4 EURO • 2015EKO URTARR hh 1ILA EUSKA9L HEZIKETARAK4 O ... · kuotak berriro aztertzeko eskatu...

HEZIBERRI PLANA • MAITE GOÑI • LOMCE-RI EZ 0-3 FORMAZIOA: PARTE-HARTZEA • ‘GELA GORRIA’: MATISSE ETA UDAHEZKUNTZA LEGEZ ETA BIDEZ • PENTSALEKUA • KOIKILI LERTXUNDI

hhhik hasi

4 EURO • 2015EKO URTARRILA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

19420 urte euskal hezkuntza ospatuz

aurkibidea8gaia

HEZIBERRI PLANA, LOMCE-REN ITZALPEAN2013-2014 ikasturte hasieran jarri zuen martxan EuskoJaurlaritzak Heziberri 2020 egitasmoa, euskal curriculumagaratzeko eta hezkuntza lege berri baterako pausoak ematekoxedez. Plana adostasun zabalarekin abiatu bazen ere, joan denurrian eragileei helarazitako curriculum dekretuen zirriborroekkritika gogorrak jaso dituzte eta desadostasuna eragin dute.

16elkarrizketa

5 editoriala

6 hizpide izan da

8 hizpide izango da

10 gaia

HEZIBERRI, hezkuntza-eredu propioa eraiki ezinean

18 elkarrizketaMAITE GOÑI, irakaslea eta IKTetan aditua

26 LOMCEri ez! EHn gure hezkuntza eraiki!

29 0-3 zikloko hezitzaileen formazioa: parte-hartzea Reggio Emilian

32 esperientzia‘Gela gorria’: Matisse eta uda

35 ekarpenaIkastolen adierazpena: hezkuntza, legez eta bidez

38 galdeidazuePentsalekua zertarako? Karmele Artetxe eta Elena Herran

40 hik hasi-ren proposamena‘Itsaspeko bihotzak’ haur literatura eta hezkidetza aretoa

42 Atzeko atetikKoikili Lertxundi, futbolaria

www.hikhasi.eus

MAITE GOÑIHezkuntza bizi ditugun garaietara egokitu behar delasinetsirik, eredu memoristikoen aurrean bestelako helburupedagogiko-didaktikoak lortzeko eta kolaborazioa bermatze-ko etekina ateratzen die teknologia berriei Ordiziako JakintzaIkastolako eta Mondragon Unibertsitateko irakasleak.

Argitaratzailea: XANGORIN KOOP. ELK. TXIKIA Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.eus; Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz, Ainara Gorostitzu eta Arantzazu Muñoa. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, Izarne Garmendia, Miren Guilló, Iñigo Larrañaga, Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua, Arantxa Urbe. Aholkulariak: Nerea Alzola, Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Alex Barandiaran, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Lore Erriondo, Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Fito Rodriguez eta Matilde Sainz. Administrazioa: Uxue Ugartemendia. Diseinua: Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak onetsia (2014-12-18). Kopurua: 3.600 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

194. zenbakia. 2015eko urtarrila • hik hasi • 5

e d i t o r i a l au r t a r r i l a

Gure esku dago

Urte zaharraren amaieran gauzatxarrak surtara botatzeko garaia izatenda, eta berriaren hasiera, nahikari etagurariak eskatzekoa. 2014ari begira ja-rrita, euskal hezkuntzak badu surtara-ko gairik: murrizketak, LOMCE, Fa-lloux legea dela-eta Hendaia eta Bes-koitzeko ikastolen aurkako erasoak;Nafarroan Euskal Herria aipatzearen ai-tzakian Euskara eta Literatura ikasgaiko22 liburu erretiratzeko sorgin-ehiza; Zi-buruko ikastolaren aurkako erasoa; Iruñeko haur-eskoletan euskaraz ma-trikulatzeko ezintasunak, etabar.

Ezaren gudaz baietza sortuz, kon-traren kontra bide asko urratutakoa daEuskal Herria, euskal hezkuntza pro-pioaren aldeko urrats asko egina. Ga-tazkak eta krisiak sormenerako, herri-gintzarako eta eraikuntzarako akuilu izan ditu herri honek. Eta 2014an surta-ra botatakoak 2015a berotzeko erregaiizango dira, beste behin.

Aldarrikapenetik festa egin dugu,bada, pasa den 2014 honetan ere, Zan-gozan, Argantzunen edo Senpereko la-

propioa, gizarte konplexu honi eran-tzungo dion gizakia hezten lagundukoduen eskola horizontala; aniztasuna e-ta konplexutasuna bizitzen jakingo di-tuena, desberdinkeria eta informaziouholdeak kudeatzen jakingo dituenbiharko eta gaurko herritarrak sortzenlagunduko duen eskola euskalduna, i-rekia eta inklusiboa. Bada adostasuna,bada ekimena, bada bidea, bada espe-rientzia. Gure esku dago. Borondateabehar da: hasi etxetik eta kalera; kaletikerakunde gertuko eta gorenekoetara.

Etorriko da kontrako haizea, eza,guda. Erreformak,Falloux ez bada bes-te lege bat, testu-liburuak ez badira,beste erasoak... baina nork bere gela-tik, eta ondokoarekin; nork bere ikaste-txetik, herritik egin dezagun urratsa2015 honetan, har dezagun bidea, gureesku dago-eta.

Eta eskuz esku, urratsik urrats, hez-kuntza akordio zabal bat erdiestera bul-tzatu arte dagokiona, kalitatezko esko-la euskalduna ekinez egiteko urtea izandadila hasi berri duguna.

kuan, kasu. Izan da adostasunik, LOM-CErekiko kontrakotasunak eragile as-ko batu ditu Hezkuntza PlataformenTopagunean, kalean, manifestazioe-tan... proposamen eraikitzaileak egindira ildo beretik ELA, LAB, EILAS, Sor-tzen Ikasbatuaz, Ikasle Abertzaleak,UEU, Ikastolen Elkarteak eta Hik Hasik,arlo pedagogiko eta juridikoan aditu di-renen laguntzaz eginiko Gure GIDAproposamen sorta kasu, adostasun etaekimen horren erakusle. Arlo pedago-gikoan, zabala izan da adostasuna, ha-laber, Araba, Bizkai eta Gipuzkoarakocurriculuma izan nahi duen Heziberri2020 planaren baitako Hezkuntza Pe-dagogikoaren Markoa garatzeko une-an ere, LOMCEren aurka zihoalako ba-tetik, baina nagusiki gaitasun edo kon-petentzien arloan sakontzen zuelako...

Euskal hezkuntzarekin konprome-tituak gauden irakasle, langile, guraso,sindikatu eta eragileok badakigu zerbehar dugun: haurra, nerabea, pertso-na bere osotasunean zainduko duenkalitatezko euskal hezkuntza-sistema

Bada adostasuna, badaekimena, bada bidea, badaesperientzia. Gure esku dago.Borondatea behar da: hasietxetik eta kalera; kaletikerakunde gertuko etagorenekoetara.

6 • hik hasi • 194. zenbakia. 2015eko urtarrila

Haurreskolak partzuergokokuoten sistema berriro aztertzeko

eskatu dute LAB eta EILASsindikatuek. Langileen aspaldiko

eskakizuna da, baina indarhandiagoa hartu du orain,sindikatuek ikusi baitute

partzuergoaren aurrekontuetan % 7,4ko jaitsiera dagoela, eta

horrek asko zailtzen duela kuotensisteman aldaketak egitea.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan230 haur-eskola inguru ditu

partzuergoak, eta horietan hiru urtearteko 8.000 bat umerentzako lekua

eskaintzen dute. Hala ere, azkenurteotan leku horiek ez dira bete,

eta batez beste, 5.000 haur ingururieskaintzen diete zerbitzua.

Sindikatuek susmoa dute horretanzerikusi handia duela kuota-

sistema ezarri izanak. Umeei bostorduko zerbitzua eskaintzearentruke 165 euroko kuota ordaindubehar dute gurasoek hilean, eta

zortzi orduko zerbitzuagatik, berriz,210 euro. Sindikatuek eskatzen dute

kuota horiek ez igotzeko, etaordutegietan tarteko zerbitzu bat

eskaintzeko.

hizpide izan da

Ziburuko Kaskarotenea ikastolak Marinela auzoko eraikinean egiten duen egunbakoitzeko zigorra 100 eurotik 400era handitzea galdegin zuen Guy Poulou auzape-zak, baina eskaria baztertu du epaileak. Pozik daude ikastolako kideak, nahiz eta ebazpena “garaipentzat” ez hartu. “Pozik gara, isuna ez baita pasatzen 100 eurotik400era, baina, hala ere, 100 euro pagatzen segitzen dugu”, adierazi du Laida MugikaKaskaroteneko lehendakariak.

Ziburuko ikastolari eguneko isuna ez igotzea deliberatu du epaileak

Haur-eskoletako kuotak berriro

aztertzeko eskatudute sindikatuek

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak 240.000 euro emango dizkio datorren urte-an Hamaika Esku programaren barneko Eskolan Ekiten proiektuari. Ikasleen artekoemaitzen desorekak eta eskola-porrota gainditzea helburu, proiektu “berritzaile” batabiaraziko dute, proba gisa. Horretarako, Empieza por Educar fundazio pribatua hartu dute, Patricia Botin Santander bankuko presidentea buru duena. Hark kontra-tatutako zortzi irakaslek lau ikastetxetako ikasleei lagunduko diete. Sidikatuek eta oposizioko alderdiek gogor kritikatu dute Hezkuntza Sailaren erabakia. Sindikatueksalatu dute fundazioa “ultraliberala” dela, eta irakasleak irizpide ideologiko jakinen arabera hautatzen dituela. EH Bilduko Belen Arrondok kritika egin du beste “pribati-zazio” saialdi bat izango dela argudiatuz: “Hau ez da bidea. Eskatzen dugu proiektuhori bertan behera utzi eta diru hori beste bide batzuk erabiltzeko inbertitzea”.

Cristina Uriarte Hezkuntza sailburuak azaldu duenez, Teach For All sarearen bar-nean dago fundazioa, eta antzeko proiektuak egin izan dira munduko beste hainbattokitan ere, hala nola, Txilen, AEBetan, Erresuma Batuan eta Estonian. Emaitza onakatera ditu leku horietan, eta nazioarteko emaitzak EAEra ekarri nahi dituzte.

Fundazio pribatu bateko irakasle laguntzaileak ariko dira EAEko lau eskola publikotan

hizpide izan da

Euskadiko Eskola KontseiluakHezkuntza Euskadin 2012-13 urte-roko txostena plazaratu du, eta Araba,Bizkai eta Gipuzkoako hezkuntza-sistemaren egoera aztertu eta zenbait aholku, proposamen eta eskaera egi-teaz gain, LOMCE legearen ingurukoaipamen bat ere egin du. Legea “era-bat” gaitzesteaz aparte, “legearen ezarpena EAEko hezkuntza-sistemanazken hamarkadetan izan den aurre-rapenerako eragozpen handia” izan-go litzatekeela uste du.

Hainbat kezka agertu ditu Euska-diko Eskola Kontseiluak txostenean.Esaterako, ikasleen jatorri sozio-eko-nomiko eta kulturalen arteko aldea“gero eta handiagoa” dela bi hezkun-tza sareetan, eta sare bakoitzeko ikas


ereduen artean. Ikasle etorkinen es-kolatze-prozesuari ere arreta bereziajartzeko eskatu du, gainerakoek bai-no emaitza kaskarragoak izaten dituz-tela ikusita.

Euskara ere bada kezka iturri. Zen-bait ikerketak frogatu dute ikasle ko-puru handi bat dagoela —Lehen Hez-kuntzako 4. maila % 31, eta DBHko 2.mailan % 38— euskarazko hizkuntzakomunikaziorako konpetentzian emaitza kaskarrak dituena.

Finantziazioari dagokionez, “hez-kuntzako inbertsioa hobetzeko aha-leginak egin beharraz” ohartaraztendute. Adierazi dutenez, 2009-2012 al-dian ikastetxe publikoetako gastua %12,4 jaitsi da; ikastetxe pribatuetakoa,berriz, % 0,1.

LOMCE “erabat” gaitzetsi du Euskadiko Eskola Kontseiluak

Euskararen Legearen 28. urteurre-na tarteko, abenduaren 14an, ehunkalagunek euskararen ofizialtasuna alda-rrikatu zuten Tafallan, Berlingo Harre-sia nola, Vascuencearen Legea hala! lemapean.

“Euskaraz Bizi eta Ikasi” platafor-mak antolatu zuen protesta, baina bes-te hainbat alderdi, elkarte eta kolektibo ere bertan izan ziren, besteak beste, Geroa Bai, Bildu, Sotzen Elkartea, Eus-kal Herria Euskaraz eta STEE-EILAS sin-dikatua.

Antolatzaileek positiboki baloratudituzte Nafarroako Euskararen Legeanproposatutako aldaketak eta uste dute“erreten” bat ireki dela Euskararen Legearen baitan.

Euskarak Nafarroan dituen harresiak botatzearen alde manifestazioa egin duteTafallan


NIZE Nafarroako Ikastetxeetako Zuzendaritzakideen Elkarteak otsaileanespero du zabaltzea hurrengo ikasturterako aurrematrikulazioa egitekoepea. Nafarroako Gobernuak ez du data zehaztu, oraindik, baina Dereduaren aldeko mezua zabaldu nahi izan du jada NIZEk: irribarre batirudikatzen duen D hizkia hautatu du bere marka gisa; Eskola ereDugarriaesaldia da, berriz, leloa.

Gurasoak dagoeneko informazioa eskatzen hasi direnez, kanpainaabiatzea erabaki dute. NIZEko kide Ione Urrutiaren esanetan,“konfiantzazko eredua da gurea; hurbila eta kalitatezkoa; behar dituztengaitasunen jabe dira gure ikasleak; eskola irekia eta publikoa daeuskarazkoa”. Gainera, Urrutiak adierazi bezala, D eredua sendotuz etahaziz doa. Gaur egun, 11.500 ikasle inguru ari dira D ereduan Nafarroan;eta haiekin 1.100 irakasle baino gehiago ari dira lanean.

Egiten duten lanaren berri emateko, bi bideo labur prestatu ditu NIZEk,D ereduaren alde. Euren hiru ezaugarri nagusiak azaldu nahi izan dituztelan horien bidez: “hurbilekoak garela; gure ikasleek hiru hizkuntzatanaritzeko gaitasuna dutela; eta hizkuntzen esparruan inork bainoesperientzia handiagoa dugula, murgiltze eredua gurean sortu eta hazibaita”.

hizpide izango da

Euskal hedabideen elkarte Heki-menen batutako komunikabideek ustedute beste “norabide” bat hartu beharluketeela Eusko Jaurlaritzak euskaraz-ko hedabideei ematen dizkien diru-la-guntzek. Eusko Legebiltzarrean 2015-erako aurrekontuaren eztabaidan, es-kaera zehatza egin diete talde politiko-ei: 2008ko egoerara itzuli nahi dute,“murrizketak hasi aurreko egoerarabueltatzeko”. Eta dirutan ere neurtu du-te norabide aldaketa horrek ekarri be-harko lukeena. “Milioi bat euroko diru-laguntza beharko lukete hedabideek”.

Oroitarazi dute euskararentzakoaurrekontuek eta, ondorioz, hedabide-en finantzabide publikoak beheranzkojoera hartu dutela azken urteotan —2008an hasi eta 2010etik 2012ra, bere-ziki— eta ezin dela bide horretan jarrai-tu. “Euskal hedabideek ezin dute mu-rrizketa gehiago jasan”, ohartarazi du-te, eta adierazi urratsak egin behar dire-la hori saihesteko.

Euskarazko hedabideei ematen zaizkien diru- laguntzak ez murriztekoeskatu du Hekimenek

Matrikulazio-kanpaina aurreratu du NIZEk ‘Eskola ereDugarria’ lemapean

Bigarren Hezkuntzako irakasleentzako deia

Hik Hasik gutxi landu duen esparrua izan da Bigarren Hezkuntza. Orain ar-te, ez gara gai izan ziklo horretan diharduten profesionalengana iristeko, etalandu beharreko esparrua dela iruditzen zaigu. Horregatik, Bigarren Hezkun-tzako errealitatea ezagutu nahi dugu alor hori jorratzen duten irakasleen es-kutik. Nerabezaroak duen garrantzia kontuan hartuta, hezkuntza hausnarke-ta egin nahiko genuke, eta, esparru horretan dabiltzan profesionalen parte- hartzea beharrezko litzateke.


hizpide izango da

Abenduaren hasieraz geroztik

Hik Hasi ere .eus da eta

www.hikhasi.eus webgunea

martxan da dagoeneko. Abiarazte

aldian 1.292 domeinu izen

erregistratu dira eta horietako

bat da Hik Hasirena.

.eus domeinua eskuratu du Hik Hasik

Abenduaren 11ko arrakasta ikusi-rik, Bartzelonako Ripollet herriko ElMartinet eskolaren gaineko bideoa be-rriro erakutsiko da martxoaren 5ean. Bisaio emango dira Iruñean dagoen Na-

farroako filmotekan, arratsaldeko18:00etan bata, eta 20:30ean bestea. Sa-rrerak salgai daude dagoeneko Nafa-rroako filmotekaren webgunean:www.filmotecanavarra.com

Martxoan bigarrenez erakutsiko da Bartzelonako El Martinet ikastetxearen gaineko dokumentala

BILERA eguna, urtarrilaren 22an, arratsaldeko 6:00etan, Donostian.

Bilera ongi antolatzen laguntzeko, izena eman ezazu www.hikhasi.com helbidean fitxa beteta.Bestela, [email protected] postan eskaera egin. Izena emateko azken eguna, urtarrilaren 16a.

* Oharra: Interesa baldin baduzu, baina parte-hartzerik ez baduzu, fitxa bete ezazu horiadieraziz eta bileran hitz egindakoaren akta bidaliko zaizu posta elektronikoaren bidez.

G A I A


Heziberri planaLOMCEren itzalpean

Urtebete baino gehiago igaro daEusko Jaurlaritzak Heziberri 2020 egi-tasmoa martxan jarri zuenetik. Hainbathezkuntza-eragilerekin elkarlanean,euskal curriculuma garatzea eta hez-kuntza-lege berri baterako pausoak ematea zuen helburu. Hiru urrats ze-haztu zituen bide hori egiteko: hezkun-tza-eredu pedagogikoaren marko pro-pioa (2015eko otsailean adostu zenbehin betiko txostena), euskal curricu-lumaren dekretua (oraindik zirriborroasoilik dago prest eta dagoeneko hez-kuntza-eragileek zuzenketak eta ekar-penak egin dizkiote) eta Euskal Hez-kuntza Legea (bidea urratzen hasi gabedago, teorian lehena curriculuma litza-teke eta horrek posible egingo lukeHezkuntza Lege propioa).

Heziberriren Marko Pedagogikoaontzeko talde mugatua osatu zuen Cris-tina Uriarte Hezkuntza sailburuak.Hauexek osatzen zuten partaideen tal-dea: Ikastolen Elkartea, Kristau Eskola,Sortzen Ikasbatuaz, Sarean, EHUko ira-kasle fakultatea, Ikasgiltza, Eusko Ikastola Batza, Erkide, EHIGE, BIHE, Irakaskuntza Zentroen Elkarte Auto-nomoa eta Bizkaiko Elizbarrutiko Ikas-tetxeak. Sindikaturik eta ikasle talderikez zegoen partaideen artean, ezta HikHasi ere.

2013ko urriaren 9an, EspainiakoKongresuak hezkuntza-erreformara-ko Wert legea onartu bezperan eginzuen bilera nagusietako bat taldeak.2013ko irailaren 18an Jaurlaritzak egi-niko proposamena zehazteko bilera izan zen. Txosten osatuagoa eramanzuen gobernuak eta onartu egin zuteneragileek. Heziberri Wert legeari aurreegiteko tresna gisa aurkeztu zen or-duan. Hasiera hartan hiru oinarrirekinhasi ziren lanean: eragileek adostu etagaratutako euskal curriculuma, gober-nu programa eta 2020erako asmoak ze-hazten dituen Europako BatasunarenGidalerroak.

Oinarri horien gainean ekin ziotenmarko pedagogikoa osatzeko bideari.Hezkuntza-eredu pedagogikoarenmarkoa zehazten duen txostenaren sa-rreran ageri denez, Heziberri 2020 pla-naren helburua argia zen: “Europakoesparruan hezkuntzaren eta presta-kuntzaren arloan 2020rako ezarritakoberrikuntza- eta garapen-ildo estrategi-koak bateratzea hezkuntzak gure tes-tuinguruan eta ingurunean dituen erronkekin, etorkizuneko belaunal-diak ongi prestaturik egon daitezenEuskal Herrian eta munduan bizitze-ko”.

