A LITERATURA NO SÉCULO XIX. PRERREXURDIMENTO E … · A GALICIA DO SÉCULO XIX Na Galicia do XIX,...

A LITERATURA NO SÉCULO XIX.

PRERREXURDIMENTO E

REXURDIMENTO

O SÉCULO

XIX

No século XIX desenvólvese un movemento

de recuperación da lingua, da literatura e da

cultura galegas que permite a consolidación

dun sistema literario galego autónomo.

Resulta admirable o labor dos nosos

escritores e escritoras do Rexurdimento,

que comezan a utilizar como lingua literaria

un idioma desprezado pola cultura oficial e

relegado a lingua rural e familiar.

A utilización do galego é reflexo dunha

actitude de compromiso, o que explica a

abundante temática comprometida da

literatura galega contemporánea. No século

XIX a literatura galega corre paralela á orixe

e ao desenvol-vemento da ideoloxía

galeguista: provincialista, para os

precursores; rexionalista, para os autores do

Rexurdimento pleno; máis tarde nacionalista

do grupo Nós.

http://www.xunta.es/linguagalega/o_seculo_xixhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Rexurdimentohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Galeguismo_(pol%C3%ADtica)http://gl.wikipedia.org/wiki/Provincialismo_galegohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Rexionalismo_galegohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_galegohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Grupo_N%C3%B3shttp://youtu.be/piUg5E7FmuEhttp://youtu.be/piUg5E7FmuE

A GALICIA DO SÉCULO XIX

Na Galicia do XIX, o 80% da poboación era esencialmente

rural. Os campesiños non eran donos das terras que

traballaban e estaban suxeitos a impostos coma os foros,

laudemio, rateos, apeos, décimos, para a Igrexa e trabucos

para o Estado. En Galicia a estrutura feudal do Antigo

Réxime mantívose inalterada, allea á industrialización. A

produción agraria era destinada ao autoabastecemento dos

labregos e á vida disipada dos señores da terra. As vías de

comunicación estaban desfasadas e o ferrocarril tardaría en

chegar. A terceira parte da poboación galega emprendeu o

éxodo cara a América.

O Caciquismo: sistema corrupto que dominaba a política do s.

XIX ( fraudes electorais, compra de votos, etc.).

O ROMANTICISMO

•Ansias de liberdade e defensa

do individualismo.

•. As nacionalidades europeas

(as modernas nacións-estado)

xorden desta defensa ro-

mántica do patriótico, así como

as reclamacións de indepen-

dencia dos países colonizados.

•Orixe alemá, estendido a Fran-

cia Gran Bretaña e resto de Eu-

ropa e aos EEUU, na primeira

metade do séc. XIX.

•Movemento do gusto burgués

pola súa defensa do individuo e

a súa exaltación do sentimento

fronte á razón.

Da Revolución Francesa naceu a Declaración dos De-

reitos do Home e do Cidadán (1789), dela o Dereito a

Autodeterminación dos Pobos e a moderna Declaración

Universal dos Dereitos Humanos (1948). Sen elas e sen a

defensa da cultura tradicional, do folclore, das lendas e

mitos de cada pobo, do pasado lendario… abrazados polo

Romanticismo, non se terían producido as revolucións

románticas do XIX, nin tería eclosionado o Galeguismo,

nin o inicio do rexurdir cultural de Galiza coa poesía

romántica prerrosaliá. Porén o Rexurdimento pleno non

está baixo o signo do Romanticismo, senón do Realismo.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Revoluci%C3%B3n_Francesahttp://gl.wikipedia.org/wiki/Declaraci%C3%B3n_dos_Dereitos_do_Home_e_do_Cidad%C3%A1nhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Dereito_de_autodeterminaci%C3%B3nhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Declaraci%C3%B3n_Universal_dos_Dereitos_Humanoshttp://gl.wikipedia.org/wiki/Romanticismohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Galeguismo_(pol%C3%ADtica)http://gl.wikipedia.org/wiki/Literatura_galega_do_Prerrexurdimentohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Realismo

O GALEGUISMO

O nacemento da conciencia

reivindicativa xorde do panorama

desolador no que se atopaba a Galiza

decimonónica:

•Atraso económico

•Inhumana situación do labrego

•Emigración como única alternativa

•Escaseza de vías de comunicación

•Caciquismo

•Illamento físico, político, económico,

social e cultural.

A lingua será a bandeira

destas reivindicacións,

como vehículo das mesmas

e como causa reivindicada.

Os sucesos de 1846 vistos por Xaquín Marín

http://www.culturagalega.org/xaquinmarin2.php?categoria=Galicia

O GALEGUISMO

O Galeguismo é o

movemento ideolóxico

no que callará esa

conciencia reivindicativa

nacida no seo dunha

sociedade farta de vivir

na marxinación. Trátase

dun movemento social,

político e cultural que

pretende que Galiza e o

pobo galego recuperen

a súa identidade e fagan

patente a súa

personalidade. A linguaOs sucesos de 1846 vistos por Xaquín Marín

http://gl.wikipedia.org/wiki/Galeguismo_(pol%C3%ADtica)http://www.culturagalega.org/xaquinmarin2.php?categoria=Galicia

O GALEGUISMO. O Provincialismo (1846)

•En 1846, o comandante Solís levántase

contra o ministro Narváez e as súas

medidas económicas. O levantamento

triunfa en Galiza ao unírense xentes de

toda condición, estudantes e intelectuais

como Antolín Faraldo que reivindica

Galicia como unidade política por riba

da división en catro provincias.

Acababa de nacer o Galeguismo co nome

de Provincialismo.

•O movemento foi sufocado. Solís tivo que retirarse na Batalla de Cacheiras e loitar

polas rúas de Compostela. Apresado el e once dos seus homes, son fusilados en

Carral, sen xuízo, o 26 de Abril de 1846. Dez anos despois serían nomedos

“beneméritos da patria” e en 1904 novos galeguistas erixirán un monumento aos

Mártires pola Liberdade.Son os chamados Mártires de Carral.

http://apeldetouro.blogspot.com/2009_03_01_archive.htmlhttp://aulagalicia.blogspot.com/2008/03/antoln-faraldo-e-o-pronunciamento-de.htmlhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Provincialismohttp://www.concellodeteo.com/interior.php?txt=arbore_web51&lg=galhttp://gl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1rtires_de_Carral

LABOR CULTURAL DOS PROVINCIALISTAS:

1. Defensa da cultura e da lingua de Galicia.

2. Creación de sociedades culturais (Academia Literaria e Artística de

Santiago, 1840).

