4. Cantigas de Santa María

8/14/2019 4. Cantigas de Santa Mara

1/15

4. Cantigas de Santa Mara

Literatura galega medieval I2009/2010

USC

1

1. Situacin da obra no seu contexto. Relacin coa lrica profanatrobadoresca

1) Contido: exaltacin da Virxe, que coincide coa exaltacin dunha muller quese fai na lrica profana, pero neste caso desde unha perspectiva relixiosa.

2) Esttica: estn presentes moitos dos elementos retricos da lrica profana,coma que poden ser de mestra ou de refrn (a maiora, ags 7), pero asnecesidades son diferentes, xa que son cantigas mis narrativas e extensas, oque leva ao uso dunha mtrica e estilo distintos.

3) Lingua: o nexo mis importante entre a lrica profana e a relixiosa, xa queas CSM son cantigas narrativas, pero seguen sendo poesa lrica, polo queatendendo ao par lingua-xnero tian que estar escritas en galego-portugus.

4) Carcter da obra: as CSM son unha obra literaria concreta (cronoloxa,fontes, estrutura, problemas, tradicin manuscrita, etc), que se opn ao carcter

de xneros ou correntes da lrica profana.2. A figura de Afonso X, o Sabio

2.1. Autora das CSM

Desde a perspectiva do concepto de autora medieval, Afonso X oautor da CSM.

2.2. Vida

1) Orixes: era fillo de:a) Fernando III, o Santo: durante o reinado de Fernando III producrase a

unin entre Len e Castela.b) Beatriz de Suabia, o que lle daba a Afonso X a posibilidade de seremperador do Sacro Imperio Romano Xermnico, ttulo polo que loitouentre 1257 e 1275. Porn, o Papa Gregorio X oponse a que Afonso Xostente este ttulo. Isto reflctese no "Prlogo A" das CSM (dos Romos

Rey).

2) Reinou entre 1252 e 1284.3) Casou en 1249 con D. Violante, filla de Jaime I de Aragn.4) Morre o seu fillo primoxnito, o que d lugar a un conflito entre o seu

segundo fillo, o futuro Sancho IV, e os netos do primoxnito. Sancho

levantarase en armas contra o seu pai e os D. Violante marcha para Aragn cosnetos que tian dereitos sucesorios. Isto reflctese nun escarnio poltico deAiras Nunes e tamn posible que estea na orixe dunha composicin dopropio rei na que reflexiona sobre a perigosidade das armas e concle quequere ser marieiro.


2/15



USC

2

2.3. Obras que promoveu

1) Lingua: usa o romance en todas as sas obras, o galego-portugus para apoesa lrica e o casteln para a prosa.

2) Carcter das obras: son obras de carcter enciclopdico, compilacins de

temas diversos.3) Tipoloxa das obras:

a) Xurdicas: Cdigo de las siete partidas. Fuero Real. Espculo

b) Histricas: Crnica General. Crande e General Estoria.

c) Cientficas:

Libros del saber de astrologa.d) Ldicas: Libro de los juegos de ajedrez, dados y tablas.

e) Traducins: Biblia. Talmud. Cbala. Corn.

f) Poticas: CSM. Lrica profana (probablemente 44 cantigas de escarnio e maldicir).

3. Noticia dos cdices privat ivos desta obra3.1. I ntroducin

Co termo tcnico tradicin manuscrita refermonos a todos osmanuscritos existentes dunha determinada obra ou xnero.

Os catro cdices das CSM realizados no escritorio de Afonso X sonmoi importantes pero non teen copias posteriores. Ademais, comparten asseguintes caractersticas:

1) Tipo de letra: letra minscula gtica cursiva (igual ca no Cancioneiro daAjuda e no Pergamio Vindel), importante para a datacin dos manuscritos.

2) Soporte: pergamio.

3) Msica: todos teen notacin musical, ags o Cdice de Florencia, que estpreparado para escribir a notacin pero carece dela1. Disto debemos conclur

1 O mesmo acontece na lrica profana co Cancioneiro da Ajuda. Nos demais manuscritos (copiasrenacentistas) a notacin musical est ausente porque xa non se entenda a notacin medieval e,ademais, os humanistas s estaban interesados no texto.


