2016ko Urria - laudio.eus0. kapitulua: 6 Laudioko hiri-eokonomiaren plan estrategikoa . 7 ... (%...

LAUDIO: Hiri-ekonomiaren plan estrategikoa

Oinarrizko dokumentua 2016ko Urria

2

Laudioko hiri-eokonomiaren plan estrategikoa

3

Laudioko hiri-ekonomiaren plan estrategikoa

AURKIBIDEA 0. kapitulua. Ikuspegia eta lan-prozesuak 5 Lan-metodología 7 1. kapitulua. Merkataritza-diagnostikoaren testuingurua 9 1.1.- Testuinguru sozioekonomikoari buruzko apunteak 11 1.2.- Laudioko hirugarren sektorearen eskaintzari buruzko diagnostikoa 15 1.2.1. Laudioko sektorearen egitura eta bilakaera 17 1.2.2. Laudioko merkataritza-eremua 19 1.2.3. Laudioko hirugarren sektorearen lehia-egoera 23 1.3.- Laudioko hirugarren sektorearen eskaintzari buruzko diagnostikoa 29 1.3.1. 2007-2015: krisi ekonomikoa eta kontsumoaren aldaketak 31 1.3.2. Laudioko merkataritza-gastu potentziala 33 1.4.- Diagnostikoaren laburpena 37 1.5.- Lokal hutsen egoera eta berreskurapena 47 1.5.1. Metodologia eta egindako lanak 49 1.5.2. Emaitza nagusiak 55 1.5.3. Jarduera-ildoak 64

4


2. kapitulua. BIDetarako hurbilpena 73 2.1.- Kokapen orokorra 75 2.1.1. Testuinguruan kokatzea: “zer” eta «zergatik» ulertzea 77 2.1.2. Beste esperientzia batzuei begira: eredu anitzak 80 2.2.- Laudion BIDa ezartzeko agertoki ekonomikoak 87 2.2.1. EAEko kasua: «jorratzeko bidea»” 89 2.2.2. Laudion BIDa ezartzeko oinarrizko agertoki ekonomikoak 91 2.2.3. Eredu propioa osatzeko gakoak 101 2.2.4. Konpromisoak bilatzea 104 3. kapitulua. Merkataritza eta turismoa hibridatzea 105 3.1.- Merkataritzaren eta turismoaren arteko elkarlana 107 3.1.1. Udalerriaren beraren erakargarritasun berezia 110 3.1.2. Laudioko herri-, kultura- eta jai-dinamismoa 115 3.1.3. Hirugarren sektorean kapitalizatzea eskualdeko baliabideek eskaintzen dituzten alderdi erakargarriak 116 3.1.4. Laudio marka: herriaren eta ingurunearen ezaugarriak eta erakargarriak 117

3.1.5. Tokiko kluster turistiko-komertzial bat osatzeko bidean 118 4. kapitulua: Plana 131 Eranskinak 163 1: Lan taldeen ondorio nagusiak 2: Lokal hutsen ikusizko azterketan betetzeko fitxa 3: Datu basearen edukia

5


Ikuspegia eta lan-prozesua

0. kapitulua:

6


7


Lan-metodologia (1/2)

D) Grupos de trabajo

ELKARRIZKETAK ETA BILERAK LAUDIOKO HIRI EKONOMIARI LOTUTAKO ERAGILEEKIN Bilerak Laudioko Udaleko sail batzuekin (Toki garapenerako agentziarekin, Hirigintza eta Ingurumen Sailarekin, Ekonomiaren Sustapena eta Enplegua Sailarekin, eta abar), Ibai Arterekin, Merkatarien Elkartearekin eta Laudioko Zerbitzuekin, Mankomunitatearekin eta abarrekin.

4 Lanerako saioak: 1. Dinamika – Diagnosia (1º Merkatari Taldea), Ekintza Planerako Dinamika (2º Merkatari Taldea); Diagnosiaren eta Ekintza Planaren Dinamika (3º Ostalaritza, Turismo, Kultura Taldea); Lanerako saio bateratua (4º Talde bateratua)

1. Dinamika – DIAGNOSIA: Objetivo: diagnosirako elementu gakoak identifikatzea planaren garapenerako. Horretarako, lehendik identifikatu diren diagnosirako 8 elementutik abiatuta, parehartzaileek banakako hausnarketa bat egingo dute positiboki edo negatiboki baloratzeko elementu bakoitza eta beraien ideiak, proposamenak edo aipamenak gehitzeko, oinarri izango direnak ausnarketa bateraturako.

2. Dinamika – EKINTZA PLANA: Helburua: ekintza planari begira, lehentasunak ezartzea,horretarako, diagnosian identifikaturiko elementuetatik abiatuta, aurreko saioan aipatutakoak, 6 ekintzarako arlo proposatzen dira ekintza plana eraikitzeko eta partehartzaileek garrantzia eta larritasunaren arabera sailkatu beharko dituzte, ondoren COVEYmatriza osatu ahal izateko. Aurreko saioan bezala, lehenik norbanakoen ideiak jasotzen dira elementu bakoitzaren inguruan, gero taldeko eztabaida bat egiteko.

3. Dinamika- LAN SAIO BATERATUA: bi taldeekin emaitzen bateratzea eta ondorioen aurkezpena.

Ostalaritza

Merkataritz

A) Elkarrizketak

C) Ibilbideak eta lekuko behaketa

MERKATAL ZONALDEKO LOKAL HUTSEN INGURUKO IBILBIDEAK ETA BEHAKETA BISUALA

Kultura

Turismoa

8


Metodología de trabajo (2/2)

HERRIKO ERDIALDEKO MERKATARITZA EREMUAN HUTSIK DAUDEN LOKALEN MAPA: 3 LAN FASE

{ Aurretiko lanak • Lan-eremua zedarritzea • Protokoloak eta lan-materialak prestatu eta baliozkotzea • Hasierako bilera eta landa-taldea prestatzeko saioa

{ Lokal hutsak identifikatzeko landa-lana • Zedarritutako eremuen ikusizko azterketa, lokal hutsak eta beraien oinarrizko ezaugarriak identifikatzeko, zehaztutako fitxa-

ereduaren arabera (ikusi 1. eranskina) • Lokalaren fatxadaren argazkia egitea • Merkataritzako eta harremanetarako informazio osagarria biltzea, halakorik egonez gero

{ Azterketa-jarduera • Lan-eremua eta lokal hutsak geolokalizatzea - Lokal hutsen mapa prestatzea • Lokal hutsen datu-basea prestatu eta ustiatzea • Lokal hutsei buruzko txostena prestatzea

E) Sektoreei eta herritarrei

irekitako web espazioa

F) Datu-baseak eta lokal

hutsen mapa

Sektoreari eta herritarrei irekitako proiektuaren webgunea (https://sites.google.com/site/laudioplanest/ ) Helburu bikoitza:

• Proiektua ikusaraztea eta sektoreko eragileentzat nahiz herritar guztientzat informazio-tresna izatea (aurkezpena, helburuak, jardueren agenda…).

• Partaidetza-prozesua bultzatzea, horretarako prestatu diren bi sarbideen bitartez: o Merkataritza- eta ostalaritza-establezimenduentzako inkesta (149 merkatari eta ostalariei zuzenduriko

mailing-a) o Herritar guztientzat zabalik dagoen partaidetza-eremua.

G) Aholkulari-taldearen

kabinete-lana

Dokumentazioa aztertu eta gogoeta-prozesua burutzea Agiriak formalizatzea

https://sites.google.com/site/laudioplanest/

9


Merkataritza-diagnostikoaren testuingurua

1. kapitulua:

10


11


1.1.- Testuinguru sozioekonomikoari buruzko

apunteak

12


13


Gaur egun Laudion % 14,91ko langabezia-tasa dago. Adierazle horren irakurketa bikoitza egin daiteke. Alde positiboan, esan behar da langabezia-tasak gorena jo zuen urtetik aurrera (% 18,06 2014an) 299 langabe gutxiago daudela herrian. Alde negatiboan, langabezia-tasa Arabako tasatik gora (% 14,4) eta eskualdeko gainerako udalerrikoetatik gora dago, nahiz eta enplegagarritasun-indizea ertaina izan. Logikoki, zenbat eta langabezia handiagoa izan, Laudioko eta ingurune hurbileko herritarrek arreta handiagoa egiten diote gastuari. .

Iturria: Lanbide

• Enpresa-dinamikari dagokionez, eskualdean jardun ekonomikoa jorratzen duten eragileen kopuruak behera egin du. Hala, 2008-2015 aldian

enpresen kopurua % 15,6 murriztu da herrian. Azken bi urteotan, ordea, joera hori egonkortu egin da, eta 2014-2015 bitartean, -% 1,2ko beherakada egon da.

Iturria: EUSTAT – Jarduera Ekonomikoen Gidazerrenda

872 773 668 904 1.122 1.084 1.288

1.614 1.662 1.724 1.502

1.425

0 500

1.000 1.500 2.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 sep.-16

Erregistatutako langabeziaren bilakaera2005 - 2016

1275 1250 1154 1109 1123 1108 1089 1076

800 1.000 1.200 1.400

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Establezimenduen kopuruaren bilakaera 2008 - 2015

2005eko langabezia-tasa: 8,76% 2016ko langabezia-tasa 14,91%

2005 – 2016 bilakaera: + 597 pertsona

2008 – 2015 bilakaera %: ---15,6% 2014-2015 bilakaera%: --1,2%

14


Biztanleriari dagokionez, kopurua egonkortze bidean dago eta, beraz, merkataritzaren eskari potentzialak ez du gora egingo.

Iturria: EUSTAT- Biztanleriaren udal estatistika

18.276 18.314 18.420 18.494 18.498 18.510 18.428

18.300 18.300

18.000

18.200

18.400

18.600

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Laudioko biztanleriaren bilakaera 2005 - 2015

15


1.2.- Laudioko hirugarren sektorearen eskaintzari buruzko

diagnostikoa

16


17


1.2.1. Laudioko sektorearen egitura eta bilakaera (1/2)

2008 2015 Dif c.a. %v. c.a. %v. c.a. %. Ekipamendu pertsonala 52 21,4 42 20,9 -10 -19,23 Elikagaiak, edariak eta tabakoa 70 28,8 65 32,3 -5 -7,14 Etxeko ekipamendua 47 19,3 40 19,9 -7 -14,89 Beste merkataritza-ekipamendu batzuk 32 13,2 26 12,9 -6 -18,75 Drogeriak eta lurrin-dendak 21 8,6 20 10,0 -1 -4,76 Aisia eta kultura 17 7,0 1 0,5 -16 -35,29 Teknologia eta komunikazioak 4 1,6 7 3,5 3 75,00 Guztira 243 100,0 201 100,0 -42 -17,28

L audioko merkataritza-es tablezimenduen banaketa jarduera-arloaren eta merkataritza-dents itatearen arabera

13,3 11,00 Merkataritza-dentsitatea (Establezimendu kopurua/1.000 biztanl.)

Iturria: EUSTAT, Jarduera Ekonomikoen Gidazerrenda

Krisi ekonomikoak eragin nabarmena izan du Laudioko merkataritza- eta ostalaritza-ehunean, herriko familiek gastua eta kontsumoa murriztea eragin duen heinean. Kopuru absolutuetan, Laudioko merkataritza-parkeak 201 establezimendu zituen guztira 2015ean. Horietako askok, % 21k (42 saltokik) arropa eta oinetakoak merkaturatzen ditu; beste horrenbestek, % 32,3k (65 saltokik) elikagaiak saltzen ditu; % 19,9k (40 saltokik) etxeko gauzak; % 10k lurringintzako eta drogeriako produktuak; eta % 3,5k teknologiako eta komunikazioko salgaiak. Laudion merkataritza-dentsitate garrantzitsua dagoela adierazten dute zenbateko handi horiek (11 establezimendu/ 1.000 biztanleko 2015ean), baina 2008an baino txikiagoa, halere (13,3 establezimendu / 1.000 biztanleko orduko hartan).

18


1.2.1. Laudioko sektorearen egitura eta bilakaera (2/2)

Iturria: Eustat – Jarduera Ekonomikoen Gidazerrenda

2015eko ostalaritza-parkeari dagokionez, 86 establezimendu daude guztira (2 ostatu-etxe eta 84 taberna eta jatetxe). Hau da, 6,2 establezimendu/1.000 biztanleko. Tabernen kasuan, merkataritzaren alorrean baino establezimendu gehiago itxi dira epealdi berean (-% 21,7; 23 establezimendu gutxiago). Establezimendu horietatik 16 jatetxearen alorrean aritzen dira eta, kontsumo-ohitura berriekin zerikusian, gastuaren gutxitzea dela eta, ohitura osasungarriagoak, eta kontsumitzaile gazteen artean kontsumo arlo pribatura aldatu izana.

L audioko merkataritza-es tablezimenduen banaketa jarduera-arloaren eta merkataritza-dents itatearen arabera

2008 2015 Eboluzioa c.a. % c.a. c.a. c.a. % Hotelak eta antzekoak 4 3,7 1 1,2 -3 -75,00 Ostatu turistikoak eta epe laburreko beste ostatu

1 0,9 1 1,2 0 0,00

Jatetxeak eta janari-postuak 16 14,7 15 17,4 -1 -6,25

Provisión de comidas preparadas para eventos

2 1,8 0 0,0 -2 -100,00

Janariarekin loturiko beste zerbitzu batzuk 3 2,8 1 1,2 -2 -66,67

Edari-establezimenduak 83 76,1 68 79,1 -15 -18,07 Total Hostelería 120 100,0 86 100,0 -23 -21,7

6,6 Ostalaritza dentsitatea (Establezimendu kopurua/1.000 hab.)

6,2

19


1.2.2. Laudioko merkataritza-eremua (1/4)

Laudioko erdialdeko hiri-eremuak

A) LAUDIOKO ERDIALDEKO EREMUAK

Erdialdea eta aldiriak desberdinak dira hirigintzaren ikuspegitik nahiz merkataritza-dinamikaren ikuspegitik. Eta, halere, eremu bata eta bestea osagarriak dira:

:

Erdigunea =>

Erdigunearekiko periferikoak diren zonaldeak =>

• Erdigunea, nagusiki gune laua dena, merkataritza zerbitzuen jardueraren gehiengoa kontrolatzen du, eta baita ekipamenduen zati handi bat, zein nagusiki Zumalakarregi eta Nerbion kaleen arteko koadrantean kokatzen dena, alde batetik eta Baias eta Herriko Plaza, bestetik. Erdigunearekiko periferikoa den 2.zonaldea, erdiguneranzko trantsitu handiko ibilbideak dira. Hauek urrunagoko gune komertzialekiko oreka parekatzen dute.

• Gune historikoko berezko eraikinak ordezkatuak izan dira ia bere osotasunean, eliza salbuespen izanik. 60.hamarkadan udalerriak bizitako hazkundea dela eta, orden desegokia duten hiri-guneen sorrera ekarri du (eraikinen artean alineazio gabezia, bideak…).

20


a.2.) Erdigunearekiko periferikoa den zona


a.1.) Erdigunea Honako kaleez osatua:

• Alava Kalea, 1etik amaierara • Alberto Acero Plaza, 1etik amaierara • Baias Kalea, 2, 1etik amaierara • Doctor Fleming 1etik amaierara • Eleizalde Kalea 1etik amaierara • Ezka Kalea 1etik amaierara • Herriko Plaza, 1etik amaierara • Ibaizabal Kalea, 1etik amaierara • Izoria Kalea, 1etik amaierara • Lamuza Kalea, 1etik amaierara • Maestro Elorza 1etik amaierara • Nerbion Kalea, 1etik amaierara • Pintor José Arrue , 1etik amaierara • Pío XII Kalea 1etik amaierara • Solozelai Kalea 1etik amaierara • Urumea 1etik amaierara • Virgen del Carmen Kalea. 1etik

27ra • Zubiaur Kalea, 1etik amaierara • Zumalakarregi Hiribidea, 7tik

29ra eta 34tik 54ra • Zubiko-Kurajo Kalea, 1etik

amaierara

PERCOaren eremuko ardatz komertzialak Honako kaleez osatua

• Arantzar Kalea, 1etik amaierara • • Ardantzazar Kalea, 1etik amaierara • • Árbol Malato Kalea, 1etik amaierara • • Butron Kalea, 1etik amaierara • • Goikoetxe Kalea, 1etik amaierara • • Goikoplaza Kalea, 1etik amaierara • • Javier Zaballa Kalea, 1etik amaierara • • Jose Matia Kalea, 1etik amaierara • • Kamaraka Kalea, 1etik amaierara • • Lamuza Kalea, 12tik amaierara • • Motxotekale Bidea, 1etik amaierara • • Oketa Kalea, 1etik amaierara • • Peregaña Kalea, 1etik amaierara • • Pintor Jose Arrue Kalea, 9tik amaierara • • Ugarte Kalea, 1etik amaierara • • Untzueta Kalea, 1etik amaierara •

• Virgen del Carmen Kalea 28tik amaierara •

• Zumalakarregi Hiribidea, 1etik 6ra eta 55etik amaierara •

21


a.2.) Erdialdearen ingurunea

a.1.) Erdialdea


Zumalakarregi kalea da Laudioko bide-sareko arteria nagusia. Hirigune finkatua da eta udalerriko merkataritza-jardueraren eta zerbitzuen zati handi bat biltzen da bertan. Baias kaleak, Eleizaldek, Zubiko-Kurajo kaleak eta haren Jose Matia kalera arteko luzapenak mugatzen dute erdialdeko merkataritza-zona. Eremu horretan kokatzen da merkataritza- eta ostalaritza-jarduera nagusia, eta bertan dago, halaber, zama-lanetarako izan ezik, ibilgailuentzat itxitako oinezkoentzako gunea. Honako kale hauetan dago: Pio XII, Araba eta Herriko Plaza.

Hiru ardatz bereiz daitezke eremu horretan. Lehenengo ardatza ―sarrerako biribilgunearen (Eroski), Goikoplazaren eta Baias kalearen arteko tartea― etxebizitzetarako garapen murritzeko hiri-eremua da. Merkataritza-jarduerak hartzeko potentzial mugatua du eta aldiria/hiri-periferia izatearen itxura ematen du.

Bigarren ardatza Arrue margolariaren kalearen, Lamuza kalearen eta Karmen kalearen artean dago. Hiri-eremu finkatua da, garapen eta merkataritza-irudi eskasarekin, eta batez ere etxebizitzetarako eremua izatearen bokazioarekin.

Hirugarren ardatza Lateorro auzoa da. Tamaina dezenteko ingurunea da. Nerbioi ibaiak eta trenbideak hirigunetik bereizia. Auzoko merkataritza-eskaintza dago bertan.

Erdialdearen inguruneko merkataritza-gunea

Erdialdeko merkataritza-gunea

1 3

2

22


1.2.2. Laudioko merkataritza-eremua (4/4) B) LOKAL HUTSAK

Lokal hutsak dira Laudioko hiri-merkataritzaren elementu garrantzitsuenetako bat. Edozein tokitan merkataritza-giroa kaltetzen badute ere, logikoki, lokal huts gehien eta gaizkien zainduta dauden tokietan are eragin txarragoa izaten dute.

Gaur egun 146 lokal huts daude aurretiaz zedarritutako interesguneetan. Horietatik 54 erdialdean (1. eremuan) daude, eta gainerakoak, 92 lokal huts, 2. eremuan, erdialdearen inguruetan. Udalerrian hutsik dauden establezimenduen erdia baino gutxixeago, zehazki 64, oraindik egoera onean edo on samarrean daude. Aitzitik, 82 lokal hobetzeko moduko egoeran daude. Horietako 56 narriatutzat jotzen dira, eta beste 26 oso narriatutzat. C) OSTEGUNETAKO AZOKA ETA HIPERMERKATUA, MERKATARITZAREN ETA HIRUGARREN SEKTOREAREN ERAGILEAK?

Laudion tamaina ertaineko hipermerkatu bat dago (4.781m2). Merkataritza-baliabide horren bidez, udalerriak inguruko herrietako erosleen ehuneko handi bat erakartzen du. Zehazki, bezeroen % 31,3 inguruko udalerrietatik dator. Halere, hirigunetik urrun egonik (Arza inguruan), bezeroak hirigunera erakartzeko aukera zailtzen du; ondorioz, merkataritza-gastuaren zati handi bat Hiper Eroskin bertan gelditzen da eta ez da herriko merkataritzara heltzen.

Ostegunetako azoka ere bisitariak erakartzeko merkataritza-baliabidea da. Bi lekutan ezartzen da, eskaintzen den produktuaren arabera. Elikagaien saltzaileak Pio XII. plazan biltzen dira ostegunetan, udal merkatuko saltoki finkoen alboan. Hauxe da eskaintza: kalez kale saltzeko 7 saltoki eta baserritarren 15 saltoki. Beste alde batetik, elikagaiak ez diren produktuen saltzaileak ostegunetan bertan jartzen dira Zumalakarregi etorbidean (Javier Zaballa kalearen parean) eta guztira 28 saltoki ipintzen dituzte. Asteko merkatu txikiak erakartzeko gaitasun txikiagoa du, kanpotik etorritakoen % 6,3 baino ez baitu erakartzen. Ostalaritza-sektoreak ontzat jotzen du merkatuaren eragina, baina merkataritza-sektoreak, aldiz, ez du uste euren negozioetan eragin zuzena duenik.

D) APARKALEKUA

Inguru hurbilean Herriko Plazako lurrazpiko txandakako aparkalekuak 180 leku ditu eta, erdialdearen inguruan dauden aparkatzeko gune batzuei esker, murriztu egiten da erdialdean aparkatzeko arazoa.

23


Pertsona fisikoa/

Autonomo/ Ondasun-

erk %71

S.A. / S.L. / S. Coop eta

Lan Sozietateak/

besteak %29

57%

1.2.3. Laudioko hirugarren sektorearen lehia-egoera (1/5)

A.- CARATERIZACIÓN BÁSICA DEL SECTOR TERCIARIO DE LAUDIO

Iturria: Inkesta Laudioko hirugarren sektoreko establezimenduei, 2016

27,2 22,2 19,8 22,2

8,6

0% 5%

10% 15% 20% 25% 30%

1980 baino lehen

1980 eta 1989

artean

1990 eta 1999

artean

2000 eta 2009

artean

Azken urteak

1,36 1,76

3,14

0 1 2 3 4

Gizonak Emakumeak Guztira

Batez besteko Plantilla

Langileak generoaren arabera (%)

E npres ariak/jabeak s exuaren arabera (%)

43%

Hona hemen Laudioko hirugarren sektorearen ezaugarri nagusiak: Merkataritza-parke esperientziaduna eta dinamikoa: establezimenduen heren batek 25 urte baino gehiago daramatza jardunean. Eta, aldi berean, parke osoaren % 8,6 azken bost urteotan eratu da. Autonomoak nagusi: eredu juridikoari dagokionez, pertsona fisiko autonomoa da nagusi, erantzukizun mugatuko gainerako merkataritza-ereduen gainetik. Dena dela, establezimenduen % 29k sozietate-eredua du. Emakumeak nagusi: Laudioko hiri-ekonomian argi eta garbi nagusitzen dira emakumeak, bai establezimenduen titularrei dagokienez (% 57 dira), bai soldatapekoei dagokienez bereziki merkataritzaren sektorean.

E ratze-urtea

Nortasun juridikoa

24


Bai %48

Ez %30

ED/EdE %22


B.- ONDORENGOTZA LAUDIOKO HIRUGARREN SEKTOREAN

Iturria: Inkesta –Laudioko hirugarren sektoreko establezimenduei, 2016

Negozioen ondorengotza funtsezkoa da hiri ekonomiari eusteko: Merkatarien % 28ak 54 urte baino gehiago ditu, eta horietatik %28k ondorengotzaren gaineko gogoeta egin du. Sektorearen gehiengoarentzat ondorengotza edo eskualdaketa aukera bideragarria eta errealista da (%57arentzat), aldiz %14arentzat aurrera eraman ahal izateko nolabaiteko laguntza beharko lukeen aukera bat da. Gainontzeko %29ak ez du ondorengotza aukera gisa ikusten.

14,3%

28,6%

57,1%

0% 20% 40% 60%

Bai, baina nolabaiteko laguntza beharko luke

aurrera eramateko

Ez du kontutan izan

Bai, auketa bideragarri eta errealista da

7

25

40

28

0%

10%

20%

30%

40%

50%

< 34 urte 35-44 45-54 > 54 urte

Establezimenduaren arduraduna den pertsonaren adina (%)

Ondorengotza aurreikusita/planifikatuta dute (%)

25


Bai % 64,0

Ez % 36,0

Bai % 27,0

Ez % 73,0


c TEKNOLOGIA BERRIAK ETA MERKATARITZA ELEKTRONIKOA

Iturria: Inkesta Laudioko hirugarren sektoreko establezimenduei, 2014

% 6,7

% 0 % 2 % 4 % 6 % 8

Webgunea dute (%)

Online salmenta (%)

Gizarte-sareak erabiltzen dituzte (%)

IKTen erabileran aurrerakuntzak, batez ere komunikatzeko eta zabaltzeko tresnatzat Datuek adierazten dutenez, IKTak geroz eta gehiago erabiltzen dira negozioetan. Zehazki, establezimenduen % 36k webgunea du eta horietatik % 6,7k linea bidez saltzen du. Are gehiago erabiltzen dira gizarte-sareak eta pentsa daiteke, beraz, batez ere komunikatzeko eta zabaltzeko tresnatzat erabiltzen direla IKTak. Gainera, lau establezimendutik hiruk maiz erabiltzen du gizarte-sareren bat (Facebook, Whatsapp, Twitter...).

Lehiakideekiko posizionamendua

Zerbitzu pertsonalizatua nabarmentzen da (% 58k hobea dela uste du) eta ondoren datoz eskaintzaren zabaltasuna eta kalitatea (batean nahiz bestean, % 56k). Prezioari lotuta, lehiakideen parekoa dela jotzen dute (% 54ren ustez maila berean dago).

Lehiakideekiko iritzi txarrari dagokionez, % 5ek eskaintzaren zabaltasuna aipatu du, % 4k prezioa eta % 3k zerbitzu pertsonalizatua.

26


1.2.3. Laudioko hirugarren sektorearen lehia-egoera (4/5) D.- SEKTOREAREN BALORAZIO ETA PERTZEPZIOAK

1,5

2,0

2,5

2,5

2,6

2,6

2,7

2,8

1 2 3 4

Aparkalekuak

Trafikoa

Argiteria

Oinezkoentzako guneak

Zarata

Hiri-altzariak

Hiri-segurtasuna

Kaleen garbitasuna

% 14,0 % 28 % 29 % 9 % 21

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

Txarra Hala-holakoa Ona Oso ona ED/EE

Laudioko merkataritza-bizitzaren irudiaren balorazioa

Laudioko hirigintza-egoeraren balorazioa (Eskala: 1 txarra – 4 ona)

Merkataritza-dinamismo osasuntsuaren irudia Ez dago Laudioren merkataritza-irudiari buruzko iritzi zehatzik. Inkestari erantzun dioten establezimenduen % 42k dio «hala-holakoa» edo «txarra» dela; % 58ren ustez, berriz, udalerriak irudi «ona» edo «oso ona» du. Bi joera horien pisuari eta muturreko jarrerei erreparatuta (% 14k irudi txarra duela esan du eta % 9k oso irudi ona), agerian dago udalerriaren merkataritza-irudia hobetzeko marjina zabala dagoela.

Hiri-estandarrek maila egokia dute, trafikoak eta aparkamenduak izan ezik Merkataritza-establezimenduen iritziak aintzat hartuta, aparkalekuan (1,5) eta trafikoan (2,0) izan ezik, hirigunearen hirugarren sektoreak «gainditua» lortzen du. Balorazio onenak: kaleen garbitasuna (2,8) eta hiri-segurtasuna (2,7). Zaratak eta hiri-altzariek puntuazio berdina lortu dute: 2,6.

Laudioko negozioen bideragarritasuna Establezimenduen erdiaren baino gehiagoren ustez, negozioaren proiekzioa eta bideragarritasuna ez da asko aldatuko gaur egungo egoeraren aldean. % 21en ustez, hobera egingo du, eta % 27ren ustez, txarrera.

