6. PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DE MATEMAT. ACAD. 4ºESO 6.1 ...

6. PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DE MATEMAT. ACAD. 4ºESO

6.1.Introdución e contextualización.Os grupos de cuarto de ESO están formados por estudantes que, practicamente na súatotalidade, xa realizaron os cursos anteriores neste instituto. Ademais, na maioría dos casos, aintención é continuar a súa formación na ensinanza postobrigatoria. Como a oferta educativa doIES Ramón Otero Pedrayo unicamente abarca educación secundaria obrigatoria, o remate destecurso ten para o alumnado un marcado carácter de fin de etapa por implicar un obrigatoriocambio de centro.

Para este nivel, no desenvolvemento do currículo débese ter en conta o carácterpropedéutico da materia. En Matemáticas Orientadas ás Ensinanzas Académicas, sendescoidar a vertente práctica en contextos reais, débese incidir tamén nun enfoque formale científico das matemáticas dirixido a proporcionar recursos e competencias que permitanao alumnado continuar estudos de bacharelato.

O currículo está organizado en cinco bloques: Procesos, métodos e actitudes en matemáticas;números e álxebra; xeometría; funcións; e estatística e probabilidade. Debemos ter en conta queningún dos bloque ten máis importancia que os outros nin son compartimentos independentes, ocurrículo debe desenvolverse de xeito global, pensando nas conexións internas da materia.

Para este nivel, preténdese que o alumnado afonde no desenvolvemento das habilidades depensamento matemático; concretamente na capacidade de analizar e investigar, interpretar ecomunicar matematicamente diversos fenómenos e problemas en distintos contextos, así como deproporcionar solucións prácticas a estes. Tamén debe valorar as posibilidades de aplicaciónpráctica do coñecemento matemático tanto para o enriquecemento persoal como para a valoracióndo seu papel no progreso da humanidade.

O bloque de Procesos, métodos e actitudes en matemáticas destaca polo seu carácter global edebe desenvolverse de maneira transversal dentro dos outros bloques coa finalidade deestablecer dous dos eixes fundamentais no proceso de ensino e aprendizaxe das Matemáticas: aresolución de problemas e os proxectos de investigación, e dese modo contribuír á adquisicióndas competencias clave desde esta materia.

Segundo as recomendacións da Orde ECD/65/2015, para potenciar a motivación da aprendizaxedestas competencias é desexable unha metodoloxía activa e contextualizada, baseada nunhaaprendizaxe cooperativa, onde cada persoa poida desenvolver distintos papeis, achegando ouincorporando ideas, asumindo responsabilidades e aceptando erros; unha metodoloxía baseada enactividades ou proxectos matemáticos que poñan en contexto os contidos aprendidos, o quepermitirá fortalecer a autonomía persoal e o traballo en equipo, entre outras habilidades.

No desenvolvemento do currículo preténdese que os coñecementos, as competencias e os valoresestean integrados. Os novos coñecementos que se deben adquirir teñen que apoiarse nos xaconseguidos: os contextos deben ser elixidos para que o alumnado se aproxime ao coñecementode forma intuitiva mediante situacións próximas a este, e vaian adquirindo cada vez maiorcomplexidade, ampliando progresivamente a aplicación a problemas relacionados con fenómenosnaturais e sociais e a outros contextos menos próximos á súa realidade inmediata.

PROG_DEP_MATEMATICAS_ 2018-19.doc 191/286

6.2.Obxectivos. Incorporar á linguaxe e ás formas habituais de argumentación, os distintos modos de

expresión matemática (numérica, alxébrica, de funcións, xeométrica...), co fin de mellorara súa comunicación en precisión e rigor.

Ampliar o coñecemento sobre os distintos campos numéricos ata completar o conxunto dosnúmeros reais, co fin de mellorar o seu coñecemento da realidade e as súas posibilidadesde comunicación.

Cuantificar certos aspectos da realidade para interpretala mellor, empregando distintasclases de números (irracionais, fraccionarios, decimais, enteiros...) mediante a realizaciónde cálculos adecuados a cada situación.

Valorar as virtudes da linguaxe alxébrica e valerse dela para representar situaciónsdiversas e facilitar a resolución de problemas.

Analizar relacións entre figuras semellantes. Recoñecer triángulos semellantes e oscriterios para establecer semellanzas. Aplicar os conceptos de semellanza á resolución detriángulos e ao trazado de figuras diversas.

Utilizar os coñecementos trigonométricos para determinar medicións indirectasrelacionadas con situacións tomadas de contextos reais.

Manexar coñecementos básicos sobre xeometría analítica (distintas maneiras de expresara ecuación dunha recta no plano, distancia entre puntos, ecuación da circunferencia… ).

Coñecer características xerais das funcións, das súas expresións gráfica e analítica, demodo que poidan formarse xuízos de valor sobre as situacións representadas.

Utilizar as regularidades e leis que rexen os fenómenos da estatística e do azar parainterpretar as mensaxes sobre xogos e sucesos de toda índole. Identificar conceptosmatemáticos en situacións de azar, analizar criticamente as informacións que recibimospolos medios de comunicación e encontrar ferramentas matemáticas para unha mellorcomprensión deses fenómenos.

Coñecer algúns aspectos básicos sobre o comportamento do azar, así como sobreprobabilidades de diversos fenómenos. Tomar conciencia das regularidades e as leis querexen os fenómenos de azar e a probabilidade.

Coñecer técnicas heurísticas para a resolución de problemas e desenvolver estratexiaspersoais, utilizando variados recursos e valorando a riqueza do proceso matemático deresolución.

Actuar na resolución de problemas e no resto das actividades de acordo con pautas eestratexias propias das matemáticas, como: a exploración sistemática de alternativas, aflexibilidade para cambiar de punto de vista, a perseveranza na busca de solucións, aparticularización e a xeneralización, a sistematización, etc.

Descubrir e apreciar as propias capacidades matemáticas para afrontar situacións nas quese necesiten.


6.3.Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. A continuación facemos referencia ao conxunto de estándares de aprendizaxe avaliables damateria de Matemáticas de 4º de ESO Orientadas ás Ensinanzas Académicas que interveñen nadeterminación do perfil de cada unha das competencias clave, a través deles contribuímos desdea nosa materia a que alumnado acade o desenvolvemento de todas as competencias.

Para o caso da competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía indícanseos estándares clasificados segundo os cinco bloques de contidos, para as outras seiscompetencias faise referencia ao bloque ao que pertence cada un dos estándares elixidos.

Comunicación lingüística.

Baséase fundamentalmente no seu compoñente lingüístico para comprender, xerar e comunicarmensaxes e resultados. Ademais, como se produce e desenvolve en situacións concretas econtextualizadas, tamén se deben ter en conta os seus compoñentes pragmático-discursivo esocio-cultural.

A competencia en comunicación lingüística precisa da interacción de distintas destrezas porproducirse en diversas modalidades de comunicación (oral, escrita, audiovisual, dixital) e endistintos soportes.

En relación con esta competencia cada individuo pon en funcionamento un amplo marco deactitudes e valores: o respecto ás normas de convivencia; o exercicio activo da cidadanía; odesenvolvemento dun espírito crítico; a concepción do diálogo como ferramenta primordial para aconvivencia…

Relación de estándares avaliables que contribúen ao desenvolvemento desta competencia:

B1.1.1. Expresa verbalmente, de xeito razoado, o proceso seguido na resolución dunproblema, coa precisión e o rigor adecuados.

B1.2.1. Analiza e comprende o enunciado dos problemas (datos, relacións entre os datos, econtexto do problema).

B1.5.1. Expón e defende o proceso seguido ademais das conclusións obtidas, utilizando aslinguaxes alxébrica, gráfica, xeométrica e estatístico-probabilística.

B1.12.1. Elabora documentos dixitais propios (de texto, presentación, imaxe, vídeo, son,etc.), como resultado do proceso de procura, análise e selección de información relevante,coa ferramenta tecnolóxica axeitada, e compárteos para a súa discusión ou difusión.

B1.12.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a exposición oral dos contidos traballadosna aula.

B2.3.1. Exprésase con eficacia facendo uso da linguaxe alxébrica.

B5.3.1. Utiliza un vocabulario adecuado para describir, cuantificar e analizar situaciónsrelacionadas co azar.


Opcións metodolóxicas para a consecución desta competencia.

O profesorado do departamento establecerá pautas para que o alumnado confeccione uncaderno de clase axeitado a este nivel.

Lectura na aula (e comentarios ou actividades a partir desa lectura) de textos quedestaquen conexións entre as matemáticas e actividades cotiás ou científicas.

Exposicións na aula das liñas máis salientables e das correspondentes conclusións dasinvestigacións efectuadas (sexan de carácter individual ou realizadas en grupo).

A sección 9 desta programación está directamente relacionada coa consecución destacompetencia, xa que nela detallamos ás actividades lectoras promovidas polo departamentode matemáticas.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

A consecución da competencia matemática por parte do alumnado é o obxectivo prioritario danosa materia. Esta competencia implica a capacidade de aplicar o razoamento matemático e assúas ferramentas para describir interpretar e predicir distintos fenómenos no seu contexto.Require coñecementos sobre os números, as medidas e as estruturas, así como das operacións eas representacións matemáticas, e da comprensión dos termos e conceptos matemáticos.

Débense poñer en practica destrezas que se aplican en contextos persoais, sociais, profesionaisou científicos e que teñen que ver coa realización de argumentacións, a realización de cálculos, aanálise de gráficos, a manipulación de expresións alxébricas…

A competencia matemática inclúe unha serie de actitudes e valores que se basean no rigor, norespecto aos datos e á veracidade.


Bloque 1.Procesos, métodos e actitudes en matemáticas

1.1. Expresa verbalmente, de xeito razoado, o proceso seguido na resolución dun problema,coa precisión e o rigor adecuados.

2.1. Analiza e comprende o enunciado dos problemas (datos, relacións entre os datos, econtexto do problema).

2.2. Valora a información dun enunciado e relaciónaa co número de solucións do problema.

2.3. Realiza estimacións e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas quecumpra resolver, valorando a súa utilidade e a súa eficacia.

2.4. Utiliza estratexias heurísticas e procesos de razoamento na resolución de problemas,reflexionando sobre o proceso de resolución de problemas.

3.1. Identifica patróns, regularidades e leis matemáticas en situacións de cambio, encontextos numéricos, xeométricos, funcionais, estatísticos e probabilísticos.


3.2. Utiliza as leis matemáticas atopadas para realizar simulacións e predicións sobre osresultados esperables, e valora a súa eficacia e a súa idoneidade.

4.1. Afonda nos problemas logo de resolvelos, revisando o proceso de resolución e os pasose as ideas importantes, analizando a coherencia da solución ou procurando outras formasde resolución.

4.2. Formúlase novos problemas, a partir de un resolto, variando os datos, propondo novaspreguntas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares ou máisxerais de interese, e establecendo conexións entre o problema e a realidade.

5.1. Expón e defende o proceso seguido ademais das conclusións obtidas, utilizando aslinguaxes alxébrica, gráfica, xeométrica e estatístico-probabilística.

6.1. Identifica situacións problemáticas da realidade susceptibles de conter problemas deinterese.

6.2. Establece conexións entre un problema do mundo real e o mundo matemático,identificando o problema ou os problemas matemáticos que subxacen nel e oscoñecementos matemáticos necesarios.

6.3. Usa, elabora ou constrúe modelos matemáticos sinxelos que permitan a resolución dunproblema ou duns problemas dentro do campo das matemáticas.

6.4. Interpreta a solución matemática do problema no contexto da realidade.

6.5. Realiza simulacións e predicións, en contexto real, para valorar a adecuación e aslimitacións dos modelos, e propón melloras que aumenten a súa eficacia.

7.1. Reflexiona sobre o proceso e obtén conclusións sobre el e os seus resultados,valorando outras opinións.

8.1. Desenvolve actitudes adecuadas para o traballo en matemáticas (esforzo,perseveranza, flexibilidade e aceptación da crítica razoada).

8.2. Formúlase a resolución de retos e problemas coa precisión, o esmero e o intereseadecuados ao nivel educativo e á dificultade da situación.

8.3. Distingue entre problemas e exercicios, e adopta a actitude axeitada para cada caso.

8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e indagación, xunto con hábitos de formular eformularse preguntas, e procurar respostas adecuadas, tanto no estudo dos conceptoscomo na resolución de problemas.

