500 pezeta. 20 libera hik hasi 37 alea.pdf · kararen ikasketa errazteko, eta bestetik, ikasleek...

hik hasi19

99k

o A

PIR

ILA

Zart

DISEINUA:

500

peze

ta.

20 li

bera

Udal Ikastolakgaia

Lan arriskuaketa prebentzioa

elkarrizketa

Atzerriko enpresetanlan-praktikak

Gehigarria

Harreman psikomotrizitateaesperientziak

euskal heziketarako

aldizkaria 37

37. zenbakia. 1999ko apirila hik hasi • 3

Argitaratzailea:

XANGORINZirkuitu Ibilbidea, 2. Pabilioia. 20.160 LASARTE-ORIAGIPUZKOA.Tel: 943/ 37.15.45 Fax: 943/ 37.34.03

Lege Gordailua: SS-1001/95ISSN: 1135-4690

Koordinatzailea:Jose Mari Auzmendi

Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz

Erredakzio batzordea:Itziar Barriola, Mikel Estonba,Arantxa Goiburu,Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide, Juanjo Otaño,Fito Rodriguez, Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe.

Aholkulariak:Imanol Agirre, AbelAriznabarreta, Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo,Lontxo Oihartzabal eta Pruden Sudupe.

Diseinua:Zart

Maketazioa, fotomekanika:Xangorin.

Inprimategia:ANtzA S.A.L.

Azaleko argazkia:Hik Hasi(Hernaniko korrika txikia)

Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak Onetsia1.999/III/18

Kopurua: 3.500 ale

hik hasik ez ditu bere gain hartzenlaguntzaileek plazaratutako iritziak

ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

COUNCIL OF EUROPE-CONSEIL DE L´EUROPE

Strasbourg1996ko maiatzaren 22

Aldizkari honek “aipamen berezia” jasodu Europako Kontseiluaren “lurraldeenarteko lankidetzarako sustapena” pro-gramaren barruan.

5 editoriala

6 kronika

8 gaiaUdal Ikastolak.Beste eskola eredu bat

15 elkarrizketaJone Darunbe eta Teresa Olivero

20 Hezkuntzaren Gizarte GUNEA sortu da

21 gehigarriaLanbide Heziketa. Atzerrikoenpresetan lan-praktikakMartuteneko Lanbide Heziketako institutua

28 EkarpenaAzkenik klik 2.2 euskaraz!Josu Ximenez Maia

30 EsperientziakHarreman psikomotrizitateaIrungo Udal Haur Eskolako hezitzaile taldea

33 Berriak

36 EkarpenaIdazkera harmonikoak ahalbidetzen IIIrune Ibarra

39 PraktikatzenGorputza eta bitartekariak musikan (eta II)Ana Etxeberria

hik hasiko artikuluez edonon etaedonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria

aipatzea eskertuko genizueke

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ ...........................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

Hego Euskal Herria4.500 pezeta

Ipar Euskal Herria180 libera

hik hasiEuskal

heziketarako aldizkaria

Industrialdea, 2. Pabilioia20.160

LASARTE-ORIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 15 45Faxa: 943/ 36 10 48

hik hasikZure

harpidetza behar du

4.500 pezeta ur4.500 pezeta urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan etaargitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

Zure partehartzea ezinbestekoa zaigu

harpide zaitez!


Egoera berria sortzeko nahia baino zerbaitgehiago somatzen da

Jostorratzakprest

hezkun-tzaren

soinekoaberritzeko

A P I R I L A

e d i t or i a l a

spaldiko kezkakjira-biraka da-biltza euskal hez-kuntza munduan.Eguneroko lane-tik sortutako kez-kak dira. Eskola-ren HezkuntzaProiektuak ho-

betzea galarazten dituzten trabaknolabait gainditu nahi dituztenak,zehazki.

Urte asko igaro da Frantzia eta Espai-niako Hezkuntza Sistemak ezarri zirene-tik eta ia konturatu gabe ohitura etafuntzionatzeko era konkretua markatudute.

Azken berrogei urte hauetan gizartea-rekin batera eskola ere aldatzen ari da.Parte hartzeko gogoa du euskal gizarte-ak eta eskola komunitateak ere eskolakomartxan zer esana izan nahi du.

Eguneroko lanean eragiten duten era-bakiak urrunegi hartzen diren sentsa-zioa somatzen da.

Euskal gizartea oso bizirik dago. Eus-kal Herriko herri bakoitzean zenbaterakunde, elkarte, talde eta abar sortueta gai desberdinei buruz lanean dihar-duela behatzea besterik ez dago erreali-tate honetaz ohartzeko.

Lan egin eta parte hartze nahi honekgehiegitan topo egiten du administra-zioetatik eskaintzen zaigun goitik behe-

rako ereduarekin. Euskal Herriak berefuntzionatzeko eredua gorpuzten joanbehar du. Historikoki jokatzeko izanduen estiloa eguneratu behar du etamunduari eskaini behar dio bere estiloberezi, ireki, aurrekoi, sortzaile eta partehartzailea.

Administrazio eta giza-taldeen arteanerabakia konpartitzeko kultura garatuegin behar da. Hau izan daiteke urtetaneuskaldunok modu desberdinez bilatzenari garen funtzionatzeko eta elkar bizi-tzeko estilo propioa. Denok eroso etaaberats senti gaitezkeen egoera berria.

Ildo honetatik, herri eta auzo guztie-tan Korrikak honelako zerbait sentiarazidigu. Non ez da, jada, Korrika Txikiaantolatzen?

Euskadiko Eskola Kontseiluan auto-nomiaren gaia (erabakiak non eta nolahartu eta parte hartzea bete-betean uki-tzen dituena) aztertzen ari da eta propo-samenak luzatzera doa. Inaxio Oliverikirakaskuntza hobetzeko neurri batzukplazaratu ditu eta autonomiarena horienartean.Jakina da neurri horiekin ezgarela dagokigun kaira iritsiko, bainaarraunkada berri bat izan daiteke berta-ra gerturatzeko.

Aire berria dabilela nabaria da. Eadenon artean, gure parte hartzearekin,euskaldunok eroso eta zoriontsu sentia-razteko funtzionamendu estiloa gorpuz-teko gai garen. Erronka gurekin dago.

A

6 • hik hasi 37. zenbakia. 1999ko apirila

k r o n“Ikasleak, orientatzaileak, irakasleak, gurasoak,politikoak... denak berea erreibindikatzen”

Inaxio Oliveri Eusko JaurlaritzakoHezkuntza sailburuak Erreforma hobe-tzeko hainbat neurri hartzeko asmoa-ren berri eman du, eta horien artean Aeredua hobetzea edo sendotzea. Horre-tarako bi neurri aipatu ditu: alde bate-tik, taldeen bikoiztea edo zatitzea eus-kararen ikasketa errazteko, eta bestetik,ikasleek ikasgairen bat euskaraz izatea.Orain arte A ereduan zeuden euskaraikasgai bezala zeukaten eta gainontze-koa gaztelaniaz ikasten zuten.

Neurri hauek hartzearen beharrez-kotzat jo du A ereduak bere helburuabete dezan, hots, ikasleak derrigorrez-ko ikasketak amaitu ondoren bi hiz-kuntzetan aritzeko gai izatea.

Neurri hauek kritika ugari jaso

dituzte alderdi espainiarren aldetik,baina Oliverik guztien azpian arrazoipolitikoak daudela erdietsi du. Euska-razko irakaskuntzari lotutako edozergauza ikuspegi politikotik planteatzenadierazi du eta ez ikuspegi pedagogi-kotik. Esanak esan, hemendik aurrerazer gertatzen den ikusi beharko da.Sendotze hau nahikoa izango ote da?Horrek bermatuko al du ikasleak ele-bidunak izatea?

Arestian aipatu bezala, A ereduarenbirmoldaketarekin batera beste neurribatzuk ere hartzeko asmoa azaldu duHezkuntza sailburuak, hauexek: Ertai-netako irakasleen finkatzea, zentroengestio-autonomia bultzatzea, sare kon-tzertatuaren gaineko akordioa bila-tzea, Lanbide Heziketako Plana gara-tzeko neurriak bultzatzea, Ebaluaketaeta Ikerketarako Institutu ez uniber-tsitarioa sortzea, Antolakuntza eta jar-dunari buruzko arauak onestea, zen-troak lotzeko sare informatikoa eratzea,zentro pedagogikoak berrikustea,ingelesaren ikasketa goiztiarrarenproiektua ehun zentrotara zabaltzea,pizgarri ekonomikoak ematea hezkun-tza berrikuntzan edo ikasle zailekindiharduten irakasleei eta zuzendaritza-ren kudeaketa hobetzeko arautegiaegitea.

Ipar Euskal Herrikoeskola publikoetako

eskola mapaaldatzen ari da

Pirinio-Atlantikoko departamen-duan datorren ikasturterako eskolamapa prestatzeko bilerak egiten aridira eta hautsak harrotu ditu. PierrePolivkak ikuskariak eskola frantse-sen kasuan 30 gela itxiko dituela eta10 postu sortuko dituela adierazidu. Eskola elebidunetan, berriz,zortzi postu berri sortzeko nahikariaadierazi du. Neurri hauekin polari-zazioa dator, ikastegiak elkartu etahaurrak herri handiagoetara bidera-tzea dakar eta honek barnealdekoeskola asko ixtea ekarriko du. Horre-gatik protestak egin dituzte, depar-tamenduko gainontzeko irakasleekbezalaxe. Protesta hauetan guraso-ak, irakasle frantsesak eta euskaraz-ko irakasleak bildu dira. Hala ere,gutxik lortu dute Akademiak era-bakitakoa aldatzea.

Bestalde, behin-behineko egoe-ran dauden irakasleak integratze-ko lehiaketa berezi bat egingo dairailean. Ikas Bik interesgarritzatjo du, baina irakasleek guztienintegrazioa eskatzen dute.

A ereduarenbirmoldaketa


i k a“Zergatik pentsatzen dute eskolek nahitaezkoa dela fantasia etadiziplinaren artean aukeraketa egitea gehien balio duena fantasiadiziplinatua denean?”. (MARIO BUNGE)

tatzaileek ikastetxearen funtziona-mendua barneratuta egon behar duteladiote, eta orientatzaileen kolektiboa-ren ustez orain arte bezala sektorekaeta zonaldeka mantentzeak autonomiaeta efikazia handiagoa ematen du.

Kolektiboarekin batera, zenbait sin-dikatu ere zirriborroaren aurka agertudira, STEE-EILAS, CCOO, LAB, ELAeta Afapna, hain zuzen ere. CSIF etaUGT, berriz, Administrazioaren pro-posamenarekin bat etorri dira. Denadela, oraindik prozesua itxi gabe dagoeta Eskola Kontseiluak ere ez du orain-dik erabakirik eman honen gainean.

Beste erabaki bat bai hartu duelaEskola Kontseiluak: LOGSE-Batxiler-goko azken bi kurtsoetan irailekoazterketak kentzea. Proposamen honenarabera, iraileko azterketak ekainabukaeran egingo lirateke. Ikasturteamaiatzaren 21ean amaituko litzateke,ohiko azterketak maiatzaren 31ean,ondoren ekaineko lehen hiru astetanerrekuperaketa klaseak egongo lirate-ke ikasgaiak gainditu ez dituztenen-tzat, eta azken astean azterketak.

Momentuz, estatu espainiarreko 17komunitate autonomoetatik, EAEnbakarrik egin da aldaketa hau. Nafa-rroan ere egingo da, baldin eta EskolaKontseiluaren erabakia HezkuntzaSailak onartzen baldin badu.

Nafarroako ikastetxe publikoetakoorientatzaileak hilabete mugitua izandute. Nafar Gobernuko HezkuntzaSailak beren funtzioak eta lan baldin-tzak arautuko dituen dekretu zirribo-rroa egin du eta beraiek ez daude adosbertan planteatutakoarekin. Lehenen-go eta behin, zirriborroa egiterakoanberaiekin ez dutela hitz egin adierazidute. Bestetik, orientatzaileen funtzio-en definizio zehatzik ez dela egitendiote. Eta azkenik, zonaldeka eta sek-toreka antolatutako oraingo egiturahausten duela. Hezkuntza Sailak orien-

Ikasleenerreibindika-

zioak D ereduaeskatuz

Ikasle Abertzaleak taldeak hain-bat mobilizazio burutu ditu bereeskaerak eta salaketak plazaratze-ko. Lehendabizi, Lanbide Hezike-tako zentroetan kontzentrazioakegin dituzte D ereduaren hedape-na eskatzeko. Gaur egun, Nafarro-an eskaintzen diren 124 heziketaziklotatik bi soilik dira euskaraz-koak. Guztira 2.366 ikasle daudeLanbide Heziketan eta horietatik14 bakarrik ari dira euskaraz, hauda, %0,59a. Gainera, hauen ira-kasleriaren egoera ezegonkorra daeta horrek egoera gehiago larri-tzen du. EAEn dauden 84 hezike-ta zikloetatik 23 ikas daitezkeeuskaraz, hots, %27,3a.

D ereduaren egoera larria sala-tzeaz gain, irakaskuntzako “kolo-nizazioaren” aurka ere mobilizatuda IA. “Kolonizazioak baditumilaka aurpegi. Ikasle Abertzale-ok iraultzen!” lelopean burututa-ko mobilizazioetan “hezkuntzakokolonizazioa” salatu nahi izandute. “Euskal gazteria eta belau-naldi berria eduki hezitzaile jakinbatzuen arabera eta atzerriko hiz-kuntzan hezitzen da” IAko ordez-karien iritziz, “eta egoera hau ezda koiunturala, estatu espainiareta frantziarrek diseinatutakohezkuntza sistemari lotutakoabaizik”.

Nafarroakoorientatzaileak

dekretuaren zirri-borroaren aurka


U d a l I k aG A I A

Eskola publiko etapribatuen artekozatiketa edo

banaketa egitenjarduten gara behin etaberriz. Badirudi bata edobestea bezala definitubehar ditugula gurezentroak eta horiekdirela dauden aukerabakarrak. Baina ez dahorrela. Oiartzunen udalikastola eratzera doaeta Iruñeko udalikastolek 20 urtekoibilbidea egina dute.

Udal ikastolak udaletxeen eskudauden eskolak dira. Betiko eske-metara mugatuz, ez dira pribatuak,ez delako kuotarik ordaindu behar.Baina ez dira ohiko publikoak, ezbaitaude gobernuaren eskuetan,udalaren pean baizik.

Euskal Herrian udal ikastolaegon dira eta badaude oraindik ere.Bilbon XIX. mendean hainbat udalikastola sortu ziren. Iruñean duela20 urte hasi zuten gaur egungoAmaiur, Axular eta Hegoalde udalikastolek beren ibilbidea. Eta orain,berriki, Oiartzunen abian jarri duteudal ikastolaren proiektua. Batzuenurteetako esperientzia eta lana etabesteen hastapena eta asmoa bildunahi izan ditugu hemen.


a s t o l a k

Iruñeko udal ikastolen ibilbideofiziala 1976an hasi zen. San Fer-min ikastolako guraso talde batekseme-alabentzako euskarazko ira-kaskuntza nahi zuen, baina publi-koa. Garai hartan eskola publikoe-tan ez zegoen D eredurik eta euskarazikasteko aukera bakarra ikastolekeskaintzen zuten. Bada, hutsunehori betetzeko asmoz ekin zionguraso talde honek proiektu berribati: udal ikastola sortzeari.

Bide luzea eta zaila izan zen hasizutena. Nafarroako Diputaziora jozez zegola ezer lortzerik ikusi zuteneta udalatxera jo zuten. Expe IriarteAmaiur udal ikastolako zuzenda-riak hurbildu gaitu garai haietara:“Iruñeko udaletxean nahiko ezker-

tiarrak ziren zinegotzi batzuk zeu-den eta haiengana joan ginen.Beraiei esker hasi ginen lokal zikinbatzuetan eta besteek utzit akoikastetxeetan klaseak ematen. Hasi,hasi ginen, baina gure egoera ez zenbatere ona. Behin eta berriz protes-tatu behar izan genuen klaseakkalean emanez, Gaztelu enparan-tzan protestak eginez, okupazioakeginez...”.

Eraikuntza finko bat ez izateakudal ikastolaren sakabanaketa eka-rri zuen, hots, haur guztiak ez zeu-den leku berean, auzo ezberdinetansakabanatuta baizik. Honek hasie-rako helburuari mesede egin zion,auzo guztietan udal ikastola batizateari, alegia.

Beste eskola eredu bat“Udalakordaintzen ditumantenimendua,atezainak...Iruñeko LehenHezkuntzakoeskolaguztietanbezala.Irakasleriarenkasuan ez,beste eskolapublikokoirakasleakNafarroakoGobernukoakdirelako eta guudaletxekoak”

Iruñeko Udal Ikastolak


Gora behera hauen guztien arteaneta hamar urte igaro ondoren, 1987.urtean lortu zuten legalizazioa udalikastolek. Horrek gaur egungo egi-tura finkatu zuen eta hiru udalikastola gelditu ziren: TxantreanAxular, Arrosadian Hegoalde etaDonibane eta Iturrama arteanAmaiur.

Ikasle kopuru handiaProiektu berrian egonkortasun eta

ziurtasun eza agerian izan arren,lehenengo ikasturtean, 1977/78an,385 haur matrikulatu ziren, 1978/79ikasturterako 750era igo zen kopu-rua eta 1986/87an 1.407 ikasle ziren.Beraz, garbi dago hasiera hasieratikikasle faltarik ez dutela izan. Gauregun Hegoalde eta Amaiurren 440ikasle daude eta bi lerro dituzte.Axularren, bestalde, 250 ikasle diraeta lerro bakarra dute. Irakasleak,aldiz, 64 dira guztira.

Urte luze hauetan borrokak etaeskaerak ez dira amaitu. Nahiz etahiru udal ikastola eratu, hasierakohelburua beste auzoetan ere lortzeazen. Baina Iriartek gogoratzen duenbezala “udalaren jarrera itxi eginzen. Ez zuen udal ikastola gehiagonahi. Gure artean bi talde sortu

ziren: batzuk geneukanarekin nahi-koa genuela esaten genuen, eta bes-te batzuk lerro gehiago zabaltzekoeta gehiago lortzeko borrokatu eginbehar genuela. Baina azkenean ezzen gehiago lortu”. Hala ere, gurasobatzuk borrokan jarraitu zuten etaNafarroako Gobernuak D ereduaeskaini zien Sanduzelaiko eskolapublikoan.