Pertsona guztien hezkuntza-esku-bideaz, ekitateaz eta justizia sozialazhitz egiten da bertan, baita inklusioaz edota ikaskuntza pertsonalizatuaz ere.Finean, ikasleak bizitzarako prestatzealitzateke eskolaren egitekoa, “ikasleakberen erabakiez ardura daitezen etamodu aktibo, kritiko eta arduratsuanparte hartu dezaten gizartean”. Hala, oi-narrizko konpetentziak bizitzarako be-harrezkotzat eta ezinbestekotzat jotzenditu. Era berean, herritar eleaniztunezmintzo da, baina zehazten du sistema eleaniztunaren ardatza euskara izangodela. Konpetentzia digital eta mediati-koari ere garrantzia berezia ematen dioeta zentroen autonomia defendatzendu. Azkenik, hezkuntza komunitatekokide guztien kultura pedagogiko ber-bera bermatzeko, “mugarri garrantzi-tsu” izatea aitortzen die euskal curricu-lum proiektuari eta Euskal Herrirakocurriculumari.

Ideia horiekin bat egiten dute hez-kuntzako hainbat eragilek. Esate bate-rako, Kristau Eskolako zuzendari MikelOrmazabalen arabera, Heziberrik kon-petentzietan oinarritutako hezkuntza-ren alde egiten du eta horretan bat da-toz egitasmoarekin, “konpetentzietanhezten diren ikasleak prestatuta baitau-de gizartean euren eginkizuna betetze-ko eta gizartearen hobekuntza konpro-

G

2013-2014 ikasturte hasieran jarrizuen martxan Eusko Jaurlaritzak Heziberri 2020 egitasmoa hainbat hezkuntza-eragilerekin elkarlanean, euskal curriculuma garatzeko eta hezkuntza-lege berri baterakopausoak emateko xedez. Hiruurrats zehaztu zituzten bide horiegiteko: hezkuntza eredu pedagogikoaren marko propioa,euskal curriculumaren dekretuaeta Euskal Hezkuntza Legea.Marko pedagogikoa hainbat hezkuntza- eragilerekin elkarlanean eta adostasuneantaxutu bazuten ere, ez da gauzabera gertatu curriculum dekretuenzirriborroekin. Kritika gogorrakjaso dituzte hezkuntzako alor iaguztietatik, eta hainbat zuzenketahelarazi dizkiote eragileekHezkuntza Sailari. Jaurlaritzarenhasierako asmoa 2015eko urtehasieran dekretuak adostea eta2015-2016 ikasturte hasierancurriculum berria martxan jartzeazen, baina ikusteko dago zer gertatuko den.


Hezkuntza-eredu propioa eraiki ezinean


Heziberri plana

misoa hartzeko”. Heziberrik Kristau Es-kolaren filosofiarekin bat egiten dutenbeste helburu batzuk ere proposatzenditu; hala nola, euskal gizartearekikoardura, hizkuntzen trataera, batez ere, euskararena, eta ikastetxeen auto-nomia.

Ikastolen Elkartea ere ados dago oi-narri nagusiekin. Markoaren asmo edoprintzipio nagusiak (euskara ardatzduen eleaniztasuna, hizkuntzen tratae-ra, ebaluazioaren planteamendua etaedukia, konpetentzia digitalak txerta-tzea…) begi onez ikusten ditu, nahiz eta aitortzen duen marko pedagogikobateko irizpideak gelako praktikara eramateko curriculumak zehaztea ezdela egiteko samurra. Ildo berean, sin-dikatu abertzaleek ere formulazio pe-dagogikoari dagokionez, hezkuntzabeste parametro batzuetan ulertu etagaratzeko saiakera egin izana aitortzendiote Heziberriri; sindikatuak eurakmarkoa taxutzeko zereginetik kanpogeratu baziren ere.

Balorazio horiek gora-behera, adostasun nahikoa lortu zuen markopedagogikoak eta 2014eko otsaileanaurkeztu zen publikoki. Hala ere, ha-sieratik izan da ika-mika Heziberri pla-naren inguruan. Izan ere, sindikatueklehen fasean haiek aintzat ez hartzea sa-latu zuten: “Oso larria da hain garrantzi-tsuak diren egitasmoen berri komuni-kabideen bidez jakitea”, ELAren esane-tan; EILASek berriz behin baino gehia-gotan ohartarazi du langileen ordezka-riak baztertuta “oinarrizko atal bati” biz-kar eman diola gobernuak. Eusko Le-gebiltzarrean ere babesik apenas izanduen egitasmoak. Planaren sorburutikalde batean posizionatu ziren PSE-EE,PP eta UPD: ez zuten beharrezko ikus-ten plana, eta salatu zuten “ikasleakdoktrinatzea” dela asmoa, Euskal He-

rria kontzeptua ageri delako. Beste al-dean zegoen EH Bildu: planaren izaeraez zuen kritikatu, baina adierazi zuenmotz geratzen dela, ez duelako balioLOMCEri aurre egiteko. Hasieran, Wertlegeari planto egiteko egitasmo gisa de-finitu bazuen ere Eusko JaurlaritzakHeziberri, geroztik EAJk behin eta be-rriz esan du legearen barruan aritukodela, eta Heziberri plana ez dela LOM-CEren aurkakoa, baizik eta “bide para-leloa” egitekoa. EAJren gobernuak era-gileak mahai beraren bueltan biltzealortu zuen arren, legebiltzarrean baka-rrik dago hasieratik.

Testuinguru horretan, hainbat era-gilerekin hezkuntza-eredu pedagogi-koaren markoa definitu ostean, bainasindikatuak eta oposizioko alderdiakaurka zituela, curriculuma berritzekozereginari heldu zion Jaurlaritzak 2013-2014ko ikasturte amaieran. Hasiera ba-tean bazirudien euskal curriculumak eta curriculum berriak izpiritu antze-koa zutela. Oinarri pedagogikoak az-tertuta, bietan garrantzi berezia ematenzaio ikasleek oinarrizko konpetentziakgaratzeari, baita irteerako profila ze-hazteari ere —eskola garaia bukatzeanzer maila izan behar duten ikasleek—.

Euskal curriculumaz gain, hala ere,beste iturburu batzuk ere baditu Hezi-berri planak: Jaurlaritzaren gobernuprograma eta Europako Batasunak2020rako zehaztutako helburuak. Horbaitu alde handienetako bat: Heziberrigobernuaren proiektua da; Euskal Cu-rriculuma Ikastolen Elkartearen, Udal-biltzaren eta Sortzen Ikasbatuaz-en eki-menez hasi zen.

Curriculum dekretuak zintzilikHezkuntzako eragile gehienak bi-

delagun zituela abiatu zuen HezkuntzaSailak Heziberri egitasmoa. Oinarri pe-

dagogikoak adostu zituzten —garran-tzi berezia emanez oinarrizko gaitasu-nak garatzeari, LOMCEk ez bezala—, eta horren ondotik curriculum dekre-tuak egiteari ekin zion Jaurlaritzak.

Iragarritako pausoei jarraituz, urria-ren 27an aurkeztu zituen curriculumdekretu berrien zirriborroak, urte amaiera baino lehen onartzeko xedez,eta 2015eko urte hasieran publikokiaurkezteko asmoarekin. Zortzi doku-mentu helarazi zizkien hezkuntza-era-gileei: Oinarrizko Hezkuntzaren De-kretua euskaraz eta gaztelaniaz; Curri-culumaren Planteamendu Orokorragaztelaniaz; Haur Hezkuntzari, LehenHezkuntzari eta Bigarren Hezkuntzaridagozkion eranskin bana (Batxilergoa-ri dagokionik ez), horiek ere gaztela-niaz; eta Ebaluatzeko eta HobetzekoProposamenen Gida euskaraz eta gaz-telaniaz. Orotara ia mila orri. Hilabete-ko epea eman zien eragileei zuzenke-tak eta ekarpenak egiteko; gero aben-duaren 9ra arte luzatu zuen epe hori.

Dekretuen zirriborroak gaztelaniazjaso izana bera ez dute egoki ikusi zen-bait eragilek. “Proposamena bera gaz-telaniaz sortu izanak kezka handia sor-tzen digu”, zioen Sortzen Elkarteko Be-go Bitorika Badiolak abenduaren 9anegunkarietan argitaratutako iritzi arti-kulu batean. Ildo berean mintzo da LABsindikatuko Aitziber Perez ere. Harenesanetan, hizkuntzak ikusmolde jakinbat gordetzen du bere baitan, eta ondo-rioz, “testu bat gaztelaniaz edo euska-raz sortzea ez da afera tekniko hutsa”.

Curriculum dekretuen zirriborroakeragileen eskuetara iritsi direnetik He-ziberri planaren bideak hasieran ziru-dien bezain samurra izateari utzi dio. Ataka estua du orain aurrean. Izan ere,curriculum dekretuen zirriborroek ezi-negona eta kritika oldea eragin dute


G A I A HEZIBERRI

LOMCEren itzalpean

hezkuntza-eragileen artean. Gehienakez datoz bat zirriborroekin eta sakone-ko aldaketak eskatu dituzte. Ekarpe-nak egiteko epea amaituta, ikustekedago zein jarrera hartzen duen Jaurlari-tzak.

Urte luzeko bidearen ostean iritsidira curriculum dekretuen zirriborroak—Heziberri proiektuaren bigarrenpausoa—. Badirudi curriculum dekre-tuetan, nolabait erdibideko hautua egin dela. Alegia, LOMCEren oinarria errespetatzea dekretuetan —oinarriz-ko curriculuma indarrean jarria du jada-nik Espainiako Gobernuak— eta “eus-kal dimentsio” hori txertatzea EuskalHerriko edukiekin.

LOMCEn bezalaxe, Heziberriko cu-rriculum zirriborroaren arabera ere,DBHko etapa ikasgaitan dago antola-tuta eta bi ziklok osatzen dute, hiru ikasturtekoa lehenengoa eta ikasturtebatekoa bigarrena. Sindikatuek oharta-razi bezala, bigarren zikloan, gainera,Lanbide Heziketara edota Batxilergorabideratutako ikasketak egingo dituzte,eta beraz, bi eratako tituluak lortuko di-tuzte. Horrekin, ikasleen espezializa-zioa azkartu egingo dela diote. Beste-tik, LOMCEren antzera, Heziberrin erezehazten da ikas-etapa bakoitzaren amaieran azterketak egingo dituztela.Hala dio esaterako oinarrizko hezkun-tza curriculumaren zirriborroak, “Ikas-leen ebaluazioa, sustapena eta titula-zioa” atalaren baitako 54. artikuluko 1. puntuak: “Laugarren ikasturtea amai-tzean, hezkuntza akademikoaren au-kera zein hezkuntza aplikatuaren au-kera hautatzen duten ikasleek banan-banako ebaluazioa egingo dute. Ho-rren bidez jarraian aipatzen diren ikas-gaiei lotuta, etapako helburuak eta ka-suan kasuko konpetentzien eskuratze-maila, gutxienez, lortu dituztela egiaz-

tatuko da”. Beste horrenbeste gerta-tzen da erlijio katolikoaren irakasgaia-rekin ere, LOMCEn ageri den moduan,Erlijio Katolikoa Lehen Hezkuntzakoarloetako bat izango da, ikasgaia, be-rriz, Derrigorrezko Bigarren Hezkun-tzan. Nahitaez eskaini beharko dute ikastetxeek eta hautazkoa izango da ikasleentzat. Hala dio curriculum de-kretuaren zirriborroak: “Erlijio katoli-koaren irakaskuntza Egoitza Santuareneta Estatu espainolaren artean izenpe-tutako Irakaskuntzari eta Kultura Gaieiburuzko Akordioan ezarritakora ego-kituko da”.

Horiek horrela izanik, curriculumdekretuen zirriborroak aurrera aterakobalira, LOMCE beteko luke Araba, Biz-kaia eta Gipuzkoako hezkuntza-siste-mak. Madrilek zehaztutako edukiaktxertatuko lirateke, eta amaierako az-terketak egin beharko lituzkete ikasle-ek —Espainiako Gobernuak jarriko li-tuzke, eta berberak izango lirateke “lu-rralde nazional” osoan, LOMCEren edukiak ematen dituztela ziurtatzeko.Argi esana du Madrilek: hark jarritako edukiak derrigor eman behar dira; hor-tik aurrera, erkidegoek gehiago sar di-tzakete.

Hori hala, Euskal Herriko edukiekzein toki hartuko dute? Gaitegian sartu-ko dituzte, baina bukaerako probetanez dira azalduko, Espainiak ez baititusartuko. Uriartek ohartarazia du zehaz-tuegia dela Madrilen dekretua, eta tartegutxi dagoela osatzeko. Hortaz, euskaledukien aurrean, lehentasuna LOMCE-ren edukiek hartuko ote dute? Ikaste-txeen eguneroko jardunak erakutsikodu hori. LOMCEk zehazten dituen edu-kiak asko direla kontuan izanik, modu-rik egongo ote da bi errealitateak (ber-takoa eta Espainiatik datorrena) jorra-tzeko? Ildo berean, LOMCEk

ezartzen dituen ebaluazioak gainditze-ko jakin beharreko edukiak irakasteaktarterik utziko al du euskal edukiak lan-tzeko?

Hezkuntza Sailaren erantzunarenzain

Marko pedagogikoa hainbat hez-kuntza-eragilerekin elkarlanean eta adostasunean taxutu bazuen ere EuskoJaurlaritzako Hezkuntza Sailak, ez dagauza bera gertatu curriculum dekre-tuaren zirriborroarekin. Kritika gogo-rrak jaso ditu hezkuntzako alor ia guz-tietatik. Ikastolen Elkartea, sindikatuguztiak, oposizioko alderdiak nahizbestelako guraso, ikasle eta irakasle el-karteak kontra ditu Jaurlaritzak.

Hezkuntza-eragileek salatu dute-nez, planaren lehen fasean adostutakomarko pedagogikoa “diluitu” egiten dacurriculum zirriborroan, eta funtsean,LOMCEren aplikazioa dakar, lege ho-rren irizpide asko zehatz-mehatz ageribaitira Heziberrin. Ondorioz, euskara-ren eta euskal kulturaren dimentsioagaratzeko ere hutsune nabarmenak di-tuela kritikatu dute, eta zenbait zuzen-keta eta ekarpen helarazi dizkiote Hez-kuntza Sailari.

Hezkuntza arloko eragileen eran-tzun horren aurrean ikusteke dago Eus-ko Jaurlaritzak nolako jarrera hartzenduen. Cristina Uriarte buru duen Hez-kuntza Sailak abenduaren 12an hik ha-si-ri adierazi dionez, behin betiko curri-culum dekretua adostu eta itxi arte ezdu egoeraren baloraziorik egingo. Le-hen asmoa, baina, 2014a amaitu aurre-tik curriculum dekretua ixtea zen, eta2015eko hasieran jendaurrean aurkez-tea, EAEko Euskal Curriculuma 2015-2016 ikasturtean abiatu ahal izateko. Ikusteko dago beraz, Heziberri 2020planak nolako bilakaera izango duen.

Heziberri proiektuaren curriculumdekretuaren gaineko eztabaida, nagu-siki, hiru hankaren gainean egin da: cu-rriculuma, hizkuntza-ereduak eta fi-nantzaketa. Erakunde bakoitzak erabateko zein besteko arrazoiak badara-biltza ere Heziberri kritikatzeko, gauzabatean ados daude guztiak: Heziberrikeuskal ikastetxeetan LOMCE ezartzekobidea irekitzen duela salatzen dute, etahorrek euskal hezkuntza propioa gara-tzea eragotziko lukeela. Hizkuntza-irizpideei dagokienez, hezkuntza-munduko eragileen esanetan, eleaniz-tasunaz hitz egitea ez da nahikoa bene-tako elebitasuna bermatzeko eta moduekitatiboan hirueleko ereduan aurreraegiteko. Gaur egungo hizkuntza-ere-duen sistema gaindituko duen trataeraintegralago bat eskatzen dute, DBH amaitzean ikasleek hiru hizkuntzetanzein helburu bete behar dituzten zehatzmarkatuko duena. Azkenik, finantzia-zioaren gaia dago. Sare publikoak erre-zelo handiarekin begiratzen die curri-culumari, eta Hezkuntza Lege propioa-ri. Ikastetxe kontzertatuetako ardura-dunek, bestalde, hezkuntza-zerbitzuguztien publikotasuna bermatu nahidute Hezkuntza Legearekin.

Dekretuak dauden bezala ezin di-rela onartu eta aukera galdu baten au-rrean egon gaitezkeela dio hitzez hitz Ikastolen Elkarteak, “esku artean dugu-na nagusiki LOMCEren aplikazioa bai-ta”. Aitortzen du, ordea, zirriborro batbesterik ez dela, eta beraz, hobetu dai-tekeela, nahiz eta “berrikusketa eta be-rridazketa sakonak” behar izan.

Ikastolen Elkarteak bat egin zuenHeziberri planaren marko pedagogi-

koarekin, baina haien esanetan, markopedagogikotik dekreturako urratseanez da lortu behar bezalako eraginkorta-sun eta loturarik. Zentzu horretan eba-luazioaren atalari aipamena egiten dio,“hutsune berezia” nabarmentzen duelaesanaz. Izan ere, eranskinetan definitu-tako ebaluaziorako irizpideak eta lor-pen-adierazleak lotuta daude edukienebaluazioarekin, hau da, ikasleek joka-bide konpetentea erakusteko eskuratubehar dituzten adierazpenezko, proze-durazko eta jarrerazko edukiekin: “Ebaluazio mota hori beharrezkoa da,baina ez da nahikoa, konpetentziarenebaluaziorako irizpideak eta lorpen-adierazleak ere gehitu behar zaizkio”. Iritzi berekoa da LAB sindikatua ere:“Hutsune nabaria dago ebaluazioaridagokionez eta konpetentziekin era-bat lotuta. Formulazio pedagogiko gisaegokia izan daiteke, baina horiek nolaebaluatuko dituzte? Ez dago batere ar-gi”.

Euskararen eta euskal kulturarendimentsio espezifikoari buruz ere bere-biziko kezka agertu du Ikastolen Elkar-teak, curriculumaren zirriborroan ezbaitago “Euskal Dimentsioa Gauzatze-ko berariazko garapenik, hots, LOMCEgaratzera datorren Errege Dekretuan agertzen diren edukien aukera bera egin du Eusko Jaurlaritzak, amaieranEuskal Herrian erantsiz”. Hizkuntzen atalari dagokionez berriz, Ikastolen El-karteak uste du beharrezkoa dela Hiz-kuntzetarako Europako ErreferentziaMarkoa aipatzea, “ezinbesteko errefe-rentzia baita hezkuntza eragileen etaHezkuntza Sailaren azken urteetakohainbat hizkuntza-planteamendutan”.

Arrazoi horiengatik dekretu zirriborro-aren egungo formulaziotik urrun senti-tzen dira ikastolak, eta harekiko zituz-ten itxaropenak ez dira momentuz be-te: “Azken finean LOMCEtik urrun egongo diren eta hezkuntza-sistemapropio eta berritzaile bat eraikitzekobaliagarri izango diren curriculum de-kretuak ari gara eskatzen”.

Antzeko iritzia dute sindikatuekHeziberrik LOMCErekin duen tankera-ri buruz. Haien esanetan, Heziberri2020ren curriculum dekretu zirriborro-ek argi uzten dute “Eusko Jaurlaritzakmen egiten diola” Werten hezkuntza erreformari. Curriculum dekretu ho-riek erretiratzeko edota goitik beheraaldatzeko eskatu diote Hezkuntza Sai-lari. ELAren esanetan, curriculum de-kretuen zirriborroak proposamen pe-dagogiko interesgarri bat azaltzen ba-du ere —konpetentzietan oinarrituta-ko pedagogia eta curriculuma gara-tuz—, dekretu zirriborroek garbi era-kusten dute LOMCEk hezkuntza-siste-ma osoa zentralizatzeko nahiz beremenpean edukitzeko eta edukiaknahiz pedagogia bera kontrolatzeko ezartzen dituen tresna guztiak onartzendituela Eusko Jaurlaritzak: “Konpeten-tzietan oinarrituriko pedagogia eta cu-rriculuma proposatzeak bere zentzu osoa galtzen du, izan ere LOMCEk ezar-tzen duen estatuaren kontrolpeko eba-luazio-sistemak ezerezean uzten baiti-tuzte horrelako planteamenduak”.