8.5. Desenvolve habilidades sociais de cooperación e traballo en equipo.

9.1. Toma decisións nos procesos de resolución de problemas, de investigación e dematematización ou de modelización, e valora as consecuencias destas e a súa convenienciapola súa sinxeleza e utilidade.

10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvolvidos, valorando apotencia e a sinxeleza das ideas clave, e aprende para situacións futuras similares.

11.1. Selecciona ferramentas tecnolóxicas axeitadas e utilízaas para a realización decálculos numéricos, alxébricos ou estatísticos cando a dificultade destes impida ou nonaconselle facelos manualmente.


11.2. Utiliza medios tecnolóxicos para facer representacións gráficas de funcións conexpresións alxébricas complexas e extraer información cualitativa e cuantitativa sobreelas.

11.3. Deseña representacións gráficas para explicar o proceso seguido na solución deproblemas, mediante a utilización de medios tecnolóxicos.

11.4. Recrea ámbitos e obxectos xeométricos con ferramentas tecnolóxicas interactivaspara amosar, analizar e comprender propiedades xeométricas.

11.5. Utiliza medios tecnolóxicos para o tratamento de datos e gráficas estatísticas,extraer informacións e elaborar conclusións.

Bloque 2. Números e álxebra

1.1. Recoñece os tipos de números reais (naturais, enteiros, racionais e irracionais),indicando o criterio seguido, e utilízaos para representar e interpretar axeitadamenteinformación cuantitativa.

1.2. Aplica propiedades características dos números ao utilizalos en contextos deresolución de problemas.

2.1. Opera con eficacia empregando cálculo mental, algoritmos de lapis e papel, calculadoraou programas informáticos, e utilizando a notación máis axeitada.

2.2. Realiza estimacións correctamente e xulga se os resultados obtidos son razoables.

2.3. Establece as relacións entre radicais e potencias, opera aplicando as propiedadesnecesarias e resolve problemas contextualizados.

2.4. Aplica porcentaxes á resolución de problemas cotiáns e financeiros, e valora oemprego de medios tecnolóxicos cando a complexidade dos datos o requira.

2.5. Calcula logaritmos sinxelos a partir da súa definición ou mediante a aplicación das súaspropiedades, e resolve problemas sinxelos.

2.6. Compara, ordena, clasifica e representa distintos tipos de números sobre a rectanumérica utilizando diversas escalas.

3.1. Exprésase con eficacia facendo uso da linguaxe alxébrica.

3.2. Obtén as raíces dun polinomio e factorízao utilizando a regra de Ruffini, ou outrométodo máis axeitado.

3.3. Realiza operacións con polinomios, igualdades notables e fraccións alxébricas sinxelas.

3.4. Fai uso da descomposición factorial para a resolución de ecuacións de grao superior adous.

4.1. Formula alxebricamente as restricións indicadas nunha situación da vida real, estúdaoe resolve, mediante inecuacións, ecuacións ou sistemas, e interpreta os resultados obtidos.


Bloque 3. Xeometría

1.1. Utiliza conceptos e relacións da trigonometría básica para resolver problemasempregando medios tecnolóxicos, de ser preciso, para realizar os cálculos.

2.1. Utiliza as ferramentas tecnolóxicas, as estratexias e as fórmulas apropiadas paracalcular ángulos, lonxitudes, áreas e volumes de corpos e figuras xeométricas.

2.2. Resolve triángulos utilizando as razóns trigonométricas e as súas relacións.

2.3. Utiliza as fórmulas para calcular áreas e volumes de triángulos, cuadriláteros,círculos, paralelepípedos, pirámides, cilindros, conos e esferas, e aplícaas para resolverproblemas xeométricos, asignando as unidades apropiadas.

3.1. Establece correspondencias analíticas entre as coordenadas de puntos e vectores.

3.2. Calcula a distancia entre dous puntos e o módulo dun vector.

3.3. Coñece o significado de pendente dunha recta e diferentes formas de calculala.

3.4. Calcula a ecuación dunha recta de varias formas, en función dos datos coñecidos.

3.5. Recoñece distintas expresións da ecuación dunha recta e utilízaas no estudo analíticodas condicións de incidencia, paralelismo e perpendicularidade.

3.6. Utiliza recursos tecnolóxicos interactivos para crear figuras xeométricas e observaras súas propiedades e as súas características.

Bloque 4. Funcións

1.1. Identifica e explica relacións entre magnitudes que poden ser descritas mediante unharelación funcional, e asocia as gráficas coas súas correspondentes expresións alxébricas.

1.2. Explica e representa graficamente o modelo de relación entre dúas magnitudes paraos casos de relación lineal, cuadrática, proporcionalidade inversa, exponencial elogarítmica, empregando medios tecnolóxicos, de ser preciso.

1.3. Identifica, estima ou calcula parámetros característicos de funcións elementais.

1.4. Expresa razoadamente conclusións sobre un fenómeno a partir do comportamentodunha gráfica ou dos valores dunha táboa.

1.5. Analiza o crecemento ou decrecemento dunha función mediante a taxa de variaciónmedia calculada a partir da expresión alxébrica, unha táboa de valores ou da propiagráfica.

1.6. Interpreta situacións reais que responden a funcións sinxelas: lineais, cuadráticas, deproporcionalidade inversa, definidas a anacos e exponenciais e logarítmicas.

2.1. Interpreta criticamente datos de táboas e gráficos sobre diversas situacións reais.

2.2. Representa datos mediante táboas e gráficos utilizando eixes e unidades axeitadas.

2.3. Describe as características máis importantes que se extraen dunha gráfica sinalandoos valores puntuais ou intervalos da variable que as determinan utilizando tanto lapis epapel como medios tecnolóxicos.

2.4. Relaciona distintas táboas de valores, e as súas gráficas correspondentes.


Bloque 5. Estatística e probabilidade

1.1. Aplica en problemas contextualizados os conceptos de variación, permutación ecombinación.

1.2. Identifica e describe situacións e fenómenos de carácter aleatorio, utilizando aterminoloxía axeitada para describir sucesos.

1.3. Aplica técnicas de cálculo de probabilidades na resolución de situacións e problemasda vida cotiá.

1.4. Formula e comproba conxecturas sobre os resultados de experimentos aleatorios esimulacións.

1.6. Interpreta un estudo estatístico a partir de situacións concretas próximas.

2.1. Aplica a regra de Laplace e utiliza estratexias de reconto sinxelas e técnicascombinatorias.

2.2. Calcula a probabilidade de sucesos compostos sinxelos utilizando, especialmente, osdiagramas de árbore ou as táboas de continxencia.

2.3. Resolve problemas sinxelos asociados á probabilidade condicionada.

2.4. Analiza matematicamente algún xogo de azar sinxelo, comprendendo as súas regras ecalculando as probabilidades adecuadas.

3.1. Utiliza un vocabulario adecuado para describir, cuantificar e analizar situaciónsrelacionadas co azar.

4.1. Interpreta criticamente datos de táboas e gráficos estatísticos.

4.2. Utiliza medios tecnolóxicos para o tratamento de datos e gráficas estatísticas, paraextraer informacións e elaborar conclusións.

4.3. Calcula e interpreta os parámetros estatísticos dunha distribución de datos utilizandoos medios máis axeitados (lapis e papel, calculadora ou computador).

4.4. Selecciona unha mostra aleatoria e valora a representatividade de mostras pequenas.

4.5. Representa diagramas de dispersión e interpreta a relación entre as variables.

Competencia dixital.

A competencia dixital implica o uso creativo, crítico e seguro das tecnoloxías da información e dacomunicación. Require coñecementos sobre linguaxe textual, numérica, icónica, gráfica e sonora eas pautas para a súa descodificación e transferencia.

Precísanse desenvolver destrezas relacionadas co acceso á información, o procesamento e o usopara a comunicación, a creación de contidos, a seguridade e a resolución de problemas.

A adquisición desta competencia require actitudes e valores que permitan adaptarse ásnecesidades establecidas polas tecnoloxías, desenvolvendo unha actitude activa, crítica e realistacara os medios tecnolóxicos, valorando as súas fortalezas e debilidades e respectando principioséticos no seu uso.


Relación de estándares avaliables que contribúen ao desenvolvemento desta competencia

B1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolóxicas axeitadas e utilízaas para a realización decálculos numéricos, alxébricos ou estatísticos cando a dificultade destes impida ou nonaconselle facelos manualmente.

B1.11.2. Utiliza medios tecnolóxicos para facer representacións gráficas de funcións conexpresións alxébricas complexas e extraer información cualitativa e cuantitativa sobreelas.

B1.11.5. Utiliza medios tecnolóxicos para o tratamento de datos e gráficas estatísticas,extraer informacións e elaborar conclusións.

B1.12.1. Elabora documentos dixitais propios (de texto, presentación, imaxe, vídeo, son,etc.), como resultado do proceso de procura, análise e selección de información relevante,coa ferramenta tecnolóxica axeitada, e compárteos para a súa discusión ou difusión.

B1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolóxicos para estruturar e mellorar o seuproceso de aprendizaxe, recollendo a información das actividades, analizando puntosfortes e débiles de seu proceso educativo e establecendo pautas de mellora.

B1.12.4. Emprega ferramentas tecnolóxicas para compartir ficheiros e tarefas.

B2.2.1. Opera con eficacia empregando cálculo mental, algoritmos de lapis e papel,calculadora ou programas informáticos, e utilizando a notación máis axeitada.

B2.2.4. Aplica porcentaxes á resolución de problemas cotiáns e financeiros, e valora oemprego de medios tecnolóxicos cando a complexidade dos datos o requira.

B3.1.1. Utiliza conceptos e relacións da trigonometría básica para resolver problemasempregando medios tecnolóxicos, de ser preciso, para realizar os cálculos.

B3.2.1. Utiliza as ferramentas tecnolóxicas, as estratexias e as fórmulas apropiadas paracalcular ángulos, lonxitudes, áreas e volumes de corpos e figuras xeométricas.

B3.3.6. Utiliza recursos tecnolóxicos interactivos para crear figuras xeométricas eobservar as súas propiedades e as súas características.

B4.1.2. Explica e representa graficamente o modelo de relación entre dúas magnitudespara os casos de relación lineal, cuadrática, proporcionalidade inversa, exponencial elogarítmica, empregando medios tecnolóxicos, de ser preciso.

B4.2.3. Describe as características máis importantes que se extraen dunha gráficasinalando os valores puntuais ou intervalos da variable que as determinan utilizando tantolapis e papel como medios tecnolóxicos.

B5.4.2. Utiliza medios tecnolóxicos para o tratamento de datos e gráficas estatísticas,para extraer informacións e elaborar conclusións.

B5.4.3. Calcula e interpreta os parámetros estatísticos dunha distribución de datosutilizando os medios máis axeitados (lapis e papel, calculadora ou computador).



O tipo de tarefa determinará a estratexia de ensinanza, será de tipo expositivo candohaxa que dar pautas sobre o funcionamento de equipos ou programas e por descubrimentocando o obxectivo primordial sexa comprobar conxecturas ou facer investigacións.

Establecemento de pautas para que o alumnado utilice correctamente os recursos dos quedispoñemos no centro.

A sección 10 desta programación denominada actuacións de fomento das TIC estádirectamente relacionada coa consecución desta competencia

Aprender a aprender.

Esta competencia é fundamental para a aprendizaxe permanente que se produce ao longo da vida.Esixe a capacidade para motivarse por aprender e require coñecementos sobre os propiosprocesos de aprendizaxe: saber o que se sabe e se descoñece sobre a disciplina á que pertence atarefa que se está realizando e sobre o contido concreto e as demandas da propia tarefa; e ocoñecemento sobre as diferentes estratexias posibles para afrontar a tarefa.

É necesario, pois, poñer en práctica destrezas que se concreten en estratexias de planificación,supervisión e avaliación do proceso e do resultado.

Para a consecución desta competencia débense desenvolver actitudes e valores como a motivacióne a confianza, partindo de aprendizaxes previas e fixando metas realistas que, ao serenacadadas, aumenten a percepción de autoeficacia e permitan elevar os obxectivos de novasaprendizaxes.