3. Difusión da prensa interesada no rexurdir de Galicia (, El Idólatra de

Galicia, La Aurora de Galicia. FARO DE VIGO).

4. Creación das bases do estudo da Historia de Galicia, atribuíndolle

unha personalidade propia (Verea Aguiar, Benito Viceto).

5. Publícanse as primeiras gramáticas (Francisco Mirás, Saco e Arce).e

os os primeiros dicionarios (Fco. Xavier Rodríguez, Xoán Cuveiro

Piñol, Marcial Valladares).

6. Desenvolvemento dunha produción musical para difundir as

composicións poéticas galegas ( Pascual Veiga )

7. Creación literaria en galego.

O GALEGUISMO. O Provincialismo

8. O Banquete de Conxo. 1856 (dez anos despois de Carral…)

foi un xantar simbólico onde os intelectuais galeguistas serviron

na comida á clase traballadora. Un dos protagonistas foi

Pondal, quen pronunciou o discurso símbolo do movemento. Reivindicaban a precaria situación de Galicia.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Posadahttp://gl.wikipedia.org/wiki/El_Id%C3%B3latra_de_Galiciahttp://gl.wikipedia.org/wiki/La_Aurora_de_Galiciahttp://gl.wikipedia.org/wiki/Faro_de_Vigohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Benito_Vicettohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Juan_Antonio_Saco_y_Arcehttp://gl.wikipedia.org/wiki/Xo%C3%A1n_Cuveiro_Pi%C3%B1olhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Marcial_Valladares_N%C3%BA%C3%B1ezhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Pascual_Veigahttp://gl.wikipedia.org/wiki/Banquete_de_Conxo

O GALEGUISMO. O Rexionalismo (1886)

•Tras o esmorecemento da primeira xeración de galeguistas,

o Galeguismo pasou por unha segunda etapa carente de

repercusións socioculturais, o Federalismo. Pronto deu paso

ao REXIONALISMO que se baseaba en:

•Concibe Galicia como unha rexión

coas súas peculiaridades culturais.

•Reclamaba maior descentralización

administrativa e autonomía política.

•Dividiuse en dous sectores: o

tradicionalista, liderado por Alfredo

Brañas, e o liberal-progresista,

liderado por Manuel Murguía.

•Na última década do séc. XIX entrou en crise. Recuperouse nos inicios do séc. XX

e esmoreceu entre os movementos agraristas até dar paso en 1916, co nacemento

das Irmandades da Fala, á terceira etapa do Galeguismo: o nacionalismo.

http://www.fundacionbranas.org/http://busc.usc.es/A_Biblioteca/Actividades/letrasga00/letras00.htmhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Agrarismohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Irmandades_da_Falahttp://gl.wikipedia.org/wiki/Asemblea_de_Lugo_de_1918

A literatura do Prerrexurdimento

PRERREXURDIMENTOA nosa literatura volveu nacer con

dúas características que a condi-

cionaron desde o comezo:

1. A carencia de tradición literaria

escrita: os nosos escritores deci-

monónicos descoñecían o lega-

do medieval.

2. A significación ideolóxica: trá-

tase dunha literatura de resisten-

cia.

Ademais os primeiros textos do XIX

volven estar fortemente condiciona-

dos polas circunstancias históricas.

A pegada napoleónica ao pé do Ulla

Fusilamentos do 2 de Maio. Goya.

http://www.galiciahoxe.com/mare/gh/pegada-napoleonica-pe-do-ulla/idEdicion-2008-05-04/idNoticia-296011/

A Literatura do Prerrexurdimento

LITERATURA DE

CIRCUNSTANCIAS

PRERREXURDIMENTO

•ESCRITOS CONTRA A INVASIÓN

FRANCESA. A guerra da independencia

provocou a aparición de textos propa-

gandísticos antifranceses, escritos en

galego para facilitar a súa comprensión.

•ESCRITOS DE PROPAGANDA

IDEOLÓXICA. Na pugna entre absolu-

tistas e liberais, estes últimos servíron-

se de escritos en galego para difundir

as súas ideas e combater a ignorancia

do pobo.

•Un labrador que foi sarxento

aos soldados do novo

alistamento. Anónimo, 1808.

•Proezas de Galicia. X. Fdez. de

Neira, 1810.

•Os rogos dun gallego

establecido en Londres. M.

Pardo de Andrade, 1813.

•O tío Farruco. P. Boado

Sánchez, 1823.

•Tertulia de Picaños. 1836.

•AS PANXOLIÑAS DE NADAL. Nas

catedrais de Santiago e Mondoñedo

continuouse con esta tradición até os

primeiros anos do séc. XX.

•NICOMEDES PASTOR DÍAZ. Foi o

primeiro escritor en usar o galego na

poesía moderna con finalidade estética

e intención artística. Foi un recoñecido

poeta romántico en español.

En galego adianta os tres temas

fundamentais do séc. XIX:

•A paisaxe

•Os personaxes populares

•A saudade da Terra.


PRIMEIROS TEXTOS DE

VALOR LITERARIO

•Alborada

•ANTONIO BENITO FANDIÑO. As

súas ideas liberais levárono ao

cárcere, mais iso non o fixo calar e

escribiu poemas satíricos e populares.

Na súa obra fundamental, escrita no

cárcere de Santiago en 1812, creou á

Celestina galega, A casamenteira

•A casamenteira

•Égloga de Belmiro e Benigno

http://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=NicD%EDaz&alias=Nicomedes+Pastor+D%EDazhttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=AntFandi&alias=Antonio+Bieito+Fandi%F1o&solapa=biografia


XOÁN MANUEL

PINTOS

(1811-1876)

A GAITA GALLEGA (1853)

A OBRA:

•Mestura de prosa, verso, diálogos, vocabularios…

•Escrita en galego, latín e español.

•Función didáctica e finalidade ideolóxica:

•Defensa da lingua e crítica á castelanización

•Necesidade dunha norma culta e denuncia da

diglosia

•Estrutura dialogada entre o gaiteiro (galego, alterego

do autor) e o tamborileiro (castelán que viaxa a Galiza

porque soubo que esta acolle e trata mellor aos

estranxeiros que aos propios fillos).