Eskaintza barregarria izan zeladio Iriarte. “Eskola horretara ijitoasko joaten ziren eta ez zen euska-razko lerroa irekitzeko lekurikaproposena, baina hor eskaini eginzuen administrazioak. Gurasoak osoborrokalariak ziren, bazekiten zernahi zuten eta gaur egun eskolaindartsua da”. Gaur egun A ereduamantentzen dute ikasle gutxi batzu-rekin, nahiz eta aldamenean erda-razko eskola bat egon. “Izan ere, ezdute D eredua soil-soilik duen zen-tro bat eduki nahi”.

Egun eskaerak eginez jarraitzendute, Bigarren Hezkuntzarik ezbaitiote eman Erreformaren ondo-ren. “Gure egoera farregarria da”dio Iriartek. “Lehen Hezkuntzakozentro guztiak Bigarren Hezkun-tzako zentro batera atxikituta dau-de, baina gu ez. Guk bi zentro ditu-

gu aukeran, Biurdana eta Iturrama,eta ikasleak bizi diren lekuaren ara-bera, libre dauden plazen araberaeta abar, zentro batera edo besterajoaten dira. Honek bi zentroekinkoordinatzea suposatzen du gure-tzat, bi institutuekin egon behardugu harremanetan eta horrek lanabikoiztu egiten du programazioaldetik, haurren jarraipena egitekoeta beste hainbat gauzatan. Horre-gatik, zentro bakar batera atxikitunahi dugu”.

Udal ikastolen egoera juri-dikoa

Udal ikastolen ibilbidean zeharegoera juridikoa aldatuz joan da.Ikastolak munizipalak edo herriko-ak izan arren, langile guztiak ezziren udaletxekoak. Batzuk udala-ren pean zeuden, beste batzuk Dipu-tazioak ordainduta, beste batzukNafarroako Gobernuaren eskutaneta beste batzuk gurasoen pean.1979-80 ikasturtearen hasieranEuskara Bultzatzeko Udal Patrona-tua sortu zen. Patronatu honen gaingeratu zen udal ikastolen funtzio-namenduaren gestioa eta langileria-ren kontratazioa. Beraz, nahiz etapatronatua udalaren barruan egon,izaera independientea zeukan patro-natuak bere eskuduntzak aurreraeramateko.

Beranduago patronatua desagertuegin zen eta langileak udaletxekolangile izatera pasa ziren. Horrela,udalak ordaintzen ditu manteni-mendua, atezainak... “Baina ez udalikastolenak soilik. Iruñeko LehenHezkuntzako eskola guztien atezai-nak, mantenimendua... ordaintzenditu udalak” dio Iriartek. “Irakasle-riaren kasuan ez, beste eskola publi-koko irakasleak Nafarroako Gober-nukoak direlako. Baina nahiz eta guudaletxeko langileak izan, guriordaintzeko diruaren gehiengoagobernutik jasotzen du udalak.


Beraz, kontzertatuta bezala gaude”.Momentuz egoera nahiko egon-

korra dela esan daiteke, baina urtehauetan guztietan udalaren jarrera-ren pean egon dira. Iriartek aipatubezala hasieran udalak jarrera irekiaagertu zuen, baina ondoren itxiegin zen eta ez zuen auzo gehiago-tan udal ikastola gehiago sortzekoaukerarik eman. “Gainera, udalakbeti bere gainetik kendu nahi izangaitu, arazo bilakatu gara beraren-tzat, batez ere langileok. Gu bereardurapetik kentzeko bide bat aipa-tu izan da: udal ikastolak Nafarroa-ko Gobernuaren eskuetara pasatzeaeta Nafarroako Gobernuaren HaurEskolak udalaren eskuetara”. Bainagobernua ez da ausartzen hori egi-tera. “Izan ere, gure lanpostuakdauden bezala mantentzen baditu,errekurtsoak izango ditu bere lan-gileen aldetik, Iruñean lanpostu batnahiko duen jende asko egongo bai-ta. Eta gu ez gaude prest hori onar-tzeko”.

Udalak udal ikastolak bere gaine-tik kentzeko beste arrazoi bat erebadago: euskara. “Eskola hauekgaztelaniaz izango balira, udalagustura egongo zatekeen, presti-gioa lortzeko aprobetxatuko zuke-en: mugimendu progresista izanzen bere sorreran, pedagogia berri-tzailea erabiltzen da, gurasoek askoparte hartzen dute...”.

Udal ikastolaren aban-tailak

Iriarteri udal ikastolak eskaintzendituen abantailak zein diren galdetuostean, nagusienak aipatu dizkigu:

1- Irakasleria egonkorra da. Hasie-ran ezarri genituen funtzionamen-durako arau eta ohiturak manten-tzen ditugu: asko biltzen gara, hiruzentroen artean harremanak dituguprogramazioak elkartrukatzeko,proiektu asko egiten ditugu elka-rrekin...

2- Partaidetza altua dugu eta klaus-

troan denon artean erabakitzen direngauzak aurrera ateratzen dira.

3- Gurasoen parte hartzea izuga-rria da, eta hasiera hasieratik.Garrantzi handia dute eta askoborrokatu dute ikastolaren alde.

4- Orain dela 20 urte irakaslegazteak eta ilusioz beteak ginen etagiro oso ona genuen. Urteen pode-rioz udal ikastolaren proiektua gor-puztea lortu dugu. Ilusioz egitendugu lan, ez gara ikastetxe soilbatera etortzen, bizitza duen esko-lara baizik.

5- Udala Gobernua baino gertua-go dago eta hori positiboa dela ustedut. Hurbiltasun horrek gauzakerraztu egiten ditu eskaerak egitekoorduan. Eta udalaren aldetik eregobernuaren aldetik baino sentsibi-lizazio eta inplikazio gehiago egondaiteke.

G A I A

Udal IkastolakBeste eskola eredu bat

“Udal ikastolarenabantailenarteanirakasleriaegonkorra,partaidetzaaltua,udalarekikohurbiltasuna etaikastolarenbizitasunaaipatukonituzke”

Expe IRIARTE. Amaiur Udal Ikastolako zuzendaria


Oiartzunen udalikastola sortzekonahia aspalditik

zebilen udalaren,ikastetxeen eta gurasoenburuan eta hori bideratzekoPartzuergoa sortu dute.Datorren ikasturtetikaurrera 0-3 etapaeskainiko dute, eta poliki-poliki 0-18 urte bitartekohezkuntza eskaintzera iritsinahi dute.

Aldaketa nagusienetako bat udala-ren parte hartze eta kudeaketa zuzenaizango da. Udalak dirua inbertitubeharko du proiektu honetan, bainaOiartzungo udalak herritarrei zerbitzuhori eskaintzeko gogoa eta borondateadituenez, udal ikastolako partzuergoamartxan da. Honek suposatzen duenazeta ekarriko dituen aldaketez hitz egi-ten aritu gara Jon Inarra Oiartzungoalkatearekin.

Proiektu berri bat martxan jar-tzera zoazte: udal ikastolarena.Orain gauzatzera badoa ere,ideia honen hastapenak duelalau urte hasi ziren. Zein plantea-mendu egin zen garai hartan?

LOGSE ezarri zenean eta EskolaKontseiluarekin egon ondoren udalakherriko bi eskola nagusienekin etahiru haurtzaindegiekin proiektu aman-komun bat egiteko planteamenduaegin genuen. Horretarako, ikastetxehauen fusioa egiteko eta udal eskolapublikoa sortzeko zein aukera zegoenikusi behar zen, eta SIADECOri azter-keta bat egiteko eskatu genion.

Zer aztertu nahi zuen?Udal eskola sortzeko hainbat alderdi

aztertu behar ziren: juridikoki nolagauza zitekeen, ekonomikoki nolabideratu, funtzionamendu aldetik nolaantolatu, funtzionarioekin zer egin...Hori guztia sakon aztertu zuen SIA-DECOk egoera aztertuz, kontsultakeginez, bost urtera zer gertatuko zenaurreikusiz eta abar.

Eta zer ondorio atera zenituzten?Juridikoki parlamentutik pasa gabe

egin zitekeela aldaketa. Hau da, EuskoJaurlaritzako kontseilariak ahalmenabadauka nahi duenarekin konbeniobat egiteko, kasu honetan udalarekin.Baina, noski, horretarako borondatepolitikoa behar da, eta garai hartan ezzegoen.

Hori izan al zen proiektuakaurrera ez jotzeko arrazoia?

Ez arrazoi nagusiena. Hasieran gura-so eta irakasleak ados baldin bazeudenere, Elizalde eskola publikoak ezezkoaeman zuen azkenean eta orduan ezgenuen aurrera segi. Proiektua ez zenongi atera eta horretan utzi genuen.

Zergatik heldu diozue orainberriz?

Ikastolakoak eta haurtzaindegieta-koak etorri ziren udaletxera proiektua-rekin ezin al zitekeen jarraitu galde-tuz, eta horregatik hasi ginen berriz.

Duela lau urteko proiektu huraeta oraingoa berdinak al dira?

Ez, badago azpimarratu nahi nukeendesberdintasun bat. Lehen udala izanbazen asmoa martxan jarri zuena etakarrotik tira zuena, orain ez da izango.Ikastetxeek proposamen bat egitenbadigute, guk aztertuko dugu, bainaez da udala izango lehenengo pausoaemango duena. Ikastolak nola sortuziren? Administrazioak dena erreti-luan jarrita? Ez, borrokatuz eta lanaeginez. Bada, orain ere gauza bera. Ezdugu administrazioak eta udalak emanzain egon behar, mugitu egin behar danahi dugun hori lortzeko, mugitu, ilu-sioa jarri eta landu.

Zergatik hartu dugun jarrera hau?Bada, esperientziak erakutsi digulakojendearen atzetik ibiltzea oso txarra

Oiartzungo Udal Ikastolaren proiektua

“Argi dagoproiektuaaurreraateratzekoirakasleekegin behardutela lana.Ezin duteerosotasunean erori etadena eginadagoelapentsatu.Gurasoakirabazi behardituzte”


dela. Zerbait egiten hasten bazara ezdakit zer maniobra politiko egin nahiduzula pentsatzen du, ez dakit zernahi duzula... Guk, azken finean,Oiartzungo herriarentzat ona baldinbada, landu egiten dugu istorio bat,eta 0-18 urte bitartean udal ikastolaedo eskola publikoa edukitzea ona zelapentsatzen genuen. Baina interesatue-nak irakasleak eta gurasoak dira, etaberaiek eraman behar dute aurreraproiektua, ez udalak.

Orduan, zer da orain egin duzue-na? Nola planteatu duzue orain-go proiektua?

Juridikoki udal ikastola sortzekohiru aukera zeudela ikusi zen: funda-zioa, elkartea edo partzuergoa sortzea.Hiru aukerak ikusita proiektu honeta-rako egokiena partzuergoa zela kontu-ratu ginen.

Partzuergoa egiteko garaian hiruelementu hartu dira kontuan:

1- Irekia dela. Nahi duena sar daite-ke bertan, orain edo aurrerago.

2- Titularitate eta ardura banatuadu. Hau da, udalak ez ditu titularitateeta ardura osoa hartzen. Gurasoekineta irakasleekin partekatu behar du,eta beste norbait ere sar daiteke: esko-la, Eusko Jaurlaritza...

3- Instituzioek osatzen dute partzuer-goa, ez pertsonek. Instituzioak publiko-ak edo pribatuak izan daitezke.

No rk o sa t z en du zue pa r -tzuergoa?

Momentu honetan lau pertsonekosatzen dugu: bi udaletxekoak eta biikastolakoak.

Zer egingo du partzuergoak?Partzuergoa aipatu ditugun titulari-

tatea eta ardura bere gain hartzenjoango da. Bere egitekoa herriko esko-lak elkartzeko, batzeko eta horrenfinantzaketa bilatzeko tresnak jartzeaizango da. Prozesu hori erritmo azka-rrean edo mantsoan joan daiteke, horigero ikusiko da. Udalak diru asko jarri

behar du, baina proiektua martxanjarri nahi du. Momentuz 0-3 etapare-kin hasiko da.

Partzuergoa oso goian egongo denzerbait izango da, Elkarte Anonimobateko Administrazio Kontseiluabezala. Zein marko onartzen duenesango du, oinarrizko elementuakzehaztu, alegia. Adibidez, hizkuntzakeuskara izan beharko duela. Ordutegieskolarraz ere arduratuko da, hau da,horren kostua bere gain hartuko du,baina beste zerbitzuez ez (jangela,garraioa...). Agian gestionatuko ditu,baina ez finantzatu.

Udalarentzat diru asko suposa-tuko duela aipatu duzu. Zeingastu izango ditu eta nola finan-tzatuko ditu?

Alde batetik eskolen mantenua,eraikuntzak... suposatzen duten gastuadago, eta bestetik langileriarena. Honi

G A I A

Udal IkastolakBeste eskola eredu bat

“Partzuergoa-ren egitekoaherriko eskolakelkartzeko,batzeko etahorrenfinantzaketabilatzekotresnak jartzea izango da”

Jon IÑARRA. Oiartzungo alkatea


Gainontzeko irakasleak zeinegoeratan egongo dira?

Lau funtzionario daude eta horiekinezin dugu ezer egin, beti ordainduegin behar diegu. Baina partzuergoansartzen den gainontzeko irakasleria ezda funtzionarizatuko, ez baita eredurikegokiena. Momentu honetan bostlurraldetan soilik dago sistema hau etaItalian, esaterako, kentzen ari dira.Funtzionarioak behar dira, baina lan-postu konkretu batzuetarako, eta ikas-tetxeetan ez, mentalitate horrekin ezinbaita inongo proiekturik aurrera atera.Orduan, haurrik ez badago, lanik ereez. Beraz, ikusi egin beharko da zerga-tik ez dagoen haurrik.

Horrek zer esan nahi du? Irakasleeklan egin beharko dutela. Gurasoekaukeratzen dute haurra nora bidali,beraz, gurasoak irabazi behar dira,kalitatea eskaini behar zaie.

Elizalde eskola publikoak par-tzuergoan sartzea erabakitzenbadu, zer gertatuko da bertakofuntzionarioekin?

Horiek funtzionario bezala sartukolirateke, baina gobernuko funtziona-rioak dira. Partzuergoak konbenio bategingo luke Eusko Jaurlaritzarekinproiektua aurrera eramateko, lehenesan dudan bezala. Hor jasoko litzate-ke funtzionarioen egoera ere. Irakaslefuntzionarioen eszedente bat baldinbalego, Eusko Jaurlaritzak beste lekubatean emango lieke lana. Dena kon-benioaren eta borondate politikoarenbaitan dago. Juridikoki bideragarriada. Udalak konbenio horretan dirukopuru bat jarri beharko luke besteherriek ez bezala, baina horretarakoprest gaude. Dena dela, oraindik ezdugu konbenioarik egin eta hori zehaz-tu gabe dago.

Bideragarritasuna aurkitzeafuntsezkoa da.

Bai. Gauza bat da proiektua mar-txan jartzea, baina aurrera egin dezanezin dira erabakiak edonola hartu.Aurretik zenbat diru jar dezakegunerabaki behar da eta horrekin noraino

irits gaitezkeen. Kontziente izan behardugu erabaki bat hartzen duguneannondik aterako dugun dirua. Ezin dagustatzen zaizuna soilik egin, bidera-garritasuna ikusi behar zaio.

Udalarentzat gastua suposa-tzen du honek guztiak eta halaere aurrera egin nahi duzue. Zerabantaila ditu, bada, udal ikasto-la publikoaren proiektu honek?

Sistema hau askoz ere partehartzaile-agoa eta dinamikoagoa dela pentsatzendugu, eta merkeagoa ere izan liteke,gestioa askoz zuzenagoa delako.

Eta langileria ere gehiago inplikatzenda. Lehen esan dudan bezala, gurasoakirabazi behar dituzte eta horretarakolana egin behar dutela konturatu behardute. Argi dago proiektua aurrera ate-ratzeko beraiek egin behar dutela lana.Ezin dute erosotasunean erori eta denaegina dagoela pentsatu. Proiektua lan-du egin behar da, gurasoei formazioaeman behar zaie, beraien haurra ondodagoela erakutsi, kalitatezko hezkuntzaeskaintzen zaiela eta antolaketa egokiadagoela ikustarazi, jendeak gogoz etailusioz egiten duela lan erakutsi... Udalikastolak hori lortzeko aukera ematenduela uste dut, baina lan eginda.

Eredu berri honek, udal ikasto-la edo eskola publikoak, orainarteko eskola publiko-pribatueredua gainditzea al dakar?

Azken finean honek esan nahi duenada Buesak martxan jarri zuen proiek-tuarekin eta Oliverik errematatu due-narekin hautsi egin behar dela.

Eskola mota berri bat izan aldaiteke?

Ez dugu horretaz pentsatu oraindik.Proiektu alternatiboak eta esperientziapilotoak egitea ona dela uste dut etaezker abertzalearen egitekoa hori dela.Esperientzia hau Oiartzunerako ego-kia dela uste dugu. Beste lekuetarazabaltzeko egokia izango ote den?Hemen ondo ateratzen bada agian bes-te herri batzuetarako balioko du etaagian ez, ez dakit.

dagokionez, Eusko Jaurlaritzarekinkonbenio bat egin nahi da. Horretara-ko berak jartzen dituen ratioak etabaldintzak errespetatu behar ditugu.

Zer gertatuko da oraingo ikaste-txeen egiturarekin? Hiru haurtzain-degi daude gaur egun...

Bai, hala da, hiru daude: udalarena denIturburu eta Kokile eta Ttipi-ttapa pri-batuak. Pribatuek etorkizun beltza ikus-ten zuten: haur kopurua jeisten ari zen,kuotak igotzen... LOGSEren eraginezdesagertzeko bidean zeuden eta guk pro-zesua pixka bat aurreratu egin dugu.Beraz, haurtzaindegi hauek desagertuegiten dira eta hiruren artean udal haur-tzaindegi berri bat sortu da, batu egindira hirurak.

Zer ger tatu da ber tako ira-kasleekin?

Egoera ezberdinean dauden irakasleakdaude: funtzionarioak, kontratatuak, pri-batuetakoak... Kasu bakoitza aztertubehar da, baina argi daukagu partzuergo-ak ez duela eszedenterik bere gain hartu-ko. Dena lupaz begiratuko dugu eta hau-rrik ez badago, langabezira joan beharkodute beste langile guztiek bezalaxe. Uda-lak ordaintzen duela pentsatuz ezin dugudena konpondu. Bideragarritasunik ezbazaio bilatzen, proiektua ez da aurreraaterako.


