A música protagonista na Cidade de Tui

A fin de ano tudense non podía ter mellor valedor que aMÚSICA, así, con maiúscula, para resaltar os méritos e acalidade musical dos que fixeron posible que unha pe-queña cidade galega poida presentarse ao mundo comocidade musical, logo de poder facelo como cidade histó-rica, que chegou a ser capital de provincia noutros tem-pos, que xa se coñece como a cidade de pedra e que tivoun protagonismo moi destacado nas disputas dos Reiscasteláns e seus fillos, ata rematar coa dependencia dePortugal da coroa de Castela.

Hoxe preséntase diante da sociedade musical co es-treno dunha Orquestra Sinfónica, composta por 42compoñentes; nacida das entrañas dun activo Con-servatorio Municipal de Música e do labor silandeiro

pero firme e constante dos seus directivos e `profe-sores, dos que compre destacar ao director do centroRubén López e ao profesor e agora director da or-questra Luis Caballero Varona.

Esta orquestra nace coa ilusión de asentarse entre aspoucas orquestras sinfónicas existentes en Galicia. Com-posta por un alumnado xove pero xa virtuoso da música,nalgúns casos, que busca a súa polar musical entre asgrandes orquestras sinfónicas. De seguro que a vai al-canzar en pouco tem po.

Este xornal ofrecerá, máis adiante, unha completa in-formación sobre a nova Orquestra Sinfónica de Tui. Sirvaesta breve nota como aperitivo do que prometemos ofre-cer aos nosos lectores nun próximo futuro.

XORNAL CULTURAL PARA O LECER

Nº1Xaneiro de 2017

Prezo: 2 euros

Dia dasLetras 2O17para CarlosCasares

Páxina IV

A Deputaciónsinalizará oPatrimoniocultural dosAncares

Páxina VII

Editaránlibro dofotógrafoCarlosValcárcel

Páxina XI

A FEGAMPquere que aXunta financieConservatoriosMunicipais

Páxina XIII

Nova imaxegráfica doConcello dePonteareas

Páxina XIV

Enrique Silva,Presidente de“Fundadoresda Bienal deCerveira”

Páxina XV

Suplementohumorístico

Páxina XXI

OpiniónCadernos da viaxe

Galicia ten unha débeda coa xenialpintora Maruja Mallo (Viveiro, 1902-Madrid, 1995). Malia que naceu na

Mariña Occidental, as súas lembranzas eranda Costa da Morte, porque viviu na súa ne-neza en Corcubión cuns seus tíos. Nos anos20 xurde como artista naquel Madrid da xe-ración do 27, canda Alberti, García Lorcaou Dalí e amosa unha obra orixinalísima in-serida nos vangardismos da época. Maisnos primeiros 30 amplía estudos en París,incorporándose ao surrealismo e parti-llando con Breton e Éluard. No 1936 botouun verán enteiro na Galicia tirando ideaspara o seu Cuaderno de Galicia. Exiliouseno 1937 e pasou a Chile, Arxentina e USApara se establecer en Madrid no 1965,nunha cidade gris que tanto contrastabacon aquela cidade brilante dos 20 e 30. Mo-rreu na mesma cidade no 1995, despois derecibir o afecto, mais non o cabal enten-demento, de moitos dos referentes daquelamovida madrileña dos 80.

Galicia ficou á marxe de todo recoñece-mento á obra de Maruja Mallo, unha dasmelloras pintoras do século XX a quen sendúbida lle rebaixou coñecemento a súacondición feminina, o delongado exilio eunha personalidade independente que qui-zais fixo medrar á personaxe e minguar áartista. Hai, claro, excepcións ( a exposi-ción primeira do CGAC e a da FundaciónCaixa Galicia, a exposición Mulleres do si-lenzo comisariada por Rosario Sarmiento, odocumental Maruja Mallo, mitad ángelmitad marisco, de Antón Reixa para TVE oua biografía dos historiadores Carlos NuevoCal e Emilio Xosé Insua Maruja Mallo, deprometedora pioneira a artista universal).

Malia os moitos anos que viviu, a súaobra, cualitativamente moi importante e

variada non é esaxerada cuantitativa-mente. Quere isto dicir que podería ser ob-xecto de exposicións temporais oupermanentes na Cidade da Cultura de Ga-licia, canda outros artistas senlleiros. Quemellor ca unha mostra da mellor arte destePaís para encher de contidos unha obratan desaquelada, mais que está aí e com-pre aproveitármola.

Maruja Mallo é parte da historia da arteeuropea e o seu nome ficou asociado devez cos mellores do surrealismo do VelloContinente. Como ten dito Rosario Sar-miento foi unha muller que loitou dendetodas as frontes pola súa liberdade, por serunha auténtica artista do seu tempo porriba dos atrancos, os prexuizos do seu sexoou a definición feminina…

Por: Xoán Antón Pérez-Lema

Unha débeda con Maruja Mallo

O FARELO | Xaneiro de 2017II

Galicia ficou á marxe de todorecoñecemento á obra de Maruja Mallo,unha das mellorespintoras do século XXa quen sen dúbida llerebaixou coñecemento a súa condiciónfeminina

IIIO FARELO | Xaneiro de 2017

Editorial

Por: Guillermo Rodríguez Director

A nos ha tivemos a honra de di-rixir unha publicación que sechamaba A PENEIRA. Publica-

ción que acadou importantes cotas denotoriedade no mundo informativogalego, en galego, claro. Hoxe podelerse na Buiblioteca Nacional Galegasita no Monte Gaiás. Alí está a dispo-sición de quen queira reler as súaspáxinas a carón doutra publicaciónhistórica, A NOSA TERRA. Curiosa-mente son as dúas únicas publica-cións a disposición do público quenon son xornais diarios. Aquela publi-cación primixenia ofrecía aos lectoresoutros complementos que tamén aca-daron altas cotas de interese informa-tivo. Refírome ao Suplemento CulturalKALAIKIA e ao Suplemento de HumorO FARELO. Ámbolos dous dirixidos porxornalistas profesionais e competen-tes aos que quero dende aquí rendero meu tributo a marxe doutras consi-deracións que non veñen a conto: ocortés cortés non quita o Valente.Que así sexa.

O espíritu de A PENEIRA, ademais deconfirmar que xa nos anos oitenta, exis-tían lectores de xornais en galego, erao de “peneirar” o acontecer daquelesmomentos. Asi o fixo nos seus case 30anos de vida. En paralelo a esta preten-sión corría o Suplemento de Humor OFARELO. Aquí debo recoñecer e agrade-cer a sempre amable e xenerosa dispo-sición de tantos e tantos humoristasgalegos e ainda doutros países, sobretodo cubanos e portugueses, que nosofreceron mes a mes a súa visión críticado mundo. Un mundo que pretendíamosmellorar “pasándoo pola Peneira” emostrando aos nosos lectores, ademais,“o farelo”; ese outro compoñente donoso millo (producto emblemático daTerra Nosa) ao que se aparta porque es-tropearía o auténtico pan de millo. Esefarelo que segue presente na sociedadeactual e que se nos pretende “vender”coma boa fariña.

Está claro que, a pesares dos nosospropósitos, A PENEIRA non deu feito oinmenso traballo que lle tiñamos enco-

mendado. Tivo que retirarse na esperade mellores tempos, tal vez; pero aquelespíritu rebelde que lle deu vida nondesapareceu. Hoxe botamos man de O

FARELO coa sá intención de mostrarleaos nosos lectores que segue sendo ne-cesario, eu diría que urxente, separar afariña do farelo. Hai capas sociais em-

peñadas en agrandar os buratos da Pe-neira social para que pasen inxentesmontañas de farelo que nos querenfacer colar como se foran fariña, como

se fora oleo; esa fariña fina que se apar-taba nos muiños para facerlle papas aosnenos da teta cando comenzaban acomer. O FARELO nace para desempeñar

un doble traballo: peneirar e apartar ofarelo social. Peneirar e denunciar tan-tos “chourizos” colgados das nosasvidas como lapas que non nos deixanrespirar. Que nos teñen afogados en dé-bedas provocadas por eles mesmos; queseguen actuando como samesugas insa-ciables que non paran en barras aindavendo como destrúen este mundo xa depor sí moi tocado.

Aí estaremos contando coa axuda,coma sempre, cos articulistas e comen-taristas, cos nosos amigos humoristas,aos que xa dende este momento querorender pleitesía polo que están facendo,polo que nos axudaron a facer e poloque, iso contamos, estou seguro que nosvan axudar a seguir facendo. Sen eles,sen a súa xenerosidade, está claro quenada poderemos facer. Eles sábeno, nóssabémolo e nesa complicidade sana es-pero que poidamos encontrarnos.

Axúdennos a separar a fariña do fareloporque cada día que pasa o noso pan estácada vez máis adulterado.

Saúdos e seguimos na loita.

A Fariña e O Farelo desta nosa sociedade

O FARELO nace paradesempeñar un dobletraballo: peneirar e apartar o farelosocial. Peneirar e denunciar tantos“chourizos” colgadosdas nosas vidas comolapas que non nos deixan respirar

Carlos Casares Mouriño, escritor e crí-tico literario, naceu en Ourense en1941, no seo dunha familia de clase

media. Con tres anos trasládanse a Xinzo deLimia, onde o seu pai exerce como mestre.Estudou Humanidades no Seminario de Ou-rense, onde viviu unha forte represión lin-güística que o deixaría marcado e quedespertou o seu espírito inconformista. Co-ñeceu a Vicente Risco, ao gañar o primeiropremio dun concurso provincial de contos denadal, e tratouno, asistindo á tertulia do

café Parque. Entre os anos 1961 e 67, estu-dou en Santiago de Compostela Filosofía eLetras. Coñeceu a Ramón Piñeiro, que exerceunha grande influencia sobre el, partici-pando Carlos tamén do labor cultural gale-guista e antifranquista, porque a nosa linguae cultura estaban no bando perdedor da Gue-rra Civil e o réxime franquista sempre lles foihostil. Ademais formou parte da AsociaciónDemocrática de Estudantes e do Frente deLiberación Popular, onde descubriu o mar-xismo e sentiuse marxista.

En 1867 publica en Galaxia a súa primeira

obra: Vento ferido. Rematada a carreira, co-meza a traballar en 1969 como profesor au-xiliar en Viana do Bolo no Colexio LibreAsociado, ano no que publica a novela van-gardista, Cambio en tres. Entrou en coflitocoa dirección do colexio de Viana por realizaractividades que non gostaban ao Réxime efoille prohibido o exercicio da docencia entoda Galiza. Traballou un breve períodocomo profesor en Bilbao. E, por encargo deRamón Piñeiro, traballou nunha edición crí-tica de Aires da Miña Terra de Curros Enrí-quez. En 1971 coñece no tren a Karin AnnaKristina, unha rapaza de Suecia, coa quecasa ese mesmo ano, coa que ten dous fillose coa que convive ata a fin dos seus días.Deste xeito, Carlos viaxa frecuentemente aSuecia e coñece de primeira man unha so-ciedade democrática, aberta e avanzada. En1974 preséntase ás oposicións de profesorde Lingua e Literatura Española, aproba econsegue praza no Instituto de Cangas,sendo expedientado ao pouco tempo, xuntocon Méndez Ferrín, Alonso Montero e Fran-cisco Rodríguez. Coa obra Xoguetes para untempo prohibido gaña o Premio Galaxia queconmemora o 25 aniversario da editoriale o Premio da Crítica Española1976. Isto, xunto cos estudosrealizados sobre Otero Pedrayo eCurros levárono en 1978 a ingre-sar na Real Academia Galega, aproposta de Domingo García-Sabel, Ramón Piñeiro e Marino

Dónega Rozas. Publica Os escuros soños deClío (1979), Premio da Crítica de Galicia1980, e Ilustrísima (1980). Asinou un ma-nifesto reclamando un Estatuto de Autono-mía parello ao catalán e vasco e participouxunto con Ramón Piñeiro nas eleccións ga-legas, sendo elexidos ambos os dous comodeputados independentes na lista do PSdeG-PSOE en 1982. O seu labor centrouse naaprobación da Lei de Normalización Lingüís-

tica -a iniciativa deCamilo Nogueira- eoutros asuntos re-lacionados coa cul-tura galega. Non sevolveu presentar eadicouse ao traballo cultural, chegando apresidir o Consello da Cultura Galega, a diri-xir a editorial Galaxia e a revista Grial. Pu-blica tamén Os mortos daquel verán (1987),Premio Losada Diéguez, Deus sentado nunsillón azul (1996), Un país de palabras(1998), Premio da Crítica Galega de 1999 e,postumamente, O sol do verán (2002).Tamén quero destacar que traduciu ao ga-lego O principiño de Saint-Exupéry (1972) eO vello e o mar de Hemingway (1998) e queescribiu dous clásicos da literatura infantil:A galiña azul (1968) e As laranxas máis la-ranxas de tódalas laranxas (1973). A finaisdos 90 foi presidente do PEN Club de Galiciae viaxou polo estranxeiro participando ennumerosos congresos e encontros. Fixo co-laboracións en “La Voz de Galicia”, recopi-ladas nun libro e nas que conta pequenase curiosas anécdotas. Obtivo tamén o Pre-

mio Xunta de Galicia á Creación Literaria(1989) e o 1º Premio Otero Pedrayo das de-putacións galegas. Faleceu dunha crise car-

díaca en Nigrán no 2002. Teño que dicir queescribiu e traduciu aínda máis e eu só reco-llín o que me pareceu máis representativo.