B1.2.4. Utiliza estratexias heurísticas e procesos de razoamento na resolución deproblemas, reflexionando sobre o proceso de resolución de problemas.

B1.4.1. Afonda nos problemas logo de resolvelos, revisando o proceso de resolución e ospasos e as ideas importantes, analizando a coherencia da solución ou procurando outrasformas de resolución.

B1.4.2. Formúlase novos problemas, a partir de un resolto, variando os datos, propondonovas preguntas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares oumáis xerais de interese, e establecendo conexións entre o problema e a realidade.

B1.7.1. Reflexiona sobre o proceso e obtén conclusións sobre el e os seus resultados,valorando outras opinións.

B1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e indagación, xunto con hábitos de formular eformularse preguntas, e procurar respostas adecuadas, tanto no estudo dos conceptoscomo na resolución de problemas.

B1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvolvidos, valorando apotencia e a sinxeleza das ideas clave, e aprende para situacións futuras similares.


B1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolóxicos para estruturar e mellorar o seuproceso de aprendizaxe, recollendo a información das actividades, analizando puntosfortes e débiles de seu proceso educativo e establecendo pautas de mellora.

B5.1.4. Formula e comproba conxecturas sobre os resultados de experimentos aleatorios esimulacións.

B5.2.4. Analiza matematicamente algún xogo de azar sinxelo, comprendendo as súas regrase calculando as probabilidades adecuadas.


Realización de investigacións sobre temas matemáticos, de maneira individual ou grupal.Débense dar pautas tanto para a realización das investigacións coma para a presentacióndos resultados.

Competencias sociais e cívicas.

A competencia social relaciónase co benestar persoal e colectivo procurando un estado de saúdefísica e mental óptimo. Faise necesaria a adquisición de coñecementos que permitan comprender eanalizar os códigos de conduta e as tensións de diferentes sociedades; os conceptos básicosrelativos ao individuo, ao grupo, á organización do traballo, a non discriminación entre sexos eentre grupos étnicos; comprender que as identidades culturais e nacionais están sometidas a unproceso cambiante dentro dun contexto de crecente globalización.

Débense poñer en práctica destrezas como a capacidade de comunicarse de maneira construtivaen distintos contornos sociais, mostrar tolerancia, mostrar e comprender puntos de vistadiferentes, negociar inspirando confianza e sentir empatía.

Esta competencia inclúe actitudes e valores como a colaboración, a seguridade nun mesmo e aintegridade e honestidade.

A competencia cívica ten que ver cos conceptos de democracia, xustiza, igualdade, cidadanía,dereitos humanos e civís. Inclúe coñecementos dos acontecementos contemporáneos e históricosde ámbito nacional, europeo e mundial.

As destrezas para esta competencia teñen que ver coa habilidade para interactuar no ámbitopúblico e para mostrar solidariedade e interese pola resolución de problemas que afecten aoámbito escolar e á comunidade.

As actitudes e valores a desenvolver son os que se encamiñan ao pleno respecto aos dereitoshumanos e á vontade de participar na toma de decisións democráticas a todos os niveis.


B1.6.1. Identifica situacións problemáticas da realidade susceptibles de conter problemasde interese.

B1.6.4. Interpreta a solución matemática do problema no contexto da realidade.

B1.6.5. Realiza simulacións e predicións, en contexto real, para valorar a adecuación e aslimitacións dos modelos, e propón melloras que aumenten a súa eficacia.


B1.7.1. Reflexiona sobre o proceso e obtén conclusións sobre el e os seus resultados,valorando outras opinións.

B1.8.1. Desenvolve actitudes adecuadas para o traballo en matemáticas (esforzo,perseveranza, flexibilidade e aceptación da crítica razoada).

B1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de cooperación e traballo en equipo.


B2.2.4. Aplica porcentaxes á resolución de problemas cotiáns e financeiros, e valora oemprego de medios tecnolóxicos cando a complexidade dos datos o requira.

B2.4.1. Formula alxebricamente as restricións indicadas nunha situación da vida real,estúdao e resolve, mediante inecuacións, ecuacións ou sistemas, e interpreta os resultadosobtidos.

B4.1.6. Interpreta situacións reais que responden a funcións sinxelas: lineais, cuadráticas,de proporcionalidade inversa, definidas a anacos e exponenciais e logarítmicas.

B4.2.1. Interpreta criticamente datos de táboas e gráficos sobre diversas situaciónsreais.

B5.1.3. Aplica técnicas de cálculo de probabilidades na resolución de situacións eproblemas da vida cotiá.

B5.1.6. Interpreta un estudo estatístico a partir de situacións concretas próximas.


Presentación e estudo de cuestións matemáticas a partir de exemplos tomados dosacontecementos diarios: en relación coa ecoloxía, co consumo, coas eleccións derepresentantes políticos, co reparto dos recursos...

Realización de investigacións individuais ou en pequenos grupos sobre diferentes cuestiónsrelacionadas coa cidade ou cos ámbitos social e científico; comunicación á totalidade dogrupo dos resultados obtidos.

Comentarios, por parte dos receptores, poñendo de manifesto os puntos fortes e débilesdas comunicacións realizadas.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Esta competencia implica a capacidade de transformar as ideas en actos. Está presente nosámbitos persoal, social, escolar e laboral, permitíndolle ás persoas o desenvolvemento das súasactividades e o aproveitamento de novas oportunidades. Require coñecementos entre os que seinclúen a capacidade de recoñecer as oportunidades, a comprensión das liñas xerais que rexen ofuncionamento das sociedades e a postura ética das organizacións.

É preciso manexar destrezas como: as capacidades de análise, planificación, organización,xestión, toma de decisións, adaptación aos cambios, resolución de problemas, comunicación,negociación, traballo en equipo, avaliación e asunción de riscos…

Tamén se require o desenvolvemento de actitudes e valores como: a predisposición a actuar de


forma imaxinativa; o autocoñecemento e a autoestima; a autonomía, o esforzo e o espíritoemprendedor.


B1.4.1. Afonda nos problemas logo de resolvelos, revisando o proceso de resolución e ospasos e as ideas importantes, analizando a coherencia da solución ou procurando outrasformas de resolución.

B1.6.2. Establece conexións entre un problema do mundo real e o mundo matemático,identificando o problema ou os problemas matemáticos que subxacen nel e oscoñecementos matemáticos necesarios.

B1.8.1. Desenvolve actitudes adecuadas para o traballo en matemáticas (esforzo,perseveranza, flexibilidade e aceptación da crítica razoada).

B1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de cooperación e traballo en equipo.

B1.9.1. Toma decisións nos procesos de resolución de problemas, de investigación e dematematización ou de modelización, e valora as consecuencias destas e a súa convenienciapola súa sinxeleza e utilidade.


B5.1.4. Formula e comproba conxecturas sobre os resultados de experimentos aleatorios esimulacións.

B5.4.1. Interpreta criticamente datos de táboas e gráficos estatísticos.


Desenvolver técnicas de resolución de problemas tanto individualmente como en grupo. Discusión e posta en común dos resultados.

Difundir, promover, preparar e participar en actividades complementarias relacionadas coanosa materia.

Conciencia e expresións culturais.

Implica coñecer, comprender, apreciar e valorar con espírito crítico as diferentes manifestaciónsculturais e artísticas, utilizalas como fonte de enriquecemento e gozo persoal e consideralasparte da riqueza e patrimonio dos pobos. Require ter coñecementos sobre o legado cultural adiferentes escalas, comprender a concreción cultural en diferentes autores obras e xéneros,tanto das belas artes coma doutras manifestacións artístico-culturais da vida cotiá.

Precísase poñer en práctica destrezas como a aplicación de diferentes habilidades depensamento, perceptivas, comunicativas, de sensibilidade e sentido estético para podercomprender, valorar, emocionarse e gozar coas manifestacións culturais e artísticas.

O desenvolvemento desta competencia supón actitudes e valores persoais de interese,recoñecemento e respecto polas diferentes manifestacións artísticas e culturais e polaconservación do patrimonio. tamén valorar a liberdade de expresión, o dereito á diversidade


cultural, o diálogo entre culturas e sociedades e a realización de experiencias artísticascompartidas.


B1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e indagación, xunto con hábitos de formular eformularse preguntas, e procurar respostas adecuadas, tanto no estudo dos conceptoscomo na resolución de problemas.


Presentar imaxes do contorno que poidan servir para relacionar arte e matemáticas.

Presentar exemplos paradigmáticos da pintura, da escultura, da arquitectura que nospermitan poñer de manifesto esa relación.

6.4. Contidos, secuencia e temporalización.

CONTIDOS

Bloque 1. Procesos, métodos e actitudes en matemáticas.

1. Planificación do proceso de resolución de problemas.2. Estratexias e procedementos postos en práctica: uso da linguaxe apropiada (gráfica,numérica, alxébrica, etc.), reformulación do problema, resolución de subproblemas,reconto exhaustivo, comezo por casos particulares sinxelos, procura de regularidades eleis, etc.3. Reflexión sobre os resultados: revisión das operacións utilizadas, asignación de unidadesaos resultados, comprobación e interpretación das solucións no contexto da situación,procura doutras formas de resolución, etc.4. Formulación de proxectos e investigacións matemáticas escolares, en contextosnuméricos, xeométricos, funcionais, estatísticos e probabilísticos, de xeito individual e enequipo. Elaboración e presentación dos informes correspondentes.5. Práctica dos procesos de matematización e modelización, en contextos da realidade ematemáticos, de xeito individual e en equipo.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes adecuadas e afrontar asdificultades propias do traballo científico.7. Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para: – Recollida ordenada e a organización de datos. – Elaboración e creación de representacións gráficas de datos numéricos, funcionais ou

estatísticos.– Facilitación da comprensión de conceptos e propiedades xeométricas ou funcionais, e

realización de cálculos de tipo numérico, alxébrico ou estatístico. – Deseño de simulacións e elaboración de predicións sobre situacións matemáticas

diversas.


– Elaboración de informes e documentos sobre os procesos levados a cabo e asconclusións e os resultados obtidos.

– Consulta, comunicación e compartición, en ámbitos apropiados, da información e asideas matemáticas.


1. Recoñecemento de números que non poden expresarse en forma de fracción. Números irracionais.2. Representación de números na recta real. Intervalos.3. Interpretación e utilización dos números reais, as operacións e as propiedadescaracterísticas en diferentes contextos, elixindo a notación e a precisión máis axeitadasen cada caso.4. Potencias de expoñente enteiro ou fraccionario e radicais sinxelos. Relación entrepotencias e radicais.5. Operacións e propiedades das potencias e dos radicais.6. Xerarquía de operacións.7. Cálculo con porcentaxes. Xuro simple e composto.8. Logaritmos: definición e propiedades.9. Manipulación de expresións alxébricas. Utilización de igualdades notables.10. Polinomios. Raíces e factorización.11. Ecuacións de grao superior a dous.12. Fraccións alxébricas. Simplificación e operacións.13. Resolución de problemas cotiáns e doutras áreas de coñecemento mediante ecuacións esistemas.14. Inecuacións de primeiro e segundo grao. Interpretación gráfica. Resolución de problemas.

Bloque 3. Xeometría.

1. Medidas de ángulos no sistema sesaxesimal e en radiáns.2. Razóns trigonométricas. Relacións entre elas. Relacións métricas nos triángulos.3. Aplicación dos coñecementos xeométricos á resolución de problemas métricos no mundo físico: medida de lonxitudes, áreas e volumes.4. Iniciación á xeometría analítica no plano: coordenadas. Vectores. Ecuacións da recta.Paralelismo; perpendicularidade.5. Semellanza. Figuras semellantes. Razón entre lonxitudes, áreas e volumes de corpossemellantes.6. Aplicacións informáticas de xeometría dinámica que facilite a comprensión de conceptose propiedades xeométricas.

Bloque 4. Funcións.


B4.1. Interpretación dun fenómeno descrito mediante un enunciado, unha táboa, unhagráfica ou unha expresión analítica. Análise de resultados.B4.2. Funcións elementais (lineal, cuadrática, proporcionalidade inversa, exponencial elogarítmica, e definidas en anacos): características e parámetros.B4.3. Taxa de variación media como medida da variación dunha función nun intervalo. B4.4. Utilización de calculadoras gráficas e software específico para a construción e ainterpretación de gráficas.

