A 21 2006 (e) - vitoria-gasteiz.org · 10 Sarean sartzeak hainbat konpromiso betetzera behartzen du...

2 3

Argitaratzailea: Vitoria-Gasteizko Udala

Zuzendaritza teknikoa: Udaleko Ingurumen Saila

Diseinu, maketazioa eta marrazkiak: Komunikazio Bulegoa. Vicente Perales

Inprimatze eta azaleztatzea:

D. L.:

Paper ekologikoa Freelife de Fedrigoni

Paper ezaugarriak: birziklaturiko zuntza %80a

klororik gabeko zelulosa %15a

kotoi hutsa %5a

SARRERA

Vitoria-Gasteizko Agenda 21aren jaiotza formala 1998ko uztailaren 31n izan zen. Egun horretan Udalbatzak aho batez onartu zuen prozesu honi babesa emango zion udal osoko erabakia. Ordutik, eskuetan duzun buletin hau prestatzen da ur-tero ingurumen eta gizarte gaietako egoeraren eta alor horietan egin diren jardue-ren berri emateko.

2005. urtean zehar urrats garrantzitsuak eman dira Tokiko Agenda 21 aurrera era-mateko eta sendotzeko. Urrats hauek, datozen urteetan udalerriko ingurumen eta gizarte baldintzak hobetzeko balioko dutela espero da eta, beraz, urtero aztertzen diren iraunkortasun adierazleak eboluzio positiboa izango dutela.

Udalak hainbat konpromiso eta akordio sinatu ditu (San Frantziskoko Hiri Ber-deen Adierazpena eta Aalborg+10 Konpromisoak), prozesu hauetan erakutsi duen inplikazio formala azpimarratuz eta, garrantzitsuagoa dena, giza eskubideen babesarekin eta ingurumenarekiko begirune eta babesarekin konprometituagoak dauden udal ekintza eta kudeaketako forma berriak erabiliz.

Hortaz, Udalak hainbat erronkari aurre egingo dio, hala nola baliabideak arretaz eta modu eraginkorrean erabiltzeari, mugikortasuna hobetu eta zirkulazioa mu-rrizteari, osasuna babesteari, tokiko ekonomia sustatzeari, gizarte berdintasun eta justiziaren alde lan egiteari...

Ekintza lerro hauek sustatzeko hainbat ekimen jarri dira martxan. Alde batetik, hiriaren eta udalerriaren egungo egoera ezagutzeko diagnostiko xehe eta sako-na dago abian, hiriak ingurumenean, hirigintzan eta sozioekonomian dituen ara-zo nagusiak eta beren sorburuak identifikatzeko eta haiek konpontzeko hartu be-har diren erabakien inguruan laguntzeko. Diagnostikoak jendearen iritziak eta le-hentasunak ere jasoko ditu.

Bestalde, Vitoria-Gasteizko Iraunkortasun Behatokia aurkeztu da, hirian iraunkor-tasunaren alorrean sortzen diren ekintzak sustatu, koordinatu eta laguntzeko. Ge-hienetan ekintzok udal sailek sortzen dituzte, baina baita beste erakunde batzuek ere: enpresak, dendak, GKEak, talde eta elkarteak, udalez gaindiko erakundeak... Behatokiaren funtzio nagusia iraunkortasunerako neurri eta praktikak abian jar-tzen laguntzea da, hartarako ikerketa, prestakuntza, praktika onen zabalkundea eta beste sustapen jarduera batzuk erabiliz.

Aurkibidea

Sarrera ............................................................................. 3

Ingurumenaren Egoera eta IraunkortasunBaldintzei buruzko txosten-diagnostikoa ........................ 4

Iraunkortasun behatokia ................................................. 5

Vitoria-Gasteizko adierazle-sistema. ............................... 6

Erabileremua: diagnostiko sektoriala .............................. 7

Ingurumen Kontseilu Sektoriala ...................................... 61

4 5

GEO VITORIA-GASTEIZ TXOSTENA

2005ean “Vitoria-Gasteizko Ingurumenaren Egoera eta Iraunkortasun Baldintzei buruzko txosten-diagnostikoa” izeneko dokumentua prestatzeko lanak hasi zi-ren. Txosten hau ezinbestekoa da lurraldean iraunkortasuneko ekintzak susta-tu ahal izateko.

Txostenak bi eskaerari erantzuten die: alde batetik, herritarrek ingurumena-ren alorrean dagoen informazioa jasotzeko legez duten eskubidea bermatzen du eta, bestetik, Udalak sinatutako konpromisoetan (San Frantziskoko Hiri Ber-deen Akordioak eta Aalborg+10 Konpromisoak) jasotakoa betetzen du. Hitzar-men hauek iraunkortasunaren abiapuntua zein den zehaztasunez ezagutzeko pre-mia azpimarratzen dute, Agenda 21eko prozesuak oinarri sendoa izan dezan eta lana modu koordinatuan egin dadin.

Txosten-diagnostiko hori lehena da; aldian-aldian txosten gehiago egingo dira, joerak ikusteko eta konponbide egokiak ezartzeko ezinbestekoa baita aldizkako errebisio eta neurketak egitea.

Ikerketa hau Nazio Batuen ingurumenerako programatik (PNUMA) bultzatu da, PNUMAk hirien ingurumen-ebaluazioak egiteko sortu duen GEO Hiriak ekime-naren baitan. Orain arte, ekimen hau Latinoamerika eta Karibeko zenbait hiri-tan baino ez dute aplikatu; beraz, Vitoria-Gasteizko txostena ezaugarri horiek di-tuen Europako lehen GEO txostena izango da. GEO Hiriak proiektuak xedeak ho-nako hauek dira:

• Proiektuaren jomuga den hiriaren ingurumen-egoera aztertzea.

• Hiriek eta hiri garapenek ekosistemetan duten inpaktua aztertzea.

• Hirigintzan eta ingurumen-kudeaketan erabakiak hartzen lagunduko duten tres-nak eskaintzea.

Txostenak udalerriaren testuingurua, lurralde-kokapena eta egoera sozio-ekono-mikoa aztertzen ditu, ingurumen-aldaketak sortzen dituzten eragileen (trafikoa eta garraioa, hirigintza, kontsumoko jarrerak...) eta baliabide naturalen eta in-gurumen-sistemen (airea, zarata, ura, hondakinak, landaretza eta fauna, paisaia, natura-eremuak, lurzorua...) arteko harremana aztertzen du eta alderdi gatazka-tsuenak eta aldaketarako aukerak identifikatzen ditu, betiere sortzen diren presio-en eta erantzunen joeraren arabera.

2005ean zehar txosten hau egiteko behar den informazioa bildu da, lortutako da-tuak aztertzen hasi dira eta hiritarren parte-hartzerako lantegia egin da, iritzi pu-blikoa diagnostikoan sartzeko.

IRAUNKORTASUN BEHATOKIA

Iraunkortasun Behatokia 2005eko abenduan aurkeztu zen jendaurrean eta erakundeen aurrean. Behatokiak udal esparruko ingurumena babestea eta gara-pen iraunkorra sustatzea du helburu nagusi.

Behatokiaren funtzio nagusia Vitoria-Gasteizko Agenda 21eko prozesua dinami-zatzea eta berezko Ekintza Plana gauzatzea da, orain arte asko landu ez diren zen-bait alderdi landuz, adibidez mugikortasuna eta lurraldearen kudeaketa, osasuna eta kontsumoa, kohesio soziala edo garapen ekonomikoa. Behatokiak hiritarren parte-hartzeari garrantzi handia ematen dio.

Hurrengo urteetan Behatokiak hainbat plan sustatuko ditu, besteak beste Mu-gikortasun Iraunkorreko Plana eta 2007-2012 Tokiko Agendaren Ekintza Plana. Horrez gain, lurraldea modu arduratsuagoan kudeatzeko oinarriak eta irizpideak sortuko ditu.

Erakunde koordinatzailea eta sustatzailea izateaz gain, iraunkortasunari buruzko Ikerketa Zentroa ere izan nahi du. Zentro horrek erakundeekin, hiri-sareekin, iker-keta-zentroekin, unibertsitateekin, eragile ekonomikoekin... estuki lan egin behar-ko du iraunkortasuneko irizpideak praktikara modu eraginkorrean eraman ahal izateko.

Horrela bada, honako lan-lerro hauetan oinarrituko ditu jarduera gehienak: infor-mazioa, diagnosia eta ebaluazioa, berrikuntza eta dibulgazioa. Zentzu honetan, aurrean aipatutakoez gain, beste hainbat ekimen aurreikusi dira: hiri iraunkorta-suneko alorrean praktika onak sustatzeko Europa mailako sari bat sortzea, na-zioarteko master bat sortzea edo NBEko HABITAT programako GUONet sarera lotzea.

6

HIRIKO KUTSADURA1. Airearen kalitate “hala-moduzkoa”, “txa-

rra” edo “oso txarra” erregistratzen den egun kopurua

2. Urtean biztanleriari emandako ozonorako informazio-atalasea gainditzen den aldien kopurua

3. Eguneko 24 orduetan kalitate-helburu gisa desiragarri litzatekeen zarata-maila baino handiagoa jasaten duten kaleetan bizi den biztanleria

4. Gauean kalitate-helburu gisa desiragarri li-tzatekeen zarata-maila baino handiagoa ja-saten duten kaleetan bizi den biztanleria

TRAFIKOA ETA GARRAIOA5. Tokiko mugikortasuna eta bidaiarien ga-

rraioa5a. Biztanle bakoitzak egunero egiten dituen

bidaia kopuruaren batez bestekoa5b. Biztanle bakoitzak egunean egiten duen

bide-luzeraren batez bestekoa 5c. Biztanle bakoitzak egunean egiten dituen

bidaien batez besteko iraupena 5d Bidaia sistematikoak eta ez-sistema-

tikoak ehunekotan 5e. Garraiobide diferenteen erabilera ehu-

nekotan 6. Hiriko autobusa erabiltzen duen biztanleen

kopurua7. Trafiko intentsitatea8. Garraio-azpiegituretara bideratutako azale-

ra

URA9. Hiriak Zadorra ibaiari ematen dion karga or-

ganikoa 10. Ur zikinen arazketa11. Uraren etxeetako kontsumoa12. Ur-eskari osoa13. Ur-eskari osoaren sektore-banaketa14. Ur edangarriaren banaketa-sarearen erren-

dimendua

ENERGIA15. Argindar eta gas naturalaren kontsumoa

etxeetan16. Efizientzia energetikoko ziurtagiria lortu

duten etxebizitzen kopurua

INDUSTRIA17. Ingurumenaren kudeaketarako ziurtagiria

duten enpresak

HONDAKINAK18. Etxe eta saltokietako zaborrak biztanle eta

eguneko19. Hiriko hondakin solidoen birziklapena

HIRIGINTZA ETA LURRALDEA20. Oinarrizko zerbitzuetarako eta gune pu-

bliko irekieta iristea21. Lurraren erabilera jasangarria

21a. Lur artifizializatua eta urbanizagarria21b. Lur abandonatuak eta potentzial-

ki kutsatuak21c. Lurraren erabilera-intentsitatea21d. Garapen berrien kokapena21e. Hiri-azaleren zaharberritzea21.f. Landa-espazioa eta espazio naturala

NATURA ETA BIODIBERTSITATEA22. Biodibertsitatearen kontserbazio egoera

Vitoria-Gasteizko udalerrian (hegazti uga-ritasunaren indizea)

23. Nekazaritza ekologikoko teknikak ja-rraitzen dituzten lursailak

24. Ibaien egoera ekologikoa (BMWP’ indi-zea)

OSASUNA ETA INGURUMEN ARRISKUAK25. Erretzaileen ehunekoa (ohikoak edo noiz-

behinkakoak)26. Hiri barruko trafiko-istripuen kopurua ur-

teko eta 1.000 ibilgailuko27. Hiri barruan harrapatutako oinezkoen ko-

purua urteko eta 10.000 biztanleko

INFORMAZIOA, HEZIKETA ETA HIRITARREN PAR-TAIDETZA

28. Ingurumen informazioari buruzko kontsulta kopurua

28a. Ingurumen informazio edo dokumen-tazioaren eskuratzeak

28b. Udaleko zerbitzu teknikoei zuzendu-tako ingurumen kontsulten kopurua

29. Eskola-umeen parte hartzea Vitoria-Gas-teizko Udalak antolatutako ingurumen-heziketako jardueretan

INGURUNE SOZIO-EKONOMIKOA30. Hiritarren gogobetetasuna tokiko komuni-

tatearekin 31. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bi-

deratutako udal aurrekontuaren ehunekoa32. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bi-

deratutako udal aurrekontuko per capita gastua

33. Mendekotasun demografikoko tasa 34. Gizarte-laguntzako soldata jasotzen duten

familien ehunekoa 35. Langabezia-tasa

IRAUNKORTASUN ADIERAZLEAKUdalbatzarrak, 2004ko maiatzaren 26an bildurik, aho batez onartu zuen Vitoria-Gasteizko Tokiko Agenda 21 prozesuko iraunkortasun adierazleen sistemaren be-rrikuste eta hedatzea. Onarpen honen ondorioz, hasieran finkatutako 21 adierazle multzoa 35 adierazle izatera igaro zen.

8 9

117

98

AIREAREN KALITATEA

Aire garbia ezinbestekoa da hirritarren eta ekosistemen osasunerako. Horregatik,hain zuzen, funtsezkoa da jasangarritasunerako.

Erabilitako adierazleek hiriko atmosfera-kutsatzaile nagusien balioak aztertzen dituz-te, nagusiki garraiotik, industrian erregai fosilak erabiltzetik eta berogailu-sistemeta-tik datozenak, eta indarrean dagoen araudiak ezarritako arrisku-maila edo atalaseekinalderatzen dituzte. Kontrol hori, gero eta neurketa-estazio gehiago dituen KutsaduraAtmosferikoa Zaindu eta Kontrolatzeko Sare Automatikoaren bitartez egiten da. AnaliAA -zatzen diren atmosfera-kutsatzaileak hauek dira: SO2, NO2, Ozono eta PM10.

