4 EURO • 2014KO EKAINA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA … · lomce-ri aurre egiteko gida •...

hh

LOMCE-RI AURRE EGITEKO GIDA • EMILIO SANCHEZ • 0-3 ZIKLOKO HEZITZAILEEN FORMAZIOA • GELA ALTERNATIBOA

• XALDUN KORTIN • WWW.BADOK.INFO • MIREN AMURIZA

189hik hasi

4 EURO • 2014KO EKAINA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

aurkibidea10gaia

LOMCE-RI AURRE EGITEKO GIDAEspainiako Gobernuaren hezkuntza erreforma ez ezartzekoneurriak proposatu dituzte hainbat eragilek, horien artean daHik Hasi. 2013ko ekainean hartutako konpromisoa betez, “Guregida” izeneko txostenaren zirriborroa osatu dute. Inposaketarikez onartzea da xedea, LOMCE ez aplikatzeko estrategia komunak lantzea eta hezkuntza-sistema propioa eraikitzea.

18elkarrizketa

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz, Ainara Gorostitzu, Arantzazu Muñoa eta Iraide Baskaran. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, Izarne Garmendia, Miren Guilló, Mari Karmen Irastorza, Iñigo Larrañaga, Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua, Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Nerea Alzola, Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Lore Erriondo, Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Fito Rodriguez eta Matilde Sainz. Administrazioa: Uxue Ugartemendia. Diseinua: Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: Trebiñuko Argantzon ikastolaren aldeko festa: Hik Hasi. Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak onetsia (2014-05-23). Kopurua: 3.600 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 hizpide izan da8 hizpide izango da10 gaia‘GURE GIDA’, LOMCEri aurre egin eta EuskalHerrirako hezkuntza eraikitzeko tresna

16 elkarrizketaEMILIO SANCHEZ,Bilakaeraren Psikologian katedraduna

22 0-3 zikloko hezitzaileen formazioa

26 esperientziakHEGOALDE ESKOLA: Gela alternatiboa

30 ekarpenakXALDUN KORTIN, JOLASTU GUREKINARGANTZON IKASTOLA, Trebiñun bizirik iraun nahian

34 galdeidazueZer ekarpen egin zuen Eusebio Osak? PAKO SUDUPE

40 hik hasi-ren proposamenaWWW.BADOK.INFO

42 Atzeko atetik MIREN AMURIZA

www.hikhasi.com

EMILIO SANCHEZIkasgeletan egiten diren irakurketa-saioak eta ikasleen irakurmena hobetzeko Lasarteko Berritzeguneak bideratutako“Ikasteko Irakurri” prestakuntza-programan aholkulari lanetanaritu da hiru urtez bilakaeraren psikologiako katedraduna. Inoizbaino informazio-iturri gehiago ditugunez, lehen baino gaitasunkritiko eta metakognitibo handiagoa behar dugula dio.

Eman diezaiogun hezkuntzari

garrantzia

-50 euro urtean jarrita 10 hik hasi aldizkari, alemonografikoak eta Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida. Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan, jardunaldietan etaargitararatzen ditugun gainontzeko materialetan.

-20 euro urtean ordainduta 4 Hazi Hezi aldizkari.

Bi aldizkariak hartuta, 65 euro urtean.

Harpide zaitez, eta indartuezazu hezkuntza komunitatea

187. zenbakia. 2014ko apirila • hik hasi 31

Hazi Hezihaziera eta

heziketa

aldizkaria

www.hikhasi.com

Urteko 4 aldizkarien

harpidetzak 20 euro

e d i t o r i a l ae k a i n a

Zer zaila den, eta aldi berean zer beharrezko, elkarrekin aritzea

Ia urtebete elkarrekin aritu on-doren, “Gure gida” deritzan propo-samena egin dugu hainbat hezkun-tza eragilek. Gida horrek, nagusiki,bi ildo jorratzen ditu: alde batetik,herri gisa gure hezkuntza eraikitzenjarraitzeko proposamena egiten du;eta, bestetik, espainiar estatuak eza-rri duen LOMCE lege organikoarenaurrean, zer neurri har daitezkeeneskola bakoitzaren heziketa-proze-sua kaltetua izan ez dadin.

Urteak daramatzagu gure hez-kuntza propioa garatzeko ahalegi-nean Euskal Herrian, baldintza kas-karretan sortu ziren lehen ikastole-tatik hasita gaur arte. Jendartearen iniziatibak eta lanak hainbat arlotanaurrerapausoak egin ditu, baina be-ti, bi estatuen legediaren menpe ari-tu behar izan da. Horrek, eskolaknormaltasunez garatzeko zailtasuneta oztopo ugari sortu ditu eta sor-tzen ditu.

Halako baldintzetan arituta, etagure eskolako hezkuntza hobetzenjoateko, zirrikituak bilatzen, eskola-

heziketa-ildoa marrazten da. Eta,hori guztia praktikara eramatekooztopo ikusten den LOMCE legea-ren aurrean, zer aukera dauden izendatzen dira.

Legea onartua dago eta datorrenikasturtean hainbat neurri jarriko di-ra martxan. Gure egunerokoak etaadituen ikerketek erakutsi dute es-kola-komunitateak inplikatzen etaparte hartzen duenean, ikasleen emaitzak hobeak direla arlo guztie-tan, baita arlo akademikoan ere.Hori dena ezagututa, nola onartu es-kola bakoitzaren erabakiak admi-nistrazioaren eta zuzendariaren(administrazioaren ordezkaria) ar-tean soilik hartzea?

Hortxe dugu lehenengo erron-ka: eskolak demokratizatzea, parte-hartzea sustatzea, gertuko adminis-trazioak (udalak) inplikatzea, kude-aketa gardenagoa egitea, eskola-komunitateko guztiak entzunak izatea, herri gisa jokatzea…

ren komunitatean parte hartzen, he-zitzaileak prestatzen, gertuko admi-nistrazioak inplikatzen eta abar egi-ten aritu gara; irtenbide egokienaaurkitzeko irudimena lantzen joanda.

Orain, azken hamarkadetakohezkuntza-prozesuaren hausnar-keta egitean, jendartearen parte-hartzea motorea izan bada ere, ger-tuagoko administrazioek hartzenduten jarrera garrantzia handikoadela esan dezakegu. Ikusi besterikez dago Nafarroak eta Arabak esko-laren bidez egin duten euskaldun-tzearen garapena.

Gure Gida-ren helburua, ezta-baidarako tresna izatea da. Edukiaketa egon daitezkeen aukerak mahaigainean jarri, eztabaidatu, eta, posi-ble den neurrian, taldeka, eskolakaedota herrika erabakiak hartzea.

Ildo pedagogikoari edota kurri-kularrari eskaintzen zaio pisu han-dia. Orain arte garatu ditugunak ja-so, aurrera begira jarri eta herritarguztiontzako egokia izan daitekeen

Gure Gida-ren helburua, eztabaidarako tresna izatea da.Edukiak eta egon daitezkeen aukerak mahai gainean jarri,eztabaidatu, eta, posible den neurrian, taldeka, eskolaka edotaherrika erabakiak hartzea

189. zenbakia. 2014ko ekaina • hik hasi • 5

Araba, Bizkai eta Gipuzkoakohaur-eskola publikoak doakoak izandaitezen lanean ari dira ELA, LAB etaEILAS. Familien diru-sarreretara ego-kitutako eredu bat aplikatzeko exijitudiote Eusko Jaurlaritzari erabat doa-koa izan arte. Prezioak familiaren di-ru-sarreren arabera egokitzeko as-moa du Eusko Jaurlaritzak, baina ezdoan jartzekoa.

Haurreskola Partzuergoan plazen% 28 hutsik daude, hau da, 8.200 u-merentzat dago lekua, eta libre daude2.300 pasatxo. Nafarroan antzera da-biltza datuak. Krisiarekin eta jaiotzakgutxitzearekin lotu dute jaitsiera era-kundeek. Guraso taldeek eta sindika-tuek, ordea, prezioei egotzi diete jai-tsiera.

Hainbat urtetan bestelakoa izanda egoera: haur-eskola publikoakgainezka eginda eta gurasoak lehian,

nork lortuko lekua umearentzat. Udalasko dira aurreko urteetan gobernueiherrian haur-eskolak irekitzeko edolekuak ugaritzeko eskean aritu dire-nak. Beste bat da eskaera orain: ez di-tzatela itxi, nahiz eta ikasle gutxi egon.

Adin horretan eskolatzea derrigo-rrezkoa ez izan arren, haur-eskolekdoakoak izan beharko luketeela dio-te sindikatuek. Aukera erraztu beharzaiela gurasoei. ELAk, LABek eta EILASek proposamenak jarri dituztemahai gainean: haur-eskolak dohai-nik jartzea aldarrikatu dute, eta hori era progresiboan egitea, familia ba-koitzak dauzkan diru-sarreren arabe-ra prezioa jarriz aurrena.

Jaurlaritza ez dago ados doakota-sunarekin. Bere esanetan, Gober-nuak dagoeneko ekarpen handia egi-ten du haur-eskolak pagatzeko: Hau-rreskolak Partzuergoaren % 80 or-daintzen du eta bekak ere jartzen ditu,batez beste, 850 euro urtean ume ba-koitzeko. Sindikatuen eskaria heinbatean bere egiteko asmoa du, hale-re, Jaurlaritzak. Cristina Uriarte Hez-kuntza sailburuak iragarri du tarifakegokitzea aztertzen ari direla: diru-sa-rreren araberakoak izango dira, ezguztientzat berberak. Oraingo siste-maren aldean bidezkoagoa izangodela uste du: batetik, ekitate handia-goa izango delako prezioak egokituz;bestetik, familiek ez dutelako diruaaurreratu beharrik izango.

6 • hik hasi • 189. zenbakia. 2014ko ekaina

hizpide izan daEAEn haur-eskolen doakotasuna ezbaian Nafarroako

haur-eskoletan % 30ekomozketei eutsiko dieGobernuak

Arazo ekonomikoak argudiatuta,oraingoz 0-3 urte bitarteko zentroeta-ra bideratutako diru ekarpenaren %70 soilik ziurta dezakeela dio Nafarro-ako Gobernuak. Orain hilabete ba-tzuk iragarritako % 30eko mozketeieutsiko die hortaz.

Nafarroako Hezkuntza kontseila-ri Jose Iribasek, ordea, ukatu egitendu haur-eskoletan mozketarik egin izana: “Ez dira murrizketak. Kontzep-tu desegokia iruditzen zait. Udalek finantzaketaren % 70 jaso dezaketedagoeneko, gainerako % 30ari uko egin gabe”. Falta den diru kopuru ho-ri gaur gaurkoz ez daukatela gainera-tzen du eta zor dutena pagatzeko bo-rondate politikoa baduten arren, ezdu zehazten noiz egingo duten.

Diruaren herena kenduta, zamaosoa Udalen eta gurasoen gain geratudela salatu dute hainbat elkartek etaerakudek, eta eskolen geroa aireandela diote.

Udalen ardurapean daude hau-rren ikastetxeak: diru ekarpenarenerdia, Hezkuntza Departamentutikjasotzen dute; % 25, berriz, familienpartetik. Hainbat Udalek diote Go-bernutik jaso gabe geratu diren diru-kopuruari aurre egitea ezinezkoa de-la eurentzat, eta gastua lehendik egi-na dagoenez, dirurik ezean, arazo la-rriak izango lituzketela haur-eskolenjarduna bermatzeko.

hizpide izan da

189. zenbakia. 2014ko ekaina • hik hasi• 7

Seaskari buruzko zirkularra za-baldu dute Pirinio Atlantikoetakoprefetak eta Baionako suprefetak eta haren arabera herriek merkatu-ko prezioan baino baxuagoan alo-katu ahalko diote Seaskari. Ñabar-dura batekin, hala ere: dagoenekoeginda dauden egoitzak izan behar-ko dira, eta inola ere ez eraikuntzaberriak. Bestetik, herriko etxe edoelkargoek lur soila alokatu ahal izango diote Seaskari, baldin etaprefabrikatuak jartzeko bada. Erai-kuntza gogorrak egitea aldiz, debe-katuta dago. Lege horrek hemendikaurrera irekiko diren ikastolen kasu-rako soilik balioko du, baina ez diedagoeneko eginda dauden ikastoleieragingo. Hala, Seaskarekin dituenarazoen % 80 konponduko direladio prefetak.

Seaskaren beharrak ase gabeLur publikoak Seaskaren esku

uztea legezkoa dela ebatzi ondoren,prefetak arrazoia eman diola uste duSeaskak. Hala ere, prefetak etaFrantziako Barne Ministerioko ar-duradunek Seaskarekin adostasu-nik landu gabe plazaratu dute zirku-larra, eta, ikastolen arabera, ez dituSeaskaren beharrak asetzen. “Zirku-lar honek ez du ikastolen eraikinenarazoen % 80 konpontzen; alderan-tziz, arazoa bilakatzen da ditugun ikastolen % 80rentzat. Zirkular hauindarrean izan balitz azken 45 urtee-tan, hamar ikastolatik zortzi ez zira-tekeen sekula eginen”, diote Seas-kako arduradunek. Duela 45 urtesortu zirenean bezala, diru publiko-aren sostengua funtsezkoa da Seas-karentzat.

Herriek merkatuko prezioan baino apalagoan alokatu ahal izanen diote Seaskari

Hizkuntza-ereduei buruzko ezta-baida zabaldu da berriro hezkuntzan.Hiru elekoaren ebaluazioa agertu be-rritan, ereduen sistemari eusteko as-moa agertu du batetik Eusko Jaurlari-tzak. Bestetik, LOMCE indarrean jar-tzen bada, oraingo sistema ez du alda-raziko, baina mugatuko du, murgil-tze-eredu orokortuari atea itxiko bai-tio. Egoera hori ikusita, ikasle euskal-dun eleaniztunak sortzeko proposa-mena indartu nahi du Kontseiluak. Egungo ereduek goia jo dutela nabar-mendu du, eta murgiltzea ezinbeste-ko jo du, “kohesioa” ziurtatze aldera.

2008an egin zuten proposamenaKontseiluan dauden eragileek: Ikas-tolen Elkarteak, EHIGEk, Kristau Es-kolak, Sortzen-ek eta Hik Hasik. Eus-karazko murgiltze eredua orokortzeaproposatu zuten, ikasleek lortu beha-rreko hizkuntza helburuak mailazmaila zehaztuz. Hezkuntza-errefor-maren atarian, proposamen hori in-dartzearen beharra azpimarratu dute.

Murgiltze eredu orokortuazabaldu nahi dute hainbathezkuntza-eragilek


“Hezkuntza guztion ardura da. Zer eskaini nahi diegu gure umeei?”. Premisa horretatikabiatuta, hezkuntzaren oinarrien inguruan hausnartzeko eta ideiak elkar trukatzeko aukera izango da ekainaren 28an eta 29an Artaunsoro albergean (Ernio mendiaren pean, Gipuzkoa)egingo den topaketa. Ekainaren 28an, Bizitoki eta Tximeletako hezkuntza-proiektuak aur-kezteaz gain, Nerea Mendizabalek ziurtasun emozionalaren gainean hitz egingo du. Gauean,berriz, Amaia Zubiria eta Edorta Amuruaren kantaldia izango da. Ekainaren 29an, ostera, igande goizez, helduak, hezkuntza eta haurrak izango dira mintzagai eta ondoren biodantzasaioa egingo da Lorea Agirrebeitiarekin.

Umeek euren txokoa eta arduradunak izango dituzte topaketako orduetan. Jardunaldianparte hartzeko 10 euro ordaindu behar du pertsona bakoitzak; umeena berriz, doan da. Jator-duak eta gaua norberak bere kontura antolatzeko aukera du. Aterpeko zerbitzua erabiliz gero,aldiz, gosaria 3 euro kostako da, bazkaria 8 euro eta gaua 12 euro.

Informazio gehiago nahi izanez gero edota izena-emateko 943 581055 eta 690326513 telefono zenbakietara dei daiteke nahiz [email protected] helbidera idatzi.

hizpide izango da

Hezkuntza-ereduen gainean hausnartzeko jardunaldia, ekainaren 28an eta 29an

Ikaskuntza kooperatiboaren lehen topaketa Donostian

‘Pikler Tailerra’ Budapesten egiteko aukera

2014 urtean bi formazio saio Bu-dapesten egiteko aukera eskaintzendu “Profesionalentzako Pikler Taile-rra”-k. Horietako bat Haurreri begi-ra izeneko saio tematikoa izango daeta irailaren 1etik 5era egingo da;bestea ikastaroa berriz, Gerturatzepiklertarra: mugimendua eta zain-tza, errespetuzko harremanadeitu-rikoa, abenduaren 1etik 5era egingoda. Interesa duenak, informaziogehiago eskuratzeko loczy@p i-k ler.hu helbidera idatz dezake.