Ildo berean mintzo da LAB sindika-tua ere. Haren aburuz, Heziberriren ar-datza LOMCE da eta hau euskal dimen-tsioarekin osagarritu nahi du, baina osomodu xumean landuta. “Hau ez da be-

Heziberri plana

Hezkuntza-eragileak kexu



rria, Euskal Herrian gauzatu diren curri-culum guztiak, Espainiatik edo frantsesestatutik zehaztuak izan baitira”. Hor-taz, Heziberrik LOMCEren eduki guz-tiak barneratzen dituela eta horiei Eus-kal Herriko edukiak eransten zaizkielagaineratzen du. “Ebaluazioaren afera ere hor dugu. LOMCEtik zehaztuta etortzen bada, iruditzen zaigu gela ba-rruan planteatzen diren dinamikak az-terketa horiek ahalik eta modu txuku-nenean gainditzera bideratuta egongodirela. Horrela euskal kulturaren lanke-ta bakoitzaren borondatearen gaineangeratuko da”. Edonola ere, uste du He-ziberriren formulario pedagogikoaridagokionez saiakera bat dagoela hez-kuntza beste parametro batzuetan uler-tu eta garatzeko. “Konpetentzien for-mulazioaz ari gara, zeinak egokiak izandaitezkeen baldin eta XXI. mendekoEuskal Herrian kokatzen baditugu”. Al-diz, ikasleen euskalduntzeari eta eus-kal kulturaren lanketari dagokionez,

hutsune nabarmenak ikusten ditu sin-dikatuak: “Heziberrin jasotako konpe-tentziak edozein herrialdetan garatze-koak direla ematen du eta gure ustez,hauek Euskal Herrian eta Euskal Herri-ko ikuspegia izatea esentziala da”. LAB-ek beste ekarpen bat ere egiten dio cu-rriculum dekretuari. Haren esanetan,hezkidetzaren aipamenik ez dator zirri-borroan eta jendarte-eredu parekidebat garatze aldera, curriculumak hezki-detzan oinarritua beharko luke.

Hizkuntzen trataerari dagokionez,bat datoz sindikatu abertzaleak. Haienhitzetan, ikasle euskaldun eleanitzakgaratzeko “ez da inolako urratsik ema-ten”, eta LABen aburuz, “sasoi honetan,non ereduek erabat euskalduntzen ezdutela onartua dagoen, Heziberrik ezdu urrats berririk ematen”. ELAk ere an-tzeko ikuspegia du: “Curriculumakeuskara ardatz izango duen sistema eleaniztuna proposatzen duen arren,LOMCEk ezartzen duen muga bere egi-

nez, egungo hizkuntzen ereduen siste-ma berresten du”.

EILAS sindikatuaren ustez, curricu-luma lantzeko prozedura “iruzur hu-tsa” izan da, “iluntasunez inguratuta,eskola-komunitatea baztertu duena”. Izan ere, sindikatu honen irudiko, He-ziberri ekimena mahai gainean jarri zu-tenek eta berorren alde agertu direnekinteres bakarra dute: finantzaketa-ere-du berri bat. Bere esanetan baina, “hez-kuntza-sistemaren etorkizuna ezin dusare pribatuaren finantzaketa-arazobatek erabaki”.

EHIGE Heziberri planaren lehen fa-searen amaieratik agertu da oso kritiko,hainbat gabezia ikusten dituelako. Lur-des Imaz gurasoen elkarteko ordezka-riaren esanetan, gaur egungo hezkun-tza-sistemaren ahultasun eta indarrendiagnostiko esplizitu eta sakona faltada Heziberrin; “Marko pedagogikoa-ren proposamenean hutsune nabariakikusi genituen hasieratik: ikastetxeen

G A I A HEZIBERRI

LOMCEren itzalpean

autonomian, esklusio arriskuan dau-den ikasleen eskolarizazioan, irakasle-riaren formakuntzan, konpetentzien azalpenetan, berrikuntzan, elebitasuneta eleaniztasunen, aniztasunaren tra-taeran, genero-ikuspegian, konpeten-tzietan oinarritutako ebaluaketan, ikas-tetxearen emaitzak eta hobekuntzan,eskola eta hezkuntza lidergoan…”. Eraberean, ikasleen derrigorrezko hez-kuntzako irteerako profila zehaztu ga-be dagoela salatzen du eta edukien eus-kal dimentsioari dagokienez ere bestehainbat eragileren zentzu berean min-tzo da: “Dekretuak planteatzen duencurriculum ereduak edozein erkidegoelebidunerako balio du. Euskal Herri-ko gizarte eta hezkuntza errealitatearenerreferentziarik gabeko dekretu batekez du hezkuntza-sistema propio bat eraikiko”.

Curriculum dekretua onargarria de-la irizten duten hezkuntza-eragile ba-karretakoa Kristau Eskola da, nahiz etauste duten hobetu edo zehaztu behardiren atalak badaudela, adibidez, ikas-geletan lantzeko konpetentzietan oi-narritzen den lanaren zehaztapena, es-koletako proiektuak, aniztasunarentratamendua eta, batez ere, ikastetxea-ren autonomia. LOMCE eta Heziberribateragarriak izango ote diren galdetu-ta, Mikel Ormazabal Kristau Eskolarenzuzendariak dio LOMCE ez dela euraknahi duten hezkuntza-legea. Maiz, or-dea, iruditzen zaio legeak helburu gisahartzen direla, hau da, eskoletan lortubeharreko xede gisa. Aitzitik, jomugaklegeaz haratagokoa izan behar duela irizten du: “Gure kasuan, eta uste dugu-nez Eusko Jaurlaritzarenean ere, LOM-CE hasiera edo oinarria izango da, bai-na inola ere ez amaiera, lege horren gai-netik dauden jomugak lortu nahi baiti-tugu. Ikuspegi horretatik, ez LOMCE ezbeste hezkuntza-legerik ezin da ozto-

po gaindiezina izan”. Era berean, ustedu, LOMCE bertan behera geratuko ba-litz ere, Heziberri proposamenak balia-garria izaten jarraituko duela, “emaitzaeta ebidentzietan oinarritua eta etorki-zunera begira egonik Heziberrik edo-zein hezkuntza-legetan lekua baitu”.

Euskal Hezkuntza Legetik urruti

Hezkuntza-lege propioa da Hezi-berri planaren hirugarren zutabea. Ho-rren inguruan ere era bateko zein bes-teko iritziak dituzte hezkuntza-eragile-ek. Kristau Eskolaren zuzendari MikelOrmazabalek, esaterako, munduanhezkuntza-emaitza hoberenak dituz-ten herrialdeek hezkuntza-lege egon-korrak dituztela dio eta egonkortasunhorrek segurtasuna, argitasuna eta ete-nik gabeko hobekuntzarako lekua ber-matzen diela hezkuntza-eragile guz-tiei: “Gure posiziotik hezkuntza-lege egonkorraren zain gaude. Lege horrekberrikuntzaren aldeko jarrera eduki be-harko du helburuak eta apustuak argieduki ditzan. Espero dugu lege hori He-ziberri egitasmotik sortzea”. Era bere-an, eskatzen du lege hori printzipio pe-dagogikoetan oinarritzea eta ez politi-karen norabidean.

Ikastolen Elkartearen aspaldiko es-karietako bat da Araba, Bizkai eta Gi-puzkoarako Hezkuntza Lege propiobat. Gainera, aintzat hartuz gero curri-culum dekretuen zirriborroei beste era-gile batzuek egin dizkieten kritikak,besteak beste finantzaketaz eta hizkun-tza-ereduez egindakoak, “dekretuetanbildu ezin direnak legearen bidez erre-gulatu beharreko gaiak direlako, kon-bentzimendu handiagoz eskatzen dio-gu Hezkuntza Sailari Hezkuntza Lege-rantz urratsak egiten hasteko”. Horre-gatik Eusko Jaurlaritzari eta Hezkuntza

Sailari galdegin diote lehenbailehen abian sar dezatela Heziberri 2020arenhirugarren fasea, Hezkuntza-Lege batiateak zabalduko dizkion prozesua, cu-rriculum dekretuen prozesua amaituarte itxaron gabe: “Gure ustez, lege ho-nek, besteak beste, konpetentzietan oi-narritutako Euskal Curriculuma, eus-karan ardaztutako eleaniztasuna etaHezkuntza Zerbitzu Publikoa indartueta garatu behar ditu, hori bailitzatekebenetako urratsa ikastolok babestendugun Hezkuntza Sistema Propiorakobidean”. Antzeko norabidean hitz egi-ten du LABeko arduradun Aitziber Pe-rezek ere: “Guretzako lege berri batekhiru ardatz barnebildu beharko lituzke;euskal curriculuma, ikasle euskalduneleanitzak eta publikotasun eredu bat”.Hala ere, uneotan legea egiteari heldu-ko zaionik ez dute uste.

Aitzitik, momentuz dituen balora-ziorako elementuekin, EILASek ustedu Hezkuntza Legeak ez duela hezkun-tza-sistema propio baterantz pausurikematen, kontrakoa baizik. Bi abiadura-tako hezkuntza-sistema egonkortu egi-ten duela salatzen du eta interes pro-pioen izenean lanean dabiltzanen inte-resak indartzen dituela kritika egitendu: “Egoera oso larria da. Erkidegokozonalde askotan ikastetxe publikoazerbitzu subsidiario edo ikastetxe ghe-tto bilakatu da azken urtetan, txiroen, etorkinen eta behar bereziak dituztenumeen eskola. Hezkuntza-lege batekera horretako errealitateei eman behar-ko lieke irtenbidea: gure herritarren au-kera berdintasuna bermatzeari alegia.Horregatik kalitatezko euskal eskolapublikoaren aldeko legea behar dugu.Heziberrik eta labean dagoen legeakalde batera uzten dituzte kontu hauekguztiak, edozein hezkuntza-legerenardatz izan beharko luketen kontuak alegia”.

Heziberri plana


“Gure mendeari dagokion moduanirakatsi ezean, ikasleei etorkizunalapurtzen ari gatzaizkie”

Irakaslea eta IKTetan aditua

maite goñi

E L K A R R I Z K E TA


Euskarako eskoletan Realekojokalariak elkarrizketatzekoWhatsAppeatzen aritzen dira MaiteGoñiren ikasleak. Adibide bat besterikez da. Hezkuntza bizi ditugungaraietara egokitu behar delasinetsirik, eredu memoristikoenaurrean bestelako helburupedagogiko-didaktikoak lortzeko,elkarrekintza sustatzeko,kolaborazioa bermatzeko, motibazioaigotzeko, nork bere erritmoraikasteko... etekina ateratzen dieteknologia berriei Ordiziako Jakintzaikastolako eta MondragonUnibertsitateko irakasleak. Denboradarama horretan. Eta urteak aurrerajoan ahala, IKTak hezkuntza-estrategietatik kanpo gelditzen aridirela ikusteak kezkatzen duirakaslea.

Duela hamar bat urte teknologiaberriekiko hezkuntzan zeuden errezeloakgainditu direla esan liteke? Ezezkotik“nola” horretara pasa gara?

Nik uste nuen baietz. Urte asko da-ramatzat formazioan, hasieran “ez, ez,ez” entzuten nuen, eta gero garai bat egon zen “bale”, argi zegoela beharrez-koa zela eta irakasleak “nola” horretarapasa ziren. Baina azken denbora haue-tan ezkortxeago nago: ematen du tek-nologia berrien uholdea pasa dela etaorain beste gauza batzuetara jarri behardugula, denok formaturik eta informa-turik, eta gure klaseetan IKTak erabattxertaturik baleude bezala eta gure jar-dunean teknologia berriak aprobetxa-tuko bagenitu bezala; eta hori ez da ho-rrela, oso urruti gaude hortik. IKTekdaukaten ahalmen guztia ateratzetik oso urrun gaude, baina uste dut estrate-giatik kanpo gelditu direla.

Zer ari da galtzen IKTak erabiltzen ezdituen irakaslea?

Teknologia berriak erabiltzea alaez, ez da irakasleon hautua soilik, XXI.mendeko ikasleak behar ditu konpe-tentzia digital batzuk garatzea, horreta-rako guk geuk, hasi txikienekin lan egi-ten dutenetatik eta etapa guztietara, ba-koitza bere berezitasunekin, jakin be-har dugu teknologiak nondik nora doa-zen. IKTen onurak ezagutu egin beharditugu helburu didaktiko-pedagogiko-ak lortu nahi baditugu.Dena den, kon-petentzia digitala ez da ikasleek eta ira-kasleek bakarrik geureganatu behardugun konpetentzia, profesional mai-lako konpetentziak direla esango nu-ke, zeharkakoa.

Richard Gerverrek esaten duen mo-duan, irakaslea da gizarteko profesio-nal garrantzitsuenetako bat: guk hez-ten ditugunak izango dira herrialdea e-ta mundua mugituko dutenak, gauzakaurrera aterako dituztenak edo atzeraeramango dituztenak. Profesional ga-rrantzitsuak baldin bagara, profesionalbezala jokatu behar dugu, hau da, betiegon behar dugu prest hobetzeko, al-daketa berrien aurrean malgutasunezjokatzeko...

Teknologia berriek zertan aldatu duteirakaslearen eta ikaslearen rola?

Teknologia berriek irakaslearen ro-la birplanteatzea eskatzen dute, bainabaita ikasleena ere. Informazio guztiadenon eskura dago gaur egun, klik ba-tera, orduan beste gaitasun batzuk edu-ki behar dituzte ikasleek. Ikasleei ikas-le-ezkoizle rola jokatzeko aukera ema-ten diete IKTek, besteekin lanean kola-borazioan materialak sortzen dituena izateko aukera, eta irakasleari, berriz,bide hori gidatuko duena izateko auke-ra ematen dio, ez soilik transmisio-lanaegingo duena; niretzat hori da irakasle-aren rola birplanteatzea. Irakaslea, ezda, dagoeneko, informazio-iturri baka-rra, hamaika iturri dituzte eskura ikasle-ek, erakutsi behar dieguna da oso kriti-ko izaten informazio horrekin.

Helburu pedagogikoak iristen la-gundu diezagukete teknologiek, bainahorretarako hezi egin behar dira. Bada-go sinesmen faltsu bat, gure seme-ala-bak edo ikasleak digitalki alfabetatuakdaudela dioena, natibo digitalak direla,eta ez da horrela, erakutsi egin beharzaie. Oso iaioak dira tresna erabiltzean,baina ez daude alfabetizatuta, ez dituz-te konpetentzia digitalak.

Zeintzuk dira aipatu dituzun oinarrizkokonpetentzia digitalak?

Dagoen infoxikazioaren aurrean,alde guztietatik iristen zaigun informa-zio uholde horren aurrean, garrantzi-tsua da irakasleok ondo formatuta ego-tea, teknologiei etekina atera ahal izate-ko. Oinarrizko konpetentzia digitalenartean marko europarrak bost atal mar-katzen ditu: informazioari, komunika-zioari, edukien sorkuntzari, segurtasu-nari eta arazoen ebazpenari loturikoak.

Informazioa bilatzeari dagokionez,bilaketa esanguratsua eta azkarra egite-ko gai izan behar dugu, eskura duguninformazioarekin kritiko izaten jakinbehar dugu, iragazten, ondo erauzten,gordetzen eta etiketatzen jakin behardute, berriro errekuperatu nahi izanezgero, sailkatzen.

Komunikazio-konpententziari da-gokionez, gaur egungo aro digitalean

18 • hik hasi • 194.zenbakia. 2015eko urtarrila


irakasle plantak egiten dituzunean, an-tzerkiak, simulazioak egiten dituzune-an barneratzen duzula benetan ikasita-koa. Teknologia berriek edukiak sor-tzeko eta goi mailako pentsamendura-ko gaitasun horiek lantzeko aukera ika-ragarriak ematen dituzte; ikasleek bi-deoak sor ditzakete, blogetan sorkun-tzak egin ditzakete, nahasketak egin,creative commons lizentziak dituztenedukiak hartuz egokitu, eraldatu, itzu-li... Gure ikasleek sortzeko eta gainerasortzen duten guztia besteen eskura jar-tzeko parada eskaintzen diete teknolo-giek. Baina horretarako, jakin egin be-har da zer lizentzia duten lanek, ea bes-teen lanak nola erabil ditzakegun etasegurtasunaz ere jakin beharko genukeirakasleok. Hori da beste konpetentziadigital bat, segurtasunarena. Sarean se-gurtasunez nola ibili transmititzeko ira-kasleok konpetentzia horren jabe izanbehar genuke, gailuen segurtasuna e-zagutu, bai sakelakoa, ordenagailua...spam-ak, birusak, atakeak saihesteko.Gailuak babesteaz gain, datu pertsona-lak eta identitate digitala ere babestubeharko genituzke.

Arazoen ebazpena da bosgarrenkonpetentzia. Oinarrizko arazo tekni-koak konpontzen jakin beharko genu-

komunikatzea zeinen garrantzitsuaden ohartu behar dugu. Ikasleek erekomunikatzea beharko dute geroaribegira, taldean lan egiteko. Teknologiaberriek ematen dute aukera txikitatikkomunikazio gaitasun hori lantzeko,bai idatziz, bai ahoz eta baita baliabidemultimediak erabiliz ere. Gaur egun edonork eduki dezake pod cast bat, edo bideoblog bat, eta horrek hezkun-tzan, ikaragarrizko ahalmena dauka in-formazioa eta edukiak partekatzeko eta ikasketan sakontzeko. Adibidez: EGArako prestatzen ariko bagina, edoingelesezko edozein titulazio ateratze-ko, ahozkoa grabatu dezake ikasleak,entzun, ikusi akatsak, guztien artean iri-tzi kritikoa sustatu, aholkuak eman, iri-tzi konstruktiboa landu genezake tal-dean teknologien bidez, eta hobetu.Komunikazio gaitasuna lantzeko osoinportantea da teknologia berrien bi-dezko elkarrekintza. Beste ikastetxee-kin harremanetan ipintzeko aukera ereematen digute teknologia berriek, idazlanak elkarlanean osatuz, esate ba-terako.

Edukiak sortzen jakin behar dugu,konpetentzia hori ere izan behar dugu.Benjamin Bloomek esaten du sortzenduzunean ikasten duzula benetan, edo

ke batetik, eta bestetik, geure hutsune-ak identifikatzen ikasi beharko genu-ke.

Teknologiak irakaskuntzaren zerbitzuraerabiltzea proposatzen duzu; nola lagundezakete teknologiek helburupedagogikoak lortzen?

Teknologia berriei buruz hitz egite-ko, hasteko eta behin, beldurra kendubehar dugu, ez gara teknologiari buruzhizketan ari, baizik eta teknologiak no-la egingo dien mesede helburu didakti-ko-pedagogiko batzuei.

Oraindik ere, teknologia berriei bu-ruz hitz egiten dugunean, pertsona batbere mugikorrarekin isolaturik irudika-tzen dugu, baina ondo erabilita mesedehandia egin dezakete. Isolatzearenkontra doa justu web 2. 0-k eta sareakeskaintzen dituzten aukera horiek. Adibidez, mugikorrarekin egin litezke-en gauzak izugarriak dira, hasi bideoagrabatu, audioa grabatu, konpartitu,sarean besteren eskura jarri, irteera ba-tera joaten zarenean loreak identifika-tu, geolokalizatu non dauden, liburudigitalen edukia bistaratu, sare soziale-tan partekatu, apunteak hartu, zeregi-nen zerrendak sortu, ordutegiak eta egutegiak kudeatu...

20 • hik hasi • 194.zenbakia. 2015eko urtarrila

maitegoñi

E

“Teknologiaberriak erabiltzea alaez, ez da irakasleon

hautua soilik, XXI.mendeko ikasleak beharditu konpetentzia digital

batzuk garatzea

”

Taldean lan egingo duen jendea es-katzen dute enpresek, gaitasun pertso-nalak dituztenak, komunikatzeko gai-tasuna daukatenak, enpatia daukate-nak, erresistentzia daukaten pertso-nak... bada profil horretarako ere pres-tatu egin behar dira ikasleak, eta horrezgain, ezagutzen ez ditugun lan batzue-tarako prestatu behar ditugu, orain existitzen ez diren lanak egingo baiti-tuzte gure ikasleek. Beraz, behar dute-na ez da eduki zehatz batzuk ezagu-tzea, baizik etengabe ikasten jarraitukoduten ikasleak, profesionalak, pertso-nalak hezi behar ditugu. Guk hazi hori erein behar dugu eskoletan, jakin-minhori piztu behar dugu, eta teknologiekaukera berriak eskaintzen dizkiguteprestakuntza horretan. Edukia, infor-mazioa, jakintza, eskura dugu; erakutsibehar diegu hori guztia nola kudeatubehar duten.