1. Airearen kalitate “hala-moduzkoa”, “txarra” edo “oso txa-rra” erregistratzen den egun kopurua

Datu iturria: Gasteizko Kutsadura Atmosferikoa Zaindu eta Kontrolatzeko Sare Automatikoa. Vitoria-Gas-teizko Udaleko Ingurumen SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Oso ona: 57 (16%) 55 (15%) 71 (19,5%) 49 (13,4%) 73 (19,9%) 81 (22,2%)

Ona 211 (58%) 194 (53%) 190 (52%) 222 (60,8%) 215 (59,8%) 222 (60.8%)

Halamoduzkoa: 78 (21%) 87 (24%) 84 (23%) 92 (25,2%) 74 (20,2%) 58 (15,9%)

Txarra: 16 (4%) 28 (8%) 18 (5%) 2 (0,5%) 0 1 (0,3%)

Oso txarra: 4 (1%) 2 (0,5%) 2 (0,5%) 0 0 3 (0,8%)

120 ……………………………………………………………………………………………

110 ……… ………………

100 ……………………………………………

90 ……… ……

80 ……… …

70 ……… ……

60 ………

2000 2001 2002 2003 2004 2005

2. Urtean biztanleriari emandako ozonorako informazio-atala-sea gainditzen den aldien kopuruaDatu iturria: Gasteizko Kutsadura Atmosferikoa Zaindu eta Kontrolatzeko Sare Automatikoa. Vitoria-Gas-teizko Udaleko Ingurumen SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

2000 2001 2002 2003 2004 2005

0 1 0 1 0 0

ZARATA-KUTSADURA

Zarataren inpaktuak eragin kaltegarriak izan ditzake gizakiaren osasun eta ongi-zaterako. Gizarte jasangarriak hiriaren funtzio nagusien (etxebizitza, lana eta mu-gikortasuna) nahasketa eskaini beharko luke, baina hiritarrei nazioartean gomen-datzen den zarata-maila baino handiagoa jasanarazi gabe.

Ibilgailuek kale eta errepideetan eta trenak sortzen duten zaratak Gasteizko biztan-leengan duen eragina zehaztu nahi du erabilitako adierazleak, ingurumen-hotsarenebaluazio eta kudeaketari buruzko ekainaren 25eko 2002/49/CE Zuzentarauak defi-nitutako markoaren arabera.

3. Eguneko 24 orduetan kalitate-helburu gisa desiragarri litzatekeen zarata-maila baino handiagoa jasaten dutenkaleetan bizi den biztanleria1

Datu iturria: 2003ko Gasteizko Zaraten mapa. Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: bi urtero

Balio-tarteak dB (A) 65-69 70-74 >74

Kale eta errepideetako zarata pairatzen duten biztanleak 49.112 21.369 1.715

Trenbideetako zarata pairatzen duten biztanleak 494 39 0

4. Gauean kalitate-helburu gisa desiragarri litzatekeen zara-ta-maila baino handiagoa jasaten duten kaleetan bizi den biztanleria

Datu iturria: 2003ko Gasteizko Zaraten mapa. Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: bi urtero

Balio-tarteak dB (A) 55-59 60-64 >64

Kale eta errepideetako zarata pairatzen duten biztanleak 50.865 28.534 3.216

Trenbideetako zarata pairatzen duten biztanleak 1.211 456 0

1-Zuzenketa-neurriak beharko lituzketen zarata-tarteak gorriz nabarmendu dira. Etxe barruko benetako eragina, gutxienez kanpoan dagoen zarata-maila baino 33 dB(A) txikiagoa dela kontsideratzen da.

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Vitoria-Gasteiz Klimaren aldeko Espainiako Hirien Sarean sartu da

2005eko urte hasieran Klimaren aldeko Espainiako Hirien Sarea sortu zen,Espainiako Probintzien eta Udalerrien Federazioaren (FEMP) Ingurumen Ba-tzordeak sustatuta eta Ingurumen Ministerioren ekimenez. Vitoria-Gasteizhiria lehena izan zen sare horretan sartzen.

airea

ren

kalita

te “h

ala-m

oduz

ko”,

“txar

”ed

o “o

so tx

arre

ko” e

gun

kopu

rua

10

Sarean sartzeak hainbat konpromiso betetzera behartzen du Gasteiz, besteak beste atmosferaren kutsaduraren eta klima-aldaketaren aurka egitea. Konpromiso horiek oso alderdi ezberdinetan dute eragina: hirigintza eta mugikortasun politikan, honda-kinen kudeaketan, energiaren politikan, nekazaritzan...

Klima-aldaketaren aurka egiteko estrategia eta plana

Vitoria-Gasteizek Klimaren aldeko Espainiako Hirien Sarean sartzearen ondorioz bere gain hartu dituen konpromisoekin bat etorriz, iaz berotegi-efektuko gasak gu-txitzeko eta epe luzean karbonoko isurketa neutroa lortzeko estrategia definitzen ari-tu ziren. Estrategia hau gauzatzeko, landu beharreko eremuetarako (energia, mu-gikortasuna eta garraioa, hirigintza...) neurriak eta jarduerak jasotzen duen ekiteko plana sortu zen. Neurriak askotarikoak izan ziren, adibidez parte-hartzeko eta gasak neurtzeko sistemak hobetzea, ordezko erregaiak erabiltzen dituzten autoei zirkulazio-en gaineko zerga gutxitzea, etab.

Gaur egun estrategia hau politika mailan aztertzen eta eztabaidatzen ari da.

Industria-igorpenak kontrolatzea eta gutxitzea

Udaleko Ingurumen Sailak aldian-aldian airea kutsatu dezaketen hamabost enpre-sa handi kontrolatzen ditu. Usainak ere kontrolatzen ditu, eta nahiz eta oraindik ku-tsadura mota hori araututa ez egon, zenbait enpresak usainen igorpenak gutxitzeko neurriak hartu dituzte.

Vitoria-Gasteizek Hiri Berdeen San Frantziskoko Adierazpena izenpetu du

Ingurumenaren Nazioarteko Eguneko jarduerak direla-eta, Vitoria-Gasteiz, munduko beste 60 hirirekin batera, “Ingurumenaren Hiri Akordioak – Hiri Berdeen Adierazpe-na” izeneko azken dokumentua zehazteko lan-bilkuretan eta horri buruzko ekitaldie-tan parte hartzera gonbidatu zuten.

Ekainaren 5ean berretsitako dokumentu honek 21 ekintza jaso ditu, zazpi mailatan antolatuta (energia, hondakinak gutxitzea, hiri-diseinua, hiri-ingurumena, garraioa, ingurumen-osasuna eta ura). Ekintza horien lehentasuna, mundu mailan “inguru-men garbi, osasuntsu eta segurua” lortzeko lan egitea da.

Jardunaldiak eta kongresuak

Azaroaren 28tik 30a bitartean Vitoria-Gasteizen ‘Garapen iraunkorrerako sareei eta klima aldaketaren kontrako borrokari buruko lehen topaketa’ ospatu zen. Topaketa Klimaren aldeko Espainiako Sareak eta Vitoria-Gasteizko Udalak antolatu zuten In-gurumen Ministerioaren laguntzarekin. Bere helburua nazio zein nazioarte mailako sare garrantzitsuenen esperientziak trukatzea izan zen, eta garapen iraunkorra lor-tzeko eta klima-aldaketaren auka egiteko sareok duten funtzioa aztertu eta eztabai-datu zen; horixe da, hain zuzen, aurrerantzean tokian tokiko gobernuek (Aalborgéko konpromisoekin bat egitearen ondorioz eta Kyotoko protokoloa izenpetzearen ondo-rioz) egin beharko dituzten jardueretarako abiapuntua.

Gainera, martxoaren 9tik 11ra bitartean Vitoria-Gasteizen “Hiri-zarata eta haren ku-deatzaile naturala: Udala” izeneko jardunaldiak egin ziren. Vitoria-Gasteizko Udale-ko Ingurumen Sailak, FEMPren laguntzarekin, antolatu zuen Kongresua. Kongresu horretan udal esparruan zarata modu integralean kudeatzeko ereduak berrikusi eta aztertu zituzten, kutsadura akustikoko ohiko iturriei arreta jarriz: trafikoa, industria, jarduerak eta auzokideak. Horrez gain, kongresuak etxebizitzen eraikuntzaren kalita-te akustikoari buruzko atal bat ere izan zuen.

12 13

5c. Biztanle bakoitzak egunean egiten dituen bidaien batez besteko iraupena

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolektiboz Batez beste

Eskola 23,41 25,0 24,62 24,85 19,15

Lana 18,52 25,62 7,50 18,30 10,00 20,25 18,66

Aisia 29,89 29,00 31,67 20,05 35,00 18,39 27,40

Erosketak 17,43 13,25 28,44 18,84 18,40

Itzulera 20,94 24,00 30,17 18,33 23,76 20,65

Batez beste2 20,71 24,74 27,57 19,25 22,50 21,32 20,54

5d. Bidaia sistematikoak eta ez-sistematikoak ehunekotan

Guztira %

Bidaia sistematikoak 3 0,64 18,28

Bidaia ez sistematikoak 2,861 81,72

Guztira 3,5 100

5e. Garraiobide diferenteen erabilera ehunekotan

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolektiboz Guztira

69,43% 1,37% 0,48% 20,57% 0,23% 7,51% 100%

6. Hiriko autobusa erabiltzen duen biztanleen kopurua Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Hiri-Garraioak, S.A. (TUVISA) Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

11.900.000 ………………………………………………………………………………………

11.800.000 …

11.700.000 …

11.600.000 …

11.500.000 …

11.400.000 …

11.300.000 ………………………………………………………………………………………

11.200.000 ………………………………………………………………………………………

2000 2001 2002 2003 2004 2005

11

11 805 200

5. Tokiko mugikortasuna eta bidaiarien garraioa

Mugikortasun hazkorrak hirietako ingurumenaren kalitatea, gizarte-ongizateaeta bideragarritasun ekonomikoa mehatxatzen ditu. Horretan eragina dute tra-fikoaren gehikuntza handiak eta erabiltzen diren garraiatzeko moduen aldaketaerradikalak, izan ere, oinez, bizikletaz edo garraiobide publikoez egiten ziren joan-etorrien ordez gero eta gehiago erabiltzen dira auto partikularrak.

Udaletik joera hori aldatzeko behar diren jarduketak burutu behar dira. Irisgarrita-sun, garapen ekonomiko eta ingurumeneko helburuen bateragarritasuna izan be-har du hiri-garraioko politikaren helburu nagusia.

Hurrengo datuek, 2001ean1 egin zen inkesta batetik atera direnak, egun Gasteizendagoen mugikortasun eskemaren nolabaiteko ideia ematen dute.

Datu iturria: hiritarren arteko inkestaJoera desiragarria: gehitzea garraiobide motorgabeetan, gutxitzea garraiobide motordunetanNeurtze aldia: lau urtero

5a. Biztanle bakoitzak egunero egiten dituen bidaia kopurua-ren batez bestekoa

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolektiboz Guztira

Eskola 0,097 0,002 0,001 0,007 0,024 0,131

Lana 0,229 0,010 0,002 0,214 0,003 0,051 0,509

Aisia 0,610 0,012 0,007 0,135 0,003 0,066 0,833

Erosketak 0,385 0,004 0,038 0,023 0,45

Itzulera 1,117 0,020 0,007 0,332 0,003 0,099 1,578

Guztira 2,43 0,048 0,017 0,72 0,008 0,263 3,5

5b. Biztanle bakoitzak egunean egiten duen bide-luzeraren batez bestekoa

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Batez beste

Eskola 1,93 2,50 12,06 2,65

Lana 1,69 3,31 3,00 11,52 6,35

Aisia 4,13 7,72 4,40 9,42 5,12

Erosketak 1,78 2,57 4,75 2,06

Itzulera 2,61 6,61 4,70 9,10 4,13

Batez beste2 2,72 5,65 4,29 9,52 4,35

1- Udala inkesta berri bat egiten ari da. Emaitzak 2006ko adierazleen buletinean argitaratuko dira2- Bidaia-arrazoi desberdinei emandako pisuaren araberako balio ponderatua

3- Bidaia-arrazoi desberdinei emandako pisuaren araberako balio ponderatua

Bida

iari k

opur

ua

14 15

7.

Adierazle honek motordun ibilgailuen zirkulazio intentsitatea neurtzen du, adie-razgarriak diren oinarrizko bidesareko 23 puntutan urte osoan zehar egindako in-tentsitate neurketen batezbestekoa erabiliz.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Mugikortasun eta Garraio Zerbitzua (aforoen sare automatikoa) Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

Calle 2004 2005

Juan de Garay 6.049 5.014

Boulevard de Euskalherria (sentido José Achotegi a Honduras) 188.52 20.598

Avda. Gasteiz (sentido Beato Tomás de Zumarraga a Adriano VI) 8.758 6.874

Adriano VI 11.120 11.482

Reyes Católicos 13.672 17.852

Portal de Castilla (sentido Ariznavarra a Felicia Olave) 6.800 6.813

Portal de Castilla (sentido Etxezarra a Felicia Olave) 8.294 7.942

Avda. Gasteiz (sentido Bastiturri a Sancho el Sabio) 10.154 9.314

Chile 8.460 11.078

Domingo Beltrán 11.778 10.998

Los Herrán 11.977 12.502

San Ignacio de Loyola 15.144 13.834

Olaguibel 11.267 10.952

Florida 19.672 17.905

Paz 17.307 16.597

Manuel Iradier 11.811 13.059

Salvatierrabide (sentido Paseo del Batán a Escultor Fernández de Viana) 8.388 76.13

Salvatierrabide (sentido Escultor Fernández de Viana a Paseo del Batán) 11.689 10.628

Boulevard de Euskalherria (sentido Donostia a Duque de Wellington) 16.184 14.068

Duque de Wellington (sentido Blvd. de Euskalherria a Antonio Machado) 16.737 16.772

Duque de Wellington (sentido Antonio Machado a Blvd. de Euskalherria) 14.901 16.313

Madrid (sentido Heraclio Alfaro a Cuenca del Deba) 11.469 11.882

Madrid (sentido Cuenca del Deba a Valladolid) 12.927 12.981


Vitoria-Gasteiz autoa partekatzeko sare digital batean sartu da

Vitoria-Gasteiz “compartir.org” sare digitalean sartu da. Sare hau doaneko zerbitzu on-line bat da, eta bere xedea mugikortasun iraunkorragoa lortzea da. Zerbitzuaren funtsa, aldiko bidaiak zein ohiko ibilbideak egiten duen jen-dea harremanetan jartzea eta autoa partekatu ahal izan dezaten da.