27


Auzoa % 16,0

Udalerria % 43,0

Udalerriaz harago % 41,0

1.2.3. Laudioko hirugarren sektorearen lehia-egoera (5/5) E.- LAUDIOKO MERKATARITZA SEKTOREAREN AUKERAK

Eskualdeari lotutako merkataritza-jarduera Laudioko hirugarren sektorearen bezeroak eskualdekoak dira nagusiki. Izan ere, 2014ko PERCOren datuek adierazten duten bezala, establezimenduen % 41k dio udalerriaz haragoko bezeroak erakartzen dituztela.

Turismoak eragin txikia du merkataritzan, baina maniobra-tarte zabala dago Esan daiteke gaur egun turismoak inpaktu hutsala duela merkataritzan eta ostalaritzan. Halere, turismoa bezero-iturri osagarria izan liteke, batez ere ostalaritza-sektorearentzat.

Eragin-eremua

28


29


1.3.- Laudioko hirugarren sektorearen eskaintzari buruzko

diagnostikoa

30


31


1.3.1. 2007-2015: krisi ekonomikoa eta kontsumoaren aldaketak (1/2)

MERKATARITZA GASTUAREN BEHERAKADA

Ekintza alorrak 2007 2014 2015 Δ 2007-2015 Δ 2014-2015 Merkataritza gastu totala 4.118,6 3.615,4 3.775,0 -8,3% +4,4% Elikagaiak - drogeria 2.009,1 2.070,4 2.164,0 7,7% +4,5% Arropa-oinetakoak 874,3 691,0 692,0 -20,9% +0,1% Etxeko ekipamendua 524,0 293,2 331,0 -36,8% +12,9% Bestelako merkataritza 711,2 560,8 588,0 -17,3% +4,9% Iturria: EUSTAT - Familia-gastuari buruzko estatistika

4.118,56

3.902,01

3.615,44

3.775,0

3.300 3.400 3.500 3.600 3.700 3.800 3.900 4.000 4.100 4.200

2007 2011 2014 2015

A)

P erts ona bakoitzaren batez bes teko gas tuaren bilakaera E A E n, jarduera-adarren arabera. 2007 - 2015 (€)

P erts ona bakoitzaren merkataritza-gas tuaren bilakaera E A E n. 2007 - 2015 (€)

Merkataritza-gastuak atzera egin du 2007 eta 2015 bitartean, merkataritza-kontsumoa % 8 baino gehixeago murriztu da. Gaur egun, pertsona bakoitzak 3.775 euro gastatzen ditu urtean batez beste. Hau da, 2007an baino 344 euro gutxiago pertsonako eta urteko.

Gastu-murrizketa are nabarmenagoa izan da etxeko gauzetan (-% 36,8), krisi ekonomiko orokorraren eta higiezinen krisiaren ondorioz; arropan eta oinetakoetan (-% 20,9), nahiz eta, oro har, arropa kopuruan beherakada nabarmenik egon ez, prezioen beherakada dela eta; eta bestelako merkataritzan (-% 17,3). Elikagaien alorrean, ordea, gastua % 7,7 hazi da (duela 7 urte baino 155 € inguru pertsonako eta urteko). 2015: susperraldiaren zantzuak Esan behar da, dena dela, 2014-2015 ekitaldiko balantzean susperraldiaren zantzuak antzeman direla. Oraindik 2007ko mailara iritsi ez bagara ere (elikagaien adarrean izan ezik), 2014tik hona % 4,4ko hazkundea egon da urtetik urtera.

32


1.3.1. 2007-2015: krisi ekonomikoa eta kontsumoaren aldaketak (2/2)

MERKATARITZA ELEKTRONIKOAREN ETA GAILU MUGIKORREN SARRERA

Hona hemen epealdi horretako beste ezaugarri batzuk, merkataritza-gastuan izandako beherakada handiaz gain:

• Salmenta elektronikoek gora jarraitzen dute: azken 6 urteetan online bidezko salmentak ia hirukoiztu egin dira, etengabeko gorabidean. Duela sei urte ez bezala (garai hartan oso produktu eta zerbitzu zehatzetan ―hotela, bidaiak― erabiltzen baitzen nagusiki), gaur egun salmenta elektronikoa indarrez sartu da ekipamendu pertsonalaren adarrean eta bestelako merkataritzan.

• Gailu mugikorrak ugaldu eta, pixkanaka, ordenagailua zokoratu dute. Horrekin batera, gizarte-sareak orokortu egin dira (WhatsApp; Facebook; twitter, etc.). Ildo horretan, merkataritza-elektronikoa etengabeko gorabidean doa eta geroz eta gehiago «nahasten» dira online eta offline munduak.

Merkataritza elektronikoaren bilakaera E s tatuan (negozio-bolumena milioi €-kotan. Hiruhilekoak)

B)

33


1.3.2. Laudioko merkataritza-gastu potentziala (1/4) LAUDIOKO MERKATARITZA GASTU POTENTZIALAREN BILAKAERA

A) Gastu potentziala. Guztira:

76.489,2 mila euro

Familien gastuaren erdia Elikagai eta Edariek osatzen dute (%49,8). Drogeriaren gastuekin batera oinarrizko ondasunek % 58,2 suposatzen dute Laudioko familien gastuan. Pertsonak ureko egiten duen batez besteko gastua 4.114,09€koa da. 2006. urtean zenaren %1,1 altuagoa da soilik.

34


% 96,0

% 84,7

% 50,9

% 78,3

% 82,8

% 83,7

% 4,0

% 15,3

% 49,1

% 21,7

% 17,2

% 16,3

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

Elikagaiak, edariak eta tabakoa

Drogeria, lurringintza eta garbitzeko produktuak

Arropa eta oinetakoak

Altzariak, etxetresna elektrikoak eta etxerako gauzak

Beste produktu batzuk

Guztira

Atxikipena Ihesa

1.3.2 Laudioko merkataritza-gastu potentziala (2/4) LAUDIOKO HERRITARREN GASTU IHESA Gastu potentzial osoaren ihesa

IHESA %16,29

ATXIKIPENA % 83,71

Laudioarrek 64.029 mila euro gastatzen dituzte udalerrian. Hau da, merkataritza-gastu potentzialaren % 83,71 atxikitzen dute. Laudioko merkataritza-gastu potentzialaren % 16,9k, aldiz, ihes egiten du: 12,5 milioi euro inguru. Salgaiaren arabera, ihes egin duen gastuaren ehunekoa desberdina da:

• Elikagaien, edarien, tabakoen… alorrak hartzen du merkataritza-gastu potentzialaren zati handiena, eta horrexek du, hain zuzen, portaera onena (% 96ko atxikipena).

• Ekipamendu pertsonalen alorrean (arropa eta oinetakoak), aldiz, ihesa % 49tik gorakoa da.

B)

Merkataritza-gastu potentzialaren atxikipenaren eta ihesaren %-a, produktuaren arabera. 2014

35


1.3.2 Laudioko merkataritza-gastu potentziala (3/4) MERKATARITZA GASTUAREN ERAKARPENA. ZENBAT ERAKARTZEN DUGU?

Kanpotik etorritakoek egiten duten gastuaren estimazioa, produktuaren arabera ERAKARPENA: herritarren URTEKO GASTUAREN % 15,6

LAUDIOKO HERRITARREN

GASTU POTENTZIALA % 100 +

% 15,6

Laudio eskualdeko hiri nagusia izan arren, horrek ez du esan nahi merkataritza-gastuaren zati nabarmena erakartzen

duenik: % 15,6 baino ez da, eta gastu horren % 58 Gardean dagoen hipermerkatuak erakartzen du. Zenbateko absolutuetan, Laudiok 11.922 mila euro erakartzen ditu (% 15,6). Diru horren zatirik handiena elikagaien, edarien eta tabakoaren alorrak hartzen du (% 47,0), eta gero arropen eta oinetakoen sektoreak (% 29,9).

C)

36


1.3.2. Laudioko merkataritza-gastu potentziala (4/4)

Gastu-fluxuen balantzea: ihesa - atxikipena

Ihesa 16,29%

Atxikipena 15,6%

Saldoa -0.29%

-20%

0%

20%

Laudioko balantze komertzialak saldo orekatu bat ematen

du, baina etorkizunerantz negatibo gisa aurrikusten da.

Atxikitzen den gastuaren proportzioa (%15,6) ihesten den gastauaren (%16,29) oso antzekoa da. Sektoreak honako mehatxuei aurre egin behar die…

• Merkataritza gastuaren murriztapen propioa, ekonomiaren

aldaketaren ondorio dena, kontsumo ohituren aldaketetan… • Leiharen gogortasuna eta on line erosketak hartzen doan

indarra. • Segmentu gazteenen jarrera, mugikortasun handiagoarekin eta

eskeintzen konparaketa gehiagorekin… epe ertain luzean udalaren eskualdeko lidergotza ahultzen doana.

37


1.4.- Diagnostikoaren laburpena

38


39


Laudioko merkataritza-, ostalaritza- eta turismo-sektoreen garapenean zuzenean edo zeharka eragiten duten tokiko eta eskualdeko adierazleak bildu eta

ebaluatu ditugu.

ADIERAZLEA Merkataritza-garapenean duen inpaktua

LURRALDE KOKAPENA ETA BIZTANLERIA

Laudio Arabako bigarren udalerria da, biztanle kopuruari erreparatuta (18.500 biztanle). Aiaralde eskualdean dago, eta bertako udalerririk garrantzitsuena da biztanle kopuruan, industria-jardueran, merkataritzan nahiz kultura-jardueran. Laudio Bilbotik 20 kilometrora dago, eta Gasteiztik 47 kilometrora. Komunikazio-sistemari esker, harreman zuzena du Bilboko Metropoliarekin. Laudiok eta eskualde osoak ondare natural, historiko eta kultural aberatsa dute. Hiru uhar ere badaude Laudion. Nerbioi ibaia da garrantzitsuena. Herria zeharkatu eta errekasto ugariren urak biltzen ditu. Aldaikoerreka eta Larra dira horien artean garrantzitsuenak. Beste erreka batzuk: Olarte, San Juan, Oleta eta Zabale. Elorritxugana da Laudioko bailaran dauden mendi askotako bat, bertako garapena baldintzatu ere egin duena. Beste mendi batzuk gogoratzearren, Pagolar, Zenagortagane, Kamaraka, Lujamendi, Goikogane eta Mostatxa aipa daitezke. Gailur belartsuak dira, pinudiz eta pagadiren batez estaliak.

40




Laudiok bilakaera demografiko negatiboa izan du azken hamarkadan. 2000 eta 2015 bitartean, biztanleriaren % 4 galdu du. Herritarrak udalerri txikietatik hirietara joateko prozesuak min handia egin diezaioke Laudiori. Halere, Laudio Euskadiko zentro neuralgikoetako batean dago. Eustaten aurreikuspenen arabera, 2020an lau pertsonatik batek 65 urte izango ditu. Biztanleria zahartzen ari da eta eskualdeko bezero tradizionalen tokia hartuko duen ordezko belaunaldirik ez egoteko arriskua dago, gaur egun ere geroz eta gutxiago direla antzematen baita. Udalerriek bi egoera kontrajarriri egin behar diete aurre: adineko pertsona (65 eta75-80 urte bitartean) aktiboak, autonomoak eta osasun onekoak ugalduz doaz eta kulturako, kiroleko eta aisialdirako eskaintza handiagoa eskatuko dute... …baina, aldi berean, ugaldu egingo dira mendekotasun-egoeran dauden pertsonak, zahartze-prozesuari lotutako gaixotasun kronikoak dituztenak (75-80 urtetik gorakoak). Hori dela eta, pertsonen autonomia sustatzen duten gizarte-zerbitzuen eskaintzak eta etxez etxeko zerbitzuek gora egingo dutela aurreikusten da.

41




Laudion bizi diren atzerritarrak biztanleria osoaren % 4,20 dira. Etorkizunean ehuneko hori hazi egingo dela aurreikusten da. Atzerriko biztanleek gizartea gaztetzea dakarte... … baina erronka berriak ere badakartzate, hala nola harrera, gizarteratzea, laneratzea eta abar. Laudio ez da udalerri erakargarria. Naturak eta azpiegiturek dakartzaten oztopoez gain, badaude beste oztopo ugari ere: udalerri barneko trafikoaren dentsitatea; hiri-altzariak ez dira erakargarriak, ez eta uniformeak ere; lokal hutsak pilatuta daude… Aparkalekuak, trafikoa, oinezkoentzako guneak eta argiteria dira Laudioko merkatariek eta kontsumitzaileek txartoen baloratzen dituzten alderdiak.

Trenbideak eragin zuzena du hirigunean eta arazoak daude auzo batzuk eta erdialdea lotzeko. Berdegune gehiago behar dira. 146 lokal huts ikusi ditugu Laudioko merkataritza-eremuan. Horietatik 54 erdialdean daude eta gainerakoak, 92 lokal huts, erdialdearen inguruetan. Lokal hutsen erdia baino gehixeago egoera txarrean daude.

42



ENPLEGUA ETA ENPRESA SAREA

Laudioko enpresek 7.000 lanpostu inguru sortzen dituzte. Enpresa horien artean, garrantzi handia dute industria-enpresa traktoreek. Halere, desoreka dago industriak eta zerbitzuek sortutako enpleguaren artean. Ohiko industria-sektorea garrantzia galduz joan da, eta ez da ezer egin industria-dibertsifikazioa sustatzeko goraka ari diren sektoreen inguruan. Ildo beretik, ekonomia ez da bideratu hirugarren sektore aktibo eta berritzailerantz. Krisi ekonomikoak kalte handia egin dio enpleguari eta langabezia tasa % 13,03ra heldu da. Etorkizuneko joerek, gainera, lan-baldintzen aldaketa iragartzen dute: lan-malgutasun handiagoa, laneko bizitza indibidualagoak, lan finkoari eusteko zailtasun handiagoa, freelanceen kopuruaren gorakada, iraungitze-data duten kontratuak, autoenplegua eta enplegu-aniztasuna.

2008 eta 2014 bitartean ia 724 lanpostu galdu dira. Ondoan dagoen Amurriok, berriz, 400 lanpostu berri inguru sortu ditu aldi berean. Herritar kualifikatuen ihesa. Langabeziaren ondorioz, kualifikazio handieneko herritarrak beste eremu batzuetarantz joaten dira.

43



AZPIEGITURAK ETA LURRALDE ANTOLAMENDUA

Laudiok erraz identifikatzeko moduko merkataritza-zona du, merkataritzako eta hirugarren sektoreko jarduera aurrera eramateko gunea. Laudion tamaina ertaineko hipermerkatua dago, jendea herrira erakartzeko faktore nagusietako bat dena. Azoka txikia ere bisitariak erakartzen dituen merkataritza-baliabidea da. Laudioko eskaintzak, funtzionala bada ere, neurri handi batean asetzen ditu herritarren merkataritza-beharrak, aniztasunari, kalitateari eta prezioari dagokienez. Laudioko saltokien multzoa «eskarmentuduna» da, establezimenduen erdiak 25 urte baino gehiago baitituzte. Laudiok, eskualdeko burua izanik, eskualdeko herritarrei zuzendutako azpiegitura gehiago hartu beharko lituzke, horrek bisitarien kopurua handitzea eragingo luke eta. Lamuza parkea Aldundiarena da, baina Laudioko Udalak du gozamen-eskubidea. Leheneratzeko eta zaharberritzeko premia du, baina prozesuak geldi daude, oso garestiak dira eta.

Oro har, ezarrita dauden hiri-altzariak ikuspuntu funtzionaletik baliagarriak dira, baina ez dute Laudio merkataritza-gunetzat bereizgarri bihurtzen.

44



HERRITARRAK, KULTURA, AISIA, TURISMOA ETA GOBERNANTZA

Laudiok merkataritza- eta ostalaritza-eskaintza zabala du. Merkataritza-dentsitatea ere altua da. Krisi ekonomikoaren ondorioz merkataritza-gastua murriztu egin da, eta horrek eragin nabarmena du ondasun konparatiboak (etxeko gauzak eta ekipamendu pertsonala) erostean. Erosketa-ohitura berriak nagusitzen ari dira: deslokalizazioa, Internet bidezko merkataritza-salmentak eta online kontsultak ugarituz doaz eta prezioetan lehia handiagoa da.

Laudiok kultura parte-hartzaile garrantzitsua du. Horren adierazle dira izena emana duten irabazi-asmorik gabeko 150 elkarteak. Hiri-ekonomiaren (merkataritza, turismoa eta kultura) eragile publiko eta pribatuen arteko koordinazioa falta da, udalerriaren ikuspegi integrala izango duen eskaintza osatzeko.

45



HERRITARRAK, KULTURA, AISIA, TURISMOA ETA GOBERNANTZA

Merkatarien Elkartea sendoa, dinamikoa eta proaktiboa da, sektorerako erreferentzia eta mintzakide baliagarria. Halere, egiten dituen ekimenez harago joango diren ekimenak sortu eta zuzentzeko baliabide mugatuak ditu Apillek. Apill elkarteko kide diren establezimendu gehienek inplikazio txikia dute, merkataritza orokorraren ikuspegi kolektiboa falta da, eta norbere burua askiesteko jarrera nabari da. Areago aztertu behar da lehia-maila eta ohiko gaitasunak (bezeroarekiko tratua) nahiz beste batzuk (teknologia…) hobetzeko premia, komunikazioa optimizatu eta bezeroa leialtzeko marketin-ekimen berriak jorratze aldera.

Sektore publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetzarako egiturak (Merkataritza Mahaia), ekimenak koordinatu eta jorratzeko.

46


47


1.5.- Lokal hutsen egoera eta berreskurapena

48


49


1.5.1. Metodologia eta egindako lanak (1/6)

En este informe se presentan las actuaciones desarrolladas en el marco del módulo de trabajo para la recuperación de locales comerciales, así como los

principales resultados obtenidos, y una primera aproximación a las posibles líneas de trabajo para su puesta en valor.

Txostenaren atal honetan merkataritza-lokalak berreskuratzeko lan-moduluaren esparruan jorratu diren jarduketen eta lortutako emaitza nagusien berri

emango dugu. Ildo beretik, lokalak balioztatzeko lan-ildo posibleei buruzko hurbilpena ere eskainiko dugu.

Jorratutako lanak

{ Aurretiko lanak

• Lan-eremua zedarritzea

• Protokoloak eta lan-materialak prestatu eta baliozkotzea

• Hasierako bilera eta landa-taldea prestatzeko saioa

{ Lokal hutsak identifikatzeko landa-lana

• Zedarritutako eremuen ikusizko azterketa, lokal hutsak eta beraien oinarrizko ezaugarriak identifikatzeko, zehaztutako fitxa-ereduaren arabera

(ikusi 1. eranskina)

• Lokalaren fatxadaren argazkia egitea

• Merkataritzako eta harremanetarako informazio osagarria biltzea, halakorik egonez gero

{ Azterketa-jarduera

• Lan-eremua eta lokal hutsak geolokalizatzea - Lokal hutsen mapa prestatzea

• Lokal hutsen datu-basea prestatu eta ustiatzea

• Lokal hutsei buruzko txostena prestatzea

50


1.5.1. Metodologia eta egindako lanak (2/6) AZTERKETA EREMUAREN ZEDARRITZEA

51


1.5.1. Metodologia eta egindako lanak (3/6) LOKAL HUTSEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA. 1. EREMUA. HIRIGUNEA

https://www.google.com/maps/d/edit?hl=es&authuser=0&mid=138XMr1PzUlD-sSl1KyW8j2gverc

UbicaciónAlava Kalea, 2, LlodioAlava Kalea, 2, LlodioAlava Kalea, 3, LlodioAlava Kalea, 3, LlodioAlava Kalea, 4, LlodioAlava Kalea, 6, LlodioAlberto Acero Plaza, 13, LlodioAlberto Acero Plaza, 4, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioAlberto Acero Plaza, 9, LlodioBaias Kalea, 2, LlodioBaias Kalea, 3, LlodioBaias Kalea, 3, LlodioBaias Kalea, 3, LlodioBaias Kalea, 4, LlodioBaias Kalea, 6, LlodioBaias Kalea, 6, LlodioBaias Kalea, 7, LlodioElizalde Kalea, 3, LlodioHerriko Plaza, 3, LlodioHerriko Plaza, 4, LlodioIbaizabal Kalea, 2, LlodioIbaizabal Kalea, 2, LlodioNerbion Kalea, 10, LlodioNerbion Kalea, 12, LlodioNerbion Kalea, 16, LlodioNerbion Kalea, 16, LlodioNerbion Kalea, 3, LlodioNerbion Kalea, 3, LlodioNerbion Kalea, 6, LlodioNerbion Kalea, 6, LlodioNerbion Kalea, 8, LlodioNerbion Kalea, 8, LlodioZubiaur Kalea, 2, LlodioZubiaur Kalea, 2, LlodioZubiaur Kalea, 2, LlodioZubiaur Kalea, 3, LlodioZubiaur Kalea, 5, LlodioZumalakarregi Hiribidea, 38, LlodioZumalakarregi Hiribidea, 38, LlodioZumalakarregi Hiribidea, 38, LlodioZumalakarregi Hiribidea, 38, LlodioZumalakarregi Hiribidea, 38, Llodio

Zumalakarregi Hiribidea, 51, Llodio

{ 54 lokal huts

{ 3 zona: Baias, Alberto Acero eta Nerbionek zonaldeko local hutsen %56ª jasotzen dute

https://www.google.com/maps/d/edit?hl=es&authuser=0&mid=138XMr1PzUlD-sSl1KyW8j2gverc

52


1.5.1. Metodologia eta egindako lanak (4/6) LOKAL HUTSEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA. 2. EREMUA. HIRIGUNEAREN ALDIRIAK

https://www.google.com/maps/d/edit?hl=es&authuser=0&mid=1IAflSeSOxP1kYo0uPOdbalCh-3s

Arantzar Kalea, 1, Llodio Pintor Jose Arrue Kalea, 8, LlodioArantzar Kalea, 3, Llodio Pintor Jose Arrue Kalea, 9, LlodioArantzar Kalea, 3, Llodio Pintor Jose Arrue Kalea, 9, LlodioArantzar Kalea, 3, Llodio Solozelai Kalea, 3, LlodioArantzar Kalea, 7, Llodio Solozelai Kalea, 4, LlodioÁrbol Malato Kalea, 1, Llodio Solozelai Kalea, 4, LlodioÁrbol Malato Kalea, 3, Llodio Solozelai Kalea, 8, LlodioÁrbol Malato Kalea, 4, Llodio Solozelai Kalea, 8, LlodioButron Kalea, 2, Llodio Ugarte Kalea, 13, LlodioGoikoetxe Kalea, 5, Llodio Ugarte Kalea, 3, LlodioGoikoplaza Kalea, 22, Llodio Ugarte Kalea, 6, LlodioGoikoplaza Kalea, 6, Llodio Ugarte Kalea, 6, LlodioGoikoplaza Kalea, 8, Llodio Ugarte Kalea, 8, LlodioIzoria Kalea, 2, Llodio Untzueta Kalea, 8, LlodioIzoria Kalea, 4, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 1, LlodioIzoria Kalea, 5, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 22, LlodioJavier Zaballa Kalea, 3, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 24, LlodioJavier Zaballa Kalea, 5, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 24, LlodioJavier Zaballa Kalea, 5, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 24, LlodioJose Matia Kalea, 12, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 29, LlodioJose Matia Kalea, 14, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 31, LlodioJose Matia Kalea, 18, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 33, LlodioJose Matia Kalea, 4, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 38, LlodioJose Matia Kalea, 4, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 38, LlodioKamaraka Kalea, 2, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 4, LlodioLamuza Kalea, 10, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 41, LlodioLamuza Kalea, 12, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 7, LlodioLamuza Kalea, 3, Llodio Virgen del Carmen Kalea, 7, LlodioMaestro Elorza Kalea, 5, Llodio Zubiko-Kurajo Kalea, 1, LlodioMaestro Elorza Kalea, 5, Llodio Zubiko-Kurajo Kalea, 2, LlodioMaestro Elorza Kalea, 5, Llodio Zubiko-Kurajo Kalea, 3, LlodioMotxotekale Bidea, 2, Llodio Zubiko-Kurajo Kalea, 4, LlodioMotxotekale Bidea, 4, Llodio Zubiko-Kurajo Kalea, 4, LlodioMotxotekale Bidea, 4, Llodio Zubiko-Kurajo Kalea, 5, LlodioOketa Kalea, 10, Llodio Zubiko-Kurajo Kalea, 7, LlodioOketa Kalea, 8, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 11, LlodioPagolar Kalea, 2, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 11, LlodioPeregaña Kalea, 2c 1, Zumalakarregi Hiribidea, 14, LlodioPeregaña Kalea, 2c 2, Zumalakarregi Hiribidea, 24, LlodioPintor Jose Arrue Kalea, 1, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 26, LlodioPintor Jose Arrue Kalea, 11, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 30, LlodioPintor Jose Arrue Kalea, 11, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 30, LlodioPintor Jose Arrue Kalea, 4, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 30, LlodioPintor Jose Arrue Kalea, 6, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 30, LlodioPintor Jose Arrue Kalea, 8, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 53, LlodioPintor Jose Arrue Kalea, 8, Llodio Zumalakarregi Hiribidea, 59, Llodio

Dirección

{ 92 lokal huts

https://www.google.com/maps/d/edit?hl=es&authuser=0&mid=1IAflSeSOxP1kYo0uPOdbalCh-3s

53



LOKAL HUTSEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA. 2. EREMUA. HIRIGUNEAREN ALDIRIAK, 1.KOADRANTEA

54



LOKAL HUTSEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA. 2. EREMUA. HIRIGUNEAREN ALDIRIAK, 1.KOADRANTEA

55


1.5.2. Emaitza nagusiak (1/9)

Ikuspegi orokorra { 146 lokal daude eskuragarri Laudioko merkataritza-eremuan

Gaur egun 146 lokal huts daude aurretiaz zedarritutako interesguneetan. Horietatik 54 hirigunearen 1. eremuan daude eta gainerakoak, 92 lokal huts, 2. eremuan, erdialdearen inguruetan.

{ Lokalen okupazio-mailaren bilakaera negatiboa 2016ko lehen lauhilekoan APILLek egindako lokal hutsen zerrendan 122 lokal zenbatu zituzten, eta horietatik 8 okupatu dituzte harrezkero. Hau da, zerrenda horretako lokalen % 7. Alabaina, orduz geroztik beste 25 lokal huts zenbatu dira eta, ondorioz, abiapuntuko zerrenda % 20 handitu da. Portaera desberdina izan da eremuaren arabera. Okupazio berri horien % 75 erdialdean izan dira eta gainerako % 25a erdialdearen inguruetan. Aldi berean, baina, aurkitu ditugun lokal huts berrietatik 25 erdialdean daude. Hau da, % 56 erdialdean eta gainerako % 44a inguruetan. Datu horiek adierazten dute lokalak berreskuratzeko tasa (hau da, berrikitan hustutakoen artean berreskuratzen direnak) % 43koa dela erdialdean eta % 18koa inguruetan. Nolanahi ere, kasu batean nahiz bestean, egoera egonkorra bermatuko lukeen % 100etik urrun daude.

54

92

0

20

40

60

80

100

1. eremua 2. eremua

Lokal hutsak, kokalekuaren arabera

OKUPAZIO MAILA 1.eremua Erdialdea

2. eremua Erdialdearen

ingurunea Guztira

Lokal berri okupatuak 6 2 8 Lokal berri hutsak 14 11 25 Berreskuratze-data % 43 % 18 % 32

56



{ Lokal hutsen erdia baino gehixeago egoera txarrean daude Egindako ikusketan agerian gelditu da udalerrian hutsik dauden establezimenduen erdia, zehazki 64, oraindik egoera onean edo on samarrean daudela. Aitzitik, 82 lokal hobetzeko moduko egoeran daude. Horietako 56 narriatutzat jotzen dira, eta beste 26 oso narriatutzat.

{ Erdialdearen inguruetan lokalen egoera txarragoa da, erdialdeko lokalen aldean

Erdialdean 23 lokal huts daude egoera txarrean edo oso txarrean; erdialdearen ingurunean, ordea, 59 lokal daude egoera horretan. Hau da, egoera txarrean

dauden lokalak gehiago dira ingurunean erdialdean baino (% 38), nahiz eta azken horien kopurua ere handia izan.