3/15



USC

3

que as CSM non s son unha obra potica, senn tamn unha coleccinmusical moi importante.

3.2. Cdice toledano (TO)

1) Lugar de conservacin: orixinariamente estaba na Biblioteca da Catedralde Toledo, pero na actualidade consrvase na Biblioteca Nacional deMadrid.

2) Descubrimento: foi descuberto polo Padre Sarmiento.

3) Datacin:a) Nun primeiro momento considerouse que era o cdice mis moderno, xa

que se trata dunha copia.b) O musiclogo portugus M. Pedro Ferreira demostrou que se trata do

cdice mis antigo, que responde ao momento inicial do proxecto.

4) Contido: 128 cantigas que o sitan na primeira etapa do proxecto das CSM(100).

5) Caractersticas:a) Miniaturas: carece delas.b) Letras capitais iniciais: resaltadas, alternando azul e vermello.c) Msica escrita para o refrn (que aparece no inicio da cantiga, ao contrario

ca na lrica profana).

6) Edicins:a) Monteagudo (2001), edicin facsimilar.

3.3. Cdice escurialense (E) ou Cdice dos msicos1) Lugar de conservacin: Biblioteca do Escorial.

2) Contido: 417 cantigas, o mis amplo de todos e responde terceira etapa doproxecto (400 cantigas).

3) Caractersticas:a) Ten mis de 40 miniaturas nas que se representan msicos.b) Notacin musical.c) Letra minscula gtica cursiva.d) o nico no que aparecen os nomes do copista (Johannes Gundisalvi) e

dun autor, Airas Nunes. Isto levou a varias interpretacins: Walter Mettmann considera que Airas Nunes podera ser o redactorprincipal das cantigas.

Tavani nega que Airas Nunes desempee o papel que lle outorgaMettmann.


4/15



USC

4

3.4. Cdice T. I . 1 (T) ou Cdice rico

1) Lugar de conservacin: Biblioteca do Escorial.

2) Caractersticas:a) Coleccin importante de miniaturas: 6 por cantiga (nunha pxina) e das

pxinas para as cantigas rematadas en 5, que son mis longas.b) Estrutura baseada no nmero 5.c) Ten 24 textos en casteln, xa que da cantiga 2 25 inclense

prosificacins das composicins a p de pxina en casteln.

3) Contido: 193/195 cantigas, que sitan o cdice na segunda etapa dacoleccin (200 cantigas). Fltalle unha parte do caderno inicial e o ltimo.

3.5. Cdice da Biblioteca Nacional de Florencia (F)

1) Caractersticas: un complemento do Cdice rico a nivel de contidos, xaque sigue o mesmo programa compositivo (miniaturas).

2) Contido:a) Pertence 3 fase do proxecto, dicir, s 200 ltimas cantigas (o Cdice

rico incluira as 200 primeiras, que se corresponden coa 1 e 2 etapas).Porn, s se conservan 104 das 200 e, anda que est preparado para anotacin musical, carece dela.

b) Incle das cantigas que s coecemos grazas a este manuscrito.

3.6. Composicins do Cancioneiro B

No Cancioneiro B da lrica profana inclese:a) Unha cantiga de loor, a 467 (tamn includa no Cdice de Toledo e noCdice escurialense).

b) Unha estrofa que segundo Silvio Pelegrini podera ser o inicio doutracantiga de loor (n 468).

A notacin musical nas CSM1) O normal que a estrutura estrfico-mtrica da primeira cobra se mantea

nas demais, polo que abonda con achegar a notacin musical snesa cobra.

2) O texto sobre o que se transcribe a notacin musical aparece en lia continua,

ocupando toda a caixa e sen respectar a divisin en versos. Por debaixoaparece o pentagrama ou tetragrama cos pneumas. No resto de estrofas alia correspndese co verso.

4. Edicins

1) Edicin de Cueto ou Valmar :a) Autor: Leopoldo Cueto, marqus de Valmar. Foi sufragada pola RAE.b) Data de 1889.c) Fontes: toma como base o manuscrito E, pero descoece o F (polo que

carece de dous textos).


5/15



USC

5

d) Caractersticas: contn erros de lectura, pero importante polo seu valorhistrico.

