgásemos as obras mediante asruínas, algo ó que sempre están obriga-dos os historiadores modernos. Moitasveces as obras fragmentarias (e esta éun dos mellores exemplos) fican así apesar do mesmo autor.

Son, sen embargo, moi fermosos oselementos que Benjamin amoreoupara tratar de explicarnos, simbolica-mente, a arquitectura das arcadas, queé o mesmo que explicar a arquitecturadas ideas do século XIX, que despois seaplicaron no XX. Estas pasaxes interio-res, nas que se exhibe a mercadoría,nas que se abren cafés, polas que pasanos bohemios ou os conspiradores, sonun símbolo, para Benjamin, da idea damodernidade. Filósofo para escritores,porque escribe moi ben, e porque amaos poetas, Walter Benjamin conformaun tipo de pensador na encrucillada demoitos camiños (o marxismo, a litera-tura, a socioloxía...) Con el algún denós aprendeu a ler a Baudelaire, un doscapítulos principais deste libro xamaisescrito. É tamén un libro para verda-deiros críticos literarios (Benjaminconsiderábase un deles), para arquitec-tos e para pensadores e a moitos destesencheríaselle a cara de vergoña se oconsiderasen un irmán, un semellante.As rúas de París tómaas a modernidadecomo campo de xogo. A moda, aconspiración, a vida literaria, a prosti-tución, Marx, Saint-Simon, as exhibi-cións, o coleccionista, o flâneur, Hugoe o xa mencionado Baudelaire, sonalgúns dos temas do Proxecto.

Volveremos noutro artigo sobre estelibro. Pero hai unha cita aquí de Bau-delaire que nos parece sobrecolledora:“Organizar unha gran conspiraciónpara o exterminio da raza xudía”. EBenjamin anota: “Céline continuouestas liñas (Queridos asasinos)”. Nin-guén amou máis e fixo máis por com-prender dun xeito filosófico no séculoXX a poesía de Baudelaire ca este xu-deu errante, que tivo que deixar senfacer o extraordinario capítulo sobre opoeta, porque comezara o exterminioda súa raza e el iría morrer, coma ou-tros exiliados de tempos tráxicos,nunha fronteira. Por certo, nondemasiado lonxe de onde morreu ou-tro poeta filosófico, máis baudelerianodo que puidera parecer: ese don An-tonio Machado, que flaneaba por bur-gos vellos e polos campos. e quetamén respirara un pouco a o aire dabohemia de París.♦

O primeiro plenário que a Aca-démia celebre no mes de De-cembro terá como ponto funda-mental o cese de Francisco Fer-nández del Riego como presi-dente da institución. O dia 29de Novembro cumpriranse ca-tro anos desde que o escritorgaleguista asumira un cargo aoque afirma que non se volverá aapresentar. Fernández del Riegove cumprido o compromiso queasumiu en 1997 e anúncia queo cansáncio persoal é a causa deque non continue á fronte daAcadémia Galega.

“Levo setenta anos traballandoen liña recta desde que comecei

en 1931 e xa é hora de ir paran-do porque a Académia absorbemoito” afirma Fernández delRiego para explicar a razón deapresentar o seu cese e informaraos membros do plenário davontade irrevocábel de non vol-ver a ocupar o cargo máximo daRAG. O galeguista chegou ápresidéncia da entidade a finsde 1997, despois da demisión deDomingos Garcia Sabell e deque Antón Fraguas ocupase du-rante seis meses a presidéncia dexeito interino. Xa daquela Fer-nández del Riego se comprome-tera a ocupar o cargo duranteun mandato que, segundo a nor-mativa da institución, se pro-

longa ao longo de catro anos.Del Riego afirmara entón que sefacia cargo da presidéncia por“responsabilidade” e que na suaintención estaba revitalizar ainstitución. Durante o seu man-dato entraron a formar parte doplenário escritores como FrancoGrande e Méndez Ferrin que es-taban pendientes de ler o dis-curso e lingüístas como Fernán-dez Rei e aprobáronse os estatu-tos que rixen a institución.

Fernández del Riego deixará apresidéncia satisfeito co labordesenvolvido. “Demonstrouseque non se perseguian favori-tismos nen habia intereses per-

sonais. Agora xa todo está en-carreirado e só falta continuar”sinala o presidente.

Cando en Decembro Fernándezdel Riego anúncie que non sepoderá contar co seu nome parao cargo abrirase de novo un pro-ceso eleitoral na institución quetivo a Manuel Murguia comoprimeiro presidente.Cando DelRiego chegou á presidéncia en1997 barallábase a posibilidadede que o cargo fose ocupado po-lo lingüista Constantino Garcia–que logo formou parte do equi-po reitor– ou unha terceira viaque encabezaria o teólogo An-drés Torres Queiruga.♦

Fernández del Riego deixará a presidéncia da Académia

A Casa das Palabras é un dos proxectos máis acariñados persoalmente por CarlosPríncipe. A.N.T.

26 11 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 969

■ A películaBlanca Madisonparticipa noFestival do PortoA ópera prima do director Car-los Amil Blanca Madison foi se-leccionada para competir nasección de novos realizadoresdo Fantasporto 2001, que se ce-lebra entre o 23 de Febreiro e o4 de Marzo. Esta história deamor con fondo de boleros estáprotagonizada por Rosa MariaSardá, Mario Gas, e Pilar Pun-zano, e conta coasintervencións de Maria XoséBouzas, Patrícia Vázquez, Susa-na Dans e Josito Porto, entreoutros. Blanca Madison, que foirodada na Coruña, está produ-cida por Xosé Xoan CabanasCao, e conta coa participaciónda TVG e da consellaria deCultura.♦

■ Estrean enCompostela a fitaDivertimentoFoi apresentada o Mércores 10de Xaneiro no Salón Teatro deCompostela a películaDivertimento, dirixida por JoséGarcía Hernández e protagoni-zada por Francisco Rabal e Fede-rico Luppi. Ambientada no tea-tro Jofre de Ferrol, a trama xiraao redor dun popular actor detelevisión que, inseguro mália oéxito, traba relación con outroactor que o somete a unha probade resisténcia. O acto deapresentación da fita contou coapreséncia de Federico Luppi, So-nia Castelo e o director JoséGarcía Gómez.♦

■ Convocatóriapara os prémiosda AGAPI

Até o 15 de Xaneiro poden op-tar á quinta edición dos prémiosAgapi as producións de cinema,vídeo ou televisión galegas “en-téndendose como tales aquelascunha participación mínima do25% do presuposto ou un 50%da equipa técnica ou artística, eos profesionais participantes enproducións galegas residentes ounacidos en Galiza”. Poden optara estes galardóns as produciónsrealizadas entre o 1 de Xaneiro eo 31 de Decembro do 2000. Te-ñen que enviarse os traballos encinta VHS, con só unha produ-ción por cinta, ainda que se po-den enviar cantas se considerenoportunas á sede da Agapi napraza de Europa, 15-4ºC-2,15703 Compostela.Estabelécense dezanove prémiosnos que están incluídas as moda-lidades de dirección deprodución, fotografia, banda so-nora, interpretacións feminina emasculina, e mellor curtametra-xe, entre outras. Os prémios,que non teñen dotación econó-mica, entregaranse durante un-ha gala que terá lugar no Pazode Congresos da Coruña o 10 deMarzo.♦

■ Ferrolmusic,con vocaciónde continuidadeDurante a semana do 1 ao 7 deXaneiro tivo lugar a primeiraedición de Ferrolmusic, un festi-val que nace con vocación decontinuidade e que, organizado

por Xosé Feal e Vítor Aneiros,contou co apoio do concello ede firmas patrocinadoras. Duran-te estes dias, e nunha carpa ins-talada no Cantón, soaron estilosdiferentes: Paloma Suances, Ca-chimonia, Durango Express, HarryNavison, Julia Guravich Quartet,Os Pacos, Riff Raff eConsumatum, entre outros.♦

■ Patrimónioinspeccionao derrubeda murallade MonforteVinte metros de muralla da for-taleza de San Vicente, en Mon-forte, cairon o Domingo 7 deXaneiro pola noite coincidindocoas fortes choivas. Os técnicosde Património da Xunta, acom-pañados do alcalde, o popularNazario Pin, inspeccionaron oderrube o Luns 8 de Xaneiro.

Pin anunciou que ia solicitar áconsellaria de Economia unhapartida destinada á de Culturapara comezar canto antes a rea-bilitación da muralla. A caidadestes vinte metros de fortalezanon provocou nengun dano per-soal, só destrozou unha casaabandoada e unha vella adega.O tramo caido atópase no torre-ón de Santo Domingo e a sua re-construción data do século XV.♦

■ Na Estradataménhomenaxeana CastelaoO 4 de Xaneiro inaugurouse naEstrada a mostra As imaxes deCastelao na sala de exposiciónsCaixanova. Foi a primeira dun-ha série de actividades que nosprimeiros dias do 2001 querianunirse ao cincuentenário do pa-samento do político e escritorrianxeiro que se cumpria o pasa-do ano. O mesmo dia de Reiscelebrábase a conferéncia “Vir-xínia e Castelao” na que partici-paron Avelino Pousa Antelo,Anisia Miranda, Dolores Araujoe David Otero. Ao dia seguintetiña lugar unha oferenda floralna tumba de Virxínia e o seu fi-llo Alfonso Xesus no cemitérioda Estrada. Remataba a xornadacoa proxección dos videosAlfonso Daniel, a xoia dos Caste-lao de Rianxo e ¡Meu Pontevedra!Gozo e traxedia do Castelao pon-tevedrés, e coa actuación no Te-atro Principal da Coral do LiceuMarítimo Rianxeiro.♦

■ Nova edicióndo ‘ReimóndezPortela’Chega á sexta convocatória oprémio xornalístico “ManuelReimóndez Portela”, que organi-za o Fundación de Exposicións eCongresos da Estrada, e que secentra na leitura. Prémianse tra-ballos publicados en língua gale-ga en méios de comunicaciónque reflictan o tema “Medrar

cos libros”. Ao prémio pódenseapresentar traballos publicadosaté o 30 de Xullo e a recepcióndos mesmos rematará o 10 deAgosto deste ano. Hai queenvialos á Fundación, Zona De-portiva s/n, 36680 A Estrada,Pontevedra. A dotación econó-mica é de 250.000 pesetas.♦

■ O CGACacolle un ciclo deconferénciassobre CastelaoOs dias 17, 18 e 19 de Xaneiroo Centro Galego de Arte Con-temporánea acolle o ciclo deconferéncias “Castelao e aarte”, no que se quer oferecer aopúblico non só a visión do rian-xeiro sobre a plástica senón ta-mén a sua herdanza. Xosé Car-los Valle Pérez, Fernando Mar-tínez Vilanova, Xosé ManuelLópez Vázquez, Maria VictoriaCarballo-Calero e Isaac DiazPardo percorren as ideas deCastelao sobre arte popular erenovación artística. Amatrícula é gratuíta pero haique inscribirse nos teléfonos981546602 e 981546619.♦

■ Nace oForo Limicorumna LímiaComo un punto de encontrocoa cultura e a actualidade naceo Foro Limicorum, en Xinzo daLímia, da man da asociacióncultural Civitas Limicorum. Pa-ra a inauguración do foro, oVenres 12 de Xaneiro, contancoa preséncia de Fernando Sán-chez Dragó que, presentado porCarlos Casares, falará de “Pris-ciliano, o heroe das mil caras”.Antes da conferéncia, o fororenderá homenaxe na mesmaCasa da Cultura a Casares, res-ponsábel de Galaxia e presiden-te do Consello da Cultura. Aorematar a conferéncia deSanchez Dragó celebrarase un-ha cea literário-cultural na quecontan cos autores da comarcaAntón Riveiro Coello e Federi-co Cocho.♦

■ Máis apoiospara que Ferrolsexa Patrimónioda HumanidadeO presidente da Académia Ga-lega de Belas Artes de Nosa Se-ñora do Rosário, JulioArgüelles, anunciou que o dia27 celebrarase unha sesión ex-traordinária na cidade de Ferrolna que darán carácter oficial ásua proposta de declarar Patri-mónio da Humanidade oconxunto dos castelos de SanFelipe, A Palma e o Arseal Mi-litar. Tamén recebeu o concelloferrolán o apoio do alcalde deLugo, Xosé Clemente Orozco,durante a festa do San Xiao oDomingo 7 de Xaneiro, na queirmandan as duas cidades.♦

■ Sei quen es, candidata a tres GoyasPatricia Ferreira, como mellor directora novel, Miguel Ángel Solá, co-mo mellor actor, e José Nieto, na banda sonora, son os protagonistas dastres nominacións da fita Sei quen es nos Goya deste ano. Esta fita galega,producida por Continental, comezou a sua andaina no Festival de Berline continou o seu percorrido en citas cinematográficas de Rio de Janeiro,La Rochelle, Montreal, San Sebastián e Nova York. Entre outros pré-mios obtivo o do público do Festival de Lleida, o de mellor película enLorca, no Carballiño e Tudela, e o de mellor fotografia no Festival deCinema Español de Toulouse. Ademais de Miguel Ángel Solá actuan nafita Ana Fernández, Manuel Manquiña, Luís Tosar e Maria Bouzas.♦

O actor Miguel Ángel Solá é candidato ao Goya. XOÁN PIÑÓN

■ Barbara Hendricks pechará ociclo de jazz da Fundación BarriéFiguras de primeira liña voltan protagonizar o ciclo de jazz daFundación Barrié de la Maza, que se vai desenvolver na Co-ruña durante o mes de Marzo. A primeira das catro actua-cións, o 13 de Marzo, é a dun dos nomes máis destacados dojazz contemporáneo, Kenny Barron: ao dia seguinte ten lugara actuación de Paula Oliveira Quartet e, no 15 a de TootsThielemans Quartet. Xa para pechar, un concerto moi exclu-sivo o 17 de Marzo, a prémio Príncipe de Asturias das Artes,Barbara Hendricks, canta a Gershwin. Por outra parte, aprogramación musical da Barrié abrangue o V Ciclo de Xóve-nes Intépretes durante Xaneiro, con novos valores comoAdolfo Caride, Raquel Sestelo e Pablo Suárez Calero, e o ci-clo A voz humana, entre Febreiro e Marzo, que vai contarcoa soprano Diana Somkhieva e a contralto Marina Pardo.♦♦

Paloma Suances.

Poesiainédita deManuel MariaTítulo: Brétemas do muiñeiro.Autor: Manuel Maria.Edita: Colección Hipocampo Amigo.

No 1976 Manuel Maria escre-be os Poemas ó Outono, un li-bro que verá a luz algún tempodespois co apoio económico daAgrupación Cultural Galega“Lóstrego” e baixo o selo deEdicións Xistral. Son os pri-meiros poemas da última etapacriativa de Manuel Maria, quese caracteriza polo retorno ássuas raíces rurais e ao espazomáis íntimo, por unha expre-sión outonal e melancólica epor unha maior preocupaciónformal na elaboración dos tex-tos. Esta obra é tamén unhamostra da renovación que seproduz nese momento na poe-sia galega. Cumpre regresar denovo aos sonetos que confor-man o citado libro para desco-brirmos que a lírica galega demeados dos setenta tivo nosmaduros versos de Manuel Ma-ria un ponto de equilibrio en-tre o que habia que renovar (aexpresión) e o que cumpriaconservar (a preocupación po-lo país).

No 1977 o escritor chairego re-mata un novo mollo de poe-mas, que titula Brétemas domuiñeiro, e fai o propósito denon escreber máis poesia. Afor-tunadamente para os seus leito-res e para a literatura galega, opoeta non cumpre a palabra e apartires dese momento comple-ta esa última etapa criativa conperto de vinte novos poemá-

rios. Entre eses libros atopamosalgunhas das melloras obras doseu fecundo e riquísimo corpuspoético. É aí, en traballos co-mo A luz ressuscitada ou As lú-cidas luas do outono, onde, nanosa opinión, a obra lírica deManuel Maria acada o seu cu-me. Deste ciclo criativo –quese inícia a mediados dos seten-ta e se prolonga até fins dosnoventa– ao poeta fóronllequedando nas carpetas diversosfeixes de poemas, entre elesBrétemas do muiñeiro, que agoraacaba de ver a luz da man ami-

ga de Sabino Torres, que foi ta-mén o editor de Muiñeiro debrétemas, o primeiro libro dogrande escritor chairego, publi-cado no xa lonxano 1950.

O poeta evoca nestes versos avoz dos muiños, os ventos va-gamundos, abidueiras e bréte-mas, as raiolas dos luares, o lu-me das lareiras, as músicas doscarros polas congostras... Ma-nuel Maria volta de novo ássuas orixes, ás que sempre foifidel, sentíndose mesmo parteda própria terra:

Nós somos terra labrantía,patria, lume e soedade,un ensoño case indefinido,e levamos no fondo dos beizosun misterioso lume sagrocon sabor a landras e a centeo.

Desde unha identificación plenaco mundo ru-ral, o escritormanifesta asua fondapreocupacióne incluso asua enérxicaprotesta poladestrución davida labrega.Ademais das imbo lox iaque represen-ta o muiño, op o e m á r i ooferece a vi-sión dunmundo quese esbroa. Porese tempo –adécada dossetenta– a agonia do rural é xaun feito. O campo sofre o aban-dono e a despovoación, os canei-ros son substituidos por encoroshidroeléctricos, os muiños vanpouco a pouco derrubándo-se...

O meu muiño esbróase pouco a pouco,o rodicio redondo como a lúapodreceu amodiño....(...)o lousado foise abrindo,regañandopara que as estrelas ollen á muxega,cuberta de silencios e arañeiras.(...)O muiño, labrego e aldeano,é unha morea de pedras de pizarraque caen de vagar.

Un muiño que se esbroa, unmundo milenário que se derru-ba. Pouco é o que queda en pé:


Manuel Maria. P. B..

conta de libros

A mande Manuel RivasEmigración e naufráxio son experién-cias de supervivéncia que Manuel Ri-vas recolle no seu último libro Aman dos paíños, unvolume que reunetres relatos. O pri-meiro é un relato deficción, o que lle datítulo ao libro, omáis longo. O albumfurtivo é un relato fo-tográfico, no que en-fia imaxes da Coruñacon outras que povo-an as ruas londinen-ses. Por último, Os naúfragos é un tra-ballo xornalístico sobre aqueles que te-ñen que abandoar o barco e tamén osque non teñen tempo para facelo. Per-sonaxes heroicos con nomes correntesque Rivas fai protagonistas da sua últi-ma aventura literária.♦

A Galiza do 2020En Abril do pasado ano tivo lugar unencontro en Mondariz Balneário arga-llado por Ir Indo e que reuniu adiferentes personalidades arredordun tema: AGalicia do2020. Do en-contro e dasconversas sae unvolume que ta-mén serve paracomemorar osquince anos donacemento daeditorial. XoséLuis Barreiro Rivas, Andrés TorresQueiruga, Ramón Villares, Xerardo Es-tévez, Domingo Docampo, Teresa ReyBarreiro-Meiro e Francisco Camposson alguns deses especialistas que ima-xinaron unha Galiza futura, desde ascidades, a agricultura, a información, aciéncia ou a muller.♦

Catro personaxesde Manuel DarribaDuas mulleres e dous homes protagoni-zan a obra coa que Manuel Darriba ga-ñou a última edición do prémio LueiroRey de novela curta. Veladado billarista con-centra unha sériede acontecementosnunhas poucas ho-ras dunha noite deverán. A música dejazz, de fundo, vaiarrastrando as expe-riéncias destes perso-naxes até queconfluen nun cuarte-to. Darriba, xovenxornalista e escritor de Sarria, xa asi-nou anteriormente as novelas Paf Xa-rope e Outonos espectaculares, ademaisdo poemário Calor.♦

Biografias musicaisportuguesasPublícase o segundo volume das bio-grafias Mundo da Canção, adicadasaos músicosque marcarona musica con-temporáneaportuguesa. Omesmo autorda de CarlosParedes, o crí-tico OctávioFonseca, asinaJosé MárioBranco. O can-to dainquietação.Máis de trinta ecinco anos namúsica comprímense neste volume através dos seus discos, entrevistas e re-cordos dun movemento musical queemprendera José Afonso.♦

Poesiainédita,felizmenteagorarecuperadadas carpetaspra gozo dosleitores e dasleitoras deManuelMaria.