EGOERA 1. eremua. Erdialdea 2. eremua. Erdialdearen ingurunea Guztira

Ona / onargarria 31 % 57,4 33 % 35,9 64 Narriatuta 9 % 16,7 47 % 51,1 56 Oso narriatuta 14 % 25,.9 12 % 13,0 26 GUZTIRA 54 100,0 92 100,0 146

Lokal hutsak, egoeraren arabera

64 56

26

0

20

40

60

80

Ona/Onargarria Narriatuta Oso narriatuta

57



EGOERA TXARREAN DAUDEN LOKAL HUTSEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA. 1. EREMUA. HIRIGUNEA

Zona Ubicación Estado de conservación Uso anterior1 Alava Kalea, 4, Llodio Muy deteriorado Sin información1 Alberto Acero Plaza, 4, Llodio Muy deteriorado Sin información1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Alberto Acero Plaza, 9, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Baias Kalea, 4, Llodio Muy deteriorado Sin información1 Nerbion Kalea, 3, Llodio Muy deteriorado Comercio1 Nerbion Kalea, 8, Llodio Muy deteriorado Sin información1 Nerbion Kalea, 8, Llodio Muy deteriorado Sin información1 Alava Kalea, 2, Llodio Deteriorado Otros1 Elizalde Kalea, 3, Llodio Deteriorado Otros1 Ibaizabal Kalea, 2, Llodio Deteriorado Comercio1 Ibaizabal Kalea, 2, Llodio Deteriorado Otros1 Nerbion Kalea, 12, Llodio Deteriorado Otros1 Nerbion Kalea, 16, Llodio Deteriorado Comercio1 Nerbion Kalea, 16, Llodio Deteriorado Otros1 Nerbion Kalea, 3, Llodio Deteriorado Comercio1 Zumalakarregi Hiribidea, 51, Llodio Deteriorado Sin información

58



EGOERA TXARREAN DAUDEN LOKAL HUTSEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA. 2 ZONA HIRIGUNEAREN ALDIRIAK Zona Ubicación Estado de conservación Uso anterior

2 Javier Zaballa Kalea, 5, Llodio Oso Txarra Sin información2 Javier Zaballa Kalea, 5, Llodio Oso Txarra Sin información2 Jose Matia Kalea, 4, Llodio Oso Txarra Hostelería2 Pintor Jose Arrue Kalea, 9, Llodio Oso Txarra Comercio2 Solozelai Kalea, 3, Llodio Oso Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 22, Llodio Oso Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 24, Llodio Oso Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 24, Llodio Oso Txarra Comercio2 Virgen del Carmen Kalea, 24, Llodio Oso Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 31, Llodio Oso Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 33, Llodio Oso Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 4, Llodio Oso Txarra Sin información2 Arantzar Kalea, 3, Llodio Txarra Otros2 Arantzar Kalea, 3, Llodio Txarra Comercio2 Arantzar Kalea, 3, Llodio Txarra Comercio2 Arantzar Kalea, 7, Llodio Txarra Comercio2 Árbol Malato Kalea, 3, Llodio Txarra Hostelería2 Butron Kalea, 2, Llodio Txarra Sin información2 Goikoplaza Kalea, 22, Llodio Txarra Otros2 Goikoplaza Kalea, 6, Llodio Txarra Sin información2 Goikoplaza Kalea, 8, Llodio Txarra Otros2 Izoria Kalea, 2, Llodio Txarra Otros2 Izoria Kalea, 4, Llodio Txarra Otros

2 Kamaraka Kalea, 2, Llodio Txarra Sin información

2 Lamuza Kalea, 3, Llodio Txarra Comercio

2 Maestro Elorza Kalea, 5, Llodio Txarra Hostelería

2 Maestro Elorza Kalea, 5, Llodio Txarra Otros

2 Maestro Elorza Kalea, 5, Llodio Txarra Comerio

2 Motxotekale Bidea, 4, Llodio Txarra Otros

2 Oketa Kalea, 8, Llodio Txarra Comerio

2 Peregaña Kalea, 2c 1, Txarra Otros

2 Peregaña Kalea, 2c 2, Txarra Sin información

2 Pintor Jose Arrue Kalea, 1, Llodio Txarra Sin información

2 Pintor Jose Arrue Kalea, 9, Llodio Txarra Otros

2 Solozelai Kalea, 4, Llodio Txarra Sin información



2 Ugarte Kalea, 13, Llodio Txarra Comerio

2 Ugarte Kalea, 3, Llodio Txarra Otros

2 Ugarte Kalea, 6, Llodio Txarra Otros



2 Untzueta Kalea, 8, Llodio Txarra Otros

2 Virgen del Carmen Kalea, 1, Llodio Txarra Sin información

2 Virgen del Carmen Kalea, 29, Llodio Txarra Sin información

2 Virgen del Carmen Kalea, 38, Llodio Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 38, Llodio Txarra Sin información2 Virgen del Carmen Kalea, 7, Llodio Txarra Sin información2 Zubiko-Kurajo Kalea, 1, Llodio Txarra Comerio2 Zubiko-Kurajo Kalea, 2, Llodio Txarra Comerio2 Zubiko-Kurajo Kalea, 3, Llodio Txarra Comerio2 Zubiko-Kurajo Kalea, 4, Llodio Txarra Comerio2 Zubiko-Kurajo Kalea, 4, Llodio Txarra Otros2 Zubiko-Kurajo Kalea, 7, Llodio Txarra Sin información2 Zumalakarregi Hiribidea, 11, Llodio Txarra Sin información2 Zumalakarregi Hiribidea, 24, Llodio Txarra Sin información2 Zumalakarregi Hiribidea, 26, Llodio Txarra Otros2 Zumalakarregi Hiribidea, 30, Llodio Txarra Sin información2 Zumalakarregi Hiribidea, 53, Llodio Txarra Sin información

59


1.5.2. Emaitza nagusiak (5/9) { Lokal hutsen erdia erabiltzeko eskaintzen dira.

Lokalen erdiari dagokienez, ez dugu informaziorik jabeek lokal hutsekin zer egin nahi duten jakiteko. Halere, 72 lokal salgai edo alokagai daude eta pentsa daiteke, beraz, gaur egun hutsik dauden lokalen ehuneko handi bat mugiarazteko aukera dagoela. Lokal gehixeago daude alokagai salgai baino. Guztira 38 lokal daude alokagai, eta 34 salgai.

{ Erdialdean salgai dauden lokalen proportzioa altuagoa da. Zenbateko absolutuei erreparatuta, erdialdean 16 lokal daude alokagai eta 14 salgai; inguruetan, berriz, 22 lokal daude alokagai eta 20 salgai. Datu osagarri moduan, 16 lokal huts partikularren bidez alokatzen dira eta 22 higiezinen agentzia baten bidez. Salgai dauden lokalei dagokienez, 12 zuzenean partikularrek saltzen dituzte, eta 20 agentziaren bidez.

Alokagai Salgai Daturik gabe 2 Agentzia 22 20 Partikularra 16 12 GUZTIRA 38 34

74

38 34

0

20

40

60

80

Informaziorik ez Alokagai Salgai

% 44,4 % 54,3

% 29,6 % 23,9 % 25,9 % 21,7

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80

% 100

1. eremua. Erdialdea 2. eremua. Aldiriak

Informaziorik ez Alokagai Salgai

Lokal hutsak, jabeen asmoaren arabera Lokal hutsak, jabeen asmoaren eta kokalekuaren arabera

60



HUTSIK ETA ALOKAGAI DAUDEN LOKALEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA (38 LOKAL)

Zona Ubicación Estado de conservación Uso anteriorCentro Alava Kalea, 3, Llodio En alquiler ComercioCentro Alava Kalea, 6, Llodio En alquiler OtrosCentro Alberto Acero Plaza, 9, Llodio En alquiler Sin informaciónCentro Alberto Acero Plaza, 9, Llodio En alquiler ComercioCentro Baias Kalea, 6, Llodio En alquiler ComercioCentro Herriko Plaza, 3, Llodio En alquiler ComercioCentro Nerbion Kalea, 10, Llodio En alquiler Sin informaciónCentro Zubiaur Kalea, 2, Llodio En alquiler HosteleríaCentro Zubiaur Kalea, 2, Llodio En alquiler OtrosCentro Zubiaur Kalea, 3, Llodio En alquiler Sin informaciónCentro Zubiaur Kalea, 5, Llodio En alquiler ComercioCentro Zumalakarregi Hiribidea, 38, Llodio En alquiler Sin informaciónCentro Zumalakarregi Hiribidea, 38, Llodio En alquiler IndustriaCentro Nerbion Kalea, 3, Llodio En alquiler ComercioCentro Ibaizabal Kalea, 2, Llodio En alquiler OtrosCentro Nerbion Kalea, 16, Llodio En alquiler ComercioPeriférica Jose Matia Kalea, 18, Llodio En alquiler Sin informaciónPeriférica Lamuza Kalea, 12, Llodio En alquiler OtrosPeriférica Motxotekale Bidea, 2, Llodio En alquiler ComercioPeriférica Pintor Jose Arrue Kalea, 8, Llodio En alquiler Sin informaciónPeriférica Pintor Jose Arrue Kalea, 8, Llodio En alquiler Sin informaciónPeriférica Solozelai Kalea, 8, Llodio En alquiler Sin informaciónPeriférica Virgen del Carmen Kalea, 41, Llodio En alquiler Sin información

Periférica Zumalakarregi Hiribidea, 14, Llodio En alquiler Otros

Periférica Zumalakarregi Hiribidea, 30, Llodio En alquiler Comercio

Periférica Zumalakarregi Hiribidea, 30, Llodio En alquiler Comercio

Periférica Jose Matia Kalea, 4, Llodio En alquiler Hostelería

Periférica Virgen del Carmen Kalea, 33, Llodio En alquiler Sin información

Periférica Arantzar Kalea, 3, Llodio En alquiler Otros

Periférica Butron Kalea, 2, Llodio En alquiler Sin información

Periférica Izoria Kalea, 2, Llodio En alquiler Otros

Periférica Kamaraka Kalea, 2, Llodio En alquiler Sin información

Periférica Maestro Elorza Kalea, 5, Llodio En alquiler Hostelería

Periférica Maestro Elorza Kalea, 5, Llodio En alquiler Otros

Periférica Pintor Jose Arrue Kalea, 1, Llodio En alquiler Sin información

Periférica Pintor Jose Arrue Kalea, 9, Llodio En alquiler Otros

Periférica Ugarte Kalea, 3, Llodio En alquiler Otros

Periférica Zubiko-Kurajo Kalea, 1, Llodio En alquiler Comercio

61



HUTSIK ETA SALGAI DAUDEN LOKALEN MAPA, GEOGRAFIKOKI KOKATUTA (34 LOKAL)

Zona Ubicación Estado de conservación Uso anteriorCentro Alava Kalea, 2, Llodio En venta ComercioCentro Alberto Acero Plaza, 9, Llodio En venta ComercioCentro Baias Kalea, 3, Llodio En venta ComercioCentro Baias Kalea, 3, Llodio En venta HosteleríaCentro Baias Kalea, 6, Llodio En venta ComercioCentro Baias Kalea, 7, Llodio En venta Sin informaciónCentro Nerbion Kalea, 6, Llodio En venta ComercioCentro Zumalakarregi Hiribidea, 38, Llodio En venta Sin informaciónCentro Zumalakarregi Hiribidea, 38, Llodio En venta OtrosCentro Alberto Acero Plaza, 4, Llodio En venta Sin informaciónCentro Alberto Acero Plaza, 9, Llodio En venta ComercioCentro Baias Kalea, 4, Llodio En venta Sin informaciónCentro Nerbion Kalea, 12, Llodio En venta OtrosCentro Nerbion Kalea, 3, Llodio En venta ComercioPeriférica Javier Zaballa Kalea, 3, Llodio En venta OtrosPeriférica Jose Matia Kalea, 12, Llodio En venta OtrosPeriférica Jose Matia Kalea, 14, Llodio En venta Sin informaciónPeriférica Pintor Jose Arrue Kalea, 4, Llodio En venta Sin informaciónPeriférica Pintor Jose Arrue Kalea, 6, Llodio En venta Sin informaciónPeriférica Pintor Jose Arrue Kalea, 8, Llodio En venta Sin informaciónPeriférica Virgen del Carmen Kalea, 7, Llodio En venta OtrosPeriférica Javier Zaballa Kalea, 5, Llodio En venta Sin informaciónPeriférica Pintor Jose Arrue Kalea, 9, Llodio En venta Comercio

Periférica Virgen del Carmen Kalea, 24, Llodio En venta Sin información


Periférica Arantzar Kalea, 3, Llodio En venta Comercio

Periférica Lamuza Kalea, 3, Llodio En venta Comercio

Periférica Peregaña Kalea, 2c 1, En venta Otros

Periférica Peregaña Kalea, 2c 2, En venta Sin información



Periférica Zubiko-Kurajo Kalea, 4, Llodio En venta Comercio

Periférica Zubiko-Kurajo Kalea, 7, Llodio En venta Sin información

Periférica Zumalakarregi Hiribidea, 53, Llodio En venta Sin información

62



{ Lokal hutsen ia erdiak saltokitzat erabiltzen ziren

Antzeman diren lokal hutsen heren bat, gutxienez, txikizkako merkataritzan aritzen ziren. Nabarmentzekoa da horietatik 8 (% 5,6) baino ez zirela

ostalaritzan aritzen.

{ Saltokien itxierak are eragin handiagoa izan du erdialdean

Erdialdeko lokal hutsen % 48,1en kasuan, txikizkako merkataritzan aritzen ziren. Halere, eskaintza kuantitatiboari erreparatuz gero, kopuruak berdindu

egiten dira. Erdialdean txikizkako merkataritzan aritzen ziren 25 establezimendu daude, eta inguruetan 24.

49

8 1

31

57

0

20

40

60

% 46,3

% 26,1

% 5,6

% 5,4

% 1,9 % 14,8

% 25,0

% 31,5

% 43,5

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

1. eremua. Erdialdea

2. eremua. Aldiriak

Merkataritza Ostalaritza Industria Besterik Informaziorik ez

Lokal hutsaren aurreko jarduera Lokal hutsak, aurreko jardueraren eta kokalekuaren arabera

63



{ Lokal huts gehien dituzten jardueren rankinga

Lokal hutsen aurreko jarduera aztertuz gero, krisi ekonomikoak gehien kolpatu dituen

jardueren rankinga egin dezakegu. Arropa-dendak, tabernak eta harategiak daude

lehen postuetan.

Lokal huts gehien dituzten jardueren rankinga

2

2

2

2

2

3

3

4

4

5

8

9

11

0 5 10 15 20

Fruta-denda

Koltxoi-denda

Lore-denda

Argazkia

Bankuak

Elikagaiak

Arrandegia

Urdaitegia

Ile-apantzailea

Osagarriak eta osagaiak

Harategia

Taberna

Arropa

64


1.5.3. Jarduera ildoak (1/9)

A) GOMENDIOAK / LAN PRINTZIPIOAK

Oinarrizko gomendioak/lan printzipioak, beraien inguruan orotariko ekimenak egituratzeko aukera ematen dutenak

{ Efizientzia: jorratzen diren ekimenen eraginkortasuna eta ikusgarritasuna optimizatzeko, benetako merkataritza-interesa duten eremuetan jarri behar

da indarra; bestela, emaitzak hiri-eremuan «barreiatuta» gelditzeko arriskua dago.

{ Hiriaren itxura eta giroa: burutzen diren irtenbideek eremu narriatuak agertzea galarazi behar dute eta, aldi berean, hiri- eta merkataritza-eremuen

egungo itxura hobetu.

{ Oreka: Laudiok merkataritza-dentsitate handia du eta, hartara, saltoki berriak irekiz gero, eskaintzak gainezka egiteko arriskua ere badago, denentzako

merkatu-kuotarik aurkitu ezinean. Horregatik, saltoki berrien eta gaur egungoen bideragarritasuna erraztuko duten alternatibak bilatu behar dira.

{ Sinergiak: aurrera eramaten diren ekimenek ez dute estrategia bateratuaren ikuspegia begi-bistatik kendu behar. Hau da, guztiak norabide berean

kokatu behar dira eta, ahal den heinean, udalerrian merkataritza, turismoa eta ekonomia oro har garatzera bideratzen diren gainerako ekimenekin bat

etorri behar dute.

65


B) EKIMENAK

Orokorrak Lokal hutsei OHZ garestitzea

Lokal okupatuei OHZ merkatzea

Merkataritza suspertzeko egitura egonkorrak

Solairuetan dauden lokalak beheko solairura eramatea

Apaingarri publikoak zaintzeko udal ordenantzak

Fokalizatuak Lokalen kanpoko garbitasuna

Paperezko horma-irudiak

Eskaileren mailartea margotzea

Erakusleihoetan biniloak jartzea

Erakusleihoen erabilera lagatzea

Gaikakotzea/ Merkataritza-fatxadetako artea

Lokalak birgaitzea, bertan jarduera berriak ezartzeko

Ekintzaileentzako dirulaguntzak

66


Ekimen orokorrak:

{ Lokal hutsei Ondasun Higiezinen gaineko Zerga (OHZ) garestitzea

Deskribapena: etengabe hutsik dauden etxebizitzetan ezar litekeen antzeko errekargua izan liteke. Errekargu berriaren helburua: lokal hutsak okupatu

eta merkataritzan erabiltzea bultzatzea. Lokal hutsen OHZren errekargua kobratuko luke Udalak, higiezina hutsik dagoela ikusi ondoren, eta hutsik

egote hori egiaztatzen duen egintza administratiboarekin batera.

Kontuan hartu beharrekoak: lokal hustzat zer ulertzen dugun zehaztu beharko litzateke, kontzeptua argi eta garbi gelditzeko eta erabilera (edo ez)

justifikatzeko arrazoiak argitzeko. Errekarguaren kudeaketa ez litzateke erraza izango, egintza administratiboa eta etengabeko ikuskapenak eskatuko

lituzkeelako eta pentsa daitekeelako, halaber, errekurtso ugari egongo litzatekeela. Udalek lokal hutsen OHZren gaineko errekargua zehazteko,

ezinbestekoa da aurretiaz Arabako Batzar Nagusiek horretarako berariazko Foru Araua xedatzea.

{ Lokal okupatuei OHZ merkatzea

Deskribapena: OHZri buruzko zerga-ordenantzan, eta kuotaren gaineko gainerako pizgarriekin batera, lokal okupatuei ezarriko zaien pizgarria

zehaztuko luke Udalak.

Kontuan hartu beharrekoak: hainbat elementuk oztopa lezakete ekimen hori abian jartzea: zer lokali legokiokeen eta zergatik zehaztu beharko

litzateke. Ez dugu ahantzi behar zergek guztiontzat berdinak izan behar dutela. Udalarentzat zerga-bilketa nabarmen murriztea eragin lezake,

udalerrien arteko zerga-lehia kaltegarria eragin lezake eta, aurreko kasuan bezala, aurretiaz Arabako Batzar Nagusiek berariazko foru araua xedatu

beharko lukete.

67


{ Merkataritza suspertzeko egitura egonkorrak

Deskribapena: sektore publikoaren eta pribatuaren arteko elkarlanerako egiturak sortu beharko lirateke, «merkataritzako hiri-eremuak»

profesionaltasunez kudeatzeko eta zonakako estrategiak jorratzeko. Helburua: udalerriak hiri-ekonomiarako espaziotzat balioztatzea, udal

estrategiarekin koherentzian eta bertan integratuta arituko diren esku-hartze guneak izan daitezen. Ildo horren adibideak dira BIDak (Business

Improvement District). Eredu horretan, aurretiaz ematen ziren zerbitzuak areagotu eta zabaldu egiten dira merkataritza suspertu nahi den eremuetan.

Ekimen horrek finantzaketa-iturri egonkorra du, OHZren gainean ezarriko den errekarguaren bidez. Errekargu hori, ezinbestean, BIDa sortzeko

prozesu demokratikoan onartu beharko da, eta Udalak berak kudeatuko du. Datu positiboa: BIDak egiten dituen inbertsioak udalerri osorako izango

dira; izan ere, eredu malguaren bidez, zerbitzu publiko osagarriak ere eskain ditzake. BIDa abian jartzeko nahitaezkoa da aurretiaz prozesu

demokratikoa burutzea. Herriko Udalak ez ezik, saltokien jabeek, enpresek eta profesionalek ere hartuko dute parte bertan. Ukitutako sektore guztiek

parte hartzen duten Batzordea eta Gerentzia (BIDaren aurrekontutik aterako da haren soldata) dira gobernu-organoak.

Kontuan hartu beharrekoak: egiturak badu arazo handi bat: nola txertatu eredu horretan parte hartu nahi ez edo ordaindu nahi ez dutenak. BIDa

sortzeko ezinbestekoa izango da aurretiaz Arabako Batzar Nagusiek berariazko araudia ezartzea edota Eusko Jaurlaritzak berariazko legea onartzea.

{ Solairuetako lokalak beheko solairuetara eramateko laguntzak

Deskribapena: lokal hutsak okupatu eta merkataritza-eremuaren irudia hobetzeko, gaur egun lehen solairuan edo gorago dauden negozioak

(normalean orotariko zerbitzuak) beheko solairuetara eramateko laguntzak eskain litezke.

Kontuan hartu beharrekoak: horretarako, eremu horretako merkataritza-dentsitatea eta zer negozio mota dauden hartu beharko dira aintzat.

68


{ Apaingarri publikoa zaintzeko udal ordenantzak

Deskribapena: egoki mantenduta ez dauden lokal itxiak pintadak egiteko nahiz publizitate-kartelak ipintzeko leku bihurtu ohi dira. Hala, kanpoalde

zikin eta utzia erakusten dute, inguruko establezimenduei balioa kentzen diete eta ez dute hiri eremuaren irudi egokirik proiektatzen. Egoera

horretaraino iristea saihesteko prebentzio-neurria izan liteke horretarako berariazko udal ordenantza bat onartzea, lokalen eta, oro har, eraikinen

jabeek apaingarri publikotzat zaintzeko derrigorra agintzeko. Hau da, garbitu, margotu, konpondu eta txukun mantentzeko derrigorra izango lukete.

Horren adibidea da Donostiako Udalaren ZIBISMOAREN UDAL ORDENANTZA, 2004KO ABUZTUAK 31, BIDE PUBLIKOA NOLA ERABILI ETA TXUKUN

EDUKI ARAUTZEKOA ZEIN HIRIKO PAISAIA BABESTEKOA.

Kontuan hartu beharrekoak: tokiko araudia onartu eta baliabideak kudeatu behar dira, udal zerbitzuek etengabeko ikuskaritzak egin eta txostenak

presta ditzaten.

http://www.dpz.es/ficheros/documentos/ordenanza03.pdf

http://www.dpz.es/ficheros/documentos/ordenanza03.pdf

69


Fokalizatutako ekimenak:

{ Estetika berreskuratzea

Merkataritza-kaleen estetika berreskuratzeak zera esan nahi du: merkataritza-kaleak ilundu eta tristatzen dituzten fatxaden eta eskaileren itxura ez

ezik, lonjen kanpoaldea ere edertzea, elementu bakoitzak eskaintzen dituen aukerak aprobetxatuz. Kolorea, ikusgarritasuna, publizitatea emanez

gero, kaleak suspertu egiten dira, eta hiri-paisaia abegikorragoa, erosketak egiteko erosoagoa, lortzen da.

Lokalen kanpoaldea garbitzea. Hau da, lokal hutsaren kanpoaldea eta fatxada garbitu, margotu, konpondu eta, azken buruan, txukuntzea.

Izan ere, lokal hutsa zulo zikin eta zahar bihurtzen da, eta pertsianak etengabe behean daudenean, eremu osoa ilundu eta alboan dagoena ikustea

ere zailtzen du. Bestela esanda: aldamenean dagoen saltoki irekiari, haren irudiari eta negozioari, kalte egiten diote.

Horma-irudi txikiak egitea. Esku-hartze hori Udalak egingo luke: fatxadan horma-irudiak eginez, hiri-paisaia hobetu, argitasuna eman eta

erakargarriago bihurtzen dira. Zehazki, fatxada ilun, zikin edo narriatuetan horma-irudiak egingo lirateke, estetikaren hobekuntza nabarmena lortzeko

moduan.

Eskaileraren mailartea margotzea. Hutsarte ilun eta zikinaren efektua ematen duten eskailerak dauden lekuetan, mailartea (hau da, oinezkoak

zapaltzen ez duen eskaileraren eremua) margotu egin liteke. Horri esker, inguruneari argitasuna eta erakargarritasuna emango litzaioke.

Saltoki hutsetako erakusleihoetan biniloak ezartzea. Horrela, erabakiko diren gaien inguruko binilo artistikoak egingo dira, erakusleihoak horien

bidez eta lokalaren irudia nabarmen hobetzeko.

70


{ Erakusleihoak erabiltzeko lagatzea

Ekimen horren bidez, saltoki hutsen erakusleihoen itxura hobetzeaz gain, aldirietan dauden saltokien jarduera sustatu ere egin nahi da, lokal hutsak

erakusleihotzat erabiliko baitituzte. Zehazki, saltoki hutsen erakusleihoak abian diren negozioak ezagutarazteko eta beste saltoki batzuetako

produktuak erakusteko erabili nahi dira. Horri esker, merkataritza-hirigunearen eskaintza eta estetika zabaldu eta hobetzea lortuko dugu. Jabeek

Udalari utziko diote lokala, lokal hori saldu edo alokatuz gero berehala libre geldituko delako konpromisoarekin. Lokal hutsen jabeek alferrik dituzten

espazioak suspertuko dituzte; bizitza eman eta lokalen irudia hobetzea lortuko dute; eta, horri esker, etorkizunean lokala alokatzeko edo saltzeko

aukera areagotu egingo dute. Lokaletan, errotulu baten bidez adieraziko da salgai edo alokagai daudela. Lokalak egokituta, argitsu eta garbi egongo

dira eta, ondorioz, jendea erakusleihoetara hurbildu eta lokala alokatzeko edo erosteko (azken batean, negozio berri bat irekitzeko) prestuago egongo

dira.

{ Merkataritza-fatxadetan gaiak lantzea / artea txertatzea

Gerta daiteke lokal batzuetako erakusleihoek/fatxadek ez izatea merkataritza-asmoetarako interesik eta, gerta daiteke, halaber, erakusleihoen

eskaintza handiegia izatea eta establezimenduen aldetiko eskariak eskaintza osoa ezin betetzea. Aurreko ekimenaren ildo beretik, eta merkataritza-

eta hiri-giroa hobetze aldera, erakusleiho eta fatxada horiek merkataritzaz kanpoko erabileraren bidez balioztatzea proposatzen da; adibidez, esku-

hartze artistiko edo sustapen-asmo iragankorren bidez. Batean nahiz bestean, Udalak edo Ibai-Arte elkarteak sustatutako ekimenei/ekitaldiei lotutako

esku-hartzeak izango lirateke, betiere (merkataritza-fatxadak ikastetxeen, elkarteen eta udalerriko beste eragileen laguntzaz lan litezke, kultura-

ekitaldien harira, jaialdien eta festen harira...).

71


{ Lokalak birgaitzea, jarduera berriak irekitzeko

Esku-hartze horren bidez, urteetan hutsik egon diren lokalak birgaitu egingo dira, ondoren saltoki berriak irekitzeko asmoz. Horretarako, ondoren

ekintzaileek erabiliko dituzten lokalak birgaitzen lagunduko du Udalak, eta alokairuaren zati bat ordaindu ere egingo du. Proiektuan parte hartzeko

lokalak hautatu ondoren, Udalak lokal bakoitza alokairuan hartzeko kontratua sinatuko du jabearekin, lokalen hautaketa arautu duen baldintza

teknikoen agirian xedatutakoaren arabera. Eta, ondoren, Udalak ekintzaile berriari azpialokatuko dio lokala, ideia berritzaileak eta proiektu berriak

dituzten pertsonak erakartzeko agirian xedatutakoaren arabera.