A RAG adícalle oportunamente o Día dasLetras Galegas de 2017, polo queeste ano é un bo momento para leralgo máis deste autor e celebrar aprincipal festa da nosa cultura,apoiando tanto a escritores e es-critoras como ás editoriais...

O FARELO | Xaneiro de 2017IV

OpiniónPor Ramón Coira Luaces

Carlos Casares

A RAG adícalle o Díadas Letras Galegas de2017, polo que é unbo momento para leralgo máis deste autor

As instituiçons som fundamentaispara a normalizaçom lingüística eseria um erro desprezá-las como

agentes galeguizadores. A comparaçom dasituaçom da língua na Galiza (onde pareceinegável que o galego continua a perderforça social) com a relativa progressom dobasco e do catalám nas comunidades autó-nomas que os amparam dá para perceberque, para além de sociedades mais resis-tente ao abandono da língua, nestes terri-tórios tem havido umha colaboraçom eficazdos coletivos cívicos e das instituiçons.Esta colaboraçom revelou-se imprescindívelpara que as propostas da sociedade organi-zada em prol do idioma acabassem por sersentidas como parte de umha obra coletivapor grande parte do povo basco ou catalám.Sem aprofundar muito, o ensino ou osmeios de comunicaçom públicos fôrom fun-damentais para tirar as línguas próprias dasituaçom de extrema vulnerabilidade emque se encontravam até a década de 80.

Na Galiza as instituiçons estám longe decumprir o papel das suas análogas basca ecatalá, mas é evidente que a ruptura inter-geracional da transmissom do galego seriamais acentuada sem umha autonomia quenom pudesse aplicar políticas de galeguiza-

çom do ensino ou que nom pudesse aspirara ser governada por forças políticas que de-sejam aplicar políticas mais decididas nestesentido. Nengumha instituiçom pode prote-ger a cultura própria como um Estado, mas,à falta deste, as ex-periências catalá ebasca demonstramque certos instru-mentos, como o en-sino, o Parlamento ea televisom ou arádio regionais,podem ser mui úteisse orientados pormaos hábeis.

Existem na Galizainstituiçons vitaispara o futuro doidioma a que aindase presta poucaatençom. Refiro-me a instituiçons comunscom Portugal no ámbito da Eurorregião,como o Eixo Atlántico, que poderiam tra-balhar eficazmente por preservar e forta-lecer os contactos galego-portugueses. Asrelaçons com o outro lado do Minho somassumidas como vitais polo conjunto domovimento normalizador do idioma, mas

tardárom muito em contar com umha ins-titucionalizaçom que as avalizasse. Porém,timidamente, os anseios de irmandadeluso-galaica que acompanham a reivindi-caçom do idioma desde o século XIX, co-

meçam a darpassos à procuradessa instituciona-lizaçom. Ela é vital,como prova o factode que apesar de asua aplicaçom nomcontar com grandeentusiasmo institu-cional, a meraaprovaçom da Leide Aproveitamentodos Vínculos com aLusofonia já provo-cou a multiplica-çom da presença do

português no ensino, a tímida presença deconteúdos culturais portugueses na TVG egalegos na RTP, a entrada do Conselho daCultura Galega como órgao consultivo daCPLP e a incorporaçom do Concelho deSantiago de Compostela na UCCLA, a uniãode cidades capitais de língua portuguesa.

Por ocasiom do lançamento do livro A

Imagem da Galizaem Portugal (Atra-vés Editora), oautor Carlos Pazos-Justo comentavana EOI de Compos-tela que um elemento fundamental paraque assentasse no imaginário coletivodesse país umha ideia de comunidade afimGaliza-Norte de Portugal foi a progressivainstitucionalizaçom da Eurorregião. Pare-ceu-me interessante que isto acontecesseapesar de a incidência e funçons desta fi-gura serem ainda desconhecidas polamaioria da populaçom galego-portuguesa.No entanto, a sua simples existência terátido mais influência na construçom dessaimagem que milhares de mensagens emi-tidas por muitos galeguistas que cruzam afronteira afirmando a irmandade dos douspovos e mesmo rejeitando que lhes falemcastelhano. Parece-me um bom exemplode como, sendo importante a constánciada sociedade civil no impulso de qualquerideia, esta também necessita do reforçoinstitucional para alcançar a maioria sociale preservar-se no tempo.

Como outros projetos jornalísticos sur-gidos no Condado nas últimas décadas,acho que O Farelo tem muito a dizer naalimentaçom de um espaço comum quevaia significando e dotando de sentido aEurorregião. Bem-vindo!

Por Eduardo Maragoto presidente da Associaçom Galega da Língua (AGAL)

Necessitamos instituiçons comuns

‘O Farelo’ tem muitoa dizer para um espaço

comum que vaiasignificando e dotandode sentido a Eurorregião.

Bem-vindo!

VO FARELO | Xaneiro de 2017

Opinión

O"sobreprezo" que nos cargaban pormercar material electrónico ou in-formático susceptible de reproducir

(gravar, copiar) será de novo unha reali-dade no 2017.Ese canon servía para com-pensar aos autores polo prexuízo quesupoñía o uso en masa e incluso abusivoda excepción ao dereito de autor por"copia privada" que permite a LPI. Coneste sistema asumían o custe as empresascomercializadoras pero claro, endosábanoao consumidor final. E claro, acababan pa-gando xustos por pecadores, asumíantamén o sobreprezo os que non facíancopia de obra de autor.

No 2011 (tras a sentencia do Caso Pa-dawan) foi declarado nulo polo TSJE por-que se consideraba que non era acordeá normativa comunitaria, gravaba indis-criminadamente a todos os consumido-res (fixesen ou non copia de obra deautor) e entendíase que persoas xurídi-cas e Administracións non usaban osdispositivos para facer copia privada,tendo en consecuencia que estar exen-

tos do pago dese canon.Chegados a este punto, no 2012 o go-

berno do PP decidiu "cortar polo san"e habilitar unha partida nos Presu-postos do Estado para pagar ásentidades de xestión colec-tiva a "compensación porcopia privada" que llecorresponde aos auto-res por Lei. Con estenovo modelo de fi-nanciamento pasa-ban a sufragar ocuste "todos oscontribuíntes" doEstado e a inxus-tiza seguía por-que moitos delesnon facían usoda copia privadacos aparellos edispositivos quemercaban.

Con este pano-rama, e tendo enconta que con estesistema as entidades dexestión colectiva recada-ban bastante menos para re-partir entre os autores por esteconcepto, estas opuxéronse víaxudicial. En novembro deste ano o Tri-bunal Supremo dáballes a razón e "botabaabaixo" o actual sistema de recadación

para compensar aos autores fallando quenon era acorde tampouco á normativa co-

munitaria.Por todo o anterior o Ministeriode Cultura xunto coas Entida-

des de Xestión Colectiva deDereitos de Autor ultiman

un acordo que suporávolver ao tan odiado"Canon Dixital" aíndaque con excepciónse matizacións quepermitan enca-dralo na norma-tiva europea desuperior xerar-quía. Entre as po-s i b l e smatizacións con-templarase queEmpresas e Admi-nistracións podan

pedir a devolucióndo mesmo acredi-

tando que non seusan os soportes e

aparellos de reproduciónpara facer "copia privada".

A ver que nova normativa re-guladora nos espera...

Xosé Manuel FernándezConsultor e formador especialista

en Propiedade Intelectual

Por Xosé Manuel Fernández

Volve o ‘Canon dixital’

Madrid ultima unacordo que suporávolver ao canon conexcepcións quepermitan encadralona normativa europea

Por Roberto Carlos Mirás

“Pois que son as estrelas sen asteriscos queapuntan á vida humana?” Quizaves estas ver-bas de Emily Dickinson nos fagan achegarnosós nosos protagonistas. Tra –la publicaciónde “La vida después de la muerte. Aventurasdel Más Allá” de Ignacio Darnaude Rojas-Mar-cos até “El desafío extraterrestre en el sigloXXI” do mesmo autor en Editorial CírculoRojo da man de Alberto Cerezuela (La CaraOculta de Almería, Almería 1982) foron moi-tos os temas que xurdiron e que se vendennas distintas librerías españolas. Quizavesteña razón o escritor francés e Premio Nobelde Literatura André Gidé cando dixo aquelode “Non debe de confundirse a búsqueda daverdade coa necesidade de crer”. Moisés Garrido - Claudia Madrid Moctezuma

Tras colaborar en distintos medios decomunicación tanto radiofónicos comode prensa escrita era hora de que os

nosos autores deran a coñecer nun só volumeunha serie de temas. Levan anos interesán-dose por unhas temáticas as cales foron bau-tizadas con distintos nomes. E é agora candoen “Explorando novos horizontes- V. I e“Credo Quia Absurdum La religión, la Iglesia

y los místicos a examen” fan destas dúasobras uns traballos complementarios. Esta-mos ante dúas obras con dous puntos devista diferentes, aínda que son como decimoscomplementarios. Referímonos a maneira deenfocalos. Son dous viaxes no tempo quetodos deberiamos facer indo a memoria elémbrandonos duns feitos que agora co ma-terial na man son Historia. Parécenos estarante unha axenda que estos autores levánconsigo onde se ve a curiosidade que comodixo o clásico nunca debemos perder.

¿Viaxe no tempo?Os autores abarcan nos mesmos distintastemáticas e vemos un profundo conoce-mento que para que o lector teña mais co-ñecemento e amplitude ponén unha seriede títulos adionales ou bibliografía ao finaldo mesmo. Son cuatrocentas paxinas – fa-lamos de Horizontes-, que temos nas maose imos desglosando capitulo tras capituloe un sinfín de datos con citas, que son con-tadas de unha maneira amena e accesible.Se ha escrito moito sobre Xesus de Nazarete Pablo de Tarso e cando damos a coñecer

estos traballos acaba de salir precisamenteunha novela tocando dunha maneira dife-rente este mesmo tema. Falamos de “Año303. Inventan o cristianismo” de FernandoConde Torrens en donde a través de sete-centas paxinas e a modo de novela o autoraporta probas documentales irrefutables,presentes nos propios textos do Evangeliode Marcos, e de Mateo” Coma o mesmoConde di “poder traducir latín, griego koinée hebreo bíblico permite acceder aos escri-tos no se idioma orixinal” Agora segúnMoíses “O verdadeiro impulsor do cristia-nismo foi Pablo de Tarso. Sin él o cristia-nismo non se houbera extendido por omediterráneo” Ao que añade: “Habendoquedado relegado a unha das moitas sectasescatológicas onde polulaban por a Pales-tina do seculo I” Tamen nos recorda comoun xoven Garrido leu todo o que encontrousobre espiritismo un dos capítulos de Ex-plorando Novos Horizontes”.

Algo enriquecedorDesde a Ciencia, a Arte e a Filosofía atea Antropoloxia oa curiosidade vemos un

todo e artículos ate chegariamos a pen-sar que teñen as mesmas páxinas e danunha importancia a todos –os temas naxua xusta medida. Na sua lectura apre-ciamos verbas ou frases ou temas quesempre han estado ahí coas suas inte-rrogantes e coas suas respostas e sobretodo deixando que o lector tome a suaúltima palabra. En cada momento dahistoria os temas se tratan dunha ma-neira diferente a como serian tratadosactualmente. E moi coñecido o interesedos autores en abrir portas e non cerra-las. E iso se percibe nas suas paxinascentrales ao recordarnos nomes comoCarl Sagan e a sua “Unha Vida no Cos-mos” entre outros. No hay temas deOvnis o de Parapsicología, non hai pe-riodismo de investigación nin de miste-rio, hai temas que tenemos que tratarcon ética e honestidade e estos traba-llos, dietarios o volúmenes son clarounha mostra de elo. E a sua portada eun claro exemplo, tender unha manentre Claudia Madrid Moctezuma, MoisésGarrido e os lectores. www.editorial-guanteblanco.com

Explorando novos horizontes

Opresidente da Fundación para o de-senvolvemento das Tecnoloxías e aComunicación (TIC) da Deputa-

ción, Darío Campos Conde, participouxunto a ducias de veciños no Banco de Re-cordos Memoria Dixital Lugo que tivo lugarna Oficina de Turismo do Concello da Pon-tenova. Este proxecto desenvólvese nomarco do programa de “Promoción da Au-tonomía Persoal dos Maiores da Provincia”,dotado con 175.000 euros, e que xestionaa Fundación TIC da Deputación. CamposConde subliñou que “as novas tecnoloxíasson unha ferramenta moi útil para mellorara calidade de vida dos maiores nunha pro-vincia como a nosa, cunha poboación en-vellecida e dispersa. De aí a importanciado traballo da TIC coa alfabetización dixi-tal dos maiores. Dende a Deputación, am-pliamos a todos os lucenses o banco derecordos para que formen parte do arquivoda nosa provincia”. Os participantes rela-

taron a profunda tradición que o Concellogarda cos oficios tradicionais como os an-ticuarios e a ebanistería, e como era vidano municipio cando este tiña tren, cine,ou as impresións cando chegaron as súasvidas inventos como a televisión e a radio,que cambiaron as costumes dos veciños daPontenova. No último trimestre de 2016 aTIC estase a desprazar por toda a provinciapara impartir 15 obradoiros sobre o uso domóbil coa finalidade de gravar recordosdos lucenses participantes que formaránparte do arquivo Memoria Dixital Lugo.Este é un programa pioneiro na provinciade Lugo, especialmente dirixido aos maio-res, pero aberto a todos os lucenses inte-resados en contar os seus testemuños.Memoria Dixital Lugo inclúe vídeos, au-dios, fotografías antigas e diversos docu-mentos que axudarán a coñecer mellor ahistoria recente da provincia, especial-mente a da primeira metade do século XX.