Prebentzioaren aldekokultura sortu behar da eta horhezkuntzak duen zereginagarrantzitsua da

JONE DARUNBE ETA TERESA OLIVERO

e l k a r r i z k e t a

““

Jone DARUNBETeresa OLIVERO


“Gureerronka lehenengo

gaixotasunakezagutzea da, geroarriskuak ikustea

eta ondorenprebentzio

neurriak hartzea.Azken batean,lan arriskuakekiditeko bide

bakarraezagutzea

da”

Sindikalgintza arlo ugarijorratzen badira,horietako bat lan

osasunarena da. Bestesektoreetan bezala,irakaskuntzan ere badugarrantzia. Lan ArriskuenPrebentziorako Legea egonbadago, baina bere ezarpenaez da gauzatu. Hori bultzatueta bideratzeko ahaleginaegiten ari dira sindikatuak.Besteen artean Jone Darunbeeta Teresa Olivero EILASsindikatuko ordezkariakhorretan ari dira.Irakaskuntzako lan osasuna,lan arriskuak, prebentzioa,legea eta beste hainbatkontu izan ditugu hizpide.

Azken urteotako erronka nagusie-tako bat lan osasunarena izan dazuen sindikalgintzaren barruan. Zen-bateko garrantzia du?

Jone Darunbe.- Lana baldintza batzue-tan egin behar da, ez edonola. Izan ere, lanbaldintzek eragina dute gure osasunean.Dauden arrisku gehienak kendu, konpon-du edo gutxitu daitezke. Gaur egun gogo-rra da jendea aldamiotik erorita hiltzendela jakitea. Arrisku horiek ezagutzenditugu eta neurriak hartuta egon beharkolukete. Beste arrisku batzuk ez dira ezagu-tzen eta ezagutu egin behar dira neurriakhartu ahal izateko. Heldu beharreko erron-ka zela uste genuen eta horretan gabiltza.

Nolakoa da irakaskuntzako langi-leriaren lan osasun egoera bestesektoreekin konparatuta?

Jone.- Gure alorrean arriskuak etaberoiek sor ditzaketen osasun kalteak ezdira eraikuntzan daudenak bezalakoak etaaskoren ustez irakaskuntzan ez dago lanarriskurik, ezta lanak sortutako gaixotasu-nik ere. Baina hori ez da horrela. Askotanezkutatuta egon arren, arazoak egonbadaude.

Dena dela, ez da ahaztu behar irakaskun-tzaren barruan lan mota ezberdinak daude-la: irakasleak, bulegariak, heziketa berezi-ko auxil iarrak, garbitasunekoak,jangelakoak... Haur Eskolatik hasi etaunibertsitatera bitartean. Kontratu aldetikere lan baldintza ezberdinak daude: fun-tzionarioak, lan legepekoak... Lanpostubakoitzeko lan arriskuak eta gaixotasunak

ezberdinak izan ohi dira.Beraz, lehenengo zein lanpostu eta zein

lan dauden ezagutu behar dugu, hau da,lehendabizi non gauden eta zein arriskuditugun jakin behar dugu.

Zein dira irakaskuntzako langileonohiko gaixotasunak?

Teresa Olivero.- Egin diren ikerketenarabera, batez ere buruko arazoak, gihar-hezurretakoak eta disfoniak pairatzen ditu-gu. Gaixotasun otorrinolaringologiko etapsikiatrikoak beste alorretan baino ugaria-goak dira. OITek, Unescok eta espainiarestatuko arartekoaren txostenek irakasle-riarengan estresak duen eragina ere azpi-marratu dute.

Jone.- Diafoniak oso ugariak diragure artean. Ahotsa gure lan tresna daeta askotan ez dakigu nola erabili. Gela-ko zaratak, hautsak, kutsadurak, girolehorregiak eta formakuntza faltak sor-tzen dizkigu diafoniak.

Bestalde, estresa zergatik sortzen da? Lanbaldintzengatik: lan finkotasun falta, betierreziklatzen egon beharra, pertsonekin lanegiteak dakarren sentipen eta buru zamahandia, gaztakak, kezkak, lan jardunaldiluzeegiak, onarpen sozial urria...

Lan baldintza hauez gain, kontuan hartubehar dira lanetik kanpokoak: lanegunbikoitza, denboraren erabilera eta abar.

Gaixotasun hauek laneko gaixota-sun bezala kontsideratzen al dira?

Jone.- Ez, momentuz ez, eta horregatikari gara kanpaina bat egiten. Laneko gaixo-tasun bezala kontsideratzeko taula bat har-tzen da erreferentzitzat. Bertan agertzendirenak laneko gaixotasunak dira eta ager-tzen ez direnak ez. Agertzen ez badira etalanean sortutako gaixotasunak izan arren,gaixotasun arruntak kontsideratzen dira.

Hori dela eta, kanpaina honetan gaixota-sun horiek lanekoak bezala onartuak izandaitezen eskatzen ari gara. Sinadura bilketaegiten ari gara Osakidetzara, Lan Ikuskari-tzara... bidaltzeko.

Bestalde, lan arriskuei dagokie-nez, zein da zuen asmoa?

Jone.- Gure erronka lehenengo gaixota-sunak ezagutzea da, gero arriskuak ikusteaeta ondoren prebentzio neurriak hartzea.Azken batean, lan arriskuak ekiditeko bidebakarra ezagutzea da. Argi eduki behardugu lana egiterakoan gure osasuna ezdugula saldu behar.

eJONE DARUNBE

TERESA OLIVERO


Lehenengo gaixotasunak ezagu-tzea aipatu duzue. Ez al dira bada,ezagutzen dagoeneko?

Jone.- Emakumeen gaixotasunak ezdira ezagutzen. Langileen osasuna ikertze-rakoan betidanik gizona eta gizonak jasa-ten dituen gaixotasunak hartu dira eredu-tzat. Pixkanaka emakumea ere kontuanhartzen joan da, baina irizpide berdinakjarraituz, txosten berdinak betez, hau da,emakumeak ezberdin gaixotzen garelakontuan hartu gabe.

Horregatik, badira emakumeenak direngaixotasun batzuk eta ezkutuan matendudirenak. Horiek ezagutu behar ditugu.

Teresa.- Adibidez, orain arte pentsatuizan da gizonezkoak zirela bihotzeko gai-xotasunez hiltzen ziren gehienak, etamomentu honetan badirudi emakumedexente hiltzen direla. Zer gertatzen da?Gizon batek bihotzekoa duenean berehalakontrolatzen dela badakitelako zer egin.Baina emakumeon kasuan, egiaztatu dabatazbeste bost ordu beranduago iristengarela ospitalera eta berandu hartzen gai-tuztela. Ondorioz, post-infartuan gizonez-koen %20a hiltzen da eta emakumezkoenkasuan %60ra igotzen da portzentaia.

Gaixotasunak ezagutu ondorenarriskuak detektatu behar dira. Nolaegin hori?

Teresa.- Arriskuen Ebaluazioa eginbehar da horretarako eta lehen pausoaArriskuen Identifikazioa da. Hori galdeke-ta baten bidez egiten da. Unibertsitatean,esaterako, galdeketa hori egin da.

Nork egin du?Teresa.- Prebentzio Zerbitzuak egin

du. Zerbitzu hau Arriskuen Prebentzioaaurrera eramateko legean aurreikusten denzerbitzu bat da. Enpresako sendagileak,enpresako ATSak eta Prebentziorako biteknikok osatzen dute. Sindikatuetakoordezkariok hauekin batera galdeketaburutu genuen.

Euskal Herriko Unibertsitateak guztira30 zentro inguru ditu, osotara 4.000 langi-le, eta ezinezkoa zen guztiei galdeketapasatzea. Horrela, bost zentrorekin hasigara eta dagoeneko lau zentrotako identifi-kazioa bukatu da. Momentu honetan Pre-bentzio Zerbitzua emaitzak ateratzen arida.

Hau lehenengo pausoa da. Behin identi-fikatu ondoren, ezaba daitezkeen edo ezikusten da.

Hori prebentzioa izango litzateke.Nolakoa izan behar du prebentzioak?Zer neurri hartu behar dira?

Jone.- Arriskuak eta prebentzio neu-rriak zehaztea ez da zeregin neutroa, langi-leen eta enpresarien artekoa baizik. Horre-gatik, prebentzioa negoziatu egin beharda. Langileok ezagutzen duguna eta dau-kagun esperientzia aintzakotzat hartu gabeez dago prebentzio eraginkorra diseinatze-rik. Langileen parte hartzea eta inplikazioaoinarritzat ez duen prebentzio plan oro,alde aurretik porrot eginda dago.

Teresa.-Legearen arabera, enpresa guz-tiek Prebentziorako Delegatuak edukibehar dituzte eta baita Laneko Segurtasuneta Osasunerako Batzordea ere. Hori betedadin saiatu behar dugu.

Zein da Prebentziorako delegatubaten zeregina?

Teresa.- Ekintzaile aktiboa izan behardu. Arriskuak zehaztu behar ditu lanto-kiak eta lanpostuak bisitatuz eta modu sis-tematikoan langileen iritziak bilduz.Somatutako arazoaren garrantzia aztertubehar du, legeak eta teknika kontuan har-tuz. Langileak informatu behar ditu, ahol-kuak eman, eta egoera hobetzeko proposa-menak kaltetutako pertsonekin eztabaidatu.Lan Ikuskaritzaren eta arriskuen ebaluazioaburutzen duten teknikarien bisitaldietanparte hartu behar du eta bere iritziakberaiekin kontrastatu. Somatutako arazoakkonpontzeko bideak proposatu behar ditu,eta hartu behar diren neurriak enpresare-kin negoziatu.

Prebentzio neurri hau nahikoa delauste al duzue?

Jone.- Ez, horrez gain prebentzioarenaldeko kultura sortu behar da eta hezkun-tzak duen zeregina garrantzitsua da kultu-ra hori sorteko. Horretarako, alde batetiktitulazio espezifikoak sortu behar dira, etabestetik, eta garrantzitsuagoa dena, pre-bentzioarako kultura hezkuntza maila guz-tietan sartu behar da.

Zer da prebentzioaren aldekokultura?

Jone.- Prebentzioaren aldeko kulturanorberak bere gorputza ezagutzea, estima-tzea, babesteko zer neurri har ditzakegunjakitea, aisialdian nola erabil dezakegunjakitea, gure lana nola bete dezakegun jaki-tea, guregan zer eragin izan dezakeen ezagu-tzea... da. Garbi dago gure bizitza estiloakere eragina duela gure bizi kalitatean: taba-koak, alkoholak, abiadurak... Hori ere nor-beraren zeregina da. Ezagutza horrek jarreraaktibo batean jartzen gaitu eta gure osasunaez dela saltzen erakusten digu.

Zer suposatzen du prebentzioarenaldeko kulturak hezkuntzan? Nolalan daiteke?

Jone.- Lehen eta Bigarren Hezkuntzakoikastetxeetan erabiltzen diren zenbait tes-tuliburutan ez da gai hau zaintzen eta hau-rrek normaltzat har dezakete irudietanikusten dutena, hots, langileak kate-pro-dukzioan aritzea babeserako neurri edotresnarik gabe edota segurtasun neurriakerabiltzen ez dituzten garabiak maneiatzea.

Teresa.- Unibertsitatean edo Lanbide


Heziketan dauden segurtasun eta higiene-ari buruzko ikasgaiak garrantzirik gabeko-ak dira, eta ikasketa planetan hutsarenhurrengoa baino ez dira.

Jone.- Egoera honi buelta eman behardiogu. Gaur egun enpleguaren behin-behi-nekotasuna da laneko segurtasuna eta osasu-na hobetzeko oztoporik handiena. Horrega-tik, orduan eta garrantzitsuagoa da gizarteanprebentzioaren aldeko kultura egotea eta lanmerkatura heltzen diren pertsona guztiakaldez aurretik kontzientziatuta egotea, osa-suna ez dela saltzen jakitea, alegia.

Jakina da hezkuntzak ez dituela gizarte-an dauden arazo guztiak konponduko, bai-na badugu zer esana edo zer egina. Preben-tzioaren kultura curriculumaren barruansartu behar da. Beste zeharlerro batzuk lan-tzen diren bezala (hezkidetza, ingurugiroa,kontsumoa...), prebentzio kultura ere nahi-taez sartu behar dela uste dugu.

Arriskuen detektatzea, preben-tzioa... neurri hauek denak betetzendiren ala ez kontrolatu beharko da,ezta?

Teresa.- Bai, ebaluaketak eta kontrolakegin behar dira. Hartu diren neurriak ego-kiak diren ala ez ikusi behar da. Gaineralan baldintzak aldatu egiten dira elementuberriak sartzen direlako edo jendea alda-tzen delako, eta faktore pertsonalak erekontuan hartu behar dira (espektatiba per-tsonalak, prestakuntza...).

Kontrola sindikatuek egin dezakete.Langileen ordezkariok batzorde guztietanparte hartzeko eta dauden agiri guztiakezagutzeko eskubidea dugu.

Lehen aipatu duzuenez unibertsita-tean arriskuen identifikazioa egiteariheldu zaio, baina irakaskuntza ez uni-bertsitarioan ez. Zergatik hori?

Jone.- Oraindik legea ez delako mar-txan jarri. 1995ean sartu zen indarrean LanArriskuen Prebentziorako Legea. EuroparBatasunak agindutakoa baino hiru urteberanduagoa heldu da eta bere ezarpenamotel baino motelago doa. Otsailean betedira hiru urte legea onartu zela. Lotsagarriada administrazioak berak ezarri gabe edu-kitzea. Berak legea betetzen ez badu,moralki zer indar eduki dezake besteenpresa edo ikastetxe pribatuei bete deza-ten eskatzeko?

Zer dio legeak?Jone.- Langileok zein eskubide ditugun

dio eta nola parte hartu behar dugun geure

osasuna babesteko. Lan arriskuak ebalua-tzeko eta aztertzeko neurriak jartzen ditu,non nagusiek eta langileok parte hartzendugun. Horretarako hiru tresna jartzenditu: Prebentziorako Zerbitzua, Lan Ikus-karitza eta Prebentziorako Delegatua.Bakoitzak dituen funtzioak zehazten dira.

Teresa.- Lehenengo batzorde bat eratubehar da. Horrek delegatuak izendatukolituzke eta aipatu hiru tresna martxan jarri.

Zergatik ez da ezarri oraindiklegea? Zergatik ez dira osatu zerbi-tzu horiek?

Jone.- Egia esan, borondaterik ez dagoelapentsatzen dut. Iaz bilerak egiteko eskaeraugari egin genizkion administrazioari bainaez genuen ezer lortu. Aurten ere ez dakitzenbat aldiz eskatu dugun eta salaketak ereagertu dira prentsan. Hitz onak esaten diz-kigute beti, asmoa badutela...

Martxa honetan garbi dago aurten erezaila izango dela arriskuen ebaluaketarekinhastea. Baina lehenengo batzordea eratubehar da, funtzionatzeko irizpideak jarri...

Nafarroan zerbait gehiago egin da.Akordio batera iritsi dira eta legeak aurrei-kusten duen batzordea eratua dago. Dele-gatuen prestakuntza ere martxan dago.

Teresa.- Badirudi unibertsitateak has-teko borondatea eduki duela, baina kostazaio honi ere. 95ean legea onartu zenetikPrebentzio Zerbitzua sortzera ia hiru urtepasa dira. Segurtasun eta Higiene Komiteaeratu ondoren, komitearen funtzionamen-du araudia onartzeko urtebete egon ginen.Beraz, dena luzatu egiten da eta gauzak osomotel egiten dira.

Zergatik borondate eza hau?Teresa.- Nik uste dut batez ere diru

arazoengatik dela. Galdeketa bat pasa etaerantzunetan ordenagailuen mahai guztiakbaldintza txarretan daudela erantzutenbadute, horrek egokitzeko dirua gastatubehar dela suposatzen du. Azkenean, arazoekonomiko bihurtzen da.

Eta sentsibilitate falta ere badago. Badi-rudi irakaskuntzan ez dagoela arriskuriketa ez dela inor mugitzen.

Hori ikastetxe publikoei dagokie-nez. Zer gertatzen da pribatuetan,hau da, administrazioaren esku ezdauden zentroetan?

Jone.- Pribatuetan ere denetik dago.Batzuk ihes egiten saiatzen dira, eta admi-nistrazioan gertatzen ari dena ikusita, nor-

“Argieduki behar

dugu lanaegiterakoan

gure osasunaez dugula

saldubehar”

eJONE DARUNBE

TERESA OLIVERO


mala da. Beste batzuetan, berriz, hainbatgauza egin dira, baina askotan beste ele-mentu batek bultzata: kalitatea lortzekoahaleginak. Hau da, kalitatea lortzekohainbat baldintza eta arau bete behar diraeta horietako bat lan osasunarena da.Horregatik lan arriskuen ebaluaketak eraezberdinetan egin daitezke; ikastetxekotramite bat bezala edo benetan langileonosasuna babesteko.

Zentro batzuetan ebaluaketakegin direla aipatu duzue eta uniber-tsitatean ere galdeketa egin da.Nolako harrera jaso du langileenaldetik? Interesik edo ardurarik ba aldago gai honen inguruan?

Teresa.- Unibertsitatean hasieran jarre-ra ez zen oso ona ehun galdera baino gehia-go zituelako galdeketak. Galdera gehiegizirela zioten, baina ondoren %30ak edoerantzun du eta ongi dago. Egia esan, sin-dikatuok ere inplikatu gara. Langile bakoi-tzari orri bat bidali genion galdeketa zertazzihoan azaltzeko. Beste bultzada batekingehiagok erantzungo dutela espero dugu.

Jone.- Agian ez dugu nahi genuen adi-nako erantzuna jaso, baina nahiko jarrerapositiboa dagoela uste dut. Lehen aipatudugun kanpainan ikastetxe dexentek sina-tu dute. EILAS bezala, urtean zehar LanOsasunari buruzko aldizkariaren zenbaitale kaleratzeko konpromisoa hartu genuengure hausnarketak zabaltzeko, informazioaemateko, legeak dioena azaltzeko... etaharrera ona izan du. Nik uste dut interesaeta kezka badagoela.

Inguruko lurraldeetan zein egoera-tan daude?

Jone.- 95eko Legea Europa mailakoa daeta lurralde bakoitzeko ezarpena erritmoezberdinean doa. Hala ere, ez dago osoaurreratua eta horren erantzuna egunerojasotzen dugu zoritxarrez. Hogei minuturolangile bat hiltzen omen da eta minutubakoitzean 70-80 zauritu.