Bloque 5. Estatística e probabilidade.

1. Introdución á combinatoria: combinacións, variacións e permutacións.2. Cálculo de probabilidades mediante a regra de Laplace e outras técnicas de reconto.3. Probabilidade simple e composta. Sucesos dependentes e independentes.4. Experiencias aleatorias compostas. Utilización de táboas de continxencia e diagramas

de árbore para a asignación de probabilidades.5. Probabilidade condicionada.6. Utilización do vocabulario adecuado para describir e cuantificar situacións relacionadas co azar e a estatística.7. Identificación das fases e as tarefas dun estudo estatístico.8. Gráficas estatísticas: tipos de gráficas. Análise crítica de táboas e gráficasestatísticas nos medios de comunicación e en fontes públicas oficiais (IGE, INE, etc.).Detección de falacias.9. Medidas de centralización e dispersión: interpretación, análise e utilización.10. Comparación de distribucións mediante o uso conxunto de medidas de posición edispersión.11. Construción e interpretación de diagramas de dispersión. Introdución á correlación.12. Aplicacións informáticas que faciliten o tratamento de datos estatísticos.

SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN

A seguir indicamos a ordenación xeral de contidos que establecemos no departamento para quenos sirva de referencia á hora de facer o desenvolvemento dos diferentes bloques temáticos.Sen embargo, esta distribución non implica que deba realizarse un tratamento lineal dos contidoscorrespondentes a cada bloque, como se se tratase de compartimentos independentes, senón quedeben ser considerados baixo un punto de vista global, poñendo de manifesto as conexiónsinternas da materia.

Así e todo, como o libro de texto é unha referencia significativa para o alumnado e mesmo para asfamilias, a mención e numeración dos temas que aparecen na segunda columna das táboas queestán a continuación ten que ver coa orde na que se atopan no libro de texto que temosestipulado.

É francamente difícil asignar un tempo para o tratamento de cada un dos estándares deaprendizaxe avaliable. Aqueles que corresponden ao bloque de procesos, métodos e actitudes enmatemáticas serán tratados ao longo de todo o curso. Para os demais casos, optamos porestablecer unha ligazón entre temas e estándares facéndolle corresponder ao temas un número


de semanas do curso que nos sirva como referencia práctica; a maioría dos estándares seránabordados en diferentes ocasións ao longo do curso.

Bloque Temas Estándares Semanas Tot. Sem.

2. Números eálxebra

1. Números reales1.1, 1.2, 2.1, 2.2,

2.3, 2,4, 2.5, 2.6,2.7

4

122. Polinomios y fraccionesalgebraicas 3.1, 3.2, 3.3 3

3. Ecuaciones,inecuaciones y sistemas 3.4, 4.1 5


4. Funcións

4. Funciones.Características

1.1, 1.4, 1.5, 2.1,2.2, 2.3, 2.4 4

85. Funciones elementales

1.1, 1.2, 1.3, 1.4,1.5, 1.6, 2.2, 2.3,

2.44


3. Xeometría

6. Semejanza. Aplicaciones 2.1, 2.3, 3.6 2

107. Trigonometría 1.1, 2.1, 2,2, 3.6 5

8. Geometría analítica 3.1, 3.2, 3.3, 3.4,3.5, 3.6 3


5. Estatística eprobabilidade

11. Combinatoria 1.1, 2.1 2

7

12. Cálculo deprobabilidades

1.1, 1.2, 1.3, 1.4,2.1, 2.2, 2,3, 2.4,

3.1, 4.42

9. Estadística 1.6, 4.1, 4.2, 4.3 210. Distribucionesbidimensionales 1.6, 4.1, 4.2, 4.5 1

6.5.Relación dos elementos curriculares. Neste apartado tratamos de deixar patentes as relacións que o currículo establece entrecontidos, criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe avaliables. O obxectivo primordial éque o profesorado do departamento teña presentes estas ligazóns á hora de desenvolver na aula apráctica docente.

Cada estándar de aprendizaxe vai acompañado de dúas referencias que pretenden graduar a súaimportancia con vistas á avaliación do alumnado:

a) A nosa consideración sobre o tipo de estándar (básicos, B; son os fundamentais parasuperar o curso; intermedios, I; e avanzados, A, corresponden ao maior nivel).


b) O establecemento do grao mínimo de consecución que o alumnado debe adquirir enrelación co dominio dese estándar (vén ponderado mediante unha porcentaxe).

Bloque 1. Procesos, métodos e actitudes en matemáticas.

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.1. Expresar verbalmente, de xeito razoado, o procesoseguido na resolución dun problema. 1

Estándares de aprendizaxe avaliables para estecriterio

TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.1.1. Expresa verbalmente, de xeito razoado, o procesoseguido na resolución dun problema, coa precisión e o rigoradecuados.

B 80 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias deresolución de problemas, realizando os cálculos necesarios ecomprobando as solucións obtidas.

2, 3


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.2.1. Analiza e comprende o enunciado dos problemas(datos, relacións entre os datos, e contexto do problema). B 75 %

MAB1.2.2. Valora a información dun enunciado e relaciónaa conúmero de solucións do problema. B 60 %

MAB1.2.3. Realiza estimacións e elabora conxecturas sobre osresultados dos problemas que cumpra resolver, valorando a súautilidade e eficacia.

I 60 %

MAB1.2.4. Utiliza estratexias heurísticas e procesos derazoamento na resolución de problemas, reflexionando sobre oproceso de resolución.

A 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.3. Describir e analizar situacións de cambio, para encontrarpatróns, regularidades e leis matemáticas, en contextosnuméricos, xeométricos, funcionais, estatísticos eprobabilísticos, valorando a súa utilidade para facerpredicións.

2, 4


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.3.1. Identifica patróns, regularidades e leis matemáticasen situacións de cambio, en contextos numéricos, xeométricos,funcionais, estatísticos e probabilísticos.

B 60 %

MAB1.3.2. Utiliza as leis matemáticas atopadas para realizar I 60 %


simulacións e predicións sobre os resultados esperables, evalora a súa eficacia e idoneidade.

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.4. Afondar en problemas resoltos formulando pequenasvariacións nos datos, outras preguntas, outros contextos, etc. 3


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.4.1. Afonda nos problemas logo de resolvelos, revisandoo proceso de resolución e os pasos e as ideas importantes,analizando a coherencia da solución ou procurando outrasformas de resolución.

A 60 %

MAB1.4.2. Formúlase novos problemas a partir dun resolto,variando os datos, propondo novas preguntas, resolvendooutros problemas parecidos, formulando casos particulares oumáis xerais de interese, e establecendo conexións entre oproblema e a realidade.

A 50 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso,resultados e conclusións obtidas nos procesos de investigación. 4


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.5.1. Expón e defende o proceso seguido, ademais dasconclusións obtidas, utilizando distintas linguaxes (alxébrica,gráfica, xeométrica e estatístico-probabilística).

B 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.6. Desenvolver procesos de matematización en contextos darealidade cotiá (numéricos, xeométricos, funcionais,estatísticos ou probabilísticos) a partir da identificación desituacións problemáticas da realidade.

5


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.6.1. Identifica situacións problemáticas da realidadesusceptibles de conter problemas de interese. B 60 %

MAB1.6.2. Establece conexións entre un problema do mundoreal e o mundo matemático, identificando o problema ou osproblemas matemáticos que subxacen nel e os coñecementosmatemáticos necesarios.

I 50 %


MAB1.6.3. Usa, elabora ou constrúe modelos matemáticossinxelos que permitan a resolución dun problema ou dunsproblemas dentro do campo das matemáticas.

A 50 %

MAB1.6.4. Interpreta a solución matemática do problema nocontexto da realidade. B 60 %

MAB1.6.5. Realiza simulacións e predicións, en contexto real,para valorar a adecuación e as limitacións dos modelos, epropón melloras que aumenten a súa eficacia.

A 50 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.7. Valorar a modelización matemática como un recurso pararesolver problemas da realidade cotiá, avaliando a eficacia e aslimitacións dos modelos utilizados ou construídos.

5


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.7.1. Reflexiona sobre o proceso e obtén conclusiónssobre el e os seus resultados, valorando outras opinións. I 50 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais inherentesao quefacer matemático. 5


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.8.1. Desenvolve actitudes adecuadas para o traballo enmatemáticas (esforzo, perseveranza, flexibilidade eaceptación da crítica razoada).

B 90 %

MAB1.8.2. Formúlase a resolución de retos e problemas coaprecisión, o esmero e o interese adecuados ao nivel educativo eá dificultade da situación.

B 60 %

MAB1.8.3. Distingue entre problemas e exercicios, e adopta aactitude axeitada para cada caso. B 60 %

MAB1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e indagación,xunto con hábitos de formular e formularse preguntas eprocurar respostas axeitadas, tanto no estudo dos conceptoscomo na resolución de problemas.

I 60 %

MAB1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de cooperación etraballo en equipo. B 75 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a resolución desituacións descoñecidas. 6



TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.9.1. Toma decisións nos procesos de resolución deproblemas, de investigación e de matematización ou demodelización, valorando as consecuencias destas e a súaconveniencia pola súa sinxeleza e utilidade.

I 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.10. Reflexionar sobre as decisións tomadas, e aprender disopara situacións similares futuras. 6


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e osprocesos desenvolvidos, valorando a potencia e a sinxeleza dasideas clave, aprendendo para situacións futuras similares.

I 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.11. Empregar as ferramentas tecnolóxicas axeitadas, dexeito autónomo, realizando cálculos numéricos, alxébricos ouestatísticos, facendo representacións gráficas, recreandosituacións matemáticas mediante simulacións ou analizando consentido crítico situacións diversas que axuden á comprensiónde conceptos matemáticos ou á resolución de problemas.

7


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolóxicas axeitadas eutilízaas para a realización de cálculos numéricos, alxébricos ouestatísticos, cando a dificultade destes impida ou nonaconselle facelos manualmente.

I 60 %

MAB1.11.2. Utiliza medios tecnolóxicos para facerrepresentacións gráficas de funcións con expresiónsalxébricas complexas e extraer información cualitativa ecuantitativa sobre elas.

I 60 %

MAB1.11.3. Deseña representacións gráficas para explicar oproceso seguido na solución de problemas, mediante autilización de medios tecnolóxicos.

A 50 %

MAB1.11.4. Recrea ámbitos e obxectos xeométricos conferramentas tecnolóxicas interactivas para amosar, analizar ecomprender propiedades xeométricas.

A 50 %

MAB1.11.5. Utiliza medios tecnolóxicos para tratar datos egráficas estatísticas, extraer información e elaborarconclusións.

A 50 %


Criterio de avaliación Contidos relacionadosB1.12. Utilizar as tecnoloxías da información e da comunicaciónde maneira habitual no proceso de aprendizaxe, procurando,analizando e seleccionando información salientable en internetou noutras fontes, elaborando documentos propios, facendoexposicións e argumentacións destes, e compartíndoos enámbitos apropiados para facilitar a interacción.

7


TipoGrao mínimo

deconsecución

MAB1.12.1. Elabora documentos dixitais propios (de texto,presentación, imaxe, vídeo, son, etc.) como resultado doproceso de procura, análise e selección de informaciónrelevante, coa ferramenta tecnolóxica axeitada, e compárteospara a súa discusión ou difusión.

B 60 %

MAB1.12.2. Utiliza os recursos creados para apoiar aexposición oral dos contidos traballados na aula. B 70 %

MAB1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolóxicos paraestruturar e mellorar o seu proceso de aprendizaxe, recollendoa información das actividades, analizando puntos fortes edébiles do seu proceso educativo e establecendo pautas demellora.

A 50 %

MAB1.12.4. Emprega ferramentas tecnolóxicas para compartirideas e tarefas. B 60 %


Criterio de avaliación Contidos relacionadosB2.1. Coñecer os tipos de números e interpretar o significadodalgunhas das súas propiedades máis características(divisibilidade, paridade, infinitude, proximidade, etc.).

1, 2


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB2.1.1. Recoñece os tipos de números reais (naturais,enteiros, racionais e irracionais), indicando o criterio seguido,e utilízaos para representar e interpretar axeitadamenteinformación cuantitativa.