Xoán Manuel Pintos, vinculado á xurisprudencia por

estudos e profesión, practicou o xornalismo e mostrou

fonda preocupación polo idioma galego. A obra pola que

figura nun lugar destacado da nosa Historia literaria

levaba o longo título de A gaita gallega, tocada po lo

gaiteiro, ou sea Carta de Cristus para ir deprendendo

a ler, escribir e falar ben a lengua gallega, e aínda

máis.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Xo%C3%A1n_Manuel_Pintos_Villarhttp://www.prazadasletras.org/letras/libros/libro/20/a-gaita-gallega


O REXURDIMENTO

OS PRECURSORES

(1833-1863)

FRANCISCO AÑÓN

A GALICIA(Xogos florais,1861)

Francisco Añón entrou de cheo no Provincialis-

mo ao participar na revolución galega de 1846,

polo que tivo que exiliarse a Portugal. A súa obra

poética é variada e dispersa, recompilada despois

da súa morte. O seu poema A Galicia resultou

gañador no célebre certame dos Xogos Florais da

Coruña, en 1861, preludio do inicio do Rexurdi-

mento pleno.

A OBRA:

•Escribiu en galego, castelán e portugués.

•Compón poesías de circunstancias, humorís-

ticas e satíricas. Pero tamén costumistas. Os

máis importantes son os destinados a Galiza:

•A denuncia da situación de Galiza

•Os recordos da infancia

•A vivencia da paisaxe

•A esperanza no progreso do futuro

http://gl.wikipedia.org/wiki/Francisco_A%C3%B1%C3%B3n_Pazhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Xogos_Florais_da_Coru%C3%B1a

O REXURDIMENTOO REXURDIMENTO

PLENO

(1863-1888)

Rosalía de Castro

Eduardo Pondal

Curros Enríquez

http://marlou-literaturagalega.blogspot.com/p/curros-enriquez-e-outros-autores.htmlhttp://marlou-literaturagalega.blogspot.com/p/curros-enriquez-e-outros-autores.htmlhttp://marlou-literaturagalega.blogspot.com/p/eduardo-pondal.htmlhttp://marlou-literaturagalega.blogspot.com/p/eduardo-pondal.htmlhttp://marlou-literaturagalega.blogspot.com/p/rosalia-de-castro.htmlhttp://marlou-literaturagalega.blogspot.com/p/rosalia-de-castro.html

O REXURDIMENTO

MARCIAL

VALLADARES

(1821-1903)

MAXINA OU A FILLA ESPÚREA

(1880)

Marcial Valladares publica Majina ou a filla espú-

rea, por entregas, na revista La Ilustración Gallega

y Asturiana, que dirixía Manuel Murguía. É a

primeira novela publicada en galego, en 1880.

A OBRA:

• Realista, costumista, con fondo ro-

mántico folletinesco, elementos

moralizantes…

•Ambientación variada: rural e

urbana, mundo galego e foráneo

(Madrid)

•Lingua galega para as clases

populares e castelán para a

aristocracia.

•Riqueza léxica e fraseolóxica da

época, con variados rexistros.

PR

OSA

LIT

ER

AR

IA. N

OV

EL

A.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Marcial_Valladares_N%C3%BA%C3%B1ezhttp://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2002/02/17/966339.shtmlhttp://gl.wikipedia.org/wiki/La_Ilustraci%C3%B3n_Gallega_y_Asturiana

O REXURDIMENTO

ANTONIO LÓPEZ

FERREIRO

(1837-1910)

A TECEDEIRA DE BONAVAL (1894)

Antonio López Ferreiro foi un cóengo compostelán

grande estudoso da Historia de Galiza e o novelista

máis destacado do séc. XIX. A súas novelas retratan

épocas históricas do pasado galego:

•A tecedeira de Bonaval (1894), ambientada

no séc. XVI

•O castelo de Pambre (1894), céntrase nas

consecuencias da guerra sucesoria que

cambiou o curso da nosa Historia no séc. XIV.

•O niño de pombas (1905) , recrea a época do

arcebispo Xelmírez, no séc. XII.

A OBRA:

•Narrativa histórica de tradición romántica

•Numerosas descricións

•Abundantes datos históricos (fragmentos de

documentos medievais)

•Galego arcaico

•Ideoloxía tradicionalista e católica.

PR

OSA

LIT

ER

AR

IA. N

OV

EL

A.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Antonio_L%C3%B3pez_Ferreirohttp://www.realacademiagalega.org/RAGBibVir/GetPagesByWork.do?id=AtedeBo 1&format=1http://gl.wikipedia.org/wiki/Castelo_de_Pambrehttp://www.galiciahoxe.com/index_2.php?idMenu=153&idNoticia=137761

O REXURDIMENTOP

RO

SA L

ITE

RA

RIA

. RE

LA

TO

./ X

OR

NA

LISM

O

LAMAS CARVAJAL

(1849-1906)

GALLEGADA (1887)O TÍO MARCOS DA

PORTELA (1876-1889)O CATECISMO DO LABREGO (1889)

Valentín Lamas Carvajal foi o pai de tres grandes

creacións decimonónicas: o relato galego (Galle-

gada, 1887), a prensa galega (O Tío Marcos da

Portela,1876-1889) e a subversión con fins didác-

ticos dun texto relixioso (O Catecismo do labrego,

1889).

A OBRA:

•O único texto coñecido e memorizado polo

pobo era o catecismo do Padre Astete. Lamas

adapta a estrutura para denunciar da precaria

situación do campesiñado. De aí o éxito do

Catecismo do labrego.

•O pobo era analfabeto e só falaba galego. La-

mas escolleu o galego e unha linguaxe

popular para tratar temas cotiáns e próximos

ao mundo rural que lle permiten chegar ao seu

destinatario: o paisano galego, a través de O

Tío Marcos…

http://gl.wikipedia.org/wiki/Valent%C3%ADn_Lamas_Carvajalhttp://culturagalega.org/lg3/novidade.php?Cod_prdccn=263http://gl.wikipedia.org/wiki/O_Tio_Marcos_d'a_Portelahttp://gl.wikipedia.org/wiki/Catecismo_do_labrego

O REXURDIMENTOÁLVAREZ DE NÓVOA

(1873-1836)

PÉ DAS BURGAS (1895)

PR

OSA

LIT

ER

AR

IA. R

EL

AT

O

Francisco Álvarez de Nóvoa é un escritor

innovador e atrevido: introduce por primeira vez na

literatura galega ambientes burgueses; lonxe do

realismo costumista, predomina neles o formalismo

e a estética neo-romántica.

A OBRA: Pé das burgas

•Abandono do costumismo e do patriotismo

rexionalista.

