Laguntza gela

1

Unibertsoa eta eguzki-sistema

Zerua, izarrak eta unibertsoa

Zerua aztertzen Gizakiok betidanik aztertu dugu zerua, bai begiekin bai beste tresna batekin; teleskopioekin,adibidez.

6

BEGIEKIN aztertuta

Zeruari EGUNEZ begiratuz gero, EGUZKIA ikusten dugu.

Zeruari GAUEZ begiratuz gero, ILARGIA eta IZARRAK ikus

ditzakegu.

Zeruan ageri diren gorputzei ASTRO esaten zaie.

TELESKOPIOEKIN aztertuta

Zeruari TELESKOPIOZ begiratuz gero,

ASTROAK ikus ditzakegu: izarrak, planetak, kometak, sateliteak...

izarra

eguzkia planeta

meteoritoa

satelitea

kometa

Gaur egun, atmosferatik kanpo ere jarri dituzte teleskopio batzuk.

Teleskopiorik handienak BEHATOKI ASTRONOMIKOetan daude.

Espainiako behatokirik handiena Kanarietan dago.

Laguntza gela

2

Zer dakigu unibertsoari buruz

Milioika galaxia daude unibertsoan, ehun milaka milioi izarrek osatuta. Izar horietako askoren inguruan biraka ari dira planetak, sateliteak eta beste objektu batzuk.

Astroek, gas, hauts eta beste material batzuekin osatutako multzoa da galaxia.

Ehun milaka milioi izar

izaten dituzte galaxiek.

Lurra dagoen galaxiari ESNE- BIDEA deritzogu.

IZAR baten inguruan bira egiten duen astroa da planeta.

PLANETA baten inguruan bira egiten duen astroa da satelitea.

EZ DU ARGIRIK ematen. EZ DU ARGIRIK ematen.

Laguntza gela

3

Eguzki-sistema

Eguzkia, gure izarra Eguzkia izar horia, ia esferikoa da.

Eguzkiaren barruan erreakzio handiak gertatzen dira. Eguzkiak energía askatzen du eta zati bat espaziora doa BERO eta ARGI moduan eta Eguzki-sistemako gorputz guztietara iristen da.

EGUZKIAREN INGURUAN BIRA EGITEN DUTEN OBJEKTUAK Zortzi planeta ari dira biraka Eguzkiaren inguruan, planeta hoien sateliteak eta beste

objektu batzuk. Egiten duten ibilbideari ORBITA deritzo.

argia

beroa

Eguzki-sistema

Laguntza gela

4

Lurra eta bere satelitea, Ilargia

Lurra Lurra esfera bat da, poloetan pixka bat zanpatua.

Hiru geruzak osatzen dute Lurra

GEOSFERA

Harri eta metalez osatutako bola da.

LARRUAZALA MANTUA NUKLEOA

HIDROSFERA

Ur multzoa da.

ATMOSFERA

Aire geruza da.

Atmosfera

Hidrosfera

Geosfera

Nukleoa Mantua

Larruazala

Nukleoa

Mantua

Larruazala

Laguntza gela

5

Lurraren mugimenduak

ER

RO

TA

ZIO

A

TR

AN

SL

AZ

IOA

Lurrak BERE ARDATZAREN INGURUAN egiten du bira.

EGUNBETE behar du bira osoa egiteko.

EGUNAK eta GAUAK sortzen dira.

Lurrak EGUZKIAREN INGURUAN egiten du bira.

URTEBETE behar du bira osoa egiteko.

URTAROAK sortzen dira.

Gaua Eguna

24 ordu

Urtebete

Udaberria

Udaberria

Uda

Uda

Udazkena

Udazkena Negua Negua

Laguntza gela

6

Ilargia Ilargia esfera bat da. Meteoritoak eragindako krater asko ditu.

Ilargiaren mugimenduak

Ilargia LURRAREN SATELITE bakarra da.

Ilargiak LURRAREN inguruan egiten du bira.

29 egun eta erdi

29 egun eta erdi

Ilargiak BERE ARDATZAREN inguruan egiten du bira.

ILARGI-ALDIAK: Lurretik ikusten dugun aldea.

Laguntza gela

7

Ilargiak Lurrari eragiten dio Ilargiak eragin handi adu gure planetan: eklipseak eta mareak eragiten ditu.

EK

LIP

SE

AK

M

AR

EA

K

Ilargia EGUZKIAREN eta LURRAREN artean

jartzen da.

Eguzkia osorik eta zatika estaltzen du.

Ilargiak eta Lurrak grabitatearen eraginez elkar erakartzen dute.

ITSASGORAK eta ITSASBEHERA sortzen dira.

Itsa

sgo

ra

Itsa

sgo

ra

Itsa

sbeh

era

Itsa

sbeh

era

6 ordu