(Pasa á páxina seguinte)

28 11 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 969

Quédannos en pé os propios montescoroados de brétemas e neves,habitados por un silencio puro e virxeque non foi usado aínda por ninguén.

Daquela, si, ainda quedaban osmontes coroados de brétemas ede neves. Hoxe eses mesmosmontes están todos coroados deparques eólicos que trasnsfor-maron de forma brutal a nosapaisaxe.

Os eixos temáticos arredor dosque xira toda a obra poética deManuel Maria están taménaqui presentes. Nun poema in-cluso chega a dicer que as máisfermosas palabras do idiomason: “amor, muiño, dorna/ fouce,arado, martelo e espiral”. VelaÍas suas grandes paixóns huma-nas: o amor, a terra e a libera-ción da sua pátria.

Poesia amorosa, escrita desde ooutono da vida, no solpor de ho-ras melancólicas ateigadas detenrura:

Tódolos cervos, amor, no meu muiño,tódalas abelaneiras floridas,tódalas aves do mundo,tódalas noites, meu amor,alcecendo sedes e horizontes.(...)E no arquivo máis vivo da ilusiónconservo pura i inmarcesiblea flor da túa sorrisa, compañeira.

Poesia que expresa o sentimentoda terra, o íntimo diálogo coanatureza, a identificación pan-teista:

A miña brétema azul dun case verdea invadirme os meus ríos,cerdeiras que me medran no peito,carballos chantados no meu sangue,finas abidueiras-neve e xelocarne de luz de lúa namorada-que están dentro do meu corpo...

Poesia de denúncia contra a in-dústria irracional e contaminan-te, poesia política, comprometi-da co proceso histórico de Gali-

za. Manuel Maria, ao igoal queoutros membros da sua xeración,viveu a tristura e o siléncio dapost-guerra, os anos escuros, opiñeirismo e a ilusión da reor-ganización política do naciona-lismo. De todo iso fala nuns ver-sos redicalmente anti-piñeiristasque reflicten o conflito e a rup-tura da mocidade nacionalistagalega co galeguismo culturalistade Ramón Piñeiro:

O chao enchíase de froumae intentaba non deixar agroamr(...)castiñeiros, carballos e roseiras.(...)Mais un día os ventos cabreadosdesataron furacáns e tempestades:o lóstrego incendiou o piñarciño

e os muiños -as pedras albeiras-xirando en espiral inacabablecomenzaron a destriturar á escuridade.

Noutros poemas sabiduria e be-leza sumen-se para dar á luz un-ha poesia exquisita que inexpli-cabelmente permaneceu inéditamáis de vinte anos:

O muiño está feito coa florde liño, misteriosa e sagrada,co recendo dos codesos,co sangue das xesteiras vermellas,coa tenrura apaioxoada das silvas,coa inocencia do lóstrego.Concluimos que o muiño é conciencia vixiante e alertadaatenta ó sagrado da paisaxeá que lle imprimeequilíbrio, norma e madurez.

Poesia inédita, felizmente agorarecuperada das carpetas pra gozodos leitores e das leitoras de Ma-nuel Maria. ¿Canto tempo tere-mos ainda que agardar por outroslibros inéditos deste noso clásicovivo? ¿Veremos pronto editadosos magnificos poemarios Entre aarxila e a luz e Cecais hai unha luz?Desde aqui, máis unha vez, recla-mamos a palabra pura e emocio-nada de Manuel Maria.♦

MANUEL LÓPEZ FOXO

Ás barricadasTítulo: National 7.Director: Jean-Claude Sinapi. Franza, 2000.Edita: Colección Hipocampo Amigo.

Foi o boca a boca e a sua innega-bel calidade o que fixo e fai que“National 7” se manteña máistempo do previsto nas carteleirasdo país. O seu escaso apoio publi-citário (a pesares de opter o pré-mio do público no pasado Festi-val de Berlin) que pretendia abon seguro limitar a sua repercu-sión entre o gran publico (habi-tualmente pouco esixente portantos anos de educación anti-ci-nematográfica e puramente co-mercial) non lle auguraba a estefilme francés un percorrido delongo vo nas pantallas galegas.Pero non foi asi. Como lle tenocorrido a outras fitas de seme-llante natureza (“Como auga parachocolate” é xa un exemplo clási-co) a película de Jean-Claude Si-napi foi acubillándose nas nosasretinas para propoñernos unfermosísimo canto, poético e trá-xico á vez, de liberdade e amor.

Un tanto desdebuxada última-mente, da vitalidade amosadapolo cinema británico nas duasúltimas decadas (Greenaway, Lo-ach, Frears, Sheridan... dannosexemplos a conta gotas) sen du-bida é o cinema francés o queven coller o seu relevo. E istonon só pola sua innegábel dosede calidade, senón tamén merce-de á sua constante loita contra ocolonialismo e a penetración docinema americano o que se tra-duce na defensa a ultranza do seupróprio mercado (mentres no es-tado español Hollywood copa o90%, en Fráncia esta penetra-ción representa pouco máis do55%). Deixando á marxe nomesxa clásicos como os de Chabrol,Resnais, Rohmer, Auteuil, Le-conte, Berri ou Deville, os traba-llos de Erik Zonca (“A vida pri-vada dos anxos”), Mathieu Kaso-witz (“O odio”), Agnés Jaoui

(“Le goût des autres”) ou RobertGuediguian (“A la place du co-eur”) confirman a solidez e rigordunha cinematografia en alza.

“National 7” aparece pois nunpanorama xeral que ven semen-tado de acertos colectivos paraofrecernos unha obra chea defrescura, feita con pouco diñei-ro,construida cunha enorme con-cisión(no relato e na gramáticafilmica) e premeditadamente sin-xela en recursos de estilo e postaen escena pero que atesoura nassuas imaxes os rasgos de identida-de dun cinema con maiúsculas.

Concebida inicialmente para serexibida na televisión e utilizandounha camara de vídeo dixital ennon poucos momentos da sua me-traxe, a peli-cula de Sinapi(baseada nunfeiro real),conta a vidadun grupo deenfermos deparalise cere-bral recluidosnun hospital ea sua rebeldiae rebelióncontra un sis-tema sanitáriohipócrita econvencional,cando un de-ses enfermos,o máis lúcido,o máis irreve-rente , o máis“revolucioná-rio”, desexafacer uso doseu dereito aosexo. Ese in-tento de voltado revés esubversión dasnormas morais, sociais, ideolóxi-cas e sanitárias imperantes nesemicrocosmos perfectamente edifi-cado sobre pautas ben precisas, sósera aceitado e asumido por unhaenfermeira (é unha muller o per-sonaxe máis positivo do filme)que decide atender a sua demandafacilitándolle os servícios dunhaprostituta que exerce o seu oficiona estrada National 7. Interpreta-da de xeito coral por alguns acto-res non profisionais (auténticosenfermos cerebrais) e outros xaespléndidos dominadores do seuofício (extraordinários os traballosde Nadia Kaci e Oliver Gourmetcomo René) esta “opera prima”de Jean-Claude Sinapi é unexemplo de cine anticonvencio-nal e nada compracente, tráxico ecómico ao tempo, ágrio e esperan-zado, pero tamén intelixente quecircula a contracorrente e quelonxe de aceitar os modelos do ci-nema comercial e politicamentecorrectos ao uso, proponos unhaparticipación activa e viva paraindagar sobre nós mesmos e sobrealgunhas das misérias da condi-ción humana. Película debedoradun certo Buñuel e Fellini , “Na-tional 7” é, en suma, unha desaspelículas que hai que ollar necesa-riamente, que, feitas con ternura,emoción e compromiso, nos re-concílian cunha arte a cada me-nos crítica e máis acomodada nohorizonte estéril dunha culturaglobalizadora e dominante.♦

CELSO X. LÓPEZ PAZOS

National 7aparece nunpanoramaque vensementadode acertoscolectivosparaofrecernosunha obrachea defrescura,feita conpoucodiñeiro econstruidacon enormeconcisión.

(Ven da páxina anterior)

Pop emocionaldesde OurenseTítulo: A plena sombra.Grupo: Cosecha roja.

Xa van para alá doce anos que o grupoourensán Cosecha roja comezou tocarpop e, mália que o recoñecemento pú-blico elles tan difícil como paracalquer outra banda galega, continuancoa teima non só de facer música, se-nón tamén de facer discos. Este A ple-na sombra é unha edición própria, “unproxecto autoxestionado”, din eles,moi coidada en canto ao son e congravacións realizadas a cabalo entreVigo e Ourense. Estes doce temas –to-

dos compostos por eles mesmos excep-to Como la nube, doutro músico ouren-sán, Maxin Blanco–, foron gravadosao longo do 2000 dun xeito case arte-sanal tras dous anos de parón, e só sa-en editadas trescentas cópias do com-pacto. Seguen definindo as suas can-cións como “pop emocional” aindaque desta vez incorporan nun dos te-mas unha sección de metales contrompeta, trombón e saxo tenor dosMonforte Horn Emsemble, e máis tecla-dos. Aser Álvarez, Carlos Rego,Xavier Doforno e António Rodríguezforman Cosecha Roja, e hai tres xeitosde conseguir o seu disco, escrebéndo-lles ao apartado de correos 455 de Ou-rense, chamando ao teléfono 988 248900 ou no correo electrónico [email protected].♦

Selecciónde jazz latinoTítulo: Calle 54.Autor: Vários.Edita: Emi.

Ainda se atopa en carteleira Calle 54,

a fita documental de Fernando Truebaadicado ao “jazz latino” e na que xuntaa músicos de diferentes xeracións nunestúdio de Nova York durante dezdias. A fita ten tamén o seu dobre CDcheo do ritmo deste estilo nacido enCuba e Brasil. Pódese escoitar desde amúsica do discípulo de Dizzy Gillespie,Paquito d´Rivera, até a nova pianistaEliane Elías pasando polo falecido Ti-to Puente, o home orquestra ChuchoValdés e o eufórico Michel Camilo.“A finalidade de Calle 54 non é outraque compartir unha festa musical contodo aquel que está disposto. Evitei odidactismo, coida que a música se bas-ta por sí soa”, di Trueba, responsábelda selección musical deste filme.♦

conta de discos

conta de libros

Ébora de CaneiroDi Xosé Carlos Caneiro que Ébora éunha “novela feliz” e “un espazo de fic-ción do que a nosa literatura está tannecesitada”. Con esta novela, publica-

da en Xerais e gaña-dora de dous prémios,o Eixo Atlántico e oBlanco Amor, o au-tor de Verín vingaaos protagonistasdoutras novelas an-teriores, infelices.Nesta vila recriadapolo autor, o prota-gonista, LibardinoRomero, busca o

amor e a felicidade nunmundo canalla, e nos introduce nas vi-véncias dos seus viciños. Perto de cin-cocentas páxinas, ainda que, en pala-bras do autor, sen dificultades estrutu-rais ou léxicas.♦

Castelao e o idiomaHenrique Monteagudo reune en Cas-telao, defensa e ilustración do idiomagalego sete traballos publicados nos úl-timos dez anos ao redor dunha das

cuestións máis com-plexas en relaciónnon só ao rianxeirosenón á normaliza-ción cultural do pa-ís. Tres aspectos lin-guïsticos en Caste-lao son destacados:a história lingüísti-ca de Galiza dentroda península, omarco político que

el coidaba como so-lución, e as diferéncias e similitudesentre galego e portugués. Por eses viei-ros camiñan os traballos de Monteagu-do, nun volume publicado porGalaxia.♦

Fotobiografiade Miguel TorgaFoi un dos grandes autores da escritaportuguesa. Poeta, dramaturgo, ensais-

ta, eterno candi-dato ao Nóbel,tivo para si senembargo os gran-des prémios lite-rários do seu pa-ís, como aquelNacional de Li-teratura en1969 que recu-sou por proce-der do réximeditatorial. Mi-guel Torga.Fotobiografia

ten unha coidadísima edición a cárre-go de Clara Rocha que reune os mello-res momentos do escritor morto haiseis anos. Publicada en DomQuixote.♦

Máquinas e follasDIN A-4Na editorial Kalandraka os libros di-ríxense a nenos e nenas entre 9 e 99

anos. A ár-bore das fo-llas DIN A-4 é un librode CarlesCano, tra-ducida porXoséBallesteros,

que reivindicao direito de ser-mos diferentes,e que conta co-as ilustraciónsde CarlosOrtin. Textoirónico para pri-

meiros leitores é Máquinas, de Ch-loé Poizat, que traduce Luisa Moran-deira, e que é un bonito catálogo deinxénios poderosos.♦

Cinema

Brian,o neno cobaia Título: Brian the Brain.Autor: Miguel Ángel Martín.Edita: La Cúpula.

Brian vive nunha sociedade naque a exposición ao sol é perigo-sa polos raios ultravioleta, naque se experimenta sen pudorcon virus que causan mutaciónsxenéticas e onde a aplicación dapena capital a xeito de eutanásiaé unha realidade cotiá. O mes-mo Brian padece unha malfor-mación desde o nacemento, de-bido ao traballo da sua nai nunslaboratórios, que fai que parteda sua masa cerebral esteña ávista. Esta característica o con-verte nun ser especial, superdo-tado, separado do resto, que vivecoa sua nai sometida sempre aextrañas doenzas debido ao con-

táxio dun virus. El é o protago-nista desta serie de historietasdas que ven de sair o sétimo nú-mero en formato “comic book”,publicado por La Cúpula.

Ao autor, Miguel Angel Martín,lévanlle posto moitos calificati-vos, e non sempre bos. A elmesmo góstalle ser controverti-do nas declaracións. “Dame no-xo ouvir falar tanto de solidarie-dade, ecoloxia, ONG e ani-

mais”. O seu álbum PsycopathiaSexualis provocou que a policiaitaliana requisara en 1998 mate-

rial atopado na casa do seu edi-tor neste país baixo a acusaciónde apoloxia da violéncia e dapederastia. Non son poucos osque o acusan de que as suas vi-ñetas non teñen “moral” e seexceden de violentas. Sen em-bargo, xa hai máis de dez anos eno seu único traballo infantilaté o momento, Dias Felices, odebuxante de León retrataba adeshumanización e a substitu-ción do cariño familiar pola tec-noloxia dun xeito tal que nondeixaba dúbidas sobre a sua de-núncia. Martín, un dos debu-xantes e guionistas con máis tra-ballo dentro e fóra do Estado,ten un estilo próprio, de trazomoi limpo, que pode transladartanto a portadas de discos comoa cartaces cinematográficos.Brian, ese neno abandoado econvertido en cobaia por unhaciéncia que non ten piedade, éun dos seus personaxes estrela.♦

A. ESTÉVEZ


EncrucilladaNº 120. Novembro e Decembro de 2000. Prezo 500 pta.Edita: Encrucillada.

Como é habitual este último número doano acolle os relatórios do Foro Relixióne Cultura na Galiza, no que se analizaronos problemas éticos nos ámbitos da eco-nomia e a bioloxia e as relacións entre a

ética civil e amoral cristia-na. Nel par-ticiparonLuis de Se-bastián, Pi-larNúñez–Cu-bero, Mar-ciano Vi-dal e San-dra Rodrí-guez Cou-so. Victo-rino PérezPrieto

avalia undocumento vaticano contestado, o Domi-nus lesus, a crónica política chega da mande Agustin Diaz e Bernárdez Vilar fai unrepaso das últimas novas culturais.♦

RGTNº 24. Outono de 2000. Prezo 800 pta.Dirixe: Antón Lamapereira.Edita: A.C. Entre Bambalinas.

O consello de redacción de RGT coidoude importáncia reflexionar sobre o rolque pode cumprir o teatro na guerra e pu-blica sendas colaboracións sobre este arte

durante o 36e noconflictodosBalcáns.Reseñas do

Festiclown, celebrado enPontevedra, o Festeixo, en Viana do Cas-telo e información sobre a III Feira doTeatro Ciudad Rodrigo. A Revista Gale-go do Teatro presenta ao tempo unha co-laboración solicitada á directora da Com-pañia Bin Kadi So de Abidxán (Costa deMarfil) sobre a elaboración dunha estéti-ca teatral basada nas dramatizacións davida cotiá africana.♦

Análise EmpresarialNº 30. Ano 2000. Prezo 750 pta.Dirixe: Afonso Ribas Fraga.Edita: Uniproeditorial.

Santiago Lago compara a evolución dasrendas per capita de Galiza e España nosúltimos quince anos e Ramón Yáñez faiunha análise económica financieira dosector galego da construción. Entre ou-

tras apor-tacións es-ta revistagalega deeconomiae cienciassociaisrecolle otraballode Ro-bert Bo-yer queestabe-lece co-mo de-safiospara oséculo

XXI disciplinar as finanza e or-ganizar a internacionalización e o deNemesio Barxa que escrebe sobre os “di-reitos comunais amenazados en Gallae-cia”. Pode atoparse tamén un artigo de

O coRdeL

Camiño sen fin, novela xuvenilou novela a secas?

Desacredito un pouco en quehaxa distincións de xénero. Fa-laria de narrativa a secas. Coidoque existe un tipo de leitoresxóvenes, que ainda está culti-vando o gosto pola leitura, peroo escritor nunca deberia formu-larse esa diferéncia. Na literatu-ra universal, os libros son bos oumaos, e non sabe de idade.

O mar é un personaxe centralda sua novela, cun certo gostoaos libros clásicos de aventuras.

Atraíame o mar real, os puntosonde semella rematar a terra, oAtlántico. Pero é certo que enCamiño sen fin o mar é como un-ha metáfora da vida, da aventurade facerse adulto. É certo que aeleición que fai o protagonista aoembarcarse é desacostumbradaentre os rapaces de hoxe, perofaino por própria vontade. O maré o símbolo da vida en literatura.Xa o sabia Álvaro Cunqueirocando escrebia As mocidades deUlises, o mar leva a ser adulto e éunha fonte inagotábel de litera-tura, só con recriar as históriasque se contan en cada porto.

O barco no que traballa oprotagonista opera desde Vigoe vostede encabeza o libro cun-ha cita de Cunqueiro. Como éa sua relación coa Galiza? E adoutros escritores?

Nas últimas década hai máis olla-das mutuas sobre o que se fai na

escrita ou na música en Galiza eAstúries. Os autores galegos comoCunqueiro, Rivas, Fole e BlancoAmor son coñecidos e lidos. Coi-do que existe un reflexo, unhacercania no só xeográfica, senónde comunicación polo mar. Oprotagonista vai ao Gran Sol,cando os barcos asturianos xapracticamente non van, asi queme pareceu atractiva a idea dexuntar eses dous mares, tal comoé, con galegos, asturianos, marro-quinos, portugueses e bascos. Se-mella que a comunicación inter-cultural se acaba de inventar, pe-ro o mar xa é desde hai moitosanos unha rede comunicativa.

É difícil que un libro en astu-riano atravese as fronteirasdentro do Estado.

Ultimamente asistimos a unhareacción que intenta mergullar adiversidade da península, incluí-do Portugal. Esa vaga medra coánimo de fundir culturas e his-tórias. Provoca que as diferentesculturas do Estado se desenvol-van en compartimentos estan-cos, dos que é moi difícil sair.Por esta razón o prémio Abril éunha excepción, permite dife-rentes edicións dunha obra encastelán, catalán ou aragonés.

Pero a consciéncia en Astúrias,por exemplo, respeito ao idiomatransformouse nos últimos anos.

A língua non ten un recoñece-mento oficial, só está amparadapor unha lei de uso que nen ga-rante a sua presenza no ensino,

nen os direitos dos astur-falantes.Houbo todo un movemento cul-tural hai dous anos que espertouo que estaba adormecido desdeos primeiros anos da transición.No ámbeto da criación literária,musical ou no cine, ainda encueiros, estase vivindo unha dasmellores épocas. Empézanse a co-ñecer aos escritores en asturianoe no ámbito da música aséntaseunha corrente que comezou haianos, coido que xa podemos asir-nos a algo porque unha das esca-sas posibilidades de que esta lín-gua sobreviva son as manifesta-cións culturais. Que non sexa unvalor sentimental, senón que es-teña viva.