Ekimenak erro sakonak ditu Alemanian, Erresuma Batuan eta zenbait hiri handitan (adibidez, Madril eta Bartzelonan), eta bost kontinenteetako 850.000 hirik eta 70 herrialdek hartzen dute parte. Vitoria-Gasteizko web gune berri honek sare horretan sartzeko aukera eskaintzen du.

Bizikleten mailegurako zerbitzua

Zerbitzua 2004. urtean jarri zuen abian Udalak, eta 2005ean zabaldu egin du, bai iraupenari dagokionez (2 hilabete luzeagoa), bai bizikletei eta mai-legurako puntuei dagokionez (10 tokitan jarritako 25 bizikleta). Azken urte honetan, gainera, izena eman duten pertsonen kopurua eta erabileren ko-purua bikoiztu egin da.

Juan Garai

Euskal Herria bulebarra (Jose Atxotegi -> Honduras)

Gasteiz hiribidea (Tomas Zumarraga Dohatsua -> Adriano VI.a)

Adriano VI.a

Errege-erregina Katolikoak

Gaztelako atea (Ariznabarra -> Felicia Olabe)

Gaztelako atea (Etxezarra -> Felicia Olabe)

Gasteiz hiribidea (Bastiturri -> Antso Jakituna)

Txile

Domingo Beltran

Herrandarrak

San Ignacio Loiolakoa

Olagibel

Florida

Bakea

Manuel Iradier

Salbatierrabide (Batan ibilbidea -> Lorenzo Fernandez de Viana Eskultorea)

Salbatierrabide (Lorenzo Fernandez de Viana Eskultorea -> Batan ibilbidea)

Euskal Herria bulebarra (Donostia -> Wellingtongo Dukea)

Wellingtongo Dukea (Euskal Herria bulebarra -> Antonio Machado)

Wellingtongo Dukea (Antonio Machado -> Euskal Herria bulebarra)

Madril (Heraclio Alfaro -> Deba arroa)

Madril (Deba arroa -> Valladolid)

8. Garraio-azpiegituretara bideratutako azalera

Adierazle honek garraioari eskainitako udal-azalera adierazten du, garraio-mo-tak desberdinduz.

Datu iturria: Lur erabileren mapa (Vitoria-Gasteizko Ingurumen Informazioko Sistema-SIAM).Joera desiragarria: gutxitzea ibilgailu pribatuaren erabilerara bideratutako azalera; gehitzea garraio publiko kolektiboari, oinezkoen erabilerari eta bidegorriei bideratutakoaNeurtze aldia: bi urtero

2003 2005

m2 % m2 %

Garraio publiko kolektiboaren erabilerarako azalera 416.019 3,04 415.890 2,94

Bidegorrien azalera 104.385 0,76 124.502 0,88

Oinezkoen erabilerarako azalera 3.412.860 24,95 3.616.116 25,54

Ibilgailu pribatuen erabilerarako azalera 9.744.729 71,24 10.001.149 70,64

Garraio-azpiegituretara bideratutako azalera 13.678.071 100 14.157.657 100

16

Mugikortasun iraunkorrerako plana

Plan honen helburua Vitoria-Gasteizko mugikortasunari buruzko azterke-ta sakona egitea da. Ibilgailu pribatuaren eta garraio publikoaren funtzioa eta eragina aztertu nahi dira, zirkulazioarena konpondu gabeko arazoa bai-ta zenbait urtetik hona; gainera, azterketa hori beharrezkoa da ingurumena-rekiko eta osasunarekiko errespetu handiago duten joan-etorrietarako sis-temak eta moduak proposatzeko. Ekimen horren bitartez, garraiobide ez-berdinak harmonizatu nahi dira, betiere garraio publikoari, bizikletei eta oi-nezkoei lehentasuna emanez.

Plana Bartzelonako Hiri Ekologiaren Agentziak egingo du 2006. urtean, erakunde hau aditua baita horrelako estrategiak garatzen. Ondoren, sail ar-teko mahai tekniko bat osatuko da (eta mahai horretan inplikatuta dauden Udaleko Sail guztiek hartuko dute parte), bai eta hiritarren foro bat ere, egin-dako azterketatik ondorioztatutako ekimenak eta estrategiak adosteko.

Zabalganeko hirizidorra

Uztailaren 7tik 14a bitartean, eta CEAren ekimenari esker, Paisaiari buruzko Hiri Foroaren Lantegiaren 1. edizioa antolatu zen. Ekimen hau bi urtean be-hin egitea aurreikusi da. Lantegiaren helburua, nazio zein nazioarte mailako unibertsitateko eta paisaia-eskoletako ikasleek hiriaren hirigintza hobetze-ko proposamenak egin ditzaten da.

Edizio honetan proposatu den gaia, hiriaren erdialdea eta hiringurua lotuko dituzten hirizidorrak izan dira. Horrela bada, 14 ikaslek, nazioarteko eta uda-leko adituen laguntzarekin, hainbat konponbide proposatu zituzten “Zabal-ganeko hirizidorra” deritzona egiteko; oinezkoentzako eta txirrindularien-tzako mugikortasun-proposamen horren bidez, hiria mendebaldeko auzoe-kin (Jundizera heldu arte) lotu nahi da, eta ipar-hegoalde arteko loturak (Ar-mentiatik Zabalganeko parkerainokoak) berreskuratu nahi dira.

Hiri-autobusen zerbitzua hobetzea

TUVISAk 19 autobus berri erosi ditu, eta horri esker, egungo flotaren %30 berritu da. Autobus horiek ezintasunak dituzten pertsonentzat egokituak iza-teaz gain, biodieselarekin ibiltzeko prestatuta daude. Biodiesela oso mese-degarria da ingurumenerako, kutsadura gutxiago sortzen baitu. Zerbitzu hau 2006an jarriko da martxan, pixkanaka-pixkanaka.

Beste hobekuntza batzuk ere egin dira: 29 geltokitan espaloiak moldatu dira bidaiariak autobusera errazago igo daitezen, geltokiak eraberritu egin dira eta altzariak aldatu egin dira Irisgarritasuneko Euskal Legea betetzeko, eta informazio gehiago ematen duen seinaletika berria jarri da.

18 19

97.79

2,14 0,07

97.83

2,1 0,07

97.94

2,06 0

mg/

l O2

• 1. puntuko OEK • 2. puntuko OEK

• Ur Zikinen Araztegira • Beste sistema batzuetara • Tratamendu gabeak

%

l/bizi

tz./e

gune

koEt

xebi

zitza

kopu

rua

12,69,

9,6 9,9

14,8 11,3 12,4

24,6

19,1

27,8

31,4

20,72025,3

URAREN KALITATEA

Ur-baliabideen kalitateak bere erabilera posibleak zehazten ditu. Bai ur edanga-rriak, bai jolas-jardueretara, ureztatzera eta industria- eta nekazaritza-erabilereta-ra bideratzen den urak kalitate ona izan behar dute; era berean, ur-ekosistemakmantentzeko behar den urak ere kalitaterik onena izan behar du.

Uretara joaten diren hainbat sustantziaren eraginez kutsadura sor daiteke, batezere gizakien ekintzen ondorioz, hiri- eta industria-isurkinen bitartez, nekazaritza-eta abeltzaintza-jardueren ondorioz, etab. Horregatik, beharrezkoa da ur zikinaktratatzea ur-ibilguetara itzuli aurretik.

9. Hiriak Zadorra ibaiari ematen dion karga organikoa

Oxigeno-Eskari Kimikoa (OEK) uretan dauden osagai guztiak oxidatzeko be-har den oxigenoaren neurria da. Eskari horretatik abiatuz, Oxigeno-Eskari Bio-kimikoaren (OEB) kalkuluak egin daitezke. Oxigeno-Eskari Biokimikoa uretan ma-teria organikoa narriatzeko prozesu biologikoan kontsumitzen den oxigeno-ko-puruaren neurria da; zenbat eta handiago izan OEB, are handiagoa izango da ma-teria organikoaren kopurua, eta ondorioz, baita kutsadura-maila ere.

Zadorra ibaiko urak Krispiñanako Ur Zikinen Araztegiko efluentea jaso ondorenegiten duen OEK gehikuntza aztertzen du adierazleak. Ur Zikinen Araztegiaren au-rretik (1. puntua) eta ondoren (2. puntua) egindako neurketen aldetik ateratzenda adierazlea.

Datu iturria: Ingurumeneko Udal Departamentua Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

35 ……………………………………………………………………………………………

30 ………………………………………………………………………………………………

25 ……………………………………………………………………………………………………………………………

20 …………………………………………………………………………………………………………………………………

15 ………………………………………………………………………………………………

10 …………………………………………………………………………………………………………

5 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1999 2000 2001 2002 2003 2004

129

134 37

10. Ur zikinen arazketa

Funtsezkoa da ur zikinak saneatu eta arazteko sistemak egokiak izatea, erabilerazein kopuru aldetik, ibilgu publikora egiten diren isurketen eragina minimizatze-ko. Adierazle honek ur zikinak tratatzeko sistema egokiak dituzten Gasteizko etxe-bizitzen ehunekoa aztertzen du.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Landa Eremuaren eta Mendien Zerbitzua eta Bide Publikoen Zerbi-tzuaJoera desiragarria: arazte sistemarik gabeko etxebizitzen gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

100 ………………………………………………………………………………………97.7997.79

80 ……………………………………………………………………………………………… ……… ………

60 ……………………………………………………………………………………………… ……… ………

40 ……………………………………………………………………………………………… ……… ………

20 ……………………………………………………………………………………………… ……… ………

0 ………………………………………………………………………………………

2003 2004 2005

UR-KONTSUMOA

Ura funtsezko elementua da bizitzarako eta, gainera, beharrezkoa da ekonomia-jarduera gehienetarako. Gure planetan nahiko ugaria den baliabide berriztagarriaden arren, hornidurak beherakada handia ari dira jasaten gaur egungo kontsumoeta kutsadura handiengatik.

11. Uraren etxeetako kontsumoaDatu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. (AMVISA)Joera desiragarria: gutxitzea:Neurtze aldia: urtero

138 ……………………………………………………………………………………………

135 ……………………………………………………………………………………………

132 ……… ………………

129 ……… ……………………

126 ………

123 ……………………………………………………………………………………………

120 ……………………………………………………………………………………………

2000 2001 2002 2003 2004 2005

20 21


Gasteizko etxebizitzetan ur gehiago aurrezteko ekimenak ugaritu dira

Hiriko hamahiru dendak Udalarekin akordio bat egin dute uraren kontsu-mo arduratsua sustatzeko helburuarekin. Akordio horren arabera, beze-roei azalduko diete zein formula eskaintzen duen merkatuak ura aurrezteko.Denda horiek zein diren jakiteko, atean eranskailua jarri dute.

Ekintza hau AMVISAK 2004an abian jarritako Ura Aurrezteko Plan Integra-laren barruan dago. Plan horren bidez, lau urtetan mila miloi litro aurreztealortu nahi dute.

Halaber, 2005ean eta aipatutako plan horren barruan, gizarte-etxe eta kirol-instalaziotan ikuskaritzak egin dituzte, ura aurrezteko tresnei buruzko kata-logo zabala argitaratu dute eta “ura, gure altxorrik handiena” komunikazio-kanpaina abian jarri dute.

Lorategiak ureztatzeko sistema informatizatu nahi da ura aurrezteko

Lorategiak ureztatzeko erabiltzen den sistema automatikoaren programa-zioa gaur egun eskuz egiten da. Hala ere, sistema hau aplikazio informatikobaten bidez kontrolatu nahi da. Horrela bada, lan hori zentralizatu ahal izan-go da eta aldaketak egin daitezke beharrezkotzat jotzen den guztietan, be-tiere egiten duen eguraldiaren eta lurraren ur-beharren arabera. Programainformatikoak egun ureztatze sistema automatikoa duten lorategi-eremue-tako ureztapenak kontrolatuko ditu. Eremu horiek 1,1 miloi metro karratuokupatzen dute.

Ekimen horri esker lorategiak ureztatzeko uraren %15 aurreztea espero da,27 miloi litro ur gutxi gorabehera. Teknologia berri honek 220.000 eurokokostua izango du eta 2006ko ureztatze denboraldian jarri nahi da abian.

Saneamendu-sarea eta Krispiñanako ur zikinen araztegia hobetzea

12 miloi euro baino gehiagoko inbertsioa aurreikusi dute hiriko saneamen-du-sarea berritzeko eta egokitzeko. Inbertsio horren bidez hoditeriaren oi-narrizko sarea hobetu nahi dute hodi horiek hustubide ahalmen handiagoaizan dezaten; lan horri esker hirigunetan uholde gutxiago izango ditugu etaZadorra ibaira kontrolik gabeko isurketa gutxiago egingo dira.

Proiektuetan sartu dituzten lanen artean honako hauek ditugu: Batán erre-karen kolektorea zaharberritzea, Barratxi kaleko kolektorea ordezkatzea, Do-mingo Beltrán kaleko saneamendu-sarea aldatzea, hiriaren iparraldean sa-rea egokitzea edo Ihurre herritik hurbil dagoen gainezkabidean ekaitz-an-dela jartzea.

l/bizi

tz./e

gune

ko309

312

20,80

88,24

27,13

52,07

14,19

31,99

53,81

16,99

31,89

51,11

17,13

30,37

52,49

19,76

28,78

51,46

18,47

29,41

52,12

811,98

85,23

80,92

85,94

87,57

12. Ur-eskari osoa Datu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. (AMVISA)Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

320 …………………………………………………………………………………………

310 …… ……………

300 …… …………

290 …… ……

280 ……

2000 2001 2002 2003 2004 2005

13. Ur-eskari osoaren sektore-banaketa Datu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. ( AMVISA)Neurtze aldia: urtero

100 % ……………………………………………………………………………………………………… ………… ……… ………… ……………

80 % …………………………………………………………………………………………………… ……… ……… ……………… …………

60 % …………………………………………………………………………………………………… ……… ……… ……… …………

40 % …………………………………………………………………………………………………… ……… ……… ……… …………

20 % …………………………………………………………………………………………………… ……… ……… ……… …………

0 % …………………………………………………………………………………………………… ……… ………

2000 2001 2002 2003 2004 2005

• Udal-kontsumoa (udal-instalazio eta zerbitzuak) • Zerbitzuetako eta industriako kontsumoa • Etxeetako kontsumoa

14. Ur edangarriaren banaketa-sarearen errendimendua

Sarearen errendimenduak ur edangarriaren banaketak duen efizientzia-mailaadierazten du. Errendimendu hori lotuta dago sareko ihesekin, iruzurrezko ur-hartzeekin, erregistratu gabeko hartze baimenduekin edo kontagailuetako azpi-kontaketarekin.