Denok ados baldin bagaude tekno-logia garrantzitsua dela, eta gure ikasle-ek konpetentzia digitalak eduki behardituztela ikusten badugu, aukera ez-berdinak dauzkagu aurrean: bata dateknologia erabiltzea orain arte bestemodu batera egiten genituen gauzak egiteko, baina, bestetik, teknologiakhedatu egin ditzake aukera horiek, etabeste urrats batzuk egiten lagundu.SAMR (Substitution, Augmentation,Modification, Redefinition) ereduak, adibidez, zer mailatan gauden identifi-katzen laguntzen digu. Substitution dalehenengo maila: ikasleei testu bat idazteko eska diezaiekegu, teknolo-giak erabiliz Google docs bat erabiliz,hori ordezkapen bat litzateke; bainateknologiak pauso bat gehiago emate-ko (Augmentation) ere erabil ditzake-gu: ariketa horretan, Google docs-ek iruzkinak egiteko aukerak dauzka, ikasleak idatzi, irakasleak iruzkinak egin, ikasleak erantsi, ados baldin ba-dago ebazteko botoiari eman diezaio-ke... Ataza edo erronka paperekoarenberdina litzateke. Hurrengo pausoa,Modification, ataza desberdin bat litza-teke, testua bakarka idatzi beharren de-non artean idaztea, adibidez. Eta behinhasita, ikastetxeko paretetatik atera eta

mundu mailako beste edozein ikaste-txerekin ipuin bat kolaborazioan egindezakegu (Redefenition) eta gero horigure blogetan txertatu dezakegu, eta Twitterbidez zabal dezakegu. Helburudidaktikoa idazten hobetzea da, etateknologiek eskaintzen dizkiguten au-kerekin guk erabakitzen dugu atazahori noraino berdiseinatzen dugun.

“Denok ados baldin bagaude”, esanduzu. IKTekin irakasle bat engaiatzea ezda aski, talde osoa inplikatzeagarrantzitsua da, ezta?

Ezinbeste-ezinbestekoa da estrate-gia konpartitua eta adostua izatea. Ira-kasle bakar batek egin behar badu, ho-nek ez dauka etorkizunik. Asko utzi izan da urte hauetan IKT arduradunenesku, eta “badator hau lan gehiago ematera” ulertu dute beste irakasle as-kok. Gaur egun kutsaduraz ari dira za-baltzen IKTak eskoletan, batzuek ikus-ten dituzte emaitza on samarrak edobeste modu batera funtziona litekeelaedo ikasleak motibatuxeago daudela,edo ikusten dute, besterik ezean, gauregun eta etorkizunean jakin beharrekozerbait dela eta garrantzia ematen has-ten dira. Baina ez da beti horrela izan,formazio-planetan, nire ustez, hutsu-neak egon dira.

Teknologia berria ikastetxeetansartzean ere etxea teilatutik hasi dugu,hornitu dira gelak ordenagailuz, eginda saiakera serio bat irakasleen forma-zioan tresnen bitartez, baina marko orokorrago bat buruan eduki gabe. Ezda tresna kontua, baizik eta tresna ho-riek pedagogikoki zertarako nahi ditu-gun ulertzea falta izan da, adibideak be-har dira, ideiak... Begiak zabaltze horifalta zen, web 2.0 tresna hauek guztiekhezkuntzan zer aukera eman ditzake-ten ikusten hasteko.

Baina adostasunaz gain, baldintzak etabitartekoak beharrezko dira. Eskolakprestatuak al daude teknologia berrieietekin guztia atera ahal izateko?

Azpiegiturak ere ikastetxe askotanez dira onenak izan, ordenagailuak eduki ditugu urte batzuetan, baina ezin

“Ez garateknologiari buruz

hizketan ari, baizik etateknologiak nola egingo

dien mesede helburudidaktiko-pedagogiko

batzuei

”


izan ditugu ondo erabili. Hor oraindikere bide luzea dago egiteko. Tresna sar-tu zen, borondate handia egon da, etainbertsio handia egin da, baina noladaude gure ikastetxeak? Alderdi horre-tatik, nik uste dut berriro planteatu be-har direla gauzak.

Dena den, etekin guztia zein den inork ez daki, hasteko. Baina argi dagooso urruti gaudela. Adibide argi bat sa-kelako telefonoak dira. Mugikor bate-kin grabazioak egin ditzakezu, argaz-kiak, komunikatu besteekin... Lehen irratia, bideo kamera, aparailu asko be-har genituen hori bera egiteko. Mugi-korrak hezkuntzan sartu behar direla esaten dugunean ez gara ari esatendenbora guztian eta edozein modutarasartu behar direnik edozer gauza egite-ko, ez, pentsatuta, ondo pentsatuta sar-tu behar dira, beste edozein unitate di-daktiko diseinatzen denean bezala, on-do pentsatuta eta planifikatuta: “Zermaterial, zer bitarteko erabiliko dituthelburu hauek lortzeko? Bada kasu ho-netan sakelako bat erabiliko dut, edotelebista behar dut, edo papera eta eza-bagoma...”. Ikasleek Realeko jokalari-ren batekin elkarrizketa bat prestatubehar badute, WhatsAppa erabilikodute, edo Twitter-a, eta eurek badakiteariketa hori bukatzen denean gorde be-har dituztela, mugikorra ez baitute era-bili behar momentu horretan WhatsAp-peatzeko.

Batzuk oso murgilduta zaudete munduhonetan, eta egunero erabiltzen dituzueIKTak eskolan, beste batzuek, aldiz, ezdute ez Twitter konturik, ez bestelakotxokorik sarean... Nola laburtu litekeirakasle batzuen eta besteen arteko etenhori?

Lehenengo puntua pentsamenduaaldatzea da. Bi orduko formazio- ikastaro batek ez dizkizu begiak ireki-ko, konbentzimendutik hasi behar da.Bide horretan pauso on bat sareak erai-kitzea da, adibidez, Twitter-en edo bes-te sare profesional edo sozial batean,pertsona interesgarriak jarraitzea, etagalbahe lan on bat egingo dizuten ira-gazkien bidez zer egosten den ikustea,

horrek ahalbidetuko luke jakin-minapiztea; pauso hori eginez gero, zailena eginda dago.

Guk gure mendeari dagokion mo-duan irakatsi ezean, ikasleei etorkizunalapurtzen ari gatzaizkie. Horretarakoazpiegitura on bat behar da, wifiak ga-ratuta, eta batez ere irakasleok kon-pententzia digitalen garrantzia ulertubehar dugu; ez da irakasleon hautua.Beste edozein enpresatako profesio-nalek egiten duten bezala, makina berribat etortzen denean, formazioa beharda, etengabeko formazioa. Egia da ira-kaskuntzan etengabea dela, eta tekno-logia berriena ez dela ahuntzarengauerdiko eztula, hau martxan jartzekokonfiantza behar da, eta ideiak alda-tzea; irakasleak ohituak egon gara gujaun eta jabe izatera gelan, orojakileak,eta honek guztiak kolokan jartzen du fi-gura hori. Aldaketa handia da.

Teknologia berriek irakasteko-ikasteko

modu berriak ekarri dituzte. IKTek nolahobetu dezakete ikasleen ikasketaprozesurako motibazioa?

Nik uste dut teknologiek motiba-zioa igotzen lagundu dezaketela. Kla-seak egokitu egin behar dira gaur egun-go ikasleen beharretara, jakintza ez daestankoa, orain dakit euskara eta gerohistoria... gero, historiako azterketa bategiten ari dira, eta ortografiari, adibi-dez, ez diote inongo garrantzirik ema-ten, hori ari gara irakasten. Teknolo-giak ez dira helburu, zeharkako tresnabaizik.

Literaturako eskoletan, adibidez, li-teraturaz gain konpetentzia digitalakbarneratu ditzakegu: Sarean autore ba-ti buruz dagoen informazio guztia arta-tzen dute, hori tresna jakin batean gor-detzen dute, ondoren modu kolabora-tiboan aurkezpen bat egiten dute, dia-positibez lagunduta ahozkotasuna lan-tzeko aurkezpena egiten dute, liburuairakurtzen dute, booktrailerra egiten

22 •hik hasi • 194. zenbakia. 2015eko urtarrila

maite goñi

E

dute, besteei gogoa pizteko liburua ira-kurtzeko. Eta hori dena osatuta dagoe-nean webgunea autoreari oparitzendiote, eta bitarte horretan, Twitter bi-dez, gauzak autorearekin partekatzenjoaten dira. Literaturaz aparte konpe-tentzia digitala garatzen ari dira, infor-mazio nola garatu, kritikok izaten ikasi,interesgarria den informazioa erauztendute txosten bat egiteko modu kolabo-ratiboan. Bizitza erreala ez da estankoa,eta jakintza ere ezin dugu modu estan-koan transmititu. Geografian, matema-tiketan, historian, gorputza ezagutze-ko... irudika ezin ditugun aukerak za-baltzen dizkigute teknologiek.

Beste hizkuntzetan adibidez badaKHAN Academyproiektua oso interes-garria da, milaka eta milaka bideo azal-penekin. Edozein irakaslek alta emandezake plataforma horretan eta norbe-re gela sortu. Plataformak berak ema-ten dizu aukera, begibista batean, etxe-rako lan gisa bideo bat edo jarduera ba-tzuk egiteko eskatu baduzu, arin-arin,zer egin duen nork ikusteko.

Euskararen kasuan, euskal komu-nitateak egin duena dago eskuragai,norbanakoek, irakasleek, administra-zioek, komunitate txikiek egiten du-ten... hemen oso komunitate txikia garabaina oso ekimentsua. Horri esker dau-de Twitter eta Facebook euskaraturik eta Wikipedia dago dagoen tokian ko-katua. Horri etekina atera behar zaiohezkuntzan.

Eredu memoristiko baten aldean,‘‘gamification-ereduak (jokuenezaugarriak baliatzea), adibidez lagundulezake ikasleak motibatzen?

Beste alorretan dauden tresna inte-resgarriak baliagarri direnean hezkun-tzan erabili egin behar direla uste dut,horixe da adibidez, gamification: jo-kuen ezaugarriak hezkuntzan erabil-tzea. Jendea motibatu egiten da, erron-kak bete behar dira, mailaz igo, buka-tzean besteei jakinarazten zaie, saria ja-sotzen... Tresna horrek ikaslea motibadezake sekuentzia didaktiko bateanaurrera egin dezan.

Gure ikasleak oso ohituak daude

inputak medio desberdinetatik jaso-tzera bisualki, batez ere aisialdian.Kontraesan bat da tresna horiek guz-tiak edukita eskolan paper bat edo tes-tu bat bakarrik ematea, non ezin duzunklikatu. Bizitzan bestelako input ba-tzuez inguratuak daude eta eskolan pa-pera ematen diegu.

Hodeian lan egitea litzateke, IKTekinlotzen dugun irudi indibidualista horrenaurkako beste eredu bat, ezta?

Egokitu egin beharko dugu gaur egungo baliabideetara. Aurkezpen batprestatzeko, adibidez, orain arte bakoi-tzak bere ordenagailuan egiten zuen la-na, gorde, pendrivean pasa edo bestea-ri korreoz bidali, jaitsi, editatu, aldatu,besteak hartu... gaur egun hodeian lanegin genezake. Googlek jartzen du ofi-matika pakete guztia gehi ehunka apli-kazio denon eskura, eta horiekin edo-nondik edozein momentutan egin lite-ke lan Interneteko konexioa baldin ba-dago; beti ari gara azken bertsioarengainean lan egiten, elkarrekin kolabo-ratuz. Gaur egun ez da presentzialki lanegitea beharrezko, bakoitza dagoen to-kitik sartzen da dokumentu edo aplika-zio batera eta bere ekarpenak egin di-tzake. Bitartean elkarrekin txateatu de-zakete, aldaketak ikusi, irakasleak iruz-kinak gehitu ditzake, ikasleak horiengainean markatu irakurri eta ulertu gi-sa, historiala ikus dezakezu nork eginduen zer ... hori guztia lehen ezinezkoazen. Aukera pila bat zabaltzen zaizkizueta horiek guztiak klaseko webgunebatean, blogean, wiki batean edo dau-kazun tresna daukazula ere argitara de-zakezu gurasoek ikus dezaten zertan ari garen, horrek dakarren gardentasu-narekin...

Flipped clasroom-arenproposamenarekin eskolak iraultzeaproposatzen duzu.

Guk orain klasean azalpenak ema-ten dizkiegu eta gero ikasleek etxerakolanak egiten dituzte. Askotan etxerakolan horiek ezin dituzte bakarrik egin, eta gurasoek lagundu behar diete eu-rek ez dakizkiten materiatan edo parti-

“Irakasleakohituak egon gara gujaun eta jabe izatera

gelan, orojakileak, etahonek guztiak kolokan

jartzen du figurahori

”“Ikasteko modu

berriek ikasle guztieiematen dizkiete aukerak

bakoitzak bereerritmora, geldiago edo

azkarrago, ikasdezan

”


dugu, bai irakasleok eta baita ikasleekere. Badaude arrisku batzuk, kaleandauden bezalaxe. Kalean zebrabidetikpasa behar dugun bezala, sarean erezebra bidea erabili behar dugu. Adibi-dez, antibirus bat eduki behar dugu aplikazioak jaistean garbiak diren alaez ikusteko; jakin behar dugu aplika-zioa jaisten dugunean zertarako bai-mena ematen dugun, gure edukietara,kontaktuetara, argazkietara, sarbidea izan eman baitezakegu, gure izeneanpublika dezakete. Lehenengo mugiko-rra eskuratzean, lagunduta irten behardira, kalera lagunduta irteten diren be-zalaxe.

Nortasun digitala, sareak guri buruzdakien guztia, zaindu egin behar da, izan guk igo duguna (argazkiak, edu-kiak...), baina baita besteek guri buruzjar dezaketena ere; zainketa hori egindezakezu alarma bidez, zure izena agertzen den guztian zuri adieraziz; edo zure komunitateari esanaz nolanahi duzun ateratzea; edo Google-ri esatea nola atera nahi duzun, gutxienezprofila baldin badaukazu zuk zeuk era-bakitzea nola nahi duzun identifika-tzea.... Eta horiek guztiak erakutsi eginbehar zaizkie ikasleei.

Ikaslearen portfolioarena ere ga-rrantzitsua iruditzen zait. Ikasle garaianegindako guztiaren erregistro bat egi-tea oso interesgarria da, zure txokoa edukitzea urtez urte egindako guztiagordetzeko... lan bila goazenean guretituluak, graduak, masterrak... ontzat ematen dira baina horiez gain gure identitate digitala kontuan hartzen da.Ikasteko modu berriak daude ikas litez-ke Mooc Massive Online Open Course-ak, munduko unibertsitate onenetako-ak doain eskaintzen dituzten ikastaro-ak, eta agiri horiek guztiak bildu ditza-kegu, gure titulazioak bezainbeste edogehiago balioko baitigute.

Baina hau guztia ez da ez irakasle-eskolan, ez ikastaroetan konpontzen,baizik eta norbanakoaren jakin-mina eta jarrera dira gakoak. Etengabe sor-tzen doaz erreminta eta aukera berriak.Zure formazioa aurrera eramateko gai-tasuna izatea, ez dago beste sekreturik.

kularrean apuntatu behar dira. Eskola iraultzea litzateke flipped clasrooma:klaseak benetan aprobetxatzea. Azal-penak eta kontzeptuak etxean jaso di-tzakete ikasleek, irakasleak berak egindezake bere flipped clasroom-a, azal-penak bideoan grabatuz, behin bi al-diz, nahi beste alditan ikus dezaten ikasleek, bakarrik, gurasoekin... poli-kiago, azkarrago, azalpen horri lotuta-ko ariketa batzuk ere jar litezke. Horrekoso bide interesgarria irekitzen digu: ikasle bakoitzak bere erritmora ikaste-ko aukera luke. Ez dugu beste modubatera ikusten: adin bereko ikasle guz-tiak oinarri berdina edukiko balute be-zala, eta hori ez da horrela, etengabe ikusten dugu zer-nolako ezberdintasu-nak dauden gure ikasleen artean, etadenak jartzen ditugu, oro har, abiapun-tu berean, eta helmuga berera iristekoeskatzen diegu, baina badaude atzetikdoazen ikasleak eta badira aurretik do-azenak ere. Ikasteko modu berri hauekikasle guztiei ematen dizkiete aukerakbakoitzak bere erritmora, geldiago edoazkarrago ikas dezaten.

Ikasleak bere erritmoan ikas deza-ke, eta irakasleak indarra jar dezakee ikasleak gehien trabatu diren hori sa-kontzen eskolan, edo erabili dezakeklase hori proiektuak aurrera eramate-ko...Learning analitics delakoa askozabaltzen ari da, digitalizaturik dagoenheinean, jakin liteke zeinek zertan egi-ten duen huts, eta pertsona horri siste-mak berak proposa diezazkioke arike-ta gehiago, jokoak, edo irakasleakprestatzen duen guztia.

Ez dira hitz hutsalak, adibide haue-kin guztiekin argi ikusten da irakaslea-ren rola aldatu dela: irakaslearen rolagidariarena da. Noski teknologia gabeere jorra genezake bide hori, baina tek-nologiek aukera handia ematen dute.

Pentsamendu kritikoa aipatu duzu... nolalandu dezakegu eskolan txikitatikpentsamendu kritikoa teknologien bidez?

Irakaskuntza tradizionalean, sarri,irakaslearen hitza “amen” izan da, “zuhor eta ni hemen”. Irakaslearen hitza izan da balio duena. Gaur egun edo-

zein ikaslek edozein momentutan bes-te iturri batetik zalantzan jar dezake ira-kasleak esan duen hori. Iturri ezberdi-netatik jasotzen den informazioa txiki-tatik inoiz baino hobeto lantzeko auke-ra daukagu, horrela landuko genukepentsamendu kritikoa, argi izan beharbaitugu Interneten murgiltzeko kriti-kotasuna lantzea ezinbestekoa dela, eta horregatik irizpide batzuk barnera-tu behar dira: Erakutsi behar zaie Inter-neten dagoen guztia ez dela egia, Goo-gle-k erakusten dizun lehen emaitza ezdela zertan onena, autorearen izena errekonozitua den begiratu behar du-tela, iragarkirik badagoen, webgunehorren atzean zer nolako interesakdauden... Hori guztia landu egin beharda, Internetek alde onak dituen bezalaalde txarrak bai baitauzka eta hori pen-tsamendu kritikoa lantzea ere bada.

Norberak sorturikoa besteen eskurajartzea, eta besteek sorturikoa norberakerabiltzeko, zer garrantzia du creativecommons lizentziak?

Bi aldetatik du garrantzia: bai edu-kiak sortzen dituenaren aldetik, eta bai-ta besteren edukiak erabiltzen dituena-ren aldetik ere. Denok erabiltzen ditu-gu Interneteko edukiak aurkezpenakegiteko, izan argazkiak, musika, este-kak, informazioa, bideoak... Baina osojende gutxik daki zer den creative com-mons lizentzia, zer copyright-ak, eta baiirakasleek eta ikasleek jakin behar duteInterneten dagoen guztia ezin dela era-bili. Hezkuntza integrala izango badahorren guztiaren berri eman beharkoluke eskolak.

Gure komunitatearei begira, edu-kiak partekatzea oso garrantzitsua iru-ditzen zait. Baina gure aurkezpenetanedo txostenetan edo aldizkarietan ezbadugu espreski jartzen creative com-mons lizentzia dutela, copyright-a dute.Beraz, gauza horiek zaindu egin behardira, eta horretarako, beste behin, kon-petentzia digitala izan behar dugu.

Oinarrizko segurtasunarekin ibiligaitezen sarean, zer zaindu behar dugu?

Gure gailua babesten jakin behar

LOMCEri ez,Euskal Herrian gure hezkuntza eraiki

Eguneroko lanean bizi du LOMCENora Salbotx Amaiurko (Nafarroa) es-kola txikiko zuzendariak, beste ira-kasle askok eta askok bezala. Eta egu-nero erantzuten dio erreformari, aniz-tasunari, sormenari, pentsamendukritikoari, inklusioari leku eginez es-kolan, beste irakasle askok eta askokbezala. Erantzun horren garrantziazkontzientzia hartzea bera, Salbotxen i-duriko, erantzuna eraginkorrago egi-ten hasteko bide bat litzateke.