Vostede colabora con Les Noti-

cies. Tamén son importantesos meios de comunicación.

Agora xa temos algunha rádio ealgunha publicación, como o se-manário Les Noticies, que turranpolo idioma. Poden axudar aque sexa unha desas linguas quenon vai morrer nos vindeiros 50anos. Pero é certo que hai outrarealidade, a da maioria dosméios, que lanzan os seus pro-xectis contra todo o que sexa di-ferente. No caso de Les Noticies,mantense ben gracias, en parte,a un público fiel que o apoia co-mo un dos poucos xornais en as-turiano e de propriedade asturia-na, e un méio importante paraas expectativas que se abren nalíngua e na cultura asturiana.♦♦

Banda Deseñada

Pablo Antón Marín Estrada‘Escritores e músicos están dando vida ao asturiano’✒ A. ESTÉVEZ

Con Camiño sen fin Pablo Antón Marin Estrada gañou o prémioAbril, unha iniciativa de seis editoriais do Estado noutras tantas lín-guas, que ten a avantaxe de funcionar como caixa de resoáncia parao premiado. Esta novela sobre a iniciación dun rapaz asturiano nadura vida do mar, está publicada en galego por Galaxia. Nesta entre-vista fala da sua novela e do estado de saúde da escrita en asturiano.

30 11 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 969

Indiscutíbel foi o protagonismode Castelao na programacióndo ano do Concello de Ponte-vedra. Despois de protagonizaro fito histórico de que o plenomunicipal aprobase por unani-midade a declaración institu-cional do Ano Castelao come-zaron as celebracións que seian encamiñar a divulgar a suafigura no conxunto da povoa-ción. “Conseguimos chegar aun público que descoñecia aCastelao através de exposi-cións, charlas, publicacións ouo roteiro que percorre os espa-zos emblemáticos da sua bio-grafia na cidade. Encamiñamos

a programación preferentemen-te á xente máis nova para apro-ximala á figura de Castelao eniso investimos todos os nososesforzos” explica o concelleirode Cultura pontevedrés, LuisBará que entende o proxectocomo “un labor a seguir que te-rá a sua continuación nesteano 2001”. Valora tamén oconcelleiro a aprobación porparte da corporación ao com-pleto da declaración de AnoCastelao que, segundo afirma,“foi a primeira pero, ainda quenon se secundase oficialmentepor outras institucións si seadoptou esa denominación”.

En miras ten o concello dePontevedra promover a cria-ción “dunha institución e espa-zo físico que recolla a sua obrae legado e que non sexa só lu-gar de exposición senón taménponto de encontro vivo de in-vestigación e estudo dunha dasmáis relevantes personalidadesda nosa história. Defendemosque se poñan os meios necesá-rios para constituir ese centropero depende tamén do papelque xoguen a Xunta e a Depu-tación de Pontevedra, deposi-tárias de grande parte da suaobra”. Na estela do Ano Caste-lao entregarase o próximo dia

30 de Xaneiro o prémio Sempreen Galiza de ensaio e celebrara-se os dias 25, 26 e 27 un con-greso homenaxe ao exílio gale-go. O Concello de Pontevedracontinuará organizando os ro-teiros pola cidade e responderáás demandas que chegan de to-do o país para as exposiciónsAs imaxes de Castelao e Caste-lao e Nós.

O presidente da FundaciónCastelao, Avelino Pousa An-telo participou neste ano enmáis de meia dúcia de actos enPontevedra. Aporta o dado pa-ra dar conta da amplitude do

programa que se desenvolveuno concello no que Castelaoviviu a sua etapa máis produc-tiva. En total, Pousa Anteloten contabilizada a sua presén-cia en 58 actividades relacio-nadas co autor de Sempre enGaliza, e o número dálle me-dida dunha comemoración daque destaca a “importante re-ceptividade por parte da xente.Nunca se fixo nada parecidopero o tema non está esgotadoporque queda obra espalladana guerra e ainda está por facera sua biografia completa. Oano non rematou nen remata-

O ano no quecomemoramos a Castelao e a Murguia

Institucións e entidadesfan balance das celebracións do 50 aniversário da sua morte

A Nosa Terra promoveu as principais exposicións e distribuiu máis de 320.000 libros dos títulos publicados sobre Castelao. Na fotografia, o Presidente da Real Académia Galega, Francisco Fernández del Riego, nunha das mostras.

✒ C.V.O 7 DE XANEIRO DO 2000 CUMPRÍANSE CINCUENTA ANOS DO PASAMENTO DE CASTELAO

EN BUENOS AIRES E BOTÁBASE A ANDAR UN ANO NO QUE SE IA COMEMORAR A SUA FIGURA

DESDE DISTINTAS ENTIDADES E ORGANISMOS. O CONCELLO DE PONTEVEDRA ADIANTÁBASE

A DECLARAR OFICIALMENTE O ANO CASTELAO E, MÁLIA A DÉBEDA DE RECOÑECIMENTO INS-

TITUCIONAL, A DENOMINACIÓN PRENDEU EN MULTITUDE DE ACTIVIDADES. REMATADO O

ANO, OS PROMOTORES DAS COMEMORACIÓNS AFIRMAN QUE A EFEMÉRIDE SÓ PODE SER

ENTENDIDA COMO UN PONTO DE PARTIDA PARA SITUAR A CASTELAO NO POSTO QUE ME-RECE DE FIGURA NACIONAL. O ANO FOI TAMÉN PARA CELEBRAR A MANUEL MURGUIA,FIGURA CLAVE DO NACIONALISMO A QUEN SE LLE ADICOU O DIA DAS LETRAS GALEGAS.

(Continua na páxina seguinte)


rá”. Pousa Antelo anota quenos obxectivos da Fundaciónestá a criación dun equipo noque participarian HenriqueMonteagudo, Xosé ManuelNúñez Seixas e Miguel AnxoSeixas que se encargarian decoordenar a elaboración dabiografia. Outra das teimas daFundación que ficou adiadadas comemoracións era con-verter a casa natal de Castelaoen Museo para o que contabanco apoio verbal de Teresa Cas-telao antes da sua morte. Pro-blemas da herdanza familiarestán a poñer atrancos a queeste proxecto se materialice.

Tamén entende Pousa Anteloque o ano se pecha cunha im-portante asignatura pendiente.“A obra de Castelao merece serexposta dignamente. Molestoucando o dixen pero agora o re-pito. Se o Museu de Pontevedranon logra unha instalación me-recente calquera entidade teriaque abordar ese labor obrigadopara a altura da sua obra” afir-ma o presidente da FundaciónCastelao.

Que fixo a Xunta?

Por iniciativa do BNG todos osgrupos parlamentários apro-baron a declaración de toda ouparte da obra de Castelao comoBen de Interese Cultural. Adeputada nacionalista PilarGarcia Negro, promotora dainiciativa, laiase agora de que a“Xunta non fixo nada para ma-terializar esa resolución apro-bada pola cámara, limitouse acumprir de forma escuálida cocongreso de Rianxo sen estar áaltura da necesidade de queCastelao sexa reapropriado po-lo povo galego. Agora o grandeantagonista político que é Ma-nuel Fraga apresenta as suasobras e nós lembramos queCastelao non pode ter data decaducidade nen se pode mono-polizar a sua figura”. A Conse-llaria de Cultura rexeitou valo-rar o alcance da celebración doAno Castelao.

Pero a deputada dirixe taménas suas observacións ao na-cionalismo que, ao seu ver, ten

que “redobrar esforzos para su-plir unha caréncia históricaevidente que é o descoñeci-mento cultural do país. Caste-lao non é arqueoloxia, a suaobra pode por de relevo moitosaspectos políticos, económicose culturais da Galiza actual”.Queda por facer, para PilarGarcia Negro, “un labor deanos que se ten que centrar enexixir, entre outras cousas, un-ha maior preséncia no ensino,a circulación da sua obra, o re-coñecemento institucional co-mo personalidade principal doséculo XX e publicación deedicións populares da sua obrade maneira que sexa reapro-priado por todos os galegos egalegas como figura referencialindispensábel para entendernoshoxe”. A mesma continuidadeexixe para a figura de ManuelMurguia xa que, ao seu ver, acomemoración do Dia das Le-tras Galegas non abondou paracolocalo no lugar que merecena história política e culturaldo país.

O presidente da Académia Ga-lega, Francisco Fernández delRiego relaciona a proximidadedas duas figuras. “Murguia foi ogrande precursor, un home en-tregado ao país que sacrificou asua vida por Galiza. Castelaoadmirábao profundamente. Es-te foi, sen dúbida, un ano im-portante” valora del Riego, pa-ra quen as celebracións do ano“repercutiron no ambiente, ho-xe a xente sabe quen é Caste-lao, nada a ver co que aconte-cia nos anos cincuenta candoninguén coñecia o seu nome”.

Un pontode partida necesário

“De agora en adiante a inter-pretación que se faga de Caste-lao vai estar documentada”.Asi destaca o presidente doConsello da Cultura Galega edirector da editorial Galáxia,Carlos Casares a publicacióndas Obras de Castelao que seapresentaron no remate doano. “Aqui está todo Castelao,o que quede por publicar nonvai modificar en nada o seu co-ñecimento. Coa edición da co-

rrespondéncia queda exposto oseu pensamento igual que a re-lación dos galeguistas de Bue-nos Aires e o interior. Até ago-ra falábase de Castelao de me-mória e con certa irresponsabi-lidade. Agora xa non se podeespecular” defende Casares.

“Castelao é unha figura xigan-tesca que non precisa ser miti-ficada. Coa documentación naman vemos que estamos diantedunha persoa fiel aos seus prin-cípios republicanos, idealista epouco pragmático para ser polí-tico” afirma Carlos Casaresquen non dubida en sinalar aCastelao e Rosalia como asduas figuras que a xente esco-lleria para simbolizar Galiza. Seo ano serviu, ao dicer do presi-dente do Consello da Cultura,para estabelecer unha base do-cumental completa do autor deCousas da vida, queda pendentea elaboración dunha biografiacompleta, o estudo profundodo seu pensamento político ávista dos novos dados e a expo-sición digna da sua obra.

A Asociación Sócio-Pedagóxi-ca Galega despregou durante oano un amplo abano de activi-dades arredor da figura de Cas-telao. Comezou a fins do 1999coa celebración dun congresoen colaboración coa Universi-dade da Coruña e prometecontinuar coa actividade xaque, segundo afirma o presi-dente da AS-PG, Alberte An-sede, “compre seguir para situara Castelao no lugar de referén-cia que merece. Non se fixomáis que comezar e asi o 2000non pode senón ser entendidocomo ponto de partida para co-memoralo”.

Ansede destaca o valor acadé-mico dos congresos organiza-dos en colaboración coa Uni-versidade da Coruña e o Con-cello de Pontevedra pero amo-sa tamén a releváncia desde oponto de vista educativo do la-bor da AS-PG á hora de di-fundir a obra de Castelao ameio de audiovisuais, exposi-cións e demáis publicaciónsque xuntaron un material queagora se está a distribuir noscentros escolares.♦

(Vén da páxina anterior)

Manuel Portela Valladares, Se-bastián González, Xerardo Álva-rez Gallego, Ramón de Valenzue-la ou Arturo Souto, son outrasdas figuras ligadas a Pontevedraque ocuparán lugar neste eventoque se vai celebrar no Pazo daCultura e que promoven A NosaTerra e a asociación cultural MaioLongo. “Con este Congreso as en-tidades organizadoras e o Conce-llo de Pontevedra en particulartentan restaurar a memória de fi-guras claves da noso pensamentopolítico e cultural, obrigadas aexiliarse a causa da rebelión mili-tar do 36 e a posterior dictadurafranquista silenciadas tamén narestauración democrática”, expli-ca Xosé Enrique Acuña, membrodo Comité Organizador, quendestaca que tamén por vez pri-meira o exílio se vai abordar des-de a sua verdadeira dimensiónpolítica e non somentes a partirdo labor criativo e literário de-senvolvido polos seus protago-nistas máis relevantes.

As sesións académicas comezan oVenres 25 de Xaneiro pola mañácunha conferéncia de apertura acargo de Isaac Diaz Pardo e oevento clausúrase coa interven-ción de Baldomero Cores Tras-monte, que falará sobre OsórioTafall. As comunicacións progra-madas pasarán revista a diferen-tes aspectos do exílio galego nospaíses americanos e europeus.

Impartirán conferéncias investiga-dores como Xosé Luis Axeitos,Marcos Valcárcel, Xosé ManuelMaceiras, Marga Romero ou Ri-cardo Gurriarán. Os debates máispolíticos do exílio serán analisadosdesde as ponéncias que apresentanBieito Alonso, Núñez Seixas, Xo-

sé Carlos Garrido Couceiro, XulioRios e Gustavo Luca de Tena.

Do mesmo xeito, as diferentesideoloxias que concurriron nadiáspora serán estudadas nas con-feréncias de Víctor Santidrián,Dionísio Pereira, Xosé Estévez eLois Domínguez Castro. Outrascontribucións virán da man deAntonio Piñeiro, Lois Pérez Lei-ra, Xosé Enrique Acuña, ManuelPérez Rua, Miguel Anxo Fernán-dez e Anxo Angueira.

Homenaxe ás mulleres

O Congreso quere ser tamén ho-menaxe ás persoas que tiveronque abandonar o país pola perse-cución política. A organizaciónconvidou con este obxectivo adiversas persoas que viviron agrande diáspora que comezou en1936. O recoñecemento institu-cional celebrarase na xornadado Sábado 27 a meio dunha un-ha mesa redonda e coa presenzade Maruxa Seoane, Mariví Vi-llaverde e Chonchiña Comesa-ña, testemuñas vivas da diásporaarxentina e mexicana.

O Congreso Homenaxe ao ExílioGalego vai incluir actividades pa-ralelas, unhas proxeccións cine-matográficas dedicadas a figura deCarlos Velo e un concerto fin decongreso a cargo de Liorna. Aotempo abrirase a mostra comisa-riada por Lois Pérez Leira, respon-sábel da CIG–Emigración, Homese Mulleres do exílio galego, un per-corrido fotográfico e biográficopolas máis significativas figurasexiliadas. Outra exposición quese poderá visitar é a que preparouAndrés Fernández Placer sobreRamón de Valenzuela.♦

Primeira grande homenaxeao exílio galegoUn Congreso lembrará en Pontevedraa diáspora dos demócratas galegos

Trinta especialistas, historiadores e investigadores, acudirános dias 25, 26 e 27 de Xaneiro a Pontevedra para participarna primeira gran homenaxe institucional que se lle fai aoexílio político galego (1936–1975). O Concello, responsábelda organización xunto coa Universidade de Vigo, adícalleesta primeira edición á Bibiano Osório Tafall, primeiro alcal-de da cidade democraticamente eleito e presidente da Asem-blea de Municípios de Galiza, que morreu no exílio mexicano.

FICCIÓN1. A MAN

DOS PAIÑOSManuel RivasXerais

2. EXPEDIENTEARTIEDA

Luís Rei NúñezXerais

4. NA MALETAXurxo BorrazásSotelo Blanco

3. AS RULASDE BAKUNIN

Antón Riveiro CoelloGalaxia

5. ÉBORAX.C. CaneiroXerais

NON FICCIÓN

1. CRÓNICADO FOLK GALEGO

X.M. Estévez & O. LosadaTris Tam

2. OS CASTROSGALEGOS

Xulio Carballo ArceoA Nosa Terra

3. ANTROPOLOXIADE GALICIA

Mariño FerroXerais

4. A GUERRILLAANTIFRANQUISTADE MARIO DELANGULLOAntónio TéllezA Nosa Terra

5. BREVE HISTORIADE GALICIA

Francisco CarballoA Nosa Terra

TABELA DAS LETRAS

Librarias consultadas:Cartabón (Vigo). Couceiro (A Coruña). Michelena (Pontevedra).

Pedreira (Santiago). Souto (Lugo). Torga (Ourense).

Ruas de Rianxo engalanadas cos debuxos dun dos seus fillos predilectos. A.N.T.

O seu traballo constitue a pri-meira monografia específica so-bre o Partido Galeguista enPontevedra.

Pontevedra na época que eu ana-lizo era un referente dentro do na-cionalismo. Hai que ter en contraque entre os anos 1930 e 1931,unha vez pasada a Ditadura dePrimo de Rivera, nesta provínciaagromaron unha manchea de gru-pos galeguistas, especialmente enVigo, que estaba o Grupo Auto-nomista de Paz Andrade, e enPontevedra que estaba o de Bóve-da, Castelao, Filgueira. Nesta ci-dade mesmo habia unha aso-ciación cultural que era LaborGaleguista e criouse o denomina-do Partigo Galeguista de Ponteve-dra (PGP). Parecíame interesanteestudialo, mesmo Risco decia quenestes anos Pontevedra foi a pon-ta de lanza do galeguismo, asi co-mo con anterioridade foron Coru-ña, Santiago ou Ourense.

Antes da fundación no 1931do PG como era a situación dogaleguismo?

Houbo momentos da Ditadurade Primo de Rivera nos que omovimento estaba bastanteadormecido. Nos primeirostempos algunha xente do gale-guismo, como Losada Diéguez

ou Risco, colaborou, entre as-pas, co réxime. Primo de Riveraprometeu unha descentraliza-ción rexional e eles, por dicilodalgun xeito, crérono. Risco en-trou na Deputación Provincialde Ourense e Losada na de Pon-tevedra, pero apartir do 1925déronse conta de que aquelonon ia a ningures e dimitiron.Despois dun tempo de parálise,nos anos 30 e 31, antes da fun-dación do PG, o galeguismo re-xurdiu con bastante forza, nonsó na província de Pontevedra.No momento no que chegou aRepública, viron o ceo aberto elanzáronse á defensa de Galiza.De feito, nas Cortes Consti-tuíntes estivo Castelao. No mesde Decembro os diferentes gru-pos confluíron no PG. As basesteóricas do nacionalismo xa es-taban estruturadas desde antespero estes dous anos foron im-portantes para o agromar, rena-cer da defensa das peculiarida-des de Galiza.

Como afecta a chegada da IIRepública?

A República e a sua Constitu-ción –ainda que non era aConstitución que querian os na-cionalistas, porque non recoñe-cia un estado federal– favoreumoito ao galeguismo. Permitia orecoñecimento das autonomiasrexionais e posibilitou a sua re-cuperación. Pero dentro da Re-pública haberia que falar de di-ferentes etapas. Nas eleicións de1933 gañan as dereitas e van pa-sar perto de tres anos até que oEstatuto teña visos de ser apro-bado. Ao redor dos anos 1934 e1935 o nacionalismo adquiriuun novo pulo. Déronse conta deque tiñan que abrirse moitomáis ao povo, chegar ás masas,porque se non todo o que dese-xaban para Galiza, o próprio Es-tatuto, ia ser difícil de acadar.

Pode dicirse que o PG chegoua superar o carácter elitista quecaracterizou ás Irmandades daFala?

No PG entrou moita xente econtra o final chegou a ter máisde tres mil afiliados. Nun pri-meiro momento os seus mem-bros víanse como unha minoriadirixente, pensaban que o pri-meiro que tiñan que facer eracriar a consciéncia de que Gali-za era unha nación, de que tiñaunhas peculiaridades. Pero moi-tos deles déronse conta de quesen ter poder político, represen-tantes nas Cortes e poder deconvocatória no próprio país,todo o que querian facer ia sercomplicado. Daquela xurdironas tensións. Risco, por exemplo,dicia que se se participaba enpolítica e o Partido se abria ásmasas ian perder un pouco depureza. Por outra banda mantiñaque participar nunhas eleiciónsestatais dictadas desde o Gover-no de Madrid, supuña desvirtuaro nacionalismo. Pero Bóveda eCastelao sobretodo chegaron aconclusión de que para que exis-ta unha lexislación adecuada

que permita, por exemplo, recu-perar a língua e a cultura, loxi-camente tiñan que ter poder po-lítico. Como acadalo? Pois parti-cipando en eleicións e abrindo oPartido. Nos últimos tempos xaempezan a afiliarse campesiños,labradores, mariñeiros.