Ekainaren 4an, ikaskuntza koo-peratiboaren lehen topaketa egingoda Donostiako Irakasleen Unibertsi-tate Eskolan “Ikasteko Kooperatu –Kooperatzen Ikasi” izenburupean.Goizeko 9etan hasiko da jardunal-dia. Lehenik Jose Ramon Lagok IK-KI programaren ibilbidearen eta e-rronken gaineko hitzaldia emangodu, eta ondoren, egun osoan zehartailer praktikoak egingo dira.

hizpide izango da

189. zenbakia. 2014ko ekaina • hik hasi• 9

Hik Hasiren XV. Udako Topakete-tan izena emateko epea amaitu badaere, hainbat ikastarotan bada orain-dik tokia. Horien artean daude, “Ira-kaslea bere jardueraren aurrean: me-todo berriak prestakuntzan”, “Kaleaesploratu, eraldatu eta ikasi!”, “Eskolalibre eta demokratikoak”, “Pentsa-mendu autonomoa eta sortzailea ko-munikazio enpatikoan”, “Heziketa emozionala”, “Bideoa: editatzen ika-si, Pinnacle Studio programaren bi-dez”, “Dantza eta gorputz hizkuntza”,“Espresio tailerra”, “Zeinu hizkun-tza”, eta “Pikler Loczy: bortxakeriarikgabeko heziketa”.

Ikastaro horiek betetzen diren ar-te izena emateko aukera dagowww.hikhasi.com webgunearen bi-tartez.

Donostiako Ekintza ikastolan etaEHUn izango dira ikastaroak, uztaila-ren 2,3 eta 4an.

Hik Hasi Udako Topaketetako hainbat ikastarotan izena emateko aukera dago Ekainaren 27an, 28an eta 29an “Hezkuntza Gizatiartu” izeneko kongresua

egingo da Bilboko Bizkaia Aretoan, EHUk antolatuta Claudio Naranjo Funda-zioaren laguntzarekin. Dimentsio gizatiarra duen testuingurua eskaini nahizaio hezkuntza-komunitateari. Horrexegatik, hezkuntza humanizatzea xededuten laneko esperientziak, autoezagutzara bideratutako bizipenak, eta jarre-ra arduratsuak eta sortzaileak estimulatzeko teknikak partekatuko dira bertan.

Ekainaren 27 arratsaldean, ostiralez, emango zaio kongresuari hasiera, etalarunbatean egun osoz hainbat hitzaldi eta tailer egin ostean, igande eguerdianamaituko da. Bertan, besteak beste, orientazio sistemikoaz, familiekin eginda-ko lanaz, entzutearen pedagogiaz, zaintzaz, adimen anizkoitzaz, ikaskuntza in-tegratiboaz edota hezkuntza alternatiboaz mintzatuko dira adituak. Horrezgain, ekainaren 28an, saio paraleloak ere egingo dira tailer formatuan; hala no-la, gorputzaren espresioari edo kontzientziari buruzkoak, jolas sinbolikoarengarrantziaren gainekoak edota antzerkiaren ingurukoak.

Informazio gehiago nahi izanez gero, 943 219511 eta 699492271 telefonozenbakietara dei daiteke edota [email protected] helbidera idatzi.

‘Hezkuntza Gizatiartu’ kongresua egingo da Bilbon ekain amaieran

G A I A


GURE GIDALOMCEri aurre egin eta Euskal Herrirako

hezkuntza eraikitzeko tresna

G

Espainiako Gobernuaren hezkuntzaerreforma ez ezartzeko neurriakproposatu dituzte hainbat eragilek,horien artean da Hik Hasi. 2013koekainean hartutako konpromisoabetez, “Gure gida” izeneko txostenaren zirriborroa osatu dutehala. Xedea inposaketarik ez onartzea da, LOMCE aplika ezdadin estrategia komunak lantzeaeta Euskal Herrirako hezkuntza-sistema propioa eraikitzeko urratsak egitea.


Hezkuntzaren Kalitatea Hobetze-ko Lege Organikoak, hots, LOMCE le-geak zein ondorio izan ditzake euskalhezkuntzan? Eta lege hori ez aplika-tzeko zer egin daiteke? Nola joka de-zakete irakasleek, ikasleek eta gura-soek? Zein neurri izan daitezke era-ginkorrak? Eta nola lortu hezkuntzakomunitate osoaren inplikazioa? Gal-dera horiek oinarri hartuta, eta urte-beteko lanaren ostean, Gure gida.LOMCEri aurre egin eta Euskal He-rrian gure hezkuntza eraikitzeko izeneko txostenaren zirriborroa on-du dute hainbat eragilek: ELAk, LA-Bek, STEE-EILASek, Ikasle Abertzale-ak, Ikastolen Elkarteak, UEUk eta HikHasik. LOMCE antidemokratikoa,zentralizatzailea, doktrinatzailea, uniformizatzailea, merkantilista, atzerakoia, segregatzailea eta elitistadela deritzote. Hezkuntza errefor-mak lekarzkeen ondorio horiek izandituzte jomugan hiru helbururekin: erreformari modu kolektiboan aurreegitea, ez aplikatzeko moduak lan-tzea eta gizarteratzea, eta Euskal He-rriko hezkuntza-sistema propiorakobidean urratsak egitea.

Maiatzaren 10ean Agurainen aur-keztu zuten gidaren zirriborroa 100lagun ingururen aurrean eta berorri osatzeko parte-hartze prozesua irekizuten bertan. Jardunaldiaren hasie-ran Sortzen-eko kide Aiora Epeldekazaldutako eran, gidak tresna dinami-koa izan nahi du, idatzitakotik prakti-kara eramateko orduan tokian-toki-ko errealitate, erritmo, dinamika zeinapustuei laguntzeko bitartekoa: “Pro-

zesu honetan hezkuntza-komunitateeta herritar ororen inplikazioa susta-tzeko mekanismoak ikastetxe eta he-rri-auzo asanbladak, blogak, eragileeta antolakundeekin bilerak… mar-txan jarri nahi ditugu”. Ekarpen guz-tiak jaso ostean, irailerako behin beti-ko gida prest izatea da helburua,LOMCE indarrean sartzen denerakohain zuzen.

Gida osatzeko ez dira hutsetik abiatu, badira adostasun zabala du-ten hezkuntza-mailako ekimenak etaEuskal Herritarren Hezkuntza Esku-bideen inguruko batasuna ere kon-tuan izan da. Horrez gain, hezkuntza-sistemaren hainbat ardatz markatu di-ra: eredu deszentralizatua eta zentro-en autonomia; ikasle euskaldun elea-niztunak sortuko dituena; kritikota-suna ardatz izango duena; pedagogiaberritzaileetan eta euskal curriculu-mean oinarrituko dena; hezkidetzahelburu duena; eta inklusiboa, parte-hartzailea eta demokratikoa, laikoa,integrala izango dena; eta elkarbizitzanahiz lankidetza bultzatuko dituena.Hori guztia adostuta izan arren, gida-ren zirriborroan ageri denez, LOM-CEk lekarkeen errealitateak kontrakohelburuak ditu, eta eragileen iritziz,horrexegatik da garrantzitsua Espai-niako Gobernuak ezarri nahi duenhezkuntza erreformari aurre egitekomoduak aztertu, landu eta praktikaraeramateko bideak egitea: “Horretara-ko ordea, ezinbestekoa izango dahezkuntza-komunitatea osatzen du-gun guztion eta jendartearen inplika-zioa eta parte-hartze aktiboa”.

Herri eta eskoletan lantzeko estrategia


GURE GIDA

Gidaren alderdi pedagogikoa etakurrikularra lantzeko hainbat aditu-ren laguntza izan dute erakunde eta eragileek. Horietako bat da Mondra-gon Unibertsitateko irakasle MariamBilbatua. Aguraingo saioan ere berakeman zuen atal horien berri.

ILDO PEDAGOGIKOA1. Eskubide murrizketen aurrean hezkuntza eskubidea bermatzea

Bilbatuak gidaren aurkezpeneanazaldutako eran, globalizazioak era-gindako desabantaila egoerei, belau-naldi berriak beraien testuinguruanerrotzeko zailtasunei eta helduaroraigarotzeko oztopoei erantzun inte-grala eman behar zaie. Izan ere, per-tsonen eta jendartearen garapenaprozesu kolektiboa da, ez prozesu in-dibiduala. Beraz, Euskal Herritik etaEuskal Herrirako eraikitako hezkun-tza-sistemak kontuan hartu behar di-tu bertako herritarrak eta horien be-harrak: “Oinarrizko Hezkuntzara eto-rrita, garapen pertsonal eta kolektibobaten bermea izan behar da hezkun-tzak. LOMCEk ikasleen aukerak mu-rriztu nahi dituen eran, gure hezkun-tza politika, praktika eta erantzukizu-na hezkuntza eskubidea bermatzerabideratu behar da. Jendartean ditu-gun desabantaila eta desoreka sozial,ekonomiko, pertsonal, kolektibo…konpentsatzea lortu behar dugu,haur eta gazte orori aukera berdinak izateko baldintzak sortuz”.

2. Eskola inklusiboa Hezkuntza eskubideak oinarri

izanik, kalitatezko hezkuntzarako ikasle guztien aukera berdintasunabermatzen duen eskola jotzen du in-klusibotzat gidak. Horretarako, gida-ren egileek diotenez, irakasleek eu-ren praktikaren gainean modu siste-matikoan hausnartu behar dute, egu-nerokotasuneko eta gertuko jendar-teari erantzun egokia eman eta eten-gabeko berrikuntza kultura eraikiz:“Kalitatezkoa izango da, ikasle bakoi-tzak bere gaitasun, potentzialtasun eta aukerak ahal bezainbeste gara-tzen dituena. Horretarako, beharrekozerbitzu, bide eta bitartekoak eskainibehar dira. Argi ikusten da, orain arteez bezala, eskola inklusiboak hez-kuntza-politikaren eta -sistemaren

ikuspegia eta iparra izan behar duela.Ildo estrategikoa baino gehiago, sis-temaren kultura izan behar da”.

3. Ikaskuntza-komunitateak hobekuntzaren oinarri gisa

Gidako alderdi pedagogikoa osa-tu duten adituek diote kalitatezko es-kolak bertako hezkuntzako langileengarapena ahalbidetu eta bermatu be-har duela. Ildo berean, uste dute ira-kasleen esku dagoela praktikaren ho-bekuntzarekin lotutako ezagutza ga-ratzea. “Hezkuntzako langile ekipo-ak eskoletako errealitatea eraldatze-ko indar-gune dira”. Zentzu horretan,gidan proposatu dute, LOMCEk eza-rri nahi duen ikastetxeetako zuzen-daritza eta kudeaketa ereduaren au-rrean, lidergo partekatuaren eredua

Pertsonak ardatz, konpetentzietan trebatzea xede


G A I A GURE GIDA

LOMCEri aurre egiteko eta Euskal Herrirako hezkuntza eraikitzeko tresna

jarraitzea, “fokua hezkuntzako langi-leengan jartzea, horien konpeten-tzien garapenean, eta ez lidergo baka-rrean eta boterean”.

4. Herri hezitzaileaGidan irakur daitekeenez, ikasge-

latik at badaude beste ikaste eremubatzuk ere (kalea, herria, aisialdikoespazioak, etab.) pertsonentzako ikasteko espazio esanguratsu izandaitezkeenak. Beraz, eremu horiekguztiak kontuan hartzeko beharra az-pimarratzen du: “Herria subjektu he-zitzaile moduan ulertzen dugu, etahemen kokatzen dugu ikasleen esku-bideen bermearekiko komunitatekoeragileen erantzunkidetasuna etapartaidetza printzipioak”. Azken xe-dea litzateke herritarren bizi-kalitate-ari eragitea, herritarren izaera eta de-mokrazia parte hartzailearen eta soli-darioaren balioetan aritzeko asmoz.

ARLO KURRIKULARRA1. Nolako jendartea nahi dugun hala-ko hezkuntza-sistema eraikiko dugu

Gidak jasotzen duenez, hezkun-tza-sistemak rol garrantzitsua daukajendartearen kohesioan eta garape-nean. Pertsonen eta jendartearen ga-rapena prozesu kolektibo gisa uler-tzen du, eta ez prozesu indibidualmoduan: “Pertsonen eskubideakbermatu, beharrei erantzun etahauek komunitateko kide gisa gara-tzeaz gain, komunitateko beharrak ere ardatz gisa hartu beharko lirateke-ela pentsatzen dugu”.

2. Curriculumaren antolaketa Euskal Herriko Hezkuntza-Siste-

mak bi xede defendatu beharko lituz-ke pedagogia-adituen arabera; bate-

tik, pertsona gisa garapen integralalortzea, pertsonaren alderdi guztiakaintzakotzat hartuz eta garapena po-sible egingo duten bideak eskainiz;bestetik, euskal herritar gisa norberenortasuna eraiki ahal izateko jakintzaeskuratzea eta jakintza horiek modukontziente eta integratuan erabiltzea.

3. Oinarrizko konpetentziak curriculumaren ardatz

Jakintza eta trebetasunetatik hara-go doan ahalmen integratu gisara ulertzen dituzte gidaren egileek kon-petentziak, eta pertsonak egoerakonplexuetan moldatu ahal izatekoprestatu behar direla uste dute: “Mun-dua interpretatu, bertan modu ego-kian moldatu eta etorkizuna eraiki-tzeko konpetente izango diren herri-tarrak eta jendartea izan beharko li-tuzke helburu gure hezkuntza-siste-mak”.

4. Oinarrizko konpetentziak

garatzeko marko metodologikoaSormena eta parte-hartzea ikas-

kuntzarako oinarrizko gako bihur-tzen dira gidak zehazten duen markometodologikoan. Izan ere, arazokonplexu, dimentsio anitzeko etaglobalei erantzuteko gai izango direnpertsonak garatu nahi badira, ezagu-tzaren erreprodukzioa baino harata-go, sormena, auto-erregulazioa etabarne motibazioa bermatzen dutenespazioak sortu behar dira ikaste-ira-kaste prozesuei lotuta.

5. Ebaluazio-markoaEbaluaziorako egoera errealak

proposatuko lirateke eta ezagutza anitzen erabilera ahalbidetzen duenebaluazioa egin beharko litzateke gi-da osatu dutenen irudiko, eta hasie-ran aurre-ezagutzak, esperientziakzein jarrerak bermatzen dituztenak,prozesuan auto-erregulazioa susta-tzen dutenak, eta bukaeran hausnar-keta bultzatzen dutenak.


tzea oztopatuko duela argudiatuta,eskoletan euskara hizkuntza-ardatzaizatea proposatzen da. Horrez gain,herriko eragileekin batera, ikastetxe-ko eremutik haratago zabaltzeko hiz-kuntza proiektua lantzeko eskatzenda eta euskararen zein gainerako hiz-kuntzen gutxieneko ezagutza mailakzehazteko: Derrigorrezko Hezkun-tza amaitzean, euskaraz eta gaztela-niaz C1 maila izatea (EGAren pare-koa), eta B1 maila atzerriko hizkun-tzan.

6. Berdintasuna, hezkidetza eta eskola inklusiboa

Hezkuntza-erreforma berriak ikasleen arteko sailkatze edo maila-tzea dakarrelakoan eta berdintasuna-ren aurkako atzerapausoa delakoan,ikastetxeei banaketa goiztiarrik ez egiteko eskatu diete eragileei, eta fa-miliei horrelakorik ez baimentzeko.Horren aurrean, aukera berdintasunabermatuko duten materialak eta zer-bitzuak eskura jartzeko galdegin duteeta eskoletako programak hezkide-tzan oinarrituta diseinatzeko.

7. Kalitatezko hezkuntza guztientzat “LOMCEk erkidegoetako gober-

nuak bultzatzen ditu hainbat ebalua-ziotan ikastetxeek lorturiko emaitzakpubliko egitera. Horrek, guk nahi du-gun heziketa inklusibo eta integrala-rekin zerikusirik ez duten irizpidee-tan oinarrituz, ikastetxeak sailkatzeabultzatzen du, euren arteko konpe-tentzia bultzatuz eta ‘eliteko’ eta ‘biga-

GURE GIDA

1. Pedagogia eta curriculuma LOMCEk indar berezia ezartzen

du datuen eta informazioaren ezagu-tzetan eta horien inguruko ebaluazio-an, benetako hezkuntza berritzaile eta integrala oztopatuz. Horrexega-tik, Eusko Jaurlaritzari eta NafarroakoGobernuari eskatzen diete LOMCE ezonartzeko, eta horren ordez, EuskalHerriko errealitatea eta oinarrizkokonpetentzien garapena kontuan izango dituen curriculuma eta peda-gogia lantzeko. Herriz herriko curri-culumak eta ikastetxeetako proiek-tuak indartzea ere proposatzen dutegidan.

2. Hezkuntza pertsonen eta jendartearen garapenaren zerbitzura

LOMCEren oinarrian hezkuntzaulertzeko guztiz ikuspegi atzerakoiagailentzen da prozesu eta konpeten-tzien garapena alde batera utzi eta edukien transmisioan oinarrituriko ereduak lehenetsiz. Hala, Eusko Jaur-laritzari eta Nafarroako Gobernuarieskatzen zaie euren curriculum de-kretuetan “LOMCEk inposatu nahi di-tuen ikuspegi atzerakoi, merkantilis-ta eta doktrinatzaileak” ez sartzeko, eta “hezkuntza integral, laiko eta au-rrerakoi” baten alde egiteko.