Lehendik aski borroka egin duzueirakasleek, ikasle eta gurasoekmurrizketen aurka... Horren ondotik,nola harrapatu zaituzte LOMCEkeskolan?

Murrizketekin ikaragarrizko lanaegin zen. Administraziotik hezkuntza-komunitatean batzuek besteen aurkajartzeko saiakerak izan ziren, gure ar-tean liskarrak sortzeko. Baina, kontra-koa, murrizketen aferak indartu eginzuen komunitate-izaera, guraso eta irakasleok elkarrekin lanean aritu bai-kinen eta mobilizatu ginen murrizke-ten aurka; olatu horien harira datorLOMCE. Hor bi une daude: iazko ikas-turtea, LOMCE aplikatu aurretiko unehori guztia, batetik; eta bestetik, bat-batean LOMCE ikastetxeetan sartu zai-

“Herri bezala LOMCEri erantzuten ari garenaren kontzientzia hartu behar dugu”

Nora SALBOTX, Amaiurko eskolako zuzendaria

gunekoa. Aurreko ikasturtea murriz-keten aurkako dinamikaren segida izan zen. Adibidez, gure ikastexeaneragile desberdinen irakurketak jasogenituen, guraso elkarteen, Sortzen Ikasbatuazen, Ikasle Abertzaleen,sindikatuen etabarren materialen etairakurketen konpilazioa egin genueneta gurasoekin partekatu genuen, etakurtso hasierako bileretan zalantzakargitzeko lana egin genuen. Ingurukobeste ikastetxeetan ere aurkezpenakegin ziren.

Bat-batean kurtsoa hasi denean,berriz, badirudi lan hori guztia horgelditu dela, aurre kontzientziazioa

egin ondoan, ez dugu jakin horri guz-tiari jarraipenik ematen. Hutsune batdago hor.

Zergatik? Aurretik lanketa hori eginbaldin bada, zergatik uste duzu ezdela jakin aurre-lanketa horrijarraipena ematen eta LOMCErenaurkako dinamikarekin jarraitzen?

Ez nuke jakinen argi erraten zerga-tik. Hasteko, gure zonaldeari eta es-kola txikiei dagokienean (eta uste dutAutonomia Erkidegoan ere gauza be-ra gertatu dela), hasieran administra-ziotik esan ziguten urte bateko mora-toria bat izanen genuela, beraz, aur-


tengo ikasturtean LOMCEk ez zuela eraginen esan ziguten. Hori arrazoibat izan da ekimen handiagoa ez edu-kitzeko gure eskolei dagokienean etapentsatzen dut Autonomia Erkidego-an ere antzekorik gertatu zitekeela, la-saitasun antzeko bat ekarri zigun mo-ratoriaren aipamenak. Kontua da, ezguk hezkuntzako eragileok, ez sindi-katuek ez dugula jakin lotzen aurrekomobilizazioen dinamika eta oraingoegoera.

Irakasle gisa, LOMCEren zein alderdiiruditzen zaizkizu okerrenak?Azterketei buruz asko hitz egin da,beste punturen bat?

Delorsek abiatutako bidetik etaeuskal curriculumean ere aipatzen zi-ren ikuspegi konpetentzialetik —nonikuspegi humanista pertsonan foka-tzen den—, bat-batean, kontzeptuenzerrendatze batera pasatu gara, ez di-ra, sikiera, jarrerazko edukiak kon-tuan hartzen. Kontrara, kontzeptu-ze-rrenda bat aurkezten zaigu, aski moduarbitrarioan egina. Zerrenda hori kon-bentzio bat da, nonbait erabaki denaeta guk irentsi behar duguna, eta ze-rrenda horrek interes konkretu eta in-teresatu batzuei erantzuten die: inte-res merkantilistei. Konbentzio hori,beraz, gure hezkuntza- jarduera fiska-lizatzera dator, eta ikaragarri kezkaga-rria iduritzen zait puntu hori.

Logika kuantitatibo bat dauka gai-nera curriculumak: haurrari kalifika-zio numeriko bat ezartzea eskatzenzaio ikastetxeari, nahiz eta momentuzikasleen familiek ez duten ikusiko ka-lifikazio hori. Ebaluazio sumatibo hutsbat ezarri nahi dute, eta hori ez da eba-luazio bat, kalifikazio bat da. Lehenhaurrak “taldean lan egiteko gaitasu-na” zuela erraten genuen, eta orain“zatitzailea, zatikizuna eta abar” eza-gutzen dituela erran behar dugu, per-tsonak gisa horretan zatikatu ahal bali-ra bezala, eta logika horren araberahezi nahi dituzte umeak.

Horrez gain, [Wert] ministroak beregaraian esan zuen LOMCEk españoli-

zatzeko helburua zuela, eta horrez ha-ratago, identitatez hustu nahi du hez-kuntza, no worldbatean bilakatu nahidu hezkuntza. Adibidez, hizkuntzaribegira, lehen testu tipoetaz, generoez,erabilera sozialeko testuei buruz hitzegiten zen, zentzu komunikatiboazeukan hizkuntzak; orain, berriz, zen-tzu erabat gramatikala eman nahi dio-te hizkuntzari; kaligrafia eta gramatikabalioestera itzuli gara, Finlandiako ereduaren justu kontrako norabidean.Hizkuntzaren zentzu historikoa etasoziokritikoa borratzera dator errefor-ma, eta Francoren garaiko inspektore-ek begiratzen zituzten aspektu horiekguztiak balioestera. Ebaluazioak be-rak curriculuma erabat baldintzatzendu.

EAEn LOMCEren hainbat puntu apaldunahi izan dira akordio bidez;Nafarroako Gobernuak alfonbra gorriajarri dio erreformari. Zertan nabarituduzue LOMCEren eragina egunerokolanean? Zer-nolako zuzentarauak jasodituzue Hezkuntza-Kontseilaritzatik?

Kontseilariak garbi erran zuen a lanavarra eginen genuela Nafarroan,hau da gelako ikaslerik nabarmenenaizan nahi du inplantazioari dagokio-nez, erreformaren buruan jarriz.

Udan, berehalako batean onartu diradekretuak, aldez aurreko formakun-tzarik edo ezartze graduaturik plante-atu gabe.

Egun batetik bertzera horretangaude, eta hori da aplikatu beharrekocurriculuma, lehenbiziko, hirugarreneta bosgarren mailatan. Horrek errannahi du, eskola txikietan, non mailaguztietako ikasleak elkarrekin ditu-gun, baditugula LOMCE ikasleak etaez direnak LOMCE ikasleak. Eta horre-la gabiltza lanean.

Horrekin batera, naturalizatu egi-ten dira erabakiak, hau da, hartu direnerabakiak iduri du ez daudela hartuak.Adibidez, kudeaketarako programenbidez (Educa, Nafarroan) bete-beteansartu zaigu LOMCE. Programa hori za-baltzen duzu orain, eta ebaluaziori da-gozkion datuak edo kudeaketako da-tuak sartu behar dituzunean progra-mak LOMCEren arabera egiteko auke-ra bertzerik ez dizu uzten; ebaluazioakere LOMCE modura daude antola-tuak... Ez dira eskolaren baitan gelditudiren erabakiak, baizik eta programahori garatzen duen informatikari tal-dearen esku daudenak dira orain, etatalde horri, noski, agindua eman zaiokudeaketa-programa LOMCEren ara-bera moldatzekoa. Irakasleari, beraz,eskola programa horren arabera ku-deatzea beste aukerarik ez zaio geldi-tzen, eta badirudi hori objektiboa dela,ez dagoela atzean erabaki politiko bat,eta ez, ez da horrela. Gauza bera gerta-tzen da editorialekin ere: argitaletxeakburu belarri-ibili dira LOMCEra egoki-tzeko eta orain liburuak eskatzen ditu-zunean LOMCEren arabera datoz. Txi-kiak diruditen gauzak dira, baina gureeskuetatik atera dira ordutegiak, ira-kasgaiak, zenbakizko kalifikazioa erabakitzeko eskumenak.

Ikasgaien hierarkizazioa era aipa-tzekoa da: tronkalak eta hautazkoakiherarkizatzen ditu LOMCEk. Beraz,araudi horren arabera, segun zein ikasgai diren suspenditzen edo gain-ditzen direnak, ikasleak errepikatukodu kurtsoa edo promozionatuko du.


Irakasgaiak iherarkizatzeko erabakihori ez da inondik inora neutroa: Zer-gatik musikak ez dauka matematika-ren estatusa? Planteamendu entziklo-pedistetara goaz berriro, justuki hez-kuntza-zientziek diotenaren kontra-ko planteamenduetara goaz. Hezkun-tza-zientziek, eta eredugarriak direnFinlandiakoa bezalako hezkuntza-sis-temek, ikuspegi humanistiko batetikplanteatzen dute hezkuntza, ikerketasustatzen da, ikaskuntza metaikas-kuntzara doa, mundua ezagutzera, ikasgaien bitarteko mugak gainditze-ra, proiektuka lan egiten da, interesgu-neak indartzen dira; hemen, berriz, ikasgaien arteko zeharkakotasuneralijoakeen planteamenduaren aurka, ikaskuntza partzelaratzera goaz.

Eskola txikietarako ez dago batereegokitua erreforma. Nola ari zaretekudeatzen ikasgela berean LOMCEikasleak eta ez-LOMCE ikasleakedukitzea?

Ahal dugun moduan. Tutore batekLehen Hezkuntzako 1, 2 eta 3. mailakoikasleak ditu. 1 eta 3 mailatan LOMCEikasleak dira, eta ebaluatu beharrekoikasgai estandar batekin zehazten dacurriculuma. Irakasleak zuzenean cu-rriculum hori aplikatu behar du, ho-rren arabera ebaluatu eta zabaltzenduenean txostena betetzeko progra-ma, itemak LOMCEren arabera antola-tuak datoz. Lehen Ingurunearen eza-gutza zena, adibidez, orain Natur etaGizarte irakasgaiak dira, lehen maila-ko eta 3. mailako ikasleekin Natur etaGizarte landu behar ditu, ebaluatu etakalifikatu beharko ditu, eta 2. mailako-ei, berriz, teorian, Ingurunea ematenjarraitu beharko luke. Guk badakigueskola txikiek ez dutela horrela fun-tzionatzen, denekin aldi berean egitenbaitugu lan. Baina gisa horretako pa-radoxak ditugu egunero-egunero.Dena den, hori Hezkuntza Lege guz-tiekin gertatzen da, ez baitaude eskolatxikietarako inondik ere pentsatuak.

Zuzendari gisa, eskola gisa,

kontzientiza falta dela: herri bezala erantzuten ari garenaren kontzientziahartu behar dugu.

Gure Gida harturik, gure eskola as-kotan hezkidetzan oinarrituriko ikus-pegi bat jorratzen dela ikusiko genu-ke, edo metodologia aktiboetandihardugula, zentralitatea gainditze-ko ahalegina egiten dugula, pentsa-mendu kritikoa lantzen dela, inklusi-boa dela, partehartzailea dela... Horiguztia egiten dugula ikustea, herri be-zala LOMCEri erantzutea dela ikusi be-har dugu. Inoiz baino garrantzitsua-goa da gure indarguneei buruz haus-nartzea eta kontzientzia hartzea: hez-kidetzailea al da gure hezkuntza-plan-teamendua, pentamendu kritiko sus-tatzailea al da? Indargune horiek bis-tan jartzeko unea da, aplikatzen direnlekuetan indartzekoa eta aplikatzenez direnetan aplikatzen hastekoa.

Diozun gisan eguneroko laneanLOMCErekin bat ez datozen praktikakegiten dituzte irakasle eta eskolaaskok, hezkuntzaren kalitatearenmesedetan.

Are gehiago gisa honetako legezentralista, uniformatzaile, segrega-tzaile eta atzerakoiak planteaten zaiz-kigunean. Gure herria epe ertain luzebatean eraiki nahi badugu orduan etagarrantzitsuagoa da pentsamendu kri-tikoa sustatuko duten planteamen-duak egitea, erantzun bakarreko plan-temenduei uko eginez.

Dena den, honek guztiak sukaldelan bat du atzean: planteamendu neo-liberal eta kapitalista malgu hauen in-teresei erantzuteko eta horiei bakarrikerantzuteko legea da. Beraz, gisa ho-rretako inposaketei erantzun egin be-harko diegu, eta erantzuna nik ustedut egunero ematen dugula: gure ikasgeletan eta eskoletan, aniztasuna-ri, sormenari, performanceari, pentsa-mendu kritikoari, inklusioari etabarrileku egiten diegunean. Emaitza eran-tzun bakarrekoa ezin da izan, pertso-nak anitzak garen bezala, ezagutza be-ra eta mundua bera ere anitza da.

hezkuntza-komunitate gisa, zer jarrerahartu duzue LOMCEren aurrean?

Sinbolikoa izan daiteke, baina zu-zendaritza talde askok manifestu batsinatu dugu, orain arte bezala proze-suak modu partehartzailean izangodirela bermatuko dugula esanaz, fa-miliekin komunikazioan jarraitukodugula, eta LOMCEk puntu horiek al-da daitezen agintzen duen arren, zu-zendari askok gauzak ez direla aldatu-ko konpromisoa hartu dugu.

Orain arte bezala, informatzen se-gitzeko konpromisoa hartu dugu,kezkak argitzen joatekoa. Bistan da ar-lo pedagogikoari dagokionez, eskolatxikietan proiektuka lan egiten dugulaeta ez diogula uko eginen horri. Saia-tuko gara, orain arte bezala, gure plan-temendu eta komunikazioa modu ho-rizontalean egiten, modu dialogiko-an, hurbileko komunitatearekin elka-rrekintzan lanean aritzen, alegia ikas-tetxea eta kalea continuumbaten mo-duan ulertzen hezkuntzari dagokio-nean, uste dugulako komunikatzeazirkular bat ematetik harago, hartzea,ematea, gozatzea, berrestea, mundu-ra irekitzea, sentitzea, burujabe izateadela... elkarrizketan oinarritzea bi no-rabidekotasun hori bermatzea delauste dugu.

Hala ere, irakasle eta guraso askoerreformaren aurka egonagatik ere,legeari aurre egiteko beldur dira etaneurriak onartzen ari dira. Zer eginliteke zure ustez?

Eskolaren egitura erabat bertikal-tzera dator LOMCE, lehen ere guztizhorizontala ez bazen ere. Horren au-rrean beldurra eta ezjakintasuna na-hasten dira, zer eta nola egin ez jakitea;garbi izan behar dugu badirela une oso sinboliko eta esanguratsuak, az-terketak adibidez, baina hezkuntza-komunitateak argi izan behar du hain-beste eragilek sortutako Gure Gida-proposameneko puntu asko eta askogaur egun egiten ditugula, eta egitehori bera, herri bezala erantzutea delaikusi behar dugu. Baina nik uste dut


0-3. Hezitzaileenformazioa

Marina MORI, Reggio Emiliako hezitzailea

Parte-hartzeari buruzkoa izan zen0-3 urteko zikloko hezitzaileen for-mazioko abenduko saioa. Familiek eta komunitateak nola hartzen duteparte eskoletan? Eta eskolak nahiz umeek gizartean? Reggio Emiliakohaur-eskoletako esperientzia azal-duz erantzun zien Marina Morik galdera horiei. Erretiroa hartu berriabada ere, 40 urte inguru pasa ditu hezkuntzaren munduan lanean; hezitzaile gisa lehenik eta hezitzaile-en formatzaile bezala ondoren. Une-otan Reggio-Children erakundean aritzen da, prestakuntza-saioak ema-ten mun duko toki guztietan.

Parte-hartzea oinarrizko puntuada Reggio Emiliako filosofiaren bar-nean. Historikoki hala izan da, eta uneotan ere halaxe da. Denborare-kin, ordea, kontzeptuak eta horiengaineko ikuspegiak aldatuz joaten di-ra, eta horrexegatik, Morik saioarenhasieratik argi utzi zuen parte-hartze-az nahiz gestio sozialaz mintzatukozela, baina pentsamendua egune -ratuz.

Reggio Emiliako filosofiaz hitz

egitean, funtsezko hiru puntu aipatubehar dira, Moriren esanetan: batetik,haurtzaroaren gaineko ikuspegia,haurra gaitasunak dituen izaki bezalahautematen baitute, eta beraz, gaita-sun horiek garatzeko testuinguruakaukerak eskaini behar dizkiola ustebaitute; bi garrenik, zeregin horretantailerrek hartzen duten garrantzia; etaazkenik, parte-hartzea, soziala nahizfamiliena.

Azken puntuan fokua jarriz, Mo-

rik dio ez dela familien parte-hartzeazsoilik hitz egin behar, baizik eta parte-hartzea modu globalagoan ulertu behar dela: “Gurasoen, irakasleen,haurren, gizarte-eragileen… parte-hartzeaz hitz egin behar da. Kontuanizan behar dugu haurrek eskolan ira-kasleak zein gurasoak parte hartzen ikusten badituzte, eurak ere poten-tzialki parte-hartzaileak izango dire-la”. Reggio Emiliako haur-eskoletanparte-hartzea modu bikoitzean uler-

“Familien presentziaren bitartez, gizarte-zibilaren parte-hartzea indartu behar dugu hezkuntza-zerbitzuetan”

Marina Morik italieraz egin zuen azalpena eta Alfredo Hoyuelosek haren itzulpen-lana.


tzen dute, hau da, partaidetza kon-tzeptuak bi alderdi dituela esan daite-ke: batetik, parte-hartzea hezkuntza-proiektuaren parte da; eta bestetik,parte-hartzea bera proiektu gisa har-tzen dute. Loris Malaguzziren esaldibat gogora ekarriz, Morik gaineratuzuen pertsonek duten eskubiderikgarrantzitsuena hezkuntzan partehartzeko duten eskubidea dela. Etazer eskatzen du ikuspegi horrek? Le-ge zuzenak, lanbidearen definizio ze-hatza eta zerbitzuen eraikuntza ego-kia. Eta hori Reggioren historian gi-zarte mugimenduen fruitu izan da ha-sieratik.

50 urte hezkuntzan parte hartzen

Reggio Emiliaren historia oraindela 50 urte hasi zen, Bigarren MunduGerra amaitu ostean. Hiriak berrerai-kitzen hasi zirenean, emakume femi-nisten borrokari esker, eskolen erai-kuntzari lehentasuna ematen hasi zi-ren: “Emakume haiek batetik haurreneskubideak eta bestetik emakumeenemantzipaziorako eskubidea kontzi-liatu nahi izan zituzten”. Eta bi ezau-garri nagusi oinarri hartuta hasi zireneskolak sortzen: pluraltasuna batetiketa laikotasuna bestetik.

Hala, 60etan lehen udal eskolakjaio ziren. Orduan ere administrazio-arekin borroka gogorrak izan zituz-tela gogoratzen du Morik, udalean oso emakume gutxi baitzeuden ga-rai hartan. Hala, haurren eskolaratze-ko zerbitzuak administrazioan lan egiten zuten emakumeen eta partidupolitikoetara atxikita zeuden ema-kume feministen arteko elkarlan es-tutik sortu ziren. Gerora, heziketarengaineko eztabaidan gizonek ere par-te hartzea lortu zuten, eta ondorioz,tradizionalki arazo femeninoa izanzena —haurren haziera eta hezike-ta— kontu politiko, hiritar guztienauzi bilakatu zen, eta komunitate lo-kalak bertako kide gazteenen hez-kuntzaren gaineko ardura hartuzuen. “0-6 urtera bideratutako hez-kuntza-zerbitzuen sareak zerikusiadu emakumearen emantzipazioarenideiarekin, emakumeak lanera joa-tea baimentzen baitu. Baina beste al-de batetik, ulertzen du haur-eskolenegitekoa haurrek hiritar edo subjektupolitiko bezala dituzten eskubideakgaratzea dela”. Bide horretan guz-tian, beste batzuen artean, Malagu-zzik oso paper garrantzitsua jokatuzuela dio Morik, pentsamendu sozia-la eta pentsamendu pedagogikoa

uztartzea, eta hezkuntza eta politikaezin direla banatu eta beti lotuta egonbehar dutela ulertaraztea lortu bai-tzuen.