Datu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. (AMVISA)Joera desiragarria: gehitzea:Neurtze aldia: urtero

88 % ……

86 % ……

84 % ……

82 % ……

80 % ……

2000 2001 2002 2003 2004 2005

22

Halaber, 2005ean Krispiñanako ur zikinen araztegia hobetzeko lanekin ja-rraitu dute. Lan horien artean, nabarmenenak, digestoreak eta dekantaga-iluak konpontzea eta aldatzea eta neurtzeko eta kontrolatzeko beste ekipo batzuk jartzea dira. Araztegia egokitzeko eta hobetzeko 2003an abian jarri-tako jarduera guztiak 2008an amaituko dituztela aurreikusi dute.

Laborategi mugikorra industria-isurketak kontrolatzeko

Udaleko Ingurumen Sailak laborategi mugikorra eskuratu du Gasteizko sa-neamendu-sareak eta Zadorra ibaiak jasaten duten industria-isurketak epe laburrean eta zehaztasunez kontrolatu ahal izateko.

Laborategi mugikorrak asko lagunduko du industria-isurketak kontrolatzen, orain arte egiten diren laginketa- eta azterketa-lanak osatuz.

Vitoria-Gasteiz hiria hornitzeko hodia zabaltzeko proiektua

2005eko uztailean Arakako araztegitik eta andeletatik hiriaren sarreraraino ura ekartzen duen hodia zabaltzeko lanak hasi ziren. Hodi berria, gutxi go-rabehera 3.400 metro luze izango dena, Arakako militar-basearen lursailetik igaroko da, N-1 errepidea eta Zadorra ibaia zeharkatuko ditu eta Agirrelanda kaletik jarraituko du. Azken puntuan, Gasteizen ura banatzen duen eraztuna-rekin lotuko da; hortik aurrera ura hiri osoan banatzen da. 1

1- 2005eko aldizkarian edateko ez den urarekin ureztatutako eremu berdeen kopurua ez da zuzena. Datu zuze-na %8 da, eta ez %80.

24 25

2

3 711

1. 1 069 1 0951 115 1 125 1 135

15. Argindar eta gas naturalaren kontsumoa etxean

Energia funtsezko elementua da ongizatea lortzeko eta gizarte osoaren garapenekonomikorako, baina ingurumen-inpaktuen iturri garrantzitsua ere bada. Ener-gia-sistemako fase bakoitzak (produkzioa, transmisioa, banaketa eta kontsumoa)ingurumen-inpaktuak sortzen ditu, neurri handiago edo txikiagoan, erabiltzen denenergia eta teknologiaren arabera.

Energia-kontsumo osoa zenbatzeko zailtasunaren aurrean, adierazlea etxekosektoreari bakarrik dagokio1.

Datu iturria: IBERDROLAk eta GASNALSAk emandako datuak (erregulatutako merkatukoak)Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

3.750 …………………………………………………………………………………………

3.500 …… …

3.250 …… ……

3.000 …… …

2.750 …… …

2.500 …… ……

2.250 …… ……

2.000 ……

1.750 …………………………………………………………………………………………

1.500 …………………………………………………………………………………………

1.250 …………………………………………………………………………………………1 1351 135

1.000 ……

2000000 20012001 20022002 2003 2004 20052

Gas Naturala Elektrizitatea

1- 2003ko urtarrilaren 1etik liberalizatuta dago energia-merkatua. Horregatik, hainbat gas eta argindar konpainia hornitzai-lek operatzen dute eta horrek asko oztopatzen du energia-kontsumoa kuantifikatzea, batez ere kontsumitzaile handiena, in-dustria-sektorearena esaterako. Eskaintzen diren datuak erregulatutako merkatukoak dira, etxe-sektorea gehienbat hor sar-tzen baita gaur egun.

2- Iazko grafikak kalkulu akatsak zituen, akats horiek aurtengo grafikan zuzendu dira.

16. tzen kopurua

Etxebizitzetako efizientzia energetikoko ziurtagiriak ziurtatzen du etxeek energia-ren aprobetxamendu maximoa lortzera zuzendutako zenbait eraikitze neurri etairizpide betetzen dituztela. Ziurtagiriak eraikinen efizientzia termikoa neurtzen dubi ikuspuntutik: berotze-sistema eta ur beroaren ekoizpena. Horretarako, erai-kinaren isolamendu-maila eta energia ekoizteko instalazioak bezalako alderdiakikuskatzen dira, besteak beste.

Adierazleak adirazten du zenbat etxebizitzak duten ziurtagiria udalerriko etxebizi-tza kopuru osoarekiko.

Datu iturria: CADEMJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

1,6 ……………………………………………………………………………………………

1,4 …………………

1,2 …………………

1 …………………

0,8 …………………

0,6 …………………

0,4 ……………………………………………………………………………………………

2002 2003 2004 2005


Energia, 2004-2005 ikasturteko Eskolako Agenda 21eko gai nagusia

Eskolako Agenda 21ean hezkuntza-komunitateak bere gain hartu du ikaste-txean eta inguruan ingurumen-kalitatea eta iraunkortasuna lantzeko konpro-misoa. Eusko Jaurlaritzaren eta Vitoria-Gasteizko Udalaren aholkuen pean,hezkuntza-proiektu hau ikastetxeek beraiek garatzen dute, eta urtero ingu-rumen alorrean garrantzia duen alderdi bat lantzen dute. 2005ean energiaizan da azterketarako gai nagusia.

Etxe

bizit

za ko

puru

a

kwh/

bizt

./urte

0

1 48

26

Jardueran guztira 5 ikastetxetatik etorritako hainbat mailatako 2.680 ikaslek hartu zuten parte. Ikasle horiek beren ikastetxeetako eta etxe, zenbait udal eraikin, enpresa eta dendetako energia-egoera aztertu zuten. Ondoren, diag-nostikoaren konklusioak eta ondorioztatuko konpromisoak hiriko alkateari azaldu zizkioten.

Argiztatze publikoan energia aurrezteko saioa

2004ko amaieran Udalak argiztatze publikoaren dentsitatea gutxitzeko espe-rientzia pilotua abian jarri zuen. Horretarako, hiriko argien sisteman elektrizi-tate-fluxua gutxitzeko eta egonkortzeko ekipoak jarri zituen. Gauean, jarduera gutxi egonik, argi-intentsitatea gutxitu egiten da. Ekimen hori Jundizeko in-dustrialdean egin dute eta eremu horretan kontsumo osoaren %40 aurreztea lortu dute; gainera Udalak hilero fakturan 40.000 euro aurreztu ditu.

Jarduera hori hiriko gainontzeko auzo eta eremuetara zabaldu nahi dute eta, gainera, Udalak egun energia aurrezteko eta klima-aldaketaren aurka egiteko egiten ari duen araudian sartu nahi da.

Eraikin berrietan derrigorrez eguzki-plakak jartzea

Energia aurrezteko eta eraginkortasunez erabiltzeko Udala egiten ari den arauaren arabera, hiriko eraikin berrietan derrigorrez eguzki-plaka termikoak jarri behar izango dira ur-beroa sortzeko. Orain arte neurri hori gomendioa baino ez zen, baina orain arte emaitza eskasak lortu direnez, bete beharreko baldintza bihurtu nahi da. Beraz, ordenantza indarrean sartzen denean arau hori derrigorrez bete beharko da.

Tokiko Energi Plana

2005ean Vitoria-Gasteizko tokiko energia-politika diseinatzeko lan-talde bat osatu zen, Ingurumen Sailak eskatuta. Aurten talde honek lanean jarraitu du energia-diagnostikoa egiteko, bai eta energia-kontsumoa gutxitzeko zenbait helburu eta neurri finkatzeko, energiaren efizientzia hobetzeko eta gure udale-rrian energia garbiak eta berriztagarriak sustatzeko ere.

Plana 2006an bukatzea espero da.

28 29

2005ean ziurtagiria lortu duten enpresak

• Jesús Obrero Fundazioa• SAUNIER DUVAL CLIMA, S.A.• A & B Laboratorios de biotecnología, S.A.• Aleaciones Alavesas• Iberdrola Distribución eléctrica, S.A.U. (Unidad Polivalente Local Gamarra

UPT)• VISESA (Vivienda y Suelo de Euskadi S.A.-Euskadiko Etxebizitza eta Lurra,

E.A.) - Bulego Zentrala• VISESA (Vivienda y Suelo de Euskadi S.A.-Euskadiko Etxebizitza eta Lurra,

E.A.) - Jendaurreko Arretarako Arabako Bulegoa• EUSKO JAURLARITZA/GOBIERNO VASCO. Ingurumen Sailordetza (Lurralde

Antolamendu eta Ingurumeneko Arabako Lurralde Bulegoa)• EUSKO JAURLARITZA/GOBIERNO VASCO. Ingurumen Sailordetza• General Waters, S.A.• COALTRANS, S. Coop.

Enpr

esa k

opur

ua


Berrogeita zortzi automozio-tailerrek kudeaketa iraunkorreko egiaztape-na dute

2005ean zortzi automozio-tailerrek onarpena lortu dute hondakinak moduegokian kudeatzeagatik. Zortzi tailer horiek, dagoeneko onarpen hori duten40 tailerrekin batera, Arabako Automozio Enpresarien Elkarteko (ADEADA)herena osatzen dute. Tailer horiek automozio sektorean hondakinen trata-menduari buruzko Europako Arauari jarraituz kudeatzen dituzte hondakinak.Europako araua 2007an sartuko da indarrean.

Jesús Obrero Institutuak EMAS Bikaintasunaren Egiaztagiria lortu du In-gurumenaren Kudeaketaren Arloan

Vitoria-Gasteizko Jesus Obrero Institutua izan zen Eusko Jaurlaritzak Eu-ropako Ingurumenaren Kudeaketa eta Auditoriako Erregelamenduarenerregistroan (EMAS) inskribatu zuen Euskadiko lehen ikastetxea. Erregis-tro horrek Europa mailan ingurumen-kudeaketaren bikaintasuna onartzendu. Ordurako ikastetxe honek bazuen kudeaketa hori bermatzen zion ziur-tagiri bat, Espainiako Normalizazio-erakundeak (AENOR) emandako ISO14001 alegia.

90

12

17. Ingurumenaren kudeaketarako ziurtagiria duten enpresak

Ingurumenaren aldeko konpromisoa hartu behar dute enpresa handi, ETE,erakunde publiko eta GKE-ek eguneroko kudeaketan. Ziurtatutako ingurumen-kudeaketako sistema izateak, enpresak edo erakundeak indarrean dagoen ingu-rumen-araudia behar bezala betetzen duela eta prozesuak eta jarduerak etenga-be kontrolatzen dituela esan nahi du, horrela, ingurumen-portaera gero eta ja-sangarriagoa izango da.

ISO 14001 nazioarteko arauarekin edo Europako EMAS sistemarekin bat datorreningurumen-kudeaketako sistema ziurtatua dute Gasteizko udalerrian kokatutakoenpresa handi eta txiki askok. Bada, horiei buruzko adierazlea da hau.

Datu iturria: IHOBE eta ziurtagiria ematen duten entitateak (AENOR, BVQi...)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

90 …………………………………………………………………………………………………

80 ……… ……………………

70 ……… ………………………

60 ……… …………………………………

50 ……… ……………………………………………

40 ……… ………………………………………………………

30 ……… …………………………………………………………………

20 ……… …………………………………………………………………………………

10 ……………………………………………………………………………………………

0 ………

2000 2001 2002 2003 2004 2005

30

Ikastetxeak ikasleen garapen iraunkorrarekiko sentsibilizazioaren abiapun-tutik finkatzen du bere hezkuntza-proiektua. Horretarako hezitzaileen, gura-soen eta ikasleen laguntza izaten du, bai eta erakundeen –Vitoria-Gasteizko Udalaren, Arabako Aldundiaren zein Eusko Jaurlaritzaren– laguntza ere.

Jesús Obrero Institutuak hainbat ekintza gauzatu ditu energia-kontsumoa optimizatzeko eta hondakinak behar bezala kudeatzeko, batez ere kontsu-moa gutxitzeko eta materialak berriz erabiltzeko. Ikastetxeak energia berriz-tagarrietako gelak jarri nahi ditu, alde batetik, energia garbia sortzeko, eta bestetik, ikasleak energia horren erabileran eta kudeaketan trebatzeko.

Forondak ISO 14001 Ingurumenaren Kudeaketaren Ziurtagiria lortu du

Forondako Aireportua aireportuen sarean azken bost urteetan ISO 14001 In-gurumenaren Kudeaketaren Ziurtagiria lortu duten 27 aireportuetako bat da. Ziurtagiri horren bitartez ingurumena zaintzeko konpromisoaren alorrean egindako ahalegin eta ekintza guztiak nazioarte mailan onartu eta egiazta-tu dizkiote.

Vitoria-Gasteizko Ingeniaritza Eskolak ingurumen kudeaketako Ekoskan arauak ezarritako baldintzak betetzen diru

Vitoria-Gasteizko Ingeniaritza Eskolak IHOBEk (Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa) ematen duen Ekoskan ziurtagiria lortu du, indarrean duen Ingurumena Hobetzeko Kudeaketa-Sistemaren auditoria behar den bezala gainditu ondoren. Horrela bada, onarpen hori lortu duen Euskadiko lehen fakultatea da.

Ziurtagiri horren bitartez, Ingurumenaren Kudeaketarako Sistemaren ezar-penerako lana eta lortutako emaitzak onartzen zaizkio Eskolari. 2002. urtean hasi ziren sistema horrekin, Ingurumenaren Diagnostikoaren Plana egin zu-tenean, eta ondoren 2004-2008 Ekokudeaketa Planarekin jarraitu dute. Plan horren eremuan ekimen anitz gauzatu dituzte ingurumena hobeto kudeatzen lortzeko (kontsumoak gutxitzeko eta materialak birziklatzeko, ingurumenari buruzko sentsibilizaziorako eta prestakuntzarako, instalazioak ingurumene-ra egokitzeko, etab.). Vitoria-Gasteizko Udalak, Ingurugiro Gaietarako Ikas-tegiak eta EHUko Koordinazio eta Planifikazio Errektoreordetzak parte hartu dute sistema hori diseinatzeko eta ezartzeko.