A importáncia do PG en Pon-tevedra refórzase con figurascomo Castelao, Bóveda ou Víc-tor Casas.

Evidentemente. Neste sentido esen desmerecer a importáncia deCastelao, desde o nacionalismogalego deberia promocionarsemáis a figura de Bóveda. Levou aresponsabilidade de organizacióne sen el a aprobación do Estatutoseria máis complicada e lenta.Foi o alma mater nas discusiónse levou todo o peso, incluso cocombate ideolóxico con repre-sentantes de outras forzas políti-cas. Como dicia Castelao, Bóve-da era o motor de explosión.

E cal vai ser a implicación doPG na Frente Popular?

A colaboración coas forzas deesquerda, que despois se traducena entrada na Frente Popular,foi o motivo principal da esci-sión ou da ruptura da DireitaGaleguista. O PG rachaba e isoera negativo pero pragmática-mente tivo dous factores alta-mente positivos. Primeiro quegrácias a esa colaboración seconsegue a aprobación do Esta-tuto e segundo que catro repre-sentantes do galeguismo entrannas Cortes: Castelao, Suárez Pi-callo e Vilar Ponte, ademais deAlonso Rios, que ia polos agrá-rios.

Xa para rematar, foi quen oPG de ilusionar a sociedade doseu tempo?

O problema do PG nun primei-ro momento era o de conseguerchegar ás masas. Nas vilas e nascidades era máis doado que norural polo caciquismo. O caci-que conseguia logros porque ti-ñan influéncia nas Deputaciónse os labradores, sen informa-ción de primeira man, confia-ban nel. De aí que Bóveda, araíz desa IV Asemblea propuxe-ra a criación de grupos galeguis-tas sobretodo no rural. Aindaasi nos últimos anos aumenta abase de afiliación de labregos,campesiños, pequenos proprie-tários. Tamén aumentou naseleicións de 1936 grácias a for-mar parte das listas do FrentePopular pero tamén é un signode que a xente respeitaba aos ga-leguistas que integraban esas lis-tas. Como me dicia FernándezDel Riego, nunha entrevista, asclases populares tiñan o senti-mento pero non a consciénciade Galiza. Comentaba a anécdo-ta de que os votos non se corres-pondia coa xente que ia aos mí-tines. O que si é certo é que con-tra o final, o PG empezaba a serun partido interclasista porquetiña afiliados de todos os sectorese ia cara a sua madurez.♦

32 11 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 969

✒ P. BERGANTIÑOS

DA MAN DE PAZ ANDRADE, LOSADA DIÉGUEZ,BÓVEDA, CASTELAO E FILGUEIRA VALVERDE,CARLOS A. ANTUÑA MERGÚLLASE NA CONFOR-MACIÓN POLÍTICA E SOCIAL DO NACIONALISMO

GALEGO. NA OBRA O GALEGUISMO NA PROVINCIA

DE PONTEVEDRA (1930-1936), PUBLICADA POR DO

CASTRO, O AUTOR EXPLICA A MADURACIÓN DESTE

MOVIMENTO, A EVOLUCIÓN CONGRESUAL,IDEOLÓXICA E ORGÁNICA DO PG, ADEMAIS DA ACTI-VIDADE DOS GRUPOS GALEGUISTAS NA PROVÍNCIA.

CCaarrllooss AA.. AAnnttuuññaa

‘‘OO PPaarrttiiddoo GGaalleegguuiissttaalleevvoouu oo ggaalleegguuiissmmooaa ttooddaa ssoocciieeddaaddee’’

33

Vostede é un escritor profisio-nal. Muda esa condición a di-námica da escrita?

Non é unha condición cómodapero optei por ela cando atraveseiunha situación difícil como xorna-lista. Coincidiu con que os meuslibros comezaban a render o sufi-ciente e intentei aguantar. Obrigaa traballar máis pero eu teño a sor-te de ter un público fiel, unha sé-rie de persoas que compran un li-bro meu por princípio. Acontecetamén que non teño ningun títulomorto, todos se están a reeditar.

Caso, por exemplo, do romanceA Voz dos Deuses, a novelahistórica inspirada en Viriatoque vostede conseguiu conver-ter en éxito de vendas.

En Portugal vai polas 22 edi-cións. Entendo o seu éxito polaresposta á necesidade de recupe-rar o pasado perdido, a herdanzaque tiñamos negado. Viriato eraconsiderado un heroi portuguéscon aquel folclore nacionalistasalazarista, mais non se sabia na-da del. Respondia tamén á afir-mación da portugalidade e recu-

sa da españolidade. Pensei quetiña grácia recuperalo e din cunViriato que nada tiña a ver coque me ensinaran, un grande es-tratexa e unha personaxe moiinteresante que gostou ao públi-co e se converteu en libro de lei-tura obrigada no ensino.

Vostede investiga e documén-tase sobre os feitos. É iso obri-ga do novelista á hora de abor-dar a história?

Gosto da história, é unha paixóne coido que ten unha grandefunción práctica. A pesquisanon é contrária ao traballo deficción. O ambiente criado paraun romance pode vir moito daimaxinación pero tamén de criarimaxes concretas. Se recrio unbanquete da Idade Meia e poñopatacas na comida non é xa un-ha información errada senón ta-mén un escenário mal criadoporque daquela non habia pata-cas. A investigación axuda naconstrución da própria ficción.O coñecimento da história é ta-mén o que marca a diferénciaentre o rebaño e o eleitorado, oque nos permite relativizar as

mensaxes que nos chegan dapropaganda, da publicidade, eese coñecemento é esencial paraque unha sociedade funcione dexeito soberano e non só comomercado de consumo.

Que pode facer entón a literatura?

Abrir a porta da história aogrande público, mostrar que nonten por que ser aburrida. Quenaprende história? As crianzas naescola e, excepto casos particula-res, sempre de forma pouco ilu-sionante. A literatura pode levara história directamente ao cora-zón das persoas. Contar as histó-rias da história. A literatura nonten regras, pero eu intento unhano que se refire á novela históri-ca: non dar infomacións erradas.Cando un romance esixe que in-vente, que me desvie dos feitos,fago anotacións para explicalo.Non ten por que ser obriga donovelista, pero é a miña opción.

Ten tamén unha longa traxec-tória como xornalista en distin-tos meios e países. Que lle deuo xornalismo para a sua carrei-ra literária?

O manexo da língua e a nociónde economia. O meu estilo ten-de a ser o menos barroco posí-bel. Para min o mellor xeito deescreber é o da simplicidade. Omáis difícil de conseguir na es-crita é a transparéncia. Un dosnosos autores de estilo máis fácile máis fluido é Eça de Queiroz eabonda ver as probas que el fa-cia para comprobar a cantidadede veces que correxia os textospara lograr esa transparéncia. EnO Trono do Altíssimo eliminei apersonaxe dun rapaz que tiñaconseguido a simpatia dos leito-res e houbo quen me chamou aatención polo feito de non terseguido con el. A personaxenon era esencial e. se continua-se, o libro perdiase, desapareciaa noción de economia que paramin é central e que aprendin noxornalismo. Tamén aconteceque personaxes secundárias po-den, no transcorrer da escrita,pasar a ter máis relevo porque aliña non é fixa pero, a pesar di-so, non gosto comezar a contarunha história e rematar contan-do outra distinta.

En Os comedores de Pérolas re-cria os últimos tempos de Ma-cau baixo bandeira portuguesa.Afirma tamén que está máiscerca de Angola, Cabo Verdeou Moçambique que de Europa.

Son portugués e o noso drama équerer ser todo e estar en todaparte ao mesmo tempo sen dei-xar de ser nós mesmos. Quere-mos facer mal e ben en todas aspartes do mundo, adaptarnos ávida das várias sociedades e con-tinuar sendo rigorosamente oque eramos antes. Balanzar en-tre ser portugués, caboverdianoou timorense é un sentimentodifuso do que gosto.

Especialmente de África.

Porque ali vivín e considero queÁfrica marca ás persoas. Nin-guén sae como entrou, podeodiar a experiéncia ou ficar mar-cado por ela positivamente, co-mo a min me aconteceu. Debomoito a Angola, ali madurei eeliminei moitos preconceitos. Osúltimos anos anteriores ao 25 deAbril en Luanda foron temposdourados. Sabiamos que aquilonon era unha sociedade perfectamais tiñamos a esperanza de queestabamos a só dous pasos de re-solver o problema de xeito har-monioso, ainda que logo nos en-ganaramos. En Luanda vivia dexeito máis libre que en Lisboa,mesmo do ponto de vista da di-ferenciación social. O ambienteera máis aberto e os cafés quefrecuentaban ou o xeito de vestireran os mesmos que os dos obrei-ros. Como portugués, estou máiscerca dun caboverdiano ou unangolano que dun alemán.

Está considerado como escri-tor tardio. Comeza a publicarcon corenta anos e defendeque a madurez fai ben para aliteratura.

Coido que a madurez é esencial,pero con isto non quero dicer quenon haxa bos escritores novos.Sinto que a min os anos me fixe-ron ben, que houbo un anxo de-trás miña que sistematicamenteme impediu publicar até que con-seguin a madurez. Para min foitarde, pero non chega coa mesmaidade a todas as persoas.♦


CANTINAMEXICANA

Rua Martin Codaxvigo

João Aguiar

‘A literatura pode levar ahistória ao corazón das persoas’

✒ CARME VIDAL

JOÃO AGUIAR É UN DOS NARRADORES MÁIS LIDOS EN PORTUGAL. TÍTULOS COMO A VOZ DOS DEU-SES OU OS COMEDORES DE PÉROLAS FAN DO AUTOR UN CRIADOR QUE CONVERTIU A NOVELA

HISTÓRICA EN ÉXITO DE VENDAS. AGUIAR VEN DO XORNALISMO, ACTIVIDADE NA QUE AFIRMA TER

APRENDIDO A ECONOMIA E O MANEXO DA LINGUAXE, PERO XA HAI TEMPO QUE DECIDIU OPTAR POR SER

UN ESCRITOR DE PROFISIÓN E, PARA ISO, GÁBASE DE TER CONTADO COA FIDELIDADE DOS SEUS LEITORES.

Os corentaanos

de Balbino

É o libro máis lido emáis vendido da litera-tura galega. Máis detrescentos mil exempla-res dan unha razón coapoboación do país daque non disfruta nen-gun outro título. Me-mórias dun neno labregode Neira Vilas ven decumprir o pasado 5 deXaneiro corenta anos eo seu protagonista, oneno Balbino, non da-ria recoñecido agora oritmo de vida da sua al-dea. Moitas son as cou-sas que mudaron pero orelato da história deBalbino segue conmo-vendo igual que candofoi publicado. Memóriasdun neno labrego seriacalificada de “ruralista”e de certo o era. Deixa-ba a pegada da vida daaldea, un mundo a pi-ques de esmorecer queNeira Vilas recolleunos seus textos. Reali-dade pura que hoxe sedescoñece pero que pe-ta igual no corazón. Oautor de Gres adiantou-se aos grandes nomesda novela de non fic-ción americana e donovo xornalismo comoTom Wolfe, TrumanCapote ou NormanMailer pero do que dei-xaba constáncia eradun tempo noso. Se oque distingue á literatu-ra de calquer outro tex-to é a evocación, aboféque a história da novelade Neira Vilas evoca.Boa literatura que seconserva fresca a pesardas enrugas que xapronto lle irán saindoao Balbino.♦

Dille Berceao Inimigo

A. PANARO

Como calificarian o estado desaúde da criación literária eneuskera?

Mirari Garcia de Cortazar: Estásubindo tanto o nível dos escrito-res como o dos leitores. Pero estasituación correspóndese sobre to-do coa novela. Canto ao teatropódese dicer que está practica-mente desaparecido. O único quese publica son duas obras ao ano,como resultado dun concurso lite-rário. Nestes últimos anos non sai-rian publicados máis de dez libros.

Urtzi Urrutikoetxea: Hai unhacerta eufória e agora valórase máiso que se consume que o que seproduce. Tamén se están superan-do os complexos de homologar aprodución en euskera coa produ-ción en español. Nunca se poderáe ademais non é necesário e me-nos comparándose cun idioma queten moitos máis millóns de falan-tes que nós. O que hai que valoraré o incremento do número de au-tores, o que demonstra que a esco-la está dando os seus froitos e ago-ra o fundamental é asentar leito-res. O que se publica maioritaria-mente son os xéneros que máis seconsumen, se tomamos como refe-réncia o que ocorre con outras lín-guas, narrativa, sobre todo.

A poesia ten un público, poloxeral, máis minoritário. Cal é asua situación?

UU: Atópase nun momento peri-goso, porque tal e como acontececoa narrativa, preténdeselle buscarrendibilidade e non é posíbel. Se-gue sendo minoritária e non se po-de falar nen de grandes edicións

nen de grandes cantidades de li-bros. No caso da narrativa, favoré-celle o seu consumo en coléxios,pero no caso da poesia iso nonexiste. Si houbo experimentos ouhíbridos que poderian ser interpre-tados como síntoma dos comple-xos que padece a poesia fronte ou-tros xéneros literários, combinan-do con músicas, videocriación oudiapositivas. A produción, nal-guns momentos estáncase e o quese pretende con estes experimen-tos é socializala, sacala un poucodas bibliotecas e acompañar asi osrecitais para atraer máis público.

MGdeC: Ese, digamos, espectá-culo, está tendo un éxito bas-tante importante. Nos povos pe-quenos, onde a vida cultural eramoi reducida, probouse con estaexperiéncia e criouse unha redeque serviu para dinamizar a vidacultural, co que se tirou algo po-sitivo para todos.

A saúde da produción debe iracompañada dun índice rele-vante de leitores. O idioma su-pón unha dificuldade engadida?

UU: Ainda que os índices de lei-tura son, en xeral, reducidos,canto a leitura de xornais os ín-dices son os máis elevados do es-tado. O que hai que ter en contaé que dos falantes non todos lenou escreben en euskera, o que re-duce considerabelmente o nú-mero de leitores. Sen embargo,pode resultar paradóxico que oúnico xornal diário en euskeraten unha tiraxe aproximada de12.000 exemplares, deses 12.000haberia que acotar tamén aosque len literatura.

MGdeC: En todo caso, unhacousa é o leitor de prensa e ou-tra o leitor de literatura. A telee a rádio escóitanse pero de aí aque tamén se lea.... temos que irestreitando a pirámide. Hai al-guns autores que se len bastan-te, pero se falamos de poesia de-bemos reducir moito máis o nú-mero de leitores.

As políticas de normalizaciónno ensino favorecen o uso doeuskera en diferentes ámbitos?

UU: Non ao ritmo que era dese-xábel e se esperaba. Supúñase quecoa escolarización masiva e coaintrodución no ensino o euskerateria máis presenza. Supúñase queesa era a clave e víuse que non,que influen outros factores, no-meadamente os meios de comu-nicación e de entre eles, sobre to-do a televisión. Pero tamén é cer-to que se pasou dunha xeraciónque estivo escolarizada exclusiva-mente en castellano, onde a alfa-betización de cada un en euskeraera voluntária, a unha escolariza-ción masiva en euskera. Iso serviupara favorecer un incremento nonúmero de autores e un maior ín-dice de leitores, pero non ao rit-mo que teria sido previsíbel. Ade-mais as axudas institucionais sonlimitadas no caso de Vitória eNavarra e inexistentes no caso deIparralde. A axuda do governo deVitória, en concreto, consiste enmercar 300 exemplares ás edito-riais e distribuilas en bibliotecas.

MGdeC: As influéncias do cas-tellano son tan grandes que ain-da que houbese unha escolariza-ción realmente masiva en euske-ra á xente seguiria empregando oespañol. Sobre todo se temos enconta a dificuldade engadida queten ler en euskera. É máis doadoler en español, mesmo para axente que o domina e fálao nacasa. Coido que as relacións so-ciais móvense basicamente encastellano e iso tradúcese taménnos ámbitos culturais nun usomasivo do castellano.

Sendo limitado o número deautores en euskera, facilítase ocamiño para publicar aos novosescritores?

MGdeC: Se vas directamente aun editor o normal é que rexei-ten a tua obra. A via máis doa-da, tamén difícil é a dos concur-sos, através dos que conseguesun recoñecimento e unha publi-cación. Nós tivemos a sorte degañar un concurso, pero haimoita xente que non a ten, quequeda sempre ás portas e nonacada ese recoñecimento.

UU: Os concursos facilitan a tuaintrodución nese mundo e outór-ganche un voto de confianza. Pe-ro tamén hai outras experiénciase outras vias de distribución, co-mo as bandas literárias. Hai xen-te que comezou asi e que agoraconsegueu facerse un oco.

Letras de Cal abre esa via paranovos autores en Galiza, exis-ten experiéncias semellantes?

MGDEC: Mágoa que ali non haxanada semellante. Si hai algunhaeditorial que trata de dar máis can-cha a novos autores, pero o queadoita acontecer é que atopes asvias pechadas. Para unha editorialé arriscar –que tamén é o seu la-bor– por iso, en xeral son reácias.♦

34 11 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 969

Santo Amaro é un destes santosde vida tan lendaria que chega aconfundirse con todos cantosigual nome; e así como hai un, fi-llo dun carboeiro, invócase aodeste día como patrón dos carbo-eiros, e como hai outro que mo-rreu martirizado nun caldeiro on-de o moeron con bolas de chum-bo, tamén o poñen por patróndos follalateiros e dos caldereiros.

Este Santo Amaro do quince dexaneiro, que se representa conlongas barbas, hábito bieito, bá-culo e mitra de abade, era fillodun rico romano, e un dos máisadiantados discípulos de sanBieito, con quen aprendeu que avida monástica non é máis queunha aprendizaxe para vivir noparaíso; polo que o seu mestre lleencargou a fundación e xerenciade varios mosteiros en Italia eFrancia, entre os que debemosresaltar o primeiro mosteiro biei-to, no lugar Ganfleuil, na dióce-se de Angers, despois dunha du-ra disputa con outro candidatoque non compartía co futurosanto o mesmo punto de vista.

Solucionaba toda discrepancia e

despois de asegurarse de queaquela abadía só seguía a ordede san Bieito, Amaro cedeulle adirección do cenobio a un mon-xe adicto e el marchou a facervida solitaria.

Conta unha lenda recollida pordon Leandro Carré, de cando estesanto, a quen se invoca contra ospadecementos do ácido úrico e aronqueira, xa retirado das monás-

ticas intrigas políticas, se embar-cou con rumbo a Oriente, dese-xando encontrar ese paraíso ondeviviran os pais da humanidade.

Despois de pasar mil calamida-des polo mar adiante, chegaron aunha patria que, segundo os ma-riñeiros, era o fin do traxecto.

Amaro, crendo que a voz deDeus o chamaba para lle mostraro ansiado Edén, desembarcou esubiu a un monte próximo, ataver, do outro lado da montaña,un fermoso val rodeado dunhamuralla de prata pulida.

Amaro agradeceu a Deus a mara-billosa visión, pero levado da cu-riosidade acercouse á porta da-quel recinto e chamou con insis-tencia para que lle abriran, paraque lle permitiran ver de cerca oParaíso que todos ansiamos e nosimaxinamos de mil maneiras dis-tintas. Pero o porteiro do recintoimpedíalle traspasar aquela porta,reservada só para as almas dosxustos, e el era un simple mortal.

Tanto rogou o peregrino, que osanto porteiro, apiadado dos sa-

crificios que pasara para chegarata alí, permitiulle mirar unpouquiño por unha físgoa.

Foi un anaquiño, tanto como du-ra un suspiro; e a rendixa pechouobrigándoo a tornar á praia.