B 90 %

MACB2.1.2. Aplica propiedades características dos números aoutilizalos en contextos de resolución de problemas. B 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB2.2. Utilizar os tipos de números e operacións, xunto coassúas propiedades, para recoller, transformar e intercambiarinformación, e resolver problemas relacionados coa vida diariae con outras materias do ámbito educativo.

2, 3, 4, 5, 6. 7, 8, 9



TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB2.2.1. Opera con eficacia empregando cálculo mental,algoritmos de lapis e papel, calculadora ou programasinformáticos, e utilizando a notación máis axeitada.

B 60 %

MACB2.2.2. Realiza estimacións correctamente e xulga se osresultados obtidos son razoables. B 60 %

MACB2.2.3. Establece as relacións entre radicais e potencias,opera aplicando as propiedades necesarias e resolve problemascontextualizados.

B 60 %

MACB2.2.4. Aplica porcentaxes á resolución de problemascotiáns e financeiros, e valora o emprego de mediostecnolóxicos cando a complexidade dos datos o requira.

B 60 %

MACB2.2.5. Calcula logaritmos sinxelos a partir da súadefinición ou mediante a aplicación das súas propiedades, eresolve problemas sinxelos.

A 50 %

MACB2.2.6. Compara, ordena, clasifica e representa distintostipos de números sobre a recta numérica utilizando diversasescalas.

B 60 %

MACB2.2.7. Resolve problemas que requiran propiedades econceptos específicos dos números. B 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB2.3. Construír e interpretar expresións alxébricas, utilizandocon destreza a linguaxe alxébrica, as súas operacións e as súaspropiedades.

10, 11, 12


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB2.3.1. Exprésase con eficacia facendo uso da linguaxealxébrica. B 60 %

MACB2.3.2. Obtén as raíces dun polinomio e factorízaoutilizando a regra de Ruffini, ou outro método máis axeitado. B 60 %

MACB2.3.3. Realiza operacións con polinomios, igualdadesnotables e fraccións alxébricas sinxelas. B 60 %

MACB2.3.4. Fai uso da descomposición factorial para aresolución de ecuacións de grao superior a dous. B 50 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB2.4. Representar e analizar situacións e relaciónsmatemáticas utilizando inecuacións, ecuacións e sistemas pararesolver problemas matemáticos e de contextos reais.

13, 14


Tipo Grao mínimode


consecución MACB2.4.1. Formula alxebricamente as restricións indicadas

nunha situación da vida real, estúdao e resolve, medianteinecuacións, ecuacións ou sistemas, e interpreta os resultadosobtidos.

B 60 %

Bloque 3. Xeometría.

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB3.1. Utilizar as unidades angulares dos sistemas métricosesaxesimal e internacional, así como as relacións e as razónsda trigonometría elemental, para resolver problemastrigonométricos en contextos reais.

1, 2


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB3.1.1. Utiliza conceptos e relacións da trigonometríabásica para resolver problemas empregando mediostecnolóxicos, de ser preciso, para realizar os cálculos.

B 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB3.2. Calcular magnitudes efectuando medidas directas eindirectas a partir de situacións reais, empregando osinstrumentos, as técnicas ou as fórmulas máis adecuadas, eaplicando as unidades de medida.

2, 3


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB3.2.1. Utiliza as ferramentas tecnolóxicas, asestratexias e as fórmulas apropiadas para calcular ángulos,lonxitudes, áreas e volumes de corpos e figuras xeométricas.

B 60 %

MACB3.2.2. Resolve triángulos utilizando as razónstrigonométricas e as súas relacións. B 60 %

MACB3.2.3. Utiliza as fórmulas para calcular áreas e volumesde triángulos, cuadriláteros, círculos, paralelepípedos,pirámides, cilindros, conos e esferas, e aplícaas para resolverproblemas xeométricos, asignando as unidades apropiadas.

B 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB3.3. Coñecer e utilizar os conceptos e os procedementosbásicos da xeometría analítica plana para representar,describir e analizar formas e configuracións xeométricassinxelas.

4, 5, 6

Estándares de aprendizaxe avaliables para este Tipo Grao mínimo


criterio deconsecución

MACB3.3.1. Establece correspondencias analíticas entre ascoordenadas de puntos e vectores. B 70 %

MACB3.3.2. Calcula a distancia entre dous puntos e o módulodun vector. B 60 %

MACB3.3.3. Coñece o significado de pendente dunha recta ediferentes formas de calculala. B 60 %

MACB3.3.4. Calcula a ecuación dunha recta de varias formas,en función dos datos coñecidos B 60 %

MACB3.3.5. Recoñece distintas expresións da ecuación dunharecta e utilízaas no estudo analítico das condicións deincidencia, paralelismo e perpendicularidade.

B 60 %

MACB3.3.6. Utiliza recursos tecnolóxicos interactivos paracrear figuras xeométricas e observar as súas propiedades e assúas características.

A 50 %


Criterio de avaliación Contidos relacionadosB4.1. Identificar relacións cuantitativas nunha situación,determinar o tipo de función que pode representalas, eaproximar e interpretar a taxa de variación media a partirdunha gráfica ou de datos numéricos, ou mediante o estudodos coeficientes da expresión alxébrica.

1, 2, 3, 4


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB4.1.1. Identifica e explica relacións entre magnitudes quepoden ser descritas mediante unha relación funcional, e asociaas gráficas coas súas correspondentes expresións alxébricas.

B 60 %

MACB4.1.2. Explica e representa graficamente o modelo derelación entre dúas magnitudes para os casos de relación lineal,cuadrática, proporcionalidade inversa, exponencial elogarítmica, empregando medios tecnolóxicos, de ser preciso.

B 60 %

MACB4.1.3. Identifica, estima ou calcula parámetroscaracterísticos de funcións elementais. B 60 %

MACB4.1.4. Expresa razoadamente conclusións sobre unfenómeno a partir do comportamento dunha gráfica ou dosvalores dunha táboa.

B 60 %

MACB4.1.5. Analiza o crecemento ou decrecemento dunhafunción mediante a taxa de variación media calculada a partirda expresión alxébrica, unha táboa de valores ou da propiagráfica.

B 60 %

MACB4.1.6. Interpreta situacións reais que responden afuncións sinxelas: lineais, cuadráticas, de proporcionalidadeinversa, definidas a anacos e exponenciais e logarítmicas.

B 60 %


Criterio de avaliación Contidos relacionadosB4.2. Analizar información proporcionada a partir de táboas egráficas que representen relacións funcionais asociadas asituacións reais obtendo información sobre o seucomportamento, a evolución e os posibles resultados finais.

3, 4


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB4.2.1. Interpreta criticamente datos de táboas egráficos sobre diversas situacións reais. I 60 %

MACB4.2.2. Representa datos mediante táboas e gráficosutilizando eixes e unidades axeitadas. B 70 %

MACB4.2.3. Describe as características máis importantes quese extraen dunha gráfica sinalando os valores puntuais ouintervalos da variable que as determinan utilizando tanto lapise papel como medios tecnolóxicos.

B 60 %

MACB4.2.4. Relaciona distintas táboas de valores, e as súasgráficas correspondentes. B 60 %

Bloque 5. Estatística e probabilidade.

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB5.1. Resolver situacións e problemas da vida cotiá aplicandoos conceptos do cálculo de probabilidades e técnicas dereconto axeitadas.

1, 2


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB5.1.1. Aplica en problemas contextualizados os conceptosde variación, permutación e combinación. I 50 %

MACB5.1.2. Identifica e describe situacións e fenómenos decarácter aleatorio, utilizando a terminoloxía axeitada paradescribir sucesos.

B 60 %

MACB5.1.3. Aplica técnicas de cálculo de probabilidades naresolución de situacións e problemas da vida cotiá. B 60 %

MACB5.1.4. Formula e comproba conxecturas sobre osresultados de experimentos aleatorios e simulacións. I 50 %

MACB5.1.6. Interpreta un estudo estatístico a partir desituacións concretas próximas. I 50 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB5.2. Calcular probabilidades simples ou compostas aplicando aregra de Laplace, os diagramas de árbore, as táboas decontinxencia ou outras técnicas combinatorias.

2, 3, 4, 5



TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB5.2.1. Aplica a regra de Laplace e utiliza estratexias dereconto sinxelas e técnicas combinatorias. B 60 %

MACB5.2.2. Calcula a probabilidade de sucesos compostossinxelos utilizando, especialmente, os diagramas de árbore ouas táboas de continxencia.

B 60 %

MACB5.2.3. Resolve problemas sinxelos asociados áprobabilidade condicionada. B 60 %

MACB5.2.4. Analiza matematicamente algún xogo de azarsinxelo, comprendendo as súas regras e calculando asprobabilidades adecuadas.

A 50 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB5.3. Utilizar o vocabulario axeitado para a descrición desituacións relacionadas co azar e a estatística, analizando einterpretando informacións que aparecen nos medios decomunicación e fontes públicas oficiais (IGE, INE, etc.).

6


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB5.3.1. Utiliza un vocabulario adecuado para describir,cuantificar e analizar situacións relacionadas co azar. B 60 %

Criterio de avaliación Contidos relacionadosB5.4. Elaborar e interpretar táboas e gráficos estatísticos, asícomo os parámetros estatísticos máis usuais, en distribuciónsunidimensionais e bidimensionais, utilizando os medios máisaxeitados (lapis e papel, calculadora ou computador), evalorando cualitativamente a representatividade das mostrasutilizadas.

7, 8, 9, 10, 11, 12


TipoGrao mínimo

deconsecución

MACB5.4.1. Interpreta criticamente datos de táboas egráficos estatísticos. B 60 %

MACB5.4.2. Utiliza medios tecnolóxicos para o tratamento dedatos e gráficas estatísticas, para extraer informacións eelaborar conclusións.

I 50 %

MACB5.4.3. Calcula e interpreta os parámetros estatísticosdunha distribución de datos utilizando os medios máisaxeitados (lapis e papel, calculadora ou computador).

B 60 %

MACB5.4.4. Selecciona unha mostra aleatoria e valora arepresentatividade de mostras pequenas. I 50 %

MACB5.4.5. Representa diagramas de dispersión e interpreta arelación entre as variables.

I 50 %


Estándares de aprendizaxe avaliables.Grao mínimo de consecución para superar a materia.

A seguir presentamos os estándares de aprendizaxe avaliables coas modificacións de redacciónque consideramos necesarias para expresar o grao mínimo de consecución para superar a materia.Sobre os sinalados cun asterisco, (*), non se efectuou ningún cambio. Non forman parte darelación os estándares B1.6.5, B1.11.3, B3.3.6, B5.1.4, B5.2.4, B5.4.2, e B5.4.4

Bloque 1. Procesos, métodos e actitudes en matemáticas

MACB1.1.1. Expresa de xeito razoado o proceso seguido na resolución dun problema..

MACB1.2.1. Comprende o enunciado dos problemas.

MACB1.2.2. Relaciona a información do enunciado coas solucións do problema.

MACB1.2.3. Realiza estimacións e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas.

MACB1.2.4. Utiliza estratexias heurísticas e procesos de razoamento na resolución de problemas.

MACB1.3.1. Identifica patróns, regularidades e leis matemáticas en contextos numéricos, xeométricos, funcionais,estatísticos e probabilísticos.

MACB1.3.2. Utiliza as leis matemáticas atopadas para realizar predicións sobre os resultados esperables.

MACB1.4.1. Revisa o proceso de resolución dos problemas logo de resolvelos, analizando a coherencia da solución.

MACB1.4.2. Resolve novos problemas a partir doutros problemas parecidos, formulando casos particulares ou máisxerais.

MACB1.5.1. Expón e defende o proceso seguido e as conclusións obtidas, utilizando a linguaxe adecuada.

MACB1.6.1. Identifica situacións da realidade susceptibles de ser tratadas matematicamente.

MACB1.6.2. Establece conexións entre un problema do mundo real e o mundo matemático.

MACB1.6.3. Usa modelos matemáticos sinxelos que permitan a resolución dun problema dentro do campo dasmatemáticas.

MACB1.6.4. (*) Interpreta a solución matemática do problema no contexto da realidade.

MACB1.7.1. Reflexiona sobre o proceso e os seus resultados, valorando outras opinións.

MACB1.8.1. (*) Desenvolve actitudes adecuadas para o traballo en matemáticas (esforzo, perseveranza,flexibilidade e aceptación da crítica razoada).