3. Espainiako Gobernuak kontrolaturiko ebaluazioei aurre egin

Ikastaldiaren amaieran LOMCEkdakartzan lau azterketak –LehenHezkuntzan bi, eta bana DBH eta Ba-txilergo amaieran– ez egitea proposa-

tzen dute eragileek. Eusko Jaurlari-tzari eta Nafarroako Gobernuari Es-painiako Estatutik “inposaturiko eba-luazioei uko egitera” dei egiten die, eta hezkuntzako langileei, familiei etaikasleei azterketetan ez parte-hartze-ra. Desobedientzia jendetsua izatea-ren garrantzia azpimarratzen da, “era-baki horiek langile, ikasle eta familiaugarik eta ikastetxe askok edo gehie-nek aurrera eramaten badituzte, ara-zoa administrazioek izango dutela-ko”.

4. Eskola demokratiko eta parte-hartzailea

LOMCEk ikastetxeetan parte-har-tzea gutxitzea eta zuzendaritzaren agintea handitzea dakarrela argudia-tuta, ikastetxe bakoitzean kide guz-tien (zuzendaritza, hezkuntza-langi-leak, familia, ikasleak eta herritarrak)parte-hartzea eta erabakitze-ahalme-na bermatzeko eskatzen da gidan, etaerabaki guztiak modu parte-hartzai-lean eta dmeokratikoan hartuko di-ren konpromisoa hartzeko. Ikaste-txeetan batzarrak sustatzea eta herrieta auzoetan hezkuntza mahai edobatzordeak bultzatzea ere proposa-tzen du.

5. Ikasle euskaldun eleaniztunakLOMCEk gaztelania hezkuntza-

ibilbidearen oinarrizko hizkuntza izatea derrigortzen duela dio gidak,hau da, beti bermatu beharko delagaztelaniazko oinarrizko hizkuntzamodua. Horrek benetako euskaldun-

LOMCE aplika ez dadin proposatzen diren neurriak

G A I A


rren mailako’ ikastetxeak sortzeko arriskua handituz”, hala ageri da gi-dan. Horren aurrean, gidaren egileekikastetxe eta zuzendaritzei proposa-tzen diete ikastetxeen artean lehiatueta “eliteko” ikastetxe izatera bidera-tzeko espezializazio kurrikularrari,bikaintasun “karrerari” edota antze-koei uko egiteko, eta espediente aka-demiko ona duten ikasleentzat plaza-rik ez gordetzeko eskatzen dute.

8. Ikastetxeen autonomia eta hezkuntza-sistema osoaren gainekokontrol eta kudeaketa demokratikoa

Itunpeko ikastetxeei erraztasu-nak ematen zaizkie, baina lan-baldin-tzen hobetzean edota kudeaketa etakontrol publikoan pausurik eman ga-be. Ondorioz, ikastetxe guztietanhezkuntza-komunitatea osatzen du-ten estamentu guztien parte-hartzeaeta erabakitze-ahalmena guztien es-ku izatea proposatzen du eta hori ber-matzeko ikastetxeetako organo na-gusiak demokratikoki antolatuta egotea. Horrez gain, kontrol publi-koa areagotze aldera, funts publiko-en erabilerari buruzko datuak gar-dentasunez adierazteko eskatzen da.

9. Eskola-porrota eta langabeziaezkutatzeko, Oinarrizko LanbideHeziketa

DBHn zailtasunak dituzten ikasle-entzat Oinarrizko Lanbide Heziketasortu du LOMCEk. Gida osatu duteneragileek eskola-porrota eta langabe-zia ezkutatzeko bidea dela uste duteeta ikasleak hara ez bideratzeko eska-tu diete ikastetxeetako orientatzaileeta familiei, kasu berezietan izan ezik(nolabait egungo HLPP/PCPI-ekin

gertatzen den antzeko zerbait izangolitzateke).

10. Lanbide Heziketa dualaLOMCEn bertan forma zehatzik

ematen ez bazaio ere, Lanbide Hezi-keta duala legearen ardatzetako batda. Kasu horretan, enpresek hezkun-tza-sistemaren helburu eta diseinuanesku-hartze zuzena izango lukete.

GURE GIDA

LOMCEri aurre egiteko eta Euskal Herrirako hezkuntza eraikitzeko tresna

Neurri horiek aurrera eramateakekar ditzakeen ondorioak

Eta gidan aipatzen denez, enpresek etengabe eskulan merkea lortzekotresna ere izan daiteke. Ondorioz, gi-da ondu duten eragileek proposatzendute ardura pedagogikoa eta kurriku-larra beti ikastetxeen esku izatea eta inoiz ere ez enpresen esku, eta ikasle-en eskubideak babestu eta lan baldin-tza egokiak sustatzeko beharra azpi-marratzen dute.

Gidan proposatzen diren hain-bat neurrik ondorio positiboak da-kartzate, eta ez kalte administratibojudizialik, ez langileentzat ezta ikas-le eta familientzat ere. Horien arteandaude herri hezitzaileari dagokiona(aurreko ataleko 4. puntua), ikasleeuskaldun eleaniztunak bultzatzendituena (5. puntua), berdintasuna,hezkidetza eta eskola inklusiboa in-dartzen dituena (6. puntua) edo ikastetxeen autonomia eta kontroleta kudeaketa demokratikoa eska-tzen duena (8. puntua).

Beste zenbait neurri hartuz gero,berriz, gobernu batak edo besteak ikuskariak bidal ditzakete eta neu-rria hartzearen gaineko ardura du-tenei espedientea zabal diezaieke-te. Neurri horietakoak dira aurrekoatalean landutako bi: hezkuntzapertsonen eta jendartearen garape-naren zerbitzura jartzeko neurria(aurreko ataleko 2. puntua), etaguztientzat kalitatezko hezkuntzabermatzera bideratua (7. puntua).

Azkenik, proposatutako zen-

bait neurrik kalte administratibo etajudizialak izan ditzakete langile, ikasle nahiz familientzat. Beste bineurri daude horien artean: peda-gogia eta curriculumari dagokiona(aurreko ataleko 1. puntua) eta Es-painiako Gobernuak kontrolaturi-ko ebaluazioei aurre egitera bidera-tua (3. Puntua).

Kasu horietan, gobernuek (Es-painiako Gobernuak, Eusko Jaurla-ritzak edota Nafarroako Gober-nuak) ikuskariak bidal ditzakete etaikastetxeetako zuzendaritzei edotahezkuntzako langileei espedienteaireki curriculum “ofiziala” betetzenez aritzeagatik edota derrigorrezkoazterketak ez egiteagatik. Kasu ho-rretan inhabilitaziora iristeko arris-kua legoke. Ikasle eta familien ka-suan bestalde, kanpo-azterketak ezegiteari dagokionez, DBH eta Batxi-lergoko probak egiten ez dituzten ikasleak edota gainditzen ez dituz-tenak titulazio ofizialik gabe geradaitezke.

“Inoiz baino informazio-iturri gehiagoditugunez, lehen baino gaitasun kritiko etametakognitibo handiagoa behar dugu

”

Emilio Sanchez

ELKARR I ZKETA

16 • hik hasi • 189.zenbakia. 2014ko ekaina

Emilio Sanchez Bilakaeraren Psikologian katedraduna da Salamancako Unibertsitatean. Ikasgeletan egiten diren irakurketa-saioak eta ikasleen irakurmena hobetzeko Lasarteko Berritzeguneakbideratutako “Ikasteko Irakurri” prestakuntza-programan, aholkulari-lanetan aritu da hiru urtez. Ikasleakburutzen duen edozein ikaskuntza-prozesutan irakurketa funtsezkoa delairitzita abiatu zuten proiektua, eta eman ditu fruituak. Horiek azaltzen izan da Sanchez Donostiako irakasle-eskolan, eta hari hainbat galdera egiteko baliatu du bisita Hik Hasik.

Ikasleek euren ikaskuntza-prozesuanegiten dituzten irakurketa-saio guztiakongi planifikatzearen eta gidatzearengarrantzia azpimarratzen duzu. Nolaegiten da hori?

Ikasleek euren ikaskuntza-proze-suan egiten dituzten irakurketa-saioguztiak ongi planifikatzearen eta gi-datzearen garrantzia azpimarratzenduzu. Nola egiten da hori?

Irakasleek jada egiten dute hori. Ikasgelan edozein eratako testuak (li-teraturakoak, historiakoak, zientzieningurukoak...) guztiek batera irakur-tzen dituztenean ezinbestean egitenden zerbait da, kontzienteki edo in-kontzienteki. Maila guztietako irakas-leek egiten dituzte irakurketa-saioak,batzuek sakonago besteek baino. Ba-dira irakurketak planifikatzen dituz-ten irakasleak, irakurketak ixten di-tuztenak, zehazki galdera mota ba-tzuk egiten dituztenak, etab. Gurehelburua irakasleei irakurketen au-rrean nola jokatzen duten ikusarazteada, eta egon daitezkeen bestelako jo-kabide batzuk erakustea. Irakasleeinola planifikatu behar duten esan be-harrean, gainerako irakasleek jardu-teko dituzten modu guztien berri eman behar zaie; eredu bat eta baka-rra eman ordez, eskain diezazkiegunera askotako ispiluak. Gainera, lan egiteko praktika errealetik ateratakoereduak dira.

Irakurketa-plana aurkezteaz, ixteaz edotaharen inguruan galderak egiteazmintzatzen zara. Argitu ditzakezukontzeptuok?

Planifikatzeak esan nahi du ira-kurtzen hasi aurretik ikasleei testu ho-rretatik zer lortzea espero den esatea.Irakurketa ixtea, berriz, irakurri dutenhorretatik garrantzitsuena zer den la-burbiltzea da. Galderak, azkenik, mo-du askotakoak daude: bai edo ez mo-takoak, erantzun irekia dutenak, inte-rakzioari leku egiten diotenak, etab.Testu baten aurrean irakasleek joka-tzeko duten modua aztertu dugu, 70-80 pertsonako corpus batean, eta bostelementu garrantzitsu behintzat na-barmendu ditugu: irakurketa planifi-katzen dute, itxi egiten dute, galderakegiten dituzte, galdera horiei erantzu-ten laguntzen dute, eta ikasleekin in-terakzioan daude.

Batzuek soilik liburua orrialde ja-kin batean irekitzeko eta irakurtzekoeskatzen diete ikasleei, eta, gero, gal-derak egiten dizkiete; eredurik sin-pleenetarikoa litzateke hori. Beste ba-tzuek, berriz, testua irakurtzeko eska-tu aurretik, testu hori zergatik iruditu-ko zaien interesgarria azaltzen diete ikasleei, testuinguruan jartzen dute irakurgaia, eta ikaslearen aurretiazkoezagutzekin lotzen saiatzen dira; tes-tua irakurtzen ari direlarik, ahots go-raz azaltzen diete testua nola antolatu-ta dagoen (paragrafo bakoitzean ar-gumentu bat dagoela, azalpen bakoi-tzaren ostean adibideak datozela, tes-tuaren amaieran laburpena datorre-la...), edota tarteka irakurketa etetendute irakurtzen ari direnaren garran-tzia azpimarratzeko, lehendik ikasle-ek ikasi dutenari erreferentzia eginez;azkenik, testua irakurri ostean, elka-rrizketa-saioa irekitzen dute, galde-rak planteatzen dituzte guztien arte-an, eta, irakaslearen laguntzaz, horieierantzuna ematen saiatzen dira. Amaitzeko, testutik ondorio nagusiakateratzen eta barneratzen saiatzen di-ra. Askozaz ere konplexuagoa da bi-garren eredu hori.

Laguntza-mailaren bat behar duen etaikasgelan egiten den irakurketari esatendiozu irakurketa gidatua.

Bai, hala da. Adibidez, irakasleak


18 • hik hasi • 189.zenbakia. 2014ko ekaina

EmilioSanchez

E

hau esaten badu: “Irakur dezagun tes-tu hau, oraintxe komentatu duguna-rekin zerikusia du-eta”, hor irakurketagidatua dago. Irakasleak argi izan be-har du testu horrekin zer lortu nahiduen, eta testuari aurre egiteko ikasle-ak zein egoeratan dauden jakin behardu. Baina, esan bezala, hori egitekomoduak eta moduak daude. Adibi-dez, testu baten aurrean ikasle taldebati zera esan diezaiokegu: “Zuek us-te duzue argia toki batetik ateratzendela eta, ateratzen den tokitik urrun-tzen doan heinean, gastatuz doala;baina hori ez da guztiz egia. Horrexe-gatik, testu hau irakur dezazuen nahidut, askok buruan duzuen ideia horiguztiz zuzena ez dela kontura zaitez-ten”. Beste talde bati, ostera, honakohau esan diezaiokegu: “Zuek uste du-zue argia toki batetik ateratzen dela eta, ateratzen den tokitik urruntzendoan heinean, gastatuz doala. Irakurritestu hau”. Eta, azkenik, beste taldebati soilik testua irakurtzeko eska die-zaiokegu. Testu berari aurre egiteko irakasleak sor ditzakeen hiru egoeraarras desberdinen aurrean gaude. Edozeinek suma dezake lehen egoe-ran ikaslea askoz ere baldintza hobee-tan hasiko dela testua irakurtzen. Ho-rrela ikusita, ez dirudi gaitza, baina, irakasle gehienen kasuan, ez da ohi-koa horrelako sarrerak egitea testua irakurtzen hasi aurretik.

Zure ustez, irakurketa gidatuagarrantzitsua ez ezik ezinbestekoa erebada. Zergatik?

Ikasleen kasuan, hala da, horrekaurrean duten testua ulertzen nabar-men laguntzen dielako. Pertsona ba-tek zerbait zehatza aurkitu nahi duela-ko testu bat irakurtzea erabakitzen ba-du, ez da izango horren garrantzitsuakanpotik irakurketa gidatzea, irakurlehorrek dagoeneko bai baitauka hel-buru bat. Baina, normalki, ez da horigertatzen ikasleekin. Testu bat uler-tzeak informazioa aukeratzea eta an-tolatzea esan nahi du; baina nola egin-go du hori ikasleak, baldin eta ez ba-daki zertarako ari den testu hori ira-kurtzen?

Ikasleek ereduak behar dituztela esatenduzu.

Jakina. Normalki, irakurketak betizerbaiti erantzuten dio bizitza erreale-an. Adibidez, egunkari bateko edito-riala irakurtzen duzu egunkari horrekgai jakin baten gainean zer dioen jaki-teko; baina ez duzu guztia intentsitateberberarekin irakurtzen, ezta? Helbu-ru bat daukazulako gertatzen da hori.Gainerakoan, testuaren amaierara iri-tsi arte ez zinateke testuan zehar ira-kurtzen ari zarena bata bestearekin al-deratzeko gai izango. Testuan gauzabat edo beste aukeratzeko irizpiderikez badaukazu, irakurritako guztia

“Ahots batekkanpotik gidatzen

baditu, ikasleek arretahandiagoa jartzen dute

testuan daudenedukietan

”

“Testu batulertzeak informazioa

aukeratzea etaantolatzea esan nahi du;

baina nola egingo duhori ikasleak, baldin eta

helbururik ez badu?

”


berdina irudituko zaizu. Horrexega-tik, ikasleei irizpideak eta testu batiaurre egiteko ereduak eskaini beharzaizkie, gero, lanketa hori euren ka-buz egiteko gauza izan daitezen.

Eta ez al dago irakurketa gidatuarenbidez ikasleak aurretiaz gehiegimugatzeko arriskurik?

Benetako arriskua ikasleak testua-ren aurrean bakarrik uztea da. Planbatzuen arabera irakurtzen ohitzenbadira, gero, eurek euren planak eginahal izango dituzte, dauden testuarenaurrean daudelarik ere.

Irizpide kritikoarekin irakurtzeko gaidiren ikasleez hitz egiten da. Esan errazegiten da, baina lortzea esatea bezainerraza da?

Ez. Helduok ere ezin dugu kritiko-ak izan. Horiek fantasiak dira. Kriti-koa izateko, distantzia hartu behar da,distantzia hartzen duena bakarrik ge-ratzen da, eta hori ez zaio inori gusta-tzen. Gure espezieak ez du eboluzio-natu une oro kritiko izateko; izan gai-tezke, eta ikasleei ere lagun diezaie-kegu hainbat arlotan izan daitezen,baina, beste zenbaitetan, zale amorra-tuak izango dira.

Ikus-entzunezkoek gero eta indarhandiagoa dute, eta egunetik eguneraestimulu azkarragoak ditugu. Horrekguztiak nola eragin dezakeirakurritakoaren ulermenean?

Egia da irakurtzeko modua alda-tzen ari dela, baina inoiz baino gehia-go irakurtzen da. Badirudi zure galde-ran bi baieztapen daudela. Batetik,gaurko mundua ikus-entzunezkoenmundua dela ematen du aditzera, etahori ez da egia; izan ere, idatzizkomunduak inoizko presentziarik han-diena dauka. Bigarrenik, galdera ho-rretan suma daiteke irakurtzeko mo-dua aldatu egin dela, eta hori hala da,baina, funtsean, askozaz ere konple-xuago egin da, inolaz ere ez sinplea-goa. Lehen baino askoz ere informa-zio-iturri gehiago dauzkagu, eta erra-zagoa da iturri horietara jotzea. Horre-

xegatik, gaur egungo errealitateak le-hengoak baino askozaz ere gaitasunkritiko eta metakognitibo handiagoaeskatzen du.