O FARELO | Xaneiro de 2017VI

Audiovisual

Maiores da Pontenova gravanos seus recordos a través doproxecto Memoria Dixital

Redaccíon LUGO

AFundación TIC da Deputacióncolabora co IES de Becerreá narodaxe dunha curta sobre o Ca-

miño de Santiago ao seu paso por esteConcello dos Ancares. Os alumnos ealumnas de 2º de Realización da Escolade Imaxe e Son, coa supervisión dundocente, gravaron o audiovisual, que éun proxecto dos estudantes de 3º deESO do instituto becerrense. Esta cola-boración cumpre un dobre obxectivo:por unha banda, achegar a cultura au-diovisual aos centros educativos de pri-maria e secundaria da provincia e, poroutra, que o alumnado da Escola daTIC poña en práctica nun escenario realos seus coñecementos. A rodaxe desen-volveuse en espazos naturais como oparque de Becerreá e as contornas dasigrexas de San Cosme de Ouselle e doSanto, e en interiores como o despachodo instituto. A curta terá unha dura-

ción duns 12 minutos. Os estudantes de 3º de ESO do IES

de Becerreá elaboraron o guión orixi-nal, inspirado na serie “El Ministeriodel Tiempo” de TVE, sobre o Camiñode Santiago en Becerreá, encargáronsedo story board e da preprodución. Napreparación da curta colaboraron osdepartamentos de Xeografía e Histo-ria, Relixión, Francés e Educación Fí-sica do centro ancarés. A TIC mantivounha colaboración similar co CPI Dou-tor Daniel Monje de Navia de Suarna.Naquela ocasión a curta era unha re-creación da obra de Agatha Christie“Asasinato no Orient Express”, adap-tada ao contexto de Navia. O proxectonacera como unha actividade de me-llora de comprensión lectora das ma-terias de linguas ampliada logo de queos alumnos deste centro participasennun curso de audiovisuais.

Estudantes de Becerreárodaron unha curta sobre o Camiño de Santiago

n Un momento na rodaxe interiorn Gravación de Darío Campos Conde

Colaboradores:GALIZA: Rocio Rodríguez – Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome

– M. Xiraldez – M. Rguez. Alonso – X. Maure – Uxío Breogán – Pérez Lema – X. Glez. Mtnez. – M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – Anxo Mena – I. Otero Varela –Susi Rodríguez – Jesús Losada Dorado – Isidoro Gracia – Roberto Carlos Mirás – Rafael José Adalid– Laura de Cáceres – Kiko Neves – PORTUGAL: Viale Moutinho – Manso Preto – Isabel Varela – ManuelGonçalves – João Martinho – MADRID: Juan Louzán – BARCELONA: Fdez. Valdeorra – PAIS BASCO:Nicolás Xamardo – CANARIAS: Fco. Puñal – NOVA IORQUE: Fco. Alvarez (Koki).Fotografía: Hernández – A. Gutiérrez – M. Preto – Jesús Losada Dorado – Dpto. Propio.Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Herma-

nager Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex – Ortifus(España) – Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra (Colombia) – Cébula (Polonia) – J.Bosco e Fer-nández (Brasil) – Marlene – Pohle (Arxentina) – Guy Badeaux (Canadá).

Depósito legal: VG-14/2017

Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Departamento propio e axencias publicidade@novasdoeixoatlantico.comFotografía: Hernández e departamento propioDeseño e maquetación: Carlos Barros González

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T. 658 58 50 49

guillermo@novasdoeixoatlantico.comEdita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD

(36860 PONTEAREAS - GALIZA) - T. 986 64 12 69 redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Xornal Cultural para o Lecer

Na Deputación de Lugo presentouse o libro Asmiñas fillas devolvéronme a vida, publicación deInés Fernández Lamela que afonda e narra a súa

propia experiencia como vítima de violencia de xénero.Na presentación participaron Álvaro Santos Ramos, depu-tado de Igualdade, Ana González Abelleira, concelleira lu-guesa de Benestar Social e Belén Regueiro Burgopedagoga da Casa da Muller. Álvaro Santos Ramos desta-cou que “a violencia de xénero constitúe un atentadocontra a integridade, a dignidade e a liberdade das mu-lleres. Isto reflexa unha mostra de desigualdade entre xé-neros moi clara. É un problema que traspasa fronteiras ese atopa na maior parte dos países do mundo”. Nestesenso, Santos Ramos subliñou que durante este ano sonxa 40 as mulleres asasinadas a mans das súas parellas; enos últimos 10 anos, a cifra supera as 700. Ana Abelleirafixo fincapé “na necesidade de que toda a sociedade tomeconciencia da lacra social que supón a violencia de xé-

nero, e este libro e un bo exemplo para facelo”, ao tempoque lembrou que Lugo asinou no ano 2015 o Pacto cida-dán por un Lugo libre de violencia de xénero. Esta é unhapublicación en primeira persoa, na que a autora, Inés Fer-nández, narra a súa propia historia vivida durante 29 anoscomo muller maltratada, tanto física como psicoloxica-mente, a mans do seu marido. De feito, a autora reivin-dica xa no propio titulo do seu libro a importancia dassúas fillas á hora de denunciar ao maltratador pois “gra-zas a elas estou viva e loito cada día por ter un sorrisona cara”, afirma Inés Fernández. Aos seus 53 anos, a au-tora recalca a necesidade de elaborara protocolos de ac-tuación máis axeitados á realidade actual pois aínda sonmoitas as mulleres que deciden non contalo por medo;de concienciar á sociedade actual sobre a violencia de xé-nero, sobre todo nas xeracións de mozos; e que a súa ex-periencia sirva de punto de partida a moitas outrasmulleres que se atopen en situacións semellantes.

VIIO FARELO | Xaneiro de 2017

Patrimonio

“As miñas fillas devolvéronme a vida”, de Inés Fdez. Lamela

n Presentación do libro no salón de actos da Deputación de Lugo

Redaccíon LUGO

Darío Campos, presidente da Depu-tación, presidiu en Cervantes,xunto á deputada de Medio Am-

biente, Sonsoles López Izquierdo, a reu-nión dos órganos de xestión da Reserva daBiosfera dos Ancares. Decidiuse que o pri-meiro proxecto que poñerá en marcha aDeputación o vindeiro ano será a sinaliza-ción do patrimonio histórico e cultural in-cluído na reserva. Trátase dunha iniciativaacordada na anterior reunión deste órganoo pasado mes de outubro, a proposta docolectivo Patrimonio dos Ancares, e queestará financiada na súa totalidade poloorganismo provincial. O proxecto de sina-lización permitirá a posta en valor dos re-cursos patrimoniais dos municipios dosAncares, aumentando a súa visibilidade edifusión. Así, no Concello de Becerreá si-nalizaranse o dolmen de Vilouta, o castrode Cantiz, as igrexas de Penamaior e SanPedro de Cadoalla e as pontes de Gatín ede Cruzul. No que fai ao Concello de Cer-vantes, instalaranse indicadores na necró-pole megalítica da Pena dos Mouros, nospetróglifos de Campa do Barreiro, no cas-tro de Santa María, no Castelo de Doiras,no Pazo de Quindous e na igrexa de Donís.Finalmente, no Concello de Navia sinaliza-ranse a mámoa de Ferreirúas, a ponte e ocastelo da Pobra de Navia e os castros deCantón, Cabanela e Pin. A sinalizaciónefectuarase seguindo o manual de sinaléc-tica da Rede Española de Reservas da Bios-fera e completarase coa realización dematerial divulgativo. Tamén se fixo oficiala incorporación de cinco novos colectivosao órgano de participación: a Asociaciónde Mulleres Rurais Ledicia de Navia, aANPA CPI de Cervantes, a Asociación deMulleres Alecrín de Cervantes, a ANPA CEIPSan Xoán de Becerreá e a asociación Pa-trimonio dos Ancares. Estes cinco colecti-vos súmanse aos catorce membros que xaintegraban, xunto coa Deputación, o ór-

gano de participación. O presidente, DaríoCampos, subliñou a importancia do mo-delo de xestión participativa da Reservada Biosfera dos Ancares, “que lle permiteá poboación local ter voz e voto na xes-tión do seu territorio” e valorou a incor-poración dos novos colectivos sociais, “xaque son os gran coñecedores das necesi-dades do seu medio”.

Máis actividades Ademais do proxecto de sinalización, du-rante a reunión da Reserva da Biosfera

tamén se presentou a programación de ac-tividades para o primeiro trimestre de 2017.Trátase de accións de carácter gratuíto, di-rixidas a todas as idades, coas que dar a co-ñecer a riqueza natural e as posibilidadeseconómicas da zona (obradoiros, roteiros,xornadas sobre árbores froiteiras, apicultura,micoloxía e cursos para nenos, entre ou-tros). Asemade, realizaranse actividadespara os alumnos dos colexios da montaña,traballos de desbroza, recuperación denovas rutas de sendeirismo e ofrecerase ase-soramento gratuíto para a creación ou re-conversión de empresas na zona.

Reservas da Biosfera

As Reservas da Biosfera son áreas de eco-sistemas terrestres, costeiros ou mariñosnas que se promove a investigación, aeducación ambiental e a sensibilizacióncidadá. As Reservas, promovidas polaUnesco, conxugan a conservación dos re-cursos naturais co desenvolvemento eco-nómico e social das comunidades locais.En Galicia existen seis reservas, das quedúas se atopan na provincia lucense, Te-rras do Miño e Os Ancares Lucenses e Mon-tes de Cervantes, Navia e Becerreá.

A Deputación sinalizará o patrimonio cultural dos Ancares

n Órganos de xestión da Reserva da Biosfera dos Ancares, en Cervantes.

O FARELO | Xaneiro de 2017VIII

AudiovisualRedacción O FARELO

AAcademia Galega do Audiovisualconvoca os premios María Luz Mora-les para promover a investigación

científica no ámbito audiovisual. Desdeesta primeira edición, estes premios conta-rán con catro modalidades que atenderántraballos de videoensaio e ensaio escrito,de ámbito galego e internacional. Nestainiciativa, a primeira destas característicasen Galicia, participan as catro deputaciónsgalegas. No acto de convocatoria partici-paron os responsábeis das áreas de Culturadas Deputacións da Coruña, Pontevedra eLugo, Goretti Sanmartín, Xosé Leal e PilarGarcía, o concelleiro de Cultura da Coruña,José Manuel Sande e o presidente e a te-soureira da Academia Galega do Audiovi-sual, Carlos Ares e María Yáñez.

Na súa intervención, Carlos Ares, quedeu grazas ás catro Deputacións por res-ponder á chamada de colaboración da Aca-demia, sinalou que os novos premios eranun “empeño da directiva” pola súa rele-vancia e pola súa capacidade de relacionaro sector coa sociedade. Para María Yáñez,persoa da directiva que coordina os pre-mios, a convocatoria responde á necesi-dade “de mirar para esa outra parte doaudiovisual e visibilizar a investigaciónque se está a desenvolver por parte demoita xente que dá moito sen recibir casenada a cambio”. Destacou tamén que asbases recollen catro modalidades de tra-ballos, en soporte de ensaio escrito e vi-deoensaio e para audiovisual galego e

internacional. “Quixemos aproveitartamén a propia linguaxe audiovisual parainvestigar e divulgar”, anotou ao tempoque agardou unha participación elevadapara confirmar “a hipótese de partida deque hai moitas persoas investigando”.

LugoPor parte da representación institucionalpartipante na presentación, a deputada deCultura de Lugo agradeceu o convite e va-lorou de maneira especial a “cooperaciónentre distintas institucións” e mostrou or-gullo de colaborar nunha iniciativa que levao nome dunha “muller, galeguista e exem-plo da defensa dos dereitos das mulleres”.Na mesma liña manifestouse Xosé Leal quevalorou a necesidade dos premios xa que “seGaliza é unha potencia no audiovisual é porproxectos coma este, que promoven siner-xias que demostran que se poden desenvol-ver iniciativas con empaque e que perdurenno tempo para un sector que é industria cul-tural de especial relevancia”. Aplaudiu demaneira especial unha iniciativa que busca“potenciar unha figura que ten que servirde referente, unha muller represaliada, queparticipou de moitos cambios dos quesomos debedores”.