MACB1.8.2. Mostra interese na resolución de problemas.

MACB1.8.3. Distingue entre problemas e exercicios.


MACB1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade, formula preguntas e procura respostas.

MACB1.8.5. (*) Desenvolve habilidades sociais de cooperación e traballo en equipo.

MACB1.9.1. Toma decisións nos procesos de resolución de problemas e na realización de investigacións.

MACB1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvolvidos, aprendendo para situaciónsfuturas similares.

MACB1.11.1. Utiliza ferramentas tecnolóxicas axeitadas para a realización de cálculos numéricos, alxébricos ouestatísticos, cando é preciso empregalas.

MACB1.11.2. Utiliza medios tecnolóxicos para facer representacións gráficas de funcións e extrae informaciónsobre elas.

MACB1.11.4. Utiliza ferramentas tecnolóxicas interactivas con obxectos xeométricos para amosar, analizar ecomprender propiedades xeométricas.

MACB1.11.5. Utiliza medios tecnolóxicos para tratar datos e gráficas estatísticas.

MACB1.12.1. Elabora documentos dixitais propios coa ferramenta tecnolóxica axeitada e compárteos para a súadiscusión.

MACB1.12.2. (*) Utiliza os recursos creados para apoiar a exposición oral dos contidos traballados na aula.

MACB1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolóxicos para estruturar e mellorar o seu proceso de aprendizaxe.

MACB1.12.4. (*) Emprega ferramentas tecnolóxicas para compartir ficheiros e tarefas.


MACB2.1.1. Recoñece os tipos de números reais (naturais, enteiros, racionais e irracionais), indicando o criterioseguido.

MACB2.1.2. (*) Aplica propiedades características dos números ao utilizalos en contextos de resolución deproblemas.

MACB2.2.1. Opera empregando cálculo mental, algoritmos de lapis e papel, calculadora ou programas informáticos.

MACB2.2.2. Realiza estimacións e xulga os resultados obtidos.

MACB2.2.3. Establece as relacións entre radicais e potencias.

MACB2.2.4. Aplica porcentaxes á resolución de problemas cotiáns e financeiros.

MACB2.2.5. Calcula logaritmos sinxelos a partir da súa definición.

MACB2.2.6. Compara, ordena e representa distintos tipos de números sobre a recta numérica.

MACB2.2.7. (*) Resolve problemas que requiran propiedades e conceptos específicos dos números.

MACB2.3.1. Exprésase facendo uso da linguaxe alxébrica.


MACB2.3.2. (*) Obtén as raíces dun polinomio e factorízao utilizando a regra de Ruffini, ou outro método máisaxeitado.

MACB2.3.3. (*) Realiza operacións con polinomios, igualdades notables e fraccións alxébricas sinxelas.

MACB2.3.4. (*) Fai uso da descomposición factorial para a resolución de ecuacións de grao superior a dous.

MACB2.4.1. Resolve inecuacións, ecuacións ou sistemas, e utilizaos para resolver problemas en contextos reais.

Bloque 3. Xeometría

MACB3.1.1. Utiliza conceptos e relacións da trigonometría básica para resolver problemas, empregando calculadorapara realizar os cálculos.

MACB3.2.1. Utiliza calculadora, as estratexias e as fórmulas apropiadas para calcular ángulos, lonxitudes, áreas evolumes de corpos e figuras xeométricas.

MACB3.2.2. (*) Resolve triángulos utilizando as razóns trigonométricas e as súas relacións.

MACB3.2.3. Utiliza as fórmulas para calcular áreas e volumes de triángulos, cuadriláteros, círculos, paralelepípedos,pirámides, cilindros, conos e esferas.

MACB3.3.1. (*) Establece correspondencias analíticas entre as coordenadas de puntos e vectores.

MACB3.3.2. (*) Calcula a distancia entre dous puntos e o módulo dun vector.

MACB3.3.3. (*) Coñece o significado de pendente dunha recta e diferentes formas de calculala.

MACB3.3.4. (*) Calcula a ecuación dunha recta de varias formas, en función dos datos coñecidos

MACB3.3.5. (*) Recoñece distintas expresións da ecuación dunha recta e utilízaas no estudo analítico das condiciónsde incidencia, paralelismo e perpendicularidade.


MACB4.1.1. Identifica relacións entre magnitudes que poden ser descritas mediante unha relación funcional, easocia as gráficas coas súas correspondentes expresións alxébricas.

MACB4.1.2. Representa graficamente o modelo de relación entre dúas magnitudes para os casos de relación lineal,cuadrática, proporcionalidade inversa e exponencial.

MACB4.1.3. Calcula parámetros característicos de funcións elementais.

MACB4.1.4. Expresa razoadamente conclusións sobre un fenómeno a partir do comportamento dunha gráfica.

MACB4.1.5. Analiza o crecemento ou decrecemento dunha función mediante a taxa de variación media calculada apartir da expresión alxébrica ou da propia gráfica.

MACB4.1.6. Interpreta situacións reais que responden a funcións sinxelas: lineais, cuadráticas, de proporcionalidadeinversa, definidas a anacos e exponenciais.

MACB4.2.1. Interpreta datos de táboas e gráficos sobre diversas situacións reais.


MACB4.2.2. (*) Representa datos mediante táboas e gráficos utilizando eixes e unidades axeitadas.

MACB4.2.3. Describe as características máis importantes que se extraen dunha gráfica.

MACB4.2.4. (*) Relaciona distintas táboas de valores, e as súas gráficas correspondentes.

Bloque 5. Estatística e probabilidade

MACB5.1.1. Aplica os conceptos de variación, permutación e combinación na resolución de problemas.

MACB5.1.2. Identifica situacións e fenómenos de carácter aleatorio, utilizando a terminoloxía axeitada paradescribir sucesos.

MACB5.1.3. (*) Aplica técnicas de cálculo de probabilidades na resolución de situacións e problemas da vida cotiá.

MACB5.1.6. (*) Interpreta un estudo estatístico a partir de situacións concretas próximas.

MACB5.2.1. (*) Aplica a regra de Laplace e utiliza estratexias de reconto sinxelas e técnicas combinatorias.

MACB5.2.2. Calcula a probabilidade de sucesos compostos sinxelos.

MACB5.2.3. (*) Resolve problemas sinxelos asociados á probabilidade condicionada.

MACB5.3.1. Utiliza un vocabulario adecuado para describir situacións relacionadas co azar.

MACB5.4.1. Interpreta e elabora táboas de datos e gráficos estatísticos.

MACB5.4.3. Calcula e interpreta os parámetros estatísticos dunha distribución de datos.

MACB5.4.5. (*) Representa diagramas de dispersión e interpreta a relación entre as variables.

Instrumentos de avaliación

As valoracións que efectuará o profesorado sobre as actitudes mostradas polo alumnado cara amateria e os seus avances na adquisición de novas destrezas e coñecementos, procederán, comonorma xeral, dun conxunto numeroso de rexistros que agruparemos nos dous apartados que seindican a seguir:

Observación directa e continuada do profesorado.

Neste apartado englóbanse unha cantidade moi ampla de actuacións destinadas a valorar otraballo persoal, o esforzo continuado e as actitudes positivas cara á materia.

A participación activa nas clases, ter o caderno completo, o respecto ás intervencións dosoutros, traer o material necesario, a realización dos exercicios que se propoñan tanto paraabordar na aula coma os que se indiquen para facer fóra da aula, realización dasactividades directamente relacionadas coas TIC’s, test ou probas escritas (decoñecementos previos para cada unidade ou bloque, de carácter puntual con límite detempo preestablecido, test ou probas realizadas a través da aula virtual…), exposiciónsorais e presentacións, participación nas actividades de carácter voluntario, ter un


comportamento que favoreza o desenvolvemento das clases, respectar os compañeiros ecompañeiras... serán parámetros a valorar dentro este apartado.

Queremos facer unha mención especial á valoración correspondente ás actividades que sedetallan no plan lector do departamento. Cada membro do departamento deixará clarodiante do seu alumnado cales son os parámetros que se establecen para levar a cabo estasactividades, facendo especial mención aos prazos que se deben cumprir e ás tarefasmínimas que os estudantes deben realizar.

O profesorado do departamento, tendo en conta as características de cada grupo, poderáestablecer como condición necesaria para acadar o aprobado nesta materia a lectura dolibro proposto como prioritario para o nivel correspondente xunto coas tarefas que vaianasociadas a esa lectura. Neste caso, deberase deixar claro diante do alumnado oestablecemento desta condición e, aínda mellor, que quede reflectido nas actas de reuniónde departamento o listado dos grupos que durante o presente curso deberán cumprir odito precepto.

Exames ou probas escritas.

En relación cos exames quedan fixadas as seguintes pautas, con carácter xeral:

o Realizarase un mínimo de dúas probas escritas por avaliación, o que implica facer unmínimo de seis exames ao longo do curso.

o Nas probas escritas valorarase a corrección na redacción e na presentación.Proporanse cuestións de carácter teórico para acadar unha mellora na competencialingüística.

o Debido ao carácter continuo da avaliación, a materia obxecto de exame serásempre toda a que se explicou dende o comezo do curso ata o día de realización decada proba. Isto implica que todo o alumnado debe realizar todos os exames e quenon haberá probas específicas “de recuperación”. O profesorado deberá ir dandopautas ao alumnado para que poida preparar de maneira adecuada cada proba,indicando cales serán as liñas fundamentais sobre as que se incidirá. Se algunharazón de carácter didáctico as fixese precisas, o profesorado poderá propoñer, demaneira puntual, a realización de probas que xiren arredor dun tema concreto.

o Como norma xeral, cando un estudante non poida realizar un dos exames fixados,non se realizará unha proba “particular” para el. No caso en que esta continxenciacoincida coa próxima realización dunha sesión de avaliación, o profesorado fará avaloración do alumno ou alumna tendo en conta os rexistros que posúa e asinformacións das que dispoña, levando a cabo os axustes que procedan cando serealice o seguinte exame.

6.6. Metodoloxía didáctica.A continuación tratamos de describir cal será o enfoque habitual que se empregará napresentación dos diferentes temas ou unidades. Así e todo, a práctica docente dentro de cadagrupo estará influída directamente pola variedade dos materiais que se utilicen, polos criteriosque se adopten para facer os agrupamentos do alumnado e pola organización dos espazos onde sedesenvolvan as actividades.

O desenvolvemento de cada unidade temática levarase a cabo, como norma xeral, seguindo asseguintes fases:


Determinación do punto de partida, detectando cales son os coñecementos previos dendeos que se arranca. Ao principio de cada curso realizarase algunha actuación paradeterminar o punto de partida de “carácter global” de cada grupo. Ao principio de cada undos temas ou bloques temáticos tamén se efectuarán intervencións que nos permitandetectar de que coñecementos partimos.

Presentación global de cada tema. Ao comezo de cada tema, realizarase unha presentacióndo mesmo indicando cales son os contidos que se van tratar, os obxectivos que sepretenden conseguir e, no seu caso, o material específico do que o alumnado debedispoñer.

Problemas ou situación real de motivación. Antes de presentar novos contidos farase unachegamento ao tema a través da presentación dunha situación motivadora para o alumno.Habitualmente serán problemas relacionados ben coa vida cotiá ou coa historia dasmatemáticas. Estas actuacións non substituirán, sen embargo, ao tratamento e resoluciónde problemas que, de maneira transversal, debe estar presente no tratamento de todos ostemas.

Explicación dos novos contidos conceptuais. Os novos contidos serán presentados aoalumnado tomando como base os seus coñecementos anteriores.

Realización de actividades de clarificación e afianzamento de contidos. Estas actividadesrealizaranse coa intención de enfrontar distintos puntos de vista e traballar en común.Poderán ter diferentes finalidades: unhas estarán dirixidas a todo o alumnado, e outrasserán de reforzo (para os estudantes con máis dificultades) ou de ampliación (para os queavancen máis rapidamente).

Nesta fase promoverase o traballo en equipo para levar a cabo investigacións ou proxectosque fomenten a utilización das TIC coa finalidade de recoller, transformar e presentarinformación entre os compoñentes de cada grupo.

Será tamén dentro deste apartado onde quedarán encadrada a realización de pequenasprobas (test con preguntas de elección múltiple, probas con tempo predeterminado…) quenos sirvan para aclarar e afianzar conceptos entre os membros de cada aula.