Baina zenbait autorek diote multitasking-ak edota etengabeko deskonexioakeragin negatiboa duela kontzentrazioaneta, beraz, irakurritakoa ulertzekoahalmenean.

Gaur egun asko erabiltzen den ar-gudioa da hori, eta arrazoizkoa dirudi.Egoera hori gerok bizi dugu, eta, ho-rregatik, onartzeko prest gaude; bainaez dago frogatuta.

Irakurmenean nolako eragina dute adinaketa aurretiko ezagutzek?

Erabakigarriak dira pertsona ba-tek ezer irakurri aurretik dituen eza-gutzak. Ulermenaren aldagairik ga-rrantzitsuenetako bat da aurrez daki-zuna. Zenbat eta gehiago jakin, or-duan eta gehiago jakiteko bidea ireki-tzen duzu. Irakurtzen ari zaren horiaurrez dakizunarekin bat ez badator,prozesu metakognitiboak jartzen diraabian, eta prozesu horien bidez ikas-ten dira gauza berriak. Aldiz, ezer ezbadakizu, galduta zaude, eta hori daaskotan ikasleei gertatzen zaiena. Ka-su horietan, komeni da kanpotik la-guntza ematea. Ikasle bat ez da era ho-rretako prozesu metakognitiboak abian jartzeko gai izango 10-12 urteraarte. Baina nik esango nuke Batxiler-goa amaitu arte ere ikasle batek ez di-tuela zertan izan irakurketa eraginkorbaterako beharrezkoak diren tresnaguztiak. Eta, horrexegatik, irakaslea-ren egitekoa da laguntza ematea.

Beste zer aurretiko baldintza behar dirairakurmenean ahalmen ona lortzeko?

Ulermenak hainbat maila ditu. Da-goeneko dakizun zerbait ulertzeko, adibidez, ez da aurrez inolako baldin-tzarik behar. Futbol-talde batek parti-da batean zer egin duen irakurri eta ulertzeko ere, ez da aurretiko baldin-tza handirik behar. Baina irakurtzea-ren ondorioz zure pentsatzeko mo-dua aldatu nahi baduzu, bai. Eta,

gehienetan, esanahi hori ematen dio-gu ulertzeari, hau da, munduaren gai-nean dugun ikuspegia aldatzea, za-baltzea edota baieztatzea. Eta ulertzeadiogunean norberaren ideiak alda-tzeari buruz ari bagara, hori oso pro-zesu konplexua izan ohi da, gaitasunmetakognitiboak behar baitira: daki-zunaz kontziente izan behar duzu, ira-kurtzen ari zarenari erreparatu behardiozu, bataren eta bestearen artekodiferentzia ikusi behar duzu, eta alda-tzeko prest egon behar duzu. Eta, ho-rretarako, maila altuko prozesu meta-kognitiboak eta borondatezkoak ger-tatu behar dira, eta hezkuntza sistemi-ko egoki baten bidez soilik eskura-tzen dira horiek.

Zer estrategiak lagun dezaketeirakurmena hobetzen?

Estrategia batzuek izaera meta-kognitiboa dute. Horrek esan nahi dubadakizula zerbait ez duzula ulertzeneta prest zaudela ulertzen ez duzunhori berrikusteko. Eta, bestetik, anto-lamendu-estrategiak daude. Adibi-dez, markatzaileak edo egiturak inter-pretatzen jakitea, edota informazioahautatzeko eta antolatzeko gauza iza-tea. Eta estrategia horiek irakats dai-tezke.

Testu bat irakurri eta ulertzen lagun


EmilioSanchez

Edezaketenzein gida edota markatzaile nagusinabarmenduko zenituzke?

Gida horiek kanpotik ahoz adie-raz daitezke. Hori da, adibidez, ira-kasle batek egiten duena, paragrafobat irakurri aurretik bertan zer jartzenduen adierazten duenean: “Ondoren,itsasoaren kutsaduraren zergatia azal-tzen digun beste arrazoi baten berri ja-soko dugu”. Baina testuak berak ere izan ohi ditu barne-gidak. Adibidez,testu batek esan dezake: “Lehen arra-zoia da…”, “bigarren arrazoia…” ; eta,hori irakurrita, erretorikan gaitua denpertsona batek badaki hirugarren ar-gumentu bat etorriko dela. Beraz, hirukasuren aurrean aurki daiteke irakur-lea: ahozko markatzaileak ditu (ira-kasleak kanpotik ahoz azalpenak ematen dituenean), idatzizko marka-tzaileak ditu (testua egituratzeko eta ideia nagusiak azpimarratzeko erabil-tzen direnak: “Frantziako iraultzak lauondorio nabarmen izan zituena arlosozialean: lehena...; bigarrena...”), edota ez du inolako markatzailerik. Egiaztatu dugu ahozko markatzailee-kin ikasleen ulermena bikoiztu egitendela, idatzizkoekin alderatuta. Hauda, ahots batek kanpotik gidatzen ba-ditu, ikasleek arreta handiagoa jartzendute testuan dauden edukietan. Tes-tua erraza baldin bada, ez dio axola;baina, konplexua bada, ahoz eta kan-potik esaten denak indar handiagoadu, eta emaitza hobeak lortzen ditu,baita unibertsitateko ikasleen kasuanere.

Bada bestelako gida indartsu batere: normalki, irakasle bakoitzak tes-tuak lantzeko modu jakin bat izan ohi

du. Horrexegatik, ikasleak irakaslebakoitzarekin modu batera edo bes-tera jarduten ohitzen dira. Behin etaberriz errepikatzen den jardutekomodu hori ere gida bat da, eta oso in-dartsua, gainera.

Adibiderik jar dezakezu?Adibidez, guk grabatu ditugun ira-

kurketa gidatu askok ondoko egituradute: irakasleak ikasleei esaten die 50.orrialdea irekitzeko eta irakurtzeko,eta, ondoren, galderak egiten dizkie.Kasu horretan, ikasleek badakite ira-kasleak zerbait irakurtzeko eskatzenbadie, gero galderak etorriko direla.Zeri buruz? Edozeri buruz. Ez da lan egiteko modurik eredugarriena, gertabaitaiteke ikasleak irakurri duenarizentzurik ez aurkitzea, arreta zertanjarri ez jakitea, eta, horren ondorioz,testutik ezer garbirik ez ateratzea. Ira-kasle guztiek ez dute horrela joka-tzen, denetarik dago, baina ikasleak irakasle bakoitzarekin harekin toka-tzen den bezala jokatzen ohitzen dira.Ohitura horrek kasu batzuetan ikasle-aren ikaskuntza-prozesua lagundukodu; beste batzuetan aldiz, oztopatu.

Beste hainbat kasutan gertatzenda irakasleek irakurgaia oso ongi pla-nifikatzen dutela eta ikasleei ere testuhori irakurtzearen helburua zein denadierazten dietela, baina, gero, esandietenaren eta egiten dizkieten galde-ren artean ez dagoela koherentziarik.Hortaz, ikasleak zera esan dezake: “Irakasle honekin, planari oso adi be-giratu behar diot, ondoren plan ho-rren arabera galderak egingo baitiz-kit”, baina horrekin ez da nahikoa. Irakasle batek kontrolpean izan be-har du prozesu guztia, eta aurreratuduenaren gainean galdetu behar du,eta planifikatu duenaren arabera itxi.Hori guztia ez da hain sinplea, eta, arrazoi bategatik edo besteagatik, ba-tzuetan, egiten dugunaren gainekokontrola galtzen dugu irakasleok.

Hamabost urte daramatzazu gidatutakoirakurketa-prozesuak aztertzen etalantzen. Zein ondorio nagusi atera duzu?

“Ikasleak planbatzuen arabera

irakurtzen ohitzenbadira, gero eurek eurenplanak egin ahal izango

dituzte, daudentestuaren aurrean

daudelarik ere

”

“Galdera irekiakeginez gero, aukera bat

baino gehiagorekinfuntzionatzen ikasten du

ikasleak

”

Irakurketa gidatuak egiteko mo-dua zenbat eta sinpleagoa izan, or-duan eta jende gehiagok erabiltzenduela formula hori. Aldiz, gidatzekomodua konplexuago egiten doan hei-nean, irakasle gutxiagok erabiltzendute. Horrekin esan nahi dut, lehen ja-rri dudan argiari buruzko testuaren adibidean “Zuek uste duzue argia tokibatetik ateratzen dela eta ateratzenden tokitik urruntzen doan heineangastatuz doala, baina hori ez da guztizegia. Horrexegatik, testu hau irakurdezazuen nahi dut, askok buruan du-zuen ideia hori guztiz zuzena ez delakontura zaitezten” esaldia irakasleengutxiengoak erabiltzen duela, nahizeta irakurrizko ulermena bideratzekobaliagarriena huraxe izan; aldiz,gehiengoak “ireki 50. orrialdea eta ira-kurri” eredua erabiltzen dutela, ho-rrek ikasleen irakurmena hobetzekoia inolako baliorik ez duen arren. Objektu zientifiko bat bailitzan ikertzen

duzue irakurketa. Bai, gaur egun zorte izugarria dau-

kagu irakurketa objektu zientifiko batdelako. Arrazoia sinplea da: irakur-tzen ari garenean begiak nola mugi-tzen diren erregistra dezakegu. Hor-taz, azter dezakegu ikasleek irakurke-ta-segmentu bakoitzean igarotzenduten denbora zenbatekoa den eta easegmentu batetik bestera aldatzenden edo ez. Milisegundotan jakin de-zakegu zer ari den gertatzen. Begiekoso ongi islatzen dute gure burmuina.Begiak zerbaiten aurrean geratzenbadira, gure burmuina ere geratu de-lako da. Emaitzak garbiak dira. Ikasle-ek irakurketa-helburu bat badute,haien begiak eta burmuina gehiagogeldituko dira helburu horrekin bat e-giten duten testuko elementuetan. Irakurketa-helbururik ez badaukate,beren baliabide guztiak indarra nonjarri jakin gabe xahutuko dituzte. Horihorrela da ia adin guztietan. LH1ekohaurrek berezkoa dute hori, bainabaita DBHko, Batxilergoko edota Unibertsitateko ikasleek ere. Xedebatekin irakurtzen dugu beti. Batzue-tan, nahi hori gure barnean izaten du-gu; beste batzuetan, berriz, kanpotikematen zaigu testu zehatz bat irakur-tzearen zentzua.

Nola eboluzionatu du azken urteetanirakurketak gidatzeko moduak?

Askotan, hezkuntzaren arloangauzek berdin jarraitzen dutela esatenbada ere, hori ez da horrela, eta lan egiteko moldeak asko ari dira alda-tzen. Gelako diskurtsoa lantzen hasizenean, galdera-erantzuna-ebalua-zioa zen formula. Baina galderak itxiak izan ohi ziren, erantzun baka-rrekoak. Orain erabiltzen den ereduohikoena apurtxo bat konplexuagoada. Galderak irekiagoak dira, ez duteerantzun bakarrik izaten. Ikasleek ba-dakite erantzuteko modu bat bainogehiago izan ditzaketela. Modu horiaskoz ere konplexuagoa da. Izan ere,erantzun itxiko galderak eginez gero,ikasleak badaki irakasleak gertaereiburuz galdetuko diola, eta horretara

ohitzen da; aldiz, galdera irekiekinaukera bat baino gehiagorekin fun-tzionatzen ikasten du ikasleak.

Zer eragin izan dezake gidarik gabekoirakurketa linealak ikasleengan?

Ikasleari kanpotik gidak eskain-tzen ez bazaizkio eta testuak berakbarne-gidarik ez badu, ikaslea kasu-rik gehienetan ez da gai gida horiek identifikatzeko, eta, horren ondorioz,ikasleak irakurketa erabat homoge-neoa egingo du ezinbestean. Irakur-tzen duen guztiak garrantzia berberaizango du, ez da gauza izango ideianagusiak bereizteko, ezta modu esan-guratsuan irakurtzeko ere. Informa-zioa pilatzea izango da bere egitekobakarra.

Zure azalpenei jarraituta ez dirudi hainzaila irakurketak gidatzea.

Hain zuzen ere, kasu honetan ara-zoa ez da irakurketa gidatuak zer esannahi duen ulertzea, nork ez du hori u-lertzen? Baina, orain, har ezazu testubat ausaz eta galdetu: “Zer nahi dutnik testu honetatik?” Norbaitek galde-ra horri erantzutea erraza dela uste ba-du, erratuta dago. Ondoko hau eregalde daiteke: “Testu honetatik, zer izan daiteke interesgarria ikaslearen-tzat?” Batzuetan, hobe da galdera horiez egitea. Nola ikasten da zein testuden egokia eta zein ez? Ez da erraza,baina egia da modu asko daudela pla-nifikatzeko. Beraz, bakoitzak aukera-tu behar du zein nahi duen.

Eskolak behar den bezala erantzuten dioirakurmena hobetzeko beharrari?.

Nik uste dut, dagoen bezala ego-nik ere, eskola dela gizarte honekduen instituziorik onenetarikoa. Zori-txarrez, beste era batekoa izatea nahiluketen pertsonen presiopean dago,eta akaso beste era batekoa izan behardu, baina ez dugu ahaztu behar esko-lak izugarrizko balioa duen erremintakultural bat, irakurketa, orokortzealortu duela urte gutxian, eta horrekinharro egon beharko genuke.



0-3. Hezitzaileenformazioa

Waldorf eta Pikler uztartzen

Emmi Piklerren pedagogia eta Ru-dolf Steiner filosofo alemaniarrak ga-ratu zuen Waldorf pedagogia uztartuzituen Sonia Kliass pedagogoakmaiatzeko saioan. Piklerrena eta Stei-nerrena jatorri oso diferenteko ildopedagogikoak izanagatik ere, Klias-sengan oso bateraturik ageri dira; “ezaugarri batek batzen ditu bi ikus-pegiak: begiratu egiten diote umeari.Haurrak oso sakon behatu dituztenautoreek eginiko gidak dira niretzatbi ildo hauek; haurren beharrak, ga-rapena... oso ondo ezagutzen dituz-ten ildoak dira eta, gaur egun, hodeie-tan bezala bizi garen garai honetan,behar dugu haurrarengana jaitsikogaituzten euskarriak”.

Kliassek 18 urte daramatza EmmiPiklerren pedagogian murgildurik, eta ondoren sartu zen Waldorf filoso-fian. Rudolf Steinerrek Waldorf meto-doa Lehen Hezkuntzarako prestatubazuen ere, Kliass eta beste hainbathezitzaile ikuspegi horren muina 0-3etaparako egokitzen ari dira, eta ho-rretan helduleku garrantzitsua izan

da Emmi Piklerren lana. “Rudolf Stei-nerrek berak Lehen Hezkuntzatik au-rrerako eskolak sortu zituen, natura-rekiko harremanetan, ezagutza inte-lektuala eta etengabeko praktika arti-tisko eta artisauen arteko orekan,konfiantzan oinarriturik eta “munduaona da“ ideia transmititzeko bokazio-arekin, besteak beste. Ondoren, fa-miliek haur txikiak eskolatzeko beha-rra izan dutenean, Haur Hezkuntzara

egokitu zuten Steinerren ikuspegia eta azken hamarkadan 0-3 ziklora egokitzen ari gara, Waldorf haur es-koletan. Kontua, ordea, ez da 7 urtetikaurrerako haurrekin egiten den lana0-3ra ekartzea, ez; kontua Waldorfpedagogiaren ikuspegia egokitzeada”. Kliassen arabera, honako galde-ra hau da Waldorf ildotik 0-3 etapakohaurrekin lan egitera datorren hezi-tzaile batek bere buruari egin behar-ko liokeen lehen galdera: ‘Nola eskai-ni atentzio profesional bat oraindikbere gurasoekin egoteko premiaduen haur bati?’. Profesional bakoi-tzak erantzun behar duen galdera daKliassen arabera, eta horretarako,formazioa, baliabideak eta “batik bathaurrak —haur bakoitza— behatu eta errespetatuko dituen ikuspegibat” behar dute hezitzaileek.

Waldorf haur-eskolek Emmi Pi-klerren pedagogian helduleku sen-doa aurkitu dute Steinerrek formulatuzuen filosofia 0-3 ziklora egokitu etaosatzeko. “Izan ere, Piklerrek ikuspe-gi berritzaile bat ekarri zuen pedago-

“Haur bakoitzak behatu eta errespetatuko dituen ikuspegi bat behar dute hezitzaileek”

Sonia Kliass Waldorf pedagogiaren eta

Piklerren gainean aritu zen.


giara, honako galdera honi erantzu-nez: nola garatuko lirateke haurrakhelduak esku hartuko ez balu edobeste era batera esku hartuko balu?Horretarako haurrak behatu zituenPiklerrek, eta ikusi zuen haurrak osa-suntsu eta harmonian hazteko aska-tasuna behar dutela, mugitzeko, eki-teko, jolasteko askatasuna. Seguru eta maitatuak sentitzen baldin badahaur bat, baldintza egokietan, askata-suna baldin badu, haurrak berak di-tuen gaitasun guztiak azaleratzen di-rela ikusi zuen Piklerrek”. Waldorf pe-dagogiarentzat ere askatasuna oina-rrizko baldintza da, eta hor dago,Kliassen aburuz, bi ildo pedagogiko-en bateragunea. “Haur bakoitza per-tsona bakar gisa hartzen du Waldorfpedagogiak, askatasuna oinarrizkobaldintza da eta haurrarekiko erres-petua ere bai, haurraren erritmoak erresepetatzen dira, haur bakoitzarenerritmoak, garapen maila aspektuguztietan, motrizitatean, idazkun-tzan, hizkuntzan...”