Kataluinatik Carmen Valls medi-kua gonbidatu zenuten. Nor da ema-kume hau?

Jone.- Carmen Valls medikua da etaBartzelonako CAPS (Centro de Análisis yProgramas Sanitarios) erakundean egitendu lan. Emakumea eta osasunaren ingu-ruan ikerketa ugari egiten ditu eta nazioar-teko kongresuetan ere parte hartu izan du.

Teresa.- Erakunde hau Kanadako, Sue-

diako eta beste lurralde batzuetako erakun-deekin harremanetan dago. Sare bat osa-tzen dute eta Interneten bidez eztabaidakzabalik mantentzen dituzte.

Zer ekarpen eskaini zuen berehitzaldian?

Jone.- Gure hausnarketak egiteko besteelementu batzuk eskaintzen zituela ikusigenuen eta hori izan zen gonbidatzeko arra-zoia. Guretzat, CAPSek egin dituen ikerke-ten artean interesgarrienak bi dira. Lehenen-goa estresaren inguruan egindako galdeketabat da, estresa generoen ikuspuntutik nolajasaten dugun ikusteko. Katalunia mailanegin duten galdeketa da. Eta bigarrenabukatu berri duten gida bat. Emakumeokirakaskuntzan jasaten ditugun arriskuakezagutzeko eta ebaluatzeko gida da. Kasuhonetan, Kanadako eta Suediako datuakalderatuz osatu dute. Gainera, badirudihorrelako giden artean lehenengoa dela,aurretik ez baitzegoen antzekorik.

Oraindik argitaratu gabe dago gida.Hemen Emakunderen bidez argitaratzeanahi dugu.

Atera dituzten ondorioez aritukozen hitzaldian. Zer zen transmititunahi izan zuen ideia nagusiena?

Jone.- Emakumezkoak eta gizonezkoakez garela berdin gaixotzen. Horretarakoarrazoi biologikoak badirela esan zuen, bai-na ez horiek soilik, baita fisiologikoak, hez-kuntzakoak, kulturalak eta sozialak ere.Faktore hauen artean sar daitezke emaku-meok betetzen ditugun rolak, lanaldibikoitza, gizarteak egiten dizkigun eskaki-zunak, behin eta berriz frogatu beharragauzak egiteko gai garela... Langabeziandagoen gehiengoa emakumezkoa da, behinbehinekotasuna ere ugariagoa da emaku-mezkoen artean, prekarietatea ere altuagoa

da... azken finean, elementu hauek guztiekeragina dute gure osasunean.

Nolabait gizartean dauden bizitzekomodu eta rol ezberdinek eragina badutegure osasunean. Bizitzeko eta gaixotzekomodu ezberdina dugu emakumeok etagizonek.

Egiten ari diren eta ari zaretenikerketak eta gauzak aldatzeko aha-leginak ikusita, aurrera begira, nolaikusten duzue etorkizuna?

Teresa.- Lanak bide honetatik joanbehar du, baina beste erronka bat ere badu-gu: langabeziari aurre egitea. Izan ere, denalotuta dago. Lanik ez dagoen momentubatean zaila da dagoen lana baldintzahobean lortu nahi izatea. Nola eskatukoduzu makina bat ezartzea datorren asteanbost kalera bota behar badituzte? Baina,hala ere, ezin dela alde batera utzi pentsa-tzen dugu.

Jone.- Dudarik gabe guztion erron-ka izan behar du horrek. Ez lanakgure osasunean duen eraginagatik soi-lik, baita ingurugiroan daukanagatikere. Mundua edo natura aldatzen goazeta gaixotasun berriak sortzen arigara. Bizi itxaropena luzatu da, bainanolako kalitatearekin? Arnasik hartuezin badugu, merezi al du hainbestebizitzeak?

Apirilaren 28an Lan OsasunarenNazioarteko Eguna da. Zer deialdiegiten duzue?

Teresa.- Egun horretan hiriburuguztietan kontzentrazioak egingo diraeta berauetan parte hartzeko deia luza-tzen dugu. Guztion esku dago lan bal-dintza hobeak lortzea eta Lan ArriskuenPrebentziorako Legea martxan jartzekopresioa egitea.


Euskal HerrikoHezkuntza Sistemareninguruan eztabaida eta

elkarlana bultzatzeko asmozGUNEA sortu dugu hainbatelkartetako pertsonenekimenez.

Donostian, 1998ko apirilaren 24ean,“Euskal Eskolaren azken 20 urteak” izen-burupean Ipar-Hegoa lan ikasketetarakofundazioak Topaketak antolatu zituen.Bertan, azken urteetan hezkuntza mun-duan izandako gora-beherei buruzkohainbat komunikazio eta kolaborazioaurkeztu ziren.

Eztabaida eta hausnarketarekin jarrai-tu nahi genuen eta horrela egin dugu.Ondorioz, hainbat puntutan ikuspegiberetsua dugula egiaztatu dugu:

1 - Euskal Herriak ez duela HezkuntzaSistema propiorik eta Frantzia eta Espai-niako estatuek araututako eskola-siste-mak nagusi direla gure Herrian.

2 - Egungo Hezkuntza Sistemek ezdutela hizkuntz normalkuntza berma-tzen. Eta lehen urrats bezala, euskararenofizialtasuna Euskal Herri osoan ezinbes-tekoa dela.

3 - Erritmo ezberdinetan bada ere, eus-kalduntze mailan aurrerapen nabarme-nak lortzen ari direla.

4 - Zentro eta Taldeko hezkuntza proiek-tu berritzaileak ugaritzen ari direla.

5 - Euskal kulturan oinarritutakocurriculumaren beharra dugula.

6 - Euskal Herriak bere HezkuntzaSistema behar duela.

Hausnarketa honek guztiak, eztabaidaeta elkarlanerako Gunea sortzea eska-tzen zuen eta hori egin dugu.

Oinarrizko puntu hauen adostasunakbidea errazten digu aurrera begira ikus-pegi ireki, aurrerakoi eta herrikoi batekineztabaida zabaleko Gunea sortzeko.Gune honen asmoa eztabaidan sakontzea

eta elkarlanerako bitartekoa izatea da.Horretarako, eta eztabaida askea izandadin, parte hartuko dugunok era pertso-nalean jardungo dugu.

Gunea osatzen dugun kideon egite-koa, besteak beste, eztabaidak aberastukogaituen heinean geure erakundeetan era-gitea izango da. Eta Gunearena, berriz,elkarlanean jorratutako proposamenakegoki iruditzen zaien esparruetara -elkar-te, giza-erakunde, instituzio...- zabaltzea.

Zertaz arituko da GUNEA?- Euskal Herriko Hezkuntza Siste-

mak (EHHS) gizarte-proiektu alaadministrazio-proiektu izan beharduen.

- EHHSren ardatza zeintzuk osatubehar duten.

- Zein izan beharko lukeen EHHSrenantolaketa administratiboa.

- Zenbatekoa ikastetxeen autonomia.- Zein motatako partaidetza eta

kudeaketa demokratikoa nahi dugun.- Nolakoa nahiko genukeen finantza-

keta eta kontrol demokratikoa.- Nola berdefinituko genukeen ira-

kasle-ikasle arteko harremana.- Zein irakasle mota nahi dugun.- Administrazio eta zerbitzuetako

langileen funtzioak aztertu.- Zein hizkuntz eredu sistema behar

dugun.- Nolako curriculuma dagokion Eus-

kal Herriari.- ...Puntu hauek guztiak aztertzen jardun-

go dugu, ahalik eta adostasun handienerairisteko asmoz, eta era berean eztabaidazabala egitera gonbidatzen ditugu intere-sa duten guztiak. Lehenengo hausnarketaeguna maiatzaren 22a izango da eta“Euskara irakaskuntzan” gaia auke-ratu dugu. Hurrengo aldizkarian infor-mazio xeheagoa zabalduko dugu.

Hezkuntzaren GizarteGUNEA sortu da

Bultzatzaileak (ezkerretik eskuinera eta goitik behera): JoanaEtxeberria (Ikasle Abertzaleak), Juan Mari Elorza (LAB), MaloresEtxeberria (Ikasbatuaz), Belen Arrondo (STEE-EILAS), Jesus MariLarramendi (ELA), Jacques Sarraillet (Iparraldeko Erakasleak), AnaEizagirre (BIGE), Joxe Mari Auzmendi (Hik Hasi), Gurutze Ezkurdia(Ipar-Hegoa Fundazioa), Iñaki Etxezarreta (Ikastolen Elkartea) etaSortzen (berre ordezkaria ez dago argazkian).

hik hasiZa

rtDISEINUA:

GEH

IGA

RR

IA

euskal heziketarako

aldizkaria 37

LanbideHeziketa

Atzerriko enpresetan

lan-praktikak


Lanbide Heziketakoikasketak amaitzekogehienetan

enpresetan praktikakegin ohi dira.Idazkaritzakoakbulegoetan,Mekanikakoaktailerretan,Sukaldaritzakoakjatetxeetan... Normaleaninguruko lantokiakbilatzen dira praktikahauek egiteko, baina ezbeti. MartutenekoLanbide Heziketakoikasleek atzerrira joatekoaukera dute. Orain delaurte batzuk hasi zirenesperientzia honekin etagero eta ikasle gehiagodira kanpora joatendirenak.

Martuteneko Lanbide Heziketakoinstitutuan Idazkaritza, Manteni-mendua eta Mekanika ikas daitezkegaur egun, eta baita Batxilergoa ere.Lanbide Heziketari dagokionez, ikas-ketak bukatzeko praktikak kanpoanegiteko aukera dute ikasleek, Europa-ko zenbait herrialdetako enpresetan,hain zuzen ere. Baina nolatan joatendira atzerrira? Zer egiten dute han?

Galdera hauen erantzuna jasotzekoasmoz hurbildu gara Eva Intsaustiirakasle eta arduradunarengana. 1990.

urteaz geroztik kanpora begira jarrizirela esan daiteke, orduan hasi bai-tziren atzerriko ikastetxeekin harre-manetan. “Lanbide Heziketaren erre-formarekin hasi ginenean, titulazioberriak ateratzen hasi ziren eta gureikastetxean Idazkaritza eleanitzaeskaintzen hasi ginen. Ikasketa hone-tan hizkuntzak oso garrantzitsuakdira eta hori bultza behar zela garbiikusten genuen. Horrela, hemen ikas-ten zenarekin ez zela nahikoa kontu-ratu ginen, eta ikasleek kanpora aterabehar zutela”.

Gainera, horrelako esperientziakikasleentzat oso aberatsak izan ohidira eta horregatik egiten dute proiek-tu hauek aurrera ateratzeko esfortzuairakasle hauek. Helburu ugari bete-tzen dira: hizkuntza egunerokotasu-nean erabiliz ikasten da, lan-prakti-kak eginez hango enpresetan, bertakobizimodua, kultura, ohiturak ezagu-tzen dira, jendearekin harremanakegiten dira...

Asmo horrekin hasi ziren atzerrikoikastetxe eta enpresekiko kontaktuaketa gauzak bideratuz joan dira. Lehenkontaktuak Ingalaterrako ikastetxebatekin egin ziren, eta gaur egun,berriz, ikasleak Ingalaterrara ez ezik,Suediara eta Italiara ere joaten dira.

Lehenengo esperientzia hura ederkigogoratzen du Intsaustik. “HasieranIngalaterrako ikastetxe batekin jarriginen harremanetan eta elkartrukebat lortu genuen. Horrela, bi astetangure ikasleak han egon ziren, etaondoren hangoak hemen”.

Baina helburua ez zen kanpoko

ikastetxeetara joatea, enpresetara bai-zik, hau da, praktikak egitea. Horre-la, han eta hemen ibiliz eta mugituz,Ingalaterrako Sheffield herriko ikas-tetxeekin jarri ziren harremanetan.“Lanbide Heziketako zazpi ikastetxeelkartu egin ziren, Sheffield Collegeosatuz, eta guretzat oso interesgarriazen. Hango azpiegitura, sistema etaabar ezagutzeko aukera ematen zueneta oso aberasgarria zen gure ikasle-entzat” dio Intsaustik.

Hasieran Sheffield-go ikastetxeekberaien zentroan antolatu zituztenikasleentzako praktikak, baina geroenpresetan, eta gaur egun ere horrelajarraitzen dute. “Ikastetxeek beraiekaurkitzen dute ikasle bakoitzarentza-ko enpresa eta familia. Zeren handauden bitartean familia batekinbizitzen baitira”.

Enpresei dagokienez, hemengoantzekoak direla aipatu digu Intsaus-tik, Idazkaritzako ikasketekin etalanarekin zerikusia dutenak, alegia:bankuak, telefono lantegiak, altzairulantegiak, fundazioak, zerbitzu enpre-sak... Lantegi hauetan ikasleek duteneginkizuna hizkuntza mailaren etaikasleen nortasunaren arabera egotenda. “Guk hemendik ikasleen txoste-nak bidaltzen ditugu hango eskolaraeta haiek banatzen dituzte enprese-tan”.

Praktikak egiteaz gain, klaseak erejasotzen dituzte Sheffield-go ikaste-txeetan. “Kanpoko ikasleentzako kla-se bereziak izaten dira, ez hango ikas-leekin batera. Horrela, mundu osotikjoandako jendea topatzen dute: txina-

Lanbide HeziketaAtzerriko enpresetan

lan-praktikak


rrak, tailandiarrak, induak... Ekialde-koak izan ohi dira gehienak”. Klaseakongi daudela dio Intsaustik, bainagarrantzitsuena enpresako praktikakdirela.

Zenbait kasutan ikasleek hemenegiten dituzte lehenengo praktikak,kanpora joan aurretik, alegia. Etabatzuetan atzerriko enpresetakoa iza-ten da lan munduarekin edukitzenduten lehen harremana. “Guk nahia-go izaten dugu aurretik hemen prak-tikak eginda joatea, horrela esperien-tzia gehiagorekin joaten direlako”.

Ikasleen aldetik, orain arte osopozik itzuli direla aipatu digu Intsaus-tik. “Hango enpresetatik txostenaketa agiriak bidaltzen dizkigute prak-tikak egin ondoren, eta onak izan diraorain artekoak. Ikasle horiek honaitzulitakoan gehienetan ez dute lanaaurkitzeko arazorik izan, gainera.Batez ere Mantenukoek. Idazkaritza-koek zailtasun gehiago izaten dute”.

Proiektuaren bideragarri-tasuna

Proiektu hau Leonardo Da Vinciprograma europarraren barruan koka-tzen da. Programa honek hainbatproiektu bultzatzen ditu prestakun-tza profesionala promozionatu etaindartzeko helburuarekin. “Programahonek gure proiektuaren kostuaren%70eko dirulaguntza ematen digu,eta horrez gain Kutxa, GipuzkoakoDiputazioak eta Hezkuntza Sailarenbarruan dagoen Lanbide HeziketakoZuzendaritzak ere lagundu diguteorain arte”. Inguru honetan horrelakoproiektuetan murgilduta daudenikastetxe gutxi daudela dio Intsaus-tik, eta horrek ere laguntzen dieladirulaguntzak eskuratzen. “Denadela, dirulaguntzak luzatzeko orduan,proiektuaren kalitatea eta baliagarri-tasuna izaten dira kriterio nagusienaketa horretan ere hobetuz goaz urtero-urtero esperientzia dela eta”.

Suediako esperientziaSheffield-era lehenengo urtean lau

ikasle joan baziren ere, orain zortzi

joaten dira. Kopurua igo da, beraz,baina horrez gain aukera ere zabalduda. Hots, Idazkaritzako ikasleek ezezik, Mantenimendukoek ere kanporajoateko aukera dute egun. Iaz joanziren lehenengo aldiz, eta kasu hone-tan, Suediara.

Mantenimenduko sei ikasle etaXabier Erro irakaslea hiru aste egonziren Suedian. Getxoko enpresa batenbitartez Suediako enpresa batekinharremanetan jartzea lortu zuten etahonek mantenimenduaren ingurukoikastaro bat eskaini zien. XabierErrok dioenez, Suedian nahiko aurre-ratuak daude makinen mantenimen-duan eta interesgarria izan zen hanikusi eta ikasi zutena. “Jaso genuenikastaroan oinarrizko kontzeptuakikasi genituen eta horrez gain, maki-na hondatu baino lehenago, oraindikmartxan dagoen bitartean, makinaknola dauden ikusteko eta zenbat iraundezaketen kalkulatzeko zein analisiegiten dituzten ere ikusi genuen. Bai-na ez zen hori soilik izan. Zenbaitekipamendu gure eskolara ekarrigenituen eta hemen martxan jarriditugu. Hau ikasleentzat oso interes-garria da eta eskolarentzat ere bai,hango teknikak ezagutu eta erabiltze-ko aukera ematen digulako”.

Suedian pasatako egunetan hangohainbat enpresa bisitatzeko aukera

ere izan zuten.Oro har, esperientzia positiboa izan

zela dio Errok, eta ikasleak ere osopozik gelditu zirela. “Oso ongi balo-ratu zuten ikasi zutenagatik eta honaitzuli ondoren lan-eskaintza bat bai-no gehiago jaso zituzten. Gaur egundenak lanean daude”.

Suediarrak ere oso gustura geldituomen ziren, ikasleak oso motibatutaikusi zituztelako eta oso ongi eran-tzun zutelako. “Aurten beste ikastarobat eskaini digute. Hobekuntza ikas-taro bat da, bi enpresaren arteko pres-takuntza osagarriarekin. Bata TotalProductivity Develoment da eta osoona dirudi. Bestea, enpresetan mante-nuko programak martxan jartzeradedikatzen da. Eskaintza egin digute-nak ikastaroak ematen ibiltzen direnprofesionalak dira eta guretzat osointeresgarria da. Baina ekonomikokiposible den edo ez ikusi beharko da“.Izan ere, ikastaroak kobratu egitendituzte, eta eskaintza berri hau gares-tiagoa izango litzateke. Gainera, iazproiektu honek ez zuen dirulaguntza-rik jaso berria zelako, baina aurten,esperientzia ikusita, lor dezaketelauste dute.

Dena dela, Suediako harremanakgehiago sakondu nahi dituzte. “Orainarte enpresa batekin izan dugu harre-mana, baina eskola batekin erlaziona-tu nahi genuen. Izan ere, gure ikasle-

Eva Intsausti


ak hango bizitzan gehiago integra-tzea eta hango kultura ezagutzeainteresatzen zaigu eta hori eskolabatekin errazagoa da”. Helburu horre-kin, dagoeneko antzekoa den eskolabatekin harremanetan daude. “Gureasmoa eskola horretan prestakuntzajasotzea eta ondoren beraiek aurkitu-tako enpresetan praktikak egitea da.Ondoren, hango ikasleak hona etorri-ko lirateke”.