{ Ekintzaileentzako dirulaguntzak bideratzea

Esku-hartze horren bidez, deialdian parte hartu duten merkataritza-lokaletakoren batean jarduera ekonomikoa abian jartzeko interesa adierazi duten

pertsona fisiko edo juridikoei alokairuari aurre egiten lagunduko die Udalak, udalerriko gune ahuletan edo merkataritza-ardatz interesgarrietan ekimen

berriak indartu eta abiarazten laguntzeko asmoz.

72


EGOERA TXARREAN DAUDEN LOKAL HUTSEN ADIBIDEA

73


BIDekiko hurbilpena

2. kapitulua:

74


75


2.1.- Kokapen orokorra

76


77


2.1.1. Testuinguruan kokatzea: «zer» eta «zergatik» ulertzea (1/3) 90eko hamarkadaren lehen erdialdean, hiri-aldirietako merkataritza-formatu handiek hiriguneko saltokietan zuten inpaktua orekatzeko premiak eraginda1, Eusko Jaurlaritzak PERCO programa (Merkataritza Suspertzeko Plana) jarri zuen abian. Programa horrek udalerrietan sektore publikoaren eta pribatuaren (udalen eta merkatarien) arteko lankidetza garatzen lagundu eta honako hauek ekarri zituen:

{ Hiri-merkataritza bultzatzeko ahalegin handia (krisiak bide hori eten bazuen ere).

{ Hainbat gaitan (hirigintzan, mugikortasunean, obra eta zerbitzuetan, hiriko altzarietan, argiterian eta abar) merkataritza-elkarteek Udalaren aurrean duten mintzakide-eginkizuna indartzea, eta merkataritza suspertzeko orotariko ekimenak bultzatzeko eragile-izaera sendotzea.

EAEko hiru hiriburuen kasuan, hiri-merkataritzako plataformak (Gasteiz On, Bilbao Dendak eta Sshops Donostia) sortu izanak dinamika hori indartu zuen. Hiru kasuetan dirulaguntza publikoak jaso zituzten egiturei eutsi eta hiri-eremuko gerentzia mantentzeko. Ildo beretik, eskualdeko hiriburutza betetzen zuten udalerri askotan elkartegintza indartzeko eta laguntza-egiturak (elkarteetan edo instituzioetan kokatutako eskualdeko merkataritza-teknikariak, laguntzako bekadunak) eratzeko dirulaguntzak bideratu ziren eta, Laudioko kasu zehatzean, berariazko egitura teknikoak edo gerentziako egiturak ere sortu. Udalen eta merkataritza-elkarteen arteko lankidetza-esparru horrek (Estatuan, generikoki, «Merkataritzagune Irekiak» izena hartu dute) hainbat prozesu onuragarri eragin ditu, autonomia-erkidegoko finantza-laguntzarekin. Izan ere, aurrerapauso eta lorpen ugari eskuratu dira,

1Hasiera batean hipermerkatuak eta, ondoren, merkataritzagune handiak, orotariko saltokiak biltzen zituztenak: hipermerkatuak ez ezik, espezializatutako saltoki handiak (jostailuenak, altzarienak, kirolerako, automoziokoak…), merkataritza-galeria handiak eta aisialdirako guneak ere.

78


2.1.1. Testuinguruan kokatzea: «zer» eta «zergatik» ulertzea (2/3) Garapenean ahulguneak ere antzeman badira, ordea:

{ Elkarteetako afiliazio-mailak aurrera egin badu ere, kasu askotan maila oso apala da, oraindik ere.

{ Sektore publikoaren finantzaketaren eta dirulaguntzen mendekotasun handia dago, hala elkarte-egiturari eusteko nola jarduera-maila, ikusgarritasuna eta inpaktua mantentzeko.

Babes publikoaren mendekotasunak eta horrekin batera datorren «desegonkortasun egonkorrak» nahieza eragin eta ordezko aukerak bilatzeko asmoa ekarri zuten. Eta, horren ondorioz sortutako eztabaidan, etengabe agertu da BIDaren (Business Improvement District) figura, urteko ekarpen publikotik independentea izango den finantza-iturri egonkorra lortzeko bidea izan daitekeelakoan, nahiz eta askotan figura hori ezezaguna izan eta gure ingurunetik urruti dauden hiri-kulturetatik etorri. Izan ere, BID sigla horien atzean nahitaezko zerga-ildo baten ideia dago: BIDaren eremuan dauden establezimendu guztiek derrigorrez ordaindu beharreko zerga, kanona edo errekargua (EAEko kasuan OHZ izan liteke), dagoeneko beste herrialde batzuetan abian den ekimenaren ildotik. Honela definitu daiteke publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetza-formula hori (Bretos Martín, 2013): «tokiko gobernuak baimendu eta hiriko gune zehatz batean interesa duten partaideek osatutako erakundea, eremu hori suspertu eta hobetzeko asmoarekin. Horretarako, hainbat zerbitzu eskaintzen dira eremu horretan, partaideek nahitaez ordaindu beharreko finantzaketa-sistemaren bidez. Kanon hori ordainduko duten establezimenduek erakundea osatzeko aurretiaz burututako prozesu demokratikoak legitimatuko du finantzaketa hori».

79


2.1.1. Testuinguruan kokatzea: «zer» eta «zergatik» ulertzea (3/3) BID planteamenduak bi onura ekarriko ditu, funtsean:

{ Ekimenari independentzia ekonomikoa eta egonkortasuna ematea.

{ «Free rider-ekin» bukatzea. Hau da, kide izan gabe eta elkarteari kuotarik ordaindu gabe, saltokirik konprometituenek bultzatutako ekimenen onurak jasotzen dituzten establezimenduak.

Puntu horretara iritsita, eta Estatuaren legezko euskarririk izan ez arren, legealdi honetan Eusko Jaurlaritzak bide hori abian jartzeko aukera ireki zuen, EAJk 2012ko ekainean aurkeztu eta PSEk eta PPk babestutako legez besteko proposamenaren bidez. Izan ere, proposamen horrek hiriko merkataritza kudeatzeko eredu berriak, hala nola BIDak, aztertzeko deia egin zuen, Ogasun Higiezinen gaineko Zergan oinarrituta, eta EAEko foru instituzioek horri buruz arautzeko gaitasunaz baliaturik. Eusko Jaurlaritzak abian jarritako bideak bi lan-ildo bereizten ditu:

{ Batetik, EAEko Foru Aldundiak/Batzar Nagusiak hartzen ditu, egin litezkeen arau-aldaketen fidagarritasuna eta egingarritasuna baloratzeko.

{ Bestetik, udalak eta merkataritza-ehuna hartzen ditu eta, horretarako, plan estrategikoen bidea ireki du aurretiko baldintzatzat, eredu berri horretarako tarteko bidea izan daitekeelakoan.

80


2.1.2. B es te es perientzia batzuei begira: eredu anitzak (1/7) Autore batzuek Business Improvement Districts direlakoen jatorria 20ko hamarkadako San Franciscon kokatzen dute, 1906an izandako lurrikarak eta suteak eragindako egoerari erantzunez Down Town Association of San Francisco eratu zutenean. Alabaina, adostasun osoa dago gaur egungo ereduaren, eredu modernoaren abiapuntua Toronton (Kanada) kokatu behar dela. Izan ere, orduantxe sortu zen lehen BIDa, zerga-errekarguak ezartzeko gaitasunarekin, 1971n (Bloor West Village eremuan). Geroago, 90eko hamarkadan, ereduak zabalkunde handia izan zuen Estatu Batuetan. Herrialde horietan izan zuen garapenaz jabetzeko, esango dugu Toronton soilik 71 Business Inprovement Area (BIA, BIDek Kanadan hartu duten izena) daudela, eta New Yorkeko estatuan 115 BID zeudela 2011n. Halatan, nahiz eta BID eredua berria izan ez, 2004-2005etik aurrera ekarri da esperientzia hori Europara (Erresuma Batua 2004, Alemania 2005, Irlanda 2007, Holanda 2009). Hau da, gure ingurune kultural eta instituzionalean ekimen berri samarra da. Eta Europan bertan, esperientziak ez dira gauzatu Mediterraneoko elkartegintza- eta gizarte-ereduan, eta batez ere bertako hiri- eta merkataritza-ekonomian; aitzitik, Europa erdialdean eta herrialde anglosaxoietan ezarri dira, gure eredutik pixka bat aldentzen den eremuan. Izan ere, Europari erreparatuta, BID eredua Erresuma Batura iritsi zen lehenengo eta behin, eta bertan bazegoen aurretiaz BIDari atea irekiko zion beste figura bat: Town Centre Management (TCM). Figura horrek oraindik ere indarrean dirau eta aipagai ditugun ekimenen euskarritzat erabiltzen da. Geroago, BID eredua Alemaniara zabaldu zen, hainbat garapenen bidez (top down eta botton up). Alemanian eta Holandan, auzokideen elkarteetarako antzeko beste figura bat ere sortu da: Neighbourhood Improvement District (NID) eta Bedrijven Investeringszone), hurrenez hurren. Azken urteotan izandako zabalkunde handi hori aurretiaz aipaturiko indargune eta ekarpenetan oinarritzen da; hau da, ekarpen publikoekiko finantza-independentzia eta, horrenbestez, hainbat zerbitzu bere kargu hartzeko aukera; “free rider-en” arazoa gainditzea, eta beste.

81


2.1.2. B es te es perientzia batzuei begira: eredu anitzak (2/7) GAKOA: ERREALITATE ZEHATZERA EGOKITZEN JAKITEA Azken urteotan BIDen inguruan muturreko eztabaidak egon badira ere (batez ere Erresuma Batuko errealitatean ezarri ondoren, bertako finantzaketa-esparruan egiten duen ekarpena dela eta), esan behar da orotariko esperientzia eta ereduak daudela. Izan ere, era guztietako errealitateak aurkituko ditugu BID ereduaren aterki terminologikoaren pean. Aurretiaz Bretosek BIDei buruz egindako definizioaren berri eman badugu ere, berorrek aitortzen duen bezala, ez dago kontzeptu bakar bat hiriko eremu zehatz bateko merkataritza kudeatzeko erakunde horiek aipatzeko. Eta, jakina, ez dira aukera bakarra. Nahikoa da Amerikan dauden nomenklatura desberdinei erreparatzea, ñabardurak ez ezik, noizbehinka alde handiak ere badaudela ohartzeko: «self-supported municipal improvement districts (Iowa)», «special improvement districts (New Jersey)», «community improvement districts (Missouri)», «public improvement districts (Texas)», «economic improvement districts (Oregon)», «parking and business improvement associations (Washington)», «improvement districts for enhanced municipal services (Arizona)», «municipal special services districts (Connecticut)», eta, jakina, «Business Improvement Areas (Kanada)». BIDez haragoko izen-ugaritasun horrek antolamendu moten malgutasuna adierazten du, oinarri beretik abiatuta, eta tokiko agintariek duten legezko maniobra-marjinaz baliatuta, alderdi guztiz desberdinetara egokitzeko. Autoreek funtsezko dohaintzat aurkezten dute hori: «Ez dago BIDak eskaintzen dituen zerbitzuetarako formula bakarra. Hobeki funtzionatzen dute zerbitzu-konbinazioa tokiko beharrizanekin eta lidergoarekin bat badator» (Houston 2009). Ildo horretan, eta Europara begira, agerikoa dirudi irtenbideak ez direla homogeneoak eta, aitzitik, orotarikoak izanik, errealitate bakoitzera egokitzea eskatzen dutela.

82


2.1.2. B es te es perientzia batzuei begira: eredu anitzak (3/7) BRITAINIA HANDIA, ERREFERENTZIAKO EREDUEN ITURRIA Informazio ugari dugu Britainia Handiko BIDei buruz (ikusi www.atcm.org/programmes/uk_bids/welcometoukbids; www.britishbids.info/). Txosten honetan bi funtsezko puntu azpimarratu nahi ditugu, labur-labur, Britainia Handiari buruz, gureganatzeko moduko esperientzien iturri gisa.

a) Britainia Handiko BIDek badituzte Amerikakoetatik aldetzen dituzten elementu bereizgarriak:

Araudia: Amerikan estatu bakoitzaren arau-esparru zabalean oinarritzen da (Estatua BIDak sortzeko baimena ematera mugatzen da), eta, ondoren, tokiko agintariek eredua egokitu eta garatzeko marjina zabala dute, ondorioz orotariko esperientziak sortzeko. Erresuma Batuan, berriz, zeharkako arau-esparrua aukeratu dute: askoz ere homogeneoagoa den top down dinamika, kasuen arteko desberdintasun txikiagoarekin. Zergaduna: Ameriketan jabeak zergapetzearen alde egin dute eta Erresuma Batuan, ordea, «non-domestic ratepaye» (zergadun ez egoiliarrak) delakoen kargu gelditu da ordainketa. Hau da, Britainiako zerga-araudiaren arabera, lokalen okupatzaileek ordaindu behar dute errekargua, eta ez lokalen jabeak. Esan behar da bestelako ondorioak ere eragin dituela erabaki horrek. Proiektuaren lidergoa: Amerikako ereduan nahiz Britainia Handikoan, sustatzaile pribatu batek «aurkeztu» behar du proiektua bozketarako. Alabaina, Erresuma Batuan, esperientzia batzuetan legitimazio-arazoak agertu direla eta (partaidetza-maila apalagatik; langileen, auzotarren eta abarren gogo faltagatik…), lidergoa instituzionalizatu eta funtsean publikoa bihurtzeko apustua egin da, Estatu Batuetan argi eta garbi pribatua den bitartean (Hogg eta al. 2007).

http://www.atcm.org/programmes/uk_bids/welcometoukbids

http://www.britishbids.info/

83


2.1.2. B es te es perientzia batzuei begira: eredu anitzak (4/7) b) Britainia Handian ere, ez da ezinbestekoa BIDaren formula eta nahitaezko zerga edo errekargu baten bidez finantzatzeko bidea erabiltzea. BIDarekin batera beste formula eta jardunbide batzuk ere erabiltzen dira, batzuetan udalerri berberean. Alor horretan erreferentziatzat aipatzen diren autore batzuek, hala nola Lorlene Hoytek (ikusi &fAwww.lorlenhoyt.com;, alor horretako autore garrantzitsuenetakoa baita) oso esperientzia-aukera zabala aurkezten dute BIDei buruz aritzen direnean. Izan ere, eginkizun berberean kokatzen ditu BIDak nahiz berak BID-like izendatzen dituenak (hau da, «hiri-eremuak suspertzeko sektore publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetza jorratzen duten erakundeak, baina BIDen finantzaketa-bidea ―nahitaezko kuota― erabiltzen ez dutenak» (Bretos Martin). Horri buruz esango dugu, adibidez, Erresuma Batuetan BIDak sartu izanak ez duela ekarri Town Centre Management-ak (TCM) desagertzea. BID berri asko TCM zahar eraldatuak badira ere, beste leku askotan bi errealitateak elkarren ondoan bizi dira. Are gehiago, BID askoren zuzendaritza-batzordeak TCMkoetan oinarritzen dira eta gerta daiteke BIDeko zuzendaritza-batzordea bigarrenaren mendekoa izatea, TCM barneko azpibatzorde gisara. Zentzu horretan, TCMak hiri-eremu zabalago eta heterogeneoagoekin identifikatzen dira. Ez dute, BIDek bezala, esparru geografiko mugaturik eta, ondorioz, orotariko hiriko merkataritzaguneak biltzen dituzte. Ikuspegi zabalagoa dute, ez daude kideen irabazi pribatu eta esklusibora horren bideratuta eta, ondorioz, zailagoa da beraien helburuak zedarritzea, merkataritzaren ikuspegitik horren mugatuta ez dauden interesak eta kasu batzuetan gizarte-ingurunera hedatzen diren interesak biltzen baitituzte. TCMen ahuleziak ezagunak dira eta BIDen indarguneekin bat datoz: ez dute finantzaketa egonkor eta independenterik (eta beraz sektore publikoaren eginkizuna indartu egiten da) eta etengabe aldatzen den sektore pribatuaren eta publikoaren arteko lankidetzaren esparruan landu behar izaten da hori. Gainera, ez dute ezabatzen elkarteko kide ez diren establezimendu «free riderren» arazoa.

84


2.1.2. B es te es perientzia batzuei begira: eredu anitzak (5/7)

ALEMANIAKO ESPERIENTZIAK: ORDEZKO ESKOLA Alemanian, lehen BIDak Hanburgon ezarri ziren 2005ean, eta ondoren eredua beste Länder batzuetara zabaldu zen (Bremen, Hesse, Iparraldeko Renania-Westfalia, Sarre, Saxonia eta Schleswig Holstein). Berrikitan, Berlinen eta Baden-Wutembergen ere ezarri dute. Gaur egun, BIDen eredua ezartzeari buruz eztabaidatzen ari dira Bavieran, Behe Saxonian eta Renania Palatinatuan. Estatu mailan, BIDen dinamika suspertu eta bultzatzen duen kolektibo bat dago («BID-Impulskreis» izeneko taldea). Sektorearen topagunea da eta, besteak beste, BIDen berri emateko eta horren zabalpena egiteko jarduerak burutzen ditu. Urtean behin, BIDen biltzarra ere antolatzen du (2009an egin zuten lehenengoa).

Hanburgokoa da BIDen alorrean Alemaniako aitzindaria eta BID gehien biltzen dituena (22). Hanburgoko Legebiltzarrak merkataritza- eta zerbitzu-guneak indartzeko asmoz 2004an onartu zuen BID Legeak ahalbidetu zuen prozesu hori abian jartzea.

Alemaniako BIDak, funtsean, Britainia Handiko planteamenduetan oinarritzen badira ere, badituzte beste ekarpen garrantzitsu batzuk. Adibidez, Alemaniako kasu batzuetan botton up-en ikuspegia nagusitzen da, eta eginkizun garrantzitsua aitortzen diete eremu horietako auzotarrei. Hala, BIDen esparruan jorratu beharreko proiektuak eraiki eta erabakitzeko prozesuetan parte aktibotzat agertzen dira. Nolanahi ere, Alemanian ere badira sektore publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetza-planteamendu tradizionalagoak dituzten BID formulak, Merkataritzagune Irekien esperientziatik hurbilago.

ALEMANIAKO BIDEN BANAKETA

85


2.1.2. B es te es perientzia batzuei begira: eredu anitzak (6/7) A título 2005az geroztik Hanburgon ezarri diren BIDen adibide bat aipatzearren, Hohe Bleichen-Heuberg (&fAwww.bid-hohebleichen.de;) BIDaren kokapena eta zerga-eremua aurkeztuko ditugu. BID hori Hanburgoko erdigunean dago eta 2009an jarri zen abian. 2005-2009 aldirako 1.986.500 euroko aurrekontua zehaztu zuen, eta 2015-2020 aldirako, berriz, 908.250 eurokoa.

HOHE BLEICHEN – HEUBERG BID-AREN LEHEN MUGAK, 2009

86


2.1.2. B es te es perientzia batzuei begira: eredu anitzak (7/7)

EPAINIAKO GERTURATZEAK Estatuan BIDak garatzeko bi arazo agertu dira: batetik, figura horri eutsiko dion euskarri juridikorik ez egotea eta, bestetik, orain arte Gobernu Zentralak eta bertako zerga-agintariek figura hori babesteko erakutsi duten interes eskasa. Dena dela Valentziako Erkidegoak gaiari lotutako programa esperimentala jarri zuen abian, Gandia hiria (hiri-ekonomian oso dinamikoa) pilotutzat erabilita. Orotariko zailtasunak agertu ziren, ordea, eta esperientzia ez zen hezurmamitu. Proiektu honetatik, harremanetan jarri gara Gandiako udalarekin bere Programazio Ekonomikoaren sailaren bitartez (Carlos Marco – Zerbitzuen buruarekin), eta une honetan hauen erantzunaren zain gaude egindako aurrerapauso eta ikasketen inguruko feedbacka jasotzeko.

87


2.2.- Laudion BIDa ezartzeko agertoki ekonomikoak

88


89


2.2.1. E AE ko kas ua: «egiteko dagoen» bidea (1/2)

Aurretiaz adierazi dugun lan-esparrua oinarri hartuta, Lakuak abian jarri dituen lan-ildoak (oraindik udaletan eta aldundiak zehazteko prozesuetan dagoenak) hainbat elementu marrazten ditu, horietako batzuk Alemaniako eredutik hartutakoak. Oraindik aurrerapen hutsak eta behin-behinekoak badira ere, dagoeneko joko-esparruaren zati bat zehazten hasita dago.

{ Lurralde Historikoetako instituzio eskudunek (Batzar Nagusiek) Ondasun Higiezinen gaineko Zergaren (OHZren) inguruan arautzeko duten gaitasunean oinarrituko litzateke.

{ «Merkatari jabea» izango litzateke proiektuaren liderra edo erreferentzia. { BIDera bideratzeko ehuneko jakin bat zehaztuko litzateke, eta horren zati bat Udalera bideratu, kudeaketa-tasatzat. { Bildutako zenbatekoaren arabera zehaztuko litzateke aurrekontua, eta benetan gauzatzen ez den zenbatekoa jabeei itzuliko litzaieke. { Epe ertainerako epemuga finkatuko litzateke (bi urtekoa gutxienez), ekimena prestatu, jendaurrean eztabaidatu, erabaki eta ezartzeko. { Lokalen jabeen % 15ek gutxienez onartu beharko luke proiektua (hiriguneetan saltokia jabetzan duten merkatarien ehunekoa, gutxi gorabehera). { Blokeoko gutxiengoa ere hartuko litzateke aintzat: jabeen % 30, zehazki. { Aurretiaz Merkataritza Plan Estrategikoa zehaztu beharko litzateke (Laudion dagoeneko prestatze-bidean dago), eta, era berean, OHZ arautzen duen foru-araua

aldatu egin beharko litzateke (hori ere bidean). Horretaz gain, ordainketa nahitaezkoa ote den eta Alemaniako kasu batzuetan bezala, zerga-hobariak ezarriko ote diren aztertu beharko da (hori ere etorkizunean erabakitzeko).

Joko-arau horietatik abiatuta, eta BID proiektuak EAEn bizi duen hasierako unea aintzat hartuta, plan estrategikoek balioztatu egiten dituzte...

{ Hirugarren sektorearen eredua eta udalak epe ertainera hiri-ekonomiaren alde egiten duen apustua. { Gaia udalerriko merkataritza-agendan kokatu, eta sektorean nahiz Udalean abian jartzen dute sentsibilizazio- eta konpromiso-prozesua: bidea irekitzen dute. { Udalerriko IBIaren inguruko finantza-agertoki potentzialak sortzen dituzte eta, haien bidez, eredua egokitzeko eta zehazteko prozesua abian jartzeko informazio

baliotsua ematen dute. Horri esker, oinarrizko eredu erkide baten gainean egokitutako prozesu partekatua jartzen da abian.

90


2.2.1. E AE ko kas ua: «egiteko dagoen» bidea (2/2) Ildo horretan, eta nahiz eta BIDa garatzeko ikuspuntutik oraindik estaltzeko alderdi asko egon (ikusi beherago alderdi horiek irudikatzen dituzten elementuak), proiektu horrek gaur egun EAEn duen egoeran, Plan Estrategikoak urrats bat gehiago dira eta aurrean dugun ibilbide luzean sakontzen eta garatzen jarraitu beharko dugu.

BID hiri-eredua garatzeko zehaztu behar diren alderdien zerrenda

1.- BIDari EUSTEN LAGUNDUKO DUTEN ERAGILE MOTAK

- Saltokiak, ostalaritza-establezimenduak, profesional independenteak, administrazio publikoa, elkarteak, etab.

2.- BIDaren URTEKO AURREKONTUA ETA INPLIKATUTAKO HIRI FINKEN MASA KRITIKOA

3.- BIDaren EPEMUGA

- Hanburgoko kasuan, adibidez, BID proiektuek bost urteko epea zuten, ondoren beraien bideragarritasuna aztertzeko.

4.- BIDerako ERREKARGUAREN, TASAREN EDO EKARPENAREN ZENBATEKOAN ERAGITEN DUTEN PARAMETROAK

- Establezimenduaren azalera erabilgarria - Lokala kalean bertan dagoen - Lokala BIDaren barnean zer lekutan dagoen - Negozioaren salmenta-zifrak - Erakusleihoaren luzera - Parametro batzuen konbinazioa - …..

5.- BIDa ERATZEA ERABAKITZEKO BOZKETA SISTEMA ETA PROZESU DEMOKRATIKOA

- Onartzeko behar diren botoen %-a - BID osoaren azalera (m2-tan) aintzat hartuta, %-tan zenbateko

ordezkaritza behar den gutxienez

6.- BIDak BULTZATUKO DITUEN JARDUERAK

- Gunearen mantentze- eta garbitze-lana; segurtasuna; kontsumitzaileari zuzendutako marketina; bazkideei zuzendutako marketina (merkatu-azterketak, publizitate-kanpainak eta abar); Udalarentzako laguntza hainbat alorretan: garbiketan, trafikoan, segurtasunean, etab.; komunikazioak eta sarbideak kudeatzeko laguntza (taxiak, hiri-autobusak, aparkalekuak, etab.); hiriaren irudia diseinatzeko plangintza; gizarte-zerbitzuak; hiria sustatzeko ekitaldiak sortu eta bultzatzea; hiriaren hobekuntza (hiri-altzariak, hiriko landaredia, animalien kontrola, etab.)…

7.- BIDerako ERREKARGUA BILDUKO DUEN ERAKUNDEA

- Parte hartuko duten instituzio publikoak 8.- BIDa ZUZENDU ETA KUDEATUKO DUEN ORGANOA

- Udala - Merkataritza, Ostalaritza eta Zerbitzu Elkartea

91


2. eremua. . Hiriko merkataritza-gerrikoa

3. eremua. Gainerako kaleak

2.2.2 Laudion B IDa ezartzeko oinarrizko agertoki ekonomikoak (1/10) Hona azterketa egiteko oinarriak:

- Laudion merkataritza-zona zabala identifikatu da (erdialdeko merkataritza-eremua + hiriko merkataritza-gerrikoa), herriko udal ekonomiaren hirugarren sektorearen % 90etik gora biltzen duena.

- Udalari informazioa eskatuta, merkataritzarako erabilera potentziala duten lokalen azalerak, 2016. urteko katastro-balioak eta OHZren kuotak eskuratu ditugu.

Ondoren agertzen den mapan eta zerrendan ageri dira azterketa ekonomikoa burutzeko kontuan hartu diren eremuak:

1. eremua. Merkataritza-erdialde irekia (PERCOren eremua) Honako kale hauek biltzen ditu:

• Araba kalea, 1etik amaierara • Alberto Acero plaza, 1etik amaierara • Baias kalea, 1etik amaierara • Fleming doktorea kalea, 1etik amaierara • Eleizalde kalea, 1etik amaierara • Ezka kalea, 1etik amaierara • Herriko Plaza, 1etik amaierara • Ibaizabal kalea, 1etik amaierara • Izoria kalea, 1etik amaierara • Lamuza kalea, 1etik amaierara • Elortza Maisua kalea, 1etik amaierara • Nerbioi kalea, 1etik amaierara • Jose Arrue margolariaren kalea, 1etik 8ra • Batzalarrin kalea, 1etik amaierara • Solozelai kalea, 1etik amaierara • Urumea, 1etik amaierara • Karmen kalea, 1etik 27ra • Nerbioi kalea, 1etik amaierara • Zumalakarregi hiribidea, 7tik 29ra eta 34tik 54ra • Zubiko-Kurajo Kalea, 1etik amaierara

Honako kale hauek biltzen ditu:

• Arantzar kalea, 1etik amaierara • Ardantzazar kalea, 1etik amaierara • Malato zuhaitza kalea, 1etik amaierara • Butroi kalea, 1etik amaierara • Goikoetxe kalea, 1etik amaierara • Goikoplaza kalea, 1etik amaierara • Javier Zaballa kalea, 1etik amaierara • Jose Matia kalea, 1etik amaierara • Kamaraka kalea, 1etik amaierara • Lamuza kalea, 12tik amaierara • Motxotekale bidea, 1etik amaierara • Oketa kalea, 1etik amaierara • Peregaña kalea, 1etik amaierara • Jose Arrue margolariaren kalea, 9tik

amaierara • Ugarte kalea, 1etik amaierara • Untzueta kalea, 1etik amaierara • Karmen kalea, 28tik amaierara • Zumalakarregi hiribidea, 1etik 6ra eta

55etik amaierara

92


2.2.2 Laudion B IDa ezartzeko oinarrizko agertoki ekonomikoak (2/10)

BILDUTAKO INFORMAZIOA: LEHEN GOGOETAK

Laudioko Udalak BIDa ezartzeko aukera eskaintzen duen eremuari buruzko informazioa eman digu (aurretik aipaturikoa, zehazki). Ez da proposamen «itxia»; bai, ordea, Laudioko hirugarren sektore gehienak biltzen dituen eremu zehatz bati buruzko azterketa, geroagoko azterketa orokorraren nondik norakoak argitzen lagunduko diguna. Hurrengo orrialdeko taulan eremuaren araberako erabileren xehetasunak azalduko ditugu.