Behaketak antzeko ondorioetaraeraman zituen, bada, Pikler eta Stei-ner: ikusi zuten helduaren esku-har-tzerik gabe, baldintza egokian dago-en haur bat bere kabuz garatzeko etabere barneko onena ateratzeko gaidela. “Haur bakoitzaren barruan inte-ligentzia eta gaitasun handiak ari diralan egiten, eta inteligentzia eta gaita-sun horiek mailarik gorenera arte ga-ra daitezen garrantzitsua da behatzea,ikastea, lagun egitea eta zaintzea, etahori guztia gauzat ahal izateko ingu-rune egoki bat eskaintzea; zaintzea,baita ere, bere bizi prozesuak, orga-nismoa, harremanak... baina 0-3 eta-pan diharduen profesional batentzatbereziki garrantzitsua da haur horrekmundu honetan bide bat egingo due-la ulertzea, eta guk ez dakigula zeinden bide hori, baina, hala ere, erres-petatzea bide hori, bere nortasuna etadakarren asmoa”. Hori guztia betedadin, eta 0-3 etapan haurra ondo ga-

ratu dadin, berebiziko garrantzia dau-ka mugimenduak, “ekintzari eskerdeskubritzen baitu haur horrek mun-dua eta bere gorputza. Horregatik,mugitu dadin, esperimenta dezan, ekiteko eta bere gorputza ezagutze-ko eta lantzeko leku seguru bat ber-matuko dio haurrari Waldorf-Pikler il-doak, eta baita material egokia ere—beti naturala hobetsiz plastikoarenaurretik—.”

Garapen hori bultzatzen dutenzentzumenetan arreta jarri zuen Stei-

nerrek eta ikusi zuen zentzumen uki-garriez gain, bazirela garapeneneaneragiten duten zentzumen ez ukiga-rriak ere. Hala azaldu zuen Kliassek:“Zerk eragiten du haurrak buelta har-tzea? Zergatik haur guztiek, une bate-an, objektu bat hartu eta ahora erama-teko bulkada dute? Ez dakigu zeinden arrazoia; ez dago, gainera eran-tzun bakarra, baina arrazoia ez da uki-garria, hori argi dago. Ukigarriak ezdiren zentzumen horiek ere zaindu egin behar ditugula ohartarazi gin-


tuen Steinerrek”. Pentsalari alema-niarrak “izpiritu” gisa izendatu zuengarapena bultzatzen duen indar hori.Nola hala deitu, ukigarria ez den ho-rretara iristeko ikuspegia zabaldu be-har dugula diosku Kliassek: “XIX.mendetik datorkizun ikuspegi mate-rialistaren zama dugu oraindik bizkargainean, baita hezitzaileok ere: ikusi,neurtu, ukitu, usaindu... dezakegunhorretan bakarrik sinisten dugu gauregun oraindik, nahiz eta zientziak da-goeneko ez duen ukigarri diren as-pektuetan bakarrik lan egiten. Ikus-pegia aldatu behar dugu, ukigarriakez diren elementuek —pentsamen-duak, emozioek...— indar eta eraginhandia baitaukate”.

Oso testuinguru diferenteetan egin zituzten euren behaketak etaproposamenak Emmi Piklerrek etaRudolf Steinerrek. Lehenak iraganmendeko 40ko hamarkadatik aurreragaratu zuen bere ikerketa eta praktikaBudapesteko Loczy umezurztegian.1970.urtean Loczy Hungariako ume-zurztegietako institutu metodologiko

nazionala izendatu zuten, eta 1984anhil zen Emmi Pikler Budapesten ber-tan. Ondoren, bere obraren jarraitzai-leek, Pikler-Loczy izena jarri zioteninstitutuari, eta 1989az geroztik fun-dazio bezala funtzionatzen ari da. Ru-dolf Steinerrek (Austria, 1861-Suitza,1925); , berriz, Lehen Mundu Gerra-ren ondoren Emil Mol enpresariarenenkargu bat jaso zuen; Stuttgart-ekoWaldorf zigarro fabrikako langile guz-tien seme-alabentzat eskola libre batantolatzea eta zuzentea. Bost urtezjardun zuen lan horretan, eta pedago-gia berri baten oinarri metodologiko-ak eta didaktikoak ezarri zituen, Wal-dorf pedagogia gisa ezagun egin ze-na: giza naturaren ezagutza sakonetikaibatzen den pedagogia bat landuzuen eta gizakiaren garapen etapeta-ra egokitu zuen; Hezkuntza-eredu bi-zi eta sozial gisa ulertzen zuen Steinerrek, eta haren ustez, hezkun-tza artelan baten moduan landu beharzen, giro aske eta sortzailean. Steine-rrentzat hezkuntza da aldaketa sozia-laren motorra. Gaur egun, munduko

mugimendu pedagogiko libre ga-rrantzitsuena da, eta lau bat mila Wal-dorf eskola daude mundu zabalean.

Izan Emmi Piklerren ikuspegia,Rudolf Steinerren filosofia edo besteteoriaren bat izan, Sonia Kliassek diohaurrekin lan egin behar duen pertso-na orok —“eta bereziki hezitzaile-ok”— barneraturik, integraturik etanorbere iragazkitik paseak izan behardituela teoria eta metodo guztiak.“Entzuten eta irakurtzen dugun guztianorbere iragazkitik pasatzea oso ga-rrantzitsua da gaur eguneko jendarte-an, bestela teoriak horretantxe geldi-tzen dira, teorian; eta moda batek ekartzen ditu eta beste batek erama-ten, baina hezkuntzan ikuspegi alda-keta bat behar dugu, ez etorri eta joa-ten diren modak”. Waldorfen kasuanmetodoaz hitz egiten da mundu mai-lan, Lehen Hezkuntzan bai baitago ezarririk Steinerrek proposaturiko lanegiteko modu zehatz bat, baina meto-doari baino gehiago haurrei behatze-ko ikuspegi orokorra interesatzenzaio Kliassi.

e s p e r i e n t z i a k

Zer da gela alternatiboa?Ikastetxe arruntetan dauden hez-

kuntza bereziko ikasgelen ordezko-ak dira. Eskolatze-modalitatea hezi-keta bereziko ikastetxe espezifikoaduten ikasleez osatuta dago.

Ikastetxeetako eta geletako hez-kuntza-errealitateak argi erakustendigu egoera bereziei erantzuteko cu-rriculum-egokitzapeneko neurriakbaino zerbait gehiago eskatzen dutenegoerak daudela. Ikastetxe arrunte-tan bidezko egokitzapenak egin on-doren ere curriculum arruntari jarrai-tu ezin dioten edo neurri txiki bateanbakarrik jarrai diezaioketen ikasleeiarreta emateko sortu dira gela alter-natiboak.

Ikasgela horiek pedagogia tera-peutikoko espezialitatea duen irakas-learen ardurapean egoten dira, eta irakasle horrek tutore-funtzioak bete-tzen ditu. Zaintzaileak ere badituzte,eta horiek, irakaslearen laguntzaz, ikasleen autonomia eta garapen per-

tsonala bultzatzen dituzte.Hainbat espezialistak ere esku

hartzen dute gela horretan, entzumeneta hizkuntzako espezialitatea duen i-rakasleak eta fisioterapeutak, adibi-dez, beharrezkoa den kasuetan.

Gure gela 2011-2012 ikasturteanjarri zen abian; bi ikaslerekin hasi gi-nen, ilusio handiz, proiektu berri ho-nen arrakasta bultzatu nahian. Ekai-nerako, bai ikastetxea eta bai familiakpozik ginen izandako emaitzekin, baieta gela horrek ikastetxeari ekarri ziz-kion onura guztiekin ere. 2012-2013 ikasturtean, hiru ikaslerekin aritu gi-nen, eta, aurten, lau ikaslek osatzendute gela.

Gela horiek arrakasta izan deza-ten, garrantzi handia dute hainbat bal-dintzak, bereziki, ikasleen hezkun-

tza-premia bereziei bultzada emate-ko nahitaezkoak diren baliabide per-tsonalak izateak, banan-banako lanabehar baitute etengabe.

Nola lantzen da inklusioa gelahorietan?

Gela horiek ikastetxe arruntetanegoteak hezkuntza-premia berezi etaoso desberdinei banakako arreta emateko baldintza onenak eskain-tzea ahalbidetzen du. Bestalde, ingu-rune normalizatuan kokatuta dagoe-nez, balioak eta jarrerak sustatzeko o-so aukera interesgarriak eskaintzenditu, bai gizarteratzeko eta bai ikaste-txeko ikasle guztiekin lan kooperati-boa egiteko, ikastetxearen espazio fi-sikoan integratuta baitago.

Ikasketa-eremua ez da gela alter-


HEGOALDE ESKOLA

Gela alternatiboa

Iruñeko Arrosadia auzoan dagoHegoalde ikastola. Eskola euskaldun publiko honek, oraindela hiru ikasturte, gela alternatiboa abian jartzeko apustua egin zuen. Gela horretakotutorearekin egon gara, gelahorren berri izateko.

189. zenbakia. 2014ko ekaina • hik hasi 29

natibora mugatuko, esanguratsuakdiren beste espazioetara ere zabaldu-ko da. Ikaslearen arabera, integrazio-jarduerak programatuko dira, eta adi-neko beste ikasleekin ahalik eta ha-rreman egokiena bultzatuko da.

Hegoalde Ikastolan, gela alterna-tiboko ikasle bakoitzak erreferentzia-gela bat du, hau da: adin bereko ikas-leen geletan integratzen dira. HaurHezkuntzako adina duten ikasleakHaur Hezkuntzako geletan integra-tzen dira, jolas librea lantzen den saio-etan. Lehen Hezkuntzako adina dute-nen kasuan, berriz, Heziketa Fisiko-an, Musikan eta Plastikan integratzendira, zaintzaileen laguntzarekin beti.

Horrez gain, erreferentzia-talde-ko irteeretan parte hartzen da, baita egun berezi guztietan ere: Olentzeroegunean, Inauterietan, Agate Deuna-ren egunean, Euskal Astean…

Bestelako espazio komunetan, ahalik eta inklusio egokiena bultza-tzen saiatzen gara; jantokian, adibi-dez, erreferentzia-taldeko lagunekinbazkaltzen saiatzen gara; patioetan,ahalik eta harreman gehien bultza-tzen ahalegintzen gara. Baina esanbeharra dago, hau guztia posible iza-teko, Hezkuntza Departamentuakeskaintzen dituen baliabideen men-pe gaudela.

Inklusio on bat ahalbidetzeko, oso garrantzitsua da ikastetxeko hel-duen jarrera ere. Hegoalde Ikastolangela hau abian jarri genuenean eta gu-re ikasleak integratzen hasi zirenean,ikasleek mila galdera egiten zituzten:“Gaixorik al daude? Gu baino txikia-goak dira? Zer gertatzen zaie?”. Hel-duok galdera horien aurrean ikasleeieskaintzen dizkiegun erreakzioetanoinarritzen da inklusioaren arrakasta.

Proiektu honen lehenengo urte-an, alderantzizko integrazioak egingenituen, eta asko lagundu zuten ikasleen inklusioan. Astean behin, erreferentzia-gelako ikasle talde batgela alternatibora etortzen zen, hain-bat jarduera egitera: mahai-jolasak,

antzerkiak, jolas librea, plastika… Oso pozik etortzen ziren gure gelara,eta premia bereziko ikaslearekin ha-rreman estuagoa izaten zuten, irakas-leok ere gehiago ahalbidetzen baike-nuen beraien arteko harremana etakomunikazioa.

Gela alternatiboa nola antolatzeneta programatzen den

Nahaste sakonak eta orokorrakdituzten pertsonek zailtasunak dituz-te egunean zehar izango diren jardue-rak eta gertakariak ezagutzeko nahizberaiengandik zer espero den jabe-tzeko, eta ulertezintasun horrek por-taera-arazo ugari eragiten ditu gehie-netan. Kasu horietan, beharrezkoa daingurune fisikoa oso modu egitura-tuan diseinatzea, horrela, ikasleari eguneroko gertakariak aurreikuste-ko gaitasuna eskuratzea ahalbidetu-ko baitzaio, mugitzen den denbora eta espazioa egituratzen lagundukozaionez.

DENBORAREN ANTOLAKETARIDAGOZKION HAINBAT JARDUERA

ERRITUALAK: ikasleak goizean ikastolara iristean egiten dugun jardue-ra da. Gutxi gorabehera ordubeteko iraupena du, eta esanguratsuak direnjarduerak lantzen ditugu. Oso garran-tzitsua da errepikatuz eta beti modu be-rean egitea, horrek segurtasun handiaematen dielako ikasleei eta aurreratzen

ikasten laguntzen dielako. Jarduera ho-riek errealitatearen argazkiekin egitenditugu, ikasle horiek errepresentazio-rako dituzten zailtasunak ekidin ditza-gun eta, etengabe hitz idatziekin lagun-duta, letren mundura ohi daitezen. Sa-rrerako abestia kantatzen dugu, Joan-etorriko koadernoa irakurtzen dugu,nortzuk etorri diren, nortzuk ez diren etorri, nola etorri garen, zenbat etorrigaren ikusten dugu, egiten duen egu-raldia eta arropa lantzen ditugu eta jan-tokiko menua aurreratzen dugu.

Aipatzekoa da Joan-etorriko koa-dernoaren funtzioa, familiekiko koor-dinazioa eta lana asko errazten duela-ko. Gurasoek, gauero, arratsaldean ikasleek etxean egin dutena idaztendute koaderno batean, eta, goizean ikastolara iristean, irakurri egiten dute ikasleek. Ikastolan, arratsaldean, egunosoan zehar egin duguna idazten dugu,eta gurasoek, ikasleekin batera, etxeanirakurtzen dute. Lan horri esker, ikasle-ak ulermena hobetzen ari dira, eta ikas-tolaren eta gurasoen arteko lotura es-tuagoa eta jarraitua da.

EGUNEKO JARDUERA: ikaslehauentzat denboraren kontzeptua bar-neratzea zaila denez eta astelehena edoosteguna den jakiteak zentzurik ezduenez, jarduera esanguratsu bat egi-ten dugu egunero, zer egunetan dau-den kokatzen jakin dezaten: astelehe-netan, ordenagailuko jolasak egiten di-

tugu; astearteetan, plastika; asteazke-netan, proiektuaren pelikula (bideoa)ikusten dugu; ostegunetan, musika-te-rapia; eta, ostiraletan, igerilekura joatengara.

KOMUNIKAZIOA: komunikazioamodu zehatzean lantzeko, goizeko le-henengo orduak baliatzen ditugu, ikas-leak erneago eta zentratuago egoten di-relako; baina etengabe egun osoan ze-har landu beharreko atala da, gure lana-ren ardatz nagusietako bat baita eta egunean zehar komunikazio-uneak etengabeak baitira. Komunikazioa mo-du zehatzean lantzeko, bi metodologiamota erabiliko ditugu: PECS eta BIMO-DALA.

PROIEKTUAK: ikasturteko pro-gramazioa proiektuetan banatuta da-go. Proiektuen oinarrian, bideo bat da-go, musikaz eta oso irudi sinplez osatu-rikoa. Bideo horren gaia ardatz nagusi-tzat hartuta, dagokion ipuina, piktogra-mez osatutako hiztegia, musika etaplastika antolatzen ditugu. Ikasleakmotibatuago azaltzen dira, gelako jar-dun guztia gai baten inguruan antolatu-ta dagoenean.

ESTIMULAZIO SENTSORIALA:zentzumenei esker, mundua ezagu-tzen dugu, eta mundu horrekin harre-manetan jartzen gara, gure ikaste-pro-zesua egokituz. Gure ikasleen kasuan,zentzumenen garapena desberdina da,eta munduarekin eta errealitatearekin

desberdin erlazionatzen dira. Horrega-tik, oso garrantzitsua iruditzen zaiguzentzumenak lantzea, errealitatea geroeta hobeto ezagutzeko eta komunika-zioa hobetzeko. Entzumena, ukimena,usaimena, dastamena eta ikusmena es-timulatuko dira.

LANTEGIAK: proiektuaren arabe-ra, lantegi bereziak antolatzen ditugu. Ikasturte honen hasieran baratza landugenuenean, ikastolako baratza ekolo-gikora joaten ginen egunero; elika-gaien proiektuan, sukaldaritzako lan-tegia egin genuen, eta masaje-lantegiakantolatu genituen, gorputzaren ezagu-tza bultzatzeko.