Italiara, Irlandara... ere baiSheffield eta Suedia ez dira atzerrira

praktikak egitera irteteko aukerabakarrak. Aurten lau ikasle joangodira Italiara, baina beste proiektubaten bidez, Intsaustik argitzen digu-nez. “Lehenengo aldiz Confebask Leo-nardo Da Vinci programara aurkeztuzen iaz eta beste herrialdetan praktikabatzuk egiteko bekak eskatu zituen.Ondoren, Confebaskek beka horiekhainbat ikastetxeri eskaini dizkie, etatartean guri”. Martutenekoek baiez-koa eman diote. Elkartrukean oinarri-tutako beka da eta horregatik egondira lau ikasle italiar hemen. “Guk

haientzako praktikak egiteko lante-giak aurkitu ditugu eta beraietazarduratu gara. Ondoren, gure lauikasle Italiara joango dira 10 astera-ko”.

Eskaintzekin jarraituz, tartean IparIrlandako enpresa batena ere jasodute. Derryko enpresa batek hiruasteko egonaldian ingelesa ikastekoeta gero enpresetara joateko eskaintzaluzatu die. Martuteneko irakasleenustetan, hemengo ikasleak oso gustu-ra egongo lirateke Irlandan, Ingalate-rran baino gusturago, hurbilago sen-titzen baitira irladarrak etaeuskaldunak. Momentuz proiektuaaurkeztu dute eta orain onarpenarenzain daude.

Lekuak bai, baina pla-zak...

Urtetik urtera proiektu hauek sen-dotuz doazela argi dago. HasieranIdazkaritzakoentzat soilik zeuden.Orain Mantenimendukoentzat erelortu dituzte. Eta Mekanika da faltadena. “Ikasketa hauek egiten dituzte-nei ere eman nahi diegu kanpora joa-teko aukera eta agian Ipar Irlandakoaizango litzateke egokiena hauentzat”.

Hala ere, ikasle guztiek ez dute joa-teko aukera izango. “Ahalik eta gehie-nentzako plazak lortzen saiatzen gara,baina, hala ere, aukeraketa bat eginbeharra izaten dugu” dio Intsaustik.

Aukeraketa hori egiteko kriteriobatzuk finkatuta dauzkate: notak,hizkuntza maila, hemengo enpreseta-ko informeak... “Hasieran, informa-tzen hasten garenean, denek joan nahiizaten dute” dio Intsaustik, “bainabenetako ordua iristen denean, askoklana dutelako, beste batzuk bestearrazoi batzuengatik, azkenean justu-justu ibiltzen gara Idazkaritzarenkasuan jendea osatzeko”.

“Mantenuan, aldiz, alderantziz ger-tatzen da” Erroren arabera, “denekjoan nahi izaten dute eta hor aukera-keta egin behar izaten da”.

Baina Martuteneko eskolan ez dau-de Lanbide Heziketako ikasleak baka-rrik, Batxilergokoak ere bai. Hauekez al dira kanpora joaten? Intsaustikdioen bezala, ikasketa hauetan ez daLanbide Heziketan bezalako prakti-karik egiten, baina, hala ere, ikaske-tak kanpoan egiteko saiakerak egindira. “Saio asko egin ditut, harrema-nak eduki ere bai, baina atzera egitendute. Gauza hauek lan asko eta dedi-kazio handia eskatzen dute, eta agianhona etortzeko interesik ez daukate.Ingalaterran, adibidez, nahiago duteAlemania edo Frantziara joan”.

Bestalde, aukera egonez gero, hez-kuntza sistemen aldetik batxilergokoikasketak kanpoan egiteko eragozpe-nik ez litzateke egongo, sistemaknahiko berdintsuak direlako.

“Helburuaez dakanpokoikaste-txeetarajoatea,enprese-tarabaizik,hau da,praktikakegitea”

Xabier Erro


Amaia Segurola etaSusana Diaz-CanejaIdazkaritzako ikasle ohiak.Iaz Sheffieldera joanziren hiru hilabeterako

Zer egin zenuten hiru hilabetehorietan?

Amaia.- Astean behin bi ordukoingelesezko klaseak jasotzen genitueneskolan eta egunero hango enpresabatera idazkaritzako praktikak egiterajoaten ginen. Ni mezulari zerbitzukoenpresa batean egon nintzen idazkarilanak egiten.

Susana .- Nik erakunde bateanegin nuen lan. Prebentzio programaketa gai konkretuen inguruko proiek-tuak egiten zituen erakundea zen.Idazkaritza lanak egiten nituen gehien-bat, baina baita gainontzeko gauzakere. Izan ere, bost pertsona geundenerakundean, eta jende gutxi egonda,denetik egitea egokitzen zaizu.

Zein zailtasun topatu zenituz-ten praktikak egiteko garaian?

Amaia.- Beraiek lantaldea osatuadaukate eta hasieran zaila da bertansartzea eta integratzea. Eta gainera,hizkuntza aldetik hasieran ez duzudena ulertzen. Baina poliki-polikiikasten eta egokitzen joaten zara.Txisteak ez dituzu ulertzen, baina lanegiteko adina bai. Niri asko lagundu

zidaten. Nire adineko neska bat zego-en eta harekin ondo moldatu nintzen.

Susana.- Nik lan egin nuen era-kundean oso giro ona zeukaten etaasko lagundu zidaten. Hala ere, hiz-kuntza beti izaten da zailtasun bathasieran. Guk hemen ingelesa ikastendugu klasean, baina idazteko ingelesada eta ez hitz egitekoa. Ez dute idaztenduten bezala hitz egiten eta hasieranzaila da dena ulertzea. Baina poliki-poliki ulertzen joaten zara.

Enpresak gustura gelditu alziren zuek egindako lanarekin?

Amaia.- Bai. Nire kasuan, lehenen-go aldia zen atzerritar bat joaten zelaeta gustura gelditu ziren. Gainera,guk langile ospea daukagu han.

Susana.- Bai eta lana bukatu ondo-ren egin dituzten txostenetan ere horiikusten da.

Aurretik praktikak egin al zeni-tuzten hemen beste enpresarenbatean?

Susana.- Bai, ni udan Donibane-Lohitzuneko enpresa batean egon nintzeneskolako proiektutik joanda eta haiekizan ziren nire lehenengo praktikak.Ondoren Donostian ere ibili nintzen.

Amaia.- Nik CAFen egin nituenpraktikak.

Ingalaterran lan-praktikak eginizanak lagundu al dizue hemenlana aurkitzen?

Susana.- Beno, badu eragina, nahizeta horrek ez ziurtatu lana aurkitzea.Ni orain arte lanean aritu naiz, nahizeta orain bukatu zaidan.

Amaia.- Ni ere orain arte laneanaritu naiz eta orain bukatu egin zait.Baina lana bilatzerakoan han izan-dako esperientziak eragina baduelauste dut. Gainera hango enpresekegin dizkiguten txostenak ere osoonak izan dira.

Susana.- Curriculumean atzerrianlana egin duzula ikusten duteneankanpoko hizkuntza ezagutzen duzulakonturatzen dira, baina ez hori soilik.Hango jendearekin harremanetanegon zarela, beraiekin lana egin duzula

Benetako protagonistak: ikasleak

Amaia Segurola Susana Diaz-Caneja


Ibai MarinMantenuko ikaslea.Italiara doa 10 asterako

Italiara joango zara zu. Nolaharrapatu zaitu kanpora joatekoaukera honek?

Beno, hasieran ez nuen joan behar,baina bat-batean plaza libre bat agertuzen eta irakasleak joateko asmorik edogogorik banuen galdetu zidan. Hasie-ran nahiko hotz harrapatu ninduen.Hemen gauzak nahiko planeatutaneuzkan: ikasketak amaitu, lana baneu-kan eta lanarekin jarraitu... eta horipixkat moztu egiten zidan. Baina,azkenean, pentsatu ondoren, aukeraaprobetxatzea erabaki nuen.

Zer aurkituko duzula esperoduzu?

Ez dakit zer topatuko dudan, ez dutasko pentsatu, baina Italiak Ingalate-rra baino gutxiago izutzen nau. Kul-tura ez da hain desberdina, hizkuntzaere errazagoa... Ingalaterrara joanbeharko banu ez nintzateke hain lasaiegongo.

Zer egingo duzu han?Lehenengo hiru asteak hizkuntza

lantzen eta ikasten pasako ditut etaondoren enpresa batean hasiko naizlanean. Hamar aste hauetan bertakofamilia batean egongo naiz.

Hemen praktikarik egin al duzuorain arte?

Beno, hemen lanean nabil. Goizez

eta kanpoan bizitzeko independentziabaduzula erakusten du, era berean.Guk, adibidez, Fist Certificate titulu-rik ez dugu, baina hori bezainbat balo-ratzen dute lan-praktikak egin izana.

Lan-praktikak egin bitarteanbertako familietan egon zarete.Nolako esperientzia izan da hori?

Amaia.- Familiak oso ohituta daudekanpoko jendearekin egoten. Nirefamilian nirekin batera indiar bat etabrasildar bat zeuden. Normalean betidago kanpotarren bat eta oso ohitutadaude. Badakite guretzat oso zaila delaeta asko laguntzen dute.

Susana.- Nire etxean ere txinatarbat, taiwandar bat eta ni geunden. Osoohituta daude kanpoko jendea har-tzen, bai.

Ingelesekin eta beste lurralde-etako jendearekin erlazionatuzarete, orduan.

Susana.- Bai, alde batetik, gurefamilia berean zeuden ikasle atzerrita-rrak ezagutu ditugu. Eta bestetik,eskolan ingeleseko klaseak atzerritarguztientzat prestatzen zituzten eta hanere elkartzen ginen. Gure egoera ber-dinean aurkitzen dira hauek ere, etagu bezalaxe lagunak egin nahi dituzte.Atzerritarrekin erlazionatzea erraza da.

Amaia.- Zailagoa da ingelesekinharremanak izatea. Enpresako jendeare-kin eta familiarekin erlazionatzen zara,baina hortik kanpora, nahiko zaila da.

Oro har, nola baloratzen duzueesperientzia? Zuen ondoren dato-zen ikasleak animatzen al ditu-zue atzerrira joatera?

Susana.- Egia esan, nik hasieran eznuen joan nahi. Ez nekien zer topatukonuen han eta beldurra ematen zidan.Baina aukera aprobetxatu behar nuelaikusi nuen eta gero oso ondo pasa nuen.Ez naiz damutzen joan izanaz eta joanbehar dutenak ere animatzen ditut.

Amaia.- Hasieran hiru hilabete asko

direla dirudien arren, gero berehala pasa-tzen dira. Niretzat positiboa izan da.

Patxi ArsuagaMantenuko ikaslea.Sheffieldera joango dahilabeterako

Amaia eta Susanak esandako-ak entzun ondoren, animatuta alzaude?

Egia esan, urduri nago. Hasieran eznuen joateko asmorik. Nik goizez ika-si egiten dut eta arratsaldez lanera joa-ten naiz. Beraz, ezin nuen hemengolana hilabete batengatik utzi. Baina,aukera hau edukitzea sari bat delasuposatzen da, beraz joan egingo naizeta kitto.

Hizkuntzari dagokionez, beldu-rrik ematen al dizu?

Beno, ni EEBBetan egon nintzenhiru hilabetez, eta alde horretatik ezda kanpora noan lehenengo aldia. Bai-na bestetik, idazkaritzakoak bainogutxiago gaude prestatuta hizkuntzaaldetik, eskolan behintzat. Azken bikurtsoetan ez dugu ingelesa ikasgaibezala, beraz, gure kabuz ikasi beharizaten dugu.

Beharbada mantenuko lanak egi-teko idazkaritzan baino gutxiagoerabili beharko da ingelesa, ezta?

Agian bai, gutxiago erabili beharkoda, baina erabili behar dena hizkuntzateknikoa da eta jakin beharrekoa.

Patxi Arsuaga

Ibai Marin


klasera etortzen naiz eta arratsaldez lanaegiten. Beraz, esperientzia badut, bai.

Lanean zabiltzalarik hamarastetan kanpora joateko baime-na eman dizute. Nola ikustendute hemengo nagusi edo enpre-sarioek kanpora joateko aukerahori? Beraiei interesatzen al zaieatzerrian trebatutako langileakizatea?

Nire kasuan nagusiarekin hitz eginnuen eta lasai joateko esan zidan, itzu-litakoan lana izango dudala. Baina ezdut interes berezirik sumatu bere alde-tik, berdin zaiola uste dut, beretzat ezdu onura berezirik suposatuko.

Ibon Izquierdo eta Iñigo GazteluMantenuko ikasle ohiak.Iaz Suediara joan ziren

Nolakoa izan zen zuen plana?Ibon.- Gurea ezberdina izan zen. Gu

hiru asterako joan ginen, ez hiru hila-beterako eta alde horretatik lasaiagojoan ginen. Ikastaroak edo klaseak,klase praktikoak eta bisitaldiak egingenituen hiru aste horietan. Eta ezginen familietan egon, baizik eta egoi-tza batean denok elkarrekin.

Nolako ikastaroak edo klaseakjaso zenituzten?

Ibon.- Goizeko 8:00tik arratsaldeko5:00ak arte klaseak jasotzen genituen.Lehenengo bi ordutan suedierako kla-seak. Eta ondoren klase teorikoak etapraktikoak. Praktikoak ziren interes-

garrienak, enpresan bertan lan egitekoaukera izan genuelako eta beste enpre-sa batzuk bisitatzera ere joan ginelako.

Iñigo.- Enpresa horretan mantenu-ko makinak ikusi genituen. Mantenu-ko makinak egiten dituzte bertan etanola erabiltzen diren irakatsi ziguten.Oso ondo esplikatu ziguten eta osoondo tratatu gintuzten.

Ibon.- Adibidez, egun batean peni-zilina egiten zuten kimika enpresabatera joan ginen tekniko batekin zer-bitzu bat egitera. Berarekin batera ibi-li ginen han, berak egiten zuen lanaikusiz eta ikasiz.

Han ikasitakoak balio al dizuehemen, erabili al duzue?

Iñigo.- Ez, han ikasitakoa ez duguerabili makina horiek ez daudelakohemen. Ez dago makina horiek eroste-ko dirurik. Hemen, guk lan egiten

dugun enpresan, badaude mantenukomakina batzuk, baina ez dira markaberdinekoak eta gainera nagusiek edogoi kargukoek soilik erabiltzen dituzte.

Hemen baino aurreratuagoakal daude orduan han?

Bai, bai mantenu mailan eta baitagainontzeko gauzetan ere. Enpresaguztiek mantenuko zerbitzua eta eki-poa daukate.

Han ikasitakoak, orduan, hemenlana aurkitzen lagundu al dizue?

Iñigo.- Egia esan, lana badugu, bai-na ez dut uste hara joan ginelakodenik. Hala ere, eskari bat bainogehiago jaso dugu. Lan aldetik ez garakexatzen, ez.

Nolako balorazio egiten duzueSuediako esperientziaz?

Ibon.- Kanpora joan ginen Mante-nuko lehenengo ikasleak izan gineneta oso ongi atera zela uste dut. Sue-diarrak oso pozik gelditu ziren gure-kin. Inoiz ez omen dute hain jendemotibatua eduki.

Iñigo.- Nik ere balorazio positiboaegiten dut. Sistema aurreratuak ezagu-tzeko aukera izan dugu eta baita han-go kultura eta giroa ere. Baina ikasta-roa egiteko bi aste nahikoa direla ustedut, hiru gehiegitxo direla.

Ibon Izquierdo

Iñigo Gaztelu


Euskarazko programaketengabe ateratzendira merkatura. Salgai

izaten direnak programaeta aplikazio itxiak dira etaoso ederrak izanik ere,erabiltzaileok izanenditugun aukera bakarrakbeti izanen dira programakeskaintzen dizkigunak.Programa edota aplikazioitxiak diren neurrianmugatuak dira eta ezinizanen dugu aldaketariksortu. Esan ere esan beharda guztiz baliagarriak izandaitezkeela arestianaipaturiko programak.

Irakasleok buruan argi badugu zerlandu nahi dugun haurrarekin, KLIKbezalako tresna bat oso lagungarri suer-ta dakiguke. Guk geuk behar dugune-rako ariketak sortuko ditugu; bidehorretatik oso praktikoa da FrancescBusquets fbusquets@xtec. es katala-naren programa eta azkenik, euskarazko“KLIK 2.2 bertsioa”.

KLIKaren ezaugarriak- KLIK programa hasiera-hasieratik

programa irekia da, hots, ez digu zuzen-zuzenean ariketarik eskaintzen, progra-ma horrekin funtzionatuko duten arike-tak egiteko aukera baizik.

- KLIK edozein arlotan da erabilga-rria: hizkuntzak, matematika, musika,gizarte zientziak... eta oso erraz erabil-tzen da edozein mailatan. Jadanik arike-ta aunitz dago Haur eta Lehen Hezkun-tzarako edota Bigarren Hezkuntzarako.

- KLIKen bidez hainbat ariketa motaegin daiteke: elkarketak, buruhausga-rriak, erantzun idatzia eskatzen dute-nak, gurutzegramak... Eta ariketa hauekguztiek testua, grafikoak, soinua... era-bil ditzakete.

- Windows erabiltzen dakien edonorksor ditzake ariketak, programak beraklaguntza eskaintzen baitu ariketak egiteko.

- Irakasleari dagokionean, ikasleek dara-maten prozesua jarrai dezake, programakjarraipen estatistikoa egiten baitu ariketenzailtasun maila aintzat hartuta.

Programa itxiak versus pro-grama irekiak

Baina duela gutxi atera den CD ROMzoragarri hori –irakurleak berak jar bie-zaio izena- ordenagailu bakar batean jardaiteke eta eskolako ordenagailu gelanhamar ordenagailu dauzkagu; ezin ikas-le guztiekin aldi berean landu, ezin CDROM bakoitzaren hamar ale erosi, ezinkopiatu –ez al zenekiten bada, CDROM komertzialak kopiatzea legezkanpokoa dela, ene piratok?- ; eta gaine-ra aplikazio hori agian ez da egokienanik zehazki behar dudanerako... Zeregin? Ikasle jakin batzuek ariketa zehatzbatzuk behar izaten dituzte eta ohikofitxaz aspertuta egonda –ikaslea zeinirakaslea, zertarako ukatu?- zergatik ezerabili ordenagailua?