2) Edicins de Walter Mettmann:a) Edicin publicada pola Universidade de Coimbra (1959-1964):

Consta de tres volumes iniciais, que inclen o texto e unha introducin.En 1972 publcase un cuarto volume cun glosario.

En 1981Xerais publicou unha edicin facsimilar en dous volumes que,ademais, incle un limiar de Ramn Lorezo sobre a lingua das cantigas.

b) Revisin publicada na Editorial Castalia (1986-1989): foi publicada enformato de peto en tres volumes, polo que a introducin e o glosario sonreducidos.

3) Edicins facsimilares:a) Cdice rico: edicin da Editorial Ediln en 1979.

b) Cdice de Florencia: edicin da Editorial Ediln en 1994.c) Cdice Toledano: edicin de H. Monteagudo.

5. Anlise das Cantigas de Santa Mara5.1. As CSMno contexto mariano europeo

As CSM insrense na moda do seu tempo, xa que no momento eran frecuentesen Europa as coleccins de milagres marianos:

a) Finalidade: Achegarlles materiais aos predicadores. Servir de propaganda dos santuarios.

b) Carcter dos primeiros textos: coleccins en prosa de finais do s. XII,escritas en latn, que posteriormente seran versificadas en romance.

As principais coleccins de milagres en romance da Europa da poca son:

1) Miracles de Nostre Damede Gautier de Coinci:a) Contn 58 milagres, alternando algunhas composicins de loor. Isto puido

influr na estrutura das CSM.b) Forma mtrica de xograra: longas tiradas monorrimas, normalmente

octosilbicas (anda que non sempre hai isometra) con preferencia polarima consonante.

c) Carcter dos milagres: Son historias moralizantes que se transmiten mediante unha narracin

simple (proverbios populares, reflexo dos sentimentos dos personaxes,etc).

Estn prximos aossermns.d) Influencia nas CSM: ademais da posible influencia na estrutura (cantigas

de loor), as CSM conteen 48 milagres dosMiracles de Nostre Dame, dosque 25 son case unha adaptacin dos desta obra.


6/15



USC

6

2) Milagros de Nuestra Seorde Gonzalo de Berceo:a) Contn 25 milagres.b) Forma: mester de clereca. Estn escritos polo tanto en cadernavas (4

versos monoconsonantados, xeralmente alexandrinos).c) Carcter dos milagres:

Son relatos extensos prximos pica. Ton familiar (busca da verosimilitude).

d) Fonteslatinas.e) Influencia nas CSM: 18 dos milagres narrados por Gonzalo de Berceo

aparecen nas CSM.

3) Cantigas de Santa Marade Afonso X, o Sabio:a) 420 cantigas.b) Caractersticas das cantigas:

Son mis breves cs composicins das obras anterioes. O nome de cantiga achganllo os bibliotecarios de Felipe II e reflicte a

sa relacin coa lrica trobadoresca. Achganse ao exemplum (narracin breve en prosa con finalidade

moralizante).c) Forma: presenta concomitancias coa lrica trobadoresca.d) Maior importancia das CSM ca outras coleccins de milagres:

Literaria: riqueza mtrica, coidado na realizacin... Plstica: miniaturas, decoracin secundaria... Lingua: vocabulario mis amplo c da lrica profana (mesmo mis

amplo c das cantigas de escarnio e maldicir). Msica.

5.2. As cantigas de milagres e as cant igas de loor5.2.1. Cantigas de milagres

1) Caractersticas:a) Cantigas narrativas.b) Son 356 cantigas.

2) Fontes: segundo Filgueira Valverde existen seis grupos de fontes:a) Materiais latinos: diferentes coleccins europeas de milagres e outro tipo

de textos.b) Materiais romances: Gautier de Coinci e Gonzalo de Berceo.c) Obras xerais das que se puideron tomar materiais aplicables Virxe.d) Coleccins locais de santuarios estranxeiros.e) Coleccins locais de santuarios penninsulares.f) Vida do propio Afonso X: a fonte para as chamadas cantigas de milagres

familiares, nas que se relatan.

Filgueira Valverde tamn apunta que as primeiras cantigas(cronoloxicamente) estaban baseadas en fontes forneas, seguidas das de fontespeninsulares e, finalmente, das de inspiracin autobiogrfica.