•Temática universal e moderna

•Tráxicas escenas mariñeiras

•Evocacións da infancia

•Lembranzas melancólicas

•Historias de amores fanados

En 1913,

fundou,

con

Fortu-

nato

Cruces,

La Voz

de

Galicia.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Francisco_%C3%81lvarez_de_N%C3%B3voa

O REXURDIMENTOT

EA

TR

O

FRANCISCO DE LA

IGLESIA

(1827-1897)

A FONTE DO XURAMENTO (1882)

Francisco de la Iglesia foi o

autor da obra A fonte do

xuramento, Con esta obra

iníciase o teatro culto galego:

•A partir da estrea desta obra, os

rexionalistas crearán a Escola

Rexional de Declamación e

asentarán as bases do teatro

galego contemporáneo.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Francisco_Mar%C3%ADa_de_la_Iglesiahttp://gl.wikipedia.org/wiki/A_fonte_do_xuramento

Manuel Lugrís Freire representa o

teatro social e anticaciquil fronte ao

teatro costumista e sentimental de

Francisco de la Iglesia. Neste sentido

Lugrís céntrase :

•Na denuncia da situación do

campesiñado galego

•Na protesta contra a emigración (a

súa obra A costureira da aldea

estréase na Habana, 1885).

•Na loita anticaciquil, recollida nos

seus dramas A ponte (1903) e Minia

(1904).

•No anticlericalismo, que destaca na

súa obra Mareiras (1904)

O REXURDIMENTOMANUEL LUGRÍS

FREIRE

(1863-1940)

A PONTE(1903) T

EA

TR

O

http://www.realacademiagalega.org/letters/ViewHonoredFigure.do?year=2006http://bvg.udc.es/LetrasGalegas2006/Estudos/ponte.html

O REXURDIMENTO

MANUEL MURGUÍA

(1833-1823)

HISTORIA DE

GALICIA (1911)

EL REGIONALISMO

GALLEGO (1889)

EN

SAIO

Manuel Murguía marcará o inicio do

Rexionalismo. Defenderá:

•A definición nacional de Galicia baseada nunha

historia propia, cuxas orixes el remonta aos celtas,

e á pervivencia dunha lingua e dunha cultura

propias. Para fundamentar isto elaborou a súa

Historia de Galicia (1911)

•O idioma como bandeira de todas as reivindica-

cións (aínda que só o utilizou no discurso dos Xo-

gos Florais de Tui, 1891).

•A descentralización do estado e un reparto de

competencias entre o poder central e a “rexión”.

En 1891 nace o primeiro partido político de ámbito

exclusivamente galego: Asociación Regionalista

Gallega, que Murguía presidirá. Foi un dos funda-

dores da RAG (1906) e o seu primeiro presidente.

O pobo

que

esque-

ce a súa

lingua

é un

pobo

morto.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Manuel_Murgu%C3%ADahttp://gl.wikipedia.org/wiki/Rexionalismo_galegohttp://www.albertovilanova.com/Publicaciones/articulo/39/NOCENTENARIODAHISTORIADEGALICIAdeMURGA1965http://tudensia.blogspot.com/2010/06/xogos-florais-de-galicia-en-tui-1891.htmlhttp://es.wikipedia.org/wiki/Asociaci%C3%B3n_Regionalista_Gallegahttp://www.realacademiagalega.org/GoToMainPage.do

Obxectivos e actuacións dos

autores do Rexurdimento

•Mudar a consideración negativa que existía na sociedade respecto ao galego.

•Ampliar os ámbitos de uso do galego.

•Estudar, depurar e perfeccionar a lingua, en busca dunha norma culta.

•Recuperar o pasado histórico recén descuberto.

•Erradicar os males da política caciquil.

•Reivindicar a singularidade de Galiza como un pobo que ostenta todos os

requisitos esixíbeis a unha nación: lingua e cultura propias, territorio ben definido,

conciencia colectiva.

A situación da linguaO REXURDIMENTO

SOCIOLINGÜÍSTICA

Durante o século XIX, o proceso de castelanización idiomática de Galicia,

avanzou a un ritmo vertixinoso, debido a novos factores sociais:

1. Xorden os medios de comunicación escritos.

2. Esténdense as escolas de educación primaria.

3. Refórzase a administración centralizadora do Estado.

4. Instálanse en Galicia moitos burgueses vidos de fóra.

5. Os emigrantes do rural galego emigran a países de fala hispana.

6. Medran enormemente os prexuízos nacidos nos Séculos Escuros.

IMAXES

IMAXES RECOLLIDAS ENTRE O 04/072011 E O 10/07/2011. CLICANDO SOBRE ELAS LEVARANNOS AO SEU LUGAR DE PROCEENCIA.