Egoki erabiliz, motibazioaziurtatuta

Esaiozu ikasle bati:“- Egingo duzu fitxa hau, mesedez?” Edo esaiozu: “- Joanen gara ordenagailuan jolastera?”Agerian dago non dagoen bermatuta

ikaslearen motibazioa...Irakasleak badaki ez dela jolasa, bai-

zik eta –esaterako- lateralitatea lantze-ko ariketa bat; hori bezalako hamaikaegin ditu ikasle horrek paperean, bai-na orain sagua eskuan duela ikasleakjoko bat ikusten du eta ez beste arike-ta aspergarri bat.

Nik KLIKatzen dutZuk KLIKatzen duzu

Hark KLIKatzen du

Azkenik KLIK 2.2 euskaraz!Baliabide multimedia erabilterraza, euskaraz eta doan

Josu XIMENEZ MAIAItzulpena egin duen lan taldeko koordinatzailea

[email protected]

Ekarpena


- KLIKaren itxura guztiz grafikoa daeta askotan sagua nahikoa izan daitekeariketak egiteko. Honek Haur Hezkun-tzarako bereziki aproposa egiten du(koloreak identifikatu, irudiak pareka-tu, buruhausgarri errazak osatu, aurrekoariketak irakurri...).

- KLIKek, irekia izanda, ikasleenbeharren arabera aplikazio berrien eten-gabeko sorkuntza ahalbideratzen digu,irakasleok parte hartzen dugu aplikazio-ak egiteko eta aplikazioak beti aldatuedo moldatzeko posibilitatea dugu.

- Ikasmailetan gora joan ahala arike-tak ere konplika daitezke eta ortografia,aditzak, testuak ordenatu, matematike-tako edozein ariketa, musikako arike-tak... egin daitezke.

- KLIKen ariketak txukun-txukun egi-teko, ariketa berriak sortzeko, beti eregure nahiaren eta posibilitateen arabera,beste programa batzuk ere erabili behar-ko ditugu:

- Testu prozesatzaile bat (Windows-ek duen ohar-bloka nahikoa da).

- Irudiak lantzeko programa (PaintS-hop Pro bezalako edozein).

- Letrazopak sortzeko programa(WordSearch edo beste bat).

- Musikako editorea (askotan ordena-dorean dagoena nahikoa da).

- Bideoak ezartzeko edota animazioakegiteko balio duena (Windows-ekbadauka).

KLIK eskuraIrakurle interesatuak kontuan har beza

KLIK , freeware dela, doan banatzen denprograma, alegia. Hortaz, kopiagarria etanahi duzun ordenagailu guztietan ezarriedo instalatzeko modukoa da.

Programa ezartzeko ez da informati-kan jantzia izan behar; pantailan ager-tzen diren argibideei jarraitu baino ezduzu egin behar.

KLIK 2.2 abiarazteko ez da ezinbestekoaazken belaunaldiko Pentium III 400mhz,win 95 edo 98 duen PC edo bateragarrixumeena (386 eta 4 RAMduna) nahikoada.

Ikus daitekeenez, irakasle askorentzataukera zabala eta guztiz aproposa da irakas-kuntzako edozein mailatan erabiltzeko.

Hortaz... zeren zain zaude? Doan denez,probatu; Behera kargatzeko INTERNETe-

ko www.xtec.es /recursos/clichelbidean duzu eskuragarri. Hortxe, Elracó del Clic delakoan KLIKen txoko-an alegia, aplikazio pila bat lor dezake-zu, asko eta asko euskaraz, ORIXE [email protected] - taldekoek egindakolan itzelari esker. Adibide batzuk baizikez ditut aipatuko: “Landareak”, “Base-rria”, “Matematika jarduerak”, “Soi-nuak lantzeko ekintzak”, “Norantz” etaabar, egunetik egunera gero eta ariketagehiago jartzen direlako web gunehorretan.

Baina KLIK ibiltzen ikasteko ez aldago ikastarorik? Egia errateko oso ikas-terraza da KLIKek berak eskaintzen diz-kizun laguntza testuei esker, baina tira,bai, egon badago... Hemen, esaterako,Nafarroa Garaian, azken bi urteotan 35orduko ikastaroak eman dira eta orain-

txe bertan ere ematen ari dira; bi ordukohamar saio gehi beste 15 ordu nork berekabuz aplikazio zehatz bat egin dezan.Ikastaro horietan KLIK erabiltzen ikas-teaz gain, Paint Shop Pro 5.0 eta iru-diak lortzen ikasten da besteak beste,scanerraren bidez edo internetetik, bai-ta WAV luzapeneko soinuak grabatzenere, hau guztia KLIKen aplikazio berriensorkuntzari begira.

Eta informatikaren munduan hobe-kuntzak etengabe ematen direnez, gugeu ere hasiak gara jadanik KLIK 3.0bertsioa euskaratzen.

Bihoazkie lerro hauetatik gure eske-rrik beroenak egileari berari, baita gureitzulpen-egokitze lanetan iradokizuneta laguntza eman diguten ORIXEkotaldekideei ere.

“Pantailan agertzen diren argibideei jarraituz gero programa ezartzea benetan erraza da”

“Gu sortu ginen enbor beretik sortuko dira besteak”


Esperientziak

Harreman psikomotrizitateaLanerako proposamen eta jarrera bat 0-3an.

Irungo Udal Haur Eskolako hezitzaile taldea

Ondoren azaltzendugun esperientziabederatzi urte

hauetan Irungo Udal HaurEskolako hezitzaile taldeaketa gaurdaino gauzatutakolana posible egin dutenbeste laguntzaileprofesional batzuekburuturiko bidea izango da.Kolaborazio hauen arteanArantxa Irastorzarena(pedagogo etapsikomotrizista) eskertunahi genuke bereziki, beraizan baitzen bost urtetanjarraian gure laneanlagundu eta bideratugintuena.

Hezitzaile taldeko bederatzi pertso-nok (8 hezitzaile eta zuzendaria) ekipoegonkorra osatzen dugunetik (89-90ikasturtetik) gure lanerako beharkogenituzkeen ardatzak definitu etasakontzeko asmoa eta kezka izan dugu.Garai haietarako, eta lehenago ere etapahonetan lan egiten zuten kolektiboekbatez ere, hasiak ziren jadanik haren iza-era hezgarria errebindikatzen.

Gu ados geunden. Gure zentroak iza-era hezgarri eduki beharko zukeen fun-tsean, baina garrantzitsutzat jotzengenuen izaera hezgarri hori akademi-zista izatearekin ez nahastea. Horerraz erortzeko moduko tranpa batzegoela iruditzen baitzitzaigun. Hezi-tzeak, adin hauetan batez ere, zenbaitezagueraren errazpide eta transmisioaahalbidetzea, edo zenbait abileziatan

entrenamendu desberdin eta egokiakeskaintzea baino urrutirago joan beharzuela ulertzen genuen. Gure ustez hel-duen eta haurren arteko erlazio kon-prometituagoa zen hezitzea. Adin hone-tako haurren eskariek inplikaziosakonagoak adierazten zituztela, alegia.Horregatik, intererlazio afektiboak (hel-duak-haurrak; haurrak-haurrak) fabora-tzea, heziera pertsonalean laguntzaeskaintzea, gure euskarriaz elkarralda-tzen eta elkarrenganako giza eraikuntzaprozesua bultzatzea, hots, afektibo etakomunikatibo-erlazionalak diren arlo-ak, hauek iruditzen zitzaizkigun lehen-tasunezkoak gure zeregin hezgarrian.

Bestalde, eguneroko esperientziak era-kutsi zigun adin hauetan erlazio-komu-nikaziozko estrategiek izaera korporalazutela funtsean, eta sozialki eta kultural-ki hainbesteko garrantzia duen aho hiz-kuntzaren benetako euskarri eta preludiozirela gainera. Premisa hauek kontuanhartuz, André Lapierre eta Nuria Fran-chek Psikomotrizitate Erlazionalareninguruan egiten zituzten proposamenezinteresatzen hasi ginen eta erremintahezgarri gisan hartu genituen.

Proposamen hauek modu teoriko-praktikoan abordatuz hasi ginen. Lapie-rren eskolako psikomotrizista batekinjarri ginen harremanetan eta hark gurezentroa osatzen duten sei taldeetatikbirekin burutzen zituen asteroko psiko-motrizitate saioak. Talde horietakotutoreak eta zuzendaria ziren, hasierabatean, lan horren lekukoak. Ondoren,talde guztiari irekiak ziren lan saioetan(nahi zuena joan zitekeen) han ikusten

eta grabatzen zutena analizatu eta haus-nartu egiten genuen. Psikomotrizistaklanaren oinarri zen informazio teorikoaekartzen zigun, honekin batera gu ani-matu eta analisia koordinatzen zuelarik.

Zer iradokizun ekartzen zigun harkguztiak?. Zein egoera iruditzen zitzai-gun interesgarria, arriskutsua, zaila,...?Zeinek sortzen zigun zalantza, beldurra,segurtasunik eza,...?

Pixkanaka han ekoizten ari zenareki-ko hurbilketa eta ulertzearekin (ez baka-rrik teorikoki), lan proposamen hauetansumatu eta aurkitzen ari ginenarekin,gure inplikazioa eta motibazioa eretransformatu egin ziren. Harrezkero,guretzat ez zen haurrak jolasean uztesoila izango, inguru konkretu bateansortuko zuten joko espontaneo bat bai-zik, eta aurrerantzean helburu berrihaiez gidaturik jardungo genuen hau-rrenganako gertutasun osoa eskainiz,errudunak eta epaiketak saihestuz, hau-rren desio eta behar sakonak agertu arteitxoinez guk esku hartu baino lehen,itxuraz hari eroalerik ez zuten joko etaekintzak edukiez hornituz, eta abar.

Horrela, pixkanaka, saioen lekukohutsak izateari utzi genion eta haurrekegiten zuten ibilbidea antzeman eta sor-tzen zituzten egoeren ulermena etabehaketa eraldatzen hasi ginen. Tutore-ak psikomotrizistaren zuzendaritza etababespean saioetako partaide eta lanki-de izaten hasi ziren. Horrela, analisi etahausnarketaren ondorioz lan saioakaldatuz joan ziren eta aurrerantzeangure lanaren edukia zein izango zen aza-leratzen hasi zen.


Psikomotrizistak, talde desberdine-kin eta beraien tutoreekin jarduten zue-nez, ekipo osoak izan zuen haren lanagertutik jarraitzeko aukera. Azkenean,lan honen aberastasun eta ekarpenekgure haurrekin erlazionatzeko eta joka-tzeko modua kutsatu zuten.

Haurren jokaera ez ezik, geurea ere,hezitzaile eta haurren erreferentziazkohelduak garen heinean, behatu eta ana-lizatzen hasi ginen. Bien bitartean, hau-rren desioek geureekin konektatzenzutela eta gaitzesten genituen zenbaitjokaerak ere gure sentimenduekin etazailtasunekin zerikusi handia zutelaonartzen hasi ginen. Errealitate honetazjabetzeak haurren inguruan gertatzenzenaz ulertzea lagundu zigun, beraiensentimendu eta zailtasunak errespetatueta garatzen lagundu zigun, hain zuzen.

Saioetako lan espezifikoak eskaintzenzituen posibilitate aberatsak eta zabalakzirela medio, ekipo honetako hiru per-tsonak gehiago sakontzeko gogoa senti-tu zuten eta psikomotrizista izatekoprestakuntza egitea erabaki zuten. Jada-nik hiru pertsona haiek prestakuntzaikasketak bukatuak dituzte.

Gainera, urte haietako esperientziaeta erreflexio teoriko-praktikoek guz-tion jarreraren aldaketa eragin zutenbizipen hezgarriz beteriko ezagutza eka-rriz ekipoari. Halaber, horrek guztiakematen zigun perspektibagatik, eraginhandia izan zuen lanerako proposame-netan, antolamendu eta baliakizun hor-nidura eraketarako, eta zentroko doku-mentu kurrikularren idazketarako.

Gaur egun erlazio-psikomotrizitatesaioak esplizituki gure proiektu kurri-kularraren barnean egotea haren eragi-naren isla zuzena izan da, baita horreta-rako jarraitu diren irizpideak ere.

Irizpide hauetako batzuk aipatukoditugu:

* Adin hauetan afektibo-sentimen-duzko eta erlazio-komunikaziozko alo-rrei emango diegu lehentasuna.

* Sendikoen irudiak (ama, aita edoordezkoak) erreferentzi euskarriak etafuntsezkoak dira. Gure lana haiena osa-tzea edo egokitzea izango da baina ezordeztea edo ordezkatzea.

* Ekipoak zentroko haurrekiko loturaafektiboari laguntzen dion guztia bide-ratu, eragin eta lagundu behar du, hau

izango baita geroko lanari eutsiko dioneuskarria.

* Komunikazio toniko-korporalak etainterkomunikazioek leku pribilegiatuabete behar dute gure zereginetan adinhauetako haurrengan erabiliena denerregistrotzat jotzen dugulako huraxe.

* Jolasa haurraren berezko den jar-dueraratzat hartuko da bere alde guztie-tan eta gure proposamenen erremintaeta jardueraren giltzarri izango da.

* Dependentzia egoera aurreragarriaeta benetako sozializazioa eta identitatealandu ahal izateko abiapuntu den bizi-pen osasuntsutzat ulertu beharko genu-ke, eboluzioaren une bateko berezkobizipena bailitz, hain zuzen.

* Ekipoa osatzen duten guztiek joka-era eta jokabideen hausnarketarako etabirplanteamendurako jarrera irekia izanbehar lukete, haurrekiko erlazio-komu-nikaziozko bilbaduran dugun eraginakontuan izanik.

Erlazio-psikomotrizitate saioetako lanespezifikoan jarritako helburuak etahauen gauzatzea azalduko dugu ondoren.

Hauek dira planteatu ditugunhelburuak

- Gure ikasleei, “Minik ez egitearena”muga bakarra izanik, benetako iniziatibabultzatu, ahalbidetu, eta segurtasunaemango dien gune espezifikoa eskaintzea.

Horretarako, arriskutsu deritzogunguztia eta norberaren mugimendurakooztopo izan daitekeena baztertuz presta-tuko dugu gunea, adin desberdinakkontuan hartuz. Orobat, adierazpenaerrazteko eta komunikaziorako bide

izango den materiala edukiko dute hau-rrek eskura.

Material hau (pilotak, puxikak, aroak,sokak, oihalak, paper mota desberdinak,kartoizko kaxak, goma-espumazkomoduluak, koltxonetak, espumazkohodiak....) material ezkonkretua izangoda, haurraren proiekzioarekin adosdagoen edozer gauza errepresenta deza-keena, arriskurik gabekoa, eta estruktu-raketarako nahiz eraiketarako aukeraeman dezakeena. Eroso erabili ahal iza-teko material ugari izatea komeni da.

- Abordatze toniko-gorporaleansakontzea. Akats, gatazka eta nahienadierazpena bultzatzea. Horretarakoezinbestekoa da psikomotrizista helduaespresio hauei adi egotea.

Nahien, gatazken eta abarren adieraz-penari buruz hitzegiten dugunean, hainzabal eta ezberdin diren espresio haueiburuz ari gara: ukapena, onarpena, era-soa, edukitzea, baieztapena, menpekota-suna, zapuzketa, erruduntasuna, beldu-rra, lehiakidetasuna, zeloak, iraupena,binako erlazioaren bilakaera, pribilegia-tua eta fusiozkoa edo taldekoa, ekiditea,ezjakitea, bestearekiko edo besteekikoerlazioaren ukapena eta abar. Azkenbatean hunkipen, sentimendu eta afek-tuen mota guztietako espresio modueiburuz ari gara.

Psikomotrizista “Adi egotea” esate-an helduaren errespetuzko eta gorpu-tzezko gertuko presentziari buruz arigara, haurrarekin benetazko elkarrizketabatean sartzen saiatzeaz eta onartu ahalizateaz, iniziatiba emanez haurrak nahieta ahal duen elkarraldatze mailan sar-tzea onartzeaz, nahien eta gatazken pro-


jekzio eta euspenaren “gunean” proiek-zio horietan erabil daitekeen “objektu”batean ere bilakatzeaz.

- Psikomotrizista heldua adi egotehonen bidez, haurren adierazpenak edu-ki sinbolikoz hornitzen saiatuko da,erlazio estrategia bilakatu ahal izateko.

Psikomotrizistak, behaketan entzunedo ikusi duenaren irakurketa adiaegingo du, inguru zabal batean kontes-tualizatuz. Irakurketa hau eduki formaleta ageriko hutsetik are urrutirago joan-go da, eduki ezkutuekin zerikusi gehia-go duen irakurketa-dekodifikazio sin-bolikoa izateraino iritsiz. Irakurketa etadekodifikazioaren bidez taldearentzateta taldeko haur bakoitzarentzat lanhipotesiak planteatzen joango da psiko-motrizista eta ondorengo interbentzioakdiseinatuz.

Sortzen diren erantzunak, interben-tzioak eta agertutako adierazpenak edu-ki sinbolikoz hornitu eta haien adieraz-pen moduak erosoagoak izan daitezenbideratzen saiatuko da (bai haurraren-tzat bai besteentzat) beraien erlazioestrategiak eboluzionarazteko eta,bakoitzaren erritmoa kontuan harturik,ekipaje pertsonalari dagokion guztia(nahiak, mugak, baliabide positiboak...)ezagutu, onartu eta poliki-poliki inte-gratzen joateko.

Nuria Franch-ek, “La psicomotrici-dad relacional, una herramienta educati-va” liburuan planteatu duen lan eskema

aipatuko dugu, gure ikuspuntutik, azal-du ditugun helburu motak argitzenlagunduko baitigu.

zaigu tutorea, psikomotrizista izan edoez, saio hauetan egotea, lan eredu honekeskaintzen dion informazioa eta pers-pektiba berria jaso baitezake, denonmesederako izango dena, noski.

- Zentroan dauden sei taldetatik bos-tek proposamen hau lantzeko aukeraizango dute (Txikiak 1, Txikiak 2,Ertainak, Handiak A, Handiak B),sehasketako taldea salbuespen izanik,gela honetan proposamen hau beste erabatera gauzatu behar dela uste baitugu.Esango genuke adin hauetan erreferen-tziazko helduen gertutasuna eta erlaziotoniko-korporala ia iraunkorra izanbehar duela.

- Talde bakoitzaren kide bakoitzakduen egokitzapen eta lotura maila iku-sita jarriko da saioak hasteko data. Datahau klaustroan planteatu eta negoziatu-ko da.