7/15



USC

7

3) Estrutura:a) Refrn: son todas de refrn, ags sete. O refrn das CSM caracterzase por:

Situarse ao comezo da composcin, ao contrario do que acontece nalrica profana, e repetirse ao final de cada estrofa.

Incle a idea principal da cantiga, xeralmente unha leccin moralizante.

b) Estrutura bipartita / tripartita (xa nos Milagros de Nuestra Seora deGonzalo de Berceo): Initium: pode chegar ata a 3 estrofa e pode conter indicacins sobre: Lugar onde se desenvolve o milagre. Tempo. Indicacins imprecisas sobre a fonte. Presentacin dos personaxes.

Medium: parte central, relato do milagre. Finis: en moitos casos as cantigas carecen del e rematan de xeito

abrupto. As composicins con final marcado adoitan recapitular o

contido da cantiga ou indicar que chegou sa fin.

5.2.2. Cantigas de loor

1) Caractersticas:a) Son cantigas non narrativas, pero non todas as cantigas non narrativos son

de loor (anda que si a maiora). Con todo, adoita usarse a etiqueta decantigas de looraplicada a todas as cantigas non narrativas.

b) Son 64 cantigas.

2) Fontes: non hai modelos concretos para este tipo de cantigas, pero os temasdesenvoltos son recorrentes na literatura mariana anterior e coetnea.

3) Temas:a) Amor mundano vs. amor Virxe.b) Mara vs. Eva (xogo de palabras ave vs. eva).c) Explicacin das 5 letras do nome de Mara.d) Festas da Virxe (en 5 cantigas e 1 prlogo):

Anunciacin. Concepcin. Nacemento. Candelaria. Asuncin.

e) Festas cristolxicas: Creacin do mundo. Epifana. Resurreccin. Ascensin. Pentecosts.

4) Estrutura: son adscribibles a dous modelos:a) Forma de pregaria (maioritario), nas que a finalidade buscar o perdn

da Virxe, para o que se fai unha exaltacin dela dun xeito bastanteabstracto, s se fai referencia a aspectos relevantes da sa vida coma a


8/15



USC

8

Anunciacin ( o momento no que acepta ser nai de Deus, a razn pola que loada e que tamn d p a visin da Virxe como mediadora).

b) Modelo da cantiga de amor (minoritario), no que a Virxe substite adama e o devoto ao namorado. Con todo, a Virxe, ao contrario c dama,nuncanega a esperanza e a recompensa.

5) Outros trazos:a) Son cantigas mis intimistas, nas que o propio Afonso X pode aparecer

presentndose como trobador da Virxe, devoto ou pecador que buscaamparo.

b) Mtricavariada.c) Na rbrica indcase que son cantigas de loor.

5.3. Estrutura5.3.1. Primeira redaccin (100 cant igas)

1) Prlogo A ou intitulatio: prlogo introdutorio da obra, a nicacomposicin sen msica.

2) Prlogo B: reflexin sobre o feito de trobar.

3) Cantigas:a) Cantigas de loor: 1, 10, 20, 30...b) Cantigas de milagres: as restantes.

5.3.2. Segunda redaccin (200 cant igas)

1) Mantemento da distribucin entrecantigas de loor ecantigas de milagres.

2) Adicin dunha estrutura baseada no nmero 5, de xeito que a cantiga n 5 eos seus mltiplos eran cantigas narrativas mis longas, que tamnpresentaban miniaturas a dobre pxina (Cdice rico e Cdice F).

5.3.3. Terceira redaccin (400 cant igas)

As cantigas 401 e 402 son eplogos desde o punto de vista temtico,pero nin estn ao final nin foron engadidas nesta ltima etapa. As, a 401 ouCantiga de petiom fai referencia a 100 cantares.

5.3.4. Simbolismo dos nmeros

1) Algns autores consideran que:a) O feito de que o 10 simbolizase a perfeccin, e polo tanto a divindade,

explica que a primeira redaccin das cantigas incluse 100 composicins(10 x 10).

b) O nmero 5 importante desde varios puntos de vista: divisor de 10. Procede da suma de 3+2, que simbolizara a busca de Deus por parte do

home: 3: Trindade.