Hezkuntzaren gaineko adosta-sun politikoa ezinbestekoa da Re-ggio Emiliako esperientziak funtzio-na dezan. Izan ere, proiektuan inpli-katuta dauden agente guztien esku-bideak bermatu behar dira: haurre-nak, familienak eta langileenak. Etakontziliazio hori sindikatuak, politi-koak eta familiak ados jartzea lortzenbada soilik da posible. “Hori ez da erraza gaurko Reggio Emilian, etakosta egiten da hezkuntza-proiektuhori aurrera eramatea. Are gehiagokrisialdi ekonomikoak eztanda eginzuenez geroztik”. Azken urteetanpremisa oso garrantzitsu batek inda-rra hartu duela dio Morik: “Askotanbeharra eskubidearekin nahastendugu. Guztiok jasaten ari garen krisihonekin —ez da soilik krisi ekono-mikoa, baizik eta kulturala ere ba-da— eskubideen alorrean atzera egin dugu. Egunetik egunera gehia-go hitz egiten dugu beharrez, eskubi-deei dagokienez ordea, badirudi gu-re itxaropenak jaitsi ditugula, ekono-mikoki pobretuz, kulturalki ere po-bretu egin garelako. Eta kalitate gal-


tze horrek eraman gaitu gutxiagore-kin konformatzera. Batzuetan, badi-rudi umeek behar gutxi dituztela, etamurrizketak arlo horretan ari gara egiten. Reggio Emilian ikusten da ho-ri, baina kulturalki baita mundu oso-an ere. Haurren heziketaz ari garene-an ezin da negoziatu. Oso garrantzi-tsua da hasieratik tinko mantentzeaeta argi edukitzea hezkuntzarako es-kubidea dela gizarte batean dagoeneskubiderik garrantzitsuenetari-koa”.

Komunitatearen garrantzia

Hezkuntzari dagokion garrantziaemateko, Moriren aburuz, ezinbes-tekoa da heziketa komunitate fun-tzio bezala hautematea, zeinetan familiak parte sentituko diren. Izan ere, familiek proiektu horretan partehartzen ez badute, komunitate ho-rretako kide sentitzen ez badira, inplikatzeko beharrik ez badute, ko-munitate hori ez da haziko, eta ondo-rioz, haurren garapena ez da osoa izango. “Horrexegatik diot proiektupedagogikoaren eta didaktikoarenfuntsa parte-hartzea dela eta horrelaizan behar duela. Testuinguru horre-tan, guri, profesionaloi dagokigu familiak komunitate horretako kideegitea eta ikusaraztea eurak gabeproiektu pedagogikoak ezin duelaaurrera egin”.

Malaguzziren esanak bere egi-naz, Morik gogorarazten du pertsonabaten ongizatea guztion ongizatea-rekin erlazionatuta dagoela zuzene-an. Zentzu horretan, politikariek zer-bitzuen gainean hartzen dituzten erabakiek kolektibitate oso baten ga-rapenari eragiten diote eta baita komunitate horretako kideen esku-bideei ere. “Garrantzitsua da politi-kariek beharrezko zerbitzuak es-kaintzeko eta hiritarren eskubideakbermatzeko ikuspegia izatea. Horre-gatik funtsezkoa da, familien presen-tziaren bitartez, gizarte zibilaren par-te hartzea indartzea hezkuntza zerbi-tzuetan”.

Urteen joanaren poderioz, ReggioEmiliako familia-ereduak asko aldatudira, ez dira orain 50 urte hezkuntza-esperientzia guztia martxan jarri ze-neko berberak. Moriren iritziz, osogarrantzitsua da familia forma guztiakkontuan izaten eta barne hartzensaiatzea: “Gurasoak hezkuntza-proiek tuko kide senti daitezen nola jokatu aztertu behar dugu. Une hone-tan guraso izatea ez da duela 20-30 urte guraso izatea bezalakoa. Orainlehen ez bezalako forma familiarrakdaude. Beraz, hezkuntza-dinamikaberriak bilatu behar ditugu, ideia be-rriak eta kontzeptu berriak. Esate baterako, zer esan nahi du gaur eguntalde bateko kide izateak? Lehen guz-tiok ezagutzen ginen, bagenekin ba-koitza nor zen, eta hori zen taldeko kide izateko modua. Gaur, aldiz, ‘tal-de’ kontzeptua aldatu egin da eta ho-rren inguruan ere hausnartu egin behar dugu”. Moriren irudiko, orainguraso taldeez edota haur taldeez hitzegiteak ikuspegi berri bat onartzea esan nahi du, lehengoa baino askozere sistemikoagoa dena, gaur eguntaldeak kulturen hibridazio bat esannahi baitu, ikuspegi, iritzi, balio eta errealitatearen inguruko ikuspegidesberdinak dituzten pertsonen mul-tzoa.

Reggio Emiliako hezkuntza-pro iek tuan lanean dihardutenek es-perientzia hori posible egiten duten heziketa-balioak zeintzuk diren kon-tuan izan behar dutela azpimarratzendu Morik, gainontzean familia bakoi-tzaren eskaera modu indibidualeanerantzuten hasiz gero, gerta baitaite-ke nola jokatu ez jakitea, eta bakoi-tzak bere kasa erabakiak hartzea.“Horrexegatik, garrantzia eman behar diegu balio batzuen gainean eraikitako politika publikoei. Bestelabeti zalantza beraren aurrean egongogara: ‘Eskari hauei guztiei erantzunbehar diegu gurasoek hala nahi dute-lako?’ Erantzuna ezekoa da. Inportan-teena zirkulo komunikatibo bat erai-kitzea da, eta indarra argumentazioan

eta ideietan jartzea, 0-6 urte artekohezkuntza-zerbitzuak zaintza-zerbi-tzuak soilik ez direla aldarrikatzeko,eta bizitzaren aurreko ikuspegiareneraikitzaile eta egituratzaile ere badi-rela defendatzeko”.

Beraz, Reggio Emiliako esperien-tzian ulertzen dutenez, parte-hartze-ak proiektuaren beharra du, etaproiektuaren parte izanaz proiekta-tzen da. Morik esplikatutako eran,proiektu horren zentroan umeak, ira-kasleak eta familiak daude, eta eskolahori atsegina, langilea, sortzailea etabertan bizitzeko modukoa da; doku-mentatua dago, komunikatiboa da eta ikaskuntzarako, hausnarketara-ko, elkarrizketarako nahiz metago-goetarako tokia ere bada. Zentzu ho-rretan, Morik nabarmentzen du par-te-hartzea ezin dela soilik gurasoenkontua izan, baizik eta hezitzaileenlanean txertatuta egon behar dela, eurek ere parte-hartzearen garrantziabarnera dezaten eta proiektuarenparte senti daitezen. “Aukera ugari es-kaini beharko genituzke guraso guz-tiek arrazoiren bat aurki dezaten eskolaren barnean egoteko. Funtsez-koa da komunikazio forma berriakkontuan izatea—Internet, mugiko-rra, tableta…—, horiek ere ikuspegiaeta komunikatzeko modua aldatzenbaitute. Azken batean, guraso bakoi-tzak arrazoi bat bilatu behar du esko-laren parte izateko. Gurasoari esan behar zaio ezinbestekoa dela eskolaneta hezkuntza-proiektuan. Gurasoak ulertu behar du nik bere beharra du-dala, ez alderantziz, berak nirea.Nahiz eta amaieran guztia zirkularita-te bilakatzen den, non behar hori batabestearekikoa den”. Reggio Emilianparte-hartzerako ez dago ordutegihertsirik, eurentzat inportatea ez baitanoiz eta nola parte hartzen den, baiziketa parte-hartzea egotea da garrantzi-tsuena. Horrexegatik, malgutasunezjokatzen dute, gurasoei —haien or-dutegien eta beharren arabera— par-te hartzeko ahalik eta aukerarik ego-kienak eskaintzeko.



e s p e r i e n t z i a k

mamia galdu barik? Zer baliabide era-bili, eta nola antolatu?...

Horrelakoxe galderak sortzen diranire buruan, baina, poliki-poliki, ideiak bata besteari lotzen hasten dira,

Noiz hasi? Zeri eman garrantzihandiagoa? Nola lotu eskolen errit-moari? Nola lortu umeen arreta eta go-goa? Nola antolatu? Nola egin beneta-ko hurbilketa bat, Haur Hezkuntzaren

‘Gela gorria’: Matisse eta uda

Ez zait erraza gertatzenproiektu bat hastea, nahizeta era horretan lan egitendenbora dezente eraman.Proiektuak artista konkretubatekin edo artista batekegindako lan batekin loturazuzena duenean, zailtasunakkorapilatu egiten dira.

eta, egunak aurrera doazen neurrian,beren lekua hartuko dute, lehenengonire buruan eta, beranduago, pape -rean.

Proiektua bera aurrera doan neu-rrian, lepoan eskegita sentitzen dut,lepoko berezi bat balitz bezala: ume-en aurrean artistari buruz hitz egitendudanean, haien begiraden distirak itsasten zaizkio nire lepokoari, etaprest dago dena: baliabideak, ideiak,gogoa, indarrak, maitasuna... Has gai-tezen!

Eta, orain, hobeto pentsatuta, nonkokatu behar dut Maitesseren Gelagorria, edota hasieran egindako Jazzsaileko lanak?

Matisseren Gela gorria lanean oi-narritutako proiektu hau lau urtekogelan egin da lehen hilabetean. Bainanoiz hasi zen? Non daude ideiarensustraiak? Bi urteko gelan, Artearen Eguneko saioetan, agian?

Gai hori lantzeko, pinturaren arte-ari leku txiki eta goxo bat ematen dio-

Amaia DIAZ DE DURANADEUSTUKO IKASTOLAKO IRAKASLEA

gu asteko egun batean, ikasgelakoprogramazioan. Une horretan, goxo-goxo gaileta edo fruta zati bat eskuar-tean dugularik, hainbat artistaren li-buruetan agertzen diren irudiei begi-ratzen diegu, eta, poliki-poliki, azter-tzen hasten gara.

Askotan, harridurarekin batera,barreak ere sortzen dira, eta umeen ar-teko elkarrizketak ere bai:

- Zer da hori?- A! Zein polita!- Hara! Zenbat kolore!- Ba, zenbat kolore? Itsusia da! Ez,

ez da itsusia…Horrelaxe pasatzen dira pintura-

ren artearekin harremanetan hastendiren lehen une horiek.

Denboraren poderioz, ohi-tura bihurtzen da horrelako gertaerakikustea. Guztiz barneratuta daude ikasgelaren erritmoan, eta, gelako umeen izenekin batera, artista ba-tzuen izenak ikasten hasten dira: Mo-net, Picasso, Andy Warhol...

Hiru urteko gelan hasten garene-tik, Artearen Egunaren zain egotendira gogo biziz, eta, lasaitasunez, biurtekoen gelan ikusitakoei eta besteberri batzuei begiratzen eta behatzenhasten gara.

Horietako egun batean, biribileangeundelarik, Henry Matisseri buruz-ko liburu bat ikusten hasi ginen.

Ikaragarriak iruditu zitzaizkienHenry Matissek egindako lan batzuk.Koloreekin eta formekin liluratutazeuden.

Lehen urratsaHantxe hasi zen, orain dela hilabe-

te asko.

Bigarren urratsaNire oporretan kokatzen da. Urte-

ro, udan, abuztu aldean, posta-txartelbana bidaltzen diet beti umeei, HaurHezkuntzan gela batetik bestera pasa-

tuko direla kontuan hartuta. Ezinbes-tekoa iruditzen zait nik umeekiko di-tudan harremanei eta haiek ikastola-rekiko dituztenei eustea.

Azken oporretan, Londresko TateModern museoan nengoelarik, han-txe ikusi nituen, nire aurrean, Matisse-ren Jazz bildumako irudiak, eta or-duan sortu zen nire buruan bigarrenurrats horretarako ideia: hiru urtekogelatik lau urteko gelara pasatzean, umeei Matisseren koadro bat ager-tzen zen posta-txartel bana bidaltzea.

Une horretan, umeentzat posta-txartelak aukeratzen ari nintzen bitar-tean, Matissek leku bat hartu zuen nireburuan, eta eroso jesarri zen, iraila iri-tsi zen arte.

Hirugarren urratsaIkasturte-hasierarekin batera hel-

du zen.Irailean, gelara heltzen garenean,

gurekin batera datoz gure udako oroi-menak. Itsasoaren lurrina eta mendi-ko soinuak arropan itsatsita ekartzenditugu. Buruan oraindik biraka dara-biltzagu egin ditugun gauzak, eta, ja-kina, ikasgelako elkarrizketak opor-egunetako gertaerez josita daude.

Eta, horrela, astelehen batean, Ar-

tearen Egunean, hiru urteko gelan ikusitako obra batzuk berrikustean,hantxe agertu zen nire eskuartean umeei begira: Gela gorria. Eta, horrenondotik, nire buruan bueltaka zebilengaldera horrek, ia konturatu gabe,

ateratzeko bidea aurkitu zuen.Gustuko duzue hau, ezta? Zer iru-

ditzen zaizue denon artean berriro egiten saiatzen bagara? Baina zer da-go hemen? Frutak? Frutaontziak? Gau-za horiek jarri beharrean, zer jar ditza-kegu? Ba al du inork ideiaren bat? Ba-dakigu ondo umeak parte hartzekobeti prest daudela eta denen artean ideiak barra-barra sortzen dituztela.

- Eta gu, andereño? Jarriko al garagu?

- Ados. Orduan, gure gela Gela go-rria izango da, aldaketa batzuk egi-nez, noski.


Laugarren urratsaBizi izandako uda eta gure gela go-

rri berria lotzeko asmoz, udan aterata-ko argazki bat ekarri zuen ume bakoi-tzak, eta, hari begira, argazkian ager-tzen zena marrazten saiatu zen. Araubakarra bete behar zuten: ezin zutenberen burua marraztu, argazkia atera-ko genuelako.

Eta horretantxe aritu ziren poliki-poliki.

Bitartean, biribilaren unean, mar-golana bera aztertzen genuen: kolo-reak, formak, agertzen zena eta ager-tzen ez zena. Koadroan bertan zeu-den leihotik ikusten zena eta ikustenez zena.

Bosgarren urratsaArgazkiekin egindako lan guztiak

edukita, margoa bera egiten hasi zi-ren. Batzuek hondoa gorri-gorrizmargotzen zuten bitartean, agertzenziren formak eta marrazkiak kopia-tzen saiatu ziren beste batzuk. Ande-reñoak ere parte hartu zuen horretan,gure gela zelako eta, gela horretan, ja-kina, andereñoa ere bazegoelako.

Ez da nahikoa figurak barrutik ma-rraztea; margotu ere egin behar dira; irudia nabarmendu eta, gero, kokatu.

Seigarren urratsaEgindakoa ikusi genuen. Eta soilik

margolaneko leihoan agertzen zenafalta zitzaigula jabetu ginen. Eztabai-da sortu zen:

- Zer jarriko dugu hemen? Koadro-an bertan agertzen dena, ala bestegauzaren bat?

Erantzunak askotarikoak izan zi-ren:

- Jarri txakur bat!- Ez, krokodiloa!- Ez, hobeto gure ikastola! -esan

zuen batek.- Bai, baina, nire etxetik natorrene-

an, ikastola ez da ondo ikusten,zuhaitz altuak daudelako -beste ba-tek.

- Bada, dena jarriko dugu, andere-ño, dena jarriko dugu.

Bai batek poztasuna ekarri zuen,eta berriro pentsatzen hastea: zer ko-loretakoa da gure ikastola kanpotik?Nolakoa da? Eta haren ondoan dau-den zuhaitzak?

Azkenean, erabakia hartu zen, etahantxe agertu zen: gure Gela gorritikikastola ikusten zen, barruan eta kan-poan aldi berean. Zelako magia!

Biribilaren unean, koadroari bu-ruz hitz egitean, Matisseren garaieta-ko gauza batzuk ere ikasi genituen:non bizi zen, nolakoak ziren garai har-tako bizikletak, zer erabiltzen zuenmargotzeko… Horrek guztiak bere is-la izan zuen ume bakoitzak egindakoliburuxkan.

Dena amaituta zegoen, baina, bi-dalitako posta-txartelak berrikustean,galdera bat sortu zen: nola egin zuenhori Matissek? Hori ez al dago margo-tuta? Badakizue nola egin zuen? Bada,moztuz eta itsatsiz.

Honen ostean, jazz-interpretazioaetorri zen. Umeak kolore askotakoformak mozten eta itsasten hasi ziren.Matisseren lanak egin ditugun bitarte-an, giro koloretsu eta indartsua izandugu gure gelan. Denek parte hartunahi izan dute. Denak saiatu dira, de-nek artista izan nahi dute eta.

Gerora, egindako lana ikastolakoharrera-aretoan jarri genuen, eta, on-

doan, argazkiak atera genituen.Egun horretan etxera nindoala,

proiektuak jarritako lepokoa leun etaeder sentitu nuen, lepoko hura ondolotzeko osagarri berezi bat gehitu zi-tzaion eta. •


e k a r p e n a k

rritako aldaketa ere. Azkenik, Heziberri2020 ere hor dugu, Araba, Bizkai eta Gi-puzkoarako hezkuntza berritzeko Eus-ko Jaurlaritzaren egitasmoa.

Aukera, erronka eta mehatxu ho-rien aurrean aldarrikatu dugu, gure iza-eraren ardatz den gisan, Hezkuntza Sis-tema propioa behar dugula Euskal He-rrirako, horrek bakarrik ziurtatuko di-gulako gure ikasleen, gure seme-ala-ben hezkuntza euskalduna, eleaniztu-na, euskal curriculumean eta konpe-tentzietan oinarritua, teknologia be-rrietan trebatua, kalitatezkoa eta ekita-tiboa.

Xede hori eskuratzea une honetanezinezkoa bada ere, urratsak egin be-har dira Hezkuntza Sistema propio-rantz, eta egun badugu horretarako au-kera, Araba, Bizkai eta Gipuzkoara mu-

Hezkuntza, legez eta bidezAsaldura handiko giroa bizi dugu

Hezkuntzan; mehatxu, erronka eta au-keraz betea, gizartean, oro har, hainbatfaktorek eraginda bizi dugun bezalaxe,baina Hezkuntza munduan ezaugarripropioekin. Euskal Herriko Ikastoloibiderkatuta datozkigu mehatxu eta erronkak, administratiboki lau puska-tan zatituta daukagun lurraldean sare-tuta gaudenez.

LOMCE eta Falloux legeei aurre egin beharrean gaude, gure hezkun-tza-sistemari zuzenean erasotzen dio-ten bi mehatxu handi baitira. Euskaraz-ko testuliburuen sorgin-ehiza abiatuduen Nafarroako Gobernua ere hor du-gu; eta baita Euskararen Legean iraga-

gatuta egon arren. Hezkuntza Legeaz ari gara. Eusko Jaurlaritzak Heziberri2020 egitasmoan aurreikusten du, etalege baten beharra azpimarratu dute al-derdi politiko nagusiek ere.

Mehatxu, erronka eta aukera ho-rien aurrean erantzukizunez jokatzeadagokigu hezkuntza-munduan gabil-tzan guztioi. Ez baita dagoeneko hez-kuntza-alorrean gabiltzanon eskaerabakarrik; gizarteak eskatzen digu.

Nora jo, zer egin, norantz bideratuHezkuntza Sistema propioa lortzealdera, datozen urteetan?

Testuinguru honetan Euskal He-rriak, herri txikia izanik, aurrera eginnahi baldin badu, hezkuntza-hobe-kuntza aurrerabide, berrikuntza, geroaeta balio erantsi bihurtzen da, benetako

Ikastolen adierazpena:

Ikastolen Elkarteak aurtenantolatutako Hezkuntza, legezeta bidez topaketen barruan,ikastolek adierazpen publikoaegin dute, bidean egon litekeenAraba, Bizkai eta GipuzkoarakoHezkuntza Legeari begira, eta,indarra titulartasunean jarri beharrean, denon partaidetzarekin helburu orokorrak bideratzea proposatudute, zerbitzu publiko gisaantolaturik. Ikastolen Elkartekolehendakari Koldo Tellituk etazuzendari Imanol Igeregikeman dute ezagutzera.Hauxe da, ikastolen adierazpena:

Ikastolen Elkartearen jardunaldietan aurkeztu zuten adierazpena.


Hezkuntza, legez eta bidez.


2020 proiektuaren hirugarren egitas-moa, legearena, hain zuzen, lehentasu-nez bultzatu beharko lukete. Hobegaur, bihar baino.