32 33

Erabilitako adierazleak birziklapenerako modu selektiboan bildutako hondakinen(papera, beira, pilak eta ontzikiak) ehunekoa adierazten du sortutako etxe eta sal-tokietako zabor guztiekiko.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen SailaJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

30 % ……………………………………………………………………………………………

25 % ……………………………………………………………………………………………

20 % ………

15 % ………

10 % ……………………………………………………………………………………………

5 % ……………………………………………………………………………………………

0 % ……………………………………………………………………………………………

2000 2001 2002 2003 2004 2005

1

24,90

18. Etxe eta saltokietako zaborrak biztanle eta eguneko

Kontsumoa eta per capita errenta handitzeak zerikusia du hondakin asko sort-zearekin. Zaborrak sortze horrek kostu handiak eragiten ditu ekonomia- eta ingu-rumen-arloetan: baliabide material eta energetikoen kontsumoa, lurzorua okupa-tzea, etab.

Erabilitako adierazleak etxeetan, merkataritza-jardueretan eta antzekoetan sortzenden hiri-zaborraren pisua zehazten du, modu selektiboan jasotakoena izan ezik.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

1 …………………………………………………………………………………………

0,9 …………………………………………………………………………………………

0,8 …………………………………………………………………………………………

0,7 …………………………………………………………………………………………

0,6 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

0,5 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

0,4 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

0,3 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

0,2 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

0,1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

0 ……………………………………………………………………………………………………………………

2000 2001 2002 2003 2004 2005

• etxeetakoak • saltokietakoak

19. Hiriko hondakin solidoen birziklapena

Hondakinak sortzeak ingurumenean izango duen eragina, hondakin horiei ema-ten zaien tratamenduaren araberakoa izango da. Horregatik, birziklapena eraginhori txikitzeko modua da. Hori horrela, tokian tokiko lehentasunezko helburuakdira hondakin gutxiago sortzea eta sortutako hondakinekiko baliagarri bihurtu-tako hondakinen portzentajea handitzea.

Kg/b

izt/e

gun


Laister eraikuntzako eta eraispeneko hondakinak birziklatzeko instala-zioa irekiko da

2006an Gardelegiko zabortegian eraikuntzako eta eraispeneko lanen ondo-rioz sortutako hondakinak birziklatzeko instalazioa jarriko da. Instalazio ho-rrek urtero Araban jarduera horrekin sortzen diren 300.000 tona hondakin landuko ditu, eta 200.000 tona birziklatuko ditu. Beraz, lantegi hau martxan jarri ondoren hondakin mota honen %6a soilik eramango da Gardelegiko zabortegira eta, ondorioz, zabortegiaren bizitza erabilgarria luzatu egingoda, material horiek sortutako zama txikiagoa izango baita.

Jundizen beste instalazio bat jarriko da hiri-hondakinak lantzeko

Araban sortzen ditugun hondakinak (134.00 bat tona urtero) 2007tik aurre-ra Jundizen eraikitzen ari diren instalazio berrira eramango dituzte, Gardele-gira betiko eraman baino lehen. Instalazio berrian egingo duten lanaren on-dorioz, kalkulatu da hondakinen %9 aprobetxatuko dela konpost heldua lor-tzeko eta %4 biogasa sortzeko; energia-produkzioa, beraz, 11.000 pertso-nak urtero kontsumitzen duten energia elektrikoa izan daiteke. Jundizko ins-talazioaren bidez, Gardelegiko zabortegira heltzen diren hiri-hondakinen ko-purua %40 gutxitu daiteke.

0,60,66, 0,640,650,61

0,56

0,180,150,19 0,19

0,17 0,15

34

Dendetan eta ostalaritzan gaikako bilketa eta birziklapena sustatzeko ekimena

Ecomercado programaren barruan –orain dela urte batzuk sortutakoa hiriko ekoizle guztiak birziklapenean inplikatzeko–, merkatarien elkartearen laguntzarekin hitzar-men bat sinatu da tresna elektriko eta elektronikoen birziklapena sustatzeko txiki-zkako merkataritzan. Hitzarmen horri esker, halako tresnak saltzen dituzten dendek tresnok biltzeaz eta garbigunera eramatez arduratzen dira. Garbigunetik aparatu ho-riek Euskadiko kudeaketa-zentro bakarrera eramaten dituzte (Bizkaiko Asuan dagoe-na), ondoren hantxe birzikla ditzaten.

Vitoria-Gasteiz izan da, dekretu baten bidez, ekimena derrigorrez garatzen duen le-hen hiria. Gerora begira, ekoizleek ordaindu beharko dituzte hondakinen kudeaketa eta garraioa GIS (Geografia Informazioko Sistema) baten bidez.

Halaber, 2005eko bigarren seihilekoan ostalaritzako sektoreari zuzendutako “Hemen beira birziklatzen dugu” izeneko kanpainaren bigarren aldia hasi zen. Beste 186 es-tablezimenduk bat egin dute ekimen horrekin.

Arabako 61 enpresak Merkataritza Ganberaren hondakin arriskutsuak kudeatze-ko zerbitzua erabiltzen dute

2005eko 2. hiruhilekora arte, guztira 61 enpresak erabili dute hondakin arriskutsuak kudeatzeko zerbitzua, Arabako Merkataritza eta Industria Ganberak 2002an zerbitzua abian jarri zuenetik. Zerbitzuak beste aukera bat eskaintzen die urtero 10 tona hon-dakin arriskutsu baino gutxiago sortzen duten enpresei, merkatuan dauden beste al-ternatiben aurrean. Zerbitzua enpresa mota ezberdin askok erabiltzen du: laborate-giak, garbitegiak, inprentak, pinturen eta automobilen enpresak, bulegoak, solariu-mak, etab.

Boulevard merkataritza zentroak birziklapen osoari ekin dio

Boulevard zentroak birziklatzeko instalazioa jarri du hango dendetan sortzen dituz-ten hondakin organikoak konpost bihurtzeko. Ekimen horretarako urtero 180.000 euroko aurrekontua dute (Udalak 30.000 euro ematen ditu), eta bezeroei birziklape-nak dituen onurak erakutsi nahi diete, zenbait panel eta azaltzeko euskarriren bitar-tez. Horrez gain, lortutako konposta bezeroei doan eskaintzen diete.

Ingurumeneko tailerren VI. edizioa: birziklapenean hezi

Vitoria-Gasteizko Udalak, Jesús Obrero institutuak eta Caja Vital Kutxaren gizarte-ekintzak ingurumeneko tailerren VI. edizioa antolatu dute. Tailerrak otsailean eta martxoan izan ziren Europa, Hegoalde eta Iparraldeko gizarte-etxeetan. Aurtengo edizioa birziklapenari buruzkoa izan da. Helburua haurrei eta gurasoei etxean nor-malean dituzten materialak birziklatzeak duen garrantziaz sentsibilizatzea izan da; zenbait teknika erraz erabiliz nola birzikla daitekeen erakutsi da.

Hondakinen gaikako bilketarako gune gehiago

2005ean hondakinen bilketa pneumatikorako sistemaren 180 buzoi abian jarri dituz-te Ibaiondo auzoan. Sistema horrekin 2004an hasi ziren, 50 buzoi jarriz.

Bestalde, beira, paper eta ontzien edukiontzi multozak (gune berdeak) jarri dira 17 puntutan, eta 22 beira ontzi gehiago beste hainbat tokitan.

36 37

20. Oinarrizko zerbitzuetara eta gune publiko irekietara iristea

Biztanleek erabilera publikoko guneetarako eta oinarrizko zerbitzuetara erraz iris-tea izatea funtsezkoa da hiritarren gutxieneko bizi-kalitatea bermatzeko. Gainera,oinarrizko zerbitzuak etxetik hurbil izateak desplazamendu gutxiago egin beharizatea esan nahi du. Osasunaren eta elikagaien arloetan zerbitzurik ez izateak no-labaiteko bazterketa sortzen du behar sozialei aurre egiteko orduan.

Oinarrizko zerbitzuetatik eta irekitako gune publikoetatik, hurrenez hurren, 300eta 500 metro baino gutxiagora bizi diren biztanleen ehunekoaren bitartez adie-razten da irisgarritasuna.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen-Informazioko Sistema (SIAM). Udaleko beste hainbat SailJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

< 300 m < 500 m

2003 2005 2006 2003 2005 2006

Hezkuntza-zerbitzuak (%) 88,52 87,57 87,87 98,12 95,50 95,86

Kirol-zerbitzuak (%) 82,34 81,09 76,76 92,45 91,33 90,09

Osasun-zerbitzuak (%) 52,41 52,91 53,24 88,41 87,61 86,94

Dendak (%) 94,58 95,67 96,39 98,17 98,11 98,03

Kultur zerbitzuak (%) 69,02 67,77 65,55 88,53 87,20 86,01

Garraio kolektiboa (%) 97,05 96,36 97,76 98,09 98,10 98,62

Birziklatzea (%) 99,20 98,34 98,14 99,45 98,45 98,48

Farmaziak (%) 91,24 92,08 89,65 96,68 97,03 96,15

Finantza-entitateak (%) 90,34 90,02 89,41 96,86 96,54 96,52

21. Lurraren erabilera jasangarria

Jasangarritasunaz ari bagara, lurra ahalik eta gehien babestu beharreko funtsezkobaliabidea da. Lur baliotsuenak eta emankorrenak babestu egin behar dira, eurenkalitatea murriztuko duten aprobetxamendu eta erabilerak saihestuz. Eraikinenkasuan, erabilera horiek lurraren galera ia itzulezina ekar dezakete.

Lurralde- eta hirigintza-kudeaketa egokiek lurren kontserbazioa eta biziberritzeazaindu behar dituzte, lurraldeari bere hartzeko ahalmenaren arabera erabilerakesleituz, gune baliotsuenak babestuz, ingurumen-balio txikieneko lurretan modukontzentratuan eraikiz, hiriko hutsuneak berraprobetxatuz eta lur kutsatuak be-

rreskuratu eta biziberritzeko politika egokia aplikatuz.

Adierazle honek lurraren erabileran jasangarritasun-mailari buruzko ikuspegi in-tegratua eskaintzen duten hainbat aspektu jasotzen ditu.

21a.Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza Saila eta Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Neurtze aldia: bi urtero

18 % ………

16 % …………………………………………………………………………………………

14 % …………………………………………………………………………………………

12 % …………………………………………………………………………………………

10 % …………………………………………………………………………………………

8 % …………………………………………………………………………………………

6 % …………………………………………………………………………………………

4% ………

2001 2003 2005

21b. Lur abandonatuak eta potentzialki kutsatuak Datu iturria: IHOBE eta Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: gutxitzea:Neurtze aldia: bi urtero

0,055% …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

0,050% ……

0,045% ……

0,040% ……

0,035% ……

2001 2003 2005

2,50% ……………………………………………………………………………………

2,40% ……………………………………………………………………………………

2,30% ……………………………………………………………………………………

2,20% ……………………………………………………………………………………

2003 2005

• Lur artifizializatua (%). • Lur urbanizagarria (%)

6,17

16,0

5,76

18,24

0,0500,050

2 55

2,27

Lur abandonatuak

Lur potentzialki kutsatuak

38 39

34

21c. Lurraren erabilera-intentsitatea Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza Saila eta Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: bi urtero

12.000 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11.000 …………………………………………………………………………………

10.000 ………………………………………………………………………………………

9.000 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8.000 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7.000 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6.000 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5.000 ………

4.000 ………

2001 2003 2005

21d. Garapen berrien kokapena

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza Saila eta Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: eraikitze berrien gehitzea lur artifizializatu eta abandonatuetanNeurtze aldia: bi urtero

400 .....................................................................................................................................................................................................................................................................................

300 .....................................................................................................................................................................................................................................................................................

200 .....................................................................................................................................................................................................................................................................................

100 .....................................................................................................................................................................................................................................................................................

0 .....................................................................................................................................................................................................................................................................................

2003 2005

Garapen berriak 2003 2005

... lur birjinean 232.701 m2 1.348.943 m2

... lur artifizializatuan 495.632 m2 3.313.538 m2

... lur abandonatuan 33.494 m2 159.472 m2

21e. Hiri-azaleren zaharberritzea

• Obra handiko lizentzia duten eraikin zaharberrituen kopuruaDatu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza Saileko Eraikinen Erregimen JuridikoaJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

130 ..........................................................................................................................................

110 ..........................................................................................................................................

90 ..........................................................................................................................................

70 ..........................................................................................................................................

50 ..........................................................................................................................................3434

30 ..........................................................................................................................................

2000 2001 2002 2003 2004 2005

• Berreskuratutako lur abandonatu eta kutsatuen azaleraDatu iturria: IHOBE eta Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Neurtze aldia: aldakorra

2003 2005

Lur abandonatu berreskuratuak 33.494 m2 159.472 m2

Lur kutsatu berreskuratuak 6.622 m2 41.386 m2

21f. Landa-espazioa eta espazio naturala

• Babestutako azalera udalerriko azalera osoarekikoDatu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: bi urtero

52,5% ...................................................................................................................................................................................................................................................................................

52% ...................................................................................................................................................................................................................................................................................

51,5% ...................................................................................................................................................................................................................................................................................

51% ...................................................................................................................................................................................................................................................................................

2001 2003 2005

• Ingurumen leheneratzeko edo hobekuntza ekologikoko ekintzak jasan dituz-ten lurrak

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Nekazaritza Eremuaren Zerbitzua eta Ingurugiro Gaietarako Ikastegia Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

800.000 m2 ........................................................................................................................................

600.000 m2 .................................................................................................................................................. ..........

400.000 m2 ................................................................................................................................................. .......... .......... .........

200.000 m2 ................................................................................................................................................. .......... ......... .......... .......... .........

0 m2

2000 2001 2002 2003 2004 2005

azale

ra m

2 -tan

Bizta

nle/

km2

• Biztanle dentsitatea etxebizitzen lurrean • Biztanle dentsitatea lur artifizializatuan

Hekta

reak

• Garapen berriak lur artifizializatuan • Garapen berriak lur birjiniean

• Garapen berriak lur abandonatuan

5050..........232333....

11.86611.866 11 15011 15011 15011 150

5.0035.003 4.9544.954 4 5284 528

331331................

55....

51,9951,99

52,4352,43

115

97

65

96 86

52,4352,43

436.050

330.000 346.000..................