9/15



USC

9

2: home ( un nmero divisible, que representa a corruptibilidade dohome). Isto explicara a segunda redaccin (100x2) e tamn aterceira (200x2)

Est vinculado Virxe tamn por:O nome de Mara ten 5 letras.

Est vinculado ao Rosario (estruturado mediante a mestura do 10 e o5) e ten 5 misterios.As festas dedicadas a Mara son 5.

2) Outros autores defenden que segundo a simboloxa dos nmeros, 400 era onmero mximo de cantigas que poda acadar a obra: 10x2=20, 20x5=100,100x4=400 (o 4 representa o terreal).

5.4. A autora

1) Filgueira Valverde: considera que a unidade estilstica da obra revela que

houbo un autor principal, que segundo Filgueira sera Afonso X, e outrosautores secundarios.

2) Mettmann:a) Tamn considera que hai unha parte moi ampla escrita por un autor

principal. Dado que entre as das columnas da cantiga 223 se cita a AirasNunes e tamn a que existen coincidencias entre as 15 cantigas profanasdeste autor e as CSM, Mettmann achega a posibilidade de que ese autorprincipal fose Airas Nunes. Ademais, isto explicara que dun poeta tanimportante coma el s conservemos 15 cantigas.

b) O resto das composicins presentan trazos estilsticos moi variados, e nelas

poderan intervir ata 6 autores diferentes.c) Considera que a intervencin de Afonso X como coordinador da obra moi importante e tamn que as cantigas en 1 persoa son da sa autora.

3) Tavani: non admite a autora de Airas Nunes, por varias razns:a) Non existe documentacin que demostre que Airas Nunes estivo na corte

de Afonso X (anda que si hai documentos que o sitan na corte de SanchoIV).

b) Considera imposible que, estando na corte e sendo un poeta tanimportante, non sexa citado por outros poetas nin retado para tenzns.

4) Spanke: expn que a presenza do nome de Airas Nunes se pode deber a que

se tomou del a msica ou que el mesmo foi o compositor da msica desacantiga.

5) Leopoldo Cueto: defende que puido ser Airas Nunes o que achegou atemtica da cantiga, unha hiptese desbotada na actualidade xa quecoecemos a fonte exacta desa composicin.

En conclusin, Afonso X o autor das CSM se atendemos ao conceptomedieval de autora, xa que tia a vontade de elaborar esta obra, foi o seu mecenas, epuido intervir en parte da sa composicin.


10/15



USC

10

5.5. Etapas de elaboracin5.5.1. Mettmann

1) 1 etapa (100 cantigas):

a) 1270-1274.b) Entre esas 100 cantigas inclense: OPrlogo A. OPrlogo B. A Pition, unha composicin que aparece na estrutura definitiva

numerada como a 401, pero que pertence primeira etapa. Ten carcterde eplogo.

c) Cdices: Segundo Mettmann non conservariamos manuscritos da poca que

reflectisen esta primeira etapa, senn que se correspondera cun cdicehipottico TO0 (o orixinal do TO) e con follas soltas que usaran os

copistas para a composicin dun cancioneiro. Na actualidade sabemos que o TO, malia ser unha copia e non un

orixinal, foi realizado no escritorio de Afonso X, e non o mis tardodos manuscritos conservados, como apuntaba Mettmann (e o musiclogcataln Higini Angls).

d) Estrutra: baseada no nmero 10 (cantigas de loor).

2) 2 etapa (200 cantigas):a) 1274-1277.b) Cdices:

Cdice rico, que contn 193 cantiga porque lle falta un fascculo e parte

do inicio.c) Estrutra: engdese a estrutura sobre o 5, polo que cmpre reorganizar os

materiais existentes para que as cantigas mis longas ocupen o nmero 5 eos seus mltiplos.

3) 3 etapa (400 cantigas):a) 1277-1282.b) Cdices:

Cdice F: incompleto, xa que lle faltan case 100 cantigas e moitasminiaturas.

Cdice E: o mis completo de todos, con 417 cantigas, pero menosluxoso c Cdice rico e o Cdice F. Con todo, ten 40 miniaturas que secorresponden coas 40 cantigas de loor, todas elas de msicos (por iso coecido tamn coma o Cdice dos msicos).

c) Estrutura: nesta 3 etapa necesitbanse 359 cantigas de milagres, pero pornon contar con ese nmero de cantigas narrativas reptense 7 milagres.