- Talde bakoitzarekin lanean hasi etagero, saioen maiztasuna asterokoa izan-go da eta iraupena 45-60 minutukoa.

- Saioak, kasu guztietan, goizeko10.30etik 11.30era burutuko dira,denak Zentroan dauden unea baita etanahiz ordutegi desberdina eduki hau-rrek aktibitate honetan parte hartzeaziurtatzen da horrela.

- Saioen analisi eta jarraipen lana psi-komotrizistak egindo du funtsean, bai-na gelan egoten den bigarren helduare-kin ere konpartituko du lana, batez ereazken hau tutorea denean. Hala ere,denentzat interesgarriak diren kasuetanlan proposamen edo hipotesiak klaus-trora ere eramango dira.

- Ikasgelako bilerak antolatuko diragurasoek beraien seme-alabekin egitenden lan mota ezagut dezaten. Lan proposa-men honen ezaguera eta ulermena errazte-ko ikus-entzunezko materiala erabiltzenahaleginduko gara, oso garrantzitsua baitagurasoek egiten dena eta zergatiak argi etagarbi jakin ditzaten.

- Gurasoei, beraien seme-alabenjarraipen eta bilakaerari buruzko infor-mazioa azalduko zaie.

Bukatzeko, lan honek guztiak Hezi-tzaile Taldeko kide bakoitzarentzat,nahiz maila desberdinetan, ahalegin etainplikazio handia suposatu du, bainaegindako bidearen ondorena oso positi-boa eta lan perspektiba atsegingarria ire-ki digula baieztatzeko moduan gaude.

Jarraian, saio hauek gure zentroaneramaten ditugun era azalduko dugu:

- Saio hauetaz psikomotrizista forma-zioa duten hiru pertsonak arduratuko dira.

Batzuetan tutorea eta psikomotrizistapertsona bera izango da. Kasu hauetanpertsona horrek eramango du aurrerasaioa eta horrez gain bigarren pertsonabat bertan egoten ahaleginduko gara.Bigarren pertsona honek funtzio desber-dinak izango ditu, hala nola, segurtasu-na indartu eta osatu, gela eta haurrenantolaketaren prestakuntza erraztu,behatu eta bideoan grabatu saioarenondorengo analisia egin ahal izateko...

Psikomotrizista eta tutorea izatea per-tsona berean egokitzen ez direnean, hirupsikomotrizistetako bat izango da lanhau hartuko duena (banaketa eta antola-kuntza klaustroan egingo dira), etatutoreak bigarren pertsonaren paperabeteko du. Oso garrantzitsua iruditzen

HistoriaPertsonala

Jolassinbolikoa

Dekodifikaziosinbolikoa

Interbentzioa

Inguruarenabordaia berria

Adierazpenmoduak zabaldu

A P I R I L A

Bidal itzazu zure galderak edo zalantzak irakasle euskaldunon aldizkarira

B e r r i a k

KONTSULTATXOKOA

Zuen kezkakplanteatzeko etazuk ere besteonzalantzakargitzeko lekuaduzu.


Be

rria

k

Martxoaren 23an Nafarroako ikas-toletako 4.050 haurrek “Liburuenhauteskundeak” burutu zituzten.Haur eta gazteek gehien gustatzenzaien liburua bozkatzeko aukera izanzuten. Aukeraketa librea izan zen,idazleen aldetik ez zen mugarik jarrieta ezta hizkuntza eta generoen alde-tik ere. Horrelako kasuetan epaima-haia, aukeraketa eta sariak helduenesku egoten dira, baina oraingoanhaurrak izan dira prozesu osoa aurre-

Nafarroako Sortzen eta EAEko Ikas-batuaz elkarteak orain dela bi urtejarri ziren elkarrekin harremanetan etaorain biak batu egingo dira. Ekaineanegingo den asanblada orokorrean era-bakiko dute talde berriaren izena, bal-din eta aurretik egingo diren barneeztabaidetan elkartze hori onartzenbada.

Bi taldeotan biltzen diren EuskalHerriko Ikastola-Eskola Publiko Eus-kaldunetako guraso, ikasle, irakasleeta langile ez-dozenteen asmoa EuskalEskola Publikoak izan behar ditueneta ezinbestekotzat jotzen dituztenezaugarriak gizarteari ezagutzera ema-tea da.

Ezaugarri horien artean daude Eus-kal Eskola Publiko Berriak euskaldunaizan behar duela, autonomoa eta gestio

demokratikoduna, laiko, hezkidetzanoinarritua eta anitza, kalitatezkoa etaintegratzailea, osoki finantzatua etalan marko berri batean kokatua.

Ezaugarri hauek izango dituen Eus-kal Eskola Publiko Berria lortzekoprozesuak ezberdinak izango dira ego-era administratibo ezberdina dela eta.Baina elkartze honek eman behardiren urratsak bideratzeko balioko dueta derrigorrezkoak diren baldintzakjakinarazteko eta exijitzeko indarra erebai. Etorkizunean EAE, Nafarroa etaIparraldeko ikastola-eskola publikoeuskaldunak egitura berean bildukodituen elkartea sortzea da helburua.

Momentuz Sortzen eta Ikasbatuazbildu badira ere, Iparraldeko Ikas Bielkartearekin harremanak izan dituzteeta begi onez ikusi dute proiektua.

Sortzen eta Ikasbatuaz elkartzeko asmotan dira

Nafarroako ikastoletako haurrek hauteskundeakegin dituzte gustuko liburuak aukeratzeko

ra atera dutenak.Hauteskundeen aurretik azaroan

hasita haur eta gazteek gustukoliburuen kanpaina egin dute gelanliburuak aurkeztuz eta defendatuz.Orain emaitza ezagutu ondoren,libururik aukeratuenak aztertukodira eta tratamendu pedagogikoaegingo zaie: gelan landuko dira etaidazleak gonbidatuko dituzte ikas-toletara.

Kanpainaren eta hauteskundeen

helburuak bi dira:1- Irakurketaren zaletasuna bul-

tzatzea: gehien gustatu zaizkienliburuak defendatuz eta besteekaukeratutako ipuinak irakurtzekointeresa piztuz.

2- Bozka egiteko prozesu arruntaezagutzea. Haur eta gazteak dirahauteskunde mahaiaren arduradu-nak. Hautesleen errolda kontrolatubehar dute eta bozkatzeko prozesuagainbegiratu.

Juul izena jarri diote hauteskundekanpaina honi. Nondik dator izena?Gregie de Maeyer liburu ilustratzai-le eta idazlearen pertsonaia hunkiga-rriena zen. Berak eta eskulturgilebatek sortua izan zen. Flandiar honektestua eta plastikaren artean interak-zio estua lortu zuen. Sari asko jasota-koa izan da. Iaz hil zen eta kanpaina-ri Juul izena jarriz nolabaitekoomenaldia egin nahi izan diote.


CAF-Elhuyar ZientziDibulgaziorako VI. SariakSeigarren urtez egin dute CAF eta

Elhuyarrek sari honen deialdia etabeste urtetan bezala aurten ere bimaila izango dira:

1- Zientzi dibulgaziorako artiku-luak: sari honetara idazle berriekeuskaraz idatziriko zientzia eta tek-nologiaren dibulgazio-artikuluakaurkeztuko dira. Inoiz artikulurikargitaratu gabeak edo 1996. urteraarte Elhuyar Zientzia eta Teknikaaldizkarian gehienez bi artikuluargitaratu dituztenak hartuko diraidazle berritzat.

Hiru sari izango dira: lehena, 100.000pezetakoa; bigarrena, 50.000 pezeta-koa eta hirugarrena, 25.000 pezetakoa.

ARGITALPENAK

EMAKUNDE1999komartxoa

34. zenbakia

Emakunderen aldizkari honetako gai nagusiaemakume eta gizonen arteko aukera berdinta-suna lortzeko bidean pausatzen da. Prozesuhori zein egoeratan dagoen, emakumeen alda-keten aurrean zer sentitu eta pentsatzen den,noraino parte hartzen duten gizonek... etaantzeko gaiak landu dira erreportaia, iritziartikulu eta elkarrizketetan.

RAMON SAIZARBITORIA ETA JUAN ANTO-NIO MOGELEN ANTOLOGIAK

Labur antologia bildumaIbaizabal eta Kriselu

Ibaizabal eta Kriselu argitaletxeek Labur izeneko bilduma berria-ri eman diote hasiera. Zenbait euskal idazleren testu aukeratuenantologia argitaratzeko asmoa dute eta Juan Antonio Mogel etaRamon Saizarbitoriaren antologiak izan dira lehen biak.

Antologia bakoitzak idazlearen testuak biltzeaz gain autorearenaurkezpen zabala biltzen du, bere biografia, obraren azterketa etahainbat argibide topa daitezkeelarik. Amaieran autorea eta berelana lantzeko eta sakontzeko hainbat proposamen ere egiten dira,bereziki irakasleari zuzenduta daudelarik.

2- Dibulgazio-liburu bat: sarihonetara euskaraz idatziriko zientziaeta teknologiaren dibulgazio-libu-ruen proiektuak aurkeztuko dira.Sarituari 700.000 pezetako bekaemango zaio bere proiektua burutze-ko urtebeteko epean.

Lanak 1999ko azaroaren 15a bainolehen bidali beharko dira helbidehonetara:

Elhuyar Kultur ElkarteaAsteasuain poligonoa 1420170 UsurbilInformazio gehiago: 943 36 30 40

telefonoan.

Julene Azpeitia ipuin etabertso paper lehiaketaIpuin eta bertso paper lehiaketa

honetan bi arlo daude:a) Durangoko eskoletako haur eta

gazteentzat eta kanpoko eskoletanari diren haur eta gazte duragarren-tzat (11-16 urte). Honen barruanhiru maila daude: 11-12 urte, 13-14urte eta 15-16 urte.

b) 17 urtetik gorako edorentzat.Lanak euskaraz idatziak egon

beharko dute eta inoiz argitaratugabeak izan. Lanak aurkezteko epeaapirilaren 19an bukatzen da. Helbi-de honetara bidali behar dira:

Julene Azpeitia lehiaketaDurangoko Udaleko Euskara SailaZeharkalea, 348200 DurangoInformazio gehiago: 94 621 53 70

Lehiaketak


Irune IBARRAPsikologoa eta grafologoa

Ezkerrean: orriaren zabaleraren%10etik 15era. Ahal dela erregularkimantentzea aholkatzen da, sartu-irte-nik gabe. Zig-zag forma hauek emoti-bitatea erakusten dute eta zaila gertadaiteke kontrolatzea.

Eskuinean: orriaren zabaleraren %5a(ezkerrekoa baino irregularragoa izateanormaltzat hartzen da).

Behean: orriaren luzeraren % 5a.

Zer ahalbidetzen du antolaketahonek?

- Burua ordenan, antolatuta eduki-tzea.

- Goiko bazterkia: idazten dugunpertsonarekiko behar besteko distan-tzia mantentzea, errespetua.

- Ezkerrekoa: guraso eta iraganareki-ko lotura sanoa eta independienteagoaizatea.

- Eskuinekoa: pertsona erabakiorraizatea, soziabilitatea lantzea eta etorki-zunarekiko beldurrik ez izatea. Ekidinbeharrekoak dira “azeri buztanak” eta

aldameneko orrialdera igarotzea. Orriabortxatu gabe idatzi behar da eskuinalderantz.

- Behekoa: dihardugun zeregineangehiegi murgilduta egotea eta ikus-puntu orokorra (perspektiba) ez gal-tzea.

2. Lerrotik lerrorako espazio ego-kiena norberaren lau letra minuskulaedo airea oztopo gabe igarotzeko bes-tekoa da.

Zer ahalbidetzen du lerroen arte-ko espaziamendu honek?

- Ideiak gardentasunez ikusten,hots, ikuspegi orokor ona edukitzen.

- Besteenganako errespetua.- Zintzotasuna. - Txukuntasuna.

3. Hitzetik hitzera utzi beharrekoneurri orekatuena norberaren “m”baten edo bi obaluren (“o” letra har-tzen da abiapuntutzat) zabalera litza-teke. Haurrek “m” hau airean atzama-rrarekin irudika dezakete edokantu-hitzaren bidez gogoratu.

Zer ahalbidetzen du hitzetikhitzerako espaziamendu honek?

- Hausnarketa. Buruarintasuna gal-gatzen du.

- Besteekiko distantzia eta beharri-zan egokia ahalbidetzen du, ez gutxie-gi eta ez gehiegi.

4. Letratik letrarako espazio ego-kiena letra baten altueraren % 80alitzateke.

Aurreko zenbakianhasitakoarijarraituz,

“Idazkeraharmonikoakahalbidetzen” gaiarenbarruan atal gehiagoikusiko ditugu. Formazaritu ginen lehengoalean eta orainorriaren antolaketa,letren neurria etajarraitasuna izangoditugu hizpide.

B. Orriaren antolaketa1. Bazterkiak (marjinak): Ondo-

rengo neurriak uztea aholkatzen da. Goian: orriaren luzeraren %10etik

15era.

Ekarpena

Idazkera harmonikoakahalbidetzen II

%10-15

%5

%10-15 %5


Zer ahalbidetzen du letratik letra-rako espaziamendu honek?

- Eskuzabaltasuna. - Besteari tokia egitea, entzuten

jakitea.- Burmuin zabaltasuna.- Ziurtasun pertsonala.

C. Letren neurriaNeurrian autoestimua, berezkotasu-

na eta askatasun maila islatzen da.Protagonismorako edo bigarren plano-an gelditzeko joera, xehetasunak zain-tzea, ikuspegi orokorrerako grina...

Neurriaren genero honetan hiru ele-mentu hartzen dira kontuan: obaluak(hots, letren begiak; a, o, d, g, q), zan-go-gangorrak (d, f, g, j, p, q, t eta zbatzuetan) eta maiuskulak.

Bai obaluak, bai zango-gangorraketa bai maiuskulak neurtzeko eraondorengoa da:

Normalean orrialdearen goialdekolerroetako letrak, erdi ingurukoak etaorriaren behealdekoak neurtzen diraeta ondoren batez bestekoa egiten da.

1. Obaluak edo erdigunea: ahol-katzen dena erdi-mailako neurria da:2’5-3’5 mm artekoa eta erregulartasunbatekin egindakoa. Idazkera txikiak(1’5-2’5 mm-koak) eta handiak (3’5-4’5 mm-koak) ere egokitzat hartzendira, nortasun ezaugarri desberdinakerakusten dituztelarik.

Zer ahalbidetzen du obaluenneurri erregular honek?

- Autoestimu orekatu eta berdintsua(gorabeherarik gabea).

- Ikuspegi orokorraren eta xehetasu-nak gehiegi zaintzearen arteko oreka.

Neurriaren arlo honetan muturrakdira beharbada nolabaiteko desorekaerakusten dutenak: milimetro bat eta

erdi baino txikiagokoak, itomena etaobsesioetarako joera erakuts baitezake-te eta 4 milimetro eta erdi baino han-diagoko idazkerak haur izatea, harro-puzkeria, arreta ezintasuna...

Motrizitate fina perfekzionatzen doanneurrian idazkeraren neurria txikitzenjoaten da. Ajuriaguerraren ustez, hau-rrak traketsak direnean 4 edo 5 milime-troko idazkera manten dezakete. Grafo-logiaren ekarpenen arabera, haurretannormalagoa da idazkera handiak aurki-tzea eta arazo gehiago dakartzate idaz-kera oso txikiek.

Ajuriaguerraren ustez, traketsak ezdiren haurrentzat eta 4. mailatikaurrerakoentzat 2,5-3 milimetrokoneurria egokia da.

Haur batzuk ezin izaten dute erdi-gune erregular bat egin (urduritasu-narengatik, haur sortzailea izateaga-tik...) eta guraso eta irakasleek ezdute beti egoera hau ulertzen. Kon-tuz haur hauekin, saiatu euren egoeraulertzen eta bi lerroko orrietan idaz-tera animatu.

2. Zango eta gangorrak (behe-ko eremua eta goikoa): propor-tzionaltasuna Zango eta gangorrezhitz egiterakoan hitz klabea propor-tzionaltasuna da. Obaluekiko edoerdigunearekiko proportzionalak, hauda, bikoitz-hirukoitzak izatea aholka-tzen da.

Crépieaux-Jamin-en ustetan, pro-portzioa harmoniaren baldintza nagu-sia da. Ordena eta argitasunarekin osolotua dago. Dena den, neurriaren alda-keta txikiek, harmonia apurtu beha-rrean, idazkerari bizitza ematen diote.

“d” letra gangorra duten beste letrakbaino baxuago egiteak apaltasuna era-kusten duela ikusi izan da.

Zer ahalbidetzen du zango-gan-gorren proportzionaltasunak?

- Barne-oreka. - Arreta gaitasun ona.

3. Maiuskulak: erdigunearenhiru-laukoitza egitea da neurri estan-darra, testuan zehar erregulartasunbatean eginik (Euskal Herrian osomaiuskula txikiak ikusi ditut oro har).

Zer ahalbidetzen du maiuskulenneurri egoki bat egiteak eta testuanzehar antzeko neurriarekin man-tentzeak?

- Autoestimu ona. - Parekotasunean oinarritzen den

harremana.Zera eduki kontuan: proportzioeki-

ko errespetua eta erregulartasuna ezdago soilik espazioaren pertzepzioarenedo mugimenduen koordinaketarenmenpe. Haurraren egokitzapen afekti-boak izugarri eragiten du, zeren etaerregulartasunak eta proportzioak“arau” eta “printzipioen” isla zuzenadira. Haur batzuk ezin izaten dira arauhauetara moldatu. Bestalde, haur emo-tibo-urdurientzat benetan zaila gertadaiteke bere lorpena.

D. Jarraitasuna, loturaJarraitasunaren gai hau oso garran-

tzitsua da hezkuntzan, berez adieraz-ten duenarengatik eta aholkuak soilikeskolatzearen lehenengo urteetan ema-ten direlako.

Gogoratu esaldi hau: “Letra batek ideia bat, ekintza bat eta

pertsona bat adierazten du. Letra biren

Gangorrak

Obaluak

Zangoak


loturak ideia biren lotura (logika), ekin-tzaren jarraitasuna eta portaeran pertsonaelkarkorra izatea erakusten du. Hiru letraelkartzeak arrazoinamendua, irmotasunaeta harremanetan oso lagunkoia izateaazalduko luke”.

Haurrei honela azaltzen diet lotura-ren kontzeptua

1. Idazkera elkartua egitea aholka-tzen da, hiru eta lau letra lotzea, ale-gia. Ez letra guztiak aske, ez eta letraguztiak lotuta ere.