ESPAZIOAREN ANTOLAKETAIkasleek erraz uler ditzaketen eta in-

gurunearen nolabaiteko kontrola iza-tea ahalbidetuko dieten gakoen bidezegiten da. Espazioaren antolaketarako,piktogramak eta argazkiak erabil dai-tezke, eta oso ongi eta garbi banatu be-har izaten da gela. Gelako txoko bakoi-tzak funtzio bakarra izan behar du, ikasleek leku bakoitzean beraiengan-dik zer espero den jakin dezaten. Ho-nela antolatu dugu gure gela:

Sarrerako txokoa. Ikasleek, ge-lan sartzean, etxetik ekarritako objek-tuak kutxa batean sartzen dituzte beti,eta txamarra edota motxila gakoetanzintzilikatzen dituzte.

Bakarkako lanerako txokoa. Ikasleek kontzentrazioari eusteko zail-tasun larriak dituztenez, bakarkako la-nerako txoko berezia dute. Txoko horiikusmen-estimulaziorik gabeko lekuada, eta, ahal den neurrian, zarata gutxi-ko lekua ere bada, ikasleek arretari eus-ten dioten txokoa da, alegia.

Talde-lanerako txokoa. Taldekaegiten dugu lan txoko honetan, mahai-jolasak, plastikako jarduerak, hamai-ketakoa...

Autonomia-txokoa. Arropa janz-teko eta eranzteko aulki bat dago txokohonetan, eta piktogramez seinaleztatu-tako arropa eta kutxak.

Ordenagailuaren txokoa. Pro-grama errazen bidez, kausa-efektu er-lazioa ikasten dugu.


Jolas-txokoa. Jolas sinbolikorakoeta jolas librerako txokoa da.

Estimulazio sentsorialerakotxokoa.Lurra lastairaz babestuta dago,eta ispilu handi bat dugu. Txoko horre-tan, motrizitate larria eta estimulaziosentsoriala lantzen ditugu. Usaimena e-ta ukimena lantzeko panelak ere ba-daude txoko horretan, bai eta tunel batere.

Liburutegiaren txokoa. Irakur-zaletasuna bultzatzeko lekua da.

Informaziorako txokoa. Aurre-tik aipatutako erritualak txoko honetanlantzen ditugu.

Lasaitzeko txokoa. Ikasleek pix-kana emozioak bereizten ikas dezatenerabiltzen dugun txokoa da. Ikaslerenbat haserre, triste, pozik...sentitzen ba-da, lasaitzeko txokora joan daiteke, etasentitzen duen horri marrazkia jartzenlaguntzen diogu. Beste batzuetan, gukeramaten ditugu txoko horretara, eta emozio horri dagokion aurpegia era-kusten diogu.

Komunikazio-panela. PECS lan-tzeko erabiltzen ditugun argazkiak ja-rrita daude txoko horretan, eta ikasleekbertatik hartzen dituzte, zerbait eskatunahi dutenean.

Ze onura ekar diezazkioke gela alter-natiboak ikastetxeari?

Gela alternatiboko gure ikasleakingurune arruntetan hezten dira; hel-duon zeregina da ahalik eta giro nor-malizatuena bermatzea, egoki gizar-teratzeko. Modu arruntean garatu di-ren lagunekin harremanak izatea ze-haro positiboa da haien garapenera-ko. Guztiok dakigunez, ikasleek ezdute bakarrik helduekin ikasten, bes-te haurrekin harremanetan eta haienjarrerak imitatuz ere asko ikasten du-

te. Horregatik, premia bereziak dituz-ten ikasleen garapena osoagoa da eremu normalizatu eta erreal batean.

Baina onurak ez dira norabide ba-karrekoak, eta ikastetxeko beste ikas-le eta irakasle guztiek ere onura askojasotzen dituzte gela alternatiboari es-ker. Lehia helburu dugun gizarte ho-netan, hezkuntza-premia bereziko ikasleek gure begirada zabaltzen la-guntzen digute, eta, horri esker, des-berdintasunak eta gaitasun mota guz-tiak onartzen. Urte hauetan izan du-gun esperientziari esker, esan deza-kegu hezkuntza-premia bereziak di-tuzten ikasleak integratzen diren ge-letan, bestelako ikasleek tolerantziahandiagoa azaltzen dutela, itxarotenhobeto ikasten dutela, ongi ulertzendutela gaitasun desberdinetako per-tsonak garela guztiok eta bakoitzarenerritmoa errespetatu behar dela; eta,batez ere, guztiok elkarbizitzarakogaitasuna dugula, desberdintasunengainetik. Gure lankide batek hala esan zuen behin: “Ikastetxerako opa-ri bat da!”

Hala ere, esan beharra dago, lanhandia dugula guztiok aurretik. Gelahonen funtzionamendua egokia izanarren, integrazio hutsean gaude oraindik. Kontzientzia eta begiradazabaltzen joan behar dugu gure gizar-tean, ikasle guztien benetako inklu-sioaren alde.

189. zenbakia. 2014ko ekaina • hik hasi 29

e k a r p e n a k

tuari ekin zion, hainbat material bil-du eta argitaratzeko.

Xaldun Kortin proiektuarekin bihelburu bete nahi dituzte atzeandauden taldeek: alde batetik, garaibateko ondarea berreskuratu nahi izan dute, eta, bestetik, ondare horiguztia gurasoen eskura jarri nahi izandute, jolas, abesti eta hainbat bitarte-korekin euskara sustatzeko.

Liburuan, CDan eta DVDan argi-taratu duten materiala biltzeko, Na-farroako eskualde euskaldunetakojendea elkarrizketatu zuten, aitona-amonak eta adineko jendea gehien-bat. Denboran atzera egin, eta umezireneko garaian kantatu eta kontatuizan zituzten jolasak, abestiak, ipui-nak, etab. bildu eta ikertzeari ekinzion fundazioak.

Jaso duten materialaren zati batbere horretan argitaratu dute hainbat

Kantuak, kontuak, hatz-jolasak,jokoak, abestiak..., haurrek, haur di-renetik, hizkuntza erabili dute jolas-teko. Alabaina, hainbat lekutan etenegin da ahozko ondarearen transmi-sio hori, esate baterako, Nafarroakohainbat herritan. Euskarak, eta, bere-ziki, ahozko ondareak, Euskal Herri-ko gune horretan duen hutsunea be-tetzeko asmoz, Xaldun Kortinproiektua gauzatu du EuskoKulturFundazioak, eta kantuz eta kontuz osaturiko liburu bat, CD bat eta DVDbat argitaratu berri ditu.

EuskoKultur Fundazioak urteakdaramatza Nafarroan euskarazkoondarea jasotzen. Fundazioak mate-rial ugari apailatua zuela ikusirik,beste erakunde batzuekin elkarlane-an jarri, eta material horri irtenbidebat ematea ebatzi zuen. Horrela,Bortzirietako Euskara Mankomuni-tatea eta Labrit Multimedia bidela-gun hartuta, Xaldun Kortin proiek-

Xaldun kortin, jolastu gurekin!

euskarritan, baina beste hainbat ma-teriali moldaketak egin behar izandizkiete, abesti batzuk doinurik gabejaso baitzituzten.

Bilketa egin ostean, grabaketenunea iritsi zen eta, horretarako, hain-bat herritako haur eta taldeen lagun-tza izan dute, zehazki Iruñeko SanFrantzisko Eskola Publikoaren la-guntza, Atarrabiako Paz de ZigandaIkastolarena, Bortzirietako bertso-eskolarena, Aralar musika-eskolare-na, Elizondoko abesbatza txikiarenaeta Ribaforadako San Bartolome ikastetxeko A ereduko ikasleena.Haurrez gain, Porrotx pailazoak ereparte hartu du grabaketetan, Nafa-rroan barrena, herriz herri ahozkoondarea ezagutzeko egindako bi-daia jaso baitute.

Bilketa eta grabazioak bukatu os-tean, materiala argitaratzea bakarrik


EuskoKultur Fundazioak,Bortzirietako Mankomunitateak etaLabrit Multimediak Nafarroakohaur-jolasak, kantuak eta kontuakjaso dituzte liburu, CD eta DVDbanatan, Nafarroako ahozko ondarea berreskuratzeko eta euskaraz dakiten eta ez dakitenfamiliak seme-alabekin hizkuntzahorretan jolas daitezen.


falta zen, eta hiru euskarri erabili di-tuzte horretarako: liburua, CDa etaDVDa. Era horretan, Nafarroan urteaskoan kantatu eta kontatu izan di-ren jolas eta abestiak familia guztieneskura jarri dituzte, euskaraz dakiteneta ez dakiten familien eskura, guz-tiek izan ditzaten seme-alabekin etxean euskaraz jolasteko tresna ba-liagarriak.

LiburuaLiburuan, kantu eta kontuak aur-

kitzeaz gain, haur-hizkeraren hizte-gia eta etxean euskara erabiltzekogomendioak ere aurki daitezke.Haurrekin lotutako ahozko ondarea-ren bilketan sakondu nahi dutenguztiei zuzenduta dago liburua. He-zitzaileek bilketa-lan guztiaren emai-tza izango dute eskura, herriz herrikosailkapenarekin. Gainera, herrien ar-teko desberdintasunak eta NafarroaGaraiko euskalkien berezitasunak ere jaso dira liburuan. Bestalde, gele-tan lantzeko material ugari dakareuskarri horrek, hala nola, zenba-kiak eta gorputz-atalak ikasteko ipui-nak, abestiak eta beste hainbat mate-rial erabilgarri.

Familia-giroan lantzeko ere apro-posa da liburua, guraso eta seme-ala-bek elkarrekin abesteko doinu eta jo-lasak eta hizkuntza lantzeko baliabi-de ugari eskaintzen baitira bertan.

Euskaraz, gaztelaniaz eta frantse-sez dago idatzita, Nafarroako hainbaterrealitate linguistiko hartu nahi izanbaitituzte kontuan materiala argitara-tzerakoan, euskaldunek zein, euska-raz ongi jakin ez arren, hizkuntza ho-rren aldeko jarrera dutenek ere erabi-li ahal izan dezaten.

DVDaDVDak bi atal ditu: alde batetik,

proiektu honetan bildutako jolas etaabestiak egunerokotasunean eta fa-milia-giroan nola erabil daitezkeen ikusi ahal izango da; eta, bestetik, Po-rrotxek Nafarroako ahozko ondarea

ezagutzeko egindako bisita ere ikusiahal izango da; eskualdez eskualde,tokian tokiko kantu eta kontuak kon-tatzen dizkiote haurrek pailazoari.

CDaDiskoan hainbat herritako kan-

tuak argitaratu dituzte, tokian tokikohaurrek kantatuta. Kantuez gain, ipuinak, jolasak edota lo-kantak ereaurki daitezke.

Bestalde, euskarri birtual bat erebadu Xaldun Kortinek, www.xal-dunkortin.com webgunea. Atarihori, gainera, etengabe berritzen da,bideo, abesti eta albisteekin.

Materiala salgai dago jada, bai li-buru-dendetan eta baita webguneanere. Bortzirietako euskara-zerbi-

tzuek, bestalde, aurten jaioko direnhaurren familiei oparituko diete bil-duma. Gainera, materiala nola erabiliikasteko gurasoentzako bi orduko ikastaro laburrak eskaintzen hasiakdira.

e k a r p e n a k

ikastolak Argantzungo populazioamantentzen lagundu du eta herriko“betiko” jendearen eta jende “be-rria”ren arteko topaleku ere bihurtuda.

Trebiñun euskaraz ikasi ahal iza-teko aukera bakarra Argantzon Ikas-tolak ematen du. Etengabeko ahale-gina egin behar izaten du egunerokolana finantzatzeko. Trebiñun badaeskola publiko bat. Gaztela Leongocurriculumean oinarritzen da etaeuskarak ez dauka inolako presen-tziarik, ezta ikasgai bezala ere. Zen-tro horretan, Haur Hezkuntzako da-tuei erreparatuta, ikastolan bainohaur gutxiago daude gaur egun ma-trikulatuta, baina ikastolak Gober-nuari kontzertazioa eskatzen dion arren, Burgosko administrazioak esaten du Argantzundik oso gertu

2003ko urrian ireki zituen ateakArgantzon Ikastolak, 11 ikasle eta biirakaslerekin. Orduz geroztik, piska-naka, hazten joan da eta gaur egun 50ikasle ari dira bertan ikasten eta sei irakaslek egiten dute lan. Haur Hez-kuntzako 0-3 eta 3-6 zikloetan es-kaintzen ditu eskolak, eta Argan-tzungo haurrez gain, inguruko herriaskotatik ere hartzen ditu ikasleak,hala nola, Tuiutik, Grandibaldik, Añastrotik, Burgetatik, Panguatik,Mirandatik, Araikotik, Done Este-bandik, Gasteiztik…

Denbora gutxian emaitza han-diak lortu ditu Argantzon Ikastolak:batetik, herriaren dinamizazioaribultzada handia eman dio eta komu-nitatearen euskara maila hobetzekobalio izan du; bestetik berriz, inguru-nean erreferentziazko hezkuntzazerbitzua bilakatu da. Horrez gain,

badela eskola publiko bat plaza libre-ak dituena, eta beraz, ez dagoela arra-zoirik ikastola kontzertatzeko.

Euskal Herriko Ikastolen Elkarta-sun Kutxari, familiei, irakasleei etaherritarrei esker dirau bizirik ikasto-lak. Urtean zehar zenbait egitasmoantolatzen dituzte dirua ateratzeko.Ahalegin horren emaitza da Pirritx,Porrotx eta Marimotots Garratz etaMingotsekin Trebiñun izeneko CD/DVDa ere.

Euskal Herriko hainbat txokota-ko artistak bildu dira, eta, eskuzabal-tasun osoz, ahotsa, musika eta irudiajarri dituzte. Irakasleak, rockeroak,pailazoak, ikasleak… guztiek baterazortzi abestiz osatutako CDa, eta erreportajea eta bideoklipa biltzendituen DVDa osatu dituzte. Horixe izan da elkarlanaren emaitza.

Argantzon Ikastolak CD/DVD batosatu du Bonberenea Ekintzarekin,Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoekin, eta beste hainbatartistarekin elkarlanean. Bi helburu betetzeko burutu duteproiektua: alde batetik, ArgantzonIkastolari laguntzeko, diru arazolarriak baititu; eta bestetik, arazohorien arrazoi nagusia mahaigaineratzeko, Trebiñurenegoera, hain zuzen ere.


ARGANTZON IKASTOLA

Trebiñun bizirik irauteko eginahalean

Ikastolako guraso baten ekime-nez sortu da proiektua. Guraso harkaspalditik zerabilen buruan ikastola-rako diska bat egiteko ideia eta Bon-bereneari eman zion bere asmoenberri. Joxe Mari Agirretxe Porrotxi ere esan zioten zein zen Argantzon Ikastolaren intentzioa eta ideiari for-ma ematen hasi ziren elkarlanean.Bonberenearen bidez Lisaböko Kar-los Osinagarekin eta Dut nahiz Ku-raiako Joseba Poncerekin harrema-nean jarri ziren eta haiek ere prest azaldu ziren Pirritx, Porrotx eta Mari-mototsekin CDaren grabazioan par-te hartzeko.

CDan, musikari ezagun ugariAbestietarako gaiak zehaztea

izan zen lehen egitekoa. Letrak idaz-teko hasieratik gertu zeuden GorkaLazkano gurasoa eta Ekaitz Lotina irakaslea. Beste abesti batzuetarakohitzak berriz, Ruben Sanchez eta Iña-ki Viñaspre bertsolariei eskatu ziz-kieten. Tolosatik ere lortu zuten bes-te abesti baterako letra, Txoan Orma-zabalek egina.

Hitzak osatu zituztenean, musi-kariei pasa zizkieten. CDko kantakJoseba Ponce “Mingots” (Dut, Ku-raia) eta Karlos Osinaga “Garratz” (Li-sabö) musikariek konposatu eta jodituzte. Euskal rock musikaren bi erreferente horiekin batera, Pirritx,Porrotx eta Marimotots pailazoekhartu dute parte, abestiei ahotsa ja-rriz. Imanol Ubeda “Narrats”-ek ere

(Deabruak Teilatuetan, Bide Ertze-an) egin du abesti bat. Musikarioksortutako kantuez gain, Imanol Ur-bietaren “Alavatik Arabara”-ren ber-tsioa ere sartu dute CDan. Beste hain-bat musikari ezagunek ere kolabora-tu dute diskoan: Mikel Abrego (bate-ria), Mikel Zelaia “Mirri” (haizeak),Joseba Irazoki, Juantxo Arakama“Sofanbeltz”, Natalia Garmendia…Eta Karlos Osinagak berak grabatu eta nahastu du guztia, Tolosako Bon-berenean. Argantzon Ikastolako ar-duradunen esanetan, sortu dena “ha-rribitxi” bat da, “haur nahiz heldudantzan jarriko dituena, apurtzailea,freskoa, zortzi hit biltzen dituen langazia, eta goxoa”.