11/15



USC

11

5.5.2. Jess Montoya

1) Datos nos que base a as etapas que establece:a) O TO xa era coecidoantes de 1269, xa que o poeta cataln Cerveri de

Girona viaxa a Castela corte de Afonso X e escribe a Cans de Madonna

Santa Maria dedicada ao monarca, que xa deba ser un autor coecidopolas sas CSM.b) Hai 13 cantigas que se poden datar antes de 1269 analizando o seu

contido.c) Atopa documentacin en Sevilla de entre 1253 e 1269 que amosa que o rei

lle fixo doazns a poetas, chantres e escribns desta cidade. Este feitopode ser considerado un indicio de que podan ser doazns a persoas queintervieron na elaboracin das CSM.

2) Etapas:a) 1 etapa (200 primeiras cantigas):

1257-1266/1269: En 1257 Afonso X convrtese en candidato a emperador do Sacro

Imperio Romano Xermnico (dato que aparece reflectido no PrlogoA).

Cdices: TO. Primeiras 200 cantigas deE.Cdice rico (T).

b) 2 etapa (200 ltimas cantigas): Cdices:

200 ltimas cantigas deE.Cdice F.

3) Direccins: segundo J. Montoya trabllase de xeito simultneo en dasdireccins:

a) A elaboracin dun cdice simple (E).b) A elaboracin dun cdice luxoso (TeF).

5.6. A versificacin

1) Relacin coa lrica profana: a forma diferente da da lrica profana(herdeira do sistema provenzal), pero presenta puntos concomitantes:

a) Refrn: Todas as CSM presentan refrn ags 7. Ao contrario ca na lrica profana, o refrn aparece no inicio da

composicin. Ademais, nas cantigas narrativas ten a funcin de conter aidea central.

b) Outros elementos retricos trobadorescos tamn poden aparecer nasCSM, pero en menor medida (xa que o importante o contido).


12/15



USC

12

2) Rima:a) Sempre consoante.b) Pode ser masculina (verso rematado en palabra aguda) ou feminina (verso

rematado en palabra grave).

3) Medida do verso: moi variada e pode oscilar entre as 3 e as 21 slabas (concesura cada 7), xa que depende do tipo de composicin:

a) Cantigas de loor: o verso adoita ser mis breve.b) Cantigas narrativas: versos mis extensos.

4) Estrofa:a) Zxel (esquema maioritario):

Orixe: procede da estrofa rabe denominadamuwassaha:Variable.Con refrn inicial, que non se mestura co corpo da cobra.O corpo da cobra ten das partes diferenciadas. A parte final

denomnasesint e o sintda ltima cobra a kharxa (en mozrabe ourabe vulgar), que era a base da composicin.

Caractersticas: a estrofa mis comn presenta o seguinte esquema:

AA bbba (AA)

AA:refrn inicial(dstico monoconsonantado). bbb: 2 rima oumudanza. a: verso de volta (repeticin da rima do refrn, pero un verso que

non pertence ao refrn).AA:repeticin do refrn que seguramente se daba nas interpretacin

cantadas das composicins. Con todo, son frecuentes osencabalgamentos entre estrofas que saltan o refrn, polo que posibleque esta repeticin non estivese no texto inicial.

b) Rondel: estrofa menos frecuente na que o refrn se mestura co corpo dacobra.

c) Cantigas de tipo trobadoresco: son moito menos frecuentes.

5.7. A lingua

1) Filgueira Valverde:a) Lingua achegada falada (refrns, xiros populares, etc.).b) Ausencia de latinismos.c) Ausencia de castelanismos.d) Occitanismos e galicismos na mesma medida ca na lrica profana.

2) Ramn Lorenzo:a) Conteen a 1 documentacin de moitas palabras.b) Lingua viva.c) Moi traballada.d) Representan a direccin galega da evolucin lingstica (fontica,

morfoloxa, lxico).


13/15



USC

13

Comentario de textos1) Prlogo A / Poema introdutorio / I ntitulatio:

a) Caractersticas xerais: a nica composicin non musicada, anda que se indica que as

cantigas da obra conteen msica: Primeira redaccin:fez c cantares c ses.ltima redaccin:fezo cantares e ses.