http://onosorincongalego4b.blogspot.com/2009_10_01_archive.htmlhttp://onosorincongalego4b.blogspot.com/2009_10_01_archive.htmlhttp://aeirinadepedra.wordpress.com/2010/06/15/santiago-de-compostela-no-seculo-xix/http://aeirinadepedra.wordpress.com/2010/06/15/santiago-de-compostela-no-seculo-xix/http://jazz.soniquo.com/rosalia-castro-es-festejada-con-cuentos-y-mucho-jazz-282http://jazz.soniquo.com/rosalia-castro-es-festejada-con-cuentos-y-mucho-jazz-282http://www.culturagalega.org/bd/autores_detalle.php?Cod_prsa=28http://www.culturagalega.org/bd/autores_detalle.php?Cod_prsa=28http://apeldetouro.blogspot.com/2009_03_01_archive.htmlhttp://apeldetouro.blogspot.com/2009_03_01_archive.htmlhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Reino_de_Galicia#A_Disoluci.C3.B3n_do_reino_de_Galiza_.281833.29http://gl.wikipedia.org/wiki/Reino_de_Galicia#A_Disoluci.C3.B3n_do_reino_de_Galiza_.281833.29http://gl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1rtires_de_Carralhttp://gl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1rtires_de_Carralhttp://anuncios.ebay.es/compraventa/periodico-antiguo-del-faro-de-vigo-del-ano-1853/9000777http://anuncios.ebay.es/compraventa/periodico-antiguo-del-faro-de-vigo-del-ano-1853/9000777http://www.casadellibro.com/libro-historia-de-galicia-ed-facsimil-de-la-ed-de-ferrol-1838-/808777/2900000820115http://www.casadellibro.com/libro-historia-de-galicia-ed-facsimil-de-la-ed-de-ferrol-1838-/808777/2900000820115http://www.todocoleccion.net/gramatica-gallega~x21328561http://www.todocoleccion.net/gramatica-gallega~x21328561http://gl.wikipedia.org/wiki/Manuel_Murgu%C3%ADahttp://gl.wikipedia.org/wiki/Manuel_Murgu%C3%ADahttp://lauraencarballo.blogspot.com/2009/04/personaxes-conecidos.htmlhttp://lauraencarballo.blogspot.com/2009/04/personaxes-conecidos.htmlhttp://www.biografiasyvidas.com/monografia/goya/cuadros22.htmhttp://www.biografiasyvidas.com/monografia/goya/cuadros22.htmhttp://www.galiciahoxe.com/mare/gh/pegada-napoleonica-pe-do-ulla/idEdicion-2008-05-04/idNoticia-296011/http://www.galiciahoxe.com/mare/gh/pegada-napoleonica-pe-do-ulla/idEdicion-2008-05-04/idNoticia-296011/http://xeraislingua.wordpress.com/2008/05/14/edicion-facsimilar-da-%C2%ABegloga-de-belmiro-e-benigno%C2%BB-de-nicomedes-pastor-diaz/http://xeraislingua.wordpress.com/2008/05/14/edicion-facsimilar-da-%C2%ABegloga-de-belmiro-e-benigno%C2%BB-de-nicomedes-pastor-diaz/http://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=NicD%EDaz&alias=Nicomedes+Pastor+D%EDazhttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=NicD%EDaz&alias=Nicomedes+Pastor+D%EDazhttp://www.redelibros.es/social/book/116974http://www.redelibros.es/social/book/116974http://bvg.udc.es/recursos_lingua_ficha.jsp?id=DiGa++++9&categoria=dlg&tam=550http://bvg.udc.es/recursos_lingua_ficha.jsp?id=DiGa++++9&categoria=dlg&tam=550http://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=Xo%E1Pintohttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=Xo%E1Pintohttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=FraA%F1%F3n&alias=Francisco+A%F1%F3nhttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=FraA%F1%F3n&alias=Francisco+A%F1%F3nhttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=MarValla&alias=Marcial+Valladareshttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=MarValla&alias=Marcial+Valladareshttp://gl.wikipedia.org/wiki/Rosal%C3%ADa_de_Castrohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Rosal%C3%ADa_de_Castrohttp://gl.wikipedia.org/wiki/Eduardo_Pondalhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Eduardo_Pondalhttp://estudoslocais.wikispaces.com/Curros+Enr%C3%ADquez,+Manuelhttp://estudoslocais.wikispaces.com/Curros+Enr%C3%ADquez,+Manuelhttp://www.egu.es/egu/html/index.php?op=ver&id=79699&pantalla=efemeridehttp://www.egu.es/egu/html/index.php?op=ver&id=79699&pantalla=efemeridehttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=GalSalin&alias=Galo+Salinashttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=GalSalin&alias=Galo+Salinashttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=ManLugr%ED&alias=Manuel+Lugr%EDs+Freire&solapa=biografiahttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=ManLugr%ED&alias=Manuel+Lugr%EDs+Freire&solapa=biografiahttp://ourensenotempo.blogspot.com/2011/05/francisco-alvarez-de-novoa.htmlhttp://ourensenotempo.blogspot.com/2011/05/francisco-alvarez-de-novoa.htmlhttp://www.galizacig.com/actualidade/200602/mm_o_tio_marcos_da_portela.htmhttp://www.galizacig.com/actualidade/200602/mm_o_tio_marcos_da_portela.htmhttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=FraIgles&alias=Francisco+Mar%EDa+de+la+Iglesia&solapa=biografiahttp://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=FraIgles&alias=Francisco+Mar%EDa+de+la+Iglesia&solapa=biografiahttp://www.elargonauta.com/libros/a-gaita-gallega-tocada-po-lo-gaiteiro/978-84-9761-672-0/http://www.elargonauta.com/libros/a-gaita-gallega-tocada-po-lo-gaiteiro/978-84-9761-672-0/http://mas.laopinioncoruna.es/suplementos/2011/02/05/mais-pintos/pintos-2/http://mas.laopinioncoruna.es/suplementos/2011/02/05/mais-pintos/pintos-2/http://www.edu.xunta.es/web/node?page=2&sec=home&lang=dehttp://www.edu.xunta.es/web/node?page=2&sec=home&lang=dehttp://bibliotegrinha.blogspot.com/2011/05/eduardo-pondal-letra-do-himno-galego.htmlhttp://bibliotegrinha.blogspot.com/2011/05/eduardo-pondal-letra-do-himno-galego.htmlhttp://t3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSrtZjCiz0GWtM4q9DgsIQtDFgzeUgiASx2vxCZK5SYSUkPJ74Yhttp://t3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSrtZjCiz0GWtM4q9DgsIQtDFgzeUgiASx2vxCZK5SYSUkPJ74Yhttp://www.redelibros.com/social/albums/photo/view/album_id/348/photo_id/4120087http://www.redelibros.com/social/albums/photo/view/album_id/348/photo_id/4120087http://www.egu.es/egu/html/index.php?op=ver&id=130910&pantalla=efemeridehttp://www.egu.es/egu/html/index.php?op=ver&id=130910&pantalla=efemeridehttp://www.xerais.es/cgigeneral/newFichaProducto.pl?obrcod=48196&id_sello_editorial_web=13http://www.xerais.es/cgigeneral/newFichaProducto.pl?obrcod=48196&id_sello_editorial_web=13http://www.realacademiagalega.org/RAGBibVir/GetPageById.do?id=AtedeBo 1&orde=2&format=1http://www.realacademiagalega.org/RAGBibVir/GetPageById.do?id=AtedeBo 1&orde=2&format=1http://www.galizacig.com/actualidade/200602/mm_o_tio_marcos_da_portela.htmhttp://www.galizacig.com/actualidade/200602/mm_o_tio_marcos_da_portela.htmhttp://lerparavivir.blogspot.com/2008/06/o-catecismo-do-labego.htmlhttp://lerparavivir.blogspot.com/2008/06/o-catecismo-do-labego.htmlhttp://autoresgalegos.blogspot.com/2008/11/o-autor-do-da-valentn-lamas-carvajal.htmlhttp://autoresgalegos.blogspot.com/2008/11/o-autor-do-da-valentn-lamas-carvajal.htmlhttp://www.vieiros.com/nova/60331/un-pais-nos-escenarios-125-anos-de-teatro-galegohttp://www.vieiros.com/nova/60331/un-pais-nos-escenarios-125-anos-de-teatro-galegohttp://www.realacademiagalega.org/academy/GoToHistory.do;jsessionid=311DC7513B9964971438408F0991183Dhttp://www.realacademiagalega.org/academy/GoToHistory.do;jsessionid=311DC7513B9964971438408F0991183Dhttp://www.egu.es/egu/Html/index.php?op=ver&id=83846&opcion=entrada2&pantalla=http://www.egu.es/egu/Html/index.php?op=ver&id=83846&opcion=entrada2&pantalla=http://edicions.anosaterra.org/index.php?p=libro&id_libro=655http://edicions.anosaterra.org/index.php?p=libro&id_libro=655http://www.mundogaliza.com/index.php?option=com_content&view=article&id=3348:em-galego&catid=11:cultura&Itemid=2353http://www.mundogaliza.com/index.php?option=com_content&view=article&id=3348:em-galego&catid=11:cultura&Itemid=2353

ANEXOS

A GAITA GALLEGA

tocada polo gaiteiro, ou sea

CARTA DE CRISTUS

para ir deprendendo

a ler, escribir e falar ben a lengua gallega,e

aínda máis.