Realización persoal, fóra da aula, de actividades de clarificación e afianzamento. Estaránpropostas coa intención de que o alumnado faga unha reflexión individualizada sobre oscontidos e os procedementos que se estean traballando en cada momento e tomeconciencia dos seus avances ou dos seus atrancos. A idea é que cada un poida demandar,dentro dos prazos establecidos polo profesorado, as aclaracións que estime necesarias.

Iniciación á realización de traballos ou proxectos individuais. Lectura de libros,indagacións na historia das matemáticas, pequenas investigacións arredor dun tema... seránactividades que se proporán coa supervisión do profesorado, establecendo prazosaxeitados para a súa entrega. Este tipo de traballos poderán estar dirixidos a todo oalumnado que forme un grupo ou ben seren propostos a certas alumnas e alumnos, tendo enconta as súas capacidades particulares, coa intención de levar a cabo tanto actividades deampliación coma de reforzo.


Avaliación. A avaliación do proceso educativo, así como a que teña carácter final enrelación cos coñecementos acadados polo alumnado, será unha fase importante a ter enconta dentro da liña metodolóxica que pretendemos seguir.

Para cada unha das unidades ou bloques nos que se estea traballando, o profesorado dodepartamento debe ter previstas actuación e aproveitar ou provocar situacións que nos leven aotratamento do bloque de procesos, métodos e actitudes en matemáticas e dos elementostransversais.

Non queremos deixar de facer referencia á importancia que para as matemáticas ten a resoluciónde problemas, cuestión que debe tratarse de maneira transversal en todos os temas. Taménneste caso procuraremos motivar ás alumnas e alumnos promovendo a súa participación en eventoscomo pode ser o Canguro matemático.

Recursos

Non podemos esquecer tampouco que, dependendo de cada tema, debemos utilizar materiais erecursos que nos axuden a lograr a consecución dos nosos obxectivos: O uso da calculadora comoferramenta didáctica e para a investigación de propiedades numéricas ou das funcións, autilización de materiais da vida cotiá (envases, recibos, catálogos, xornais...) e de tipo didáctico(corpos xeométricos, barallas, quebracabezas...), os instrumentos de medida e de debuxo, estudoe confección de planos, medidas e observacións no exterior da aula...

Para facer o desenvolvemento da materia utilizaremos diversos tipos de materiais e recursos quese agrupan nas tres categoría seguintes:

Material que aportará o centro.

O departamento conta cunha Aula-Taller de Matemáticas dotada cunha importantecantidade de materiais e recursos (instrumentos de medida, material de debuxo,corpos xeométricos, dados, puzzles, barallas, dominós, espellos, xeoplanos, teselas,cubos encaixables…) que, sen dúbida, virán a mellorar a práctica docente e oaproveitamento do alumnado.

Ás axudas de carácter metodolóxico que se poden tirar da utilización das tecnoloxíasde información e da comunicación e ao modo de como pensamos utilizalas,referirémonos na sección desta programación que dedicamos ao plan de integración dasTIC dende o departamento de matemáticas.

Destaquemos tamén os recursos bibliográficos que están ao noso dispor na bibliotecado centro, na que existe unha sección dedicada as matemáticas dotada de maneiraaceptable. Esta programación contén un apartado dedicado ás actividades lectoras.

Material aportado polo alumnado e co que se debe asistir obrigatoriamente a todas asclases.

o Libro de texto. Velaquí o libro de matemáticas que usaremos no presente curso:


o Caderno de clase. Terá catro aneis con follas cuadriculadas de tamaño DIN A4.

Será, ademais dun elemento de fundamental importancia para a aprendizaxe, uninstrumento que servirá para levar a cabo a avaliación do alumnado. Cada profesordará as pautas que considere pertinentes para a súa elaboración.

o Calculadora científica.

Material que aportará o alumnado de maneira puntual.

Para o desenvolvemento de certos temas ou cuestións concretas, o profesoradoindicará cal será o material que se vaia necesitar (material de debuxo, tesoiras,cartolina...); cando isto ocorra o alumnado deberá achegar ese materialobrigatoriamente.

6.7.Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción.Criterios de avaliación:

B1.1. Expresar verbalmente, de xeito razoado, o proceso seguido na resolución dunproblema.B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de resolución de problemas,realizando os cálculos necesarios e comprobando as solucións obtidas.B1.3. Describir e analizar situacións de cambio, para atopar patróns, regularidades e leismatemáticas, en contextos numéricos, xeométricos, funcionais, estatísticos eprobabilísticos, valorando a súa utilidade para facer predicións.B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando pequenas variacións nos datos, outraspreguntas, outros contextos, etc.B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso, resultados e conclusións obtidas nosprocesos de investigación.B1.6. Desenvolver procesos de matematización en contextos da realidade cotiá (numéricos,xeométricos, funcionais, estatísticos ou probabilísticos) a partir da identificación deproblemas en situacións problemáticas da realidade.B1.7. Valorar a modelización matemática como un recurso para resolver problemas darealidade cotiá, avaliando a eficacia e as limitacións dos modelos utilizados ou construídos.B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais inherentes ao quefacer matemático.B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a resolución de situacións descoñecidas.B1.10. Reflexionar sobre as decisións tomadas e aprender diso para situacións similaresfuturas.


B1.11. Empregar as ferramentas tecnolóxicas adecuadas, de xeito autónomo, realizandocálculos numéricos, alxébricos ou estatísticos, facendo representacións gráficas,recreando situacións matemáticas mediante simulacións ou analizando con sentido críticosituacións diversas que axuden á comprensión de conceptos matemáticos ou á resoluciónde problemas.B1.12. Utilizar as tecnoloxías da información e da comunicación de maneira habitual noproceso de aprendizaxe, procurando, analizando e seleccionando información salientable eninternet ou noutras fontes, elaborando documentos propios, facendo exposicións eargumentacións destes, e compartíndoos en ámbitos apropiados para facilitar ainteracción.B2.1. Coñecer os tipos de números e interpretar o significado dalgunhas das súaspropiedades máis características (divisibilidade, paridade, infinitude, proximidade, etc.).B2.2. Utilizar os tipos de números e operacións, xunto coas súas propiedades, pararecoller, transformar e intercambiar información, e resolver problemas relacionados coavida diaria e con outras materias do ámbito educativo.B2.3. Construír e interpretar expresións alxébricas, utilizando con destreza a linguaxealxébrica, as súas operacións e as súas propiedades.B2.4. Representar e analizar situacións e relacións matemáticas utilizando inecuacións,ecuacións e sistemas para resolver problemas matemáticos e de contextos reais.B3.1. Utilizar as unidades angulares dos sistemas métrico sesaxesimal e internacional, asícomo as relacións e as razóns da trigonometría elemental, para resolver problemastrigonométricos en contextos reais.B3.2. Calcular magnitudes efectuando medidas directas e indirectas a partir de situaciónsreais, empregando os instrumentos, as técnicas ou as fórmulas máis adecuadas, e aplicandoas unidades de medida.B3.3. Coñecer e utilizar os conceptos e os procedementos básicos da xeometría analíticaplana para representar, describir e analizar formas e configuracións xeométricas sinxelas.B4.1. Identificar relacións cuantitativas nunha situación, determinar o tipo de función quepode representalas, e aproximar e interpretar a taxa de variación media a partir dunhagráfica ou de datos numéricos, ou mediante o estudo dos coeficientes da expresiónalxébrica.B4.2. Analizar información proporcionada a partir de táboas e gráficas que representenrelacións funcionais asociadas a situacións reais obtendo información sobre o seucomportamento, a evolución e os posibles resultados finais.B5.1. Resolver situacións e problemas da vida cotiá aplicando os conceptos do cálculo deprobabilidades e técnicas de reconto axeitadas.B5.2. Calcular probabilidades simples ou compostas aplicando a regra de Laplace, osdiagramas de árbore, as táboas de continxencia ou outras técnicas combinatorias.B5.3. Utilizar o vocabulario axeitado para a descrición de situacións relacionadas co azar ea estatística, analizando e interpretando informacións que aparecen nos medios decomunicación e fontes públicas oficiais (IGE, INE, etc.).B5.4. Elaborar e interpretar táboas e gráficos estatísticos, así como os parámetrosestatísticos máis usuais, en distribucións unidimensionais e bidimensionais, utilizando os


medios máis axeitados (lapis e papel, calculadora ou computador), e valorandocualitativamente a representatividade das mostras utilizadas.

Avaliación inicial:

Como xa se indicou na sección 6.6 anterior, ao principiar cada curso o profesorado dodepartamento levará a cabo as actuacións que estime pertinentes para determinar o punto departida de carácter global de cada un dos grupos que teña ao seu cargo. Débense detectar taménos alumnos e alumnas que presenten algunha característica singular ou necesidade educativaespecial.

Esas actuacións terán como obxectivo o cumprimento do protocolo que, sobre a avaliación inicial,se describe no PEC do Centro.

O profesorado do departamento presentará as súas achegas aos titores dos gruposcorrespondentes para poder tomar decisións de maneira colexiada, no contexto das xuntas deavaliación inicial, sobre as medidas curriculares oportunas que se deban adoptar:reforzo,adaptación curricular significativa, apoio, materiais de ampliación.

Por outra parte, ao comezar cada un dos temas, unidades ou bloques temáticos que sedesenvolvan, tamén se efectuarán intervencións que nos permitan detectar de que coñecementospartimos.

Avaliación continua e ordinaria:

A finalidade que queremos acadar é que o profesorado sexa quen de coñecer e ter en conta enque medida se logra unha evolución positiva nas competencias e actitudes do alumnado. Serápreciso, pois, coñecer os puntos de partida para valorar o grao de avance producido e o progresode maneira continuada ao longo do curso.

Como consecuencia do feito avaliativo poderase propoñer a certos alumnos ou alumnas actividadesde reforzo ou de ampliación, tal como se indicará na sección dedicada ás medidas de atención ádiversidade. Nalgúns casos, a posta en práctica das actuacións poderán implicar que se recomendeao alumnado a adquisición dalgún material complementario (caderniños de repaso ou ampliación, ousimilar).

Consecuentemente, as cualificacións outorgadas ao alumnado non procederán unicamente dasprobas escritas tradicionais que se realicen ao longo do curso, deberanse considerar tamén assúas aptitudes, as súas actitudes e o grao de participación nas actividades complementarias quedesenvolvamos. Espérase de todos os estudantes unha actitude positiva e unha participaciónactiva, sendo condición necesaria e imprescindible esta maneira de proceder para acadar acualificación de sobresaliente.

As valoracións do alumnado determinarase tendo en conta os apartados que se indicaron noepígrafe instrumentos de avaliación da anterior sección 6.5 e aplicando os seguintes criterios decualificación.


CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Aplicaremos os seguintes instrumentos de avaliación para valorar o que o alumno ou alumnaacada ou non acada respecto cada un dos estándares de aprendizaxe e coñecer o nivel acadadopor cada un deles, que serán dados a coñecer ao alumnado por parte do profesorado ao comezo decurso: A nota referida a observación do profesorado, terá unha influencia do 25% na

cualificación. PTOS

Respecto ás intervencións dos compañeiros; ter un comportamento que favoreza o desenvolvemento das clases. 0,25

Realización dos exercicios que se propoñan tanto para abordar na aula coma os que se indiquen para facer fóra da aula, realización das actividades directamente relacionadas coasTIC’s, ter o caderno completo.

0,25

Test ou probas escritas (de coñecementos previos para cada unidade ou bloque, de carácter puntual con límite de tempo preestablecido, test ou probas realizadas a través da aula virtual, probas relacionadas co libro de lectura…),

1,5

Exposicións orais e presentacións, participación nas actividades de carácter voluntario. 0,5

A nota referida a exames, terá unha influencia dun 75% na cualificación de cada avaliación

A nota media, referida a exames, de cada estudante en cada momento do curso calcúlaseasí:

o A primeira nota media obtense tomando un 40 % da nota do primeiro exame máis un60% da nota do segundo exame.

o A partir de aquí, as sucesivas notas serán un 40 % da última nota media calculada,máis un 60 % do último exame realizado.

Unha vez calculada a media ponderada destes dous apartados, a nota mínima parasuperar cada avaliación será de 5.