DVDan, pailazoen beste abentura bat

Elkarlanaren emaitza da DVDkoerreportajea ere. Argantzon Ikastola-ko kideen lana izan zen Trebiñuri etaikastolari buruzko informazioa bil-tzea eta gidoiko ideia nagusia sortzea.Gero berriz, pailazoekin batera gi-doiari forma ematen joan ziren etaondoren, lokalizazioak, pertsonaiak,atrezzoa, etab. osatu zituzten: “Lanberria izan da guretzat, baina espe-rientzia oso polita eta aberatsa”.

Hala osatu zuten erreportajea, Ka-txiporretako Isa Fernandez de Agirre-ren gidaritzapean. Oraingo honetan,Pirritx, Porrotx eta Marimotots paila-

zoek abentura dibertigarria bizikodute Trebiñuko lurraldean eta histo-rian barna. Mapan agertzen den horilaku bat delakoan, bainujantzi etaguzti abiatuko dira Panpoxa furgone-tan; baina, bertan, sorpresa ederrahartuko dute! Trebiñuarrak ezagutu-ko dituzte, eta, halaber, Argantzon Ikastola. Erreportajeaz aparte, beste 3bideo ere biltzen ditu DVDak: “Irria”kantaren bideoklipa, making off-a e-ta kredituak laguntzeko hanka-sar-tzeen bildumatxoa.

Argantzon Ikastolako kideek azaldu dutenez, proiektuak hainbateragile elkarrekin lanean aritzea eka-rri du eta “horrek besteengandik ikas-tea ahalbidetzen du”. Ikastolako ko-munitateari begira ere onurak bainoez dituzte ikusten: “Familiak eta ira-kasleak inplikatzen direnean, batasu-na sortzen da, eta horrek hain beha-rrezkoa den gertutasuna dakar.Proiektua norberarena dela sentitze-ko balio du eta hori oso garrantzitsuada”. Gainera, ikastolako ordezkarienhitzetan, Trebiñun egoteagatik ikas-tolako lana egunero aurrera eramate-ko dituzten zailtasunei aurre egiteko,beharrezkoa da proiektua maitatzea,lanera ilusioarekin joatea eta oztopo-ei aurre egiteko indarrak batzea: “Eki-men honekin jaso dugun eskuzabal-tasuna eta maitasuna ikaragarria izanda. Ilusioz bete gaituzte, indarberritu-ta aurrera goaz”.



Zer ekarpen egin zionEusebio Osak euskal

irakaskuntzari

Nago galdera horrek gonbita egitendidala begi bat orain berrogei urtera edukitzeko, eta bestea, egungora etabiharkora. Bereziki pedagogia eta gi-zartearen arteko harremanei jarrikodiet begia –Pedagogia eta gizartea,Lur, Donostia, 1972–, beste honi ere erreparatuz: zer kritika egingo liokegaur egun Osak egungo euskal irakas-kuntzari? Ez dut asko arriskatuko,gehienbat bere hitz idatziak tolestukoditut, haren ideiak nolabait iraganetikgaurkora ekartzen ahalegindurik.

Duela berrogei urte ikastoletan erli-jioa edo dotrina eman behar zen edoez, garrantzizkoa zen. Gizartearen se-kularizazioa hasia zen erpinetik: semi-narioak eta komentuak husten hasiakziren, baina herri xehean, erlijioak pisuhandia zuen. Ez zitzaion iruditzen ikas-tolan dotrina eman behar zenik. Eta er-lijioa heziketa ordenazalearen iturri be-zala kontsideratzen zuenez, baztertubeharrekotzat zuen bezala, fedea ez,azken hau izan zitekeen eraldatzaile eta iraultzaile. Erlijioak psikologia or-denazaleak sortzen ditu:

“Erlijio ideiaren barnean, bikotehauek aurkitzen ditugu: goikoa-behe-

koa, gorputza-anima, materia-espiri-tua, mundu hau-beste mundua, oraingoa-betikoa, sakratua-profanoa(...) Beraz, bada ordena bat, badamailaketa bat, ordena hori, Jainkoakberak ezarria da. (...) Goikoak goianbehar du. Behekoak behean. Jainkoaklandatu duen arbola sakratu honi uki-tzen diona, madarikatua geldituko da(...) Beraz, gizartean ere, goikoak etabehekoak, izan beharko dira. Gizartebat estrukturatzerakoan, ideia nagu-sia ez da denen berdintasuna izanen,

ezberdintasuna baizik. Diruaren alaagintearen indarrez goi mailan bizidirenak, maila horretan ez dira bide-gabekeriaz izango, ordenaren lojikasakratuz baizik. Eta behe maila zapal-duan direnak, ez dira maila horretaninjustiziagatik izango, halabehar sa-kratuaren aginduz baizik. Kexatzeakez du sentidurik. Gauzak eta gertaka-riak diren bezala onartu behar dira.Justizia behar da, maitasuna beharda, baina behekoa behekoz konforma-tuz, goikoari goian bakean utziz.Gehienik ere, goikoari on izateko eta u-rrikalmenduz jokatzeko kontseiluak emanaz”.

Francoren erregimenaren eta Elizakatolikoaren arteko ezkontza estuakaspaldiko kontua dirudi; baina, or-duan, zergatik ikusten dugu Nafarroa-ko agintari nagusia ekitaldi erlijiosoguztietan eliz buruzagiekin bat-bat eginda, eta zergatik doa Maiatzaren Le-henean EAEko lehendakaria ArabakoEstibalizko santutegira, hango Ama Bi-rijinaren egunaren karietara, eta ez lan-gileen elkarretaratzetara? Erlijioa etapolitika uztarturik statu quoa zurkaiz-ten, duela berrogei urte eta orain.

galdeidazue

?Pako SUDUPEEUSKARA TEKNIKARIA


Ikastoletan duela berrogei urte bes-te gai polemiko bat politikarena zen:politika eman behar da ikastolan?1968ko maiatzean lehertu zen kulturamatxinadatik zetorren haria, bereziki,Parisen, Frantzian. Grenobleko go-tzain Matadrin jaunak zioen Frantziakoapezpikuen batzar batean ezen politi-ka zela bizitza sail guztietako existen-tzia orobiltzen eta egituratzen zuen lo-karria:

“Pokitika ez dela eskolaren zeregi-na, esan ohi zaigu. Horrekin sinesta-razi nahi digute, eskolan politikarik ezdela ematen, eskola politika guztiengainetik dagoen mundu garbi etaneutral bat dela.Hemen datzan gezu-rra salatu behar dugu. Horretarako,analisis kritiko bat egiteko gauza izanbehar dute irakasleek. Orduan ikusikolukete, eskola-tokiak, eskolan ematendiren gaiak, eskolan erabiltzen direnmetodoak, den dena ideia politiko ba-tzuen azpian eta esanera dagoela. Irakasleek inplikazio politiko hau ikusten ez badute, sistemaren morroinzintzo bezala jokatuko dute, besterikpentsatu arren.Bestalde, nahiko itsu ere izango dira, ematen duten eskolamoldeak haurrarengan eta gaztea-rengan duen inpakto politikoaz jabe-tzen ez badira.”

Irakurleari segur aski, niri etortzenzaidan bezala, LOMCE etorriko zaioburura, besteak beste. Bestalde, horrekzer esan nahi du, irakasleak egungo tal-de politikoei buruz dituen filia eta fobia

politikoak azaldu behar dituela ikas -gelan?:

“Honek ez du esan nahi heziketa,eskola eta irakaskintza mailan behin-tzat, “alderdi politiko” baten serbitzu-ko jarri behar denik, irakasle bakoi-tzak “bere politika” egin behar duenik.Aitzitik, heziketa eta irakaskintza poli-tizatzeaz zera esan nahi dugu: egungoeta hemengo munduaz, gizarteaz etagizonaz [artean “gizaki” eta “jendaki”ez ziren erabiltzen] ikuspegi real etaglobal bat ematea, bizitza konkretoabere azken erroetan analizatzea. Eta ikasleagan postura kritiko eta libre batsortaraztea. Gure arteko eztabaidakbeste plano batean mugitzen diragehienetan. Eskola pribatuak ala pu-blikoak, Elizarenak ala Estaduarenak,eta abar. Horrela, alternatiba faltsoakpresentatzen ditugu, azaleko alterna-tibak”.

Horrek ez du azalpenik behar, beramintzo da aski klarki. Ildo interesgarrihorri jarraiki, gehiago zehazten du arra-zoiketa irakaskintzaren eta heziketarenkontzeptuak bereiziz:

“Irakaskintza edo instrukzioa jaki-tean dago zentratua: matematikak, fi-sika, historia, midikuntza, eta abar...Iadanik landua, bildua eta liburuetanalmazenatua dagoen jakiteetan zen-tratua. Utilitate bat duten ezagutze-tan, jende ugariari multzoan admi-nistra dakioken jakiteetan zentratua.Aitzitik, heziketa pertsonagandik abia tzen da. Gogoan du, pertsona ba-koitza diferentea dela. Pertsona bakoi-tzak dituen ahalmenak, ahalmen fisi-ko, moral, sozial, artistiko eta kreatzai-leak desarroilatzen lagunduz, bakoi-tzari NOR izaten, bere buruz jokatzenlaguntzen dio. Hau da, pertsona iza-ten (...) Egunero zenbait orduz, urterozenbait hilabetez, haurren munduaeskolatua gelditzen da, helduen mun-dutik aparte, helduen ekintzetatik etaproblemetatik urruti. Hementxe has-ten da eskolaren deformazioa, natu-raren kontrako bekatua. Gizarteko errealitate bizienak, funtsik gabeko bi-lakatzen dira eskolaratzean.(...) Fran-tziako 1789.ko iraultza, esaterako,pentsatu eta, prozeso historiko batenbarnean baloratu egin beharrean, ikasi egiten da. Gero ikaste honek, nota

bat ateratzeko balio du. Eta nota ho-nek, diploma irabazteko. Non geldituda iraultza haren arrakasta, historianizan zuen influentzia?(...) 1917-koa,ikasi ere ez. Ez pentsatu eta ez ikasi. Ka-sualitatez? (...) Irakaskintzaren zere-gina hau da: haurrak gizarte bizitik atera eta, urrezko kaiola disziplinatubatzutan domestikatu ondoren, selek-zio ‘egoki’ bat egin eta, selekzio horre-tan ‘predestinatuak’ izan direnei es-kailera eskaini, goragoko beste kaiolaederrago batzutara igo daitezen. Ho-nela, irakaskintza sistema ez da inoizneutrala. (...) Gizartea bi sailetan ba-natzen du: alde batetik, eskolatuen ira-kaskintza, bizitzaren kontakturik ga-be; bestetik, laneratuen bizitza eta lan-gintza, egiazko heziketa baterako es-kuarterik eta astirik gabe”.

Zenbat fraseologia ilunikasten dute gure gazteek,buruz, batereulertu gabe?,paragrafo trinkoak, esaldi abstraktuak buruz ikastenigaro denbora, azterketaegin eta nota ateratzeabeste helbururik gabe?

?

Ikusten duzue nola planteamenduhoriek bidea ematen duten eztabaida-rako. Erradikalegi agertzen dela, mutu-rreraino jotzen duela batzuetan? Duda-rik ez. Baina benetan zentzu kritikoapizteko aproposa delako ere bai. Zen-bat fraseologia ilun ikasten dute guregazteek, buruz, batere ulertu gabe?, pa-ragrafo trinkoak, abstraktu bilakaturi-ko esaldiak buruz ikasten igaro denbo-ra mordoa, azterketa egin, eta nota ate-ratzea beste helbururik gabe? Hernaninbizi naiz, hemen ikasten dute nire se-me-alabek. Zer dakite herrian daudenelkarteez?, errumaniarren txabolagu-neaz eta haiek gure gizartean txertatze-ko dagoen planaz; zer dakite Orona- Ideoz, edo larri dabiltzan enpresez? Curriculumean sartzen ez denez, etacurriculuma betetzeak nahiko lan ema-ten duenez... kontua ez da, jakina, ira-kasleei errua egoztea, denok kontzien-tzia kritikoa hartzea baizik. Eta horreta-rako bidea damaigute Eusebio Osarenhausnarketek.

Ikastolan ez ezik alfabetatze-ikasta-roetan ere aritu zen. Paulo Freire zuenhorretan maisu hartua. Hona heziketaaskatasuna ez baizik askatasungintzadela nola arrazoitzen duen, Freireren ideiak gurera ekarriz:

“Askatasunaren ideia baino aska-tasungintzarena gehiago erabiltzendu Freirek. Askatasuna edo libertateakonzeptu estatikoa da. Askatasungin-tzak, berriz, ekintza, bideko burrukaadierazten du. Askatasungintza edoliberazioa, esperientzia mailan, eta ezteoria mailan. Gaurko pedagogi mugi-

mendu gehienak askatasunari lehenmaila eskaintzen diote, teorian behin-tzat. Baina Freireren baitan badu ori-jinalitate bat askatasun honek (...) Ideia hau izan behar dugu beti begienaurrean: zapaldua askatzeko burru-katik kanpo ez dela askatasunik mun-du honetan. Askatasuna, askatasun-gintza dela, eta honek, bere konkretu-tasunean, burrukaren forma duela.Askatasuna ez da lorategian aurki-tzen den altxorra”.

Azken hamabi urteak unibertsitate-an eman zituen, ez filosofia ematen, be-rak nahi izango zukeen bezala, euska-raren dialektologia eta gisakoekin en-plegatu zen; eta, elementuen ordenazegin zuen tesia. Ikastolan erlijioak zerleku izan behar zuen –edo ez zuen– ar-gudiatu zuenak, eta heziketaren eta po-litikaren arteko sartu-irtenez aritu ze-nak ezin zuen unibertsitatearen irakas-kuntza-eredua kritikatik kanpo utzi.

Konbentzimendu teorikoaren etajokabide praktikoaren arteko eskizo-frenia salatzen zuen, hots, azken bu-ruan, bere kontraesanak jartzen zituenagerian:

“Unibertsitatera sartu nahi lukeengazte batek berak burutu ditzakeen ikasketei buruzko aholkua eskatzenbadizu, lan-merkaturik onena duenkarrera egitera joan dadila esaten dio-zu, horretarako ahalbide minimorikbaldin badu behintzat. Langabeziatikihes egin nahi duen gazte bati, bere amets osoa lanpostu bat aurkitzea denbati, zer esango diozu besterik? Nolaausartu Unibertsitatera, edozein Fa-kultatetara, batez ere kultura sakonbat lantzera, pentsamendua sakontze-ra, ahalmen kritikoa zorroztera, finta-sun, zehaztasun, zorroztasun intelek-tualaz jaztera joan behar dela esaten?Orduan, Unibertsitatearekiko zurekontzeptu bikaina alde batera utzi eta,giroak dioena, ikasleak eskatzen due-na, irakasleek eskaintzen dutena, Uni-bertsitateak proposatzen duena eta Erreformak bideratzen duena kon-tuan harturik, zeu ere pragmatismohorretara makurtzen zara eta, korron-teak zaramatzan aldera egiten duzu.Ez du ematen gauzak, gaur egun, bes-te maila batean proposa daitezkeenik,utopian erori gabe, atzerakoitzat joa

izan gabe”.Duela hogei urte indarrean zen ere-

dua halakoxea baitzen eta egungoa ere, funtsean, berdina:

“Dudarik ez dago gaur egun men-debaldeko gizartean Unibertsitatea-ren bideak markatzen dituzten minis-trari, zuzendari eta kontseilari jaun-andreek gizarte eredu jakin bat dutelabegien bistan, alegia, gaurko gizarteindustrializatua eta teknokrata, mer-katuaren legepekoa. (.) Enpresarenbat-bateko beharrei begira egiten diragauzak. (.) Gauza da, gizarte kapita-listan martxan dagoen makinariakbehar dituen pieza egokiak sortzea.Bulegoen, lantegien, ikasgelen, labo-rategien, ministeritzen, parlamentueneta burokraziaren ibili normala ga-rantizatuko duen giza-emakumemultzo egokia prestatzea. Horretara-ko, karrera laburrak egitea aski omenda (.) Eta gai jakin batean ongi jantzi-riko superespezialistak ematen badituUnibertsitateak, bere zeregina ongi be-tea luke, nahiz eta gero espezialista ho-ri kultur arloan analfabeto hutsa izaneta itxuraz irakurtzeak eta idazteaklanak eman. Hitz batez, merkatal egi-turei, finantza egiturei, ekonomi etapolitika egiturei ongi egokituko zaienunibertsitaria lortzea da helburu”.

Zein oinarri izan behar zituen Osa-ren gogoko unibertsitate-ereduak?:

“Nolabait lehengora jotzea litzate-ke eta, zentzu horretan, gure jarreraaski tradiziozalea izango litzateke.XIX. mendera eta XX.aren hasierara itzuliko ginateke, gutxi gora-behera.Ordukoa kopiatu ez, baina bai ordu-kotik abiatuz gaurkora egokitu. Eta Unibertsitate horretan, lehentasuna ezluke izango urgentzia teknologikoak,zientzi arlo supermugatuak eta supe-respezializazioak, jakinduriak, kultu-rak eta kritikak baizik. Unibertsitatehorretan, arrazoi instrumentalak ezluke aginduko, arrazoiketa instru-mentalizatu gabeak baizik. Unibertsi-tate horretan, zientziak zientziarenoinarriak eta presupostuak beldurrikgabe eta luze-zabal aztertuko lituzke,hots, epistemologia, hots, filosofia izan-go litzateke nagusi, erreflexio filosofi-koa eta hortik sortzen den duda edogalderazko jarrera zientifikoa, botere-


Ez zuen baztertzen profesionalizazioa eta

espezializazioa,ez zuen unibertsitateelitista proposatzen,

baina ezta masifikatuaere; unibertsitateak ezzuen lanbide heziketaduina ordezkatu behar

?

aren indarraren eta dogmatismoarenkontra. Topiko bat errepikatzea eta pa-rafraseatzea baldin bada ere, esangonuke Unibertsitate horrek arrazoiketa-ren (ez arrazoiaren) boterea landukolukeela, boterearen arrazoiaren (ez arrazoiketaren) kontra.”