Katastro-balioei eta kuotei dagokienez, epe laburrean aldaketarik egongo den galdetu diogu Udalari eta ezetz erantzun digu. Gaur egun Laudiok % 0,25eko

OHZ ezartzen du. Tarifa hori tarteko posizioan dago, Arabako beste 2 udalerri garrantzitsuekin, Gasteizekin eta Amurriorekin, alderatzen badugu. Hurrengo

zerrendan ikus daitezke beste udalerri batzuetan ezartzen dituzten tarifak:

o Aurretiaz adierazitako hiru eremuetan banatzen da. Hiru horietan kokatzen dira, hain zuzen, merkataritzan (saltokiak, turismoa-ostalaritza eta bulegoak) erabiltzeko aukera eskaintzen duten lokalak. Horietako bakoitzak honako erregistro hauek ditu:

1. EREMUA 437 % 49,8 2. EREMUA 223 % 25,4 3. EREMUA 218 % 24,8 GUZTIRA 878 % 100,0

o Erregistro bakoitza merkataritzan erabiltzeko moduko lokal bat da. o Honako datu hauek bildu dira horietako bakoitzari buruz:

• Helbidea: Kokapena (kalea, zenbakia…). • Erabilera • Lokal mota • Azalera • 206ko katastro-balioa • 2016ko kuota

A)

93



Kontuan hartu diren lokalak honela banatzen dira, kokalekua eta azalera mota kontuan hartuta: jardueren % 86 beheko solairuan egiten dira, % 9

solairuarteetan/behegainetan/goiko solairuetan, eta % 5 soto eta erdisotoetan.

EREMUAK BEHEKO SOLAIRUAK

SOLAIRUARTEAK BEHEGAINAK SOLAIRUAK

SOTOAK ERDISOTOAK

MERKATARITZA BIZIBERRITZEKO PLAN BEREZIAREN (PERCO) EREMUA 376 31 30

PERCOtik KANPOKO EREMUA 214 0 9 BESTE EREMU BATZUK 160 51 7 GUZTIRA 756 79 43

Udalerriak OHZren tarifa AGURAIN 0,4202 DULANTZI 0,24 AMURRIO 0,255 AIARA 0,30 IRUÑA OKA AZTERTZEN LAUDIO 0,25 OION 0,15 GASTEIZ 0,22 (*) ZUIA 0,26

(*) Gasteizek 2017an tasa % 0,37ra igotzeko asmoa du, baina, aldi berean, igoera horren pareko ehunekoan murriztuko ditu katastro-balioak.

Tarifak – Tasak. 2016. URTEA

94


2.2.2 Laudion B IDa ezartzeko oinarrizko agertoki ekonomikoak (4/10) ABIAPUNTUA

Gutxi gorabehera esan liteke Udalak OHZgatik biltzea aurreikusten duen zenbateko osoaren % 9 biltzen duela merkataritza-eremuan. 288.611 € biltzen dira

OHZgatik eremu horretan, eta 3.350.000 € guztira. 1. eremuak du zergak biltzeko potentzial handiena, erregistroen % 50 biltzen baitira bertan. Hain zuzen,

aurreikusitako guztizkoaren % 52 bilduko litzateke bertan. Zentzu horretan, eta katastro-balioa/azalera ratioari erreparatuta, PERCOren eremuko erregistroek

1.826,61 €-ko ratioa dute, beste eremu batzuetako ratioa baino dezente handiagoa (PERCOren eremutik kanpokoek: 1.160,73 € eta gainerako eremuetakoek:

601,18 €). Erregistro guztien batez bestekoa 1.167,54 €-koa da.

Nolanahi ere, erdialdeko merkataritza-eremuan (PERCOren eremuan) eta hiriko merkataritza-eremuan OHZ orekatua denez (350 euro inguru urtean), udalerriko gainerako lekuetan batez bestekoa urteko 90 eurora jaisten da.

OHZren bilketa eremuaren arabera EREMUA € %

PERCOren EREMUA 150.957,63 € % 52 PERCOren EREMUTIK KANPO 80.173,93 € % 28 BESTE EREMU BATZUK 57.479,42 € % 20 GUZTIRA 288.611 % 100

OHZren batez besteko kuota, eremuaren arabera

Eremua 2016 1. Erdialdeko merkataritza-eremua

345,44 €

2. Hiriko merkataritza-gerrikoa

359,52 €

3. Gainerakoak 262,50 €

B)

95


2.2.2 Laudion B IDa ezartzeko oinarrizko agertoki ekonomikoak (5/10) Halere, batez besteko balio horrek kuota-balioen sakabanaketa handia ezkutatzen du. Horregatik, komenigarria da aipatu berri dugun informazioa osatu eta ondoriozko kuotak tartearen arabera ikusaraztea.

Zergadun kopurua, kuota-tartearen arabera (€-tan) eta eremuaren arabera

Eremua Zergadunak Guztira 0 € - 50 € 501 € - 100 € 100 € - 150 € 150 € - 200 € 200 € - 300 € 300 € baino

gehiago PERCOren eremua 437 23 64 55 40 78 177 2. eremua 223 12 23 39 31 34 84 3. eremua 218 27 48 38 27 28 50 GUZTIRA 878 60 135 133 99 141 310 GUZTIZKO ERLATIB. % 100 % 7 % 15 % 15 % 11 % 16 % 35

Taulari erreparatuta ikusiko dugu % 65ek urtean 300 € baino gutxiago ordaintzen duela OHZgatik, eta % 48k (ia erdiak) 200 € baino gutxiago. % 37k 150 euro baino gutxiago ordaintzen du. Halatan, aurreko OHZren kuoten tauletatik abiatuta eta merkatarien elkartearen (Apill) gaur egungo kuotak urtean gutxi gorabehera 300 euroko (25 € hilean * 12 hilabete) kostua duela aintzat hartuta, argi dago gaur egungo kuotaren pareko zenbatekoa duen «BID errekargua» ez litzatekeela ehuneko txiki bateko hazkundetzat hartuko. Izan ere, errekargu horrek askoz ere gehiago hartuko luke:

- % 37rentzat, urteko kuota % 300 handitzea izango litzateke. - % 16rentzat, egungo kuota % 100-150 handitzea izango litzateke. - % 35entzat, urteko kuota % 100etik behera handitzea izango litzateke.

96



ZIFRA HANDIAK ETA EZTABAIDA

C.1.- «Merkataritza-kudeaketarako» SARRERAK GAUR EGUN Gaur egun, Elkarteak urtean 90.000 euro inguru biltzen ditu hiru sarrera nagusitatik:

a) Elkartekideen kuotak: 42.000 euro inguru (urtean 300 euroko kuota bider elkartekideen kopurua).

b) 45.000 euro inguru Aldundiarekin eta Udalarekin lotutako hitzarmen instituzionalen ondorioz (gutxi gorabehera % 56 eta % 44, hurrenez hurren).

c) 3.000 euro inguru Arabako finantza-erakundeen aldetik, ordainbide elektronikoak erabiltzeagatik.

d) Beste diru-laguntza batzuek zenbateko global hori osatzen dute. Nabarmentzekoak dira, adibidez, Hirigune, urtean hainbat ekarpenekin (merkataritza

teknikari bat ere badu elkarteak hein batean iturri honetatik finantzatuta) + ekitaldi batzuetan bekadunen bat izateko aukera (Eusko Jaurlaritzaren

bidez...).

BID agertokiarekin alderaketa batzuk egitearren, hasierako zenbatekoak izan behar ditugu gogoan (kideen kuotak + instituzioen ekarpena). Hartara, BID

agertoki batean, bata nahiz bestea desagertu edota goitik behera doitu egin beharko lirateke. Gaur egun, bi bide horietatik 90.000 euro inguruko diru-sarrerak

etortzen dira.

C)

97


2.2.2 Laudion B IDa ezartzeko oinarrizko agertoki ekonomikoak (7/10) C.2..- BIDaren DIRU SARRERA POTENTZIALAK 1. eta 2. eremuei (erdialdeko merkataritza-eremua ―PERCOren eremua― eta hiriko merkataritza-gerrikoa) soilik erreparatuta eta hiri-aldiriak eta hirigunetik kanpoko eremuak albo batera utzita, muturreko bi egoera bereiz daitezke, elkartearen gaur egungo kuotaren antzeko OHZren errekargua ezartzearen aukera kontuan hartuta.

- MAXIMOEN AGERTOKIA ETA HAREN ALDAERAK Hiru erreferentzia posible bereiz ditzakegu:

o 1. aldera - Osokoa: 1. eta 2. eremuetako zergadunei gaur egun elkartearen kuotaren pareko BID kuota (300 euro) ezarriko zaiela pentsatuta. Hipotesi horretan, BIDek 198.000 euroko aurrekontua izan lezake (660 zergadun x 300 €). Zenbateko hori gaur egungo diru-sarrera egonkorretatik (90.000 €) gora egongo litzateke, argi eta garbi, eta hiri-eremu hori espazio ekonomikoa ez ezik, gizarte-kohesiorako agertoki zabala ere bihurtzeko aukera irekiko luke.

o 2. aldaera - Mugatua: BID kuota soilik 1. eremuan ezartzea (PERCOren eremuan). Kasu horretan, diru-sarrerak 131.000 eurokoak izango lirateke.

o 3. aldaera - Mistoa: bi tarifa bereizi ezartzea aipaturiko bi eremuetan (300 eurokoa 1. eremuan eta 200 eurokoa 2.ean). Horrela, diru-sarrerak 175.700 eurokoak izango lirateke.

- MINIMOEN AGERTOKIA, hau da, gaur egun elkartekideek eta Udalak ematen duen zenbatekoari ―90.000 €― eutsi egingo zaiola pentsatuta. Egoera

horretan, BIDaren kuota hauxe izango litzateke: o Osoko aldaeran (1. eta 2. eremuetan berdin jokatuta), 136 € lokal bakoitzeko. Hau da, gaur egungo kuota % 50 inguru jaitsiko litzateke. o Aldaera mugatuan, 206 € inguru, gaur egun baino 33 € gutxiago.

98


1. eta 2. eremuei lotutako sarrerak dira: - Merkataritzan erabiltzeko moduko 660 lokal, horietatik: - 146 lokal hutsak dira. - 460 inguru merkataritza- eta ostalaritza-alorreko establezimenduak dira eta, horietatik,

o % 30 inguru dagoeneko elkartekideak dira (urtean 300 euroko kuota ordaintzen dute).


Bi hipotesi horien artean (90.000 eta 198.000 euro) joko-eremu zabala dago, eta bien arteko erdiko puntua (156.000 euro inguru) agertoki erakargarria litzateke, hiri-ekonomia hobetzeko zenbatekoa handitzeaz gain, gaur egun Udalak egiten duen ekarpena bertan behera geldituko litzatekeelako.

Dena dela, zenbateko hipotetiko horiek orotariko murrizketak izango lituzkete: besteak beste, kudeaketa-tasa (lotutako udal kostuak) eta lokal hutsekiko jokabidea, zuzenean nahiz zerga bidez doitzeko mekanismoak ezarri beharko lirateke eta. Zentzu horretan, zera gogoratu behar dugu:

C.3.- AGERTOKIARI BURUZKO EZTABAIDA Irudikatu dugun joko-esparruan hausnarketagai ugari daude, ordea:

• Egungo merkatari eta ostalariak Gaur egun elkartean parte hartzen duten 125-150 establezimenduen artean egoera ekonomikoa ez litzateke nabarmen aldatuko elkartearen kuota kendu edo asko jaitsiko balitz. Jabeak izan ala ez (jabetzak errentariari egotziko balioke kuota), merkatariek gaur egun bezala, edo hobeki (orain ordaintzen kuota baino gutxiago) hartuko lukete BIDaren errekarguaren kostua.

99


2.2.2 Laudion B IDa ezartzeko oinarrizko agertoki ekonomikoak (9/10) Gaur egun elkartekideak ez diren gainerako 500 establezimenduentzat, ordea, (berdin dio jabeak diren ala ez), «elkartean nahitaez sartu beharra» izango litzateke, nolabait esatearren. Merkatari gisa ordaindu beharko lukete. Eta merkatari ez diren jabeen kasuan, egoera neutroa izango litzateke, kostu hori errentari merkatariari egotziko lioketelako. Errekargu homogeneoa (guztiontzat antzerakoa) ezarriko dugula joz gero, errekargu finko hori doitu egin behar ote den hausnartu beharko genuke:

- Eremuaren arabera bereizitako egoerak tipifikatuz (hau da, hirian zenbat eta erdirago egon, gehiago ordaintzea, merkataritza-dinamiken onura gehiago jasoko luketelako).

- OHZri ordaintzen diotenaren arabera. - Edo bietara, era mistoan. Edota formula mistoa erabiliz, guztiontzat hilean 30 euroko errekargua ezartzea eta, oinarri horretatik abiatua,

establezimendu batzuei gehiago eta besteei gutxiago ezartzea, establezimenduaren kokalekuaren arabera (merkataritza-eremutik dagoen hurbiltasunaren arabera, adibidez)..

• Lokal hutsak Eztabaidagarria da lokal huts batek BID errekargua ordaindu behar ote duen; halere, eredu orokor batetik abiatzea lehenetsi dugu (hau da, zergadun potentzial guztiak aintzat hartzea), nahiz eta, ondoren, errekargu osoa edo zati bat itzuli. 1. eta 2. eremuan hutsik dauden 146 establezimenduen kasuan, kostuak karga osagarria ekarriko lioke jabeari, eta horren aurrean hainbat aukera irekitzen dira:

- Alokairua sustatzeko tresna bihurtzen da baina… - Askotan (merkataritza-irtenbide zaila duten lokalen kasuan, adibidez), onurarik gabeko gainkarga ekarriko lieke, eta zerga bidez orekatzeko edo

arintzeko modua aurkitu beharko litzateke (osorik edo zati bat). Zerga-bidez orekatzea baztertuz gero, beste aukera bat: Udalak egoera berrian aurreztuko lukeen zenbatekoa (gaur egun elkarteari ematen diona) horretarako erabiltzea.

100



• Beste aukera batzuk Gainerako egoerei dagokienez…

- Hirugarren sektoreko erabileretarako okupatzen diren establezimenduen kasuan, merkatariei eta ostalariei buruz esandakoaren pareko egoeran egongo lirateke.

- Merkataritzarakoak ez diren erabileren kasuan, alokairuan ateratzea sustatuko litzateke eta, nolanahi ere, egoera hori lokal hutsekin parekatzeko aukera egongo litzateke.

• EAE osorako erabakitzen den joko-esparru orokorrarekiko mendekotasuna Nolanahi ere, eta agerikoa denez, horren inguruko edozein diseinu eginda ere, EAE osorako zehaztuko den ereduaren eta horretarako xedatuko den esparru araugilearen mendean egongo da beti. Oro har, pentsa daiteke «erresistentzia» logikoa nagusiko dela gaur egun elkartekideak ez diren merkataritza- eta ostalaritza-establezimenduen eta lokal hutsen jabeen artean. Horregatik, BIDa sortuz gero, pedagogikoki landu beharreko kolektiboak dira horiek biak. Dagoeneko elkartekide direnentzat eta jabeentzat, teorian aldeko egoera da (egoera berriak hiri-merkataritzari ekarriko dionagatik) eta, zalantzarik gabe, euskarri onak izango dira.

101


2.2.3. E redu propioa os atzeko gakoak (1/3) Aipaturiko agertokitik abiatuta eta Laudion BIDa osatzeko aukera begi-bistan, orain arte azaldutako kontuek hainbat hausnarketa eragiten dituzte: - POTENTZIALTASUN EKONOMIKOA: orain arteko ikusitako zifrek agerian jartzen dute hiri-ekonomiako eragile guztientzako joko-eremu berria irekiko

lukeen BIDa planteatzeko potentzialtasun ekonomiko nahikoa dagoela (1. eta 2. eremuak kontuan hartuta, PERCOren eremura mugatuz gero potentzialtasuna murriztu egiten baita).

- KUOTA OSAGARRIA: ildo beretik, zifrek agerian uzten dute potentzialtasun hori benetan eraginkorra izatekotan, ehuneko txiki bateko errekarguaren planteamendua baztertu eta berariazko kuota bat ezartzeko aukera hobetsi behar dela (gaur egungo OHZren batez besteko kuotaren % 85 inguru).

- ERREKARGUAZ GAIN: era berean, iraunkortasunaz harago, eragileen «erosotasunaz» ere hitz egin behar dugu. Horregatik, normalean BIDek zerga-

errekargu «osagarria» planteatzen dute finantzaketa-bide gisa, finantza-aldaketarik eragin gabe. Hartara, dagoeneko abian den OHZren kuotaren zati bat horretara bideratuz gero, ondorio negatiboak sor litezke, irabazleak eta galtzaileak egotea eragin bailezake. Beste modu batera esanda, finantzatzaile berri bat agertzen denez, orain arte zerga hori jasotzen zuenak zerbait galdu duela senti lezake. Horrenbestez, iraunkortasun-planteamenduek ez dute alderdi laguntzaileen artean «zarata erantsirik» sortu behar, eta partaide guztientzako «irabazle-irabazle» formulak bilatu behar dira.

- EREMU MUGATUAK VERSUS IZPIRITU BATERATZAILEA: lehen adierazi dugun bezala, BID planteamenduetan eremua ongi zedarrituta egoten da: hiriko merkataritza-dinamika bateratua duten eremuak izaten dira, merkataritza-interes homogeneoekin, normalean hirien erdialdean eta bertako eragileen eskutik. Laudion egindako azterketaren kasuan, lan-planteamenduak 1. eta 2. eremuak bilduko lituzke, ñabardurekin, trataera desberdina aitortuta, edota bien arteko mailaketa ezarrita.

102


2.2.3. E redu propioa os atzeko gakoak (2/3)

• MOLDAGARRITASUNA / PROGRESIBITATEA: BID eremuak zabalak eta orotarikoak izaten direnean, batzuetan OHZren gaineko errekarguetan oinarritzea komeni izaten da. Hau da, zati finko bat eta beste zati bat aldakorra izatea, establezimenduaren kokalekuaren arabera (merkataritza-eremua dagoen ala ez, adibidez). Eta, jakina, bestelako irizpideak ere erabil litezke (gaur egun OHZn ematen den kuota, katastro-balioa eta abar).

• LOKAL HUTSEN TRATAERA BEREZIA LOKAL GUZTIENTZAKO SISTEMA OROKORRAREN BAITAN: bildutako iritzien arabera, lokal hutsak tentu handiz

zergapetu behar dira, merkataritza-erabilera potentziala duten lokal guztien gaineko zerga orokorra erabakiz gero. Planteamendu horretan, errekargua alokairua sustatzeko elementutzat jotzen da, baina egoeraren arabera errekargu osoa edo zati bat berreskuratzeko zerga-bideak ezarri beharko lirateke.

• BEHEKO SOLAIRUETAN EZ DAUDEN JARDUERAK: errekargua beheko solairuetan ez dauden hirugarren sektoreko jarduera guztietara zabaltzearen aukera, hobarien eta abantailen bidez beheko solairuan kokatzera animatzeko.

• AURRETIKO SENTSIBILIZAZIOA: merkatari guztiei proiektua azaltzeko lan pedagogikoa egin beharra: elkartekide diren merkatariei eta, batez ere, elkartekide ez direnei.

• ZERGAPETZEKO OPERATIBA: OHZren errekarguaren jarraipena, hala egiteko unean nola sortu eta kobratzeko unean.

LOKALEN BEHARRIZANETARA EGOKITUTAKO FUNTZIONALTASUNA: BIDak Amerikako testuinguru jakin batean sortu ziren; hau da, erdigunea etxebizitzez eta kultura-edukiz hustu eta merkataritza-eskaintza aldirietara lekualdatu duten hirien kasuan. Dinamika horrek hirien erdigunea narriatzea eragin zuen, hiri-zuzkidura biztanleria kopuruari lotu ohi zaiolako. Laudion, ordea, egoera bestelakoa da eta, horrenbestez, zer zerbitzu eskaini behar lituzke BIDak? BIDaren formulari klasikoenean, hiru zerbitzu-maila bereizten dira: oinarrizko zerbitzuei lotutakoa (hiri-eremua mantentzeko lana, segurtasuna, garbitasuna eta abar), baina alor hori Udalak betetzen du, arazorik gabe; bigarren zerbitzu-maila suspertzeari lotutakoa da (irisgarritasuna eta garraioa, animazioa…), sektore publikoaren eta pribatuaren arteko elkarlanaz jorratzen dena; eta hiriaren irudia eta estrategiari lotutakoa (kanpo-proiekzioa, negozioak erakarri eta jorratzekoa, prozesu horretan gizarte-dinamika txertatzea...), hori ere sektore publikoaren eta pribatuaren artean jorratzekoa. Gure herriaren errealitatearen kasuan, funtzionaltasunak tokiko kulturara eta

beharrizanetara egokitu beharko ditugu.2.2.3.

103


2.2.3 E redu propioa os atzeko gakoak (3/3)

• LEGITIMOTASUNA: kolektibo bat kudeatzeko zerga-bilketa egin behar bada, aurretiaz parte hartuko duten eragileen legitimotasuna eskuratu behar dugu, ordezkaritza zabala eta onarpen-maila zabala lortuz.

• GERENTZIARENGANAKO KONFIANTZA: gerentziak funtsezko eginkizuna du, bera izango delako eragileen bateratzailea eta dinamizatzailea. Horregatik, gerenteak profesionala eta eraginkorra izateaz gain, alderdi guztien konfiantza eskuratu eta elkarlanaren aldeko giro gardena sortzen jakin behar du.

• EGITURA PUBLIKO-PRIBATUAREN GOBERNU OREKATUA: sektore publikoaren eta pribatuaren elkarlanerako egituraren operatibotasunaz harago, oso garrantzitsua da egitura berri horren gobernua egoki zehaztea. Zer eginkizun izango duen Udalak, zer eginkizun merkatariek, zer eginkizun jabeek; zer oreka-joko ezarriko den erabakitzeko ahalmenaren inguruan…

• PUBLIKOAREN ETA PRIBATUAREN OREKA: GESTOREA... TUTORETZA PUBLIKOAREN PEAN: esan berri dugunaren ildotik, BIDek askotan jasotzen duten kritika zera da: biztanle batzuen ustez sektore publikoa ordezkatzen duela eta, ondorioz, hiria kontsumitzaileentzat prestatzen dela, eta ez herritarrentzat; eta, horrekin batera, hiriaren posizionamendua eta kanpo-proiekzioa merkatari-kolektibo murritz baten esku uzten dela. Kritika horiek saihesteko, ezinbestekoa da sektore publikoak (Eusko Jaurlaritzak) horren inguruko berme nahikoak eskainiko dituen esparru orokorra edo oinarrizko eredua ezartzea, eta gobernu operatiben bidez kudeaketa publikoaren eta pribatuaren oreka egokia bermatzea. Eta, betiere, Udalak izatea tutoretza publikoa eta bermatzailea.

104


2.2.4. K onpromis oak bilatzea Azaldutako guztia azalduta, Udaletxeak merkataritza sektorearekin (Apill) gauzatutako lan prozesuak ahalbidetzen du aholkulariek BIDen dinamiketara itsasteko konpromesu bat iradokitzea, zein Eusko Jaurlaritzaren bultzada pean garatua izango dena. Konpromesu hau, hitzarmen baten sinadurarekin materializatuko litzateke non Udaletxea eta Apill BIDen garapen prosesura itsasiko liratekeen bide edo prozesu honetan Eurko Jaurlaritzak planteatuko duen ibilbidearekin elkarlanean joateko.

105


Merkataritza-turismoa hibridatzioa

3. kapitulua

106


107


3.1.- Merkataritzaren eta Turismoaren arteko lankidetza

108


109


Merkataritza-alorreko establezimendu guztiak (saltokiak, ostalaritza, turismoa, kultura) ikuspegi bateratu eta sinergiko batean kokatzea da hirugarren kapitulu honen helburua. Hala, lankidetza-formulak jorratzea eta esparru horretako aukerak sortzea proposatzen da. Erakargarri turistikoek (naturakoek, gastronomikoek, jaien ingurukoek, kultur arlokoek, etab.) Laudiora ekartzen dituzten kanpoko bisitariak optimizatzea, eta baita hoteletara, landetxeetara eta abar etortzen direnak ere, herriko dendetan gastu gehigarria sustatu dezaten. Alderantziz ere, Laudioko dendak erabiltzea zonaldearen balio turistikoak zabaltzeko, hotel-establezimenduen eta ostalaritzakoen mesedetan. Eta kolektiboaren dimentsioaren araberako zabalpen-zerbitzu aktiboa eskaintzea. Laudiori erreparatuta, bertara etortzen diren bisitariarentzako elementu erakargarriak ez dira udalerrira mugatzen eta, aitzitik, Aiaralde osoa hartzen dute. Batez ere natura-turismoa (turismo berdea…), kultura, jaiak, gastronomia, enologia (txakolindegiak) eta abar. Laudiori dagokionez, eta eskualdeko hirigune handiena izanik, zuzeneko erakargarritasunaz gain, herriko ostatuak, jatetxeak, tabernak eta, jakina, saltokiak eskainiko lizkieke bisitariei. Eskariaren ikuspegitik, Bilbotik abiatuta autoz 21 minutura eta trenez 30 minutu eskasera dago Laudio. Trenak hogei minutuan behin abiatzen direla aintzat hartuta, Bilbo Handiko biztanleek (ia milioi bat) Laudio eta eskualdea hauta dezakete eguna edo asteburua emateko helmuga gisara. Pixka bat urrunago badago ere, Gasteizko 250.000 biztanleak ere erakartzeko jomuga interesgarriak izan litezke. Hala, hausnartu eta jarduteko lau ildo identifikatu dira, elkarlanetik eta sinergietatik abiatuta aukerak sortzeko:

A. Udalerriaren beraren erakargarritasun berezia, eta beraren baliabideak B. Laudioko herri-, kultura- eta jai-dinamismoa (ekitaldien agenda) C. Hirugarren sektorean kapitalizatzea eskualdeko baliabideek eskaintzen dituzten alderdi erakargarriak D. Laudio marka, haren ospea eta erakargarritasuna sustatzea.

110


3.1.1. Udalerriaren beraren erakargarritasun berezia (1/5)

A.- LAUDIOKO BALIABIDE TURISTIKO NAGUSIEI BURUZKO APUNTEAK

Monumentuak

A.1.- LAMUZAKO SAN PEDRO ELIZA XVI. mendean eraiki zuten, XI. mendeko tenplu zahar baten gainean. Gerora eraikina berreraiki egin zuten, eta lanek XVIII. mendera arte iraun zuten. Kanpandorrea eta barneko eskulturak azpimarra daitezke. Herriko udaletxearen alboan dago.

A.2.- UGARTE DORRETXEA Izen bereko auzoan dago eta XV. mendean eraiki zuten. Garai hartan Laudion eraikitako dorretxeen adibide bikaina da. Hiru eraikin ditu: dorretxea bera (beheko solairua eta hiru solairu) eta bi gehigarri, horietako bat «jauregia» esaten zaiona.