ADVERTENCIA

Os que pensan que gentes mal escrito1

está con g, poñamos por enxempro;

ou digan que taberna, pan e carne

son termos castellanos non gallegos;

aqueles que sentenzan que jamais1

non é da nosa terra puro termo;

os que dicen que o o de foliada

debe ser u fundándose no vento;

ós que fan máis reparos e murmuran

das letras e palabras en secreto,

suplícolles e rógolles que agarden

e queiran dar vagar e tempo ó tempo.

Inicio de A Gaita Gallega,

de X. M. Pintos (1853)

http://hispanismo.org/gallicense-regnum/4247-gaita-gallega-xoan-manoel-pintos.htmlhttp://hispanismo.org/gallicense-regnum/4247-gaita-gallega-xoan-manoel-pintos.html

Óu Galicia, Galicia boi de palla

Canta lástima tèn de ti o Gaiteiro!

O aguillon que che menten è de aceiro

E con el muita forza te asoballa.

No lombo teu zorrega, bate e malla

Fasta o máis monicreque ferrancheiro,

E calesquer podenco forasteiro

Te vafa, de vergonza sin migalla!

Agarima alleeira eses ingratos

Ou vívoras que postas ò teu peito

Co ferrete che rompen mil buratos!

Si o sangre teu refugas do teu leito,

Malas novas, madrasta de insensatos,

Dos fillos teus ò amor non tès dereito.

Fragmento de A Gaita Gallega,

de X. M. Pintos (1853)

http://bvg.udc.es/indice_paxinas.jsp?id_obra=OB_AGa+++++1&id_edicion=OB_AGa+++++1001&cabecera=A+Galicia&alias=Xo%http://bvg.udc.es/indice_paxinas.jsp?id_obra=OB_AGa+++++1&id_edicion=OB_AGa+++++1001&cabecera=A+Galicia&alias=Xo%

Ay esperta, adorada Galicia,

D'ese sono en q'estás debruzada;

D'o teu rico porvir a alborada

Po-l'o Ceo enxergándose vay.

Xa cantando os teus fillos te chaman,

E c'os brazos en cruz se espreguizan...

Malpocados! O q'eles cobizan

É un bico d'os labios d'a Nay.

D'ese chan venturoso arrincado

Pol'a man d'o meu negro destino,

Hastra mesmo soñando maxino

Eses campos risoños cruzar.

E correr po-l'as hortas e prados,

Onde leda pasou miña infancia,

Respirando a suave fragancia

De xasmin, caravel, azahar.

(…)Inicio de A Galicia,

de Francisco Añón (1853)

http://bvg.udc.es/indice_paxinas.jsp?id_obra=Pova++++1&id_edicion=Pova++++1001&cabecera=Poes%EDas+varias&alias=Franciscohttp://bvg.udc.es/indice_paxinas.jsp?id_obra=Pova++++1&id_edicion=Pova++++1001&cabecera=Poes%EDas+varias&alias=Francisco

Otilia ergueus'estonces d'o tabolete en qu'estaba, e paseando po-l-o cuarto

queijábase, retorcíase e apuábas'hasta de cand'en cando n'os ombreiros de sua nai. Animaba-a

esta docemente e paseaba as veces tamen co-ela, mentras non veu o café, que serviron Adria e

Inés: á primeira traguendo o líquido n'unha pequecha taza blanca de porcelana c'o seu

correspondente plato, a segunda, tirando d'unha lacena outro plato con azucre e unha culler de

bujo moi fregada. Caitan quedouse n'a cociña.

Tomando o café a enferma, non por eso deijaba de suspirar e retorcerse, siquera algo

disimulase. Inés miraba-a e remiraba: gustáball'a sua lindura e chocáballe, por outro lado,

aquelo de non querer deitarse. Continuou mirando-a, ourservando-a de riba a baijo, coma

s'estudiase n'ela pr'asegurarse d'o que queria decir, e vovendose logo a nai, dijo con solermeiría:

— Anqu'o que o sabe n'o dí, aventuro, e n'hei de perder, qu'o mal d'a señorita e o que tiven eu

hai dous meses. ¿Veu ahí n'a cociña un meniño que durmindo esta n'o berce? Pois neno, ou

nena, vai a ser o qu'a sua señorita nos pouse aqui esta noite, Dios mediante. ¡En verdá que cedo

empeza! ¡Tan noviña e ja casada! ¡No por eso!...

Otilia ruborizous'o punto; Adria clavou os ollos n'a señora; mais Inés sigueu dicindo:

— Comprendo agora o seu repuno a cama. ¡Qué milagre, meu-caravel! N'estes lances naide a

quere porqu'o primeiro e parir; pro facer hei de facerlla, pra que dempois descanse; faremoslla

as duas, doña Adra -dirigindos'a esta-, qu'así quedará millor.

- Hable V. bajo, mi buena Inés -interrumpeu a nai d'Otilia-, no sea que la oiga alguien.

- ¿Quen nos ha d'oir, señora -replicou Inés, sonrindo, e como dona d'a sua casa, dominando

ja a situacion-, se soilos aquí vivimos o meu Caitan e eu? Quéijese, señorita, canto queira -

dirigindos'á Otilia-; ánimo e fora medo qu'o meu home

a ajudará. Elle carpinteiro, señorita, e cando ll'está

de chola, maña e pacencia tenlle.Fragmento do inicio de

MAJINA …

Otilia, sua nai e Adria non puderon ménos de sonrir tamen, o oi-l-o chiste d'Inés que,

chamando imediatamente po-l-o home, díjoll'así que o veu:

— Acordate, meu Caitan, d'hai dous meses e está t'hoj'o lado d'esa señorita, com'o lado

meu estivech'estonces.

Caitan baijou a testa e arrimouse con respeto á unha esquina d'o bufete. Inés volveu a

decir á Otilia:

— Señorita, fora medo; apúese sin recelo n'o meu home; eu soilo á él lle fun encargo e así

nada o colle de novo: a cobardía n'estes casos, non ll'e boa; o qu'importa e sair ben e canto

antes d'o apuro.