Aipatutako legeak eta bere baitanbilduko lituzkeen edukiek, HezkuntzaSistema propio baterako atea zabaltze-az gain, bereziki helburu eta lehenta-sun hauei erantzun beharko lieketelauste dugu, sendotasun osoz:

1. Titulartasuna gorabehera, zerbi-tzu publikoaren arabera hezkuntza-es-kubidea gauzatzea eta garatzea, kon-tuan izanik hezkuntza eskubide uni-bertsala dela eta, beraz, euskal herritarguztion oinarrizko eskubidea, euskalgizartearen kohesioa sustatzeko eta gi-zarte-desberdintasunak gainditzekolanabesa.

2. Euskara ardatz duen elebitasun erreala eta eleaniztasuna bideratzea,Europako Erreferentzia Markoak pro-posatzen duen hizkuntzen lorpen-mai-la erreferentziatzat hartuta eta eskolabakoitzak bere hizkuntza-errealitateraegokituta.

3. Konpetentzietan oinarriturikoeuskal curriculumaren dimentsioa uztartu eta bermatu beharko lituzkeHezkuntza Sistemak.

4. Aukera-berdintasuna eta gizarte-kohesioa garatzearekin batera, ikasleguztien eskola-errendimenduaren ho-bekuntza. Hots, bikaintasuna helburuizan behar dugu Hezkuntza Sisteman,horrek ikasle guztiengan eta ikastetxeguztietan eragin positiboa baitu.

5. Irakasle-jarduera eta funtzio be-rrituaren eraketa, irakasleriaren hasie-rako eta etengabeko prestakuntza eta irakasle-eskakizuna berrituz, hezkun-tzako eta kudeaketako lidergoa ikaste-txeetan sustatuz eta irakasle-jarduna-ren ebaluazioa eta banakako zein tal-deko aitortza eginez. Eta, gorago aipa-tutako zerbitzu publikoaren definizioaaintzat hartuta, egoki deritzogu zerbi-

lehengai, herri honen inbertsiorik ho-berenetakoa. Bistan da, inoiz bainogehiago, hezkuntzak lehentasuna izanbeharko duela.

Alderdi politikoek eta hezkuntza- alorreko hainbat eragilek Eskola Itun eta Hezkuntza Lege berrien beharra adierazi dugu, behin baino gehiagotan.

Lege baten beharra azpimarratzendugunean, zio hauetan oinarritzen du-gu aldarrikapena:

- Gure gizartearen egituraketak,beste arloetan gertatzen den bezala,Hezkuntza Legearen beharra du.

- Une honetan, sistemako ikastetxeerdiek baino ez daukate lege baten ba-besa.

- Lege baten egikerak, eskatzen di-tuen prozesuak eta hausnarketak, hez-kuntza-arloko epe ertaineko helbu-ruen eta lehentasunen definizioa argi-tzen lagunduko luke. Beste esparru ba-tzuetako esperientziek erakutsi bezala,legearen erreferentzia ezinbestekoa izaten da hezkuntza-arloko helburuaketa neurriak planifikatu eta garatzera-koan.

- Hemen egindako lege batek, bidebatez, kanpotik datozen lege atzerakoieta zentralistei aurre egiteko edo, gu-txienez, haien eragina minimizatzekobaliabideak eman ahal dizkigu. Zehaz-ki, LOMCEri aurre egiteko tresnak eman ahal dizkigu.

Jakin badakigu lege batek, berez, ezdituela arazo guztiak konponduko, ezeta gai guztiak bideratuko ere; bainahezkuntzaren eremuko iparra defini-tzeko erabat lagungarria izan daitekee-lakoan gaude. Adostasun zabalen gai-nean eraikitako sistema batek aldaketasakon eta erreala uste baino arinago eragin dezakeela uste dugu. Beraz,Eusko Jaurlaritzari eta Hezkuntza Saila-ri hezkuntza-lege bati ateak zabaldukodizkion prozesua lehenbailehen abianjar dezaten eskatzen diegu. Heziberri

tzu publikoa osatuko luketen ikastetxeguztietako profesionalen lan-baldin-tzak analogia-irizpideen bidez homo-logatuz joateari.

6. Hezkuntza Sistemaren eta bertandiharduen ikasleriaren beharrei bidez-ko erantzuna emateko, ezinbesteko jo-tzen dugu hezkuntza-baliabideen ba-naketa ekitatiboagoa egitea. Ez dago ikasleen beharrei ekitatez erantzuterik,baliabideen banaketa ez bada bidez-koa. Halaber, ikastolok behin bainogehiagotan aldarrikatu dugu, gu gau-den eskola-eremu bakoitzean, edozeinbeharrizan bereziko ikasleen eskola-tzean gure matrikulazio-tasaren neurri-ko konpromisoa hartzeko prest gau -dela.

Topaketa hauetan, zerbitzu publi-koaren ezaugarriei buruz jardun dugu.Adierazpen honetan, beraz, garapenhandiagoa eman nahi izan diogu ezau-garri honen definizioari, alegia: nola ulertzen dugun Euskal Hezkuntza Zer-bitzu Publikoa, hots, Euskal Hezkuntzazerbitzu publiko den aldetik. Bestalde,aztergai izan dugu lege batera eramanlezakeen prozesua.

Euskal Hezkuntza ZerbitzuPublikoa

Arestian esan dugu hezkuntza zer-bitzu publikoa dela, eta, eskubide uni-bertsala eta, beraz, euskal herritar guz-tion oinarrizko eskubidea izanik, eus-kal gizartearen kohesioa sustatzeko etadesberdintasun sozialak gainditzekolanabesa dugula.

Euskal Hezkuntza Zerbitzu Publi-koa ikuspegi publiko herritarrean ko-katzen dugu, hots, komunitateari lotuta ikusten dugu, hezkuntzan ere demo-krazia parte-hartzailea gauzatu nahibaitugu.

Euskal gizartean, hainbat titularta-sun motatako ikastetxeak daude. Aldiz,Euskal Hezkuntza Zerbitzu Publikora

e k a r p e n a k


bildu ahal izango dira funts publikoe-kin hornituriko ikastetxeak, hots, ikas-tetxe publikoak, ikastolak eta itunpekoikastetxeak, bakoitzaren nortasunarieutsita, eta hezkuntza-zerbitzuaren ezaugarriak beteko dituzte, eta ikasleguztien hezkuntza-eskubidea berma-tuko dute, inolako bazterkeriarik gabe.

Euskal Hezkuntza Zerbitzu Publi-koan, erantzukizun kolektiboa eta gi-zartearen partaidetza nabarmendunahi ditugu. Alde batetik, zerbitzuarenplanifikazioa, kontrola eta ebaluazioaadministrazio publikoaren ardurapeanegongo dira. Bestetik, zerbitzuaren di-seinua, antolaketa, kudeaketa eta gara-pena botere publikoei eta hezkuntza-komunitateari egokituko zaizkie.

Horren arabera, Euskal HezkuntzaZerbitzu Publikoa gauzatzeko, boterepublikoei eta herritarrei (hezkuntza-komunitateari) dagozkien eskumenakzehaztuko eta banatuko dira. Finantza-keta eta kontrolak, berriz, publikoak izango dira, berorren kudeaketa era-ginkortasunean, gardentasunean etakontrol sozialean oinarrituko baita.

Ikastetxeen autonomia, nortasuninstituzionala eta kudeaketa bermatze-ko, ikastetxeen eta botere publikoenarteko harremanak hitzarmenetan oi-narrituko dira, askotariko titulartasun-ereduen osagarritasuna, aldeen norta-suna eta ezaugarriak zainduta.

Gizarte aurreratu eta moderno ba-tean, herri-ekimena, hots, titulartasunsoziala, ausardiaz sustatu behar da. Ikastetxeen hezkuntza-proiektuakhezkuntza-komunitate osoarena izanbehar du (gurasoak, langileak, ikasleaketa tokian tokiko beste eragile batzuk),estamentu bakoitzak adostasunezproiektuan parte hartzen duen heineanzehaztuta. Demokrazia parte-hartzai-lea (ez bakarrik formala) zerbitzu pu-blikoaren kalitatearen bermea da, zer-bitzu publikoen antolamendurako gil-

tzarri. Aurreko ezaugarri guztiak bete-tzen dituelakoan, aukeran herri-onura-ko kooperatiba hobesten dugu.

Demokratikoki kudeatutakoa izanbehar du. Ikastetxeen hezkuntza-proiektuaren jabe hezkuntza-komuni-tate osoak izan behar badu, logikoki,haien kudeaketa partaidetzan eta de-mokrazian oinarritu beharko ditugu.Barrura begira, eskola osatzen dutenestamentu guztien titulartasun parteka-tua bultzatu nahi dugu, betiere, esta-mentuen erantzukizun eta ardura- banaketa adostuan oinarrituta. Kanpo-ra begira, berriz, horrelako plantea-mendu batek administrazio publikoa-ren eta eskola-komunitatearen artekodeliberamendu elkartua adierazten du, erabakiak hartu eta gauzatzerakoan.

Gogoetagai uzten dugu, era bere-an, udalek kudeaketa-arlo honetan izan behar duten parte-hartzea, gure ikuspegitik, zerbitzu publiko baten egi-turan protagonismo handiagoa hartubehar bailukete udalek. Partaidetza ho-rrek zerbitzuari gertutasuna eta aberas-tasuna emango lizkioke, herritarrenbeharraz ondoen jabetzen den erakun-dea horixe baita.

Legerako ibilbidea eta ikastolenkonpromisoak

Honelako prozesu bat abian jarrizgero, prest gaude ondorengo konpro-

misoak hartzeko, ordezkatzen ditugunikastolen izenean:

- Ikastolok eskola-akordio zabal etaireki baten partaide izan nahi dugu, be-gi-bistakoa baita horren beharrizanaeuskal gizartearen egoeran.

- Partaidetzarako jarrera erakustendugunean, partaidetza aktibo eta era-ginkorra eskatzen dugu. Era berean, erantzukizunez eta adostasunaren aldejokatzeko konpromisoa azaltzen dugu.

- Eskola-akordioaren abiapuntuanorberaren hezkuntza-eredua izangodenez, guk geurea aurkezten dugu ez-tabaidarako ekarpen modura, eta,proiektu partekatu baten garapenean,gurearen aitortza eskatzen dugu.

Urrats berriak, bestalde, adostasunzabalen testuinguruan egin behar dira,iraunkorrak izan daitezen. Hezkuntzakantolakuntza eta planifikazio egonko-rrak behar ditu, emaitza egokiak esku-ratu ahal izateko, gobernuak aldatzendiren bakoitzean epe laburreko joan- etorrietan ibili gabe.

Azkenik, hezkuntza-alorreko talde,sindikatu eta alderdi politikoei parame-tro hauetan jokatzeko eskatzen diegu,eta, era berean, prest gaude akordio za-bala eta eraginkorra lortzeko behar be-zalako arduraz, erantzukizunez etamalgutasunez jarduteko.•

Bilbo, 2015eko azaroaEUSKAL HERRIKO IKASTOLAK


Urte biko gelan zeinfuntzio bete dezake

pentsalekuak?Beharrezkoa al da

Azken urteotan, asko aldatu dira es-kolako zigorrak. Atzetik aurrera egi-nez, batxilergoan, esate baterako, inorgaizki portatzen zenean, gelatik kan-pora botatzen zuen irakasleak, duelahamarkada gutxi arte. Bat-batean ira-kasleak agindua ematen zuen, eta gu-tako batek, sarritan zaratatsuenak, ol-darkorrenak edo atzeratuenak, ezin-bestean korridorera irten behar izatenzuen, irakasle horren eskola amaitu ar-te, edo, haserrealdiaren arabera, den-bora luzeago batez: astebetez, hama-bost egunez… Batek daki gero korri-dorean zer egiten zuen kanporatuak,baina horrek ez zuen ardura. Kontuabegi-bistatik kentzea zen, mugak argiuztea, eskolarekin aurrera egitearekinbatera, edota, inoiz, gelako egoera ge-ro eta zatarragoa bihur zedin ekiditea.Arazoa amaitu egiten zen, tarte batera-ko behintzat. Zigorra pairatzen zuena,aldiz, gelatik kanporatua izateagatik,kontrajarritako sentimenduek astindu-ta irteten zen korridorera. Gelakideenaurrean, batzuetan harro eta besteetanerrudun sentituko zen; eta bere baitan

amorrua, ezintasuna edo mendeku-sentimendua izango zituen, eta, gehie-netan, irakasleak mota bitxi bateko gi-zasemea edo alaba izan behar zuelapentsatuko zuen, hura horrela trata -tzeko.

Ia XX. mende osoan, maisu-mais-trek eskolan zigor fisikoak erabili zituz-ten, asmo desberdina bazuten ere.1987. urtean, testuinguru soziopolitikoberrian, legez debekatu ziren zigor fisi-

koak eskolan Hego Euskal Herrian. Or-dura arte, jendartean onartuta eta legezbabestuta egon zen irakasleak esku- azpietan edo ipurdi-masailetan eskuzedo erregelaz jotzea. Baina hori guztiaia-ia egun batetik bestera amaitu zen.Ez, aldiz, besteen aurrean lotsaraztea,baztertzea, errieta egitea, eta hainbestezigor era sotil egitea. Hala ere, batxiler-goarekin alderatuta, bazen alde nabar-men bat: zigor berriekin, gela barruan

galdeidazue

?Elena HERRAN

BILBOKO IRAKASLEEN UNIBERTSITATE ESKOLAKarmele ARTETXE

BILBOKO IRAKASLEEN UNIBERTSITATE ESKOLA


Oraindik egokitu gabekourte biko umeek eskolannegar egiten dute sarritan.Kasu horietan,jakin badakigu pentsalekuanbukatzeko aukera dutela,“lasaitu” daitezen.Zergatik bidali umea pentsalekura lasaitzera?Ohitzeko da? Edo zigortzeko?

?

mantentzen gintuzten, edo guztien au-rrean lotsagarrien suertatzeko edo,bestela, txokorik baztertuenean hor-mari begira, gelari eta bereziki gelaki-deei bizkarra emanda, besteek egitenzutena ikusi ezin izateko. Eta, horrengainean, saihestu ezineko irakaslearenbegirada sorbaldan. Gehienetan, gai-nera, ahazturik ditugula uste izaten du-gu, baina bai zera! Edonork aipatzen di-tuenean edo bere txikitako bizipenezhasten denean, berehala animatzen dagiroa.

Urteek aurrera egin ahala, eskolakozigorren joera aldatzen joan da, bainasorrarazitako minari eutsi egin zaio, edo, oraingo baldintzen arabera, heinbatean areagotu egin da min hori. Joeraaldatzearen kontua ezinbestean etorrizaio eskolari, hainbeste arlotan izan di-ren hobekuntzen ondorioz eta egungogizartearen betebeharren aginduetaraegokitu behar izan duenez. Hortxe ko-katzen dugu gure hausnarketaren tes-tuingurua, eskolatze goiztiarrean, hainzuzen, zeren, urte bikoen gelak HaurHezkuntzako lehen zikloari dagozkio,nahiz eta eskola gehienetan —zentzuzabalean ikastetxe pribatuak, itunpe-koak, publikoak zein ikastolak— HaurHezkuntzako bigarren zikloari (3-6 ur-te) atxikita egon. Berriro, krisi ekono-mikoak eta hezkuntza sistemaren be-rrantolaketak ekarri dituzte gurera urtebiko lehen gelak. Beren kide naturale-kin batera egon beharrean, hau da, 0-1eta 1-2koen gelakoekin, ume nagusieneskolan kokatzen dira.

Testuinguru honetan, ez da harri-tzekoa maisu-maistrek, sarri askotangehiegi pentsatu barik, umetxoa edo ume txikia ume koskorra balitz bezalatratatzea. Urte bikoen gela Haur Hez-kuntzako lehen zikloan egonda ere, irakasleek bigarren zikloa eta are LehenHezkuntza ere dituzte buruan. Adibi-dez, hezitzaile batek honako hau esanzigun behin: “Pentsalekua ez dugu asko erabiltzen urte biko gelan. Gaine-ra, helburua ez da erabiltzea, umeakhartara ohitzea baizik, ondorego maile-tan erabiltzen delako”. Hori guztia es-kolan gaudelako gertatzen da. Eskolak

irabazten du behin eta berriz, Haur Es-kola izena edukita ere. Haurrak galdu,eskolaren alde. Gure ereduaren arda-tza eskola da, instrukzioa, ahal den az-karren irakatsi behar duena; ahal denazkarren ikas dezala umeak, ahal dengehien…, lehen haurtzaroan horrela egin behar ez den arren, ez alferrikakoadelako, baizik eta erabat kaltegarria de-lako. Beste adibide bat jarriko dugu. Ur-te biko umeak eskolan hastean, egoki-tzapen-garai labur bat dute, bi aste eskasekoa. Irakasle batzuek, askotan,ahal beste murrizten dute gainera, ustez luzamendutan ibiltzeak kalteadakarrelako. Hainbeste aldiz irakurridugunaren arabera, ume guztiak berdi-nak ez badira, noiz hasiko gara egoki-tzapen luzeagoetarako aukeretan pen-tsatzen? Zernahi gisaz, ahalik eta azka-rren egiten den egokitzapenerako las-terketa horren ondoren, oraindik ego-kitu gabeko urte biko umeek eskolannegar egiten dute sarritan. Kasu horie-tan, jakin badakigu pentsalekuan bu-katzeko aukera dutela, “lasaitu” daite-zen. Zergatik bidali umea pentsalekuralasaitzera? Ohitzeko da? Edo zigortze-ko? Ume txiki azkarrek, ezinbesteanpentsalekura joan eta berehala, ez duteetxean aipatu ere egiten. Gertatutakoazohartzeko denbora behar da. Umeazerbait esatera animatzen denerako,andereñoa erabat ahaztu da bertaratze-aren arrazoiaz. Beraz, ez da kontrajarri-tako bi erritmo dituztela soilik; aitzitik,batentzat hutsala dena bestearentzatbenetan esperientzia lazgarria da.

Izan ere, ume txiki batek ez du uler-tzen eskolan irakasten zaion gehiena.Baina hori ez da arazorik kezkagarrie-na; denboraren poderioz, horrekin batera, hainbeste gauzaz gutxi gorabe-hera eta errepikapenaren bitartez jabe-tzen doazen heinean, zera ikasten dute:leku horretan ulertzea ezinezkoa dela;egiteko era bat, bakarra eta zuzena, egon badago ere, asmaezina suerta-tzen zaio; helduaren umoreak den- dena baldintzatzen du, eta, ezinbeste-koa da igartzea, gehienetan zaila edotaezinezko bada ere…

Zer ikasten du urte biko ume batek

bere irakasleak pentsalekura bidaltzenduenean, lehenengoz behintzat? Osolarria den zerbait egin duela, onartezinaedo andereñoaren gustukoa ez denzerbait. Eta, intentziorik gabeko hanka-sartzea izan bada ere, beti ordaindu be-har dela ezinbestean. Horrekin batera,bazterketak sorrarazten dizkion zirra-rak daude hor, inorekin partekatu ezi-nean, larritasun bihurtzera kondenatu-ta mugagabeko denbora horretan. Etazer gehiago ikasten du? Arrazoia erabaterlatiboa dela. Ez dago asmatzerik zeregin daitekeen eta zer ez, zeren, bestebatzuetan, horixe bera egin arren, ez daezer gertatzen. Garrantzitsuena ez iku-sia izatea da, badaezpada. Besterik? Bada, denborari dagokionez, munduabertan geratzen da, eta berriro ere mar-txan jartzea ez dago norberaren esku,baizik eta irakaslearen esku. Horrezgain, espazio batek “bizitza propioa” eduki dezake, zeren, “pentsatu” egitenda espazio horretan, pentsamenduz jo-sitako lekua delako edo antzeko zer-bait; eta hark ez baditu aurkitzen pen-tsamendu biribil horiek, seguruenikbere ezintasunarengatik dela sentitukodu. Eta, gero, ume txikien ezaugarrieta-riko bat, eta ez helduon pentsamen-duarena, animismoa dela ikasiko duguPiagetengandik!


Bigarrenetik aurrera, ikasgaiak ge-ro eta argiagoak izango dira. Aurrekoazgain, zigorra amaitzea haurraren eskuez badago, entretenitzeko formak aur-kitzea bai, egon badaude eta. Irakasle-ak zigorraren bitartez ikaslearen jarreraaldatu nahi zuen, baina guztiz kontra-koa indartu dezake: umeak denboragaltzea, arretak hegan egitea, eta abar.Andereñoaren eguna oso garrantzitsuadela ikusiko du, horrela edo hala porta-tzeko aldarteak adieraziko duenez, etaharen bistatik at egonda egin beharkodela benetan interesatzen zaiona, ba-daezpada. Aurrean, ezta burutik egon-da ere. Eta, nahi izanez gero, eta nahi izango du gehienetan giro horretanhelduak hainbesteko garrantzia eman-da, pizgarri bihurtzen du dena delakojardun ezkutu hori, eta, horrela, bide eta era isilak ezagutzera, asmatzera etagaratzera edota menderatzera ere iritsi-ko da. Eskola ez da lehen urteetatik cu-rriculum inplizitua, esplizitua?