A.3.- ERMUKO ANDRA MARIAREN SANTUTEGIA Kamaraka mendiaren magalean dago, itsasotik 500 m inguruko altueran, Torrontegieta izeneko haitzaren gainean. XV. mendean eraiki zuten, euskal gotikoa izeneko estiloan. Azpimarratzekoak dira arkupea, kanpandorrea eta erretaulako tailak eta margoak. Mendekosteko bigarren egunean (maiatzean edo ekainean) erromeria egiten da bertan. Santa Luzia ondoko jaiegunaren ondoren, festak Laudion izaten du jarraipena, gauez. Santutegitik Ganekogortara, Kamarakara eta Goikoganera (hirurak ere korridore ekologikoen sareko ibilbideak) igo daiteke.

111



TURISMO BULEGOA

A.4.- ANUNTZIBAIKO ZUBIA 1741ean egin zuen Martin de Larrea y Leguerzana arkitektoak, Faltzesko markesak aginduta. Izan ere, ibaiaren eskuinaldean zeuden burdinola-dorretxea eta errota ibaiaren ezkerraldean zegoen San Migelko baselizarekin lotu nahi zituen Markesak. Kareharriz egindako egiturak 28 metroko luzera, 4,80 metroko (gunerik zabalenean) zabalera eta 10,50 metroko zuloa ditu. Nabarmentzekoa da harlanduz egindako arkua, kalbario batez errematatua.

A.5.- ESKUALDEKO TURISMO BULEGOA Eskualdeko turismo-bulegoa Laudion bertan dago, eta Araba eta bereziki Aiarako Taldea ezagutzeko informazioa eskaintzen dio bisitariari

112



NATURAREN ERAKARGARRITASUNA

A.8.- ELORRITXUGANE MENDIA Elorritxugane mendiak 721 metroko altuera du eta Laudioko bailaran dauden eta herriaren garapena baldintzatu duten mendi ugarietako bat da. Beste gailur batzuk aipatzearren, besteak beste: Pagolar (718 m), Zenagortagane (700 m), Kamaraka (482 m), Lujamendi (470 m), Goikogane (698 m), Mostatxa (782). Gailur belartsuak dira, pinudiz eta pagadiren batez estaliak.

A.9.- LAUDIOKO IBAIAK ETA ERREKAK Hiru uhar ere badaude Laudion. Nerbioi ibaia da garrantzitsuena. Herria zeharkatu eta errekasto ugariren urak biltzen ditu. Aldaikoerreka eta Larra dira horien artean garrantzitsuenak. Beste erreka batzuk: Olarte, San Juan, Oleta eta Zabale.

A.7.- LAMUZA PARKEA Iraganean Urkixoko markesaren etxearen lorategiak izan zirenen zati bat hartzen dute. Nabarmentzekoa da zuhaitzen aniztasuna, besteak beste zedroak, altzifreak, araukariak, ezkiak, magnoliak eta izeiak. Jatorrian jauregia bera eta beste eraikin batzuk ere biltzen zituen. Gaur egun kultura-etxea, kasino bat, urmael bat eta pilotaleku bat daude, guztiak ere harlanduz eraikiak.

113



JAIAK ETA KULTURA EKITALDIAK A.11.- Laudioko inauteriak (otsaila-martxoa): mozorroen desfileaz, lehiaketaz eta berbenaz gain, Laudioko inauteriek aspaldiko ohitura batzuk gordetzen dituzte oraindik

ere, hala nola Letziagako sorgina, Letziagako kobazuloan bizi zen emakumearen legenda ekartzen duena gogora. Konpartsek sorgina irudikatzen duen panpina erabiltzen dute kalez kale, eta jaiaren amaieran erre egiten dute.

A.12.- Laudioko San Blas azoka: inguruko baserrietako produktuak saltzeko azoka da. Horretaz gain, baina, jarduerak, dastatzeak eta txerri-boda egiten da, gero

txorizoak eta odolosteak prestatzeko. A.13.- Dolumin Barikuko Azoka (Aste Santu aurreko ostirala): azoka hori 1890az geroztik egiten da. Lehen ganaduaren salerosketa zen jarduera nagusia, baina gaur

egun ganadua eta animalia exotikoak erakusteko aukeratzat agertzen da. Aisialdiko jarduerak, kirol jarduerak eta jarduera erlijiosoak ere biltzen ditu. A.14.- Laudioko Santa Luzia baselizako erromeria (maiatza-ekaina): Santuaren jaiaren ondoren egiten da Santa Luzia erromeria.

A.15.- San Roke Jaiak (abuztua): herriko jaiak dira. Ohiko txupinazoaren eta Udaletxean pregoia irakurri ondoren hasten dira. Ekitaldi asko egoten dira, besteak beste

entzierroa eta bigantxak, Berakatz Eguna, aurreskua, Odoloste Eguna eta Kofradia Eguna.

A.10.- NERBIOIKO PARKE LINEALA Nerbioi ibaia eskualde osoaren natura-ekosistemaren oinarritzat hartzen du, udalerria eta eskualdea egituratzen duen parkearen bidez. Parkeak 8 km-ko luzera du eta familia osoak zeharka dezake, oinez nahiz bizikletaz. Gainera, naturarekin harremanetan sartzeko aukera duten aisia-guneak eskaintzen ditu, paisaia hobetu eta inguruko herriak lotzeko elementu biguna eskaintzen du. Lurraldearen pertzepzioa hobetzeko funtsezko elementua da eta erabiltzeko aukera ugari eskaintzen ditu. Laudion Nerbioiko Parke Linealaren lau zati zehatz daude: Gardea, Laudio, Bitorika-Areka eta Anuntzibai.

114


3.1.1. Udalerriaren beraren erakargarritasun berezia (5/5) B.- LAUDIOKO OSTALARITZA BALIABIDEAK Ostatuei dagokienez, honako hau da tokiko eskaintza: hotel bat eta landetxe bat, 21 logela guztira. Oro har, azpiegitura eskasa da, baina eskualdeko nekazaritza-turismoko etxeen eskaintzarekin indartzen da. Laudioko ostalaritza-eskaintza, baina, hobea da. 15 jatetxe daude (horietako 3 Txakolinaren Ibilbidean), 68 taberna eta nazioarteko janarien establezimendu bat. 2015ean, Laudioko 8 establezimenduk jaso zuten turismo-sektoreko kalitateari eta berrikuntzari lotutako lehiakortasun-programen egiaztagiriak. Zehazki: lau tabernak, jatetxe batek, upategi batek, hestebete-enpresa batek eta autobus-enpresa batek.

115


3.1.2. Laudioko herri-, kultura- eta jai-dinamismoa (1/1) Laudion ekitaldi-eskaintza aberatsa dago, hobea alor kuantitatiboan kualitatiboan baino. Jarduera-ardatz hori indartu egin behar da, ekitaldien kopurua mugatu baina ekitaldi horiek tokiko merkataritza- eta ostalaritza-jarduera bultzatzeko indar nahikoa izan dezaten. Ildo beretik, eskaintza hori urteko egutegian estrategikoki kokatzeko ahalegina egin behar da, sasoi bakoitzean askotariko eta etengabeko eskaintza izateko. Erakundeetako sail bakoitzak bere baliabideak jarri beharko lituzke horri begira, sinergiak sortzeko eta eraginkorragoak izateko. Hona hemen urtean zehar egiten diren ekitaldietako batzuk:

• Garagardoaren Ibilbidea • Saldoen merkatua • Pintxo-lehiaketa • Txakolin-menua • Perretxikoen ibilbidea • Shopping Eguna • Laudio moda • Erakusleihoen lehiaketa • Federazioaren sariak saltoki eta zerbitzuentzat • Ostalaritza Eguna • Danborrada eta Barraskilo-lehiaketa San Prudentzion • San Joan Astobitzako danborrada • Santa Ageda Larrañoko Maria Magdalena baselizan • San Juan jaia Larrazabal auzoan • Santa Ana Areta auzoan • San Inazio Ugarte auzoan • Erregioetako Zentroen jaiak • Latiorroko jaiak • Gabonak

116


3.1.3. Hirugarren sektorean kapitalizatzea eskualdeko baliabideek eskaintzen dituzten alderdi erakargarriak (1/1)

Aiaraldea lanean ari da eta emaitza esanguratsuak lortu ditu eskualdeko turismoaren arloan, dauden baliabideak optimizatuz eta haien balioa nabarmenduz, produktu turistikoen garapena bultzatuz eta sektoreari profesionalizazioaren bidean lagunduz. Zentzu horretan, lehen aipatutako udal-baliabide nagusiei eskualdeko ingurunearen eskaintza erakargarria erantsi behar zaie. Eskaintza hori, neurri handi batean, turismo berdearekin lotuta dago: Eskualdeko ostatu-eskaintzan beste 2 hotel, 2 nekazaritza-turismo eta landa-apartamendu bat ere badaude. Zentzu horretan, Laudiok, udalerri txikiz osatutako eskualde zabal bateko hiri nagusia denez, eginkizun nabaria joka dezake; alde batetik, berezko erakargarritasunaren bidez, eta bestetik, eskualdeko bisitariak bere establezimendu tertziarioetara erakarriz, hau da, bere jatetxe, ostatu eta, jakina, saltokietara. Horrela, eskualdeko baliabideen erakargarritasun turistikoa optimizatuko luke ekonomikoki.

• Nerbioi ibaiaren ur-jauzia eta Gorobel mendilerroa • Kexaako monumentu multzoa • Txakolinaren ibilbidea • Artziniegako hirigune historikoa • Aresketamendi. Energia berriztagarrien parkea. • Artziniegako Arte Sakratuaren Museoa • Kexaako Arte Sakratuaren Museoa • Likorearen Museoa

• Artziniegako Museo Etnografikoa • Santxotena Lantegi Museoa • Urduñako Foru Plaza (hileko lehen larunbata) • Mikoturismo Eguna, Amurrio • Txakolinaren Ibilbideko gaueko I. mahats-bilketa • Artziniegako duatloia • Artziniegako erdi aroko azoka • Amurrioko, Artziniegako, Urduñako eta Kexaako turismo-

bulegoak

117


3.1.4. Laudio marka: herriaren eta ingurunearen ezaugarriak eta erakargarriak (1/6)

Gogoeta honen azken helburua posizionamenduaren beharra azpimarratzea da, hots, udalerriaren eskaintza turistiko eta komertzialari lotutako irudi bereizgarria finkatzea, helburu turistiko gisa duen garrantzia azpimarratzeko, ikuspegi bikoitz batekin: bisitariak, zentzu hertsian (kanporako proiekzio zabala, baina arreta berezia eginez Bilbo Handitik eta Gasteiztik etor daitezkeen bisitariei), baina baita Laudion eta inguruan bizi diren herritarrak (Aiaraldeko herritarrak), Laudio merkataritzako eta hirugarren sektoreko gunetzat har lezaketenak, erosketak egitean, aisialdia zehaztean eta sozialki harremantzean Laudio erreferentziatzat har dezaten. Zentzu horretan, Laudiok dituen aukera turistiko ezagunek merkataritza-jarduera bultzatuko dute, baldin eta bisitariek espero duten kalitateko eskaintza aurkitzen badute bertan eta eskaintza horrek balio erantsia eskaintzen badu. Horretarako, merkataritza, aisia eta zerbitzuak barne hartzen dituen eskaintza globala egin behar da, turistari eta gertuko herritarrari erantzuna emango diona eta haien beharrak beteko dituena, bisitariek espero duten kalitatea eskainiz eta osotasun koherentea osatuz. Eskaintza global horrek «ikusgai» egon behar du, identifikatu eta bereiziko duen marka baten bidez eta dagozkion merkataritza-jarduera eta ingurunea dinamizatzeko ekintza-plan baten bidez. Eskaintza globalaren euskarri izango den marka batek bere ezaugarriak eta ikusizko identifikazio-sinboloak bereganatu behar ditu, jarraian azalduko ditugun jarduketen bidez. Ezaugarri horiek, esandakoaren ildotik, udalerriaren beraren zein eskualde osoaren erakargarritasunari egokituko zaizkio. Marka bat eratzeko, haren izena (kasu honetan emanda dago), logotipoa eta kolore korporatiboak erabaki behar dira, merkaren ikusizko identifikazioa ahalbidetzeko. Horrez gain, egoki ezagutarazi behar dira horiek guztiak. Marka ezaguna eta hurbila izatea da helburua, harekiko lotura afektiboak sor daitezen. Esanahi bat hartu behar du, fidelizatzeko gai diren elkarketa positiboekin.

118



Markaren balizko elementuen diseinua (irudia), ikusizko identifikazioa ahalbidetzeko elementu guztiekin: logotipoa, kolore korporatiboak, grafismoa

eta izen komertzialaren tipografia.

{ Markaren aplikazioak euskarri guztietan: paper-gauzak, poltsak, seinaletika...

{ Marka-izena eta ikusizko identifikazio-elementu guztiak erregistratzea.

{ Markaren berri ematea. Beharrezkoa da marka ezagutaraztea eta nabarmentasuna ematea, erraz identifikatu ahal izateko. Markak ikusgai egon behar du, nabarmentasuna eta ezagutza lortzeko.

{ …

Lotutako balizko ikusgaitasun-ekintzak (irudia):

{ Webgunea sortzea eta telefono mugikorraren bidez eskuragarri izatea. Webguneak erakargarria izan behar du eta informazio baliotsua jaso behar du jarduera turistiko eta komertzialari buruz eta udalerriaren inguruneak bisitariari eskaintzen dizkion zerbitzuei buruz.

{ Merkataritzari, ostalaritzari eta turismoari lotutako eskaintza. Eskaintzaren egoera. Establezimendu bakoitzari buruzko informazioa eskuragarri egotea webgunearen bidez, eta haren kokapena Google maps-en bidez.

{ Urteko dinamizazio-jardueren eta ekitaldien planaren edukia. Aribideko asteko edo hileko animazio-ekimenak eta ekitaldiak zehaztea.

{ Burututako ekitaldien argazkiak.

{ Udalerrirako sarbideari eta aparkalekuen kokapenari buruzko informazioa.

{ …

119



Ildo horretan, eta proiektu honi dagokion laguntza-aginduari erantzuteko, Merkataritza eta Turismo Gida osatzeko ideiaren garapena lehen webgune bat izango da, hain zuzen ere oinarrizkoa edo pilotua, Laudion bizi daitezkeen esperientzia komertzialen lineako erakusleihoa izan dadin. Zentzu horretan, «Laudio Gozatu» webgunearen prototipoa proposatzen dugu, tresna argigarri gisara, ondoren garatu beharrekoa. Helburua, «erakusleiho» bat eskaintzeaz gain, eskualdeko turismo-, merkataritza- eta ostalaritza-sektoreen arteko eskaintza «errebotatzea» da, gurutzatutako eskaintzen bidez. Horretarako web responsive delako plataforma erabiliko da, smartphone eta tableten bidez eskuragarria eta erraz erabiltzeko modukoa Laudioko eta Aiaraldeko bisitarientzat.

http://81.21.67.160/~enjoylaudio/wordpress/

Merkataritza eta Turismo Gidaren formatua duen webgune horrek honako elementu hauek hartzen ditu barne:

{ Erabiltzaileak alta eman beharko du sartzeko; horrela, alta horren bidez, Laudioko bisitarien eskari potentzialari buruzko lehen datuak eskuratuko dira. { Web bisuala izango da, azkar deskargatuko da eta zenbat hizkuntzatan egongo da. { QR kodeko materialen eta euskarrien bidez sartzeko aukera. { Eskaintza-ibilbideak argi eta garden aurkeztuko dira, prezioak ere erakutsita eta irudi- edo bideo-galeriekin. { Ordainketa-pasabidea edo merkataritza elektronikoko pasabidea izango du plataformak, erabiltzaileek aurretiaz erreserba egin ahal izateko, edota merkataritza-

abantaila edo deskontu zehatzen bat jasotzeko. { Eskaintza bereziak edota deskontu-kupoiak emateko aukera. Bezeroek posta elektronikoz erreserbatuko lituzkete, ondoren eskaintza egiten duten saltokietan

edo ostatuetan erabiltzeko. Zerbitzu horri esker, bezeroak errazago hurbilduko dira salmentaguneetara eta, hartara, eskaintza hori kontsumitzaileak erakartzeko tresna bihurtuko da (bezero gehiago lortzeko edo produktu gehiago saltzeko).

{ Bezeroek gizarte-sareen bidez partekatuko lituzkete gidako eskaintzak.


120



{ Parte hartzeko espazio bikoitza egituratuko du:

o Erabiltzaileentzako espazioa, erositako ondasun eta zerbitzuei buruzko iritziak emateko. Horrela, Laudion edo Aiaraldean egindako egonaldia bukatutakoan, erabiltzaileak bere jaioterritik harremanetan jarraitu ahal izango du plataformarekin, gizarte-sareen bidez erosketa edo kontsumoa gomendatu eta abar.

o Bazkideentzako espazioa, erabiltzaileekin elkarreragina izateko eta erabiltzaile administratzailearen bidez webgunearen gestioa eta jarraipena egiteko. Establezimenduak bereganatzeari begira, plataformak honako informazio hau eskainiko du, labur azalduta: Lineako plataforma edo erakusleihoa izango da, gastronomiaren, aisiaren, kulturaren eta turismoaren alorretako ESPERIENTZIA multzo bat argitaratzeko aukera emango duena («aparteko esperientziak» eta «esperientzia-ibilbideak»), Laudioko bisitariak haietaz goza dezan. Plataformaren ezaugarri teknikoak Webguneak hainbat atal eta tresna ditu, edukiez osatu beharrekoak. Proiektuaren motorrak bi erakusleiho dira: bata produktu komertzialak erakutsi eta saltzekoa da, eta bestea zerbitzu soilak zein zerbitzu integratuen kitak erakustekoa, hala nola:

• Gastronomia • Txikiteoa • Lo egiteko • Laudioko oroigarriak

Hala, web nagusiak bi gunetarako sarbidea izango luke: Laudioko saltokien eskaintza geolokalizatuak dituen app batera eta Laudiora edo Aiaraldera iristen den turistak bere egonaldian zehar erabil ditzakeen zerbitzuak eta aisialdirako planak bistaratzen dituen app batera (hori telefono mugikorraren, tabletaren edo delako gailuaren formatura edo tamainara egokituko da).

121



Webgunera ostatu- edo ostalaritza-establezimenduko fakturan ageri den QR kodearen bidez sartzen den erabiltzaile edo turistak alta eman ahal izango du bertan, baita hautazko galde-sorta labur bat bete ere. Horrela, web-tresna horrek historiko bat eta datu-base bat osatuko du Laudioko bisitarien oinarrizko informazioekin. Informazio hori proiektuari atxikitako negozioekin partekatuko da, horiek beren marketin-estrategiak indibidualki edo beste batzuekin koordinatuta eta partekatuta egokitu eta garatzeko.

Webgunea osatzen duten orriek honako egitura hau izan dezakete:

Goiburua. Menu nagusia, erakundearen sare sozialetarako sarbidea, bilaketa azkarra (kategorien arabera ere bai). Nabigazioarekin eta sarbide zuzenekin zerikusia duen guztia hartzen duen gunea.

{ Datu interesgarriak. Erabiltzailearentzat interesgarriak izan daitezkeen eta arreta eman diezaioketen datuen taula bat. { Bezeroak harpidetzeko tresna. Formulario bat prestatuko da, betetzeko errazak diren eremuekin (adina, helbide elektronikoa, jatorrizko hiria...) erabiltzaile edo

bezero potentzialen datu-basea sortzeko. Webguneko bisitarien profila ezagutzeko bide erraz eta azkarra da. Erabiltzaileek, harpidetzen direnean, erakundearen publizitate-bidalketak onartzen dituzte.

{ Azken berriak. Leiho txiki horretan, argitaratutako azken hiru berriak egongo dira ikusgai. { Lekukotasunak. Onuragarria da beste erabiltzaile batzuen iruzkinak irakurtzea; beraz, mezuen ausazko lagina prestatuko dugu hemen. { Irudi sorta. Publizitate-bannerrak, argazkiak... eskaintza eta mezu nabarienak ikusgarri eta erakargarri bihurtzeko modua da. { Eskainitako produktuak eta zerbitzuak. Argitaratu diren azken eskaintzak eta sustapenak automatikoki erakusteko prestatutako gunea da. { Baloraziorik onena duten eskaintzak erakusten ditu. { Testu estatikoa. Erabiltzailea konbentzitzeko eta eskaintzen zaizkion tresnak erabiltzeko balio dezake. { Sare sozialak. Kutxa horrek webgunearen edukia sare sozialetan partekatzeko aukera ematen du. { Orri-oina. Datu interesgarri eta sarbide zuzen gehiago.

122



«LAUDIO GOZATU» WEB PILOTUA: http://81.21.67.160/~enjoylaudio/wordpress/


123


3.1.5. Tokiko kluster turistiko-komertzial bat osatzeko bidean (1/7) Turismoaren eta merkataritzaren arteko sinergiei erreparatuta (elkarri eragiten dioten eskaintzak eta batera merkaturatzeko aukerak), «irabazle/irabazle» izateko estrategia batzuk sor litezkeela ikusten da. Argitzeko asmo hutsez, honako hauek lortzeko formulak eta bideak aurkitu nahi ditugu: eskualdeko turismo-eskaria Laudioko saltokietara eta ostalaritzara bideratzea, eta Laudioko merkataritza-eskaria udalerriko eta eskualde osoko turismo-sektorera bideratzea. «Turismoko eta Merkataritzako tokiko klusterraren» ideiak zera dakar: bezero-erkidegoak partekatzen dituzten saltoki eta zerbitzuen talde koordinatua sortzea, bezeroentzako eskaintza bateratuak proposatu eta bi norabiderako abantailak eskuratzeko. Helburua, betiere: bezeroen gastua bertan gelditzea eta kanpora doazenen kopurua murriztea. Talde haren antolamendua eta, hala badagokio, egitura zehatza (elkartea edo beste) Laudioko garapen-agentziak (Aiaraturrek) bultzatutako turismo-dinamikekin koordinatu beharko da. Eta, haren bidez, eskualdeak udalerri eta elkarteekin lantzen dituen Basquetourren programen esparruarekin. Izan ere, ahaleginak optimizatzea lortu eta ekimen berberak bikoiztea saihestuko litzateke horrela. Beste alde batetik, gainera, Laudioko merkatarien eta ostalarien elkarteekin (APILLL, APAL…) koordinatu beharko litzateke.

124


3.1.5. Tokiko kluster turistiko-komertzial bat osatzeko bidean (2/7)

ESPARRUA: Tokikoa: Laudio eta Aiaraldea.

SEKTOREAK: MERKATARITZA, OSTALARITZA, TURISMOA Alor publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetza. Hau da, erakunde publikoen ekimenez eta bultzadaz, eta berrikuntza eta lehiakortasuna landuko dituzten arloko politika publikoen bidez, eraldatzeko borondatea duten eremu jakin bateko enpresen konpromisoa konbinatzea, euren gaitasun estrategikoa sendotzeko asmoz. Inplikatutako erakunde publikoak: Laudioko Udala (tokiko garapen-agentzia, kultura), Aiaratur eta abar.

KLUSTERRAREN EZAUGARRIAK Lankidetzaren, kooperazioaren eta berrikuntzaren bidez Laudioko merkataritza-, ostalaritza- eta turismo-sektoreen lehiakortasuna eta garapena sustatzeko asmoa duten enpresen eta instituzioen bilgunea izango da.

125


3.1.5. Tokiko kluster turistiko-komertzial bat osatzeko bidean (3/7)

HELBURUAK

• Turismo- eta merkataritza-sektoreen lehiakortasuna hobetzea. • Bezeroari balioa ematea. • Zerbitzu hobetuak, kalitate bikainekoak. • Elkarteen arteko sinergiak sortzea: sektorekako «meeting pointak».

KLUSTERRAREN ILDO ESTRATEGIKOAK

• Produktu berritzaileak, balio erantsi handiagoa izango dutenak, jorratzea, eskualdean bereizgarritasuna eta espezializazioa sustatzeko.

Ingurunea hobetzeko eta sendotzeko ekintza-ildoak bultzatzea (zerbitzuen mapa). • Klusterrari lotutako negozio eta merkatu berriak sortzea (aisia, abentura, gidaritza, txangoa eta abar landuko dituzten enpresak, merkatuak,

produktu tipikoak merkaturatzeko enpresak…). • Saltokien, ostalaritzaren eta turismoaren balio-katearen efizientzia hobetzea (hornitzaileak, turismo-zerbitzuak, bezeroak ―bisitariak―). • Sentsibilizazio-foroak, klusterraren berri emateko jardunaldiak antolatzea.

126


3.1.5. Tokiko kluster turistiko-komertziala sortzeko bidean (4/7)

FASEAK 1. fasea. Sortzea eta abiaraztea:

• Abiapuntuko kolektiboa edo lanerako masa kritikoa biltzea. • Diagnostiko partekatua lotzea.

2. fasea. Sendotzea:

• Enpresak hurbilarazteko eta beraien arteko elkarrekintza sustatzeko aukerak sortzea. • Enpresentzako aukera horiek optimizatzea, kolektiboki eta hiriko markaren bidez. • Partaideen kolektiboa sendotzea.

3. fasea. Heltzea eta optimizatzea:

• Aitortza, partaidetza eta eragiteko gaitasuna eskuratzeko baldintzak sortzea da helburua.

127



ERAIKI ETA SUSPERTU BEHARREKO ESPERIENTZIEN ETA IBILBIDEEN MIXA (garapen posibleak).

1.- Turismoa tokiko merkataritzara bideratuko duten tresnak garatzeko lankidetza- eta suspertze-proiektua. Asmoa: euskarri fisikoan

nahiz digitalean (webgunean) oinarrituta, tokiko produktuak/zerbitzuak sustatu eta merkaturatzen laguntzeko marketin aktiboko estrategiak jorratzea.

2.- Tresnak garatzeko lankidetza- eta suspertze-proiektua. Asmoa: saltokietako kontsumitzailea eskualdeko turismora bideratzea, inguruko ostatu

eta jatetxeei lotutako merkataritza-pizgarrien bidez (liburuxkak, sariak, zozketak, deskontu-txartelak, opari-txekeak...). Laudioko bertako merkatariek

abiaraziko dute ekintza hori, bisitari eta turistengan eragiteko.

3.- Turismoko eta merkataritzako eskariaren kudeaketa aktiboa, bezeroen datu-baseak sortuz. Laudioko establezimenduetarako estrategia

eta zerbitzu aktiboa artikulatzea, bezeroen bi datu-base mota sortuz eta kudeatuz. Bi jarduera mota egin ahal izango dira datu-base horiei esker:

sasoiko produktu eta zerbitzuak sustatzea batetik, eta bezeroen kudeaketa aktiboa egitea bestetik: CRM zerbitzua prestatzea, analisi prospektiboak,

iritziari eta gogobetetze-mailari buruzko azterketak eta abar egiteko.

4.- Kudeaketa partekatua jorratzeko zeharkako ekintza (informatzea, sentsibilizatzea eta bideratzea), eta kalitateko produktu eta zerbitzuetan espezializatzea. Aurkezturiko proiektuak suspertu ahal izateko, ezinbestekoa da elkartekideek lan-kultura partekatua izatea, elkarren

artean esperientziak trukatzeko, proiektu bateratuak kudeatu eta hobetzeko eta baliabideak optimizatzeko. Lantalde horrek, halaber, establezimenduak

kalitatezko produktua/zerbitzua eta prezio lehiakorra eskaintzera eramateko ere balio behar du.

128


Jatetxe- eta taberna-ehuna

JATETXEAK

• Palacio Anuntzibai jatetxea • Centro Gallego • Toki-On erretegia • Utzine jatetxea • Palacio Anuntzibai jatetxea • Karrika jatetxea • El Túnel jatetxea • Balintxarreketa jatetxea • Okendo jatetxea • Odeibar garagardotegia

Herriko eta eskualdeko ostatu-sarea.