700.477 669.184563.995

Babe

stutak

o az

alera

40


Gasolina-zerbitzuguneek okupatzen zituzten lursail kutsatuak berreskuratzea

2005ean Ortiz de Zarate kaleko gasolina-zerbitzugunearen eremu kutsatua garbitzeko lanak hasi dira, gasolina-zerbitzugune hori Salburua auzora eraman baitute. Gauza bera egingo dute Gasteiz hiribideko gasolina-zerbitzugunearekin, 2006an hortik kendu eta Zabalgana auzora eramango baitute.

Udalak laguntza handiagoa eman du Erdi Aroko hirigunea zaharberritzeko

Hiri Berrikuntzarako Agentziak, Vitoria-Gasteizko Hirigintza Sailaren menpe dagoenak, bikoiztu egin du hiriaren Erdi Aroko hiriguneko etxebizitzak zaharberritzeko aurrekon-tua. Orain aurrekontua 1,7 miloi eurokoa da eta, alde batetik, kopuru hori zaharberri-tze-prozesuan diren etxebizitzen jabeak berriz hartzeko erabiliko da eta, bestetik, jabe partikularrek etxebizitzak zaharberritzeko aurkeztutako proiektuetarako diru-laguntzak emateko baliatuko da.

Gizarte, kultur eta kirol ekipamenduen sarea handitzea eta hobetzea

Orain dela gutxi hiriko gizarte, kultur eta kirol ekipamenduen sarea handitu egin da, El Pilarreko gizate-etxea eraiki baita eta Abetxukun igerileku estaliak jarri baitituzte. Hauez gain, beste ekipamendu batzuk egitea aurreikusi da: Koroatzearen kalean beste gizar-te-etxe bat egingo da, Gamarrako kirol instalazioak berrituko dira eta Mendizorrotzeko instalazioak ere zaharberrituko egingo dira.

Bestalde, gizarte-etxeak hobetzeko abian dagoen egokitzapen-planaren barruan, 2005. urtean guztira 65 berritze-lan egin dira; girotze-sistemak, zaintza-sistemak eta altzariak hobetu dira eta beste hainbat ekintza egin dira, batez ere hondatuen zeuden lekuetan.

Vitoria-Gasteizko Paisaiaren I. Hiri-Foroa

2005eko maiatza eta uztaila bitartean Vitoria-Gasteizko Paisaiaren I. Hiri-Foroa egin zen, Ingurugiro Gaietarako Ikastegiak antolaturik. Ekimen honek bi xede nagusi ditu: alde batetik, bi urtean behin hiriko paisaiari buruz hausnarketa egitea, esperientziak au-rkeztuz eta partekatuz, bai hirigintzaren eremuan bai lurraldearen eremuan; eta beste alde batetik, herritarrek zein hiri-eredu nahi duten jakitea eta hiri-paisaia horretan par-te har dezaten sustatzea.

Foroaren baitan egin diren jarduerak honako hauek izan dira: “Esku-hartzeak hiri-ingu-ruan” izeneko I. Ideia-lehiaketa, “Hiri-inguruak: barrurantz eta kanporantz” izeneko I. Jardunaldiak eta Paisaiaren I. Tailerra.

CEAren web gunean foroari buruzko informazio guztia topa dezakezue: jardunaldien programa, ponentziak, ondorioak, lehiaketaren eta tailerraren ezaugarriak, tailerrari buruzko txostena, etab.

Gasteiz Mendien ingurumena gehiago babesteko proposamena

Gasteiz Mendien ingurumen balioak ikusirik, eta hiri-erabileren eta beste erabilera ba-tzuen aurrean babesteko helburuarekin. Gune honi babes-maila handiagoa ematea pro-posatu da. Hori dela eta, 2005ean Gasteiz Mendiak parke natural izendatzeko propo-samena definitzeko lanak egin dira. 2006an zehar lan hauek jarraipena izango dute, izendapen honen azterketa eta tramite faseak asko baitira.

42 43

22. Biodibertsitatearen kontserbazio egoera Vitoria-Gasteizko udalerrian (hegazti ugaritasunaren indizea)

Ikuspuntu ekologikotik, lurralde baten kontserbazio egoera biodibertsitate mai-laren arabera neurtu daiteke, bertan dauden animalia- eta landare espezieen ko-purua eta ugaritasuna kontuan hartuz. Batzuetan, espezie guztiak zenbatzeko zail-tasunak talde ordezkari bat biodibertsitate multzoaren eredu gisa aukeratzea es-katzen du.

Vitoria-Gasteizko udalerriari dagokionez, 2005. urtera arte hegazti akuatikoakerabili dira gure hezeguneen kontserbazio egoeraren adierazle gisa. Aurten hasi-ta, adierazle landuago eta zehatzago bat erabiliko da udalerrian dauden ekosiste-mak nola eboluzionatzen duten ezagutzeko. Adierazle berri hau ekosistema bakoi-tzeko hegazti biodibertsitatean oinarrituta dago.

Hegazti akuatikoen espezie kopuruaDatu iturria: CEAJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

18 ...............................................................................................................................................

16 ...............................................................................................................................................

14 ...............................................................................................................................................

12 ...............................................................................................................................................

2001 2002 2003 2004

Hegazti ugaritasunaren indizeaDatu iturria: CEAJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

2005

Hegazti arruntak 31,35

Baso hegaztiak 29,23

Nekazaritza lurretako hegaztiak 24,80

Hirikoetako hegaztiak 40,57

Hegazki exotikoak 0

Hezeguneetako hegaztiak 228,0

espe

zie ko

puru

a

23. Nekazaritza ekologikoko teknikak jarraitzen dituzten lur-sailak

Nekazaritza ekologikoa laborantza produktuak eskuratzeko modu jasangarria da,hau da, ingurumenaren babes eskakizunekin bateragarria dena. Izan ere, birzikla-pena eta baliabide berriztagarrien erabilera sustatzen ditu, Naturak berak izurriaketa gaixotasunak kontrolatzeko dituen bideak errespetatzen ditu, pestizida, herbi-zida eta ongarri kimikoak erabiltzea saihesten du, etab. Azken finean, ingurume-narekin begirunez jokatzen duten nekazaritza praktiketan oinarritutako ekoizpensistema bat osatzen du.

Nekazaritza ekologikoaren erabilera nahiko berria eta oso urria da gure lurral-dean; aitzitik, ingurumena hobetzeko konpromiso sendoa erakusten du nekaza-rien aldetik, eta horregatik Administrazioen laguntza merezi du.

Datu iturria: Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza eta Arrantza Saila (EAEko Nekazaritza Ekologikoko Erregistroa) Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

2004 2005

121.814 m2 159.700 m2

24. Ibaien egoera ekologikoa (BMWP’ indizea)

Ibaietan bizi diren espezie akuatikoen baloraziotik abiatuz, BMWP’ adierazle bio-tikoak ibai-ekosistemen kalitatea neurtzeko aukera ematen du. Espezie bakoitzakkutsadura jasateko duen ahalmenaren arabera, BMWP’ adierazleak balio jakin batematen dio. Horrela, gehien jasaten dutenek puntu gutxiago dituzte. Lortutakopuntuazio-mailaren arabera, kalitate jakin bat esleitzen zaio aztertutako ur-eko-sistemaren atalari.

Udalerriko ibai sarearen kalitatea hiru puntutan neurtu da: Zadorra ibaian Arroiabeparean (Uribarri-Ganboako urtegiaren irteeran), Zadorra ibaian Villodasen (Gas-teizko udalerriaren irteeran) eta Alegría ibaian Ilarratza parean (hiriaren sarre-ran).

Datu iturria: Eusko Jaurlaritzako Lurralde Antolamendu eta Ingurumen Saileko Uren ZuzendaritzaJoera desiragarria: hobetzeaNeurtze aldia: urtero

2001 2002 2003 2004 2005

Z-336 (Arroiabe) II II Ia II II

Z-576 (Villodas) IV III II III III

ZAL-150 (Alegria-ibaia) II Ib II Ia II

Ia=Oso ur garbiak; Ib=Kutsatu gabeko urak; II=Kutsadurak zerbait eragindako urak; III=Kutsatutakourak; IV=Kutsadura handiko urak; V=Izugarri kutsatutako urak

17

44

Adierazleak hobetzeko ekintza eta jarduerak

Zadorra ibaia hidraulikoki egokitzeko eta ibaia eta ingurunea ingurumen aldetik le-heneratzeko jarduerak 2005ean hainbat lan egin dira Zadorra ibaia Vitoria-Gasteizko tartean hidraulikoki egokitzeko eta ingurumenaren aldetik leheneratzeko Planaren barruan:

Atxa-Landaberde parkea ekologia- eta paisaia-alorrean egokitzea2005ean Atxa-Landaberde parke berria egokitzeko lan gehienak egin dituzte. Parke hori Ibaion-do auzoaren eta Zadorra ibaiaren artean dago. Jarduerak honako bi helburu hauek ditu: ibaia-ren tarte hori eta ingurunea leheneratzea eta guztion erabilerarako beste eremu bat sortzea Eraztun Berdearen barruan.

Honako lan hauek egin dituzte: oinezkoen bide-sarea, parkearen sarrera nagusiaren ondoan ja-rritako aparkalekua, eta eremuaren paisaia egokitzeko beharrezkoak diren landaretza alorreko lanak. Gainera, Atxako arkeologia aztarnategia zaharberritu da, oso andeatua baitzegoen 20ko hamarkadan azken lanak egin zirenetik. Zaharberritze lan horren bidez, aztarnategia kolore ez-berdinetako legarrekin estali da azpiko egiturak nola dauden jarrita nabaritu ahal izateko.

Abetxukuko legez kanpoko baratzeen lursail okupatuak paisaia- eta ekologia-alorrean le-heneratzeko lanakZadorra ibaiaren eskuineko aldean, Abetxuku eta N-622 errepidearen arteko tartean, 25.000 m2 inguruko azalera leheneratzeko lanean daude. Tarte horretan orain dela gutxi arte baimen-du gabeko baratzeak zeuden. Honako lan hauek egin dituzte: baratzeetan jarritako txabolak eta itxierak kendu dituzte, zaborrak eta zenbait tresna jaso dituzte, hondakinak zabortegira eraman dituzte, lursaila orraztu dute eta zenbait landare landatu eta jarri dituzte.

Zadorra Ibaiak Vitoria-Gasteizko hirigunean sortzen dituen uholdeen aurkako proiektuaren idazketa. III. Fasea: Ihurreko zubia – Abetxukuko zubia

2005ean Ihurre eta Abetxukuko zubien arteko eremua hidraulikoki egokitzeko lanak definitze-ko proiektua idatzi da. Proiektuaren arabera, honako lan hauek egingo dira: N-622 errepidea-ren zubia handitzea eta Aramangeluko meandroa leheneratzea.

Azterketak eta ikerketak Salburuan2005ean bost ikerketa egin dira Salburuan bertako biodibertsitatearen ezagutzan sakontzeko eta, ondoren, bere kudeaketarako jarraibide egokiak ezarri ahal izateko:

- “Salburuko hezeguneetako eguneko lepidoptero-taldea aztertzea eta populazioen jarraipena egiteko sistema diseinatzea”

- “Salburuko hezeguneetako anfibioen kontserbazio-egoera berrikustea”

- “Salburuko parkeko hegaztiei eraztunak jartzeko kanpaina”

- “Salburuko hezeguneetan habian egiten dituzten hegazti akuatikoen errolda aztertzea”

- “Salburuko hezeguneen eta inguruko eremu naturalen arteko lotura ekologikoa aztertzea”

Beste biodibertsitate adierazle batIaz udalerriko biodibertsitatearen egoera eta horren garapena ebaluatzeko adierazlea diseina-tzeko eta abian jartzeko lanak egin ziren. Proposatutako adierazlea hegazti ugaltzaileen popu-lazioari jarraitzean oinarritzen da. Adierazlea diseinatzeaz gain, proposatutako metodologiare-kin saioak egin dituzte eta hasierako emaitzak lortu dituzte.

Adierazlea kalkulatzeko, datuak urtero-urtero eskuratu behar dira, eta horretarako hegaztiak kontrolatzeko estazio-sare bat jarri behar da udalerrian zehar sakabanaturik. Horri esker, he-gazti-taldeen populazioen joerak ikus daitezke eta ingurumenean sortzen diren aldaketak era ez-zuzenean interpretatu ahal dira.

46 47

TABAKISMOA

Tabakoak osasunean duen eragina da hiriko biztanleek jasan beharreko inguru-men-arrisku garrantzitsuenetako bat. Dudarik gabe, ohitura sozial hedatueneta-riko bat da eta modu zuzenean eragiten dio erretzen ez duen biztanleriaren zatihandi bati.

25. Erretzaileen ehunekoa (ohikoak edo noizbehinkakoak)Datu iturria: Ingurumen Osasuneko eta Kontsumoko Udal Saila Joera desiragarria: gutxitzea:Neurtze aldia: lau urteroko inkesta

2002 2003 2004 2005

14-18 urte bitarteko biztanleria % 34,5 (*) (*) (*)

18 urte baino gehiagoko biztanleria (*) % 34,5 (*) (*)

(*) Daturik gabe, erabaki gehiagoren zain

BIDE-SEGURTASUNA

Gero eta gehiago ibilgailuen mende dauden hiriak eredu bihurtzeak, aldaketa ga-rrantzitsuak eragiten ditu hirien fisonomian eta hiritarren mugikortasun-eredue-tan. Garraio-azpiegiturek sarbideak moztu eta zaildu, distantziak handitu eta, bes-te garraiobide batzuen kalterako, ibilgailu pribatuaren erabilera indartu egitendute. Horrela, areagotu egiten dira bide-segurtasuneko arazoak.

26.ibilgailukoDatu iturria: Udaltzaingoa Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

45 .................................................................................................................................................

44 ...............

43 ...............

42 ...............

41 .................................................................................................................................................

40 .................................................................................................................................................

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Istrip

uak /

1.0

00 ib

ilg.

27. Hiri barruan harrapatutako oinezkoen kopurua urteko eta 10.000 biztanleko

Datu iturria: Udaltzaingoa Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

10 ..................................................................................................................................................

9 ..................................................................................................................................................

8 ................

7 ................

6 ................

5 ................

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Harra

patu

takoa

k /10

.000

bizt

.


Tabakoaren mendekotasuna gainditzeko programa

Udaleko Osasun eta Kontsumo Sailak (DEMSAC) hainbat urte daramatza ta-bakoaren mendekotasuna gainditzeko programa gauzatzen Osakidetzareneta Espainiako Minbiziaren aurkako Elkartearekin batera. 2005. urtean guz-tira 70 pertsonak hartu dute parte.