Volveu desconsolado. ¿Como lleía explicar aos seus mariñeiros oda fugaz visión?

Pero para a súa sorpresa, candochegou a onde un pouco antesdeixara un solitario barco e asúa tripulación, encontrou unpróspero pobo en festa.

Preguntou o santo varón que eraaquilo, e un veciño, contoulle quecon aquela festa conmemoraba achegada a aquela praia dun barco,trescentos anos atrás, cun santoque desexaba ver o paraíso, perocomo pasaba o tempo e o homenon volvía, os mariñeiros fixeroncasas e fundaron aquela cidade.

Amaro, ao oír tal, axeonllouse edeixouse morrer. Comprenderaque a eternidade no Paraíso, porpracenteiro, pode parecer unmísero instante.♦

O santo Amaro e o paraísoMEU SANTO, MIÑA SANTIÑA

FRANCISCO ANT. VIDAL

O san Mauroda silleria

do coro deSan Martiño

Pinárioen Santiago.

Mirari Garcia de Cortázar eUrtzi Urrutikoetxea

‘A literatura en euskeraestá superando

os complexos dehomologarse coa española’

✒ PAULA CASTRO

Urtzi e Mirari comparten várias características en comun. Osdous son bascos, os dous son poetas e os dous publicaron o seuprimeiro libro nos anos 90. Pero agora comparten, ademais, espa-zo na primeira antoloxia galego-euskera de poesia, A ponte das pala-bras, publicada por Letras de Cal. Ambos analisan a situación na quese atopa a criación literária en Euskal Herria e como esta se podever condicionada pola política lingüística que se implante nas áulas.

Através de A Nosa Terra, peronon en carta aberta, escríbeme opsiquiatra ourensán, David SimónLorda, decíndome que proxectafacer “unha pequena reedicióncrítica con todos os textos queRamón Otero Pedrayo publicouacerca da medicina, os médicos ea historia da Medicina en Gali-cia”. Pra iso invítame a que lle fa-cilite cantos datos poda aportarllesobre iste tema. Pero ademais Da-vid Simón trata de rematar unhatese doctoral adrede de Cen anosde asistencia psiquiátrica en Ourense(1875-1975), na que se ocupaademais da política sanitaria gale-ga do periodo que analiza.

Con tal fin faime unha serie depreguntas a mantenta duns can-tos médicos dise tempo, que ago-ra non poido responder, deixandotamén pra outro lecer o contarlleo que respecto á vocación médicade O Reiseñor de Trasalba, deixeide narrar no meu libro diste títu-lo. Se ben a penúltima preguntade Simón Lorda, dame pé pra po-ñer aquí un novo exemplo damaneira de afrontar os intelec-tuais da xeneración dos Álvaros otremendo trance da Guerra Plus-cuancivil, que interrumpeu, can-do non acabou tráxicamente, asua vida normal e pacífica.

Pois David Simon sinálame que“hai outro personaxe en Santiagoque ten que ver coa informaciónperiodística sobre o Manicomiode Conxo e as condicións asisten-ciais do mesmo no periodo 1930-31. Firma L. Santiso Girón e es-cribe en El Eco de Santiago, man-tendo a polémica na prensa co di-rector de Conxo. ¿Podería ser -in-terrógame- Laureano Santiso Gi-rón ao que vostede fai referencianun de seus últimos Anacos, e queparece era o lider dos radicais so-cialistas en Santiago? Se así fosegustaríame que me facilitara algúndato máis sobre el, e sobre o seudestino vital na Guerra Civil”.

Terei que recurrir ao arquivo damiña memoria, pois non atopo noúnico inventario de autores gale-gos de que dispoño -agás o IdiomaGalego, de Couceiro, e os Dos milnombres gallegos, de Lanza-, nin-gunha referencia ao excelente xor-nalista, Laureano Santiso Girón,

que era, efectivamente, o autor di-se artigo de El Eco de Santiago; e ta-mén o adail dos radicais socialistassantiagueses, tal como apuntabanaquil anaco; onde penso que fala-ba da súa relación co postremo Va-lle-Inclán, en Compostela.

■ A CORRESPONSALIA DO “ELPUEBLO GALLEGO”. Mais a acti-vidade periodística de Santiso Gi-rón se desenvolveu principalmen-te en El Pueblo Gallego, como co-rresponsal en Santiago, sucedendoa Xoán Xesús González, cuioexemplo vital xa puxen aquí. Su-cedéronse nisa tarefa nos anos queforan dende a Dictadura á Repú-blica e ainda implantada ista.Cando a corresponsalía do Pueblo,de Portela Valladares, en Santia-go, foi o posto informativo demaior alcance que existía en Gali-cia, dada a categoría universitariae artística da Máxima cidade. Tan-to que na primeira etapa, contabaademais o xornal de Portela, prainformación da Universidade, coaxove e avanzada pluma de FelipeFernández Armesto; o que se tro-caría despois en Augusto Assía, ocorresponsal galego no estranxeiroque alcanzou maior celebridade.

Logo, nos postreros anos, ou me-ses, da República, Santiso (por serelexido concelleiro o 12 de abril,quizaves) sería sustituido por Ba-ladrón; un vedrao, voluminoso eeufórico estudante ponferradinode Medicina, que fixo con PierreLedeven, Arturo Cuadrado, Tilitae algúns de nos, os estudantes deLetras, unha excursión por Espa-ña e Portugal, na Semana Santa

do 31. ¡Xa estaba boa a navalla,daquela! A euforia contaxiosa deBaladrón a penas podía disimular,en Castilla e Andalucía, a traxe-dia que se aveciñaba.

■ OS GOBERNADORES DAREPÚBLICA. A sustitución deSantiso -absorbido polo seu bufetede abogado que entón parécemeque abreu- foi seguramente moti-vada porque D. Manuel Portela, xaministro da Gobernación, enco-mendoulle ao lider radical-socialis-ta, unha misión de superior rele-vancia da corresposalía de Santia-go: nombrouno gobernador civilde Salamanca. E alá foi Santiso, le-vando a seu amigo e cofrade,Antoñito o de El Sol, de secretario.

Era ainda no bienio negro. Pero Por-tela abrira un raio de luz naquil os-curo panorama. Botou man de seusantigos homes de confianza noPueblo Gallego pra facelos goberna-dores, sen importarlle un carallo ail, ¡o vello Carallo campante!, a ide-oloxía de Fernández Mato, de San-tiso Girón, e algún outro promovi-do de poncio, por avanzada que fo-se. Non me canso de repetir que ofenómeno da proliferación de go-bernadores civiles galegos, na Re-pública (designados polos ministrosCasares Quiroga e Portela Vallada-res, que foron os que máis tempomantiveron a carteira de Goberna-ción) merece unha tese doctoral,non sei se tan interesante como ade Simón Lorda. Nen embargan-tes, ninguén dos posibles docto-randos en Historia ou en CienciasPolíticas, me fai casiño ningún.

■ OS RADICAIS SOCIALISTAS.Outro fenómeno político, sen te-sis, é o do radical socialismo enGalicia, e cecais en toda España.Foi en principio unha escisión doPartido Radical de Alejandro Le-rroux, con Marcelino Domingo eÁlvaro de Albornoz, á testa. Com-prendía aos republicáns de vangar-da, máis á esquerda, en moitos as-pectos, que os propios socialistas.Partido de pequenos burgueses,nos que predominaban os intelec-tuais que leían a Marx e a Freud.As suas eruptivas ideas non facíandoada a concordia dentro do Parti-do Radical Socialista, posto quetermina dividíndose en catro: omaioritario, de Gordón Ordax; odos ex-ministros Domingo e Al-bornoz, que entrou a formar partede Izquierda Republicana; o de Bo-tella Asensi e o de Fernández Va-rela. A cal disos catro sectores sesumaron os radicais socialistas san-tiagueses de Santiso Girón?

■ A DISCRECIÓN DE SANTISO.Terá que averigualo o licenciadoque se atreva a elaborar isa outratese, porque non lle poido infor-mar diso, nin siquera a David Si-món. Pola miña culpa, porqueocasións tiven de recordalo algun-ha das vegadas que falei con San-tiso, cando foi meu abogado nopleito que me levou, e gañou, naAudiencia Territorial. Ou xa anosantes, cando a ámbolos dous nospedía consello, moribundo, Car-los Maside, en canto a onde dei-xaría depositados os seus cadros.

Porque a verdade é que miña rela-

ción con Santiso non foi moi in-tensa. Il facía unha vida moi foga-reña, apartada das tertulias dos ca-fés, e dos cons taberneiros. Dendeque saiu da cadea, despois de cum-plir non sei cantos anos polo terri-ble delito de que fora concelleiro eadail radical socialista, correspon-sal do Pueblo, gobernador de Sala-manca e o máis grave!, membrodo Gran Oriente. dende entón,consagrado ao seu prestixioso bu-fete, a discreción de Santiso eraproverbial; ou paradigmática.

Somentes o visitaba o seu secreta-rio de Salamanca, Antonio LópezCampos, que por ter coma seuamigo o xefe, o simbólico triángu-lo no seu expediente xudicial, ta-mén pasara unha chea de anos nopenal de Puerto de Santa María.Saiu de alí Antoñito o de El Sol,con tan bó ánimo, que o seu cora-zón foi un Manantial de asombroincontenido. O libreiro/poeta ia to-dos os seráns a conversar conSantiso, pero polas mañás viñacon Iglesia Alvariño, a buscarmeá Noite, pra ir a tomar unhas tazas,na tasca de tras San Fiz.

E miren vostedes por onde, es-quecinme de preguntarlle ao máispodente de Os catorce de Osebe,de que bando quedaron os radi-cais socialistas santiagueses: se code Marcelino Domingo, ou deGordon Ordax. Uns se foran conAzaña, na Izquierda Republicana.Os outros con Martínez Barrios,na Unión Republicana. Coidoque Santiso, despois de ser gober-nador de Salamanca, nos mesesque lle restaron deica o 18 de xu-lio, non se meteu en nada, ataque a il o meteron no cárcere.

■ A ESTIRPE DOS GIRÓN. Nonlle serveu nadiña apelidarse Gi-rón, igual que José Antonio, o po-deroso xefe da Falanxe vallisole-tana, ao que Franco fixo ministrode Traballo, durante dezaoitoanos. Eran doa mesma linaxe cas-telán; unha rama do cal viñera aestablecerse en Galicia, e enlazaraca tan galega dos Santiso. Coidoque o primeiro Girón que veu,avó ou bisavó de Laureano, eraveterinario ou segredario do Con-cello. O que antes coñecín, xadende neno, era un tío dil, nota-rio incongruo de Requeixo. Des-pois o foi, sucesivamente de Cun-tis, Caldas de Reis e Santiago. Uncasto solteirón, con pinta de sefar-dí, sempre atendido pola súa irmá.Todos os nosos Girón estaban en-raizados no país, tanto que inclusoun curmán moi ledo de Santisoera xefe da estación de Osebe.

Anque a figura máis interesante emalograda dos Girón foi o seu ir-má Antonio. O estudante de De-reito de máis fondo e metafísicosaber. Ía pra xenio, pero chegóu aGuerra e negouse a combatir nela;adicándose a coidar as vacas, nuncasal da familia, como AnibalOtero. Entroulle alí un misticismoagudo, que o levou a escribir en LaNoche extraños ensaios teolóxicos,que confiaba cobrar, pra adquirircon ises cartos bancos novos ondepoideran sentar cómodamente asbeatas que acudian ás misas dosxesuitas, en san Agustín.♦

O exemplo de Laureano Santiso Girón


ANACOS DE BOROBÓ

Sonia Castelo

‘No cine galegodebe seguir a primarcomo única premisaa calidade’

A biografia de Vittorio GassmanMemórias del sótano, libros daprofisión e El corazón de las tinie-blas de Conrad.

Que recomenda ler?

Arraianos de Ferrín e Llámalosueño de Philip Roth.

Estase a estrear a película Di-vertimento na que traballa conFederico Luppi e Paco Rabal?

Son Alícia, a sócia de DanielOsantos, que interpreta FedericoLuppi e que é un home de televi-sión rosa, de produto fácil. Querconsagrarse no teatro, dar o salto,como xa intentou outras veces.Alícia é a compañeira, nai, amiga,que lle fai pór os pes na terra. Otraballo con Federico Luppi foiunha experiéncia extraordinária,antes de coñecelo pensaba que meia resultar dificilísimo, que ia que-dar encandilada. Pero cando coin-cidimos na proba de maquillaxesentin como se o coñecera de todaa vida. É un compañeiro xenerosoque fai que todo resulte moitomáis doado. Con Paco Rabal ape-nas coincidimos nunha sesión.

Traballa en diferentes série te-levisivas, un formato co que seadquire moita popularidade.

Por desgrácia hai moitos compa-ñeiros que levan anos no teatro etiveron que sair na TV para quese lles recoñeza a sua valia. Aaparición en séries tamén está aprovocar que o noso traballo secoñeza fora e, nese sentido, os ac-tores galegos estamos a ser cadavez máis reclamados. Pero iso ta-mén é froito do audiovisual quese fai aqui. Estamos empezando,pero ogallá se siga a contar coacalidade como única premisa, co-mo até agora e da que tamén sonresponsábeis os profesionais queestán detrás das cámaras.

Como se compaxina este traballocoa gravación de longametraxes?

Os actores de cinema teñen aaxenda máis ordeada. Se estás tra-ballando en TV con personaxes fi-xos organizarse é un pouco máiscomplexo, pero se hai vontade portodas as partes é doado de arran-xar. Cando gravei Divertimento,por exemplo, estaba interpretandooutros dous papeis para séries.♦

Actriz.Ferrol, 1968.

Que lé?

MÚSICAS DA TERRATeléfono 986 672 439

Nº 9

69 -

AN

O X

XIV

11 D

E XA

NEI

RO D

E 20

01

36

AllarizAllariz■ ACTOS

DO MAR O MERO EDO BARCO O BOTELOO Sábado 13 o Concello or-ganiza esta festa gastronómi-ca para degustar o botelo.Celebrara-se no Pavillón Ve-llo a partir das 13 h. e o prezoda entrada é de 1.000 pta.

■ EXPOSICIÓNS

ORO CLARO &B. OUTEIRIÑOMostran as suas obras noMuseu do Xoguete da vila.

■ MÚSICA

CORAL CASABLANCAActuará para os alaricanoso Sábado 13 ás 19 h.

O BarcoO Barco■ EXPOSICIÓNS

COLECTIVO PANIAGUAPintura e manualidades quepodemos ollar, desde este Xo-ves 11 ao Xoves 25, na salade exposicións de Caixanova.

BueuBueu■ EXPOSICIÓNS

TITO OTEROEste viciño da vila expón,na sala Amália DomínguezBúa, a súa colección de ob-xectos traídos das suas nu-merosísimas viaxes polomundo. Até o Venres 19.

BurelaBurela■ EXPOSICIÓNS

DE PICASSO A BARCELÓMostra de obra gráfica deartistas contemporáneos,nas que utilizan as técnicascomo o gravado, litografia,serigrafia… de Piccaso,Miró, S. Dali, MaruxaMallo, Luís Seoane, P. Pa-lazuelo, A. Tápies, Chilli-da, Susana Solano ou Sicí-lia, entre outros, que pode-remos coñecer na Sala deArte do Concello, até o 4de Febreiro.

FRAN AMATPodemos ollar as suas obrasna Zaranda.

CambadosCambados■ ACTOS

UN MAR DE RIQUEZASBaixo este título as confra-rias de Cambados, Ogrovee Vilanova organizan un-has xornadas, que incluenun concurso de debuxo pa-ra escolares e unha mostrafotográfica sobre o meiomariño, para concienzar ácidadania sobre este tema.Ainda que comezaron o

Mércores 10 cunha charlacolóquio sobre Os vertidosnas rias, a cargo de A. Ma-sa, E. Mtnez. Prado, F. Igle-sia Prol, B. Glez. Sineiro eun representante da Plata-forma pola Defensa da Ria,ainda estamos a tempo deasistir á que se celebrará,no local da confraria, esteXoves 11 ás 7 do serán, so-bre As infraestruturas nacosta, coa presenza de X.M.Romariz Pais, E. Mtnez.Prado, F. Iglesias Prol, B.Glez. Sineiro, Alberto deCoo e un representante deCostas; asi como tamén ádo Venres 12, no mesmolocal e hora, sobre o Con-trol de calidade, con X. Ma-neiro Cadillo, F. Miser Ou-biña, E. Mtnez. Prado, F.Iglesia Prol e B. Gzlez. Si-neiro.

O CarballiñoO Carballiño■ EXPOSICIÓNS

XAIME FUENTESMostra as suas obras noMuiño das Lousas.

O CorgoO Corgo■ EXPOSICIÓNS

COUSAS NA FERVENZAPinturas de J.Luis MayorBalboa, na Casa Grande daFervenza.

A CoruñaA Coruña■ CINEMA

ALFRED HITCHCOCKÉ o título do libro de Xosé

Luís Castro de Paz que pre-sentarán Xesus Glez. Reque-na e o próprio autor este Xo-ves 11 no Centro Galego deArtes da Imaxe (Durán Lori-ga 10) a partir das 20:15 ho-ras. A continuación proxec-tarase a fita Rich and strange/ O mellor é o mau coñecido(A. Hitchcock, Reino Uni-do, 1932), subtitulada en cas-telán. Entrada de balde.

CICLO TODD HAYNESTamén no CGAI e no quepodemos ollar o vídeo Di-sappearer (EE UU, 1991) ea fita Velvet goldmine (EEUU-Reino Unido, 1998), naque un xornalista británicoinvestiga, en 1984, a vidadun coñecido cantante degalm-rock que influe podero-samente na adolescénciatanto no vestiário como noscostumes sexuais, e que che-gou a arremedar a sua morte.O Venres 12 ás 20:15 e o Sá-bado 13 ás 18:30. Por outrabanda, na sesión especialadicada a José L. Borau, oMartes 16 ás 20:15, proxec-tarase Niño nadie (España,1996), na que Evelio, profe-sor auxiliar da sua mullernun coléxio de discapacita-dos mentais, coñece a un ve-llo poeta nihilista que o des-lumbra, decidindo abando-nar á muller xusto a noite enque esta lle vai anunciar queagarda un fillo. E no cicloadicado á ciéncia ficción eu-ropea, proxéctase, o Mérco-res 17 ás 20:15, Metrópolis(1927) do coñecido directoralemán Fritz Lang, ambien-tada no ano 2026 narra co-mo baixo a cidade de Metró-polis viven e traballan osobreiros en condicións infra-humanas que xeneran dese-xo de rebelión, diante doque, a xove Maria, tentatranquilizalos falándolles dunfuturo máis apacíbel ondegovernará o amor. Presénta-se na versión restaurada, amáis completa, por xentilezado Filmmuseum München.

■ EXPOSICIÓNS

OS CAMIÑOS DAMEMÓRIA E DO SABERExposición fotográfica noPavillón de estudantes doCampus de Elviña até oMércores 17.

RAMÓN ASTRAYAté este Venres 12, as súaspinturas poderánn-se ollarna galeria Bomob.

PHOTO DO DIAMostra colectiva de fotogra-fia que podemos contem-plar, até este Xoves 11 deXaneiro, no casino Atlántico.

PINCEL E PIXELObras de Magri, que esta-rán colgadas até o 12 deXaneiro, na galeria de artePardo Bazán.

RAFAEL ÚBEDAAs pinturas deste artistapoden ser olladas, até o 23de Xaneiro, na galeria dearte Trebellan.

AS BÁGOASDE S. PEDRO...... na pintura española do Sé-culo de Ouro, no Museu deBelas Artes (Zalaeta s/n), sé-rie de cadros coa iconografiadas bágoas de S. Pedro des-pois de negar a Xesus. Entreoutras, pódense contemplarobras de Luis de Morales, ElGreco, José de Ribera, Fran-cisco Collantes, Diego Ve-lázquez, Bartolomé E. Muri-llo e algun anónimo flamen-co. Ate o 25 de Febreiro.