Pentsalekua erabiltzeak, zigorraden heinean, umearen heteronomia areagotzen du. Benetan umea autono-mo egiten joan dadin nahi badugu, egindakoaren inguruan iritziak trukatubehar ditugu berarekin, benetan pen-tsatzeko eta bere ikuspegia ez den bes-teenaz ohartzeko. Ume autonomoak,

orduan, pentsalekuaren gaineko kon-tzientzia hartzen duenean, hilabeteaktarteko betiere, has daiteke galdezka etxean edota etxekoekin. Galderak be-netan biribil-biribilak dira: “ama, zer dapentsalekua?”, edo “zer pentsatzen dapentsalekuan?”, edo oraindik biribila-goa: ”zer pentsatu behar da pentsale-kuan?”... Ez dago erantzun errazik, ba-tez ere irakaskuntzan gabiltzanontzat,zeren, pentsalekuan ez da ezer berezi-rik pentsatzen. Maisu-maistrek umeakegin duenaren gainean hausnar dezanpentsalekua erabiltzen badute ere, biurteko umeak horretan ez du pentsa-tzen. Ezin duelako, ez nahi ez duelako.Umeak bizi eta sentitu egiten du egoe-ra, baina ez du irakasleak nahi izangolukeen pentsamendu edo ideien gaine-ko gogoeta egiten. Alde horretatik, umeak pentsalekuan ez du pentsatzen,erre edo egosi egiten da, hasieran aipa-tutako heteronomiari ateak zabalduz.

Zigorrak zein sariak —zorionak e-do txaloak jasotzeak, musuka hasteak,eta abar— helduarenganako depen-dentzia indartzen du. Bigarren haurtza-roan, zigorrak hiru ondorio nagusi ditu:arriskuen kalkulua, konformismoa etamatxinada. Arriskuen kalkuluaren ara-bera, aurretiaz aipatutakoa egin egingodu, baina ez helduaren aurrean, eta,zorteko bada, tira, hurrengoan batekdaki, eta bitartean egindako ahalegi-nak eta hartutako arriskuak merezi izandute. Konformismoaren kasuan, beti-ko obeditzeko erabakiarekin dator, etabetiko besteen menpe egongo da, bai-na lasai. Eta azkenik, matxinada aurre-ko erabakia birplanteatzen denean sor-tzen da: aingeru izateaz nekatuta edoaspertuta, deabrua izatea erabakitzenduenean.

Ondorioak, aldiz, askozaz ere kez-kagarriagoak dira lehen haurtzaroan,urte biko gela barne; zeren, pertsonali-tatearen muinaren eraikuntzan ari dahaurra, eta laguntza guztia behar du ho-rretan, baina laguntza bada. Ez kaltea,beste itxura bat emanda. Zer egin beharda urte biko gelan, talde osoak baterazerbait egin behar duenean eta batenbatek behar den bezala parte hartzen ez

badu, eta irakasleak izan dezakeen hel-burua oztopatzen badu? Lehenengo eta behin, era horretako jarduerak ikas-turte hasieran gutxitu egingo dira, eta,aurrera joan ahala, gehiago proposatu-ko dira; zeren, aldez aurretik talde-zen-tzua jorratu behar da, eta horrek bakar-kako hasiera eta oso lan fina eta sendoaeskatzen ditu. Bigarrenez, umeak gon-bidatu egingo dira, edo haien intereseisegika lan egingo da. Nahita datorrenaaskoz hobeto portatzen da, inolako in-teresik ez duena baino. Hirugarrenez,jarduera laburretatik hasi behar da, hasiorduko inor ez nekatzeko. Laugarre-nez, ez da ahalegin berezirik egingo in-teresari eusteko. Gezurretako emaitzada, benetan haurrari garatzen lagun-tzen ez diona. Itxura emango du. Ezbesterik. Bosgarrenez, norbaitek adiagaltzen duenean edo beste zerbaitetanhasten denean, mesedez aldentzekoeskatuko zaio, eta haren intereseko no-rabait zuzentzeko eskatuko zaio, ze-ren, ari den horretan, beste era batera egon edo egin beharko du; baina berri-ro ere jarraitu nahi duenean, itzuli daite-keela azalduko zaio beti. Baldintzakbetetzen jakitea oso hezkuntza-edukigarrantzitsua da, bai eta betetzen ez di-renean mundua ez dela amaitzen jaki-naraztea ere. Seigarrenez, jarduerarenbaldintzak urte bikoentzat egokitukodira. Ez zaio ezer aurreratu behar, ikas-teko prest ez badago, ez du ikasiko eta.Errepikapen zentzugabea ez da ikaske-ta mamitsua, gure eskoletan etengabeirakasten bada ere. Zazpigarrenez, au-tonomia bideratzeko, astiro eta zuhurlan egingo da. Denbora asko behar da,eta aurreko guztia pikutara bidal deza-ke horrelako zigor batek.

Azkenik, benetako galdera, maisu-maistra bakoitzak bere baitan erantzunbeharko liokeena, zera da: zer irakas-ten dio pentsalekuak umeari? Zertan la-guntzen dio? Eta ni profesional egokia-goa egiten nau? Pertsona edota ikaslehobea izateko balio badu, aurrera. Bes-tela, zertarako galdu alferrik denbora?,zertarako galdu alferrik haurtzaroa etaume bakoitza? •

Maisu-maistrek umeakegin duenaren gaineanhausnar dezan pentsale-

kua erabiltzenbadute ere, biurteko umeakhorretan ez dupentsatzen.

Ezin duelako, ez nahi ezduelako. Umeak bizi etasentitu egiten du egoera,baina ez du irakasleaknahi izango lukeen ideiengaineko gogoeta egiten

?


argitalpenak

Itsasoa edan dutLeire Bilbao / Enrique Morente

IBAIZABALNola jakin nolakoa den zerbait pro-

batu gabe? Maddik ez zekien zer aurki-tuko zuen itsas hondoan, beldur apurbat ere ematen zion... baina jakin al dai-teke nolakoa den zerbait probatu gabe?Lehen irakurketetan modu autonomo-an irakurtzen hasteko ipuinak dira. Egi-leen eta ilustratzaileen konbinazioakbilduma aberasten du, estilo ugari etaistorio bereziak eskainiz.•

Gaueko entziklopedia koxkorra2princesesbarbudes

GAZTELUPEKO HOTSAKEnciclopedia baixeta de la nitkata-

lanezko disko-album ilustratuaren eus-kararako egokitzapena da eta MaialenLujanbioren kantu bat dakar. 2prince-sesbarbudes taldeak ondutako abes-tiek gaueko kontuak dituzte hizpide etapilarik gabeko jostailu-tresnekin egini-ko musika dute, pop estetika minima-listarekin .•

Biribil: haur kantu eta erhi jokoakJ. Aguerre-Valencia / Philippe Albor

IKASHaurrentzako kanten eta jolasen

bildumak osatzen du, bereziki hizkun-tzaren lantzeko sortutako CD-liburuhau. Testuak eta irudiak Josiane Ague-rre-Valenciak egin ditu; musika, berriz,Philippe Alborrek sortu du. CDak estiloaberatsa du eta erritmo lasai eta biziakaldizkatzen ditu. Haurrock taldeko 17haurrek ere parte hartu dute diskoan.•

Mundua baloi bateanPatxi Zubizarreta / Elena Odriozola

ELKARHaur eta Gazte Literaturako MikelZarate saria jaso zuen liburu honek.Nikolasek Kepari gola sartu nahi dio,hark “ kakanarru” deitzen baitio. Bainagol mundial hori sartu nahian atzerakaibiltzen hasiko da, eta joan eta joan,beti atzera, Nikolasek oso bidaia luzeaeta arriskutsua egingo du. Eskerrakhiru lagun bitxi ondoan dituen berebabeserako!•

Orkestra lurtarraHarkaitz Cano / Jokin Mitxelena

ELKARManuk orkestra bat osatu nahi du

eta berarekin joko duten musikarien bi-la abiatuko da. Taldekide xelebeak bil-tzen doan heinean, abenturak ugaritu-ko dira. Haur eta Gazte LiteraturakoEuskadi Saria jaso du liburu honek, epaimahaiaren iritziz, “maisutasun etaeraginkortasunez erabiltzen ditu balia-bide linguistiko eta literarioak”.•

Amalia eta AmeliaCastillo Suarez / Eider Eibar

DENONARTEANElurra mara-mara ari zuen gau luze

baten erdian, lera gorri bat iritsi zen os-pitale baten atarira. Handik gutxira, bineskatiko jaio ziren. Txikiak berdin-berdinak zirenez, gurasoek Amalia etaAmelia deitzea erabaki zuten. Lehen-dabizikoari Amalia jarri zioten izena,eta bigarrenari Amelia, “a” beti esatendugulako “e” baino lehenago: a, e, i, o, u.•

diren material asko: “Sexismoa bestegarai batzuetako mamua dela ustedutenek gaur egun ekoizten diren lanberriak behatzea besterik ez dute ohartzeko, nola neska eta mutilentza-ko bide desberdinak planteatzen etabultzatzen diren ipuin, alegia zein na-rrazioetan”.

Mundu sinboliko propio bat sor-tzen ari diren haurrengan eragin han-dia dute ipuinek eta horrexegatik ba-liatu du Galtzagorrik literatura, irudi,mezu, lengoaia, pertsonai eta emo-zioen bitartez sexu-genero bereizke-ria txertaturik ez duten eredu bat pro-posatuz.

Hezkidetza ardatz duen ibilbidepedagogiko honek, haur literatura du

helduleku eta irudi parekideak eta,txokorik txoko, sexismorik gabeko egoerak aurkezten dizkie hezitzaile-ak, arreta eta errespetu handiz hau-rrei, umeen irudimenean erreflexiotxiki batzuk piztuz eta galdera berriakeginaraziz euren buruari. Horretara-ko, haur eta gazteentzat publikatu di-ren liburuen artean oinarri pedagogi-ko hezkidetzaileak dituzten liburuakhautatu dituzte Galtzagorriko hezi-tzaileek. Hala bada, aretoko txokobakoitzean liburu batean edo batzue-tan oinarriturik hezkidetzarekin lotu-ra zuzena duen gai bat jorratzen dute.

Lehen geldialdian urpekariak izango dituzte zain haurrek. AdelaTurin idazlearen Arrosa eta leuna al-

hik hasi-ren

proposamena‘ITSASPEKO BIHOTZAK’ HAUR LITERATURA ETA HEZKIDETZA ARETOA

Begiekin entzun, bihotzarekin ikusi

Itsasargi batek egiten die ongieto-rria haurrei Itsaspeko bihotzak areto-an. Itsaspean sartuko dira haurrak bi-daia berezi-berezi bat egiteko, urpe-kariak edo arrainak bailiran. Emozio-etan barrena egingo dute bidaia bat,genero berdintasuna eta elkartasunahelburu.

Literatura, jolasa eta artearekin,gozamenetik, genero berdintasune-an hezteko proposamen pedagogikobat da Aitziber Alonsok, Mireia Del-gadok eta Miren Guillok Galtzagorri-rekin diseinatu eta zuzendu duten areto literario hau. Urteak daramatzaGaltzagorrik areto literarioak egiten Itziar Zubizarretak sortutako eredua-ren ildotik. Egunero-egunero, ipui-nen bidez nahiz publizitatetik, jostai-luen bidez, gizarteko balioetan, espa-zioen antolaketan, kiroletan, etaba-rretan haurrek jasotzen dituzten me-zu sexisten artean, bada, uharte pare-kide bat da Haur eta Gazte LiteraturaElkarteak eskaintzen duena. Izan ere,Galtzagorrikoek dioten eran, haur etagazte literaturaren esparruan, neskaeta mutilen estereotipoz blai ikustendira egunero-egunero argitaratzen

Galtzagorri Elkarteak ‘Itsaspekobihotzak’ areto literario ibiltaria pres-tatu du. Euskarazko haur literaturaoinarri hartuta eta ibilbide pedagogi-ko baten bidez, emozioak, elkartasu-na eta genero berdintasuna lantzeadu helburu.


kizunak baliatuko ditu etxeko la-nen, zaintzaren eta familiaren ingu-ruan hausnartzeko. Lan horiek du-ten garrantzia aitortu nahi zaie, bate-tik, eta bestetik, denen ardura delaulertarazi nahi da.

Urazpian sentituz Emozioen heziketa hezkidetza

ikuspegitik jorratzea proposatzendu txoko honek, emozioek sexu-genero estereotipoen aldetik dutenkarga handia baita.

Anemonak eta harremanakBestelako harremanak eraiki-

tzearen garrantziaz dihardute txokohonetan, elkartasun harremaneta-tik maitatsun erromantikoaren mi-toa hautsiz.

IrlaIkuspegi hezkidetzailetik hau-

rrentzat, hezitzaileentzat eta senide-entzat interesgarriak diren liburuakarreta handiz aukeraturik daude al-txorraren kutxan.

8 eta 11 urte bitarteko haur talde-entzat pentsaturik, irlara iristekobost gunetan atonduriko ibilbide li-terarioa liburutegi nahiz aretoetaraegokitzeko prestaturik dago. Gunebakoitza, aretoko hezitzailearen gi-daritzapean, gai bat jorratzeko pen-tsatua dago. Tarteka eta eskariarenarabera, guraso eta hezitzaileentza-ko saioak eskaintzen dituzte.

Zer gara gu?Genero rolak, identitateak eta

gorputzak landuko dituzte aretokohezitzailearekin. Haurrei neska etamutil izatearen ideia estankoarenaurrean proposamen irekiagoakaurkeztuko dizkiete bertan.

Lanbideen txokoaHaurrek telesailetan, marrazki

bizidunetan etabarretan jasotzen di-tuzten lanbide estereotipatuakgainditzeko aukera dute betan.

Mundua eraikitzenHezitzaileak ipuinaz gain asma-

bum ilustratua ezagutu ahal izangodute bertan haurrek, eta ondoren, jo-lasaren bidez, hainbat arau zalantzanjartzeko parada izango dute urpeka-riekin.

Izan nahi duten hori izatea propo-satuko die Lanbideen txokoak. Ber-tan Arantxa Iturbek idatzi eta Elena Odriozolak ilustraturiko Norak suhil-tzailea izan nahi duezagutuko dute.Hurrengoan, ogibideetatik etxeko la-netara pasako dira haurrak: urpeka-rien sukaldera. Txukun-txukun dagoetxea, norbaitek jasoa, bakarren ba-tek jana prestatua... bere kabuz eginadirudien lan horri errekonozimenduaaitortzen dio txoko horrek eta ardu-rak elkarrekin partekatzea proposa-tzen.

Areto guztian zehar emozioetatikbarneratzen dituzte haurrek ereduparekideak, eta ez ideietatik. Bainabada txoko berezi bat emozioei izenajartzeko parada eskaintzen diena: Urazpian sentituz izeneko gela. Txi-meleta belarriak (Luisa Aguilar /Fer-nando Rey), Ariketa fisikoa (Rose Im-pey / Iñaki Zubeldia), Kezkamuxe-lak (Anthony Browne / Koldo Izagi-rre) narrazioekin. Sabelean, bihotze-an edota eztarrian sentitu izan dituz-ten korapilo horiei buruz hitz egitekoaukera dute bertan haurrek, giro inti-mo batean.

Irlara iritsi aurretik, itsaspeko zi-neman geldituko dira bidaiariak. Ber-tan, nork bere maitasun-pelikulak as-matu ahal izango ditu, lagunen artekomaitasuna, bikote harremanetakomaitasuna, maitasun zabala eta erres-petuzkoa aurkeztuz.

Ibilbidearen bukaeran, irlarenbihotzean, altxorra aurkituko dutehaurrek: liburu hezkidetzailez beteri-ko kutxa. Mimo eta arreta handiz au-keraturiko liburuekin gozatu ahal izango dute haurrek bertan.

Bidaia, alabaina, ez da aretoan bu-katzen. Itsaspeko bihotzak proiek-tuak luzapena propsatzen die eskoleinahiz bertaratzen diren zaintzaile, gu-raso nahiz bestelako helduei, biblio-grafia hezkidetzaile hautatua ematenbaitiete, eskolan nahiz etxean goza-tzen eta lantzen jarraitzeko.

iItsaspeko bihotzak

Haur literatura eta hezkidetza aretoa

· Ideia eta diseinua: Aitziber Alonso, Mireia Delgado, Miren Guillo· Kudeatzailea: Galtzagorri Haur eta Gazte Literatura Elkartea· www.galtzagorri.org· 943 47 14 87· [email protected]



atzeko atetik

*

Euskara, eskolako hizkuntza soilik?

Sarri euskara soilik eskolako hiz-kuntza ote den galdetzen diot nire bu-ruari. Egia esan txikitatik etengabe izandudan kezka edo duda izan da, agiangure etxean zoritxarrez gurasoek ez zekitelako euskaraz eta gure lehenkontaktua euskararekin eskolan izannuelako. Kaleak ere horretan lagun-tzen zigun arren, Otxandio zorionezeuskaraz bizi delako eta gainera dialek-to zinez berezia eta ederra duelako, orohar kalean ere gaztelerara igarotzekojoera izaten genuen.

Dena den, gogoan dut ere maiz eskolara behartuta joaten ginela eta ho-rrek batzuetan erresistentziak eta kon-

Koikili LERTXUNDIFUTBOLARIA

“Herri txikietako eskolak herriaren bizkarrezurra dira. Hotsak, soinuak... Herri bizi bat

dago eskolarekin. Han dabiltza egunean bitan baino gehiagotan bueltaka gurasoak, eta,

haien liskarrak eta halakoak izan arren, jendearen harremana askoz ere estuagoa da”

Antton Beloki

trako jarrerak izatera eramaten gintue-la. Testuinguru honetan, azpimarratze-koa da euskara bera modu natural bate-an erabiltzeko ez zegoela joko-araurikegokiena. Izan ere, gure buruari zera esaten genion: “Buf eskolara derrigo-rrez etorri behar eta gainera bertan eus-karaz egitera behartzen gaituzte”. Be-rez, umekeri bat dirudiena, zoritxarrezsakoneko arazo batean bilakatzen arida belaunaldiz belaunaldi. Hots, eus-kara eskolako hizkuntza bihurtu dela eta derrigortasunarekin lotzen ari dela.Ondorioz, euskararekiko konnotazionegatiboa agerikoa da, kontra egitenzaio jarrera erreboltari bati erantzunez(oso ohikoa gazteen artean).

Egoera hau ikusirik, hezkuntza es-parruan badago zer egin, badago zerpentsatu eta hausnartu, badago bide eta tresna berriak asmatzeko beharra.Halere, ezin dezakegu hezitzaileenganardura guztia utzi, herritarron partetikarduragabekeria handia izango baili-tzateke. Denon ardura da euskara es-

kolatik atera eta gizarte esparru ezber-dinetan normalkuntzaren bidean jar-tzea: etxean, lagunekin, tabernetan, kirol guneetan …

Zentzu honetan, euskara eskolatikat lantzeko aukera handiak daudela ohartu behar gara. Izan ere, aurretik ai-patutako esparruetan bai gu eta bai umeek ez dugu “derrigorrez” parte har-tzen eta hau errealitatea izanik, askoz errazagoa izango da euskararen erabi-lera modu naturalagoan garatzea. Zer-gatik? Gure aisialdi uneak direlako etahortaz gozamenarekin lotzen ditugula-ko une horiek, hau da, nahia eta gogoa-rekin. Ondorioz, aldez aurreko jarrerabaikorragoak ditugu eta jakina denezgogoa dagoenean, edozer erronka lor-garriagoa bihurtzen da.

Beraz, eskolak “derrigortasunarenbidetik” lortu duena ikusirik (ez da gu-txi!), ez gara gainontzeko herritarrokkapaz izango gure gozamen esparrue-tan euskara normaltasunez erabil -tzeko?

www.hikhasi.eus/harpidetza

4 EURO • 2015EKO URTARR hh 1ILA EUSKA9L HEZIKETARAK4 O ... · kuotak berriro aztertzeko eskatu...

Documents

Transcript of 4 EURO • 2015EKO URTARR hh 1ILA EUSKA9L HEZIKETARAK4 O ... · kuotak berriro aztertzeko eskatu...