A CoruñaO concelleiro de Cultura da Coruña, José Ma-nuel Sande, agradeceu que a iniciativa coi-

dase desa “parte de ensaística e investiga-ción que queda fóra dos recoñecementos”.Lembrou o “fugaz” premio que, no tempodo gobernó bipartito na Xunta puxera aandar a Axencia Galega do Audiovisual quelogo foi “arramblado polo goberno de Fei-jóo” e valorou a recuperación dun premioco nome dunha “figura emblemática, crí-tica, investigadora, con talento, política-mente significada e que marcou camiñosque sigue agora a Academia”. Pechou oturno de intervencións a vicepresidenta eresponsábel da Área de Cultura da Deputa-ción da Coruña, Goretti Sanmartín, paraagradecer a convocatoria que vai permitir“que moita máis xente coñeza unha mullergrande, pioneira en moitas facetas da súavida”. Lembrou que Morales fora primeira di-rectora dun xornal diario no Estado ao sepoñer á fronte de La Vanguardia no seutempo máis difícil e a súa grandísima rela-ción co tema do cinema, desde a súa con-dición de crítica e xornalista, atéinvestigadora ou mesmo colaboradora deproducións audiovisuais. “Destaca a súa es-crita moderna arredor do cine que tanto falados monstros no cinema como as fronteirasentre a crítica e a publicidade ou visita fi-guras como Charlot ou Marlene Dietrich”,anotou mentras lembraba que Morales forarepresaliada e apartada da profesión duranteo franquismo e só puido regresar ao xorna-lismo no ano 1978. Rematou o acto coalectura da definición que a propia Mª LuzMorales facía do cine: “E isto é, xustamente,

o cine. A arte moderna por excelencia: aarte propia deste momento maquinista, di-námico... (…) O cine é tamén, precisa-mente, a arte das multitudes, a arte poresencia demócrata, social...”A convocatoriados premios María Luz Morales pretende avi-var o interese polos estudos sobre o audio-visual ofrecendo ás persoas estudosas einvestigadoras a posibilidade de facer osseus traballos tanto en formato audiovisualcomo escrito. O prazo para a presentaciónde traballos comezou o pasado 15 de de-cembro e finalizará o vindeiro 7 de maio. Asmodalidades do premio son: Vídeoensaiosobre audiovisual galego; ensaio escritosobre audiovisual galego; videoensaio sobreaudiovisual internacional e ensaio escritosobre audiovisual internacional. Cada unhadestas categorías estará dotada con 1.200euros de premio e un galardón.

María Luz MoralesEscritora e xornalista, especializada na crí-tica de cine e de teatro, dirixiu o xornal LaVanguardia durante a Guerra Civil, sendo aprimeira muller na historia de España en serdirectora dun diario nacional. Foi activistafeminista, republicana e galeguista represa-liada polo franquismo, e autora dunha ex-tensa obra literaria. Considerada unhareferencia da incorporación da muller a ac-tividade xornalística e intelectual na Españado século XX. Mantivo a actividade xorna-lística ata os 91 anos de idade.

Convocados os Premios María LuzMorales de investigación audiovisual

n O acto celebrouse na Deputación de A Coruña

IXO FARELO | Xaneiro de 2017

LetrasRedacción O FARELO

OSalón Nobre do Pazo de Raxoiacolleu o pasado 16 de decembroa entrega dos Premios Antonio

Fraguas de investigación sobre o traxetradicional galego, na súa XXII edición.O acto estivo presidido polo alcalde, Mar-tiño Noriega.

Os galardóns convócanse en dúas mo-dalidades. Na de traballos descritivos, adistinción foi para David Quiñones Váz-quez, por un traballo titulado Remexendonas arcas de Leiro: historia e reproducióndun traxe tradicional. Este premio estávalorado en 600 euros.

Na modalidade de traballos analíticos,distinguiuse o traballo de José Luís Rodrí-guez Álvarez, baixo o título Carlos Sobrino,os traxes na boa vila. Neste caso, a valo-ración do galardón é de 1.200 euros.

22 anos de historia Os Premios Antonio Fraguas son convo-cados pola Asociación do Traxe Galegodende o ano 1995. Nesta edición, o xu-rado estivo composto por Ana Blanco

Gómez, membro da Fundación Rosalía deCastro; Xesús Ferro Ruibal, do CentroRamón Piñeiro para a Investigación enHumanidades; e Xosé Manuel GonzálezReboredo, do Padroado do Museo do PoboGalego.

O premio convócase sempre en dúasmodalidades, unha para traballos descri-tivos e outra para traballos analíticos. Naprimeira preséntanse traballos nos que,recuperando traxes, se especifiquen amateria da que están feitas as pezas,lugar de procedencia e época, e se pre-senten patróns e medidas das pezas ana-lizadas. Nos traballos analíticos é precisopresentar información sobre quen fixo otraxe e con que mecanismos ou a área naque distribuía a súa produción. Nesta ca-tegoría valórase tamén a análise da in-fluencia de aspectos relixiosos,económicos, políticos ou sociolóxicossobre cada traxe.

A convocatoria dos Premios AntonioFraguas conta co apoio do Centro Comer-cial Compostela, que financia parte dospremios metálicos. 

David Quiñones e José LuísRodríguez gañan os

Premios Antonio Fraguas

n Martiño Noriega entrega o premio na categoría de traballos analíticos a José Luís Rodríguez

Ovenres 16 de decembro presen-touse en Ferrol a novela “Adubida” de Maria Reimondez. O

evento foi organizado por AGAMME (Aso-ciacion Galega contra o Maltrato a Meno-res), organizacion que busca mellorar oestado de dereitos da infancia e en con-creto das/os menores de idade que sofrenmaltrato. Traballan cara a visibilizaciondeste colectivo e os problemas que ato-pan para lograr xustiza e proteccion. Undos asuntos centrais da sua actividade ereclamar melloras a nivel de servizos es-pecializados no abuso sexual infantilpolo desconecemento que existe nosoperadores para interpretar os indicado-res, o testemuno de abuso ofrecido polosnenos e nenas ou a resposta das familias.

A presentacion tivo lugar as 20.00horas na sala de exposicions do AteneoFerrolan (3o andar). A autora estivoacompanada por Estrela Gomez, coordi-nadora de AGAMME. 

Maria Reimondez presenta “A dúbida” en Ferrol

n David Quiñones gañou na categoría de traballos descritivos

OI Encontro de Cadernos de ViaxeCompostela Ilustrada superou asmellores expectativas do Conce-

llo: reuniu en Santiago a máis de 200 de-buxantes, que se sumaron aos obradoiros,quedadas e clases maxistrais incluídas noprograma. Compostela Ilustrada trouxo ácidade participantes de Galicia, Barce-lona, Sevilla, Madrid e Zaragoza. Todoscompartiron espazos con nomes recoñe-cidos da ilustración como Catel Muller,Sagar Fornies, Inma Serrano, Jorge Gon-zález, Clara Marta, Fermín Solís, AnaLuisa Frazao e Joaquín González Dorao.A celebración foi un éxito porque contri-buíu á proxección turística da cidade eporque creou un ambiente inigualable nacapital galega ao longo dos catro días deduración. O Concello e o director de Com-postela Ilustrada mostraron a súa satis-facción polo poder de convocatoria destaprimeira edición. Miguelanxo Prado inci-diu na proxección exterior de Santiago,

porque “a maioría dos ilustradores parti-cipantes son moi activos en redes, e por-que os cadernos de viaxe que aquí sefixeron non desaparecerán pasados estescatro días, senón que na súa meirandeparte serán volcados en soportes dixitais,o que lle dará una dimensión e una pro-xección incalculable”. Ademais, adiantoua súa vontade de que as ilustracións re-alizadas durante as xornadas sexan reco-llidas nunha publicación en papel. Taménestá previsto que se reúnan nunha futuraexposición. Compostela Ilustrada taménpermitiu poñer en marcha diversos pro-xectos de colaboración artística, como aedición dun libro, a programación dunhaexposición dun relevante autor brasileiroe a colaboración cun colectivo portuguésde ilustradores para a realización de ac-tividades en común, o que dota ao En-contro dun valor engadido. O encontrofoi organizado grazas a unha achega de20.000 euros do Concello de Santiago.

Compostela Ilustrada,proxecta a cidade ao exterior

O FARELO | Xaneiro de 2017X

CulturaRedacción O FARELO

Unha actuación da Banda Municipal de Música tivo lugar o domingo 18 de decembro, co gallo do pri-meiro centenario de Cántigas da Terra, e no que estivo presente o alcalde, Xulio Ferreiro. O concertocontou coa participación da soprano coruñesa Susana de Lorenzo, o gaiteiro Josele, o músico Xurxo

Souto e de todas as agrupacións que forman parte da centenaria entidade -teatro, gaitas, baile ou coro-.

A Coruña homenaxeou Cántigas da Terra polo seu centenario

Oalcalde da Coruña, XulioFerreiro, e o concelleirode Culturas, Deporte e

Coñecemento, José ManuelSande, participaron o 16 de de-cembro no Kiosco Alfonso, noacto inaugural da exposiciónXosé Cobas. A ilustración com-partida, no que estivo presenteo propio autor. A mostra, queorganiza o Concello, compilaunhas 250 ilustracións dun ar-tista con máis de 30 anos dedi-cado á ilustración e a pintura,unha selección que se distribúeen tres bloques, como son assúas ilustracións para libros in-fantís e xuvenís, as imaxes deobras para público adulto e aobra como cartelista. Destacanela a presentación íntegra dasobras O libro das viaxes imaxi-narias e Cadros para unha expo-sición, que se poderáncontemplar no primeiro andar

da sala de exposicións.A exposición, que se poderá

visitar ata o 12 de febreiro, deluns a domingo, en horario de12.00 a 14.00 horas e de 18.00a 21.00 horas contará con visitasguiadas –que se poderán realizarprevia solicitude– e vén acompa-ñada de varias actividades, diri-xidas a público infantil. De talxeito, este sábado, día 17, ás12.30 horas o autor impartirá otaller Os mares sen mar, paranenas e nenos de entre 6 e 10anos. O martes, 27 de decembro,e o xoves 29, ás 12.30 horas,terá lugar un contacontos, acargo de Trinketrinke Teatro, Orato ilustrador, para público deentre 4 e 12 anos. Ademais, osdomingos 15, 22 e 29 de xaneiroe 5 e 12 de febreiro haberá Ta-lleres en familia, ás 12.00 horas,dirixidos a nenas e nenos deentre 6 e 10 anos.

‘A ilustracióncompartida’

de Xosé Cobas

Oxurado da primeira edi-ción do Concurso de Esca-parates e Ambientación

de locais de nadal de Gondomartras visitar os case 40 establece-mentos participantes reuniuse opasado xoves para a toma de de-cisións. Os gañadores son, na ca-tegoría de ambientación:primeiro premio para o localAprehendo, do que o xuradoquixo destacar a utilización demateriais de uso diario aplicán-doos a novos contextos ademáisde valorar positivamente o usodo espazo do que dispoñían. Osegundo premio de esta catego-ría é para Herboristería Bambú,por facer unha ambientación co-rrecta e grazas o sentido da pro-fundidade do que souberon dotara sua decoración. Por último oxurado premia co terceiro galar-dón a decoración natural a basede productos do sector de NancyArmijo Estilistas.

Os premiados na categoría deescaparatismo son, en primeiro

lugar: Ollomol pola organiza-ción, o uso de materiais naturaise a composición xeral do seu es-caparate. Auto Serviancar lévaseo segundo premio do xurado poracadar o efecto desexado conpoucos materiais e unha paletade cores limitada. O terceiro pre-mio é, pola sua orixinalidade,sinseleza e movemento , para oescaparate de Expert Gondomar.

Os primeiros postos de cadacategoría teñen por premio 300€,mentras que os segundos e ter-ceiros recibirán un diploma.Todos eles terán por premio a pu-blicidade e promoción dos seusnegocios nas redes sociais doConcello e na páxina Web duranteo mes que eles escollan.

A organización do Concurso acargo da Concellería de Comerciode Gondomar, dirixida por XoséAntón Arauxo, quere felicitar atodolos gañadores e participan-tes. Invitando ademáis os gondo-mareños e visitantes que fagan assuas compras na vila condal.