Contn referencias que nos permiten datala:Mura: foi conquistada cando Afonso X era infante, polo tanto antes

de 1252.Nevl': conquistada en 1262.Xerez: conquistado en 1264.Beger: conquistado en 1264.Medina (Medina Sidonia): conquistada en 1264.Alcal (Alcal de los Gazules, Cdiz): conquistada primeiro durante o

reinado de Fernando III e por segunda vez durante o de Afonso X. dos Romos Rey: Afonso X foi candidato a emperador entre 1257 e1275.

b) Forma: Estrutura externa: 7 cobras, unha estrutura pouco frecuente no cancioneiro profano (o

mis frecuente era 3/4 cobras). demestra, o que a achega lrica trobadoresca.

Estrutura interna:Versos heptaslabos2 (na lrica profana o habitual eran os

decaslabos).Rima consonante3 (en todas as CSM).Rima femina nos versos 1 e 3 erima macho nos versos 2 e 4.Esquema estrfico: abab (pouco frecuente na lrica profana).Recursos retricos:

Atehuda: encabalgamento das estrofas ao longo de toda acomposicin, que tamn se pode manifestar coa presenza daspartculas ilativas e, ca, pois, quando e que.

c) Contido: o rei expn todo o seu poder terreal e explica que, a pesar desepoder, s quere facer un libro en honra da Virxe.

2 Na lrica medieval o ictus (base rtmica) agudo, polo que o cmputo silbico comprende ata a ltimaslaba acentuada. Non se producen sinalefas, pero son frecuentes as elisins voclicas.3 Cmpre apuntar que na rima as vogais de grao medio deben ter a mesma abertura, do mesmo xeitoque non se producen rimas entre vogais orais e nasais (ags algunhas excepcins).


14/15



USC

14

2) Prlogo B:a) Caractersticas xerais:

Contn unha raz introdutoria que s est presente nos ndices. Est musicado. No Cdice rico engdese ao final do texto aqu se acaba o prlogo das

CSM.b) Forma:

Estrutura externa: 7 cobras.Mestra.

Estrutura interna:Versos decaslabos.Rima consoante masculina (aaabab).Estrofas de 6 versos.Recursos retricos:

Rimas derivadas (faz / ffazer). Cobras capfinidas (e rrogo-lle que me queira por seu // trobador

e que queira meu trobar). Cobras capdenals.

c) Contido: Reflexin sobre o trobar aplicndolle a doutrina trobadoresca lrica

relixiosa, achegndose sobre todo cantiga de amor (que st' a mellor /cousa que el fez; non me quer'eu partir[...] se a ben servir), anda que aVirxe corresponde o devoto, mentres que a senhor non corresponde otrobador (que me d gualardon com' ela d / aos que ama).

Finalidade da obra ( E o que quero dizer loor / da Virgen; quer' eumostrar / dos miragres que ela fez; e ar / querrei-me leixar de trobar des

i / por outra dona).

3) Cantiga 331:a) Forma:

Estrutura externa:Zxel:

Refrn inicial. AA bbba (AA), anda que a extensin das partes pode variar.

Recursos retricos:Encabalgamentos interestrficos saltando o refrn: entre as estrofas 8

e 9 e 9 e 10.

b) Contido: Rbrica introdutoria, que resume o contido da cantiga, anda que pode

ter erratas. As, neste caso a rbrica explica que a Virxe resucitou unneno, pero na cantiga nrrase que cura nai do neno da tolemia que lleprovocara a morte do seu fillo.

Refrn: idea principal do milagre. Estrutura narrativa:


15/15



USC

15

Exordio: apertura que non forma parte da narracin e que busca acaptatio benevolentia, un recurso recorrente no teatro e tamn nasCSM (transmisin oral).

Initium: 1, 2 estrofas e primeiro verso da 3. Est marcado poronde. Localizacin do milagre (en Rocamador avo / na sa igreja da

Virgen). Presentacin dos personaxes (ha moller ouv' un fillo).

Medium: desde o segundo verso da 3 estrofa ata o terceiro dadcima. Est marcado pormais.

Finis: ltimo verso, que reitera a idea do refrn.

4. Cantigas de Santa María

Documents

Transcript of 4. Cantigas de Santa María