Osasunerako hezkuntza

“Kerik gabeko gelak” lehiaketaren zazpigarren edizioan DBHko lehen zikloko85 gelak eta 1.962 ikaslek hartu dute parte. Lehiaketak tabako mendekota-sunaren ondorio kaltegarrietaz ohartaraztea du helburu.

“Ongi gosaldu” eta “Ongi elikatu” udal programetan, berriz, ikasturte hone-tan 28 ikastetxetako 1.784 ikaslek hartu dute parte. DEMSACek antolatzenditu programa horiek. Ekimena Lehen Hezkuntzako 4., 5. eta 6. ikasturte-ko eta DBHko 1. zikloko ikasleentzat da eta gazteen artean elikatze-ohituraosasungarriak zabaltzea du helburu.

42,61

44,07

42,24

42,86

44,2643,84

6,2

8,54

8,58

5,72

7,697,44

48

2005-2006 ikasturtean 20 ikastetxetako 1.459 ikaslek hartu zuten parte Osasun eta Kontsumo Sailak antolatutako “Haur istripuak” udal programan. Ekimen hori Haur Hezkuntzako 3. mailako eta Lehen Hezkuntzako 1., 2., 3., 4. eta 5. mailetako ikasleentzat da. Ekimenaren xedea, ikasleek istripuak gertatzeko arriskua duten egoerak identifikatzea eta istripuei aurre hartze-ko ohiturak hartzea da.

“Elikadura eta Osasuna” programan 2005. urtean guztira 3.116 pertsonak hartu zuten parte. Guztira 195 lantegi antolatu ziren hiriko bederatzi gizar-te-etxetan.

Nutrizio Behatokien Sarea

Vitoria-Gasteizko eta Iruñeko Udalek lankidetza-hitzarmena sinatu dute Eus-kal Herriko Unibertsitatearekin eta Iruñeko Unibertsitatearekin osasunaren alorrean hainbat lan egiteko. Hitzarmen honen bidez hainbat programa gau-zatuko dira, nutrizio-ohiturei buruzko diagnostikoak egingo dira eta gizen-tasunaren, elikadurarekin zerikusia duten patologien eta ariketa fisikoaren alorrean lan egingo da.

Helburu hauek betetzeko Nutrizio Behatokien Sarea (NBS) sortu dute, Uda-leko Osasun eta Kontsumo Sailaren koordinazioaren pean. Sare honek nu-trizio-ohitura osasuntsuak eta ariketa fisikoa hiritarren artean eta udalerria-ren eremuan sustatzeko beharrari erantzungo dio. Hain zuzen, erakundeen arteko aliantza hau hiritarren bizi-kalitatea hobetzeko helburuarekin sortu da.

Vitoria-Gasteizko Udala Hiri Osasuntsuen Europako Sarean sartu da

2005ean Osasunerako Mundu Erakundearen Eskualdeko Bulegoak Vitoria-Gasteizko Udala onartu zuen Hiri Osasuntsuen Europako Sareko IV. Faseko kide elkartu gisa. Laugarren fase horren xedea, aliantzen sorreraren bidez osasuna garatzeko inbertitzea da, lehentasuna emanik ekitateari, osasuna-ren faktore determinatzaileei, garapen iraunkorrari eta kudeaketa parte-har-tzaile eta demokratikoari. Osasunaren eremuko inbertsioa hiri osasuntsua planifikatuz egin behar da.

Bide-segurtasuna sustatzeko ekimenak

2005ean, hainbat erakundek sustatuta, oinezkoa eta tzirrindularia errespe-tatu egin behar direla irakasteko hainbat ekimen egin dira. Caja Vital Kutxak, esaterako, “Gasteiz bizikletaz” txirrindulari lasterketaren XI. edizioa antola-tu du, Michelinek Mendizabalan “Michelín Junior Bike” haur-jaia egin du eta Udaltzaingoak bide-hezkuntzako parkearen III. marrazki-lehiaketa antolatu du. Azken lehiaketa horretan DHBko 5. eta 6. ikasturteko 314 ikaslek har-tu dute parte.

50 51

28. Ingurumen informazioari buruzko kontsulta kopurua

Ingurumen informazioa eskuratzeko eskubidea erregulatzen duten legezko xeda-penek honela definitzen dute ingurumen informazioa: “modu idatzian, ahozkoan,ikusteko moduan edo datu-base moduan uraren, airearen, lurraren, faunaren, ho-riei eragiten dieten edo eragin diezaieketen jardueren eta horiek babestera bidera-tutako jarduera eta neurrien egoerari buruz eskuragarri dagoen edozein informa-zio”. Era berean, administrazio publikoei, udalei barne, jendeak eskatzen dien in-formazio guztia emateko obligazioa ezartzen zaie.

Adierazleak bi azpiadierazle ditu1: lehenak ingurumen informazio eta dokumen-tazioa Internet bidez edo CEAko liburutegian eskuratze aldiak zenbatzen ditu, etabigarrenak Udaleko zerbitzu teknikoek jaso eta erantzun dituzten kontsultak neur-tzen ditu.

28a. Ingurumen informazio edo dokumentazioaren eskura-tzeak

Datu iturria: Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM), udal webgunea eta CINDA (Ingurumen Informazio eta Dokumentazioko Zentroa)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

60.000.............................................................................................................................................................................................................................................................

50.000 ..................................................................................................................................................

40.000 ..................................................................................................................................................

30.000 ..................................................................................................................................................

20.000 ..................................................................................................................................................

10.000 ..................................................................................................................................................

0 ..................................................................................................................................................

2001 2002 2003 2004 2005

28b. Udaleko zerbitzu teknikoei zuzendutako ingurumen kontsulten kopurua

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen Saila, CEA eta Hiritarrei Kasu Egiteko Udal Zerbitzuak Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

50.000 ..............................................................................................................................................................................................................................................................

40.000 ..............................................................................................................................................................................................................................................................

30.000 ..............................................................................................................................................................................................................................................................

20.000 ..............................................................................................................................................................................................................................................................

10.000 ..............................................................................................................................................................................................................................................................

0 ..............................................................................................................................................................................................................................................................

2001 2002 2003 2004 2005

29. Eskola-umeen parte hartzea Vitoria-Gasteizko Udalak an-tolatutako ingurumen-heziketako jardueretan

Gasteizko Udalak urtero eskaintzen dituen ingurumen-heziketako jardueretanparte hartzen duten eskola-umeen kopurua, abian jarritako programa hezitzai-leen finkapenaren eta eskola-umeen kolektiboak ingurumenarekiko duen konpro-miso-mailaren adierazle da.

Datu iturria: Ingurugiro Gaietarako Ikastegia, AMVISA eta Vitoria-Gasteizko Udaleko Hezkuntza Saila Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

13.000 .............................................................................................................................................

12.000 .............................................................................................................................................

11.000 ............

10.000 ............

9.000 ............

8.000 ............

1999-2000 2000-01 2001-02 2002-03 2003-04 2004-05l

Esku

ratze

kopu

rua

Kont

sulta

kopu

rua

Ikasle

kopu

rua

1- Bi kontsulta mota hauek oso ezberdinak direlako banatu dira, hiritarren jokabidea eta Administrazioak ingurumen infor-mazioaren alorrean dituen ekimenak argiago erakusteko.

1.746

37 799

10

24.204

52


Eraztun Berdeari buruzko beste bi informazio-bide: web gune berritua eta hiruhilabetean behin ateratzen duten aldizkari informatiboa

Ingurugiro Gaietarako Ikastegia web gunea berritzen ari da, eta Eraztun Berdeari buruzko atala eguneratu du. Orrialdeak bisitarientzako informazio praktikoa du: parkeetako ekipa-menduak eta zerbitzuak, paseoak eta ibilbideak, landaretza eta fauna garrantzitsuena, argi-talpenak, etab. Gainera eremuen kudeaketa eta egokitzapenari loturiko informazio teknikoa-goa ere badu, bai eta aldian-aldian egiten dituzten azterketa eta ikerketa zientifikoak ere. Web gune horren helbidea honakoa da: http://eraztunberdea.vitoria-gasteiz.org

Bestalde, 2006ko amaieran Eraztun Berdeari buruzko argitalpen berria kaleratu zen. Hiruhila-betean behin argitaratuko da, +Verde izenaren pean. Aldizkariak Eraztun Berdeko eguneroko-tasunaren berri eman nahi du (proiektuak, prestakuntza-jarduerak, tailerrak, bisita gidatuak, etab.). Aldizkaria udal kazetaren barruan gehigarri gisa banatzen da batez ere, baina Eraztun Berdearen web gune berriaren bidez formatu digitalean ere eskuratu daiteke.

Herritarren lantegi partehartzailea: Vitoria-Gasteizerako etorkizun posibleak

Urriaren 24tik 26a arte Europa Biltzar Etxean herritarren lantegi partehartzailea egin zen, hi-riaren etorkizunari buruz eztabaidatzeko. Lantegi horretan 55 lagunek hartu zuten parte, gi-zarteko talde aniztasuna ordezkatuz: erabakiak hartzen dituztenak, teknikari eta adituak, era-gile ekonomikoak, elkarteak eta entitateak, bai eta elkarteren batean ez dagoen jende xehea ere.

Helburua honakoa zen: jendeak hiriaren etorkizunari buruz dituen iritzi, kezka eta itxaropen guztiak jasotzea, eta horiek guztiak udalerriko ingurumenaren eta iraunkortasunaren ingu-ruan egiten ari den ikerketa-diagnostikoan sartzea. Lantegiaren ondorioak Ingurugiro Gaie-tarako Ikastegiaren web gunean ikus ditzakezue.

2006ko udaberrian beste tailer bat egingo da ikerketa-diagnostiko horretatik ateratako on-dorioak balioztatzeko.

Baratzezaintza ekologikoari buruzko ikastaroak Abetxukun

2006. urtean baratzeak eraiki dira Abetxukun dagoen Urarte eremuan, Zadorraren ibaier-tzean. Baratze hauetako jarduerak “Adinekoentzako aisialdiko baratzezaintza ekologokoari” buruzko ikastaroarekin hasiko dira. Ikastaroa 55 urtetik gorako 60 lagunentzat da eta maia-tzean hasiko da. Ikastaroa amaitu ondoren parte-hartzaileei lursail bat lagako diete.

Urarteko baratzeak baliatuz, aisialdiko baratzezaintza ekologikoaren proiektuak beste etapa bati ekingo dio. Proiektua 1998. urtean hasi zen Olarizuko baratzeekin batera. Gaur egun, ba-ratze horiek 55 urtetik gorako 90 adineko pertsona baino gehiagorentzako aisialdiko jardue-ra izateaz gain, nahi duen orok erabili dezakeen jolas- eta hezkuntza-jarduera ere bada. Uz-tailaren 15etik 19ra arte 16 urtetik gorakoentzat baratzezaintzari buruzko tailerra egingo da Olarizun.

Beste jarduera batzuk ikasleentzat

2005. urtean beste hezkuntza-jarduera bat abian jarri zen, “Ura ezagutzeko jolasten dugu” jarduera alegia. Haur Hezkuntzako bigarren zikloko hirugarren mailako ikasleentzat da. Jar-duera honen baitan, ikasleekk Zadorra parkean zenbait jolas eta esperimentu egiten dituz-te; horrela bada, uraren gaia ikasleengana hurbildu nahi da ikuspuntu ludiko eta atsegin bat erabiliz.

Lehen edizioan 17 ikastetxetako 760 ikaslek hartu dute parte.

54 55

GIZARTE-ONGIZATEA

Gizarte jasangarri baten osagai garrantzitsu bat bere hiritarren ongizate oroko-rra da. Horrek bizi-baldintza onak izatea eskatzen du: etxebizitza seguru eta iris-garria, lanbide interesgarri eta gustukoa, kalitatezko ingurunea (bai naturala etabai eraikitakoa) eta tokiko erabakiak planifikatu eta hartzeko prozesuetan bene-tan parte hartzeko aukera. Hiritarrek alderdi horiei buruz duten iritzia euren he-rriarekiko duten gogobetetasun-tasa orokorraren neurri garrantzitsua da, eta be-raz, baita jasangarritasun lokalaren adierazle egokia ere.

30. Hiritarren gogobetetasuna tokiko komunitatearekin

Aspektu desberdinak kontuan hartuz (etxebizitza, zerbitzuak, irakaskuntza, segur-tasuna...), euren hiriarekiko gogobeteta edo gogobete gabe bizi diren gasteizta-rren ehunekoa adierazten du ondorengo koadro honek.

Datu iturria: 1.070 hiritarri egindako inkestatik ateratakoa (2001eko urrian)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: lau urtero

Hiri segurtasuna

Hiritarren parte hartzea

Garraio publikoa

Irakaskuntza

Kultura eta aisia

Gizarte zerbitzuak eta osasuna

Eraikinak

Berdeguneak eta aisiarako eremuak

Enplegua

Zabor bilketa

Etxebizitza

Hiria

0% 20% 40% 60% 80% 100%

• Batere gogobetetasunik ez • Gogobetetasunik ez • Gogobeteta • Oso gogobeteta

GARAPENERAKO LANKIDETZA

Aberastasunaren banaketa desberdinari buruz kontzientziatzea eta jokabide so-lidarioagoak hartzea funtsezko prozesuak dira garapen jasangarriaren helburuaklortzeko.

Aalborg-eko Gutunak dioen bezala: “gune txiroak dira ingurumeneko arazo ge-hien dituztenak (zarata, trafikoaren kontaminazioa, aisiarako instalaziorik eza,etxebizitza ez-osasuntsuak, berdegunerik eza) eta, aldi berean, arazo horiekkonpontzeko ahalmen gutxien dituztenak. Aberastasunaren banaketa desberdina da jokabide jasanezinaren kausa eta zailago egiten du aldaketa.”

Garapenean laguntzeko nazioarteko lankidetza-jardueretan udalak duen inplika-zio-maila adierazten dute aztertutako adierazleek.

31. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bideratutako udal aurrekontuaren ehunekoa

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Garapenerako Lankidetza Zerbitzua Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

1,20 % .......................................................................................................................................

1,10 % .......................................................................................................................................

1,00 % ....

0,90 % .......

0,80 % .....................................................................................................................................................................................................................................................................

0,70 % .....................................................................................................................................................................................................................................................................

0,60 % .....................................................................................................................................................................................................................................................................