Concurso de Escaparatese Ambientación por vezprimeira en Gondomar

Volve Antía Otero á escritapoética con esta obra in-dividual despois do úl-

timo poemario, “(Retro)visor”publicado por Xerais en 2010.Especifícase “escrita” e “indi-vidual” porque o xénero líriconon o abandonou nunca, sexacomo editora no proxecto Apia-rio, sexa como investigadoraou como colaboradora en obrascolectivas. A distancia reverteen maduración, mesmo en cam-bio de estación, aínda que sepercibe o mesmo pulo vital queconverte as nostalxias en ím-petos, en azos electrizantescos que prender o futuro.Desde esta perspectiva actí-vase o potencial connotativodo universo das abellas parapescudar nos espazos das ori-xes, testemuñas vivas dos su-cedidos que adiantan algúnspresentes. Vólvese así no co-mezo do libro á casa matriz, aotempo da infancia e dun ruralque, igual que as abellas do-mésticas, está a mudar. O efé-mero mídese en sensacións, ensons dos animais que convivencoas voces do cd da Velvet e oszunidos dos electrodomésticos,mídese nos olores da vida que,do mesmo xeito que a fealdade,teimamos en agochar. Maisfican os obxectos do cotián,como ben amosa (aínda quenon só) o poema “Son os abáz-caros” (p. 46) para darlles con-sistencia á fraxilidade dosrecordos. As potas granates, asbotas de goma, as cuncas, os

enchufes, os almanaques, asestampas lembran como a su-perficie do familiar tamén foiterritorio da tensión ondehoubo que aprender a domear

os medos. “As casas deixan ci-catrices” (p. 22) é título duntexto e sentenza ao mesmotempo, que recolle ben a pri-meira etapa da viaxe que sepropón na obra. Cara a metadeavánzase desde o espazo cara aexperiencia, a persoal enten-dida en ocasións como morte edesengano, como sucesión definais, pero tamén a colectivaentendida como construción dogrupo, como a sororidade dasobreiras que resisten contra aobxectualización da súa identi-dade (de novo os obxectos)que tratan de fixar os relatosmasculinos da historia, dosmitos, do mercado e da arte.

Controlar o subtexto, racharcos ditames que tentan ocultara vida e a morte en eufemis-mos, saber ver nas miudanzasque se expoñen no mostradorda carnizaría, lexema este úl-timo que compite en reitera-ción cos do campo semánticodas abellas, son anuncios dopoema final, un canto á exis-tencia sabendo que só estamosa adiar a morte, en homenaxeá forza das avoas, figura tanreivindicada polas poetas con-temporáneas. Unha ollada senautocensura que desde unhalinguaxe directa e tallante re-mexe no real e no subxectivopara crear un novo real quedesbote limitacións, tamén dexénero, como demostra a fer-mosa versión visual dun textodo libro nesta ligazón:https://vimeo.com/190879830

A enxame e a obreira

ANTÍA OTEROO cuarto das abellas

(Xerais)

Unha recensión de:Inma Otero Varela

XIO FARELO | Xaneiro de 2017

Fotografia

Por Francisco Puñal Suárez

Comeza moi ben o 2017para un artista lucense!Ademais de cumprir 88

anos en xaneiro, Carlos Valcárcelverá publicado un volume polaeditorial Canela, da Coruña, queincluirá preto de 150 fotos súas,nun acto de verdadeira xustizapoética. A humanidade e auten-ticidade caracterizan a súa obra.

“O libro, que pretendemos

presentar nas Festas de SanFroilán, en Lugo, en outubro de2017, formará parte da colec-ción “Imaxes dun país” (na quepublicamos xa un primeiro vo-lume, “Aldeas sen voz” do ex-traordinario fotógrafo VicenteAnsola), será unha publicacióncon formato cadrado, que rol-dará os 21x21 cm “- expresa oeditor Pablo Quintana.

“As imaxes de Carlos Valcárcel–engade Pablo- teñen un valordocumental de enorme interesepara coñecer a vida rural e ur-bana da provincia de Lugo du-rante a segunda metade doséculo XX. Ademais, fannos re-flexionar sobre unha época e unsistema de vida de gran durezae sacrificio, con pouco beneficioeconómico. Tamén aportan

datos para os etnógrafos, que semanifestan na documentaciónde aperos, ferramentas, formasde traballar, feiras, personaxesrurales, a festa, a roupa, etc. Olibro inclúe ademais retratosmagníficos de personaxes lucen-ses da época, como poden serTino Grandío, Paco Pestana,Uxío Novoneira, o pintor LópezGuntín e outros”.

Varcárcel comezou a tomarfotos cando tiña 21 anos, gra-zas a que un amigo deixoulleunha cámara, e acumula máisde 16 mil negativos de 35 mm,que agora dixitaliza. Ao re-flectir nas súas imaxes a almae a vida dos pobos e as súasxentes, converteuse nunexemplo de creación artísticae honradez intelectual.

Editarán libro do fotógrafo galego Carlos Varcárcel

n Carlos Valcárcel / FOTO: Francisco Puñal Suárez

En pleno inverno e cunfrío do demo, un rapazsentado na cama pensa:

¿por qué terei que durmir nunxergón de follatos se son euquen coida as ovellas?.

Espertou co riqui-riqui dos ratosrillando nas mantas e con aqueltusir de can que o rebentaba.

A nai levouno ó medico cunhaxeada que triscaba a terra debaixodos pés. Despois dunha legua decamiño e unha longa espera aláchegou o doutor cun puro naboca. Vestía un gabán forrado delá tan bonito que todos lle pre-guntaron onde o mercara. o me-dico dicíallo sorrindo.

Moitos pretenderon mercar ogabán, pero tiña un defecto…unha etiqueta colgando onde sepodía ler: P.V.P-3.000 – Ptas. queviña a ser o valor dunha toura.

Un día 14 Maruxa baixou aPonteareas, levou o fillo con elae un becerro para vender. ó che-gar á feira o rapaz non parabade bater os dentes co frío. Otouro logo o venderon pero ánai deulle coraxe velo a tremere quixo que probara o gabán.

Xa no comercio o rapaz pare-

cía un xeneral e Maruxa a todorisco quixo que o levara posto.Ela toda orgullosa e o fillo mo-rría de vergonza. O pantalónmellor remendado agora parecíaun farrapo. Aquilo era moitoluxo para el. Cando chegou acasa gardouno coa escusa deque se manchaba pero a nainunca máis o mirou con el.

Pasaron os anos e o rapaz xaera un vello. Aquel Nadal deullea tose ferina e lembrouse dogabán, pensou en vestilo para irver unha representación do Na-cemento, pero volveuno a gar-dar, era un recordo tan bonitoda nai que quería levalo postocando morrera.

Polo serán foi o velliño co filloa ver o portal de Belén. Cal seríaa súa sorpresa cando mirou alí oneto representando un pastor, íavestido co gaban, arrincáralle asmangas e puxérao co forro da lápara fora.

Inda lle escoitou dicir ó fillo: “Aque no contabas ver aquí a tunieto, Mira que bien le vino elchaquetón que tenías allí tiradoen el baúl… vess”.

O velliño xa non contestou.

O FARELO | Xaneiro de 2017XII

LecerRedacción O FARELO

O gabánMuíno da Faixa X.S. Paramos

O Apalpador levou a felicidade do ano novo a Gondomar

Dentro do programa da Deputaciónde Pontevedra, Nadal en Galego,a Concellería de Cultura dirixida

por Nuria Lameiro organiza a visita doApalpador.

Di a tradición que en outros tempos,nestas datas de nadal, baixaba do monteun home dedicado o carbón distinguíbelpola sua barba vermella a as suas boasintencións. Chegaba as vilas galegaspara dilucidar se os nenos e nenas co-meran de abondo aquel ano “apalpándo-lles” o bandullo para saber se estabacheo. A aqueles que pasaran fame dei-xaballes castañas e desexaba a todos unfeliz ano novo.

Estes días, a figura do Apalpador estáa percorrer as vilas galegas e chegará aGondomar coas suas cancions, o seuburro e alegría para tódolos nenos enenas que se acheguen a miralo a prazado Concello o mércoles as 12.30h.

Funanbulismo e teatro A programación cultural de Gondomarcontinúa nesta datas de nadal, organi-zada pola Concellería de Cultura que di-rixe Nuria Lameiro trae o Auditorio Lois

Tobio teatro e espectáculo circense. O pasado mércores, a compañía tea-

tral Ibuprofeno subiu ao escenario coasua obra O Furancho, unha comedia hi-larante ambientada nunha típica ta-berna na que degustar viño e risas.

O xoves, día 29 no Lois Tobio houboespectáculo circense con TrasPediante ea obra “Up2down”, unha búsqueda doequilibrio sobre un cable da que seránparticipes os espectadores.

Trece carrozas e centos defigurantes amenizaránA Coruña na Cabalgata

OConcello da Coruña está a poñera punto o dispositivo especialque activará de cara á celebra-

ción, o vindeiro día 5 de xaneiro, datradicional Cabalgata de Reis, que nestaedición, e co gallo de estender as acti-vidades municipais a diversas zonas dacidade, partirá da Ronda de Monte Alto(en concreto da glorieta onde conflúea Avenida de Hércules e a rúa AlcaldeSanjurjo) para discorrer logo pola Ave-nida de Hércules, rúa da Torre, Panadei-ras, Orzán, San Andrés, Santa Catalina,Cantón Grande, Avenida da Mariña eMontoto, e rematar na Praza de MaríaPita. A comitiva deste ano estará for-mada por 13 carrozas (sete do Concelloe seis de entidades colaboradoras), ade-mais de catro trens turísticos. En total,participarán 464 figurantes nesta ca-balgata na que está previsto que se re-partan, só dende o Concello, seistoneladas de caramelos sen gluten.

O Concello realizou onte o sorteoque determinou a adxudicación das323 prazas de figurantes que partici-parán nas carrozas municipais, así

como nos trens turísticos que taménaporta a administración local. A listadefinitivas das persoas seleccionadassegundo concurso publicarase na webmunicipal o vindeiro día 28, así comoestá previsto que IMCE contacte coasmesmas, tal e como se estableceu nasbases deste sorteo, que se artellou coobxectivo “de facer o máis accesible eigualitaria posible a participación dacidadanía neste acto festivo”.

En total, as 7 carrozas así como 3trens municipais contarán con 233 per-soas figurantes con idades comprendi-das entre os 6 e os 10 anos de idade.Ademais, outras 90 persoas solicitan-tes,maiores de 10 anos, formarán partedo séquito a pé. As e os figurantes, ves-tidos de paxes reais, irán diante dastres carrozas dos Reis Magos. Ademaisdas 323 prazas sorteadas, o Concelloporá a disposición do proxecto solidarioQuimions un cuarto tren turístico, noque participarán 45 persoas. O resto departicipantes/figurantes na cabalgatadistribuiranse nas carrozas patrocinadaspolas entidades privadas.

XIIIO FARELO | Xaneiro de 2017

CulturaRedacción O FARELO

A Fegamp pedirá á Xunta que asuma o financiamento dos conservatorios

AFederación Galega de Municipios eProvincias trasladará á Xunta a de-manda de constitución dunha mesa

de negociación para abordar o financia-mento dos conservatorios profesionais demúsica que están sufragados na súa tota-lidade polas arcas locais. En Galicia sonmáis de 30 os centros que imparten estaformación, dos que 9 están xestionadospola administración autonómica. Istosupón unha importante carga económicapara os municipios que só contan cos fon-dos propios.

Na reunión celebrada onte na sede daFegamp, os responsables locais incidironen que é clave garantir a continuidadedestes centros, a súa maioría situados nascabeceiras de comarca, dado que os auto-nómicos non teñen prazas suficientes paracubrir a demanda formativa. O obxectivoé abrir unha mesa de negociación para ga-rantir a viabilidade económica que asegureo seu futuro.

Os participantes na xuntanza tamén ex-puxeron que os conservatorios locaisdeben contar cos requisitos que establecea Xunta para a ensinanzas oficiais regula-das (currículo formativo, prazas por aula,etc.) e pasar as inspeccións corresponden-tes. Deste xeito, contan coas mesas esi-xencias que as Escolas Oficiais de Idiomas,pero sen recibir os fondos para o seu fun-cionamento. Malia que o proxecto de Or-

zamentos de 2017 conta cunha partida de300.000 euros ao respecto, está contía re-partiríase en 80 subvencións, co que que-daría lonxe de resolver a problemática.

Ademais do traslado desta petición áXunta, os concellos afectados presentaráno problema aos distintos grupos parlamen-tarios e aos organismos provinciais. Taménbuscarán o apoio do propio alumnado, ocadro docente e as ANPAS.

Ponteareas lidera o grupode presión dos concellos

O alcalde de Ponteareas, Xosé Represas,e a concelleira de Ensino, Cristina Fer-nández, presidiron no día de onte a reu-nión celebrada en Santiago na sede daFederación de Municipios, na que se tra-tou a financiación dos ConservatoriosProfesionais de Música Municipais, a raízdunha proposta levada ao Pleno cele-brado o 18 de outubro de 2016 onde seacordaba Instar a Xunta de Galicia a asu-mir a xestión do Conservatorio Municipalde Ponteareas e achegar o financia-mento necesario en tanto non se produ-cía o traspaso, así como trasladar estaproposta á Fegamp, Deputación Provin-cial e ao resto dos Concellos galegos namesma situación.