OVÍDIO MURGUIAA obra do fillo de Rosalia deCastro e Manuel Murguiaestará exposta na FundaciónBarrié, até o 28 de Xaneiro,no marco da Catalogación ar-queolóxica e artística de Galizarealizada conxuntamente coMuseu de Pontevedra. Naobra deste membro da cha-mada “xeración doente” des-tacan as paisaxes, onde in-troduce novos conceptos es-paciais e unha paleta clara eluminosa por medio de pin-celadas áxiles e sutiles. Ca-racterizou-se pola sua voca-ción autodidacta e gozabade prestíxio e recoñecimen-to na sua época. Morreu no-vo, cando as suas cualidadescomezaban a destacar.

■ MÚSICA

ADOLFO CARIDEÁ trompeta, e Damián He-nández, no piano, interpre-tarán obras de J.N. Hummel,E. Bozza, H. Hábeas e C.

Hönne, dentro do ciclo deXoves Intépretes que organizaa Fundación Barrié, que é on-de poderemos escoitalos oLuns 15 a partir das 20:30 h.

CORMORANTGrupo compostelán de me-tal, que en Xaneiro vai editaro seu primeiro disco, e actuaen directo este Venres 12 ás22:30 cos santanderinos Im-perfectus Bultus, na salaPlaya Club. O prezo da entra-da é de 800 pta. por antici-pado e 1.000 na billeteira.

FerrolFerrol■ EXPOSICIÓNS

PABLO IGLESIASObreiro, líder, demócrata,ferrolán. Até o 15 de Xa-neiro poderemos ver estamostra de homenaxe noC.C. Carvalho Calero.

AND-O THEM KATAR IMUXLIEn língua romanó, a orixi-nária zigana, que traducidoven ser No país da brétema.É un mostra colectiva depintura, que tamén pode-mos ollar virtualmente atra-vés de Vieiros (www.viei-ros.com), a favor da Aso-ciación Chavos, e na queparticipan Suso Basterre-chea, Berta Cáccamo, LuísCaruncho, Carme Chacón,Garcia Gesto, RobertoGlez, Menchu Lamas, Jor-ge Llonca, X. Marin, J.Otero Iglesias, A. Patiño,Pamen Pereira, Siro e Ro-sa Veloso. Até o 18 de Xa-neiro na galeria Sargadelos.

SUSO BASTERRECHEAA sua obra pode ser con-templada, até este Venres12 de Xaneiro, no C.C.Torrente Ballester.

DALÍ-GALA-LACROIXO privilexio da intimidadeé o título da mostra que oC.C. Torrente Ballesteracolle, con fotografias fei-tas por Marc Lacroix demomentos privados de Dalíe Gala en Cadaqués e deGala no castelo de Pubol.As fotos van acompañadasde comentários nos que seplasman as lembranzas dofotógrafo, os diálogos co

● PÁXINAS COORDENADAS POR EVA MONTENEGRO PIÑEIRO ●

Tenreira, boi, porco,cordeiro e cabrito, animaisde curral e caza podenchegar á mesa cociñadas deinfinidade de maneiras. Paradegustalas até fartar e sen

cansar, nun novo libro–As Carnes, editadopor Do Cúmio– Paco Feixócomparte con nós alguns dosseus secretos comocociñeiro.♦

Carne no pratoCarne no pratoO TO Trinquerinque

☞ O QUE AGACHA AVERDADE. Michelle

Pfeiffer e Harrison Ford prota-gonizan unha fita construída abase dos clásicos do suspense.Consegue que o espectador déuns cantos chimpos na butaca.

☞ FALCATRUEIROSDE MÉDIO PELO .

Woody Allen volta as suasprimeiras comédias cunha pa-ródia sobre os novos ricos quepretenden “formarse” para in-gresar na alta sociedade. Di-vertido humor fácil.

☞ O SEXTO DIA. Unhome, que ten un clon

que se fai pasar por el, desco-bre unha conspiración paramudar as leis sobre a clona-ción por intereses econó-micos dunha empresa de tec-nobioloxia. Intriga sobre aclonación.

☞ XÓVENES PRODI-XIOSOS. Un profesor

dun obradoiro de literaturaten aluno moi talentoso peromentirán e dado a meter enlios a todo o mundo. Comé-dia costumista.

SCARY MOVIE. Un asasi-no en série persegue e mata avários xóvenes que, por aci-dente, habia un ano matarana outra persoa. Paródia do ci-nema de terror dos noventa.

☞ PARA TODOS OSGOSTOS. Ar fresco

desde Franza nun filme a mo-do de comédia romántica peroque vai moito máis aló. Unhaobra mestra na que a maxistralinterpretación dos autores caseque pasa desapercibida (comoten que ser). É un relato im-prescindíbel sobre as relaciónshumanas neste momento de

globalización omnipotente.

☞ MOZOS PRODI-XIOSOS. O último de

Michael Douglas: escritorbloqueado, profesor de talen-tos literários en trama de in-triga absurda. Polémica por-que pasa a película fumandomarihuana. Gancho: a bandasonora con Bob Dylan e NeilYoung entre outros.

☞ O BROTHER. Os ir-máns Coen fan unha

adaptación da Odisea de Ho-mero cun Ulises (George Cloo-ney) caracterizado como ClarkGable nunha viaxe caricatures-ca á idiosincrásia ianqui de me-diados de século. Orixinal.

☞ BAIXO SOSPEITA.Sobérbia interpretación

dun Gene Hackman nesta fi-ta de intriga psicolóxica

acompañado dun sempre sóli-do Morgan Freman no papelde policia. Toda a película sedeselvolve na estáncia duncomisaria portorriqueña cunfinal “para variar” surpresiva-mente impredecíbel.

☞ O BAR COIOTE.Provinciana vai a Nova

York tentar triunfar no mundoda música pero a competénciaé tan grande que ten que tra-ballar de camareira nun antrochamado bar Coiote. Do xé-nero musical-machista.

☞ AMERICAN PSY-CHO. Un vaidoso exe-

cutivo de Wall Street dos oi-tenta enche os valeiros que llefaltan asasinando xente. Re-trato do delírio do reaganismo.

☞ A CELA. Un esquizo-frénico antes de quedar

catatónico secuestra unha ra-paza e unha muller empregaun experimento científico pa-ra entrar na sua mente e ave-riguar o paradeiro da rapaza.

☞ EXTRAÑA COM-PAIXÓN. Várias mu-

lleres aparecen mortas e un-ha policia descobre relaciónslésbicas entre elas e un fun-do de sado-masoquismo. In-triga aburrida.

☞ SOUTH PARK. Pelí-cula canadiana de “ca-

ca, pedo, pis” que provoca ocámbio de comportamentoduns nenos norteamericanose as nais (que consinten avioléncia explícita mentresnon haxa tacos) inícian unhacampaña que remata en gue-rra. Mordaces e irreverentesdebuxos animados contra oxendarme americano.♦

CarCarteleirateleira

Poderemos ver, entre o Venres 12 e o Domingo 14, na CORUÑA, nocinema Los Rosales a fita Amor Serrano; en LUGO, no cinemaYelmo, proxectara-se O Cámbio; en OURENSE no Novocine, Sabesque te quero; en PONTEVEDRA, nos Multicines ABC, poderemosver a fita Sen motivo aparente; no cinema Goya de FERROL proxec-tará-se Unha luz acendida; no Valle Inclán de SANTIAGO O Mata-chin; e no cinema Centro de VIGO, Isolina do Courel.♦

Cinema galegoCinema galego

Álex Olmedo e Coque Malla recorren o país co únicodenominador comun de tocar as suas pezas favoritas deBob Dylan, dos Beatles ou Bruce Springsteen, ademaisdas suas próprias, só coas guitarras e as suas voces. Esta-rán este Xoves 11 na sala Camawey de PONTEVE-DRA ás 22h; o Venres 12 actuarán na Iguana Club deVIGO das 00:30 h. en diante; e a última oportunidadede ve-los, na CORUÑA na sala Mardi-gras ás 23h. Aentrada anticipada custa 1.000 pta. e 1.300 no concer-to. Máis información no 676 533 053.♦

Las mentirasLas mentiras

A obra deOvídioMurguiacontinuaa sermostrada naFundaciónBarrié daCORUÑA.Á esquerda,detalle dolenzo Ria dePontevedra.

pintor e a criación artísticaentre os dous. Até esteVenres 12.

A GudiñaA Gudiña■ EXPOSICIÓNS

BONECASDe M. Bingas, poderemo-las ver na Casa da Viuva.

LalinLalin■ EXPOSICIÓNS

ÁLVARO NEGROA mostra deste pintor esta-rá aberta, no museu muni-cipal Ramón Mª Aller, atéeste Venres 12.

LugoLugo■ EXPOSICIÓNS

MANUEL CARREIRAColga as suas obras no Edi-ficio administrativo da Xuntaaté o Luns 15.

AGASALLOS DE NADALNo centro de Artesania eDeseño até o 28 de Febreiro.

MAQUIEIRAO seu legado bibliográficoestá exposto no Coléxio deArquitectos.

LUGILDEAs suas obras están colga-das no mesón O Forno.

TERESA BRUTCHERColga as suas pinturas nagaleria Nova Rua Arte.

IMAGO ANTIQUAMostra arqueolóxica na sa-la Porta Miñá.

ESTAMPA 2000Exposición colectiva nocentro de gravado Aguatinta.Tamén aqui Xosé Poldrasexpón os seus gravados.

MIGUEL GLEZ. FRANCOExpón a sua obra na galeriaSargadelos até o 30 deste mes.

VISIÓNSObras de Francisco LópezPoy na Capela de Sta. Ma-ria até o 30 de Xaneiro.

SOLDADOS ROMANOSMostra fotográfica, no PazoSan Marcos, organizada po-la Deputación provincial.

TOMÁS PÉREZ MASEROAs suas pinturas poden serolladas na sala Gal-Art.

SOROLLA PAISAXISTANo Museu Provincial deLugo, onde poderemos vi-sita-la até o 14 de Xanei-ro. Formada por 69 cadrospertencentes aos fondosdo Museu Sorolla e da Fun-dación Museu Sorolla, estáartellada arredor da paisa-xe, unha das temáticas de-senvolvidas na sua vida, eorganizada sobre dous ei-xos: as etapas, formación,consolidación, culmina-ción e últimos anos; e re-feréncias xeográficas.

■ MÚSICA

LA MUSGAÑADentro do II ciclo Tribus Ibé-ricas, o Xoves 18 no Auditó-rio Municipal Gustavo Freire.

MacedaMaceda■ EXPOSICIÓNS

QUIROGA PALÁCIOSMostra fotográfica e docu-mental, con motivo docentenário do seu naci-mento, na igrexa parro-quial até o 21 de Xaneiro.

MonforteMonforte■ EXPOSICIÓNS

VILA E MONTEROAs suas fotografias están ex-postas na Casa da Cultura.

XOSÉ RAÑÓMostra fotográfica no cen-tro ExpoLemos.

NarónNarón■ TEATRO

CALÍGULADe Albert Camus, represen-tada polo CDG baixo a direc-ción de Manuel Guede. Des-de este Xoves 11 ao Sábado13 no Auditório Municipal.

NoiaNoia■ EXPOSICIÓNS

LUÍS VEIRAS MANTEIGAMostra as suas pinturas, atéo 22 de Xaneiro, no TeatroColiseo Noela.

ALFONSO COSTAColga as suas pinturas naSociedade Liceo, até o Luns15 de Xaneiro.

OrtigueiraOrtigueira■ EXPOSICIÓNS

LOS DESASTRESDE LA GUERRASérie de gravado des F. deGoya que podemos ollar nasala de exposicións doClaustro do Concello até oDomingo 21.

OurenseOurense■ CINEMA

BOYS DON’T CRYEste Xoves 11 ás 20:30 e 23no salón de actos da Casa daCultura (Biblioteca Pública)da man do cine clube PadreFeixó. Dirixida por KimberlyPeirce (EE UU, 1999) tennumerosos prémios. É unhahistória real ambientada nocorazón dos EE UU na queunha rapaza se fai pasar pormozo conseguindo enganara todos, porén o seu segredovai levala a un tráxico final.

■ EXPOSICIÓNS

BALDO RAMOSO artista celanovés ten un-ha mostra en Studio 34(Capitan Eloi 30) de mo-

notipos e collages, ademaisde caligrafias e txtos poéti-cos, titulada As follas da me-mória e que podemos con-templar até finais de mes.

PINTORES CUBANOSMostra colectiva na quepodemos contemplar na sa-la de exposicións M&B.

PETER JENSENExpón as suas obras nocuartel de S. Francisco.

XOSÉ POLDRASOs seus gravados podemosve-los na cervexaria Galo.Alfonso López mostra assuas acuarela no café Cáte-dra. Os óleos de AurélioRei Glez. están pendura-dos no café Cuatro Postes.Adriano Paz mostra assuas pinturas no café Bohé-mio. Celso Santos mostraos seus óleos no café Pin’sda zona do campus univer-sitário. Os gravados deMarisa Matias podemosollalos no café Plaza. E nocafé Isaac podemos ollarunha mostra colectiva so-bre a Arte no Nadal.

ALFONSO SOTOEste pintor ten unha mos-tra na Casa da Xuvenude.

SOUSA RIALAs pinturas desta artistaatopamo-las no Liceu Re-creo Ourensán.

FOTOGRAFIATRANSITIVAMostra fotográfica de X.L.Vazquez “Che”, no museumunicipal. Tamén aqui ca-ricaturas de Omar.

JOSEFINA ALONSOOs seus cadros poderán-sever no Edifício Politécnicoda Universidade.

XAVIER CUIÑASExpón as suas obras na ga-leria Visol.

AS FONTESO mundo xudeu a travésda fotografia. E tamén amostra antolóxica de XúlioPrieto Nespereira, no edi-fício Simeón.

INTERIORES, EXTERIORESMostra fotográfica, no Li-ceu Recreo ourensán.

COLECTIVA DE NADALA galeria de arte e artesa-nia Uz (Barreira 11) acolleesta mostra de acuarelas,óleos, (abstractos e figura-tivos), talla en madeira eesmalte ao lume de SóniaOmil, A.J. Landin, JustoIlhuicamina, J. Vázquez,A. Jorreto, X. Pardiñas,Tareixa Taboada e J. Car-los Ocampo, até o Luns 15.

LANDINPintor que mostra a suaobra, na corrente do expre-sionismo abstracto, na ga-leria Uz.

ESPEJISMOSNome da mostra de A. Ma-teo Charris, representantedunha figuración herdeirado pop, do cinema america-no e do cómic, moi irónicano sentido e no significado;até o 24 de Xaneiro na ga-leria Marisa Marimón.

MORQUECHOExpón as suas pinturas nagaleria Visol.

A IMAXE E SEMELLANZAMostra de Fran Herbelloque poderemos ollar naCasa da Xuventude.

VI BIENALINTERNACIONALDE GRAVADOQue conta cunha amplísimarepresentación de autoresnacionais e internacionais,até o Domingo 14, na Aulade Cultura Caixanova.

PonteareasPonteareas■ EXPOSICIÓNS

GALICIA EN FOCOMostra deste coñecido cer-tame fotográfico, convoca-do anualmente pola Aso-ciación de Prensa de Fe-rrol, no Museu Municipalaté o 30 de Xaneiro.

PontevedraPontevedra■ CONFERÉNCIAS

25 ANOS DEEVOLUCIÓN DA MULLERDentro do ciclo chamado“25 anos de democrácia enEspaña”, Pilar Cernuda es-tará no auditório Caixanovaeste Xoves 11 ás 20:30 h.

■ EXPOSICIÓNS

ITZIAR EZQUIETAEsta coruñesa titula “SítiosS/T” a mostra de pinturaque podemos ollar na gale-ria Anexo a partir do Venres12 e até o 12 de Febreiro.

ESPAZOSALTERNATIVOSDentro do Plano de arteXove que o concello dePontevedra e a A.X. Ínsuaorganizan, até o 15 de Xa-neiro. Na taberna O Quin-teiro (Ponte Bora) RaquelSánchez colga os seus de-buxos; na taberna Feira Ve-lla (Praza da Verdura 12) éLucia Cuba quen mostraas suas fotografias; no pubAtrium (Marqués de Aran-da) Luísa Fernández ex-pón as suas pinturas; e naMandrágora (Dona Tarei-xa), atopamos a Sara Gon-zález cunha intervención.

175 DEBUXOSDE CASTELAOQue permanecerán colga-dos até o 31 de Xaneiro, nafundación Caixa Galicia.

EDUARDO NARANJOBaixo o título Realismo, sen-timentos e soños esconden-secincuenta e cinco cadrosque repasan a vida e obra doartista, un dos máximos ex-poñentes do realismo pictó-rico, de realidades, de senti-mentos e tamén de soños.Do expresionismo ao realis-mo ou surrealismo, semprena busca do sentimento. Nasala de arte Gagos de Mendo-za, até o Domingo 14.

ANTÓN SOBRALExpón a sua pintura en LaPetite Galerie de Teo.

37

Nº 9

69 -

AN

O X

XIV

11 D

E XA

NEI

RO D

E 20

01

Itziar Ezquietamostra as suaspinturasna galeriaAnexo dePONTEVEDRA.

BaldoRamos ten

unha mostraen Studio 34de OURENSE.

Para ainclusiónde informa-ción nestaspáxinasdo Lecerpregámos-vos nolasfagadeschegarantes dosLuns.Pódesefacera travésdo correo,Aptdo.1.371,36200Vigo; porTelf., 986222 405,por Fax986 223101ou co-rreo elec-tró[email protected]

■ CONFERÉNCIAS

À QUINTA FEIRANO PLANETÁRIOCiclo de exposicións eobservacións astronómi-cas para dar a coñecer to-do o relacionado con estadisciplina. Todos os Xo-ves até o 13 de Decembrono Centro de Astrofísicada Universidade do Porto.

■ DANZA

YOU WALK?O ciclo de Refências dadança contemporánea inter-nacional trae até o Rivoli te-atro municipal esta peza on-de a mestura de culturas ea actuación de Mísia sonelementos atraíntes. DoMércores 10 ao Venres 12.

■ EXPOSICIÓNS

CASA DE SOÑOSInstalación de AlbertoPlácido no xardin do pa-lacete Vilar d’allen duran-te o mes de Xaneiro. Estásituada sobre un lago enela proxectan-se diapo-sitivas.

CITYCAPESFotografias do arquitectoGabriel Basilico no sa-lón nobre do Arquivo dis-trital do Porto.

QUENCONSTRUIU TEBAS...Os construtores da cida-de. Exposición que pre-

tende homenaxear aportuenses ilustres. NoCRAT até Marzo.