— Eso únicamente es lo que importa —añadeu Adria—. Aproveche V., pues, todos los

momentos favorables, ya que el Sr. Cayetano viene en su ayuda; nada de vergüenza. El Sr.

Cayetano es un casado, su esposa está presente y los demás somos tambien mujeres. ¿No

es su mamá misma de las que aquí estamos con V.?

Otilia tiña vengonza, grande vergonza, emporeso ardia e non fumeaba; bulian n'a sua

cabeza pensamentos qu'o corazon ll'anegrian, lidaba con moitas cousas, pasaba á un tempo

por moitos lances e n'o seu angelical lánguido rosto sólo a nai e Adria podian ver o qu'a infelis

sufria. Pro a delor non repara cand'o apreta, e a sua era tan intensa, tan complicada e viva

que, cedendo ó cabo, estirou os brazos e encolgouse case n'o pescozo de Caitan. Ajudaban'a

este con azelmosas falas, n'o que podia; paseaban d'o brazo, paraban, volvia á encolgas'Otilia

e así estuveron com'unha hora, e n'o intre, sua nai rezando, pedindo á Dios por éla; Adria e

Inés facendo, primero á cama, dempois unha larga faja con tiras de panos que rachou

aquela, e fora, cantando as cotovías alá n'os montes; n'as eiras os labradores

qu'o seu milliño esbrugaban. O fin,

preto d'as oito, unha escorreita nena

saeu á lús. Marcial Valladares (1880)

http://bvg.udc.es/paxina.jsp?id_obra=Maouafie1&alias=Marcial+Valladares&id_edicion=Maouafie1002&formato=texto&pagina=1&cabecera=Majina,+ou+a+fhttp://bvg.udc.es/paxina.jsp?id_obra=Maouafie1&alias=Marcial+Valladares&id_edicion=Maouafie1002&formato=texto&pagina=1&cabecera=Majina,+ou+a+f

(...) Pero, pol-a miña parte, protesto que estou prestes a adoutar e siguir ao

pe da letra as regras que d' algun modo oficial se poñan e establezan. Agora

fáltame dicir algo sobre o acento, ou seya o tono e infleusion da voz conque

falamos os gallegos. Moito se nos apopea e desprecia aos gallegos; poI-o noso

acento, sin facérense de cargo os que nos critican, que tamen eles neste punto

teñen bastante que rascar. É certo co noso acento (e agora non falo dos defeutos

na pernunciacion) é algo froxo, e, si se quer, arrastrado, e que, pol-o consiguente,

forma un vivo contraste co dos castellanos, que é seco e súpeto como un estalo

(1); pero non ten as afeutaciones e os finxementos dos d' outros sitios. Recórdese a

propósito desto, o que dice Cervantes da Gitanilla, que falaba ceceoso, non porque

esto nas xitanas fose naturaleza, pois era artificio. Pero como nos Madriles, que é a

corte, se da a pauta pra o gusto, e aló impera o artificio e non o que é naturaleza,

de aqui é que fagan bulra e mofa do acento gallego, e, en cambio, dean as laudes

e poñan nas nubes a outros mais viciosos e defeutuosos. Non é de estrañar, pol-o

tanto, que o nosso dioma, aquel dioma a quen en outro tempo tanto respetaron e

apreciaron D. Afonso o Sabio, o Arcebispo de Toledo D. Gonzalo de Palomeque, o

Marqués de Santillana, e outros insines literatos, teña que retirarse agora

avergonzado, e esconderse, e, a portas cerradas, para que naide o vexa, atender

aas suas cousas. E sin embargo, desta fala tan aldraxada, hoxe vense craros

refrexos n-aquela obra inmortal que é o

representante mais xenuino e lexítimo

da literatura española.

Prólogo de A tecedeira de

Bonaval . Antonio López

Ferreiro (1894)

UN CONSELLO

A eso das duas da tarde de un bretemoso dia de Decembre do ano 1543, baixaba pol-o Picho

da Cerca, en Santiago, unha vella como de unhos 60 anos, ben limpa e arrombadiña para

artesana, segun paricia poI-o seu porte. O seu andar era pausado ainda mais do que pedian

os anos, e revelaba unha persona fraca e achacosa. E ainda non era esto soilo para a probe

vella, sinon que paricia que iba moy moito preocupada por algunha triste ideya. Asi foy

camiñando hastra a Porta da Mámoa, entrou na cidá, tomou pol-o canton da Rua Nova e

parouse diante de unha casa do Outeiral, frente aa grande dos Ulloas. Sentouse nun poyal

que habia a porta, como para tomar folgo e recollerse en si cos seus pensamentos, e logo

preguntou a un dos mozos que entraban e saian si estaba o siñor Rodrigo de Bendaña, e

pideulle que lle dixese que estaba ali Catalina, a teceláa de Bonaval, que lle queria unha

palabriña. De ahí a un bóo pouco saeu o mozo correndo, e sin querer mirar para ela, díxolle:—

Que subades.

Sin necesidá de mais introdutor, subeu Catalina, que xa ben conocia a casa, e meteuse

nunha espaciosa cámara escasamente alumeada por duas ou tres ventáas, non grandes

ainda contando ca engadiga do mainel. Nun dos rincoos da sala, ao pee de unha ventáa e

detrás de un ancho bufete, hachábase sentado nun sillon de baqueta, un siñor regordete,

vestido de chupa e xubon, cerrado éste por unha larga e espesa fileira de miúdos botons de

ambra en forma de abeláa. O qual asi que se adoitou de que entraba a teceláa, levantou a

cabeza, pois estaba escribindo.

—Ola Catalina —díxolle— qué milagre por aquí ¿ou vesme a trager a tea?

—Boas tardes nos de Dios, siñor Rodrigo.Primeiro capítulo de

A tecedeira de Bonaval

http://bvg.udc.es/paxina.jsp?id_obra=AtedeBo+1&alias=Antonio+L%F3pez+Ferreiro&id_edicion=AtedeBo+1001&formato=texto&pagina=2&cabecera=A+tehttp://bvg.udc.es/paxina.jsp?id_obra=AtedeBo+1&alias=Antonio+L%F3pez+Ferreiro&id_edicion=AtedeBo+1001&formato=texto&pagina=2&cabecera=A+te

Inicio do Catecismo do Labrego,

de Lamas Carvajal (1876…)
http://bvg.udc.es/paxina.jsp?id_obra=Cad'DoLa1&alias=Valent%EDn+Lamas+Carvajal&id_edicion=Cad'DoLa1001&formato=imaxe&pagina=2&cabecera=

ADEVERTENCIA.— An que son partidario d'a Ortografía etimológica, á

falicidade con que se confundían n-os ensayos os encargados de representar este

drama, obrigáronm'a empregar a x en geral n-os casos en que debía escribir con g ou j.