"A xuntanza foi moi positiva" mani-

festou Cristina Fernández, "todos osConcellos acordamos trasladar a Xuntade Galicia a demanda de asunción dassúas competencias plenas nos conserva-torios, para rematar coa discriminacionactual, para o alumnado e os concellose garantir o futuro dos Conservatorios ea súa viabilidade económica”.

O Conservatorio Municipal de Pontea-reas, é un centro de referencia na Comarcae norte de Portugal, cunha gran influenzana vida cultural e musical da vila e a súacontorna e que proporciona á sociedade

un número importante de grandes profe-sionais. "É importante para a ComunidadeEducativa, que o alumnado teña os mes-mos dereitos e recursos que o resto dosConservatorios xestionados pola Xunta,sendo un obxectivo prioritario para todosos Concellos que as taxas que abonan aspersoas matriculadas cada curso sexaniguais para todos, sen importar a locali-dade onde residan, eliminando así o agra-vio comparativo que existe naactualidade", puxo de manifesto o alcaldena citada reunión.

Da trintena de centros galegos só 9 están xestionados polo Goberno autonómico

Convenio da Rede Provincial de Espazos CulturaisO

presidente da Deputación, ManuelBaltar, presidiu a reunión da RedeProvincial de Espazos Culturais, in-

tegrada pola institución provincial e por ca-torce concellos. O responsable do gobernoprovincial asinou xunto cos alcaldes e re-presentantes dos municipios da Peroxa, ARúa, Bande, Barbadás, Cartelle, Celanova,Coles, Montederramo, O Barco de Valdeo-rras, San Cristobo de Cea, Verín, Viana doBolo, Vilamarín e Xinzo de Limia o conveniode colaboración. O obxectivo é fomentar edifundir a música e as artes escénicas naprovincia de Ourense, unha iniciativa á quetamén se unirán próximamente os concellosde Castrelo de Miño e O Carballiño. A insti-tución provincial destina en dúas anualida-des (2016 e 2017) un total de 200.000euros para desenvolver a programación cul-tural coordinada cos concellos dentro domarco deste rede, que xa programou e ce-lebrou ao longo deste ano 36 actuaciónsnas que participaron 23 grupos ou solistas.

Manuel Baltar agradeceu aos concellos asúa participación nesta rede cultural, “por-que este é tamén un xeito de facer provin-cia entre todos, e fala ben e alto do impulsocultural que lle damos ao noso territoriocon esta iniciativa”. Baltar subliñou que a

cultura “é un eixe dinamizador socio-eco-nómico dunha provincia na que a Deputa-ción difunde a nosa riqueza tradicional, conactuacións como as Xornadas de Folclore ecoas iniciativas que leva a cabo o Centro deCultura Xaquín Lorenzo, entre outras moitas

iniciativas, e tamén lle da un pulo á creati-vidade, da man da "Ourense ICC Week, a Se-mana das Industrias Creativas e Culturais deOurense, que cada ano converte á provinciano punto de encontro da vangarda creativa”.Baltar destacou que o convenio enmárcaseno Plan de mandato “Ourense 15-19” da De-putación. As bases e a programación deactividades foron aprobadas no pleno dacorporación provincial do mes de maio. Pre-téndese a constitución dunha rede de es-pazos culturais (auditorios, casas de culturae centros multiusos) da provincia de Ou-rense, establecendo o seu marco regulador.A dirección e representación da rede corres-póndelle á Deputación por medio do depu-tado de Cultura, Manuel Doval, e asfuncións de impulso e seguimento son com-petencia do asesor de Cultura da Deputa-ción, Aurelio Gómez Villar. O acto contoucoa presenza de persoeiros dos ámbitos cul-tural e social e de artistas participantes naprogramación cultural.

n Alcaldes que asinaron o convenio coa Deputación

O FARELO | Xaneiro de 2017XIV

Novas da RaiaRedacción PONTEAREAS

Entre os obxectivos da novaimaxe institucional gráficado Concello de Ponteareas

está ter unha imaxe única de todaa institución municipal, unhaimaxe moderna, aínda que ba-seada nas tradicións e na proxec-ción de Ponteareas no mundo.

A nova estética de comunica-ción que se irá espallando novindeiro ano pretende ser aimaxe visual de Ponteareas comoun concello vivo que bebe dastradicións. Para crear a novaidentidade corporativa gráfica doConcello de Ponteareas, que con-vivirá co escudo oficial, procurá-ronse aqueles elementos máisrepresentativos, tanto na arqui-tectura, o patrimonio, a culturaou a gastronomía, para lograr un

logotipo recoñecible e cargadode contido e simbolismo.

As comunicacións municipaisestarán identificadas con esesímbolo do propio nome, resal-tando o semicírculo polo queten de elemento central tantona propia ponte do escudo mu-nicipal, nas formas xeométricasdas alfombras de flores, no cas-tro de Troña e a serpe, comomesmo na fachada do edificiomunicipal ou as saborosas ros-quillas de Ponteareas.

A nova imaxe corporativa muni-cipal complementará o escudo mu-nicipal. A nova identidade trasladaunha imaxe moderna e renovada,unha imaxe que trata de expresaro momento actual. Nesta imaxepodemos ver as flores do Corpus,

os arcos da ponte dos Remedios,unha imaxe que reflexa o dina-mismo dos tempos actuais.

Ademais da creación dun logo-

tipo, traballouse nas súas dife-rentes adaptacións, para dotartodas as comunicacións do Con-cello de coherencia interna e ca-

rácter propios, para tratar de co-hesionar todos os elementos eaxudar a comunicar mellor.

Para este deseño o gobernomunicipal contou co traballo deLeonor Parcero en colaboracióncon Guillotina Estudio. Licen-ciada en Publicidade e RelaciónsPúblicas pola UVigo, profesionalda comunicación que ademaispreside a Asociación Galega deComunicación Científica e Tec-nolóxica (AGCCCT-Divulgac-ción). Despois de ver variosesbozos, o Goberno decidiu fa-cerlle o encargo. Agora presén-tase un adianto, xa que a partirde xaneiro comezará a introdu-cirse a mudanza da imaxe cor-porativa de Ponteareas nosdiferentes departamentos.

Nova imaxe gráfica do Concello de PonteareasO “o” de Ponteareas convértese na icona identificadora cun semicírculo que sobresae da palabra

Aproba é a derradeira das seis es-collidas pola FGM no 2017 e re-alizarase o 8 de outubro de 2017

entre Arcos e o centro de Ponteareas,organizada pola asociación Caminhan-tes do Condado, en colaboración coaConcellería de Deportes.

O IV Trail de Arcos-José Teixeira serviráaos deportistas que participen da probapara puntuar no campionato galego decarreira de montaña, así como no ámbitonacional e internacional. “É importante

ter unha proba de este ámbito en Pontea-reas por toda a proxección cara o exteriorque pode reportar”, indica o concelleirode Deportes, Benito Márquez.

“Será unha proba decisiva xa que é aderradeira no calendario do vindeiro ano”,engaden desde a organización do eventodeportivo. Á cita achegaranse deportistasde toda Galicia e Norte de Portugal, resul-tado do bo traballo que se vén a realizardesde asociación de montañismo Camin-hantes do Condado.

O Trail de Arcos-José Teixeira entrana copa da Federación Galega

Odía pasado 19 de decembroinaugurouse na sala multiusosdo Museo Municipal de Pontea-

reas e estará aberta ao público de baldeaté o 27 de xaneiro.

Inclúense nesta exposición, entre ou-tras, unha serie de fotos do Entroidotradicional galego no ritual da“queima do Meco” polo convence-mento de que esta festa ten a súaorixe nas festas relixiosas solsticiaisque celebrábanse na Europa antiga.Tamén inclúe o uso do lume en rituaiscoincidentes con festividades relixiosase pagás ao longo do ano por toda a xeo-grafía galega. Como elemento comúna esta selección de fotos temos aplasticidade e beleza do lume, etamén a discreta ledicia dos porta-dores da chama.

A concelleira de Cultura, Hortensia Bau-tista, salienta que “esta exposición cons-titúe un magnífico traballo do profesorMonteagudo, tanto na plasticidade e re-creación do escenas como na transmisióndo coñecemento sobre os diferentes rituaisque teñen o fogo como expresión e deno-minador común no noso país”.

Demetrio Monteagudo González naceuen Vigo no ano 1952. A afección áfotografía espertoulle no ano 1973.Dende esta data mantén coa fotogra-fía una relación autodidacta, intermi-tente e bipolar que se pode permitirpola súa condición de afeccionado.

O seu obxectivo son case sempretemas de antropoloxía social como asfestas, tradicións relixiosas ou traballostradicionais. Neste senso, nunca sentiuatracción pola fotografía de estudo.

Ponteareas inaugura “Fogosagrado” de Demetrio Monteagudo

Humor: Hermanager

XVO FARELO | Xaneiro de 2017

Novas da RaiaRedacción O FARELO

Oartista plástico HenriqueSilva foi eleito por unani-midade presidente do

Conselho de Fundadores da Fun-dação Bienal de Arte de Cerveira(FBAC). O processo de eleição de-correu no passado dia 14 de de-zembro, em concordância com osestatutos da FBAC.

A Fundação Bienal de Arte deCerveira reúne entre os seus fun-dadores um conjunto de institui-ções e pessoas individuais deprestígio e experiência em setoresdiversificados como o financeiro,o ensino superior, a administraçãoautárquica, artistas e empresas.Compõem este órgão os seguintes10 membros: o Município de VilaNova de Cerveira; a AssociaçãoProjecto – Núcleo de Desenvolvi-mento Cultural; a DST – Domingosda Silva Teixeira, SA; a Caixa deCrédito Agrícola Mútuo do No-roeste, CRL; a Universidade doMinho; a Fundação Convento daOrada / Escola Superior Gallaecia;a COOPETAPE – Cooperativa de En-sino, CRL / ETAP do Vale doMinho; Daniel Isidoro UnipessoalLda.; José Rodrigues (escultor); eHenrique Silva (artista plástico).

Henrique Silva foi diretor dasBienais de Cerveira entre 1995 e

2007. Em dezembro de 2013 foinomeado vice-presidente daFBAC e coordenador cultural,

tendo também assumido funçõesde diretor artístico da XVIII Bie-nal de Cerveira (2015). Assumiu

funções de diretor executivo naCooperativa Árvore, de 1978 a1996 e na Associação Projecto,

Núcleo de Desenvolvimento Cul-tural, entre 1995 e 2007. Foibolseiro da Fundação Gulben-kian, em Paris, de 1961 a 1963.Licenciou-se pela Universitée deParis VIII, no ano de 1977, emArtes Plásticas para o Ensino. Foidiretor geral e pedagógico da Es-cola Profissional de EconomiaSocial em 1989/91 e 1998/2000.Participou em seminários e reu-niões internacionais em Varsóvia(1983), Bruxelas (1986), Creta(1987), entre outros, sobre polí-ticas de desenvolvimento territo-rial e cultural. Obteve, em maiode 2016, o grau de doutoradocom “distinção e louvor”pelaUniversidade Aberta.

Expõe regularmente desde1958, tendo realizado mais de 50mostras individuais em França, Es-panha, Bélgica, Suíça, Brasil ePortugal, e mais de 200 exposi-ções coletivas entre a Europa,América e Japão. É diretor docurso de Artes Plásticas e Multi-média na Escola Superior Gallaeciae autor do livro “Diários – entre aangústia e a afirmação”, ediçãodo Atelier Gondar (2012). Atual-mente dirige o Atelier de Gondar– Centro de Investigação Arte eDesign, em Vila Nova de Cerveira.

Henrique Silva eleito presidente do Conselho de Fundadores da Bienal de Cerveira

Foi diretor das Bienais de Cerveira entre 1995 e 2007. Em dezembro de 2013 foi nomeado vice-presidente da FBAC e coordenador cultural, tendo também assumido funções

de diretor artístico da XVIII Bienal de Cerveira (2015)

O FARELO | Xaneiro de 2017XVI

Novas da Raia

Redacción A GUARDA

Os dez alumnos/as do Curso Teó-rico – Práctico de Auxiliar Fores-tal organizado pola Asociación

Érguete Baixo Miño e que deu comezo amediados de outubro, xa están mans áobra realizando as prácticas formativasen espazos cedidos polas Comunidadesde Montes. Esta vez están desprazadosno Monte do Torroso en A Guarda fa-cendo unha práctica, coa colaboracióndo GES, na que os/as participantesaprenderon o necesario para poder tra-

ballar cunha motobomba.Dende a Asociación Érguete Baixo

Miño, queremos agradecer especialmenteá Comunidade de Montes de Salcidos e aoGES da A Guarda pola cesión dos terreose tamén polo material prestado impres-cindible para a realización destas prácti-cas formativas.

Esta actividade está subvencionadapola Consellería de Política Social, oFondo Social Europeo 2014/2020 e polascotas dos/as socios/as da Asociación.