OSTATUAK

• Los Arcos de Quejana landa-hotela • Etxegorri landetxea • Guzurtegi nekazaritza-turismoa • Rincón de Aiara landa-apartamentuak • Etxegorri Landetxea • Albitzuko Borda

TABERNAK ETA KAFETEGIAK

• Txapotena • Eguzki taberna • Gozo Toki • Dimar • Berezi taberna • Kupela taberna • Alboka • Zuberoa kafetegia • Txantxiku hanburgeseria • Kaia taberna • Ederki taberna • Zubiaur kafetegia • La Meca • La Bodeguita del Medio • Iluntze kafetegia • Araba kafetegia • Ugarte taberna • Lauri Barria • Laurak taberna • Ilargi taberna


KLUSTERREAN PARTE HAR LEZAKETEN ESTABLEZIMENDUEN ETA ERAKUNDEEN ABIAPUNTUKO

ZERRENDA SORTZEA

129


Turismo-bulegoak • Urduñako turismo-bulegoa • Artziniegako turismo-bulegoa • Urduñako turismo-bulegoa • Kexaako turismo-bulegoa • Amurrioko turismo-bulegoa

Garraioak • Onieva autobusak

Merkataritza-ehuna

Osagarriak eta opariak

• Beste Mundua • Kendas • Lur belar-denda • Pollitos • Monai • Kukuma • Kaskibel • Lambarri bitxi-denda • Txikitas , haurrak eta mertzeria • Modimel • Elo mertzeria / lentzeria • Aurori lentzeria eta

haurrentzako moda • Arin liburu-denda • Loli lurrin-denda • Luisa lurrin-denda • Lorea lurrin-denda • Irusta lurrin-denda

Kirolak

• Olympus Kiroldenda

Elikadura

• Memento • Iza okindegia • Telepizza • Quintana urdaitegia • Quintana gozotegia


http://laudiocomercial.com/olympus-kiroldenda/

130


131


Plana

4. kapitulua:

132


133


Planaren lan-eskemaren abiapuntua: LAUDIOKO HIRUGARREN SEKTOREAREN ERLOJUA ORDUAN IPINTZEA

Horretarako, zazpi helbururi lotutako zazpi ekintza-ardatz bereizten ditu, Laudioren ospea, erakartzeko gaitasuna, harrera-ahalmena eta erosteko esperientziaren gogobetetasuna nabarmentzeko bezeroaren aurrean; sektorearen erantzun kolektiboa pizteko; eta Udalak elementu horiek guztiak era koordinatuan kudeatu eta suspertzeko.

1.- Tokiko bezeroa (herrikoa + eskualdekoa): Laudioko hirugarren sektorearen pisu-galeraren aurrean, oinarri edo euskarri izan dadin. Kolektibo horrekiko loturak estutu behar dira (erkidego-ikuspegia), eskualdeko hirigune nagusia berriro ere eskualdeko erreferentziako hirugarren sektorea bihurtzeko. 2.- Kanpoko bezeroa (aisia eta turismoa): azken urteotan, aisia eta turismoa «merkataritzarako ‘arrantza-toki’ edo ‘hobi’» berriak bihurtu dira. Laudiori dagokionez, turistak eta batez ere Bilboko metropolitik datozen txangolariak tokiko bezeroen oinarria indartzeko osagarriak izan daitezke, eta hein batean oreka dezakete azken horien galera. Horretarako, baina, eskualde mailako turismo-estrategia (eta horri lotutako kanporako proiekzioa) jorratu behar da, Laudio eskualdeko hirugarren sektorearen erdigunetzat kokatuta. 3.- Erakargarritasuna eta bizkortasuna: ohiko bezeroekiko harremanak sendotzeaz eta kanpoko bezero berriengana zabaltzeaz gain, elementu erakargarriak eta bizigarriak eskaini behar dira Laudion, polo traktoretzat jardun dezaten. 4.- Hiriko espazio lagunkoia: kontsumitzaileek, bisitan edo erostera datozenean, kalitateko hirigunea eta harrera-ahalmen nahikoa behar dituzte, esperientzia benetan gogokoa izan dadin. Hiri-espazioak, haren lagunkoitasunak eta erakargarritasunak eragin zuzena dute bisitaren eta erosketaren gogobetetasunean, iraupenean eta, jakina, berriz itzultzeko aukeran. Laudioko kasuan, hiri-proiektuak urteetan baztertuta gelditu ondoren, alderdi hori funtsezkoa da. 5.- Enpresen lehiakortasuna indartzea: hiriko espazioaren kalitatearekin batera, erosketaldia atsegina izan dadin, ezinbestekoa da merkataritza-, ostalaritza- eta, orokorrean, zerbitzu-enpresen kantitatea, kalitatea eta maila lehiakorrak izatea. Hartara, alderdi horiek hobetzeko esku-hartzea funtsezkoa da. 6.- Jarrera elkarkorra sendotu eta berrabiatzea: hirugarren sektoreak aurkeztutako erronka horiei guztiei erantzutekotan, ezinbestekoa izango da kudeaketa kolektiboa egitea, kideentzako balio handiagoa izango duen elkartegintza-eredua garatuz. 7.- Lankidetza publiko-pribatua koordinatu eta hobetzea: elementu horietan guztietan hiriak hartuko duen posizioa eta egingo duen lana hein handi batean lidergo publikoaren mende daude, bai eta lidergo horrek hirugarren sektorearekin lankidetza-formula eta guneak sortzeko gaitasunaren mende ere.

134


Honako hauek oinarri hartzen dituen IKUSPEGIA da zazpi (7) ardatz horien lanaren abiapuntua: BERRIKUNTZA: Plan estrategikoa etapa berri baten ibilbide-orria izango da. Inertzia-jardunak egiten jarraitzekotan, ez zen halakorik behar izango. LANKIDETZA: publikoa zein pribatua, bai formula eta eredu berriak sortzeko (BIDak), bai hiriko ekonomiaren eragile guztiak barne hartzen dituzten plangintzak bilatzeko. UDALERRIA ZABALDU ETA KANPORA PROIEKTATZEA: Laudioko bezeroak eurak ez dira nahikoak hirugarren sektore erakargarri eta indartsua mantentzeko. Horretarako, eskualdeko eta inguruko herritarrak erakarri beharra dago; beraz, ingurune osorako erreferentzia izatea da Laudioko hirugarren sektorearen apustua. Zehazki, sei (6) proiektu zehatz jaso dira, zenbait esku-hartze egituratzeko:

ARDATZAK PROIEKTUAK

1. ardatza. Berezko edo tokiko bezeroak. Erkidego-ikuspegia «LAUDIOKOA NAIZ» proiektua (Berrikuntza + Lankidetza eta tokiko bezeroarekiko hurbiltasuna)

2. ardatza. Herria kanpora zabaltzea (kanpoko bezero berriak) «LAUDIO: AIARALDERAKO SARBIDEA» proiektua 3. ardatza. Erakargarritasuna eta bizkortasuna «LAUDIO DIBERTIGARRIA!» proiektua 4. ardatza. Harrera-gaitasuna

«LAUDIO BERRITUA» proiektua 5. ardatza. Hiriko espazio lagunkoia 6. ardatza. Enpresen lehiakortasuna indartzea «GAURKO ENPRESAK» proiektua 7. ardatza. Elkartegintza koordinatu eta indartzea «LAUDIO - BID» proiektua 8. ardatza. Lankidetza publiko-pribatua koordinatu eta hobetzea

135


Berezko edo tokiko

bezeroak. Erkidego-ikuspegia

0><}100{>Herria kanpora zabaltzea (kanpoko bezero

berriak)<0}

Erakargarrita

suna eta bizkortasuna

Harrera-gaitasuna

Enpresen lehiakortasuna

indartzea

Elkartegintza koordinatu eta

indartzea

Hiriko espazio

lagunkoia

Berrikuntza

Lankidetza

Lan-ardatzak

1 2

3

4

5 6

7

«LAUDIOKOA NAIZ» proiektua (Berrikuntza + Lankidetza eta tokiko bezeroarekiko hurbiltasuna)

«LAUDIO: AIARALDERAKO SARBIDEA» proiektua

«LAUDIO DIBERTIGARRIA!» proiektua

«LAUDIO BERRITUA» proiektua

«LAUDIO - BID» proiektua

Alor publikoaren eta pribatuaren

arteko lankidetza hobetu eta

koordinatzea

8

«GAURKO ENPRESAK» proiektua

Herria kanporantz zabaltzea

P L A N A

136


Tokiko bezerotzat hartzen dira udal edo Laudioko bezeroak ez ezik, eskualde osoko bezeroak ere; haiek dira, hain zuzen ere, hiriko merkataritzaren salmenten oinarri edo euskarri nagusia. Bezero horien belaunaldi gazteak ez dira aurrekoak bezain leialak (gazteek kanpoko eskaintzak, Interneteko eskaintzak eta abarrak ere atsegin dituzte). Hori dela-eta, bezero horiek zaintzeko eta loturak haiekin sortzeko, funtsezkoa da defentsa-estrategiak garatzea. Erkidego-ikuspegia lan egingo badugu, identitate-harremanaren eta hurbiltasunaren aldeko apustua egin behar dugu. Hona hemen abiapuntuak:

• Norberaren araberako informazio- eta komunikazio-mekanismo egonkorrak finkatzea bezero horiekin (horretarako, oso lagungarriak dira teknologia berriak: mugikorrak, sare sozialak, etab.): bezeroekiko harremanen kudeaketa elkarkorra (CRM, ingelesezko izenaren arabera).

• Bezeroak fidelizatzeko zenbait prozedura lantzea, harremanak sendotzeko, kontsumoa indartzeko eta hurrengo belaunaldiei hurbiltasuna eta erkidegoko kide direla sentiarazteko. Merkataritza-kanpainetan mekanismo hori erabili behar da, baina, aldi berean, mekanismo berritzaileak baliatu behar dira (erosketak kontrolatzeko eta abantailak metatzeko).

• Eskualdeko bezeroei zuzendutako balio-zerbitzu berriak sartzea.

1.1.- Tokiko bezeroekin konektatzeko eta harreman hurbilak sortzeko gailuak 1.2.- Fidelizazio eta estimulu mekanismoak

1.3.- Bezeroari balioa emateko zerbitzuak

1.Ardatza- Bertako eta Berezko Bezeroak. Erkidego-ikuspegia.

137


LAUDIOKO NAIZ Proiektua (Berrikuntza + Bertako Bezeroei zuzendutako Elkarlana eta Gertutasuna)

Helburua ERKIDEGOA EGITEA da saltokien eta bezeroen artean:

• HARREMANA ETA IDENTITATEA: tokiko bezeroekin harreman pertsonalen esparrua sortzea (Debagoiena), hurbiltasuna eta norberaren araberako harremana abiapuntutzat hartuta.

• Bezeroei informazioaren eta balio-zerbitzuaren bidez erosketak egiten LAGUNTZEA. Produktua saltzea ez ezik, lotutako zerbitzu bat ere saltzea. • Bezeroak abantailen eta tratu pertsonalaren bidez FIDELIZATZEA.

Alderdi horiek garatzeko, bezeroei zuzenduta dauden zerbitzu elkarkorrak modernizatzeko proiektu integratua egin behar da. Honako hauek dira proiektuaren osagaiak, bereizita: A.- TEKNOLOGIA: Jauzi teknologikoa, saltokietako bezeroekiko harremanak eta komunikazioa era kolektiboan kudeatzeko

(Bezeroekiko harremanen kudeaketa elkarkorra, CRM) Horretarako, gako dira honako hiru elementu hauek:

{ Laudioko kontsumitzaileen datu-basea (eskualdeko 15.000 erosketa-arduradun helburu bezala). Merkatarien zerbitzura egongo den sistema zentral bat mailaz maila eta era integratuan eraikitzea.

{ Komunikazio-sistema pertsonalizatua eta berehalakoa, eskaintzak, iradokizunak, abisuak eta abarrak mugikorraren bidez eta sare sozialen bidez zabaltzeko (WhatsApp, Facebook). Hiriari buruzko informazio orokorra + norberaren araberako merkataritzari buruzko informazio-planak.

{ Erosketak kontrolatzeko eta metatzeko mekanismoa (fidelizazioa), kontsumitzailearen portaerak aztertzeko eta kontsumitzaileek zer abantaila lor dezaketen jakiteko (zerbitzuaren kudeatzaileak kontrol aktiboa eta zuzena egitea; ordainketa-txartelik gabe). Erosketetako euroak Laudioiko saltokietan metatutakoan, deskontua, oparia edo abantaila osatuko da, eta mugikorraren bidez jakinaraziko diogu interesdunari, gastu osagarriak bultzatzeko.

Jauzi teknologiko horri esker –bezeroa ezagutzea eta harreman pertsonalak sustatzea–, lan-aukera berriak sortzen dira, eta zerbitzutik abiatuta, balioa sortzen da (ikusi B1 eta B2).

138


B.- BALIO-ZERBITZUAK SORTZEA, bezeroei eta saltokiei zuzenduta

B.1.- BIZKORTASUN GIDATUA ETA KOLEKTIBOEN ARABERA HAUTATUA

Hiriko merkataritza orokorrean bizkortzetik, kolektibo zehatz batzuen arabera bizkortzera. Azaldu berri ditugun planteamenduei esker, posible da dendarien talde txiki edo hautatu batek (adar edo mikroadar batek) kontsumitzaileen talde berezi bati produktu mota baten inguruko kanpaina zehatzak «zuzentzea». Lan elkarkorra:

• Aldez aurretik zehaztu diren kontsumitzaileen taldeEKIN eta taldeENTZAT. Bestela esanda, xede-bezero zehatz batzuei zuzenduta daude, eta bezero

horiengana bideratutako kanpainak antolatzen dira (informazioa emateko, produktu berriak aurkezteko, aholku egiteko, ekitaldien edo abantailen berri emateko...).

• Saltoki eta zerbitzu zehatz batzuen lankidetzaREKIN eta lankidetzaRAKO; saltokiok eta zerbitzuok batera mobilizatzen dira (mikrokanpainak, jarduerak...), elkartearen antolaketaren laguntzaz.

Adibidea: maskotak, etxeko abereak, ehiza-txakurra... dituzten bezeroei zuzendutako kanpaina: Laudion animaliei zuzendutako saltokiek + albaitaritza-zerbitzuek eskualdeko maskotadun bezeroak mugiaraziko dituzte, zerbitzua eta produktua aurkezteko, azaltzeko... saltzeko. Txertatze-kanpainei buruzko informazioa, animalientzako jaki berriei buruzko hitzaldiak, abere-hezitzaileak, ehiza-txakurrentzako berrikuntza teknologikoak, produktu osagarriei buruzko eskaintzak…. Praktikan, sortu den BEZEROEN ERKIDEGOA kontuan hartzea dakar horrek, dendarien edo profesionalen kolektiboek zerbitzuak kudeatzeko eta, hala dagokionean, «zerbitzuak saltzeko». B.2.- UDALERRIRA EGITEN DIREN BISITAK OPTIMIZATZEA: BISITARIAK HIRIGUNERA «HURBILARAZTEKO» ETA EROSTEAREN ESPERIENTZIA HOBETZEKO TEKNOLOGIA Beste herri batetik datorren bisitaria hartzeko aukera eskaintzen dute teknologia berriek (Beaconak, adibidez, saltokian edo kalean dauden gailu txikiak dira, kontsumitzailea identifikatu eta hari «hitz egiten» diotenak). Izan ere, bisitaria herrira iristen denean, gailuek identifikatu egingo dute eta berarekin harremanetan jarriko dira, erostearen esperientzia hobetzeko helburuz. Era guztietako aplikazioak daude; adibidez, hiri-aldirietan dauden merkataritza-azalera handiek dakarten «hesi-efektua» gainditzeko erabil daitezke (alegia, ez dadin gertatu beste herritik datorren bisitaria hirigune-aldirietako hipermerkatura joan eta bertan erosketak egin ondoren, hirigunetik pasatu gabe bere herrira itzultzea). Adibidea: deskribatutako lan-planteamenduak oinarri hartuta (bezeroen datu-bankua + mugikorraren bidez berarekin harreman pertsonalizatu eta berehalakoa izatea), bisitariak hipermerkatuaren «hesi-efektua» gainditu eta hirigunean sartzeko aukera eskaintzen du beacon teknologiak, beraren mugikorrean herriko saltokiei lotutako mezuak jasoko dituelako: eguneko eskaintza, zerbait oroitarazteko oharren bat, hirigunean libre dauden aparkalekuen berri, onuraren bat bertan aparkatzeagatik...

139


Pentsatzekoa da hemendik gutxira Laudioko aldirietan bi ekipamendu handi (Eroski eta Mercadona) lehian sartzen direnean gai horrek are garrantzi handiagoa hartuko duela. Aztertu gabeko beste aukera bat ere badago: bi operadore handi horien eta herriko saltokien arteko lankidetza jorratzea. B3.- PRODUKTUAK BEZEROARI ERAMATEA-HURBILTZEA

Aiaraldeko eta Arratia-Nerbioiko merkatuaren ezaugarri bereziak direla eta (hirigune txiki ugari), garrantzitsua da zerbitzuari lotutako distantziak gainditzea.

• Online edo telefono bidez saltzea. • Lineako, telefono bidezko edo dendako erosketa etxera edo udalerrira banatzea. Atez ate banatzea edota udalerri eta auzo txikietan salgaiak

«jasotzeko guneak» eraikitzeko aukera (tabernak, saltokiak…, sakabanatuta dauden herri eta auzo txikietan «central box» baten funtzioa izango dutenak). Jarrera elkarkorra berrabiatzeko eta modernizatzeko planaren esparruan sartzeko proiektua Arduraduna: APILL. Laguntzailea: Udala Finantzaketa. Epe ertainera begirako proiektu BERRITZAILEA, maila askotariko laguntza publikoen bidez garatzeko pentsatua. Eusko Jaurlaritzan

proiektu pilotutzat hartzea, BIDen garapenaren arloan.

140


Laudiok, bere horretan, ez du turistak edo txangolariak erakartzeko erakargarritasun berezirik; alabaina, eskualdearen osotasunari begiratuz gero, orotariko erakargarriak eta esperientziak eskaintzen ditu (baliabide naturalak, monumentalak, historikoak, gastronomikoak…). Bilbotik eta metropolitik dagoen gertutasuna dela eta, turistak eta bereziki txangolariak (herrian lotan geldituko ez diren bisitariak) erakartzeko potentzialtasun interesgarria dute.

Testuinguru horretan, Laudio eskualdeko hirigune nagusia eta hirugarren sektore handiena biltzen duena izanik, turismoa beste aukera bat izan daiteke berarentzat, baldin eta eskualdea bisitatzen dutenentzat hirugarren sektorearen erreferentziatzat kokatzea lortzen badu (jateko, erosteko, gozatzeko lekua). Hartara, turismoa interes handiko aukera berria da Laudion, tokiko kontsumitzaileen gastuaren galera konpentsatzen lagun baitezake.

2. ardatza- Herria kanpora zabaltzea (bezero berriak edo kanpoko bezeroak)

2.1.- Eskualde mailako turismo-estrategia: Laudio estrategian kokatzea + Herri marka + komunikazioa. 2.2.- Erakunde publikoen turismo-ekimenetan Laudio ikusaraztea. 2.3.- Lankidetzak eta aliantzak Bilboko turismo-zerbitzuekin (turista jomugako bezerotzat hartuta) nahiz

Bilboko metropoliko kultura alorreko zerbitzu publikoekin (bertako herritarrak jomugako bezerotzat hartuta).

Lankidetza Bilboko turismo-ekipamenduekin (kanpoko turistak erakartzeko). 2.5.- Preskriptoreak: eskualdeko eta Laudioko eskaintza (establezimenduak) turismo-gidetan eta gizarte-sare

garrantzitsuenetan kokatzea. 2.6.- Eskualdeko bisitariak Laudion egiten duen gastua optimizatzea. eskualdeko erakargarrietara edo

zerbitzuetara datorren turista/txangolaria Laudioko hirugarren sektoreko establezimenduetara bideratzea. 2 7 L di k k it b ik ki d k

141


«LAUDIO: AIARALDERAKO SARBIDEA» proiektua

Helburua: Laudiok lurraldean duen posizionamendua eta aukerak optimizatzea, bertako hirugarren sektoreak kapitalizatzeko eskualde osoko erakargarriak eta

turismo-baliabideak.

Laudio marka, Aiaraldeko turismo-eskaintzaren hirugarren sektorearen erreferentziatzat: bisitariak «hemendik horra eta hortik hona» bideratzeko

dinamikak sortzea eta bisitarien gastua optimizatzea eskualdeko baliabideen eta udalerriko saltoki eta zerbitzuen artean.

Lurralde-hibridazioaren ikuspegia (bi uren artean): Bilboko metropoliko bisitariaren edo txangolariaren aurrean, Aiaraldeko landa-eremuaren

«sarbidea» izatea Laudio.

Hori burutzeko, baina, lankidetzak izan behar du proiektuaren oinarrizko mekanismoa.

A.- LAUDIO: HIRI MARKA ETA HIRUGARREN SEKTOREAREN ESKAINTZA, ESKUALDEKO TURISMO ESTRATEGIAN

Turismoaren esparrua seriotasunez eta sistematikoki landu da Aiaraldeko eskaintzan, eta ahalegin nabarmena egin da baliabideetan oinarrituz produktua

goratzeko eta haren berri zabaltzeko. Baliabide erakargarri gehienak beste herri batzuetan badaude ere, Laudio da hirigunerik garrantzitsuena, eta

ostalaritzako, merkataritzako, aisiako eta abarreko turismo-gastua kapitalizatu nahi duena.

Horregatik, kanporako proiekzioa egiten denean, eskualdeko turismo-eskaintzan Laudio hiri-marka indartu beharra dago, Aiaraldea-Laudio bikotea osatzeko.

Izan ere, horrela landuz, Aiaraldea turismo-erakargarrien euskarria izango da, eta Laudio, bere aldetik, proiektatzeko marka eta turismo-gastua erakarriko duen

hirugarren sektorearen erdigunea.

{ Turistentzat nahiz Bilboko metropoliko herritarrentzat, landa- eta aisia-eremutzat agertuko da Aiaraldea. { Laudiok, berriz, turismo-bisitek sortzen duten hirugarren sektoreko gastua «kapitalizatuko» du.

142


A.1.- LAUDIO, AIARALDEKO TURISMO ESKAINTZAREN HIRUGARREN SEKTOREAREN ERREFERENTEA IZATEA (Laudio markaren eskualdeko logika kudeatzea):

Instituzioek (Foru Aldundiak, Basquetourrek eta abarrek) egiten duten Aiaraldeko turismo-apustuan Laudiok presentzia aktiboa eta nabaria izatea. Eskualdeko

eskaintzaren hiri-erreferentziatzat «agertu eta agerian egon beharra dago». Aiaraldea/Laudio bikote gisa jardutea, «ikusezintasunaren sindromea» saihesteko

(hau da, ez dadin gertatu bisitariak Aiaraldera etortzea, baina Laudion sartu gabe). Bestela esanda, udalerriaren aldirietan dauden merkataritza-azalera

handietan eskualdeko herritarrekin gertatzen den «hesi-efektua» (gune horietara joaten dira erostera, baina herrian sartu gabe) ez errepikatzea. A.2.- ERAKUNDEEN ETA ENPRESEN KOORDINAZIOA BILBOREKIN (markaren udal logika):

Bilboko metropoliaren «erakusleihoan» eskualdeak eta Laudiok (eskualdearen hiri-erreferentzia gisa) presentzia formalizatua eta egonkorra izatea (turistentzat

ez ezik, Bilboko metropoliko herritarrentzat ere bai, egun bateko aisia bilatzen duen xede-bezerotzat hartuta).

{ Bilbo Turismorekin lankidetzarako hitzarmen instituzionala lotzea: turismo-katalogoan presentzia osagarria baina formala izatea, Aiaraldeak eta Laudiok bilatzen duten posizionamenduaren arabera, eta Bilboko hiri-eskaintzaren osagarri izateko asmoz.

{ Bilboko metropoliko ekonomia- eta kultura-alorreko udal egiturekin hitzarmen instituzionalak, eremu horretako herritarren artean Aiaraldea-Laudio helmuga sustatzeko.

A.3.- BILBOKO TURISMO ESKAINTZA PRIBATUAN AIARALDEA-LAUDIO MARKA SUSPERTZEA: Bilboko eta inguruetako hoteletan eta turismo-erakargarrietan Aiaraldea-Laudiori buruzko informazioa/komunikazioa eskaintzea. Lan horrek honako hauek

hartzen ditu barnean:

{ Aiaraldea-Laudiok turisten helmugatzat duen dimentsio kolektiboa eta elementu erakargarriak (liburuxkak, aplikazioak eta abarrak). { Laudioko eskaintzan banaka agertzen diren merkataritzako, ostalaritzako eta kulturako eragileek parte hartzeko eta lantzeko eremua.

A.4.- TURISMOAN ERAGIN HANDIENA DUTEN FORUETAN EDO MEKANISMOETAN AIARALDEA-LAUDIOREN PRESENTZIA DINAMIZATZEA EDO DINAMIZAZIOA BULTZATZEA:

{ Ohiko gida turistikoetan + informazioa bilatzeko edota salmenta turistikoak egin edo hotelak zein ostatuak erreserbatzeko lineako aplikazioetan. { Negozioei zerbitzu kolektiboak eta laguntza eskaintzea, negozioak tresna horietan banaka dinamizatzeko.

143


B.- ESKAINTZA GURUTZATUAK

{ Eskualdeko eskaintza ludikoen eta Laudioko hirugarren sektorearen artean batera aritzeko eta bezeroak trukatzeko mekanismoak suspertzea. Enpresen arteko lankidetza. Adibidea: Informazio-liburuxkak, kontsumoa pizteko bonuak edota kontsumo-abantailak sortzea. Nekazaritzako turismo-establezimenduetan utziko dira, merkataritzako eta ostalaritzako gastua Laudioko establezimenduetara bideratzeko. Ekimen horien lineako dimentsioa.

{ Tresna elektronikoak garatzea, informatzeko eta zeharkako gastuak gailu mugikorren bidez sustatzeko.

C.- TURISTAK ETA TXANGOLARIAK ERAKARTZEKO EKIPAMENDU BEREZIAK Eskualdeko turismo-baliabideak hirugarren sektorerantz optimizatzeaz harago, «Aiaralderako Sarbidea» izateak bisita suspertzeko elementu bereziak

txertatzea ere badakar (Ikusi 3. ardatza, erakargarritasuna-bizkortasuna: «Laudio dibertigarria!» proiektua). Orotariko ideiak jaso dira baina nabarmentzekoak

dira Laudioko baliabide propioetan oinarritzen diren bi lan-ildo:

{ Laudio, beiraren hiria: udalerrian beiraren alorrean aritzen diren bi enpresa multinazional handi daudela aprobetxatzea, bisitatu ahal den elementu erakargarri bihurtzeko (alderdi horrek, gainera, Laudioren DNA industrialarekin bat egiten du). Adibidea: bisita/aurkezpena egiteko harrera-gune fisikoa (zentro baten edo museo-baliabide baten pare) + enpresara bisita egiteko aukera + beiraren presentzia hiri-espazioan (hiri-altzariak...). Esperientziari herri-izaera ematea izango litzateke asmoa.

{ Lamuza parkea. Familientzat erakargarriak izan daitezkeen gaiekin egokitzeko aukera dago (PERCOren proposamena jasota, adibidez Playmobil eremu bat presta liteke).

Arduraduna: Udala Laguntzailea: Aiaratur, Apill, Laudio Garapen Agentzia

144


Tokiko bezeroak erakartzeko harreman hurbila landu ondoren eta kanpoko bezeroak erakartzeko zubiak eraiki ondoren, ezinbestekoa da udalerrian erakargarritasuna eta bizkortasuna areagotzeko elementuak sortzea edo edukitzea, baldin eta eskualdeko nahiz kanpoko bezeroak udalerrira etortzea eta bertan gastua egitea nahi badugu. Honako lan-ildo hauek landu beharko dira, beraz, besteak beste: • Merkataritzako, ostalaritzako eta zerbitzuko parkea etengabe zaintzea eta indartzea; kopurua, ezaugarriak eta funtzionamendua

bezeroen gustuen arabera egokituta. Elementu horrek eragina izaten du establezimenduen ezaugarri fisikoetan, eskaintzetan eta zerbitzuetan, bai eta ordutegien kudeaketan ere (itxita baldin badaude, nekez izango dira erakargarriak).