■ MÚSICA

ENSENBLE GILLESBINCHOISActuará este Xoves 11 eSábado 13 na Sé Catedral,baixo a dirección de Do-minique Vellard, dentrodo ciclo À volta de Pedrodo Porto. Tamén dentrodeste ciclo, FlautandoKöln, o Venres 12 naIgreja de S. Lourenço; ArsNova, grupo vogal dina-marqués, o Domingo 14no mesmo lugar; o Luns15 de novo na Sé Cate-dral, estará a Coral deLetras da Universidadedo Porto.♦

PORTO 2001

Que se celebra en Pontevedra enlembranza de Bibiano Osorio Ta-fall, Alcalde da cidade, do Xoves25 ao Sábado 27 no Pazo da Cultu-ra. O Xoves 25, ás 9:30, será a re-cepción de participantes e entregade documentación, realizándose se-guidamente a abertura do Congresocoa conferéncia de Isaac Diaz Par-do titulada Os meus amigos e amigasdo exílio; de 11 a 12, X.L. Axeitosfalará sobre A memória do exílio eMarcos Valcárcel sobre BasílioÁlvarez, un agrarista no exílio; de 12a 13, L. Pérez Leira farao sobre Ra-món Suárez Picallo no exílio chileno eAntónio Piñeiro sobre Xosé VeloMosquera e o exílio en Venezuela; de13 a 14 realizarase o debate da se-sión dirixido por Xosé L. Axeitos.Xa pola tarde, entre as 16 e 17 ho-ras, Mª Antónia Pérez falará sobreLuís Seoane nos debates do naciona-lismo galego no exílio e o Coordena-dor de Edicións Especias de A NosaTerra X. Henrique Acuña sobreArtistas, cineastas, fotógrafos e escul-tores na loita do exílio; de 17 a 18,

Xosé M. Maceira farao sobre As li-teraturas do exílio galego e Anxo An-gueira sobre A poesia política; de 18a 19, Marga Romero pronunciará aconferéncia Nas décadas de Luís To-bío e Ricardo Gurriarán sobre Flo-réncio Delgado Gurriarán no exiliomexicano; de 19 a 20, debate dirixi-do por Marga Romero. Para o Ven-res 26, de 10 a 11, Xosé C. GarridoCouceiro falará sobre As polémicasdo exílio galeguista e Bieito Alonsosobre Castelao, o exílio e o Consellode Galiza; de 11 a 12, o redactordeste periódico Gustavo Luca deTena exporá o tema A Nosa Terrae o xornalismo exiliado e Xosé M.Núñez Seixas farao sobre o Exílio eemigración a través da correspondén-cia de Castelao; de 12 a 13, Luís Do-mínguez Castro farao sobre Salvadorde Madariaga. Un galego na constru-ción de Europa e Xúlio Rios sobrePlácido Rodríguez Castro, un exíliona Grande Bretaña; de 13 a 14, de-bate da sesión dirixido por Xosé M.Núñez Seixas. Pola tarde, de 16 a17 horas, Xosé Estévez disertará so-

bre Galeuzca: as nacións no exílio eCarlos Pereira sobre O republicanis-mo galego en Europa; de 17 a 18, Ví-tor Santidrián farao sobre O exíliodos galegos do PC e Dionísio Pereirae Eliseo Fernández farano sobre Oslibertários galegos e o seu exílio; de 18a 19, Manuel Pérez Rua farao sobreJesus Veiga, un sindicalista galego enChile e Miguel Anxo Fernández so-bre Carlos Velo cineasta e político; de19 a 20, debate dirixido por Dioní-sio Pereira. En canto á sesión denoite, estrearanse duas interesantesfitas de Laura Gardos e Carlos Ve-lo. Para o Sábado 27, ás 10, haberáunha mesa redonda sobre Mulleresexiliadas na que participarán Soeda-de Noia, Charo Portela, e as redac-toras deste semanário Arantxa Es-tévez e Carme Vidal; ás 11, Teste-muñas do exílio para unha homenaxecon Maruxa Seoane, Marivi Villa-verde e Chonchiña Comesaña; ás12, conferéncia de clausura a cargode Baldomero Cores sobre BibianoOsório Tafall e o seu tempo de exílio;para, ás 13:30, realizar o acto de

clausura, leitura de conclusións eentrega de certificados. Xa polanoite, ás 21:30, concerto no teatroPrincipal a cargo de Liorna. Ade-mais relizaranse as mostras Homes eMulleres do exílio e Ramón Valenzue-la. O congreso está organizado poloConcello de Pontevedra e a Uni-versidade de Vigo e promovido porA Nosa Terra e a Asociación Cul-tural Maio Longo, colaborandoCIG Emigración, CIG Ensino e aAula Castelao de Filosofia. Paramáis información e Inscricións haique dirixirse ao “Congreso Home-naxe O Exílio Galego”, Pasanteria1-2º esquerda, Pontevedra. Teléfo-nos 986 861 513 - 986 855 050 -610 830 528. O prezo das matrí-culas para asociados/as a entida-des colaboradoras e alunado daUniversidade de Vigo é de 2.500pta; para parados e estudantes enxeral 3.000, e a normal é de5.000. O Congreso está homolo-gado e avaliado pola Universida-de de Vigo con un crédito de li-bre configuración.♦

O exílio galego 1936-1975. CongrO exílio galego 1936-1975. Congreso homenaxeeso homenaxe

ARTES PLÁSTICAS EFOTOGRAFIAMostra que se exibe na Fa-culdade de Belas Artes. E napraza Méndez Núñez du-rante todos os Sábados des-te mes poderemos ver amostra Arte na rua.

RedondelaRedondela■ EXPOSICIÓNS

ALFONSO SUCASASNa Casa da Torre pode-sever a obra do coñecidopintor do Deza.

RibadáviaRibadávia■ EXPOSICIÓNS

ETIOPIA:AS TRIBOS DO SULMostra que podemos visi-tar na Casa da Cultura.

O MURO OCIDENTALTítulo da mostra fotográfi-ca de Mihal Ronnén, naigrexa da Magdalena.

SantiagoSantiago■ EXPOSICIÓNS

STEPHAN BALKENHOLNado na Alemaña en 1957é un dos escultores contem-poráneos que suscitou o de-bate arredor da figuración ea sua integración nas corres-tes artísticas. A mostra, co-misariada por M. Fernán-dez-Cid e que abre noCGAC este Xoves 11 ondepermanecerá até o 15 deAbril, é a primeira retros-pectiva adicada á sua obrano Estado e conta con 74esculturas e relevos, 100 fo-tografias e 90 debuxos, des-tacando a presenza de pezasinéditas concebidas para es-ta exposición, que reflexana traxectória seguida poloartista desde primeiros dosoitenta.

PALAVRASPARA UN PAÍSExposición intinerante daeditorial Galaxia, organizadacon motivo do seu 50 ani-versário, na que se recollentodo tipo de documentos re-lacionados co pasado e pre-sente da editoriale que per-miten tamén botar unhaollada á evolución da socie-dade e cultura galega nestesúltimos 50 anos. Fotografias,cartas, informes da censura,cartaces, libros, etc. ofere-cen-nos unha visión destaépoca. No Coléxio Fonsecadurante este mes.

CASTELAO,VIDA E OBRAAs fundacións Castelao,Caixa Galicia e o Concellopatrocinan esta mostra que

podemos ollar na igrexa deSan Domingos de Bonaval eque foi concebida comounha visión total do artis-ta, escritor e político desde1908 até a sua morte en1950. Testemuños escritose gráficos e amplísimo ca-tálogo con cronoloxia e bi-bliografia da sua obra. Atéo 21 de Xaneiro.

ICONOGRAFIAXACOBEA…… no gravado composte-lán, que estará, até o 20 deXaneiro, no Museu do PovoGalego.

FRAXILIDADE FUNDIDAMostra de vidro artísticocontemporáneo, na funda-ción Caixa Galiza até esteVenres 12.

TERESA ARROJOExpón as suas obras na ga-leria Espazo 48, até o Luns15 de Xaneiro.

ANTÓN PATIÑOPoderemos contemplar asua mostra pictórica até esteVenres 12 na galeria SQC.

MÁSCARASQue forman parte dos fon-dos da Fundación Granell,onde poderemos olla-las,procedentes de Guatema-la, Venezuela, México, Ca-nadá ou África, ademais deduas novas: Munki, proce-dente do Zaire; e o reiBembé, escultura cumula-tiva.

GALIZA DIXITALAté o ano 2004, podere-mos coñecer esta mostrano mosteiro de San Marti-ño Pinário.

RAMÓN DIMASAs fotografias de Galicia,obras deste artista sobre onoso país, que poderemoscontemplar na Igrexa da Uni-versidade até este Venres 12.

MONDOPHRENETICO CGAC, até este Do-mingo 14, serve de cenáriopara esta mostra. O bloquede pisos ten o mesmo as-pecto en todas partes, peroalberga unha grande varie-dade de vidas. A uniformi-zación que provoca o pro-ceso de globalización noque estamos sumidos. Éunha exposición multimé-dia, que en termos xeraisfala do mundo global. Ide-ado por Herman Assel-beghs, Els Opsomer eRony Vissers, é un pro-xecto interactivo que inte-gra imaxe, texto e música,e que oferece unha expe-riéncia diferente a cada vi-sitante, segundo o papelque este asuma ao enfron-tar-se á instalación.

IL MIO CANTO LIBEROMostra fotográfica de Má-rio Giacomelli, até o 21 deXaneiro, no Museu das Pe-regrinacións.

ALEXANDROMostra pictórica na gale-ria José Lorenzo (rua doFranco 3).

MITOLOXIA HOXETítulo da exposición depintura de J. Méndez, nopub Modus Vivendi.

■ MÚSICA

REAL FILHARMONIADE GALICIAEste Xoves 11 ás 21 h. dirixi-da por Antoni Ros Marbà noAuditório de Galiza. O prezoda entrada é de 1.400 pta.

SAMESUGAS &JAPÓN 84Estarán o Sábado 13 no pubMoore’s a partir das 10 da noi-te. Samesugas formouse a mea-dos do 99 por un xove músicoe cantante e outros tres vete-ranos procedentes de FameNeghra ou Dirty Barriguitas,entanto que Japón 84 nace dascinzas de Fame Neghra e este éo seu concerto de presenta-ción. O selo discográfico LixoUrbano montará un posto devenda e entre as actuazóns ce-lebrará un sorteo de CDs.

SHAKESPEARE EA MÚSICAActuación a cargo da Real

Filharmonia de Galiza noAuditório de Galiza o vindei-ro Xoves 18 a partir das 21 h.

TTuiui■ EXPOSICIÓNS

MARGA PORTELA &XESUS SANTIAGOMostran as suas pinturas naÁrea panorámica, até oMartes 16.

VVerinerin■ EXPOSICIÓNS

BALDOMERO MOREIRASColga as suas pinturas na Ca-sa do Escudo, até o Luns 15.

VViana do Boloiana do Bolo■ EXPOSICIÓNS

PIQUICOAs suas pinturas e escultu-ras están expostas no CaféCaracas até Febreiro.

VVigoigo■ CINEMA

THE COMMITMENSNa Cova dos Ratos proxec-tara-se esta fita, dentro docilco Cinema Musical, oLuns 15 ás 20 h.

■ CONFERÉNCIAS

SEMINÁRIOS DELIBERACIÓN ANIMALEste Xoves 11, na Cova dosRato,s falará-se sobre A si-tuación dos grandes símioscoa posterior proxección dafita Gorilas na néboa. E ovindeiro Xoves 18 podere-mos saber máis sobre A his-tória do movimento de libera-ción animal. Sempre ás 20 h.

COMO ACADARA FELICIDADEImpartida por Luis RojasMarcos este Xoves 11 ás 20h. no auditório Caixanova.

■ EXPOSICIÓNS

RAFAEL AGREDANOFundador da revista Figura,que acollia a un grupo de ar-

tistas que logo se coñeceucomo o Grupo de Sevilla, opintor cordobés estará, o Xo-ves 11 ás 20 horas, na galeriaAd Hoc (Garcia Barbón 71)para inaugurar unha mostrados seus traballos que se mo-ven na liña da diversidadeestética, configurados en sé-ries distintas entre elas, re-negando da orixinalidadeformal buscada obsesiva-mente até o ridículo, nesamestura de estilismo e uto-pia do movimento moderno,cando, ás veces, o estilo noné mais que unha trampa queimpede investiga e avanzar.

ANTÓNIO HEREDEROColga as suas pinturas, até o31 deste mes, no Aeroclube.

SENTIDOS DO MIRARMostra colectiva na galeriaBarcelos desde o Venres 12até o 2 de Febreiro.

ROBERTO SANTANDREUMostra fotográfica no Insti-tuto Camoes.

PAISAXES CÉLTICASNome da mostra de RogerSainz, que colga na Covados Ratos até finais de mes,organizada pola A.C. Ca-leidoscópio. Tamén aqui, eaté o Sábado 20, están aspinturas de Dom Valeiras.

VI MOSTRA DEXOVES ARQUITECTOSESPAÑOISOrganizada pola FundaciónAntonio Camuñas, encón-trase no Coléxio de Arqui-tectos (Marqués de Valada-res 27) até o 11 de Febreiro.

MEMÓRIA DUNTESTIMÓNIO 1933-1945Na Casa das Artes, organiza-da polo Círculo Europeu deAntigos Deportados e Interna-dos Testigos de Jehová; des-crebe cos seus máis de se-tenta paneis, desde a pers-pectiva exclusivamente his-tórica, como o colectivo dosantes chamados Bibelforscherfoi perseguido polo nazismodebido ás suas ideas.

ÁNXEL HUETEPintor ourensán que prati-cou o expresionismo abs-tracto debedor da pintura

38N

º 969

- A

NO

XXI

V11

DE

XAN

EIRO

DE

2001

CURSO DE TEATROOrganizado pola CIG-Ensino e AS-PG, coa colaboración do Concello deSantiago, desenvolverase do 23 ao 25e o 30 e 31 de Xaneiro e o 1, do 6 ao8, e o 13 de Febreiro en horário de18:30 a 21 h. Será impartido por The-odor Smeu, director de teatro, tituladosuperior da Universidade de Bbabes-Bolyai de Roménia. Estruturado endez sesións, as duas primeiras, de ca-rácter teórico, tratará a teoria do tea-tro de Peter Brook, teoria da catarse,ou desenvolvimento de técnicas para arespiración abdominal; as oitos sesiónsrestantes serán práticas e nelas trata-ranse aspectos como improvisción,criación dun guión de Commediadell’Arte, confección de máscaras,exercícios de respiración e actividadesde posta en cena e dirección. As pra-zas ofertadas son 30 e o prazo remata oLuns 22 ou ao cobrirse as mesmas. Aspersoas interesadas poden dirixirse aCIG-Ensino: Avda. de Lugo 209, en-

tresolo, Tlf. 981 576 800, Fax 981 575839. A duración do curso é de 25 ho-ras e está homologado pola Consella-ria de Educación.

CASTELAO E A ARTECiclo organizado CGAC de Santiago,do Mércores 17 ao Venres 19 para tra-tar de afondar na figura de Castelao,na sua faciana artística. O 17 dará co-mezo ás 19 h. con duas conferéncias:Castelao e a arte popular, impartida porX. C. Valle, e Paisaxe e renovación acargo de F. Martínez Vilanova. O 18X. M. López Vazquez e Maria V.Carballo-Calero Ramos falarán res-pectivamente sobre Castelao e o Debu-xo e As ideas estéticas e teoria artística.E para rematar, o 19 Diaz Pardo mo-derará unha mesa redonda entre tresdos conferenciantes. Para inscribir-see solicitar información: [email protected]

GOYAA Fundación Barrié da Coruña dedica-

lle un ciclo, dirixido por Francisco Cal-vo Serraller, no que os principais espe-cialistas sobre o xenial pintor trataránde dar unha visión multidisciplinar dasua obra. O Xoves 11 a doutora polaUniversidade de Osnabrück Jutta Heldfalará sobre Os cartóns para tapices. Parainscribir-se: www.fbarrie.org/goya.

V EDICIÓN PRÉMIOS AGAPIAbertos a todo tipo de produción au-diovisual realizada na Galiza (cinema,vídeo ou televisión) entendendo co-mo galegas aquelas cun mínimo do 25% do orzamento ou 50% da equipatécnica ou artística, e os profisionaisparticipantes en producións galegasresidentes ou nados na Galiza. Pode-rán participar as producións compren-didas entre o 1 de Xaneiro e o 31 deDecembro do 2000 que deberán ser re-mitidos antes do 15 de Xaneiro áAGAPI (Praza de Europa 15-4ºC-2,15.703, Compostela) nunha fita VHSpodendo entregar máis dun traballo.

Os prémios serán pezas artísticas sendotación económica que se entregaránnunha gala o 10 de Marzo. Para máisinformación: www.agapi.org ouwww.filmcommissiongalicia.org

XV CONCURSO DE CARTACESDE ENTROIDOO Concello de Vigo pretende seleccio-nar un cartaz para a difusión do Entroi-do 2001. Poderán presentar-se váriostraballos por participante, sempre quesexan inéditos. Realizarán-se vertical-mente, en papel 40 x 55 cm. montadossobre soporte ríxido para a sua exposi-ción. Ademais do logo do Concello, ostraballos deberán incluír os textos: En-troido 2001, Vigo, Do 23 ao 28 de Fe-breiro e poderán presentar-se no depar-tamento de Festas e Animación Sócio-cultural antes do 25 de Xaneiro. O pré-mio será único de 400.000 pta. e habe-rá tres accésit de 50.000 cada un. Máisinformación no Concello de Vigo ouno 986 810 192.♦

ConvocatóriasConvocatórias

Luis Eduardo Aute vén á Galiza co seunovo disco, Mira que eres canalla. O Mér-cores 17 estará, a partir das 21 h, naCORUÑA no Pazo da Ópera; e o Xoves18 cantará en OURENSE no pavillónPaco Paz ás 20:30 h.♦

Mira que erMira que eres canallaes canalla

Esta obra de Antonio Gala poderemo-la ver interpretada pola compa-ñia de Concha Velasco est Venres 12 en sesión doble (20 h. e 23 h.)no teatro Principal de OURENSE; en PONTEVEDRA estará no Pazoda Cultura o Domingo 14 ás 21 h; o Martes 16 ás 20:30 h. no auditóriomunicipal Gustavo Freire de LUGO; e en VIGO no auditório Caixano-va o vindeiro Xoves 18 ás 20 e ás 23 h.♦

Las manzanas del viernesLas manzanas del viernes

Os gruposde punk-rockSamesugase Japón 84

tocan nopub Moore’s

deSANTIAGO oSábado 13.

O escultoralemánStephanBalkenhonlabre unhamostra, esteXoves 11,no CGAC deSantiago.Á esquerda,Homescos ollospechos,1997.

americana, ainda que concerto carácter simbólicopolos motivos xeométricosque integra. Agora presentaa sua última obra, renovadae expresiva, pero fidel á suatraxectória, na galeriaVGO até o 27 de Febreiro.Tamén nesta galeria a obrade Leopoldo Nóvoa perma-necerá até o 15 de Xaneiro.

COLECTIVA DE NADALMostra que podemos con-templar na galeria Alameda.

ARTISMO 2000Mostra que podemos con-templar na Fundación Cai-xa Galicia.

SEGUNDO GUTIÉRREZMostra as suas esculturas,relieves e táboas na galeriaAndrox.

CARME CHACÓNTitula as suas instalaciónsWood blood e poderemosvelas, até o Domingo 14,na Casa das Artes.

ARTE PARA LEVARMostra no centro múltiplede arte Visual Labora (Ló-pez de Neira 5) que conta-rá cun número moi amplode artistas e obras expostas(+50 +5000), até esteVenres 12.

■ MÚSICA

SINIESTRO TOTALSon os encarregados depechar a III edición deNoites Vivas cun concertoque se celebrará este Ven-res 12 a partir das 23 horasno Pavillón das Travesas.Para asistir xa se poden re-coller as invitacións naCasa da Xuventude, Con-

celleria da Xuventude ouno próprio pavillón.

RAICES ESENTIMENTOSMaria do Ceo cantará noauditório do C.C. Caixano-va o Venres 12 ás 22:30 h.

CONCERTO DIDÁCTICOActuación, do Martes 16ao Xoves 18 dos Gaiteirosde Xistra para escolares ás10 e ás 12 h. no Auditóriodo C.C. Caixanova.

■ TEATRO

SOLO PARA PAQUITAObra de Eduardo Caballerointerpretada por Teatro doAtlántico o Sábado 13 noC.C. Caixanova ás 22:30 h.e o Domingo 14 ás 20:30 h.

VVilagarciailagarcia■ EXPOSICIÓNS

CARLOS GONÇALVESMostra de pintura na gale-ria Arcana, até o Luns 15.

■ TEATRO

O LÁPISDO CARPINTEIROSarabela teatro vai cenifi-car o Venres 12 e Sábado13 esta obra na Casa daCultura ás 21 h.

VVilanova de A.ilanova de A.■ EXPOSICIÓNS

TITO OUBIÑAExpón as suas pinturas nagaleria Un Sítio Distinto,até o 31 de Xaneiro.

VVilar de Santosilar de Santos■ EXPOSICIÓNS

A LAGOA DE ANTELAMostra etnográfica de foto-grafia, no Museu da Límia.

VViveiroiveiro■ EXPOSICIÓNS

TOMÁS PÉREZ MASEROAs suas obras podemos olla-las no salón de té Fontenova.