Os alunos do curso AuxiliarForestal están mans á obra

Redacción GONDOMAR

Odía 10 de decembro, tivo lugar noauditorio do Centro Cultural deMañufe, coa colaboración da aso-

ciación cultural San Vicente de dita pa-rroquia gondomareña, o acto depresentación do proxecto documental EuTamén Necesito Amar.

O acto consistiu nun "work in progress"(presentación de algo que se está aindarealizando) da peza documental que estárealizando a asociación vilagarciana OFaiado da Memoria a través da súa divisiónaudiovisual O Faiado Producións e a pro-ductora de Gondomar, Ollomol audiovisual.A presentación estivo a cargo do realiza-dor do documental, Antonio Caeiro, quecunha montaxe escénica que simulaba unsalón dunha casa, con sofá e mesa cami-lla, e vestido cunha bata, ía desvelando,apoiado con imaxes do No-Do e do propiodocumental, como era a España na épocana que se desenvolven as historias de quetrata este traballo audiovisual.

¿E de que trata Eu Tamén NecesitoAmar? Pois da vida das mulleres que, na-cidas arrededor, ou durante, a Guerra Civilespañola, tiveron que afrontar o seu cre-cemento físico e síquico na dictadura quenaceu, como elas, logo daquel enfrenta-mento armado. 

Logo de rematala triloxia que deu enchamar "Tristeloxía Galega” (compostapolos documentais "Aillados", "A memorianos tempos do volfram" e "A volta dosnove") o realizador quixo facer unha ho-menaxe aos fillos daquelas personas queson, ao mesmo tempo, os pais da últimaxeración que naceu na dictadura e a quelle sorprendeu, na súa adolescencia, a de-mocracia. Unha homenaxe aos nosos paisque creceron baixo unha represión sexual,motivada pola presión social, política e re-lixiosa dos anos 40 a 60 do século XX.

Pero o traballo vai a centrarse nas nais,nas mulleres, xa que foron elas as quemais sufriron estas presións desde o mo-mento do seu nacemento, xa que tiñan a

misión, ordenada polo estado, de ser oamparo dos homes na misión desta "novaEspaña que comenzaba a amanecer". Ahítemos o pensamento de Pilar Primo de Ri-

vera, creadora da Sección Feminina, prin-cipal baluarte deste tempo ideolóxico acal comentaba que "la función social dela mujer es, precisamente, la de servir en

su hogar en aquellas funciones que elhombre no puede desempeñar porque estáen otros menesteres".

Pero é na parte do crecemento sexual,tamén chamado amor, no que mais estarácentrado este traballo documental e, asveces, na propia   imposibilidade de sermostrado e levado a cabo sen que se llesetiquete coa palabra de catro letras quecomenza por P e remata por A.

Hasta estes momentos leváronse a cabounhas vinte entrevistas a mulleres de dis-tintas partes de Galicia (Val Miñor, Oia,Arousa, Coruña,...) e, tras esta presenta-ción, xurdiron mais entrevistas que se vana levar adiante nos próximos días co finde ter todo o material preparado para asúa estrea definitiva, aproximadamente,na próxima primavera.

O acto de presentación, a tenor dos co-mentarios dos e das asistentes, resultouvistoso e entretido durante a súa hora emedia de duración.

‘Eu tamén necesito amar’ proxéctase en Mañufe

Redacción GONDOMAR

Risadas aseguradas con Federico Pérez

en GondomarG

ondomar ofreceu unha variada pro-gramación durante as pasadas Fes-tas de Nadal con monólogos e

música. Para comezar coas celebracións or-ganizouse o concerto de nadal no que par-ticiparon a Coral Vocal de Donas, a CoralVocal do C. Cultural A Merced de Chaín ade-

máis da Coral da Agrupación Musical deVincios. O repertorio consistiu en panxoli-ñas e cancións natalicias. As rúas enché-ronse con Pasarúas de Rondallas;humorismo como “Air Galicia” ou “O Showdos tonechos”, que trouxo a Gondomar omonólogo “Ración de Breogán”.

XVIIO FARELO | Xaneiro de 2017

MisceláneaRedacción PORRIÑO

Máis que recomendable é a expo-sición aberta este venres noCentro Cultural Municipal, or-

ganizada polo IES Pino Manso, dentroda programación de Nadal do Concello.Baixo o título ‘De viaxe polo tempo entren’, os asistentes terán a ocasión degozar dunha maqueta viva da estacióndo Porriño elaborada polos alumnos docentro ao longo dos anos e que e quesae do instituto para ser exposta, porprimeira vez, en público.

O director do Pino Manso, nunha pre-sentación introducida pola concelleira deEducación Lourdes Moure, fixo unha ex-posición semellante a un relato de aven-turas, chea de enxeño, anécdotas elembranzas, o proceso de creación destamaqueta, única no seu xénero, que ocu-pou a alumnos, profesores e directores doinstituto ao longo de varios cursos.

Juan Aguilar lembrou con especial

emoción, a chegada á Estación do Ga-laico Expresso, en xuño de 2005, nunhaviaxe “máxica” dende o Museo do Ferro-carril, no concello lucense de Monfortede Lemos, ata O Porriño, coas alumnas ealumnos do Pino Manso coma pasaxeiros.

Ese mesmo ano, o instituto, que este2016 celebra os seus primeiros 50 anosde vida, recibiu o 1º Premio á InnovaciónEducativa da Xunta, en recoñecementoao traballo dos seus estudantes e dasprofesoras e profesores de Tecnoloxía,Xeografía e Historia, Lingua Castelá, Li-teratura, Física e Química e Debuxo.

A maqueta, que construíuse seguindoexactamente os planos orixinais da es-tación, facilitados por Renfe, e queamosa tamén, en movemento, a variosdos trens que pasaron pola mesma aolongo dos tempos, estará aberta ata o18 de xaneiro en horario de 6 e mediaa 8 e media da tarde.

Exposición da maquetarealizada polo alunado do IES Pino Manso

n Espectacular maqueta da estación de ferrocarril do PorriñoRedacción O FARELO

Há pessoas que crebam o contratosocial, que estabelecem umafenda com o mundo e vivem a

sua vida noutro âmbito, à margem, guia-das por um espírito que as alimenta nomeio duma soidade impenetrável.

Desconhecido, de Berlai, terceirovolume da nossa coleção Euterpe —dedicada à exploração do sonoro e ovisual na procura de novas propostasdiscursivas através da inter-relaçãodestes meios—, conta a históriaduma dessas pessoas; a história realdum homem que elegeu a renúnciaperante a impossibilidade do amornegado polo entorno social.

Desconhecido é um coidado livro eum cd para ler, ver e ouvir, onde atra-vés do preciosismo da banda desenhadae o elaborado das suas músicas, se teceuma narrativa visual e uma poética in-çadas tematicamente duma série deelementos configurativos da sociedaderural; do abandono, da marginalidade...o isolamento. Uma temática triste-mente próxima nesta terra.

Este é o primeiro trabalho de Berlai,banda integrada por quatro músicos dereconhecida trajetória, que combina ela-borados e frescos arranjos pop com aforça de atmosferas densas e desgarra-das, e textos que jogam com chiscadelasa estrofes tradicionais desde um mundocontemporâneo em descomposição;tudo acompanhado duma magnífica in-terpretação e produção sonora.

Novo livro-cd de Berlaipublicado por Axóuxere

OConcello do Porriño axudará á dis-tribución de ‘Querida Gina,’ a pe-lícula protagonizada por Juan

Sánchez e Serafín Rodríguez, veciños deCans, e que narra a aventura que vivironviaxando de O Porriño a Roma para coñe-cer á súa admirada Gina Lollobrigida, áque viran cando fixeran de extras na pe-lícula ‘Salomón e a raíña de Saba’, rodadaen Zaragoza no ano 1959.

Este é o compromiso ao que chegou oGoberno local coa directora do filme, quevoltará a O Porriño o mes de xaneiro paraestar presente na proxección da cinta noCentro Cultural Municipal.

Susana Sotelo agradeceu ao Concello doPorriño o apoio que deu á candidatura de‘Querida Gina’ a sete nominacións aos Pre-mios Goya, nominacións que, finalmente,non acadou, un apoio, sinalou, que foi moiimportante para todas as persoas que par-ticiparon na película e que axudou a facervisible a mesma. A directora solicitou a co-laboración do Concello para a distribuciónda cinta que, subliñou, é agora a principalpreocupación do seu equipo, “queremosque chegue aos espectadores e que o maiornúmero de persoas posible poidan coñecera historia de Juan e Serafín”.

O Goberno local reafirmou o seu compro-miso coa película, pasadas xa as candida-turas aos premios da Academia de Cine, easegurou a Susana Sotelo que botará unhaman para que ‘Querida Gina’ poida verse nomaior número de lugares posíbeis.

O Porriño levará ‘QueridaGina’ ao Centro Cultural

O FARELO | Xaneiro de 2017XVIII

MúsicaRedacción O FARELO

Homenaxe do Orfeón Lucense a Xesús MatoO

pasado domingo 18 dedecembro o Orfeón Lu-cense rendeu homenaxe

en Portomarín e Paradela ao quefoi o seu Director, o musicólogoXesús Mato, entregándolle a súaInsignia de Ouro.

A homenaxe comezou naigrexa parroquial de Portomarín,ás 12,30 da mañán, onde XesúsMato, xunto co párroco porto-marinense, Antonio LópezVáz-quez, oficiou a misa maior quefoi cantada polo Orfeón Lu-cense, coro oficial da Catedralde Lugo. Rematada a misa, oCoro ofreceu un recital de pan-xoliñas, no que actuou o violi-nista galego residente enBristol, Carlos Rodríguez (netodo escritor Manuel Rodríguez

López), que interpretou unhapeza da que é autor, creadaarredor do tema central de

“Fuxan os Ventos”, do que Matofoi autor de música e letra.

Seguidamente, no Mesón do

Loio, en Paradela, nun xantarde irmandade ao que asistironos alcaldes de Portomarín

(Juan Serrano) e Paradela (JoséManuel Mato) e o Prefecto demúsica da Catedral de Lugo,Luis Castiñeira, da familia dorefundador do Orfeón, o Direc-tor desta agrupación, MarcosFernández Mosquera, impuxollea Mato a insignia de ouro doOrfeón e os alcaldes de Para-dela (concello natal de Mato) ePortomarín (concello no que re-side), entregáronlle cadanseuagasallo e pronuciaronn pala-bras de loubanza da obra e tra-xectoria deste senlleiro lucenseque hai uns anos dirixiu ao Or-feón, e foi impulsor de Fuxanos Ventos e A Quenlla, impres-cindibles para coñecer a evolu-ción da música galega desde osanos setenta ata a actualidade.

“A Rianxeira” entrou no Vaticano

Nos primeiros días de de-cembro pasado a Coral doC. Artístico Sportivo, de

Ponteareas, visitou Roma paraactuar en dúas celebracións eu-carísticas e pechar o Xubileo Ex-traordinario da Misericordia.

Unha vez chegados a Roma aCoral e acompañantes visitaronFlorencia onde puideron apre-ciar toda a beleza e toda a his-toria que esta cidade italiananos ofrece. Aquí podíamos pa-trodiar aquello de que “Floren-ciaq, como Paris, ben mereceunha misa; neste caso seriaunha máis longa visita”.

Ao dia seguinte a Coral actuouna misa en Santa María Maggiore,oficiada polo Padre Carballo (Ar-zobispo). A coral cantou a misa“cantantibus organis”, con “Acantata 147” de J. SebastiánBacha; o “Panis Angelicus”, deCésar Franck; “O Bone Iesus”, deGiovanni Pierlugi de Palestrina;“Esa é María”, de José Luis Reza;“Ave María”, para slo e coro, deAngel Viro (director da coral) e“El Peregrino”, de Ricardo Canta-lapiedra.. Nese momento o pú-blico asistente sacaba ospañuelos e aplaudía..

O día seguinte, día once, aCoral e acompañantes foron re-cibidos polo Padre Carballo asportas do Vaticano para mos-trarlles a zona interior, vivenda

do Papa incluida, explicando aogrupo a historia e función dosedificios que alí se atopan.

Unha vez que o PAPA rematou“o anxelus” das doce, iniciuseuna nova misa igual que a ante-rior e tamén celebrada polo P.Carballo, na Basílica de SanPedro.Dirixiu Mónica Viro, fillado director da Coral D. AngelViro que tocou o órgano, sen-tindo una emoción inenarrable,segundo as súas palabras. Para

rematar, diante do asombro dosasistentes a Coral ofreceu “ARianxeira”; algo inédito naque-les lugares sagrados. O públicoaplaudía a rabear..

O día de regreso a Coral eacompañantes foron recibidospolo Embaixador españoldiantye da Santa Sede D.Eduardo Gutiérrez Sáenz de Bu-ruaga, ao que lle ofreceron deentrada “El Peregrino”. O em-baixador mostrou o seu con-

tento absoluto e solicitou unhanova interpretación para o per-sonal da Embaixada ao que fixochamar de inmediato. A coralagasallounos coa interpreta-ción de “A Rianxaira”. Gustou-lle tanto que se comprometeu,se continua de Embaixador, alevar a Coral para actuar namisa de Santa María Maggiore odía oito de decembro de 2017,en presencia do Papa, co galloda colocación da Coroa á

imaxe da columna da Praza deEspaña. Teñamos en conta,para valorar esta oferta, queeste ano actuou, nese acto so-lemne, o Coro de RTVE.