Sr. Presidente d'o Liceu Brigantiño:

A letura d'o scomenzo d'o noso Regramento, que, ó dar razón d'a índole d'a

sociedade á quen debe servir de pauta a describe d'esta maneira:

«Un ente moral con vida própea; verdadeiro centro de recreyo é d'ilustrazón, creando

intereses e inspirando afeutos de hirmandade entre viciños; que faga renacere un

purísemo amor ás venerandas tradiciôs d'a madre pátria, d'a nosa amada Galicia,

rindindo o xusto e debido homenaxe, ou sexa xuramento de fidelidade ás cencias, ás

artes, ó comercio é á industria, inxemprando n-os seus afiliados incrinación e gusto

hácia o bello, útil e ameno, que nos ofrecen os incesantes adiantamentos e perfeizós

d'o noso sigro:»

O têr eu persentes todas estas consideraciós d'os seus erguidos intentos dinos d'o

millor respeto por todos cantos de bôs gallegos se prezan ; déum'alento d'abondo para

escribir A Fonte d'o Xuramento, primeiro ensayo dramáteco d'os costumes d'as nosas

Mariñas, sin rivás en fermosura; homilde traballo que hoxe teño eu a yalta honore en

poder adicar á primeira Sociedade que, adiquirindo inmortal renome n-os fastos d'a

gallega literatura, soupo erguer a sua garrida e docísima Musa ó dourado scano d'o

palco escénico, onde con tantos

adiantos campéa á língua de Castilla. Prólogo de A fonte do xuramentode Fco. de la Iglesia (1882)

http://bvg.udc.es/paxina.jsp?id_obra=Afodoxu+3&id_edicion=Afodoxu+3001&formato=texto&pagina=1&cabecera=A+fonte+do+xuramento&maxpagina=2&minpagina=1http://bvg.udc.es/paxina.jsp?id_obra=Afodoxu+3&id_edicion=Afodoxu+3001&formato=texto&pagina=1&cabecera=A+fonte+do+xuramento&maxpagina=2&minpagina=1

...nos hallaríamos con que el gallego es padre y origen del portugués , y este tiene

vida propia y tan lozana como el castellano, una vez que si puede perderse y olvidarse

en la porción dl territorio en el cual ondea la bandera lusitana, todavía le queda un

refugio en el basto imperio del Brasil. Padre dichoso, el gallego revive en sus hijos. No

morirá pues... Estudiémosle y conozcámosle y así le amaremos; usémosle como

lengua literaria y así sabremos cuanto vale y decuanto es capaz.

La ilustración gallega y asturiana, M. MURGUÍA ,1879

Las lenguas son las verdaderas banderas nacionales: llevan sus propios colores (...)

la nuestra refleja nuestra vida intelectual y afectiva; se ha criado en nuestras entrañas,

es a un tiempo nuestra madre y nuestra hija: diez siglos pusieron en ella cuanto nos

pertenece. El estudio y renovación de las lenguas no oficiales es una de las obras más

patrióticas e interesantes que puedan emprender los pueblos con habla propia.

Discurso inaugural do Certame Literario e Artístico de Pontevedra, M. MURGUÍA ,

1886

O gallego, que é o que nos da dereito a enteira posesión da terra en que fomos nados,

que nos di que pois somos un povo distinto debemos selo (...) Nel (...) háchanse os

principais elementos da nosa nacionalidade, de novo negada e ainda mais,

escarnecida.

Discurso dos XOGOS FLORAIS DE TUI, M. MURGUÍA – 1891

Fragmentos de textos e/ou discursos de M. Murguía

Por esto, inda achándome debil de forzas, e n´habendo deprendido en máis

escola que a dos nosos probes aldeáns, guiada solo por aqueles cantares,

aquelas palabras cariñosas e aqueles xiros nunca olvidados que tan docemente

resoaron nos meus oídos desde a cuna, e que foran recolldos polo meu corazón

como harencia propia, atrevinme a escribir estos cantares (...)

Sin gramáticas nin regras de ningunha clas, o lector topará moitas veces faltas

de ortografía, xiros que disoarán os oídos dun purista, pro ó menos, e pra

disculpar en algo estes defectos, puxen o maior coidado en reprodusir o

verdadeiro esprito do noso pobo.

Prólogo de CANTARES GALLEGOS, ROSALÍA DE CASTRO - 1863

Prólogo de Cantares Gallegos,

Rosalía de Castro, 1863

El idioma de una nación es su alma, su carácter ..., es el espejo donde más al

vivo y con más fidelidad se reflejan su índole y tendencias, sus gustos y

costumbres. Despreciar su idioma, es despreciarse a sí mismo...

El Heraldo Gallego, SACO Y ARCE - 1888

Saco y Arce (autor dunha Gramática Gallega)

nun artigo en El Heraldo Gallego, 1888

El Regionalismo, que profesa el dogma de las dos patrias, es decir, de

la patria común española y de la regional, admite como necesarios, armónicos

y mutuamente complementarios dos lenguajes: el común y el regional. El

lenguaje interregional o común será el castellano por ser entendido y hablado

generalmente en todas las regiones. El lenguaje regional gallego será de uso

potestativo entre los naturales de nuestra región, tanto en la esfera oficial y

pública como en la privada, y obligatorio en las Escuelas primarias en

concurrencia con el castellano.

Bases Generales del Regionalismo, ALFREDO BRAÑAS - 1889

Bases del Regionalismo gallego.

Alfredo Brañas, 1889

Los maestros y maestras de instrucción primaria que enseñasen a sus

discípulos la doctrina cristiana u otra cualquier materia en un idioma o dialecto

que no sea la lengua castellana, serán castigados por primera vez con

amonestación por parte del Inspector Provincial de Primera Enseñanza, quien

dará cuenta del hecho al ministro del ramo, y si reincidiesen, después de haber

sufrido una amonestación , serán apartados del Magisterio Oficial, perdiendo

cuantos derechos les reconoce la ley.

REAL DECRETO DE 1902

Real decreto de 1902

A LITERATURA NO SÉCULO XIX. PRERREXURDIMENTO E … · A GALICIA DO SÉCULO XIX Na Galicia do XIX,...

Documents

Transcript of A LITERATURA NO SÉCULO XIX. PRERREXURDIMENTO E … · A GALICIA DO SÉCULO XIX Na Galicia do XIX,...