Avaliación extraordinaria:

As probas extraordinarias para o alumnado que non consiga superar a materia en xuño, seránconsensuadas e confeccionadas pola totalidade do profesorado do departamento. Propoñeraseunha única proba para matemáticas de cuarto orientadas ás ensinanzas académicas que deberárealizar todo o alumnado implicado, independentemente do profesor ou profesora que lle deraclase ao longo do curso.

Se se producisen diferenzas significativas en relación coa programación desenvolvida nosdiferentes grupos deste nivel, optaremos por deseñar un tipo de proba que conteña un bloque devarias preguntas das que o alumnado poida elixir un número determinado de cuestións, fixadopreviamente polo profesorado.

Nos últimos días do curso o profesorado deberá dar pautas claras ao alumnado para que poidapreparar as probas extraordinarias durante o período de vacacións de verán.


O profesorado poderá valorar positivamente todos os traballos realizados polos estudantesdurante o verán, sempre que esas actividades se axusten aos parámetros establecidos polosprofesores correspondentes e exista coherencia entre os traballos presentados e as respostasdadas ás probas extraordinarias por parte do alumnado implicado.

Promoción:

A promoción do alumnado terá como referencia o que estipula o artigo 23 do Decreto 86/2015 de25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e dobacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. Para poder superar a materia, e polo tanto acadar a promoción, será necesario que o alumno oualumna teña como nota mínima un 5 na última avaliación.

6.8.Recuperación e avaliación de pendentes.O alumnado que promocionou de curso sen ter superada a materia de matemáticascorrespondente ao curso anterior, terá que seguir un programa de reforzo destinado a tratar deacadar as aprendizaxes non adquiridas. Este programa será aplicado polo profesor ou profesorado grupo ao que pertenza ese alumnado no actual curso.

Debido á falta de dispoñibilidade horaria do profesorado no presente curso, non teremos aulas dereforzo fóra do horario lectivo.

As actividades e exercicios propostos polo departamento de matemáticas para orientar astarefas a realizar polo alumnado, témolas detalladas nun documento independente destaprogramación. Indicarémoslle aos interesados como deben ser utilizadas e estarán ao seu disporna web do centro.

Obxectivo fundamental do programa:

Que o alumnado adquira os coñecementos mínimos esixidos para o nivelcorrespondente.

Actuacións:

As actuacións que levaremos a cabo axustaranse ás seguintes directrices:

Ao comezo do primeiro trimestre a xefa de departamento convocará unhareunión para o alumnado que teña matemáticas pendentes de cursos anteriores.Nesta reunión informarase aos estudantes das características xerais doprograma de recuperación: liña de traballo, horario de clases de reforzo –se ashouber–, datas das probas parciais e do exame final, criterios de avaliación,relación global de actividades a desenvolver… Toda esta información entregaráselle ao alumnado en parte por escrito e taména través da web do centro (sección correspondente ao departamento dematemáticas), ademais exporase nos lugares habilitados para este fin noscorredores do instituto.

Nos primeiros días do curso o profesorado do departamento fará explícito,diante do alumnado que estea ao seu cargo e que teña matemáticas pendentes


de cursos anteriores, cales serán as tarefas a desenvolver para acadar arecuperación das aprendizaxes.

Ao longo do primeiro e segundo trimestres cada profesor determinará variasescolmas tiradas da relación de actividades destinadas ao alumnado para que osestudantes traballen sobre elas e as devolvan ao profesorado dentro dos prazosque se establezan (será fundamental o cumprimento deses prazos).

Procedementos e instrumentos de avaliación. Criterios de cualificación.

O profesorado proporá as tarefas e avaliará o traballo que teña que realizar oalumnado, debendo este respectar os prazos que se establezan para asentregas.

O profesorado fará especial observación do interese e progreso do alumnadocando se traten, dentro do desenvolvemento do curso actual, cuestiónsdirectamente relacionadas coas aprendizaxes a recuperar.

Valoraranse positivamente as respostas dadas correctamente polo alumnado enprobas correspondentes ao presente curso que teñan que ver coa materia arecuperar.

Se un estudante non realiza as actividades do programa de reforzo, seráavaliado exclusivamente a partir das cualificacións que obteña nas probasescritas. Realizaranse dúas probas parciais e unha final.

Cada nota do alumnado que teña matemáticas pendentes de cursos anteriorescalcularase así:

Nota = NE + 0,2·NR

Sendo NE a nota obtida no exame correspondente e NR a nota acadada naparticipación no programa de recuperación (aproveitamento das clases do cursoactual, implicación na realización das actividades propostas, valoración dacorrección das actividades entregadas…)

Unha vez realizado o segundo exame parcial, e sempre que as cualificaciónsobtidas nas dúas avaliacións non sexan inferiores a 3 puntos, a nota finalcalcularase así:

Nota global = 50 % Nota_1 + 50 % Nota_2

Os alumnos que obteñan nota global inferior a 5 puntos pero consigan nota igualou superior a 5 puntos nalgunha das avaliacións parciais, poderán optar porexaminarse na proba final unicamente da parte da materia que teñansuspendida.

Para o curso 2018-2019, establécense tres probas escritas: a primeira e a segunda serán decarácter parcial e terán lugar, respectivamente, na semana do 19 ao 22 de novembro de 2018 e nasemana do 25 ao 28 de febreiro de 2019; a proba final realizarase na semana do 20 ao 23 demaio de 2019.


As dúas primeiras probas xirarán arredor dos contidos que detallamos no plan de recuperación eavaliación do alumnado con matemáticas pendentes para cada unha delas, mentres que a terceira –en relación coa totalidade deses mesmos contidos– terá carácter global e estará destinada aoalumnado que non teña acadada unha avaliación positiva tras a realización das dúas avaliaciónsparciais.

Tendo en conta o obxectivo fundamental do programa, os estándares avaliables esixiranse nograo mínimo de consecución que temos establecido.

6.9. Medidas de atención á diversidade.Aplicarémoslle medidas específicas en matemáticas a aqueles alumnos nos que concorra algunhadas seguintes circunstancias: Ter acadada a promoción de curso por imperativo legal, serrepetidor de curso e non ter superado a materia no curso anterior, ter matemáticas pendentesdo curso anterior, estar desenvolvendo unha adaptación curricular en matemáticas, o alumnadoque determinen as xuntas de avaliación nas sesións de avaliación inicial, o alumnado que, ao longodo curso sexa proposto polo Departamento de Matemáticas, o Departamento de Orientación ouas xuntas de avaliación.

Non deberemos esquecer, por outra parte, prestarlle a atención que precisen aqueles estudantesque presenten un especial interese ou capacidade diante da nosa materia.

Levaremos a cabo as seguintes actuacións:

Programa de recuperación de matemáticas pendentes.

Ao programa de recuperación de matemáticas pendentes de cursos anteriores, fíxosereferencia na sección anterior.

Cada membro do departamento de matemáticas recordará ao seu alumnado que podeatopar información sobre o programa de recuperación de matemáticas no apartado quetemos reservado dentro da páxina web do centro e tamén no lugar que habitualmente sehabilita para esta cuestión no corredor da planta baixa do centro.

Dispoñibilidade horaria:

Durante o curso 2018-19, atenderase ao alumnado que teña matemáticas pendentesdo curso anterior nas propias clases do grupo por parte do profesoradocorrespondente ou nas xuntanzas que o profesorado determine, de acordo coalumnado.

Non se fixa ningunha hora vespertina de reforzo por carecer o profesorado dedispoñibilidade horaria.

Programas específicos personalizados.

Alumnado:

Os programas específicos personalizados do departamento de matemáticas do IESRamón Otero Pedrayo terán como destinatarios a todos os alumnos e alumnas que,sendo repetidores, non superasen a materia no curso anterior, agás aqueles que


estean participando nun programa de reforzo ou de recuperación, xa que esealumnado xa terá tarefas concretas para realizar cada semana.

Se algún dos alumnos implicados está asistindo a clases de apoio dispensadas poloprofesorado pertencente ao departamento de orientación ou está realizando unhaadaptación curricular, as tarefas a desenvolver deberán xurdir do acordo entre oprofesor ou profesora do grupo de referencia e o de apoio.

Actividades a desenvolver:

Cada semana, o profesorado do departamento proporá ao alumnado que sexaobxecto deste programa algunha actividade concreta para realizar. Estasactividades teñen que estar pensadas para que sexan asumibles polos destinatarios,non poden constituír unha carga adicional senón unha maneira de implicación notraballo cotiá.

Nas reunións dos membros do departamento de matemáticas deberanse artellarestas actuacións. Serannos de utilidade os seguintes recursos e propostas deactuación:

Saídas ao encerado pactadas previamente para desenvolver unhacuestión concreta.

Control personalizado das tarefas propostas para desenvolver por todo oalumnado fóra da aula.

Control frecuente do caderno de clase.

Realización puntual dalgunha das actividades propostas nas guías delectura.

Proposta de cuestionarios ou doutras tarefas a realizar con recursosinformáticos.

Realización de fichas elaboradas polo profesorado do departamento dematemáticas, procedentes da colección de recursos didácticos dos quedispón o departamento de orientación ou das que complementan aoslibros de texto que temos establecidos.

...

Seguimento dos programas:

No inicio do curso, cada membro do departamento reunirase co alumnado que debaparticipar nun programa específico personalizado, explicaralle cales son os motivosda súa implicación, cales serán actuacións que se levarán a cabo e os prazos acumprir.

Comunicarase aos titores correspondentes cales son os estudantes que participan,para darlle información aos pais e nais do alumnado.

Valorarase o seguimento do plan por parte do alumnado, extremo que terá reflexona cualificación actual de matemáticas dos implicados.


Reforzos.

Cando, como consecuencia da avaliación continua, algúns estudantes poñan de manifestodificultades en temas concretos, proporánselle medidas de reforzo destinadas ásuperación dos atrancos detectados.

Ampliacións.

Deberemos estimular e potenciar ao alumnado que mostre as actitudes máis positivas caraa materia. Propoñerémoslle a realización de tarefas específicas e traballos (consideradosde ampliación) que os leven a descubrir novos puntos de vista e a tratar con máisprofundade certas parcelas dos temas que estudemos.

6.10. Elementos transversais. No artigo 6 do Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro e no artigo 4 do DECRETO 86/2015,do 25 de xuño establecese que en todas as materias da Educación Secundaria Obrigatoria setratarán os seguintes elementos transversais:

A comprensión lectora.

A expresión oral e escrita.

A comunicación audiovisual.

As tecnoloxías da información e da comunicación.

O emprendemento.

A educación cívica e constitucional.

No epígrafe terceiro desta sección (dedicado a poñer de manifesto a contribución da materia aodesenvolvemento das competencias clave) establecemos os estándares de aprendizaxe quepermiten a consecución das diferentes competencias, que tamén están directamente relacionadoscos elementos transversais que acabamos de citar. Ademais nas seccións 9 (Actividades lectoras)e 10 (Actuacións de fomento das TIC) tamén se deducen actuacións que se relacionanestreitamente cos catro primeiros elementos transversais citados.

O profesorado do departamento, no desenvolvemento da práctica docente deberá procurar:

A prevención da violencia de xénero, da violencia contra as persoas con discapacidade, daviolencia terrorista e de calquera forma de violencia, racismo ou xenofobia.

Evitar os comportamentos e os contidos sexistas e os estereotipos que supoñandiscriminación por razón da orientación sexual ou da identidade de xénero, favorecendo avisibilidade da realidade homosexual, bisexual, transexual, transxénero e intersexual.

No ámbito da educación e a seguridade viaria, promoveranse accións para a mellora daconvivencia e a prevención dos accidentes de tráfico, coa finalidade de que os/as alumnos/as coñezan os seus dereitos e deberes como usuarios/as das vías, en calidade de peóns,viaxeiros/as e condutores/as de bicicletas ou vehículos a motor, respecten as normas e ossinais, e se favoreza a convivencia, a tolerancia, a prudencia, o autocontrol, o diálogo e aempatía con actuacións adecuadas tendentes a evitar os accidentes de tráfico e as súassecuelas.


6. PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DE MATEMAT. ACAD. 4ºESO 6.1 ...

Documents

Transcript of 6. PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DE MATEMAT. ACAD. 4ºESO 6.1 ...