2000 2001 2002 2003 2004 2005

32. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bideratutako udal aurrekontuko per capita gastua

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Garapenerako Lankidetza Zerbitzua Joera desiragarria: gehitzea:Neurtze aldia: urtero

10 .............................................................................................................................................

9,6 ...........

9,2 .........

8,8 ...........

8,4 ............................................................................................................................................................................................................................................................................

8 ............................................................................................................................................................................................................................................................................

2000 2001 2002 2003 2004 2005

1 04 07

9,68

9,34

9,63 9 66

56 57

DEMOGRAFIA

Batez ere herrialde garatuenetako hiri-biztanleen artean ugalkortasun-tasa jaitsieta bizi-iraupena handitu egin denez, herrialde horiek errealitate demografiko be-rriari aurre egin behar diote. Errealitate demografiko horrek eragin handia duasistentzia, lanbide eta ekonomia esparruetan, eta kolokan jartzen ditu, neurrihandi batean, oreka demografiko egokia bermatu behar duten jasangarritasun-helburuak.

33.

Gaur egun Gasteizen dagoen mendekotasun demografikoaren maila ebaluatze-ko, adierazleak biztanleria ez-aktiboa (16 urte baino gutxiagokoak eta 65 urte bai-no gehiagokoak) biztanleria aktiboarekin (16 urtetik 64ra duten lagunak) erlazio-natzen ditu.

Datu iturria: Ikasketetako eta Estatistikako Kabinetea eta Vitoria-Gasteizko Udaleko Teknologia Berrien Saila Neurtze aldia: urtero

Mendekotasun tasa osoa

40,4 % ......................................................................................................................................

40,2 % ...........

40 % ...........

39,8 % ...........

39,6 % ...........

39,4 % .........

39,2 % .............................................................................................................................................

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Mendekotasun tasa biztanle taldeka

24 .............................................................................................................................................

23 .............................................................................................................................................

22 ......................................................................................................................................

21 .............................................................................................................................................

20 .............................................................................................................................................

19 ........

18...........

17..............................................................................................................................................

2000 2001 2002 2003 2004 2005

POBREZIA ETA GIZARTEKO BAZTERKERIA

Gizarteko bazterkeria-mota ugariren iturria da pobrezia. Gizarteak eskaintzen di-tuen zerbitzu askotatik kanpo geratzen dira pobreenak. Baldintzarik txarrenetanbizi diren askok ez dute baliabiderik kultur jardueretan parte hartzeko, kirolakpraktikatzeko, euren ezaguerak gehitzeko edo gertakari garrantzitsuenekin harre-manetan egoteko, zeinen inguruan bizitza sozialaren zatirik handiena antolatzenbaita.

34. Gizarte-laguntzako soldata jasotzen duten familien ehu-nekoa

Adierazle honek zera erakusten du, gizarte-laguntzako soldata deiturikoa jasotzen duten familiek Gasteizen bizi diren familia guztiekiko duten pisua.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Gizarte Ongizateko SailaNeurtze aldia: urtero

3,80 % ..........

3,60 % ..........

3,40 % ..........

3,20 % ..........

3,00 % ..........

2,80 % ..........

2,60 % ..........

2,40 % .............................................................................................................................................

2001 2002 2003 2004 2005

40,33

3

arrak Gazteak

20,......

21,55 21,86 21,96

18 7219,1

2,532,53

3,803,80

58 59

LAN-MERKATUA

Lana helburua eta bitartekoa da gizakiarentzat. Garrantzitsua da ez bakarrik ema-ten duen ongizate materialagatik, baita norbanakoari bere nortasunaren zentzua,gizartean duen postuaren kontzientzia eta gizartean integratuta egoteko senti-mendua ematen dizkiolako ere. Beraz, lana funtsezkoa da bizi-kalitate duina lor-tzeko. Bai norberarentzat lan egiten bada edo beste norbaitentzat egiten bada,jana, arropak, etxebizitza edo horiek guztiak erosteko aukera ematen duen diruaematen du lanak.

35. Langabezia-tasa1

Adierazle honek langabezian dagoen biztanleria aktiboaren ehunekoa aztertzendu.

Datu iturria: EUSTAT Euskal Estatistika Erakundea Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

14 % .............................................................................................................................................

12 % .............................................................................................................................................

10 % .............

8 % .............

6 % .............

4 % .............

2000 2001 2002 2003 2004 2005

1- EUSTAT-en Jarduerarekiko Biztanleriaren Inkestatik ateratako datuak. Gasteizko udalerako datu espezifikorik ezean, Ara-bako Lurralde Historikoari buruzkoak dira.

1 6


Udaleko Gizartegintza Zerbitzuaren zerbitzu eta programa berriak

2005ean Udaleko Gizartegintza Zerbitzuak hainbat ekimen gauzatu ditu. Ho-nako hauek nabarmendu ditzakegu:

. Gizarte-larrialdiko bi etxebizitza abian jarri dira, bat balio anitzekoa eta bes-tea genero-biolentziaren biktimei hartzeko. Bi etxebizitza horiei hirian le-hendik zeudenak batu behar zaizkie.

. Sorospen plaza berriak sortu dira: Blas de Oteron, adinekoak babesteko:apartamentuetan, 35 plaza; beste 30 plaza toki horretan bertan dagoenEguneko Arretarako Zerbitzuan eta adinekoentzako jantokia (40 plaza).

. Laguntza eta Garapen Egokiturako Programa sustatzea: 2004an Laguntza :eta Garapen Egokiturako Programa abian jarri zuen udalak, 1 eta 16 urtebitarteko seme-alabaren bat familia-babesik gabeko egoera moderatuanduten familiei zuzendutakoa. 2004. urtean 140.000 euroko hornidura zuenprogramak, eta 2005ean, berriz, ia 500.000 eurokoa. Azken urte honetan20 plaza izan ditu programak.

. Haurren parte-hartzerako bideak sustatzea: ADISKIDE FOROA eta ESKUBI: -DEEN BATZORDEAK.

Larrialdiei aurre egiteko Arabako Fondoa

2005ean, Arabako Foru Aldundiarekin eta Caja Vital Kutxarekin batera, Vito-ria-Gasteizko Udalak larrialdiei aurre egiteko Arabako fondoa jarri du abian.Mekanismo horren bidez, aiptautako hiru erakundeek erantzun azkarra-goa eman dezakete garapen bidean diren herrietan sortzen diren larrialdi-egoeren aurrean.

Batticaloa (Sri Lanka) berriz eraikitzen laguntzeko proiektua

Proiektu hau Vitoria-Gasteizek eta Munichek elkarrekin sustatu dute etaGiza Asentamenduetarako Nazio Batuen HABITAT programaren bidez gara-tu da. Epe motz eta ertainean gauzatu beharreko programa da, eta Batticaloa(Sri Lanka) hiriari laguntzeko helburua du, 2004ko abenduaren 26an eremugehiena txikitu zuen tsunamiren ostean.

60 61

Ingurumen Kontseilu Sektoriala Vitoria-Gasteizko herritarrek Tokiko Agenda 21ean parte har dezaten sortutako organoa da. Kontseilua 2000. urtean sortu zen, hitzarmen politiko baten bidez Agenda 21eko prozesua bultzatzeko hartu zen erabakiaren ondorioz. Kontseilu honek Udalaren kontsultarako organoa izan nahi du, bertan udalerriko gizarte- eta erakunde-talde garrantzitsuenak baitaude.

Organo parte-hartzaile honen funtzioak, eraketa eta funtzionamendu-arauak bere Funtzionamendurako Barne Araudian daude bilduta. Araudi hori 2004ko aben-duaren 2an egindako bilkura berezian onartu zen.

Gaur egun ia 40 taldek hartzen dute parte kontseiluan (auzo-elkarteak, talde eko-logistak, sindikatuak, unibertsitatea, erakunde publikoak...), Vitoria-Gasteizko na-tura- eta hiri- ingurumenaren alde egiteko eta ingurumen hori hobetzeko eztabai-da-foroa osatuz. Azken urteetan kontseiluak 5 lan-talde eduki ditu gai jakin eta ze-hatzak aztertzeko:

• Uraren taldea

• Hondakinen taldea

• Parke eta lorategien taldea

• Zadorra ibaiaren eta bere inguruko eremuaren taldea

Egun lanean ari den talde bakarra Zadorra ibaiarena da, gainontzeko taldeek be-ren lana amaitutzat eman baitzuten. Talde hau Bionekazaritza Elkarteak propo-satuta sortu zen, eta bere xedea Zadorra ibairen eremuan nekazaritza biologikoa sustatzeko sortu diren proposamen guztiak eztabaidatzea eta aztertzea da. Propo-samen hauek guztiak herritarren parte-hartzearekin aztertu dira eta ahalik eta al-derdi gehien hartzen dituzte kontuan: nekazaritza-jarduera, ekologia leheneratzea,ingurunea hobetzea, gizarte-funtzionaltasuna, etab.

Kontseiluak bilkuretan egindako lanari dagokionez, 2005ean zehar ingurumen alorrean nabarmendu diren hainbat gai landu dira, hala nola parke eta lorategiak ureztatzea, garbiketa publikoko zerbitzua kontratatzea, hondakinen bilketa edo Betoñuko airearen kalitatea.

INGURUMEN KONTSEILU SEKTORIALA

Lehen fasean, Nazio Batuen HABITAT programak 68.000 euroko laguntza kudeatu du. Diru kopuru hori Caja Vital Kutxak, Vitoria-Gasteizko Udalak eta Arabako Foru Aldundiak elkarrekin sortutako fondotik atera dute. Honez gain, lehen fase horretan Zumaiako Baleike Kultur Elkarteak 4.000 euro ko-purua eman zuen. Dirua hainbat gauza egiteko erabili da: hondakinak ken-tzeko eta sarbideak hobetzeko, estolderiak eta drainatze-sistemak hobetze-ko, ur edangarriaren hornidurarako, lehen hezkuntzako eskolak egokitzeko eta eraikitzeko, eta asentamendu berriak eraiki eta planifikatzeko behar di-tuzten mapal sortzeko.

Bigarren fasean, AMVISAk emandako 30.000 eurori esker eta txirrindulari-txa “indoor”-eko maratoi solidario bati esker lortutako 2.600 euroak erabi-liz, autobus-geltokia, udal aparkalekua eta Seelamunai errepidea eraikitze-ko lanak egin dira.

Proiektuaren web gunea hau da:

http://batticaloa.geo.ar.tum.de/index.pl/eu

62 63

Auzo-elkarteakArabako auzo-elkarteen Federazioa (FAVA)Elorriagako Kontzejuen ElkarteaTxagorribidea auzo-elkarteaSan Martingo auzo-elkarteaMineraleko auzo-elkarteaIpar Arriagako auzo-elkarteaLakua-Arriagako auzo-elkarteaCoronación auzo-elkarteaAbetxukuko auzo-elkarteaLakuabizkarreko auzo-elkartea

Talde ekologistak eta babeserako elkarteakEkologistak Martxan ArabaGazteizko BizikleteroakEGUZKIGAIAGADENHONTZANaturaren Arabako Institutua (IAN)

SindikatuakCCOOUGTELA-STVArabako Nekazari eta Abeltzainen Bata-suna (UAGA)Arabako Enpresarien Elkartea (SEA)

Profesionalen elkargoakNekazaritzako Ingeniari TeknikoakNekazaritzako IngeniariakIndustri Ingeniari TeknikoakAlbaitariak

Euskal Herriko UnibertsitateaFilologia, Geografia eta Historia fakul-tateaFarmazia fakultatea

ErakundeakIngurunearekiko Irakasbideen Hezkun-tza eta Ikerketarako Ikastegia, Eusko Jaurlaritza (IIHHII)Berritzegune, Eusko JaurlaritzaArabako Foru Aldundiko Ingurumen Saila

Bestelako taldeakArabako Gurutze GorriaBionekazaritzaReal Automóvil Club (RAC)Iniciativa Ciudadana de la Vivienda (etxebizitzaren aldeko hiritarren eki-mena)Arabako Arrantza FederazioaInguru ConsultoresJesus Obrero Institutu PoliteknikoaArabako Merkataritza eta Industria GanbaraGazte AbertzaleakEuskadiko Kontsumitzaileen ElkarteaLEIA FundazioaZadorrako nekazaritza-ekologiako tai-lerra

Udal-talde politikoakPartido Popular. PPEuzko Alderdi Jeltzalea. EAJ/PNVPartido Socialista de Euskadi. PSE-EEEzker Batua. IU/EBEusko Alkartasuna. EA

Laguntza teknikoaVitoria-Gasteizko Ingurumen SailaGasteizko Udal Urak (AMVISA)Ingurugiro Gaietarako Ikastegia (CEA)

PARTAIDE DIREN KOLEKTIBOAK OSOKO BILKURAK

Bilera kopurua: 2

Jorratutako gai nagusiak:

- Energia Eolikoaren EAEko Zatikako Lurralde Plana.

- Aalborg+10 Konpromisoak.

- Vitoria-Gasteizko Ingurumenaren Egoera eta Iraunkortasun Baldintzei buruzko txosten-diagnostikoa.

- Vitoria-Gasteizko GEO Hiriak txostena. Herritarren lantegi parte-hartzailea: Vi-toria-Gasteizerako etorkizun posibleak.

- Garbiketa publikorako eta hondakinen bilketa eta garraiorako zerbitzuen kon-tratazioa.

- Klimaren aldeko hiriak.

- Garoñako zentral nuklearra.

- Vitoria-Gasteizko parke eta lorategien ureztatzea.

- Salburuko hezeguneak pairatzen dituen arazoak bere inguruan eraiki diren errepide azkarren ondorioz.

- Bisoi europarrak harrapatzea itxian hazteko programa baterako.

- Vitoria-Gasteizko Mugikortasun Iraunkorreko Plana.

- Betoñuko aire-kalitatearen arazoa

LAN-TALDEEN SAIOAK

ZADORRAREN TALDEA:

Erakunde partaideak: 9

Bilera kopurua: 3

Jorratutako gaiak:

• Izartu programaren inbertsioak.

• Zadorra Fundazioaren proposamenak.

• Agroaldeen ekimena EAEn eta Vitoria-Gasteizen izan dezakeen aplikazioa.

A 21 2006 (e) - vitoria-gasteiz.org · 10 Sarean sartzeak hainbat konpromiso betetzera behartzen du...

Documents

Transcript of A 21 2006 (e) - vitoria-gasteiz.org · 10 Sarean sartzeak hainbat konpromiso betetzera behartzen du...