2. Letren arteko lotura txirikordafo rman eg i t e a da hobe rena ( e zharizpi ez eta angelu for-man ).

3. Ekidin lotura faltsuak, “colla-ge” ( ) eta lokarriak( ), hau da, idazkortza jasoeta letra berria aurreko letrari itsas-tea. Ziurtasun eza, atzera gehiegibegiratzea, beldurrak, pentsamenduabstrakturako zailtasunak... erakus-ten dituzte.

3. Zelan irakats daiteke letrakelkartzen?

* Lehenengo pausoa: letra errazakelkartzea. Adibidez:

* Bigarren pausoa: 8-9 urterekinelkartzen zailagoak diren letrekinlotura komenigarriak egiten irakastenzaio haurrari, lotura faltsuak ez egiteaeskatuz. Azaldu letrak pixka bat alda-tu egiten direla ere,, aurrean edo atze-an duten letraren arabera. Adibidez:

* Hirugarren pausoa: idazkortzanon jaso?

Hitzak bezala, idazkerak (adierazko-rra izan dadin) arnasketa denborekinerritmoa eraman behar du. Idaztenduen eskuak soltura eta abiaduragehiago lortzen du idazkortza nonaltxatu ondo aukeratzen denean. Idaz-kortzaren altxatze egokia egitekoberaz, hiru era daude:

a) Hasiera eskuinean duten letrenaurrean idazkortza jaso.

Adibidez: Salbuespena “o” letra izan daiteke. Sarri-

tan aurreko letrarekin elkartzeak arintasunaeman diezaioke idazkerari:

b) Azentua-puntua-makila darama-ten letren ondoren idazkortza jaso.

Adibidez:Azentua-puntua-makilaren bat

azken aurrekoa baldin bada, salbues-pena egin daiteke.

c) Hitz luzeen erdian idazkortzajaso.

Adibidez:Irakurtzen ikasten dabilen haurrari

silaben bitartez irakasten diogu idaz-ten, erritmoa jarraituz. Lengoaiarentranskripzioaren arazoak gainditzendoan neurrian, lotura hobeak erakutsi-ko dizkiogu. Haurrak lotura teknikanagusiak ulertu dituenean, hauekautomatizatu egiten dira. Letrak elkar-tzeko orduan gustuak errespetatu(beharbada pertsona bati ez zaio gusta-tzen “p” letra lotzea, besteari “r”aelkartzea...).

Zer ahalbidetzen du letren loturaelkartuak?

- Pentsamendu deduktiboa edo logi-koaren eta intuitiboaren garapena.

- Ideia eta ekintzetan iraupena.- Soziabilitatea, talde-giroan inte-

gratuta sentitzea.

- Elkartzeak idazkerari arintasunaeta naturaltasuna ematen dio.

Ondorengo letren arteko loturek,aipatutako ezaugarriak ahalbidetzeazgain, sormena eta sintesia garatzendute.

- “z” letraren makila hurrengo letra-ri elkartzea.

- “d” letra hurrengo letrari goitikelkartzea.

- “i”ren puntua hurrengo letrarielkartzea.

- “t” letra hurrengoekin elkartzea. - Maiuskulen loturei buruz, minus-

kulekin elkartzeak zera adierazten du:ekintzaren bat burutu eta ondorenpentsatzea. Minuskulekin ez elkartze-ak lehenengo ekintza eta gero pentsa-tzea islatzen du. Arrazoi honengatikerdibidea maiuskula batzuk elkartutaeta besteak lotu gabe egitea izaten da.Kontuz “N” , “T” eta “V” letrekin,lotura faltsuak egiteko arriskua egotenbaita.

- N maiuskula hurrengo letrarekingoitik elkartzea.

- T maiuskula hurrengo letrarekingoitik elkartzea.

Hélène de Gobineau eta RogerPerron-ek 1954. urtean eginiko iker-ketetan adinaren arabera hitz luzeetanletra-kantitate bat elkartzen zela ikusizuten.

Grafoterapiarekin emaitza hauekhobe daitezkeela ikusi izan da:

Letrakelkartzeaklagunakdituelaerakustendu

Letrakbanatuta,

etendaegiteak

intuizioa etaideia pila bat

duelaerakusten du,

baina zereginetaneta ahaleginetanjarraitasun eza, etakomunikatzekozailtasunakgehiagotan ematendira honelakoidazkeretan.

6-7 urte _____ 1-2 letra8-9 urte _____ 1-4 letra11-12 urte _____3-4 letra13 urte _____ 3-6 letra14 urte _____ 5-6 letraNagusiek _____ 7 letratik gora

5 urte ________ 2 letra7 urte ________ 3-4 letra9 urte ________ 4-5 letra12 urte ________ 7 letratik gora

Garapen maila altuaduten idazkeretanematen dira soilik.


urreko zenba-kian gorputzaeta hainbat bi-tartekariz aritunintzen. Be-rauek landuzburutu ditudan

esperientziak erakustea zen nireasmoa eta oraingoan ere bidehorretan jarraituko dut. BurlatakoAskatasuna institutuan DBHkoikasleekin landutako esperientziaazalduko dizuet, “Musika etaaldizkariak” izena jarri diodana.

Musika eta aldizkariakMusika mota ezberdinak entzuteko

beste bitarteko bat aldizkaria izan dai-teke, batez ere irudiz josirik daudenaldizkariak.

Entzunaldi hauen helburuak askodira, baina batez ere bi nagusienakaipatuko nituzke:

- Musikak guregan duen eraginazkontzientzia apur bat esnatzea. Musi-kak gure sentsazioak, barne sentimen-duak, oroitzapenak... nola mugi edosentiaraz ditzakeen konturaraztea.

- Musika mota ezberdinak ezaguta-raztea eta ahal bada, aldi berean,horienganako ateak irekitzea.

Musika entzunaldiak batzuetan lanneketsu bezala hartzen dituzte: orainmusikaren forma aztertuko dugu,orain melodiak, erritmoak, instrumen-tuak... Oraingo lan honek betikomusikaren analisietatik at, musikabeste zentzu batean entzuteko aukeraemanen digu.

Lanaren antolamendua oso garbi

ikusten da ikasleei banatzen diegunfitxan (ikus ikasleen fitxa).

Musika eta aldizkarien lan unitatehonek gutxienez lau ekintza ezberdinegiteko aukera ematen digu:

- Bakarkako lana.- Taldeko lana.- Hitzak irakurtzea.- Besteen irudiei musikak aurkitzea.

Bakarkako lanaBakarkako lana, ikasle bakoitzari

banatzen diogun fitxa hori garatzealitzateke. Aldiko gehienez hiru batminutu irauten duten lauzpabostmusika aukeratzen ditugu. Musikakzenbat eta ezberdinagoak izan, hobe.Horrela beraien lanetan kontraste han-diagoak ikus ditzakegu eta aldi bere-an, aberatsagoak izango dira. Gomen-

p r a k t i k a t z e n

Ana ETXEBERRIAMusika irakaslea Burlatako Askatasuna institutuan

Gorputza eta bitartekariakmusikan (eta II)

A


dagarria da, baita ere, entzunaldihorietan beraien gustuko musikarenbat sartzea.

Musika entzunaldia jartzerakoan,hasieran ez diegu esango musikarenizenbururik, askotan izenburuak berakmusika entzun aurretik baldintzatzenbaikaitu. Izenburuak, guztiak entzunondoren emango dizkiegu. Hitza bat-batean idazteko azpimarrarazi behardiegu, hau da, hasiera-hasieran beraien-gan sortu duen lehen sentsazio horiidatz dezatela. Irudia eta esaldia musi-ka entzun ondoren aurkitu eta idatzi-ko dute. Batzuetan hitza ez dator batirudia eta esaldiarekin, baina hitzabat-batekoa da eta irudia eta esaldiagogoeta baten ondorengoak.

Taldeko lanaOraingo honetan lanaren plantea-

mendua berdina da, baina antolaketaezberdina. Hasieran bakarkako lan batbezala hasten gara, baina gero taldeanbukatzen dugu. Lehenik, musika bat

jartzen dugu eta bakoitzak bere orrianmusika horrek sorrarazten dizkionhitzak edo esaldiak idazten ditu. Gero,bakoitzak berea gela guztiaren aurreanirakurtzen du eta hor entzun diren gai,ideia eta sentsazioen arabera gela tal-dekatzen saiatzen gara. Talde bakoi-tzari nahi duen koloreko kartulinaaukeratzen uzten diogu eta berriromusika entzunez beraien ideiekin batdatozen argazkiak aurkitzen saiatzendira. Hauek kartulinetan itsastendituzte eta bakoitzak duen esaldia,behar bada besteenekin birmoldatuz,argazkien inguruan idazten du. Guztiaegin ondoren, kartulinaren atzekoaldean musikaren hiru erreferentziakidatz ditzatela. Azkenik, beste taldeekmusika berberarekin egin dituztenlanak ikusi eta komentatuko ditugu.Dinamika honen bidez oso garbi ikus-ten dute pertsonen arabera musikabakar batek zein eragin ezberdinak sorditzakeen.

Musika eta hitzakAtal honetan egin beharreko lana

oso erraza da, beraiei entzuteko jarrerabesterik ez baitiegu eskatzen. Oraingohonetan beraiek entzundako musikenhitzak edo beste taldeek erabili dituz-ten beste musika batzuen hitzak erabilgenitzake. Azken era honetara eginez,beste hainbat musika ezberdin entzu-teko aukera emanen digu. Lana, musi-ka entzuten duten bitartean, hitzhoriek poesia edo narrazio baten antze-ra irakurtzean datza. Azkenik, musikaeta hitzak entzun ondoren, guztionartean eztabaidatzen dugu ea egokiakdiren edo beraiek beste hitzen batzukjarriko ote lituzketen, zergatik... (ikushitzen orria).

Musika eta besteen muralakLan honetan ere hobe beste taldeko-

en muralez baliatzen bagara, honelabeste hainbat musika ezberdin entzu-teko aukera ematen baitigu. Atalhonetan mural guztiak zenbatuz gelanzehar banatzen ditugu, eta ikasle guz-tiak esku artean zer dugun ikusiz,mural guztietatik pasatzen dira. Ondo-

ren mural horiei dagozkien bost musi-kak entzuten ditugu. Ikasle bakoitzakpapertxo batean musika bakoitzarizein mural egokituko litzaiokeen idaz-ten du. Azkenik, berriro musika guz-tiak banan-banan entzunez, guztionartean eztabaidatzen dugu zergatikmural bat edo beste aukeratu duguneta kuriositate modura egileek musikahorrentzat zein mural egin dutenbegiratzen dugu. Aldi berean saiatuulertzen edo asmatzen zergatik eginduten horrela, zerk bultzatu dituenmusika hori horrela adieraztera.

Azken bi ariketa hauek beste zenbaitariketarekin batera “Musika eta iru-dia” unitate didaktikoaren barneansartzen ditugu: pilotena (aurreko aleanproposatutakoa) beroketa gisa etaaldizkariena musikek sor ditzaketenbarne sentsazioez kontzientzia apurbat esnatzeko. Beste hainbat ariketa-ren artean lan unitate honi amaieraemateko Hik Hasiren 34. zenbakianargitaratu zen diaporama lana lantzendugu. Oso garrantzitsua da entzunaldihauek guztiak entzunaldien fitxan edoaurkibidean idaztea (ikus Hik Hasi34. zenbakia 40. orrialdea) gero diapo-rama egiteko orduan oso erabilgarriasuerta dakigukeelako. Hala ere, arike-ta hauek musika ezberdinak entzutekoaitzakia gisa erabil genitzake aldiberean.

Niretzat “Musika eta irudia” lanunitate honen gauzarik aipagarrienazera da: beraien sentsibilitatea eta sen-tikortasuna irekitzea hainbat musikaezberdinenganako, hau da, ikasleakkonturatzea musika batzuk beraienbizitzako egoera ezberdinetan kokaditzaketela, nahiz eta beraientzatagian ez oso gustukoak izan, edo hobeesanda, ez oso ohikoak izan. Etaberaientzat hain atseginak ez direnbeste hainbat musika, aurkezten zaiz-kien (pelikula baten barnean...) edoerabiltzen dituzten (diaporama) modua-ren arabera, ez direla entzungaitzak,eta aldi berean, erabilgarriak suertadakizkiekeela. Nolabait ere, musikahoriek gizartean leku bat betetzen

prak

tika

tzen


1Afrikabeltzaranakdibertigarriaalaitasunadantzaerritmoagazteamartxamartxa onaHawaiSanbaKaribeahondartzakogaraiaeguzkiaoporrakudapozaondo pasa

2aireaaskatasunabakardadeabasoaelkartasunaerlaxazioaEskoziaEskoziakomendiakfamiliagiro txarraIrlandaisiltasunaistripuakjende behartsuaJesukristokolore lasaiakkontzentrazioalaguntasunalasaialasaitasunaleku lasaiamendiamunduanaturaoihanapentsamenduapobreziatristurazoritxarra

3aberatsakalaiabandabegiradamaltzurrakdantzaldi ezmodernoaelegantziaErrusiaestresaez gustukoaezjakintasunafestagarrantzitsuagudahotzainstrumentuakjendeadantzatzenkategoriko jendenahasteakontzertu batoperaorkestrasinfonikoaerromantzeaseriotasunaurduritasunamehatxua

4agresibitateabiolentziabizitzaren itxurasumendiakbortitzadesorekaekaitzaerritmoaespresioaadierazpenagau ilunagaupasagaztediagogortasunagorrotoahil edo bizikolpekahilketakile nahastuakiskanbilahisteriajaiamartxamartxa askomartxa gogorramendi handieta altuakoso gogorrarock&roll

5agobioaaldakortasunaaskatasunaburuko minadrogazaletasunaegonezinaerokeriaeromenaerotasunaestasisestresaezjakintasunafenomenoarraroakgalaxiakhiltzoriahiri handienpilaketaintrigakorrikalabirintoalanalorpenanahasketaurduritasunaoso azkarrapresapresakatrafikoa

6bakardadeabakeabaleabaso bakartiabeldurrazorigaiztoerlaxazioaespazioahaizearenhotsaHarley motoahotzahutsuneaintrigalasaitasunamisterioaoihanapsikopatasuspentseatristeatristuratxoriak

7abiaduraamaieraarraroaautolasterketaautopistaazkartasunabideo jokoakburuko minaelektrikoaeromenaespazioaextralurtarrakestresaformulakoautoahiriko zarataitsasoaizurdeakjokoalasterketamodernitateamodernoahondamenahondamendiaovnizerua

8alaitasunabaserriadantzaldiaelkartasunaeuskaldunenjaialdiaEuskal Herriabarregurafestaflamenkoafolkloreajaiakjendea dantzanmartxamartxa onamutilakneskakpanderoaparrandapoztasunasaleroasaltsatrikitixazaharrak

9alaitasunaamodioadantzadesafinoadesmadreaerritmoafestakgaupasakalderetekalejirakanta zaharrakitarrakontzertuahondartzalagunarteanmaitasunamartxosoamodernoamusikamusika onapozapoztasunatxorakeriakeginuddaurteak

MUSIKA eta HITZAK

Hitz hauek 1996-97 ikasturtean Askatasuna Institutuko 3. DBHko ikasleek ondorengo musikei jarriak dira. Begiraberaiek musika bakoitza zerekin erlazionatzen duten.

Hitz hauek, nahi izanez gero, musika entzuterakoan guztiak irakur genitzake edo orden jakin bat emanez batzuk soilikaipatu, adibidez lehenengo zutabean dagoen bezala

Entzundako musikak honako hauek dira:1. Johnny Clegg & Savuca//Cruel, Crazy, Beautiful world// 2. Cruel, Crazy, Beautiful world.2. Mikel Errazkin//Bostak arte//4. Negar egin.3. Brahms//Clásicos divertidos//9. Dantza hungariarra.4. Anestesia//Independentzia 5 urtez//9. Hilobia lantzen.5. Philipp Glass// Glass works//4. Rubric.6. Terry Oldfield//Out of the depths//2. Out of the depths.7. J.M. Gourand//Musirives//7. Autoroute astrale.8. Gozategi//Gozategi//9 Nor-Nori-Nork.9. Egan//Hemen gaude//1. Baikor.


IKASLEEN FITXAMusika eta aldizkariak

Bakarkako lanaBehar den materiala- Irudi asko dituen aldizkaria.- Orri zuriak.- Guraizeak.- Kola.- Boligrafoa.

Lanaren antolaketaMusika hainbat mota entzungo ditugu eta entzuten den musika bakoitzare-

kin lantxo bat egin behar da.Entzuten dugun musika bakoitzarentzako orri bat hartuko dugu. Orri

horretan lau datu agertu behar dira:- Zenbakia: zenbaki bat idatzi, zeinak zenbagarren abestia den adierazten

digun. Bere ondoren bi edo hiru lerro libre utzi, entzun dugun musika horrenerreferentziak idazteko hurrengo batean.

- Hitza: musika hori entzutean bat-batean burura etortzen zaizun lehen bi,hiru, lau, bost hitz idatzi. Hitz hauek edozein motatakoak izan daitezke: sen-timenduekin erlazionatuak, sentsazioekin, oroitzapenekin, iritzizkoak...

- Irudia: une batez musika entzuten egon ondoren, aldizkaritik aukeratuduzun eta musika horrekin bat datorren argazki bat, bi... itsatsi. Bi argazkiaukeratzen badituzu, bi argazki hauek ez dute zergatik antzekoak izan behar,musika batek bi sentsazio, oroitzapen... ezberdin sentiaraz diezazkigukeelako.

- Esaldia: argazki hori edo horiek aukeratzearen arrazoia edo musika horrekiradoki dizuna idatziz adierazi.

Lanaren egitura1. orria: aurkezpen azala.2. orria: aurkibidea, non entzun ditugun musika guztien zerrenda agertzen

zaigun hiru erreferentzia emanez: musika norena den, diska horren izena etakantaren titulua.

3. orritik aurrera entzunaldiak beraien zenbaki, hitz, irudi eta esaldiekin.

prak

tika

tzen

“NiretzatMusika etairudia lanunitate honengauzarikaipagarrienaberaiensentsibilitateaetasentikortasunahainbat musikaezberdinen-ganako irekitzea da”

500 pezeta. 20 libera hik hasi 37 alea.pdf · kararen ikasketa errazteko, eta bestetik, ikasleek...

Documents

Transcript of 500 pezeta. 20 libera hik hasi 37 alea.pdf · kararen ikasketa errazteko, eta bestetik, ikasleek...