XinzoXinzo■ EXPOSICIÓNS

ARTE PERUANATrazos desta arte poderemoscoñece-los visitando estamostra na Casa da Cultura.

Xunqueira de Xunqueira de EspadañedoEspadañedo■ EXPOSICIÓNS

RIBEIRA SACRAPAÍS DO BIBEIMostra fotográfica que pode-mos contemplar no Mosteiro.

BragaBraga■ EXPOSICIÓNS

VANESSA BEECROFTNada en Génova (1969), no-

tabilizouse no 94 através deperformances públicas, nor-malmente xovens mulleres,ainda que na fase inicial rea-lizou aguarelas, algunhas de-las presentadas na Sotheby’s

Art Foundation de Amster-dan, das que esta mostra 24aguarelas, facia parte. Mathil-de ter Heijne (Estrasburgo,1969) ten unha instalacióncon dous manequins The twochosen ones e a proxección devídeo Nearly lost para o queproxectou a sua própria iden-tidade na das actrices de fresfitas coñecidas: Le Mari de laColfeuse, de Patrick Leconte;La Femme d’á Coté, deFrançois Truffaut; e NoceBlanche, de J.C Brisseau.Eduard Resbier (Barcelona,1968) mostra a sua pintura,da que destaca a captación daluz e a utilización de unhavelatura xeral. As tres mos-tras nas distintas salas da ga-leria Mário Sequeira (Quintada Igreja-Parada de Tibães)até o 15 de Xaneiro.

VValençaalença■ EXPOSICIÓNS

ANTÓNIO PESSOABaixo o epígrafe de Desen-hos puros este pintor mos-tra, na sala de exposiciónsmunicipal, unha autobio-grafia plástica, retrospecti-va da sua carreira artística.Até meados de mes.

BarcelonaBarcelona■ CONFERÉNCIAS

PAPEL DOS SINDICATOSNO SÉCULO XXIIsabel Pallarés exporá estetema o vindeiro Xoves 18ás 20 h. en Pati Llimona, or-ganizada pola asemblea lo-cal do BNG en Catalunya.

■ EXPOSICIÓNS

PETEIROTen unha mostra de óleose serigrafias, na sala do BB-VA en Bergara 11.

MadridMadrid■ EXPOSICIÓNS

XURXO LOBATOO museu Colecciones Ico(Zorrilla 3) acolle a suaobra fotográfica baixo o tí-tulo El color del sur onderetrata con proximidade esen anestesia a inxustiza epobreza na que viven moi-tas persoas no mundo. Atéeste Domingo 14.

LisboaLisboa■ EXPOSICIÓNS

O ENTARDECEREN ALFAMARemata esta mostra foto-gráfica de Mario CabritaGil este Luns 15 de Xanei-ro no Arquivo Municipalde Lisboa- Arquivo foto-gráfico (r/ da Palma 26).Reúne 29 fotografias feitasa mulleres do bairro da Al-fama.

MAN RAYÚltimos dias, pecha o Do-mingo 14 para contemplaresta mostra sobre a suaobra no Museu do Chiado.

GEORGES BRAQUEAté este Domingo 14 pode-remos ver a sua obra gráficano Museu Arpad-Szenes.♦

39

Nº 9

69 -

AN

O X

XIV

11 D

E XA

NEI

RO D

E 20

01

■ Vende-se figorífico-mostrador de2 andeis, 3 portas, 4 gavetas, motorTecumseh, 4,30 m. de longo e 60 cm.de largo (prezo a convir). Chamen ao982 188 127, Muras-Lugo.

■ Oferece-se para traballar comotécnico en reparación e configura-ción de computadores, ampla expe-riéncia, disponibilidade 24 horas. Telf.630 700 769. Héctor

■ Venden-se cachorros de pastorbelga totalmente negros (moi econó-micos). As persoas interesadas podenchamar ao 982188127, Muras-Lugo.

■ Alúgase casiña en Sárdoma (Vi-go), prezo económico. Telf. 986 415666 / 986 468 995.

■ Oferece-se para traballar comodecoradora de interiores, ampla ex-periéncia, disponibilidade total. Telf.630 700 769. Cristina

■ Eco-tenda, comercio solidario,venda de produtos de artesania,hostelaria, hortalizas e verduras fres-cas ecolóxicas por encarga segundoestación e colleita, elaborados porpersoas con autismo que traballan naUlla. Visita-nos nas Galerias AlfredoBrañas en Santiago de Compostela,de Luns a Venres de 10:30 a 13:30 ede 17:00 a 20:30 ou na páxina elec-trónica: www.abranha.com

■ Amenizamos vodas, bautizos, etc.Contamos con diferentes formaciónsde cámara e voz. Telf. 981 507 925

■ Oferece-se para traballar comoelectricista con ampla experienciaou tamén no sector da Hostelaria.Disponibilidade 24 horas. Preguntarpor Walter no telefone 986 355 661.

■ Precisamos camareiro/a con ex-periéncia para restaurante de próxi-ma abertura en Compostela. Razónno telefone 630 631 950.

■ Busco en aluguer, na Coruña ci-dade, baixo, soto, despacho, estu-do, eficina... moi barato e pequeno.Telf. 610 248 179.

■ Profesora con experiéncia do-cente imparte clases particulares,en Vigo, de ESO, BUP, COU (inglés, lín-gua española, literatura, latin, histó-ria, filosofia, matemáticas), todos osníveis. Garántese profisionalidade.Razón no telf. 629 423 027.

■ Empréstimo de películas en forma-to DVD. A Casa da Xuventude de Ou-rense ten este novo servizo para os só-cios. E para os que non teñan o apare-llo na casa existe tamén a posibilidadede velos na própria Casa da Xuventude.

■ Merco gramática do portuguésxa usada, de Lindley Cintra ou de Pi-lar Vázquez Cuesta, ou ambas. Ra-zón no telf. 981 697 523.

■ Troco clases de inglés por clases deinformática en Vigo. Tlf. 600 279 710.

■ Encomenda já o caderno “Conhecer-mos Carvalho Calero” editado polaFundaçon Artábria para recordar unhafigura chave da nossa cultura aos dezanos da sua morte. Ameno e didáctico,55 pp. tamanho A5, ilustradas. Preçopor caderno, 425 pta. gastos de envioincluídos. Poses pagar en selos ou in-gressando o importe no nº de conta daCaixa Galiza 304-239-183/1. Encomen-das no Ap. 570 de Ferrol.

■ Abriga-te co suéter de algodom,de manga cumprida e con capuzbordado ao peito co escudo da Ga-liza de Castelao. Talhas XL e XXl, emazul ou preto. 1 unidade, 3.000 pta.máis 600 de gastos de envio. Máis deumha unidade, acrescenta ao preçodos suéters 100 pta. máis de gastosde envio por unidade. Encomendas aArtábria no Ap. 570 de Ferrol.

■ Compro libros, postais, fotos, bi-bliotecas, documentos vellos. Tlf.610 028 077

■ Somos un clube da amizade porcorrespondéncia. Temos 3.000 só-cias e sócios en todo o Estado. Sequeredes pertencer ao noso clubeenviade unha carta con selo para res-posta. Animádevos. Estamos agar-dando-vos. Escibide a: El Club de laAmistad. K/Ekonomia 17 4º izq.48.902 Barakaldo (Bizkaia)

■ Renovaçao, números 4 e 5, bole-tim da “ambaixada Galega da Cultu-ra” de distribução gratuita a quem oencomende ao apartado, 24.034 deMadrid.

■ Ciberirmandade da Fala. Na Ga-liza, en galego. Na rede, tamén.Promocionamos e organizamos en-vios de correos electrónicos pregan-do o uso da nosa lingua en internet.Estamos en http://www.ciberirman-dade.org

■ Lixo Urbano. Venda por correio.Punk, hardcore, ska, ... Esan Ozenki,Notomorrow, W.C Records, Dischord,Liquidator, Fragment, Sons de Luita,El Beasto, Potencial, HC, Boa... Pedecatálogo gratuito: Apdo. 304, 15700Compostela, correo electrónico: [email protected], portal: go.to/li-xourbano.

■ Queremos formar un grupo depersoas social e culturalmente lú-cidas, vital e sensualmente heterodo-xas. Benvidas suxerencias para oxi-xenar a vida. 981 788 820

■ Oferécese auxiliar de clínica enCompostela, titulada, con experién-cia e informes, para coidado de per-soas maiores ou enfermos, en hospi-tal ou no domicílio. Dispoñibilidade 24horas. Telf. 617 065 527

■ Urxe alugar cuarto dobre e indivi-dual a rapazas. Zona da Praza Roxa,en Compostela. Tlf. 617 065527.

■ Rapás de 26 anos, sério, respon-sábel, con boa presenza e gañas detraballar, busca calquer tipo de em-prego en Ferrol e comarca. Tfno 619488 761. André.

■ Preciso contactar con profesionaisde fontanaria e calefacción para ins-talar unha calefacción de chan ra-diante, alimentada con bomba de ca-lor na Estrada. As persoas interesadaspoden chamar a Dario aos telf. 610784 780 / 986 570 862 á tardes e noite.

■ Véndese dúplex en Marin novo,todo exterior, vistas ao mar. 3 dormitó-rios e 3 baños. 2 prazas de garaxe.Tfno. 630. 171 865.

■ Muller séria e responsábel, traba-lladora, brasileira con permiso detraballo, oferecese como emprega-da no fogar. Agarimosa cos nenose anciáns. Zona Neda, Ferrol ou Na-rón. Razón no telf. 619 488 761.♦

■ Vendo AX 11 TRE en bon estado.Culata e amortiguación revisadas.Neumáticos Michelin novos. 200.000pesetas. Próbeo sen compromiso.Santiago. Tfno 654 046 453.

■ Se estás interesado na CiénciaFicción ou na Literatura Fantás-tica acude ás tertúlias dos Xovesás 21,30 h. no café Uf (Pracer 19)en Vigo. Pergunta por Nacho ouPedro.♦

Anúncios de baldeAnúncios de balde

GALIZA 2010www.galicia2010.com

Páxina do proxecto de investigaciónmultidisciplinar Galiza 2010, na que seinclue a análise da orientación económi-ca e social do país para os vindeirosanos. Tamén incorpora relatórios, com-poñentes do proxecto e posibilidade defacer perguntas.♦

A RedeA Rede

ManuelQuintanaMartelo tenobra na VIBienalInternacional deGravado deOURENSE.Á esquerda,unha obrasua, sentítulo,realizada aponta seca.

Siniestro Total pecha a III edicióndas Noites Vivas de VIGOcun concerto, de balde claro,no Pavillón das Travesas o Venres 12.Na fotografia,Xulián Hernández en acción.

Mariado Ceocanta noAuditório deCaixanovade Vigo oVenres 12.

● 11 DE XANEIRO ● 2001 ● Nº 969 ● ANO XXIV ● IV XEIRA ●

Impr

eso

en p

apel

rec

icla

doG

reen

recy

100

de 6

0 gr

./m2

DIRECTOR: Afonso Eiré López EMPRESA XORNALISTICA EDITORA: Promocións Culturais Galegas S.A. PRESIDENTE: Cesáreo Sánchez IglesiasPríncipe, 22, planta baixa (36202) Vigo. Telf.: Administración, Subscricións e Publicidade (986) 43 38 30*. Redacción (986) 43 38 86 - 22 24 05. Fax (986) 22 31 01. Guiñol

XOSÉ A. GACIÑO

Un ministro de Agri-cultura, Pesca e Ali-mentación disposto a

sacar adiante un plan hidro-lóxico por collóns (e queademais o comenta sen pu-dor a un agricultor amigueteno meio dun acto público,con cámaras e micrófonos enderredor), unha ministra deEducación e Cultura que pu-blica un artículo no que seafirma, con toda rotundida-de, que a metade dos benefi-ciários das becas de estudofalsean a sua declaración derenda (e que remata por cul-par a un colaborador da suaconfianza, verdadeiro autordo artículo que ela nen se-quera leu, e que esa vez sepasou da confianza), outroministro, o do Interior, que,despois de terse firmado unsolemne pacto polas liberda-des e contra o terrorismo en-tre o seu Governo e o princi-pal partido da oposición, sol-ta nunhas declaracións a unxornal, nun lapsus políticode inxénua sinceridade, queese pacto é contra o na-cionalismo basco (algo que,en realidade, case todos sos-peitaban), e a famosa minis-tra de Sanidade e Consumo,desde o coloquialismo arro-gante e omnisciente da suaantigua ocupación de tertu-liana, que, mentres os seuscolegas de governo tentan deconvencer aos cidadáns deque todo produto vacunoque está no mercado é per-feitamente consumíbel, sedesmarca con consellos in-quietantes sobre a inconve-niéncia de mercar gangas oude botar ósos de vaca ao co-cido....

Son alguns dos exemplos daalegria que proporciona a al-guns a maioria absoluta paraexercer o poder desde a maisabsoluta impunidade dianteda opinión pública. Este go-verno central (por non en-trar agora nas experiénciasmineiras dun governo auto-nómico) parece disposto ademostrar que os guionistasdo guiñol televisivo do Ca-nal Plus están máis que supe-rados pola realidade.♦

Célia Villalobos nonten porque saber nadade cociña: non vai no

cargo de ministro coñecer orecetário de Simone Ortegaou Paco Feixó. Pero menosvai dar consellos sobre conque osos facer sopa, cousaque a malagueña fixo na rá-dio, como grande achádegopara paliar o pánico no con-sumidor. O que pasa é que,ainda que resulte unha migaridículo pedir responsabilida-des políticas por unha recetagastronómica, a Ministra deSanidade debia ter as horasno posto contadas.♦

VOLVER AO REGO

840

0021

3031

04

00

96

9

✒ CARME VIDAL

Aí está a gaita soa, sen adu-bios. Xesús Vaamonde amo-sa en Solo de gaita (Edi-cións do Cúmio) o poder donoso instrumento tradicio-nal, base do seu traballo co-mo gaitautor, termo que elescolle para definirse. Gába-se de “falar de música gale-ga e tocar a gaita galega”.Non fai folk nen celta e tam-pouco mestura a gaita cosmesmos instrumentos quesoan no rock ou na clásica ámaneira dos máis recentesprodutos comerciais. XesusVaamonde é un dos máis re-levantes compositores e in-térpretes do noso panoramamusical e agora apreséntanosas suas pezas actuais cunhagaita evolucionada de seu.

A sona de Xesus Vaamondecomo compositor estaba xaextendida entre os gaiteiros eas suas partituras circulabanen fotocópias de man en man.Foi esa a razón que o levou aeditar Solo de gaita, o libro noque recolle unha manchea detemas da sua autoria comen-tados e interpretados por elmesmo nun CD. Son xotas,muiñeiras, alalás ou pasodo-bres que gardan o regusto datradición pero nas que o autordeitou a evolución dun instru-mento que, para el, “vale porsi mesmo e non ten nada queenvexar ás do norte porque étecnicamente superior. Os gai-teiros actualizamos a gaita,imos vestidos de rua e toca-mos pezas de agora”.

Mesmo vestido de rua e tocan-do pezas de hoxe, a XesusVaamonde alédalle que algundos seus pasodobres ande xaa circular como unha peza tra-dicional. “É asi porque manténparámetros recoñecíbeis. Fa-go muiñeiras e xotas moder-nas pero parto da tradición. Agaita evoluciona de seu, senter que copiar a ninguén, nun-ha actualización que se centranas imensas potencialidadesdo próprio instrumento” afirmaVaamonde. Coincide ao res-peito o gaiteiro coa explicaciónque Xurxo Souto dá na contra-capa do libro: “Todas as suascomposicións resisten a probamáis exixente da enxebreza: aproba do bailador. Todas assuas partituras representan unreto técnico e estético para osverdadeiros gaiteiros”.

Mirar o que fai a gaita

El aponta a inda a idea deXurxo Souto dicindo que asua “non é música tradicionalpero ao mellor pode selo al-gun dia. Tamén alguén fixonoutrora os temas que hoxeson tradición! O meu é músi-ca de autor que bebeu nesasbases e que ten á gaita comoinstrumento de referéncia.Temos que mirar sempre oque fai a gaita”.

Resultado de anos de traballoé asi este novo libro e a nadaque se converse co autoragroma por toda parte o res-peito e a queréncia que tenpola gaita galega. “Moita xen-te pensa que non é autónomae mira para escoceses e irlan-deses cando ali teñen en con-ta ao gaiteiro solista. A gaitaé un instrumento independen-te que serve por si mesmo”,afirma mentras non evita bo-tar por terra as experiénciasescocesistas que se están aimpor no país e que provoca-ron o que hai uns anos sechamou a guerra das gaitas:“Trátase dunha imitación, co-ller o esquema escocés de in-terpretación e calcalo. Eu de-fendo a evolución da que nósformamos parte. Véndenoscomo galego o que non é.Non precisamos copiar deninguén e é absurdo imitarunha gaita que non é tan per-fecta como a nosa”.

Gosta do termo gaitautor coque se apresenta e que recolleas duas facetas da sua activi-dade. Compositor e intérprete.“Existen en abundáncia nosque andamos arredor da trein-tena e somos xente que com-pomos axeitadamente paragaita porque tamén a tocamos,porque somos gaiteiros. Euconvido aos colegas a que fa-gan algo semellante, que pu-bliquen as suas partituras”. Pe-

ro como o que se escrebe,queda, e Xesus Vaamondepreparou Solo de gaita pen-sando en especial nos intér-pretes futuros das suas pezas,optou por deixar en papel amúsica sen arranxos, dando li-berdade ao que se achegue ássuas melodias.

Tasca e traballo

Rexeita Vaamonde que a suamúsica sexa catalogada comofolk ou celta porque non preci-sa de selos para apelar aosseus sons. “Ultimamente nin-guén pensa siquera que a gai-ta sexa galega. Reivindicoafastarme dos estereotipospara recoñecela asi, como ga-lega. Cando un gaiteiro grabaun CD, a gaita chega a serpura anécdota e eu reclamoatención para ela presentandosó música galega”, af irma,descrido tamén como el estáde que este sexa un momentode boom da gaita. “Non existeese éxito. Un gaiteiro ten quesuar para vender 10.000 CDscando só en Ourense hai6.000 gaitas. Hai algun traba-llo discográfico dun gaiteiroque só introduce gaitas entres ou catro pezas. O meu éo traballo dia a dia co instru-mento e a actuación en direc-to porque o outro segue a sercolorear o esencial”, sinalaVaamonde e, nesta explica-ción volve aportar as outras

duas caras da sua actividadede gaitautor: o esforzo e a fa-rra baixo os sons da gaita.“Este traballo non se pode fa-cer na tasca pero non ten sen-tido se non chegas á tasca etocas. O obxectivo é comuni-car, dicer algo coa música epódese pasar ben facendocousas boas” afirma cando re-para nas fotografias de es-morga que introduce a man-tenta no libro.

Xurxo Souto afirma que XesusVaamonde é un “revolucioná-rio” e parte da sua revoluciónven da proposta que aporta depunteiro cun novo furado. “Agaita pasaria de ter unha es-cala diatónica a ser cromática,é dicer, a tocar como un pianocon todas as suas notas ne-gras. A revolución é que nonhai que modificar os punteirospara iso” explica o gaiteiro.

Conta Vaamonde unha actua-ción en Santander na que váriosgaiteiros conseguiron abarrotarun grande auditório e pediron bi-ses despois de duas horas deinterpretación. “Ian ali escoitargaita pura e dura, pois nós era-mos gaiteiros, somos gaiteiros,e iso era o que lle gustaba áxente que nos foi escoitar”, co-menta ao tempo que lamentaque na Galiza a gaita pura e du-ra non teña tanto predicamento.“Eu meto caña! Porta a porta”,remata Xesus Vaamonde. ♦

Xesus Vaamonde apresenta o libro con CD Solo de gaita

As partituras dun gaitautor

KIKO DELGADO

A Nosa Terra 969 / 11 de xaneiro de 2001

Documents

Transcript of A Nosa Terra 969 / 11 de xaneiro de 2001