Horrekin ez zuen baztertzen profe-sionalizazioa eta espezializazioa, ezzuen unibertsitate elitista proposatzen,baina ezta masifikatua ere; unibertsita-teak ez zuen lanbide-heziketa duina or-dezkatu behar.

Haatik, ez zuen esperantza handi-rik, korrontearen aurka zebilen senti-pena zuen:

“Badirudi gizarteak daraman no-rabidea eramango duela Unibertsita-teak. (.) Agente ekonomiko-adminis-tratibo-politikoek nekez onartuko di-zute jakinduriaren egoitza izango denUnibertsitatea. Ofizio-irakasle eta titu-lu-banatzaile izango denaren alde jo-katuko dute. Beraz, ez dugu ilusiohaundirik egiterik. Galdutako Uniber-tsitateak galdurik jarraituko du. Aitor-tu behar dut, beraz, daukagunaz

egiak kontatu eta salaketak kantatu di-tudala; nahi nukeenaz, berriz, ame-tsak egin besterik egin ote dut? Harazertan diren nire esperantzak! Mende-balde pragmatikoak eta gizarte admi-nistratuak aurkitu, bereganatu etafinkatutako Unibertsitatean, galduta-koaren hondakin zenbait, ahal denikmodurik taxuzkoenean sartzen saia-tzeaz [etsi] beharko dugula uste dut”.

Hori idatzita, hara non irakurtzendudan Argia aldizkariaren maiatzaren4ko alean, Pello Zubiriak sinaturiko ar-tikuluan, Halimik Sarkozyri buruz dio-ena: “Eskuinaren errezeta zaharra da-rabil: interes ekonomikoez ez hitz egi-tearren –ondo erabakita, jende gutxibatzuenak defenditzen baititu– hitz eta pitz aritu behar du balioez, kultu-raz eta jarrerez: ordena, autoritatea,lana, meritua, moralitatea, familia”Nork jarri ditu arriskuan ordena, au-toritatea, lana, meritua, moralitatea eta familia? 1968ko maiatz hark. Be-rriro Sarkozy: “Aldarrikatzen zutendena zela libre, agintea bukatua zela,fini edukazioa, fini errespetua, jada-

nik ez zegoela ezer handirik, ezer sa-kraturik, ezer miresgarririk, araurikez, ezta debekurik ere (...) Lanaren kri-sia ezer baino lehen krisi morala da, eta horretan erantzukizun handiadauka 68ko maiatzak”; 1968ko maiatzhark emandako bultzadan idatzi zuenOsak Pedagogia eta gizartea; eta hura egun ehortzia dago, eta inon bainogehiago Frantzian, non ezker izeneko-ak eskuinaren politika egiten duen, orohar, Mendebaleko Europa guztian be-zala.

Eusebio Osari buruzko liburuari amaia ematean honela nioen: “Iraultzaasko denbora gutxian bizi behar izandituen belaunaldi baten lekuko aban-tailatu, erradikal, kontsekuentea izanzen. Galtzaileekin beti, bere ideiak eregaltzaile, itxura batera, baina arrastoluzea izan dezaketenak lagun, euskal-dunon historian barna.”.

Artikulu honetara bildu ditugun ideia apur horiek ez al digute sen kriti-koa pizten, esnatzen?, arrastoa uzten?Hala balitz, gure artean legoke EusebioOsa, beti ziztaka ari!

argitalpenak

Kanguroak zootik ihesiIñaki Zubeldia / Alai Zubimendi

IBAIZABALAustralia da kanguruen herrial-

dea. Munduko hainbat eta hainbatzootan eta animalien parketan ere ikus daitezke, ordea. Frankfurtekozooan ere baziren hainbat, eta haieta-ko hiruk ihes egitea lortu zuten,2012ko udan. Albiste bitxi horri tirakaosatutako istorioa jasotzen da liburuhonetan. •

ToninoMiguel Salas / Paolo Domeniconi

OQO / TXALAPARTATonino pinguinoa da istorio hone-

tako protagonista. Jaka iluna, ipurdigizena, moko naranja, begi pare bel-tza eta ibilera traketsa du Toninok. As-pergarria egiten zaio bere ingurua,poloa, eta ez du maite hango bizimo-dua. Basamortuarekin egiten du amets, eta inork ezin dio ideia hori bu-rutik kendu. •

X-Zatiketak bidertuzAndroid eta IOS

LUULHatzekin irakurtzeko ipuin inte-

raktiboa da. Haur baten gurasoen ba-natzearekin hasten istorioa, zatiketabatekin. Baina zatiketa horrek bider-ketak ekarriko ditu berehala. Familiaeredu ezberdinen inguruko hausnar-keta da ipuinaren muina. Irakurri ezezik, jolas egiteko eta elkar eragitekoaukera anitz izango ditu irakurleak. •

Letra txarra daukat, eta zer?Alaine Agirre / Jokin Mitxelena

ELKARLetra kaskar samarra du liburuko

protagonistak. Aitak eta irakasleakmaiz esan dioten arren, ez dio aparte-ko garrantzirik eman sekula horri. Egun batean, baina, maitasun gutunbat idatziko dio bere maiteari, Marti-nari, letra kaskarraz idatzi ere. Eta ho-rrek buruhausteren bat sortuko diomutikoari.•

Sei hazien bilaAna Galan / Pablo Pino

AIZKORRIMondrago herensugearen zazpi

liburu argitaratu dira jada. Aurrez argi-taratutako istorio guztiak labur-labureta irudiz apainduak kontatzen di-tuen album ilustratua da zortzigarrenhau. Mondragoren abentura oro es-kura jartzen du. Ezustekoz beteriko li-burua da; denetarik ageri da: Mondra-go zigiluak, ehunezko zatiak... •

Zer egiten du Marru behitxoak?Jo Lodge

BRUÑOZabaldu liburuko orrialde kolore-

tsuak, tira egin mihitxoetatik eta begi-ratu zertan ari den Marru behia. Piezamugikorrak ditu liburuak eta hamai-ka ezustekoz beteta dago. Ongi pasa-tzeko aukera emateaz gain, psikomo-trizitate gaitasunak garatzen, behake-ta eta interakzioa bultzatzen du eta irudimena sustatzen laguntzen du. •



Euskal kantagintza modernoa abiatu zutenak —hala nola, Ez dok amairu, Errobi, Mikel Laboa, LourdesIriondo, Xabier Lete...—; desagertu-rik dauden euskal musika talde en-blematikoak —Negu Gorriak, Itoiz,Hertzainak...— ; gaur egunekoak—Willis Drummond, Berri Txarrak,Ken Zazpi, Gatibu, Skasti, Ze esatek!,Zea Mays, Enkore... —, nahiz atzo be-

hik hasi-renproposamena

www.badok.info

Euskal kulturaren transmisioa,gozamenetik

Euskal musikagintzaren atariak,musikaren eta teknologia berrienberariazko erakargarritasunagatikpotentzialtasun handia dauka ikas-tetxeetan erabiltzeko, euskal musikaezagutzeko, euskal literatura jorra-tzeko, euskal kulturaren historiansakontzeko, nahiz giza eta gizartezientzietarako eta sormen laneta -rako.

zala gaur euskal musika hauspotzenari direnak —Fermin Muguruza, Ru-per Ordorika, Benito Lertxundi, Amaia Zubiria...— batzen dituwww.badok.info euskal kantagintza-ren atariak. Euskal musika ezagutze-ko, entzuteko eta gozatzeko materialugari eskaintzen du, euskara eta eus-kal kulturaren transimisoa egiteko ezeze, giza eta gizarte gaietako hainbatalor jorratzeko baliabideak eskain-tzen ditu, eta noski, dantzarako etakanturako gonbita egiten du.

Euskal kantagintzari buruzko ata-ria badok.info eta 2009ko abenduansortu zuen Berria egunkariak. Orain,iragan maiatzean, eraberriturik eta osaturik aurkeztu dute, batetik euskalmusikaren transmisioa eta hedapenaegiteko bokazioz, eta bestetik, musi-kagileen eta hartzaileen arteko zubi-lana egiteko desioz.

Publiko zabalari zuzendua bada-go ere, erabilgune naturaltzat ikaste-txeak ditu webguneak, eta Arrue iker-ketak azaleratu dituen datu “kezka-garriak” iraultzea du desio, Jon Eski-sabel webgunearen arduradunarenarabera —ikerketak jaso duenez,LMH4ko ikasleen %15ek bakarrik


iZenbakitan:-370 biografia-1.900 diskoren erreferentzia-17.800 diskoren aipamena-11.500 kantu entzungai

www.badok.info

Atalak:-Musika aldizkaria-Musikarien biografiak-Kantuak entzungai-Zerrenda propioak-Historia

entzuten du musika euskaraz, etaDBH2koen artean, %12k—. Oraindikbaliabide pedagogiko propiorik es-kaintzen ez badu ere, ikastetxeetaneuskal musika ezagutzeko, euskal li-teratura jorratzeko, euskal kulturarenhistorian sakontzeko, nahiz giza etagizarte zientzietarako eta sormen la-netarako pentsatua baitago.

Lehen Hezkuntzan gorputz es-presioa nahiz hizkuntzaren ezague-ra, erabilera eta jabekuntza bultza-tzeko balia liteke webgunea. DBHrabegira dauka, alabaina, potentzial-tasun handiena atari honek, batetik,teknologia berrien erakargarritasu-nagatik eta bestetik nerabeek orohar musikarekiko duten jarrera etainteresagatik. Teknologia berrieki-ko eta musikarekiko zaletasuna eus-karara eta euskal kulturara gertura-tzeko akuilu gisa erabiltzea propo-satzen du webguneak.

Datu-basea, ‘player’-a eta aldizkariaHiru adar dauzka badok.info-k:

batetik, datu base bat da, ondarearentransmisiorako eta ezagutzarako tres-na handi bat. Bertan, euskal kantagin-tzaren historia agertzen da, kantagin-tza berriaren sorreratik hasita, gaur ar-te. 50eko hamarkadan Nemesio Etxa-nizek egindako ahaleginaren berri ematen da, esate baterako, eta baita,60ko hamarkadako loraldiarena ere;70eko Ipar Euskal Herriko rock mugi-mendua, 80etako RRVa, folkaren lo-raldiaz; EHko metal mugimenduaz,trikitiak baserritik plazara egindakourratsaz... euskal kantagintzak hain-bat alorretan egin duen ibilbiea jaso-tzen du atariak. Datu base horretan,haatik, ez dugu 60-80ko hamarkade-tako informazioa soilik aurkituko,baita gaztetxoengandik gertuen egondaitezkeen taldeen azken disko be-rrienei buruzko informazioa ere.Haur eta gaztetxoei euskal musika-gintza eskura jartzen die bada webgu-neak, begirada historikoa eta gaur egunekoa elkarbilduz.

Bigarrenik, badok.info berrituanhainbat plataforma digitaletako mila-ka kantu entzun daitezke webguneakduen erreproduktore propioaren bi-dez, era horretan, euskal musikarenzabalkundea eta kontsumorean sus-tapena bilatzen du webguneak. Ikas-leek nahiz irakasleek euren abesti-ze-rrenda propioak osatu ditzakete, etahonek baliabide interesgarria eskain-tzen du hezkuntzarako. Batetik, eus-kara eta euskal kulturaren transmi-sioa, ezagutza eta zabalpena gozame-netik —musika entzunaz eta kantuenhitzak irakurriaz— egiteko aukera ematen du, eta bestetik, euskarazko

kantuen bidez giza zientzietako gai ugari lantzeko abiapuntua eskain-tzen du, hitzen araberako bilaketa au-rreratuari esker, bakoitzak nahi duentematikaren araberako player pro-pioak osa baitaitezke.

Webgune berrituaren hirugarrenadarra informazioari loturikoa da. Al-dizkari digitala ere bai baitauka ba-dok.info-k. Gaurkotasunaren berri ematen du, alde batetik, baina atzerabegira ere jartzen da aspaldiko disko-ak eta taldeak gogora ekarriz. Analisiaere sustatzen du eta hainbat musika adituren iritziak ere jasotzen dira blo-getan.


atzeko atetik

Txartelak ala gonbidapenak?

Duela aste batzuk umetako eskola-lagun batekin elkartu nintzen kalean.“Kaixo, aspaldiko!” nik, “Que tal an-das?” berak. “Ondo, betiko martxan…”nik, “Pues yo todavía buscando cu-rro...” berak. Langabezian zegoenetikhainbat ikastaro egin zituela kontatu zi-dan eta euskaltegian izena emateko as-moa zuela; beharrerako aukera gehia-go izateko batetik, behingoz euskarazikasteko gogoa zuelako bestetik. Poztunintzen! Poztu nintzen baina zer pen-tsatua ere eman zidan; lagun honek etabiok eskola berean, gela berean, D ere-duan, irakasle eta material berberekin ikasi baikenuen 3 urtetik 16 urtera bitar-tean eta hala ere, hura ez baita gaur egun euskaraz azaleko elkarrizketa batizateko gai. Haur batengan eragin zu-zena dute etxean, kalean nahiz eskolan

Miren AMURIZABERTSOLARIA

jasotzen dituen eredu eta jarrerek edo-zein hizkuntza ikasteko orduan. Lehe-nengo biak hain eremu anitz eta zaba-lak izanik, zailagoa da bertan eragitea.Ikastetxeak ordea, esparru ezin ego-kiagoak dira hizkuntzen lanketa etatransmisioa modu eranginkorrean egi-teko. Eta euskararen kasuan bezalamintzaira gutxituez ari garenean, baitahizkuntzen arnasgune nagusi bilaka-tzeko ere. Baina arnasgune barik, ez ote dira ikasle askorentzako itomen izan oraintsu arte?

Koka gaitezen gure herrian adibi-dez, Berrizen, Euskal Herriko beste le-ku asko bezala euskararen ezagutzagora eta erabilera beherantza doan he-rri batean. Laurogehita hamarreko be-launaldikoon argazkia hauxe zen gutxigorabehera ama-hizkuntzaren arabe-ra: % 50ak guraso euskaldunak geni-tuen, % 40ak gazteleradunak eta %10ak bata euskalduna eta bestea erdal-duna. Egun gazteleraz bizi dira azkenbi multzoetako ikaskide gehienak, bai-ta lehenengoko batzuk ere. Ez diot ba-lantza euskararen kalterako eskolarenerruz bakarrik desorekatu zenik, bainaez dut uste ikasle erdaldun haiei gurehizkuntza maitatzen irakatsi zitzaienik ere. Gogoan dut LH-n hainbat urtez

egin genuen Txartelen jolasa adibidez:irakasleak gure izena zuten hamarnatxartel banatzen zizkigun astelehene-tan. Astean zehar batenbat gaztelerazberbetan entzun ezkero “Txartela!” esa-ten genion eta hark bere papertxoetakobat bota behar izaten zuen kutxa bate-ra. Ostiraletan txartel kontaketa egitengenuen eta honenbeste txarteletik gorazutenetzat, sariren bat egoten zen. As-tea joan astea etorri, berdintsuak izatenziren ordea sarituen eta zigortuen alde-an egoten zirenak, eta normala den be-zala, jolasa gorrotatzetik hizkuntza go-rrotatzera pasatu ziren asko. Arbitro txi-kien jolasak jokoz kanpo utzi ez zituenerdaldun apurrak, DBH-ra iritsi ordukohasi ziren gure zelaitik urruntzen. Izanere, zerekin lotzen zuten euskara? Lan-koaderno, aditz taula eta berridazketaamaigabeekin… Eta bi aukera zeudenorduan ere: gainditu edo suspenditu.

Ikasgai bat baino gehiago, askozgehiago da euskara. Irakas diezaiegunbada haurrei euskaraz jolasten, pentsa-tzen, maitemintzen, lan egiten, wha-tsappeatzen, izaten… Txartel gorriakbarik, banatu ditzagun gonbidapenak;lagun berriak egitea bezain garrantzi-tsua baitugu zaharrekin adiskidetzea.

*“Guk ez dugu ikasleek nahi edo eskatzen dutenaren araberako

eskola bat egitea proposatzen, guk esaten dugu ezinezkoa dela eskolabat egitea ikasleen iritzia ezagutu gabe”

Francesco Tonucci

4 EURO • 2014KO EKAINA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA … · lomce-ri aurre egiteko gida •...

Documents

Transcript of 4 EURO • 2014KO EKAINA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA … · lomce-ri aurre egiteko gida •...