A expedición ponteareá aindativo tempo de visitar a Fontanadi Trevi. As donas solteiras ouviuvas puideron lanzar a máxicamoeda de costas á fonte parapregar un marido; as casadas, éde suponer, pedirían conservaro que xa teñen.

A Coral do Centro Artístico Sportivo de Ponteareas foi convidada para cantar misas en Santa MariaMaggiore e na Basílica de San Pedro onde interpretou “A Rianxeira”

Este poema foi axeitado adrede e lido polo autor en Salva-terra de Miño na homenaxe da Sociedade Cultural e Des-portiva do Condado a Manolo Soto no 8 de febreiro de 2014._____________________________________________

Unha garrafa de Muralhas, dúas Sagres e un maço de tabaco preto

A Manolo Soto

A presión atmosférica baixa debuxa estranas formas cofume do tabaco.

Nesta terza feira fumei deseguido.

Chegara a noite cando crucei a Monção. O único localaberto –naquela hora– era unha loja de ultramarinos.Os cartos dábanme para cinco garrafas de cervexa oupara tres garrafas de vinho verde tinto e unha caixa pe-quena de bombóns ou para unha botella de ron baratoe un rolo de papel de cociña.

É assím. O comercio pónme dos nervos. Esa estratexiados trinques ateigados provoca comportamentos irra-cionais. É o triunfo –pola calada– do capitalismo. Mer-cas porque si, porque están alí as cousas, todas esascousas que non precisas.

No outro día, á noite, saín da tenda de vintecatro horascunha garrafa de Muralhas, dúas Sagres e un maço detabaco preto.

Logo sentei nunhas escadas de pedra, contra o río, benafastado do Mira Espanha, –á fronte: as murallas de Sal-vaterra; atrás: o João Verde: vendo-os assim tão per-tinho–, e abrín unha das cervexas co meu isqueirometálico.

GZ Livre. Iso pon no meu isqueiro metálico.

Pasaron cara á ponte dous carros, tres, e mais unha vellacarrinha Bedford daquelas da cor do café con leite.

Entón, apareceu como fume de tabaco.

Que tal, rapás –dixo.

Pois ben, non sei, supoño. Sentou comigo, dous banzosmáis abaixo. Bebimos das cervexas de seguido e taménacendimos dous pitos. Galiza Livre, dixo, ou sentenciou,co meu isqueiro na man. Atragoei co tabaco e el ríu, deesguello.

O seu chapeu agacháballe os ollos.

Na camisa –aberta– unha estrela vermelha.

Volvín tusir. A vida sabe-me a tabaco louro, recitei dePessoa ou de quen quer que fora, sen saber ben o quedicir.

A poesía, sempre,sempre e máis dispois

–dixo el. Ou quixen –eu– escoitar. E coido que sorrimos.

Chegaba devagar o murmuriocanso do río.

Cando rematou a súa cervexa

ergueuse

dinlle a garrafa de Muralhas

e marchou

polo carreiro que leva onda osenhor Copita.

Fumei tres pitos máis pren-dendo cada un deles ao rema-tar o anterior. A cervexaqueceu. Aínda aproveitei underradeiro grolo e mareeime evomitei rabioso nas escadeirasaquelas de pedra coma quenvomita versos malditos na úl-

tima quenda do Festival da Poesia do Condado.

Botei a faltar o rolo de papel de cociña da loja de ul-tramarinos.

A poesía, será pois que é; a poesía, repetín atrás da pe-gada do home do chapeu, do home do sorriso silandeiro,do home da estrela vermelha, do home da camisaaberta, aparecido e desaparecido como as estranas for-mas que debuxa o fume do tabaco.

A poesía, insistín aínda, teimudo, esvaecéndome, candoxa me apañou o frío da noite.

Xa no regreso da República, no carro, cruzando a ponte,mareando ao pai Minho, lembrei a Manuel Antonio aosanacos:

“Veu n-o vento unha voce / […] Dispois / calou / Si-gueu no vento”.

Kiko Neves

XIXO FARELO | Xaneiro de 2017

Música / LetrasRedacción O FARELO

Rematan os concertos de Batuko Tabanka quepromoveron a interculturalidade en dez vilas

Ogrupo Batuko Tabanka, integradopor mulleres de orixe caboverdianaafincadas na Mariña lucense, pe-

chou esta fin de semana na Coruña a xirapor concellos socios do Fondo Galego deCooperación e Solidariedade para promo-ver a interculturalidade e a inclusión. Oseu concerto complementaba a exposi-ción fotográfica ‘Galicia-Cabo Verde:unha irmandade’, realizada polo fotoxor-nalista Rober Amado no país lusófonocomo gañador da primeira edición docertame Imaxes con Fondo. Riveira, Cam-bados, Moaña, Nigrán, Ames, Oleiros,

Bergondo, Barro e Carballo son os outrosnove municipios que acolleron esta acti-vidade de sensibilización.

A emigración, a identidade ou a situa-ción da muller son algunhas das cues-tións que centran os temas de BatukoTabanka, que tamén ofrece unha charlaintrodutoria na súa actuación. A agrupa-ción reivindica a música tradicional deCabo Verde ao tempo que difunde a súacultura entre a sociedade galega, visibi-lizándoa e favorecendo actitudes de res-pecto cara a poboación migrante. Así ofan mentres baten con forza e alegría

sobre un pano pregado que colocan entreas pernas, o batuko, e mesmo saíndo abailar nalgunhas cancións.

Dar a coñecer un país co que tradicio-nalmente ten cooperado o Fondo Galegoé tamén o obxectivo da exposición ‘Gali-cia-Cabo Verde: unha irmandade’. O repor-teiro ferrolán Rober Amado, colaboradorde diversos medios e galardoado taménco premio Tiflos da ONCE, pasou un mesvisitando boa parte dos proxectos alíapoiados, coa Asociación Nacional de Mu-nicipios Caboverdianos como parceirolocal. Froito do seu percorrido por media

ducia de illas son as imaxes protagoniza-das polas persoas beneficiarias destas in-tervencións, retratos da vida cotiá que enconxunto achegan ao espectador á reali-dade do arquipélago.

Desde 2002, o Fondo Galego cofinan-ciou no país lusófono máis de 30 proxec-tos de cooperación en materia dexénero, educación, vivenda ou infraes-truturas. A exposición fotográfica es-treouse a finais de 2013 coincidindo coaconmemoración da Irmandade Galicia-Cabo Verde, que se concretou na visitadunha delegación caboverdiana.

O grupo integrado por mulleres de orixe caboverdiana xirou desde o mes de xuño por concellos socios do Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade

O FARELO | Xaneiro de 2017XX

MisceláneaRedacción O FARELO

Javier Martín celebra unencontro co público no

Atelier Manolo Cremallera

Tras o seu paso pola Residencia Téc-nica de Investigación no TeatroColón, o artista coruñés Javier Mar-

tín propón este vindeiro venres 16 de de-cembro un encontro co público no AtelierManolo Cremallera de Torreiro, como partedo proxecto de desenrolo da súa creación“Exforma”.

O Atelier de Manolo Cremallera é unlugar de referencia en creación de modanova en pel. Os últimos traballos de ves-tiario do performer Javier Martón, quen

disfrutou dunha audaz e extensa residenciade investigación no teatro, foron concevi-dos e xenerados no taller que Manolo e Ma-rieta rexentan na céntrica rúa Torreiro.

Con motivo da recente presentación dacoreaografía “La Exforma” de Javier na ci-dade, proponse unha cita co público noAtelier para charlar sobre artes escénicase visionar o vídeo que recolle a peza dedanza, dando lugar á crítica aberta, á re-flexión común acerca do proceso de crea-ción e das dinámicas da residencia.

Con esta cita, que terá lugar este venres 16 de decembroás 20:30 horas, o artista remata a súa Residencia Técnicano Teatro Colón, coa que desenrolou o proxecto “Exforma”

Últimas proxeccións daSemana de Cine de Lugo

Dentro da celebración da XXXVIIISEMANA DE CINE DE LUGO ofrecé-ronse con entrada libre aos lucen-

ses no decurso do 14 e 15 de decembro,Foron as películas Relevos (55 min.), dociclo Aspnais (Deputación Provincial); LaMujer Descalza (78 min.) do ciclo A Muller

protagonista (Mihl), e Una Pastelería enTokio (113 min.), do ciclo Y para comer,Lugo (Biblioteca Provincial).

As proxeccións tiveron lugar no salón daDeputación Provincial. O día 14 proxec-touse relevos e La Mujer Descalza, e o día15, Una Pastelería en Tokio. n Os nenos e nenas da Guarda decoraron a árbore de Nadal da Biblioteca Municipal

O Mercado de Tomiñoacolle unha exposición de postais de Nadal

Desta mostra, poden contemplarse,entre outras, as tarxetas realizadaspolas persoas do Grupo de Maiores,

Centro de Día e Residencial Tomiño.Dentro do programa de Nadal do Con-

cello de Tomiño, vén de inaugurarse noMercado Municipal (primeiro andar), aExposición de Postais de Nadal, que per-manecerá aberta até o vindeiro sábado,7 de xaneiro.

Nesta mostra, poden contemplarse,entre outras, as tarxetas de Nadal realiza-das polas persoas do Grupo de Maiores,Centro de Día e Residencial Tomiño.

Por outra banda o mércores 28, O Apal-pador chega á Praza do Seixo ás 11.00h.

Tamén o mercado municipal e o espazono que se desenvolveu, o xoves 29, de17.00 a 19.00 horas, o obradoiro de teatroinfantil “Unha coroa para os reis magos”,a cargo de Migallas Teatro.

O venres 30 de decembro chegou aomercado, entre as 17.00 e as 18.00horas, o meigo Zanas, co espectáculo“Máis que maxia”.

A programación continúa os días 2, 3 e4 de xaneiro coa actividade “Nadal naPraza”. Entre as 16.00 e as 20.00 horas, a

Praza do Seixo encherase de xogos, obra-doiros, inchables, coa protección dunhacarpa, por se acaso chovera.

A Cabalgata de Reis será o xoves 5, consaída dende o Campo do Alivio ás 16.30horas e percorrido até a Praza do Seixo.Nela terá lugar a recepción dos nenos enenas por parte dos Reis; entrega de aga-sallos e reparto de papeletas para o sorteodunha bici, tablet, patins, drons, etc.

O sábado 7 de xaneiro, a programacióncontinúa con “O mundo máxico de Pino-cho”. A función, a cargo de Educa Teatro,será no Auditorio de Goián, ás 18.00 horas,con entrada de balde para nenos e nenase de 3 euros para adultos.

Pechará o programa outra obra de teatroinfantil-musical, “Vaioviravai - As andan-zas de Paio”. Tamén no auditorio, ás 18.00horas. Coma na anterior actividade, a en-trada será de balde para nenos e nenas ede 3 euros para as persoas adultas.

Cristina Martínez, concelleira de Cultura,informa que este Nadal terá coma mascota,un teixugo, un animaliño habitante dosnosos bosques que destaca polo seu tesóne perseveranza e que é símbolo da unióncoa terra e a chegada do Nadal.

XXIO FARELO | Xaneiro de 2017

Humor

Por un 2017diferente!

Ohumor, ao ser arriscadoe non ter fronteiras nopaís da imaxinación, é

capaz de abordar creativa-mente, coas súas armas desa-cralizadoras, calquera tema davida social.

Non existen valores “sa-grados” que non poi-dan ser examinados co

prisma do humor.

Agora, polas festividadesdo Ano Novo, os caricatu-ristas ofrécennos unha vi-

sión particular sobre esteacontecemento, que debe provo-car unha reflexión no medio docaos, egoísmo, ambición, insoli-dariedade e guerras, que carac-terizan ao planeta onde vivimos.

Unha data como esta, épara moitos artistas, unmero pretexto para refe-

rirse a temas da natureza hu-mana, ou a asuntos decandente actualidade, que afec-tan a millóns de persoas nestemundo convulso, sempre coprisma do humor ou a sátira.

Soamente quédanos pordicir: Que o humor nonfalte no 2017!

Saúde e benestar paratodos os nosos lectores,que a corrupción sexa

denunciada en todas as súasmanifestacións, e que predo-mine a paz no mundo!

Redacción de O Farelo

n JBosco - Brasil

n Marlene Pohle - Argentina

XXIIIO FARELO | Xaneiro de 2017

Humor

n Cebula - Polonia

n Hermanager Producións n Hermanager Producións

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA)

T. 986 64 12 69redaccion@novasdoeixoatlantico.com

n Ortifus - Espana

n Guy Badeaux - Canada

n Mauricio Parra - Colombia

n Omar Perez - Galicia

n Fernandes - Brasil