• Ekipamendu bereziak ――saltokiak, kulturguneak, aisia-tokiak―― zaintzea, sortzea edo egokitzea; eta edukien edo ordutegien programazio dinamikoa eta erakargarria osatzea, bisitarien segmentuak errazago erakartzeko. Planteamendu horrek merkataritza-eskaintzaren nahiz kultura-eskaintzaren ezaugarriei eragiten die, izan ere 2017tik aurrera azken horrek garrantzi handiagoa hartuko duela aurreikusi daiteke, ekipamendu eszeniko berria abian jartzen denean.

• Ekitaldi traktore zehatzak sortzea, bultzatzea eta koordinatzea: jarduerak ohiko urtaroetatik kanpo ateratzen, aldizkako salmenta-bultzadak sortzen eta kultura-elkarteen, herritarren eta abarren sareek garatutako jarduerak sustatzen laguntzeko.

Azken buruan, Laudio Beti Alaia (LBA) sustatzeko orotariko moduak lantzea da kontua, xede-bezeroek (kanpokoek nahiz tokikoek) horrela antzeman dezaten.

3.1.- Merkataritza- eta ostalaritza-parke erakargarria, polaritatea sortzeko gaitasuna duena, mantentzea.

3.2.- Ekipamendu nabarmenak (merkataritzakoak, kulturakoak eta aisiakoak) eta horiei lotutako egitaraua.

3.3.- Ekitaldiak eta ekimenak. 3.4. - Azoka tradizionalak eta sasoian sasoiko azoka bereziak berrindartzea.

3. ardatza- Herria kanpora zabaltzea

145


«LAUDIO DIBERTIGARRIA!» proiektua

A.- OSTEGUNETAKO AZOKA: «OHIKO ANIMAZIOA» INDARTZEA, TOKIKO BALIOEI LOTUTA Ostegunetako azoka edo merkatua merkataritza-animaziorako elementu errotua da, goiz horretan Laudioko merkataritzaren «alaitasuna» bultzatzen duena eta eskualdeko beste herrietako bisitariak erakartzen dituena. Orotariko produktuak saltzeaz gain, tokiko produktuen eta produktoreen nortasun-ikurra izatea da, hein handi batean, azoka horien erakargarritasuna. Animazio-motor hori zaindu behar da, eta, aldi berean, kontsumitzaileen gaur egungo gustuen eta joera garaikideen arabera egokitu eta optimizatu behar da (produktu freskoa eta ekologikoa, osasungarria, 0 km-ko ekoizpena…). Ostegunetako azokan tokiko produktuaren eta tokiko ekoizleen presentzia eta proiekzioa indartu behar da (2015-2020 aldirako Aiaraldeko Landa-garapenerako Planaren apustuekin bat).

- Ekoizleen kopurua handitu eta, hala badagokio, bertaratzen direnak gaztetzea, horixe baita iraunkortasunaren bermea. - Produkzioaren eta merkaturatzearen kudeaketa profesionalizatzen laguntzea (Zabaia-Laudio Garapen Agentzia). - Azokaren dimentsio guztiak pixkanaka eguneratzea: instalazioak, erakustegiak, emandako informazioa, ordutegia...

B .- L A R UNB A T K OME R T ZIA L A K : A HA L E G IN K OOR DINA T UA , HA UT A T UT A E T A HIT ZA R T UA

Eskualde-burutza indartu nahi duen Laudio baten logikan (Aiaraldeko hiriburuko zerbitzuen erreferentzia), elikagaiak ez diren erosketetarako une aproposa da

larunbat arratsaldea. Alabaina, errealitatea guztiz bestelakoa da: larunbat arratsaldetan herria hustu egiten da eta oso saltoki gutxi egoten dira zabalik.

146


Lanaren oinarrizko elementuak:

B.1.- LARUNBAT ARRATSALDEKO MERKATARITZA JARDUNALDIA

Larunbat arratsaldez saltokiak irekitzen badira, «merkataritzako hiriburutza» izatearen erabakia berretsi egiten da. Horrela egin ezean, ihesbideak ezartzen dira

eta gastua kanpora bideratzen da. Gero, zaila izaten da joera horiek geldiaraztea (Laudiok merkataritzako leku gisa duen garrantzia txikiagotuz joango baita).

Larunbata berreskuratu nahi bada, ezin gara inprobisaziotan aritu: horren inguruko adostasuna lotu behar da lehenengo eta behin, eta horretarako arrazoiak

bildu. Hori dela-eta, lau faseko akordioa proposatzen dugu:

1. Baldintzak sortzea: Laudion ekipamendu pertsonala eta etxetresnak erosteko une aproposa larunbat arratsaldea dela zabaltzea. Horrek honako

hauek eskatzen ditu:

- Larunbat arratsaldez bizkortasun-elementuak, pizgarriak eta kontsumitzailearentzat erakargarriak diren beste motibazio batzuk sartzea.

- Kulturaren, ostalaritzaren, merkataritzaren eta, etorkizunera begira, kulturaren (ekipamendu eszeniko berria) «bandera-ontziek» erakargarri

gisa jardutea, kolektiboko gainerako kide guztiak arrastatzeko.

2. Jendea sentikor bihurtzea: larunbat arratsaldeko giro bizia guztien artean eraikitzea, prozesua gizarteratzeko eta gizarteak prozesu hori beregana

dezan.

3. Lan egonkorreko aldia hitzartzea: ohiturak egonkortzeko denbora behar da; hortaz, arratsaldeko irekierari egonkor eutsi behar zaio, ohitura finkatu

arte.

4. Jarduna ebaluatzea eta doitzea, emaitzaren arabera.

Jarrera elkarkorra berrabiatzeko eta modernizatzeko planaren esparruan sartzeko proiektua.

147


B.2.- HILEKO LEHEN LARUNBATAK, ERAKARGARRITASUN HANDIENEKO EGUNAK: Hileko lehen larunbatak dira, zalantzarik gabe, erakargarritasun ekonomiko handiena dutenak. Horregatik, badirudi logikoena dela egun horietan egitea eta sendotzea

esperientziak eta saioak.

{ Ekipamendu pertsonalaren merkataritza larunbat arratsaldeko merkataritza-giroa bizkortzeko oinarri hartuta: saltokiak irekitzea + zehaztu beharreko elementu pizgarri osagarria.

{ Elementu pizgarri hori kokatzeko gune neuralgikoa finkatzea, eta saltokiak eremu horrekin lotzea. { Kultura-agenda, koordinatu beharreko elementua. Hala, kultura ere sartuko da egun horretako eskaintzan: kultura-ekitaldiak + dendak... larunbateko

«elkarrekiko aurrezkiak». Ekipamendu berriari lotutako aukera berriak. { Herri aldirietan dagoen merkataritza-azalera handiko bisitariak erakartzeko: garraio ludikoa Eroskiko aparkalekutik herriaren erdialdera.

C.- URTEKO AZOKA ETA EKITALDI BEREZIEN AGENDA: kanporako proiekzioa eta bizitasuna

Laudiok kultura eta elkartegintza aberatsari lotutako jarduera eta ekitaldi ugari eskaintzen ditu. Alabaina, hirugarren sektoretik begiratuta, garrantzi handiko

ekitaldiak falta dira, herriaren irudia kanporatu eta kanpoko bisitariak etorraraziko dituzten ekitaldi handiak; animazio-maila igoarazi, merkataritza-gastua

erakarri eta, oro har, hiri-ekonomiaren pizgarri izango direnak.

{ Urtaro edo sasoi bakoitzean hiri-ekonomiarako ekitaldi traktore handi bat (eskualde mailakoa edo hortik gorakoa) sendotzearen aldeko apustua. Laudioarrak mugiarazteaz gain, eskualdeko eta Bilboko metropoliko biztanleak ere erakartzeko gaitasuna izango duten ekitaldiak, «Laudio Dibertigarria!» eta «Laudio LBA ―Laudio Beti Alaia―» irudia indartuko dutenak.

{ Ekitaldien gaiari buruzko hausnarketa eta eztabaida, herriko eta inguruneko gainerako agendarekin koherentzian eta koordinazioan presta daitezen, nortasuna eta aukera bilduta. Iradokizun modura, 4 ekitaldiz osatutako agenda batek aukera ematen du naturari, gastronomiari eta abarrei lotutako gai propioak eta beste gai ludikoagoak edo orokorragoak lotzeko.

{ Udala (traktorea) eta Apill (laguntzailea) izango lirateke horren eragile nagusiak.

148


D.- LAUDIO KULTURA: ELKARLANEKO KULTURA ANIMAZIO PLANA, ESKUALDE OSOARI IREKIA

Azken iruzkinaren ildotik, jai-ekitaldien, kultura-ekitaldien eta merkataritza-ekitaldien agendaren kudeaketa funtsezko elementua da, ekitaldi horien alde

ekonomikoa optimizatu nahi badugu. Aurten irekitzekoa den kultura-ekipamendu berriak, zalantzarik gabe, joko-eremu interesgarria irekiko du. 2017an irekitzea

aurreikusita dagoenez, etorkizuneko Laudio Kulturaren kudeaketa-eredua aurretiaz aztertu eta garatzea proposatzen dugu, Laudioko eta eskualde osoko

herritarrei irekita egongo den eredu parte-hartzailean oinarrituta. Izan ere, eskaintzaren zati handi bat eskari nahikoa biltzeko gaitasunaren menpe egongo da.

Planteamendu irekia da, eskaintza indartsuagoa eta erakargarriagoa kudeatzeko aukera sendotzeko eta Laudioren eskualdeko hiriburutza errotzen laguntzeko.

E.- ERAKARTZEKO EKIPAMENDU BEREZIAK

Esandako guztiarekin koherentzian, garrantzi handikoa da, halaber, erakargarritasun bereziko ekipamenduak egotea. Kasu honetan, aisia/turismoa bilatzen

duten kanpoko bisitariei bideratutakoak (ikusi 2. ardatza: «Laudio: Aiaralderako sarbidea» proiektua).

Arduraduna: Udala

Laguntzaileak: APILL.

149


Udalera datozen bezeroak- gaur egun eskualdeko bezeroak; etorkizunean modu berdinean kanpokoa edo turistikoa izan daiten bilatzen da, harrera gaitasunetik landuz: • Batetik, irisgarritasuna (behar adina aparkaleku eta garraio pribatuei aparkalekuak erabiltzeko pizgarriak eskaintzea); eta, bestetik, garraio

publikoen eskaintza egokia eta kalitate handikoa bermatzea. Dena den, alderdi hori hobetzeko tartea egon arren, gaur egun, ez da botila-lepo zehatza Laudion.

• Pertsonak urtaroen arabera hartzeko gaitasuna (hotel mota guztiak edota oporretarako etxebizitzen eskaintza); Laudio ez da lehentasunezko aukera gisa agertzen Bilborekiko duen gertutasunagatik eta landa turismorako plazak Amurrion daude.

Merkataritzako hiri-esparrura joaten diren bezeroek (merkataritzako gune irekia) aisialdiko eta erosketak egiteko bizipen atsegina izan nahi dute, eta bizipen horretan ezinbestekoak dira hiriko espazioaren kalitatea eta merkataritzaren kalitatea.

Hiriko espazio lagunkoia tradizioz lotu zaio hirigintzako merkataritzari, eta horrek barne hartzen du hirigintzaren kalitate-estandarrak betetzea (oinezkoak ibiltzeko guneak prestatzea, oinezkoak eta ibilgailuak batera egoteko kudeaketa-irtenbideak, argiak, hiriko altzariak, gune publikoak eta eraikinak birgaitzea, seinaleak, mugikortasuna, etab.).

Testuinguru horretan, oso garrantzitsua da lokal hutsen balioa azpimarratzea, merkataritza-giroa suspertzeko. Ez dago irtenbide magikorik, beraz, zenbait «botika» konbinatu behar dira edabean: fenomeno hori administrazioaren bidez arautzea; lokalak okupatzen laguntzeko berariazko programak sartzea; hirugarren sektoreko askotariko erabilerak bultzatzea (merkataritzaren eta ostalaritzaren bidez soilik ezinezkoa da izakin guztiak baliatzea).

Gaur egun, berrikuntzaren arloan gero eta garrantzitsuagoa da teknologia berriak espazio publikora lekualdatzea eta kudeatzea (mugikortasuna kudeatzen hasi, eta zerbitzu publikoak kudeatzeko aplikazio adimendunak garatu arte: argiak kudeatzeko, lorategiak ureztatzeko edo turistei informazioa emateko). Arlo horretan aukera ugari zabaltzen dira, eta, ziur asko, hurrengo urteetan askotariko bizipenak eta ekimenak garatuko dira, hiriko bizipenak eraldatzeko asmoz.

4.1.- Bisitarien irisgarritasuna, oro har hartuta: aparkalekuak eta garraio publikoa 4.2.- Bisitarien ostatuak: hoteleko plazak

4.Ardatza- Harrera Gaitasuna

5.1- Estándares de calidad urbanística: 5.2.- Barneko mugikortasuna 5.3.- Hutsik dauden lokalen balioa nabarmentzea (apustuak konbinatzea) 5.4.- Smart City irtenbideak

5.Ardatza- Hiri-eremu Lagunkoia

150


«LAUDIO BERRITUA» proiektua

Hirigunea da hirugarren sektorearen jarduera-esparrua edo «joko eremua». Hiri-espazioaren kalitateak eta erakargarritasunak ezaugarritzen dute udalerriaren

eta kontsumitzailearen erosketa-esperientziaren «abiapuntua». Zentzu horretan, Laudio iragan industrialaren oinordekoa da eta, beraz, hiriaren estetika ez da

inoiz kezka-iturri nagusia izan. Logika horretatik, Laudioko merkataritza-espazioa eta haren berritzea da udalerriaren erronka nagusietako bat, hirugarren

sektoreari dagokionez. Horretarako lan-esparru naturala PERCO bada ere, Plan honek hiru ekintza-ildo planteatu nahi ditu:

{ Arazo- edo Aukera-guneak. { Hiri-merkataritzan alor publikoak eta pribatuak lankidetzan aritzeko unitatea. Hiria pixkanaka berritzeko programa. { Lokal hutsak.

A.- ARAZO EDO AUKERA GUNEAK

Historikoki garatu ezinean gelditu diren proiektuen ondorioz sortu da gaur egun Laudioko merkataritza-erdialdeak duen egoera, hainbat arazo tarteko ez baita

proiektuok burutzerik lortu (antolamendu falta, adostasun eza, lehentasuntzat ez jotzea). Hala, batera nahiz bestera, hiriaren erdialdearen erakargarritasuna eta

dinamizazioa gauzatu gabe gelditu da.

Aipatzeko modukoak dira, adibidez, Alberto Acero (hiri-garapen naturala oztopatzen duena), Lamuza parkea (burutu gabeko aukera) eta Espazio Eszenikoa

(hirugarren sektorerako aprobetxatu ez den kultura-potentzialtasuna). Funtsezko proiektu horiek guztiak lozorroan egon dira eta, aitzitik, lehentasun

estrategikoa dute guztiek ere: Laudioko merkataritza-hirigunea finkatzeko lehenik eta behin; eta tokiko eta kanpoko publikoak dinamizatzeko, ondoren.

Aipaturiko gune estrategikoetarako irtenbideak suspertzeko udal hitzarmena.

151


B. HIRI MERKATARITZAN ALOR PUBLIKOAK ETA PRIBATUAK LANKIDETZAN ARITZEKO UNITATEA PIXKANAKA ESKU HARTZEKO PROGRAMA

Identifikatu ditugun arazo-guneez harago (baina batzuetan horiei lotuta), PERCOtzat zedarritutako eremuan (merkataritza-erdialdea) hainbat kalek

zaharberritzeko premia argia dute (espaloi estuak eta abar). Merkataritza-ibilbide handiak ondo zainduta badaude ere, estetikoki ez dute ikuspegi atsegin eta

erakargarria eskaintzen. Oinezkoentzako eremuei dagokienez ere, ezin esan esperientzia guztiz arrakastatsuak direnik.

Merkagune programaren urteko iraunaldia dela eta, hauxe proposatzen dugu:

{ Gai horiei heltzeko lantaldea sortzea, alor publikoko eta pribatuko eragileez osatua. { HIRI ESPAZIOA PIXKANAKA ZAHARBERRITZEKO PLAN MODULARRA prestatzea. Hau da: egin beharreko esku-hartze ugariak zati txikitan banatzea, urtean

horietako bati edo batzuei heltzen joateko, lantaldearen adostasunarekin. Merkaguneren urteko esku-hartzeak urtero-urtero inprobisatu beharrean, horiek guztiak garatzen joateko aurretiko programa eta konpromisoa egotea.

C.- LOKAL HUTSAK

Lokal hutsek udalerriko erakargarritasuna eta merkataritza-bultzada oztopatzen dituzte, bereziki alde zaharreko gune batzuetan. Hortaz, arazo hori konpondu

egin behar da. Irtenbideak ez dira errazak, eta are zailagoak dira «esparru hotz» batzuetan, non herritarren mugimendu txikia baitago.

Zailtasun hori kontuan hartzen badugu, beharrezkoa da zenbait alderditatik esku hartzea.

152


C.1.- ESTRATEGIA ANIZKOITZA: ERA GUZTIETAKO «BOTIKA» MULTZOA:

{ Lokal hutsak okupatzeko laguntza-programa publikoak. { Gaur egun eraikinetako goiko solairuetan dauden zerbitzu-enpresei pizgarriak ematea, lokal huts horiek har ditzaten. { Ordenantza: arau horizontalak ezartzea, hiriko espazioaren kalitatea leku ekonomiko eta sozial gisa babesteko. { Laudio Garapen Agentziak gaur egun abian dituen proiektuak suspertzea. { Artea eta sorkuntza: tokiko sortzaileei proposatzea lokal hutsen eta, orokorrean, merkataritza-fatxaden itxura hobetzeko prozesuan parte har dezaten.

Arduraduna: Udala + Laudio Garapen Agentzia Laguntzailea: APILL.

153


Hiriko espazioaren kalitateaz gain, erosketa-bizipenaz gozatzeko ezinbestekoa den bigarren elementua merkataritza-sare lehiakorra edukitzea da, zentzuzkoa denez. Hori dela-eta, ezinbesteko lan-ildotzat hartu behar da hirugarren sektoreko enpresariak sentikor bihurtzea eta haiei are gehiago profesionalizatzen laguntzea. Lan hori egin ezean, antzuak izango dira aurrerago egin daitezkeen sendotze-lan gehienak edo beste lan mota batzuk. Ildo horretatik, funtsezkoa da enpresa-ondorengotzako aukerak bilatzea. Horrek parkea gaztetzen lagunduko du, eta, horrekin batera, trebakuntza eta lanbide-prestakuntza ere indartuko dira, prestakuntza handiagoko profil eguneratuak baliatuta. Azkenik, teknologia eta, oro har, merkataritzako jardueren teknifikazioa nahitaezkoak dira jarduera gehienetan. Lan-ildo hori gogoz eta egonkortasunez landu behar da, aldaketaren kontrako jarrerei eta inertziei aurre egiteko.

6.1.- Enpresak profesionalizatzea 6.2.- Ondorengotzako eta gaztetzeko prozesuen kudeaketa aktiboa 6.3.- Berrikuntza + teknifikazioa

6.Ardatza- Enpresen Lehiakortasun indartzea

154


«GAURKO ENPRESAK» proiektua

Helburua:

Laudioko merkataritza-parkearen lehiakortasuna handitzea, bezeroek erosketa-bizipenetan izaten duten gogobetetasuna areagotzeko eta parkearen

iraunkortasuna hobetzeko.

Laudioko hirugarren sektorea dibertsifikatzea eta gaztetzea.

Ondorengotzetarako irtenbideak eskaintzea, merkataritza-enpresen parkeari eusteko. Gainera, lehiakortasuna hobetzeko modernizazio-lanetan laguntzea.

Bitartekari lanetan eginkizun elkarkorra sustatzea eta zenbait programa publiko bizkortzea, Laudioko enpresa-sareak kapitalizatu eta optimizatu ditzan.

A.- ENPRESAREN DIAGNOSIA ETA ERALDAKETA LEHIAKORRA

Merkataritza-establezimenduen lehiakortasuna hobetu nahi badugu, prestakuntza ezinbestekoa da (hein handi batean tokiko garapen-agentziaren eta Apillen

aldian-aldiko esku-hartzeen bidez estaltzen da alor hori), baina, orobat, ezinbestekoak dira kanpoko aholkularitza-lana eta banakako ekintza-planak, gerora

jarraipena izango dutenak. Ondorengotzaren kasuan bezala, badaude programa publiko batzuk ondorengotza finantzatzeko (zati batean, behintzat). Hala ere,

garatu eta ezarri aurretik, sentikor bihurtzeko lana egin behar da, inplikazioarekin batera. Horrez gain, aldez aurretiko diagnosia egin behar da, enpresak

programa horietan sar daitezen.

Laudio Garapen Agentzia da halako programak bideratzeko eragile naturala, eta Merkatarien Elkarteak, berriz, bitartekari lana, eginkizuna errazteko jarduna

burutzeko posizio aproposa du.

Jardun-protokoloa: aurreikusitako irabaziei arreta berezia ematen dieten informazio-jarduerak + enpresa bakoitzarekin lan-saio bereziak egitea + enpresen

kolektiboari laguntzeko eskaerak sustatzea edo dinamizatzea. Ondoren, jarraipena egitea.

Programa horien dinamizazio «masiboa» lortzeko berariazko jardun-plan elkarkorra.

155


B.- GAZTETZEA ETA ONDORENGOTZA

Enpresa-parkea gaztetzea beharrezkoa da, bai negozioen jarraitutasuna bermatzeko (merkataritzako parkea mantentzeko), bai negozio berriak ezartzeko.

Eusko Jaurlaritzako Berriz Programak lan-esparru interesgarria eskaintzen du enpresen ondorengotza eta gaztetzea bermatzeko. Hori optimizatzeko, ordea,

beharrezkoa da jarraipena egitea eta erretiroa hartzear dauden kolektiboko kideen zati esanguratsu horren sentsibilizazioa etengabe zaintzea. Horrez gain, lan-

ildo hori eta ekintzailetza-ildo klasikoagoa konektatu behar dira (lanpostu bideragarriaren bila ari diren gazteak, zeinek profil ekintzailea baitute). Tokiko

garapen-agentzia arduratzen da alor horretaz.

Merkataritzako parkearen jarraitutasuna eta parkea gaztetzeko prozesua bermatu behar dira; horretarako, suspertze-lana eta jardun zuzenak egin behar dira

kolektibo horrekin. Merkatarien elkartea ahalik eta egoera onenean egotea da helburua.

Merkataritza-kolektiboak, non kide asko erretiroa hartzear baitaude, behatzea, haien jarraipena egitea eta gai horri buruzko sentsibilitatea sortzea. Honako hauek egiteko:

{ Berriz Programa sistematikoki eta etengabe «elikatzeko». { Eskualdeko Garapen Agentziak ekintzailetza sustatzeko egiten dituen lanekin konektatzeko.

Jardun-protokoloa: adina kontrolatzeko eta kolektibo interesdunaren asmo zehatzak ezagutzeko jarduerak + banakako lan-saioak antolatzea haiekin + Laudio

Garapen Agentziarekin eta Berriz programarekin konexio sistematikoa. Lorpenen jarraipena.

156


C.- SMART ENPRESA: BERRIKUNTZA- ETA KONEKTIBITATE-PREMIEI BURUZKO SENTSIBILIZAZIOA ERAGITEA

Enpresa-jarreraren eta lanbide-trebakuntzaren mende daude, hein handi batean, merkatariek lehiakortasun-premien aurrean ematen duten erantzuna eta

bultzatzen duten dinamizazioa.

Horri buruz, hezkuntza- eta sentsibilizazio-lana egitea proposatzen dugu, berrikuntzari buruzko gai orokorren gainean. Horretarako, merkataritza-bizipenak,

jardunbide egokiak eta joerak azaldu beharko dira, lan-baldintza pertsonalak sortuz joateko, eta beste lan batzuei ekin ahal izateko.

Proposatzen dugun formula: prestakuntza-formula zurrunik ez erabiltzea eta, horren ordez, hauxe egitea: bizipen berritzaileen esparru erlaxatua sortzea

(informazio- zein trebakuntza-pilulak) + gaia eztabaidatzeko bazkari informala eta horri buruzko hausnarketa.

D.- ZERBITZU ENPRESEN HIRI MINTEGIA: COWORKINGA ETA EKINTZAILETZA

Laudioko hirugarren sektorea industria-ereduari egokituta eratu zen; hau da, hirugarren sektorea ostalaritzara eta merkataritzara mugatuta. Hiriko ekonomia

garatzeko eta ekonomia hirugarren sektorera bideratzeko prozesua ez da berdin gauzatu EAE osoan eta Laudion, udalerriari dagokionez, prozesu horretan

ikusle izatera mugatu baita.

Horrenbestez, hirugarren sektorea dibertsifikatzeko premia nabaritzen da; ekintzaile gazteen eskutik Laudioko hiri-ekonomian izpiritu berri bat txertatu behar

da, teknologiei, diseinuari edota zerbitzu pertsonalei lotutako jarduerak garatzeko, eta jarduera horiek ohiko merkataritzarekin, aisiarekin edota eduki ausart eta

garaikideak izango dituen aisiarekin lotzeko.

157


Laudio Garapen Agentziak ekintzaileei laguntzen die baina, orain arte, ez du ekimen horiek hartuko dituen egiturarik edo espaziorik sortu, eskualdean

hirugarren sektoreko enpresa berritzaileen mintegitzat balio izango duena. Bi elementu horiek elkartuta ―ekintzaileak hartzeko egitura eta jarraipen-lana―,

ordea, esku hartzeko estrategia osoa eratuko litzateke, bide batez hiriko ekonomia tradizionalarekin sinergiak sortzeko ere balioko lukeena.

{ Hiri-zerbitzuen alorreko enpresak hartzeko espazioa (mintegia) / coworkingerako espazioa sortzea: ideia abiarazi eta heltzea + erdialdeko merkataritza-eremuan kokatzeko aukera (erabiltzen ez den ondare publikoa aprobetxatuz edota lokal hutsei buruzko proiektua jorratuz).

Arduraduna: Laudio Garapen Agentzia

Laguntzailea: APILL.

158


Merkataritzako sektorearen dimentsio kolektiboa –elkartzeko joera– ezinbestekoa da arestian aipatu ditugun apustu edo irtenbide gehienak kudeatzeko. Horren harira, funtsezkoa da jarrera elkarkorra sendotzea eta berrabiatzea, gaur eguneko mugak gainditzen dituzten eredu berritzaileak baliatuta. Beraz, beharrezko deritzogu honako hiru ardatz hauek lantzeari: • Hiriko espazioaren askotariko ezaugarriak barne hartzen dituen kluster ikuspegia (ikuspegi integratzailea): ostalaritza, kultura eta

zerbitzuak; azpisektoreen arteko hibridazio- eta lankidetza-dinamika; oztopoak ezabatzeko jarrera partekatuak. • Gaur egun, bazkideen enpresa-sareari laguntza ematen dioten jardun-ildoen indartze selektiboa (aldizkako trebakuntza-kanpainak,

etab.) • Elkartearen begiradan bezeroari erreparatzea, mailaz maila. Bezeroa merkataritzako sistemaren muina da, bezero barik ez dago sistema

arrakastatsurik. Hori horrela, lehen azaldu dugun erkidego-ikuspegian kontuan hartu behar da kontsumitzaileengana hurbiltzeko jarrera (haien iritzia ezagutzea, bezeroak ere elkartean integratzea, adin goiztiarretatik bezeroei hezkuntza ematea, etab.).

• Orokorrak ez diren balio-zerbitzuak sortzeko mailaz mailako aurrerapausoa, hau da, zerbitzuen sorrera selektiboa egitea eta ordaindu nahi dituztenei zuzentzea (beraz, zerbitzu horiek ez zaizkie kide guztiei zuzenduko).

7.1.- Kluster ikuspegia: merkataritza, turismoa eta zerbitzuak bateratzea eta elkarlanean aritzea 7.2.- Merkataritza dinamizatzeko suspertze selektiboa egitea eta ekimen kolektiboen bidez indartzea 7.3.- Kontsumitzaileengana hurbiltzea: merkatarien elkartea eta kontsumitzaileak 7.4.- Balioa sortzeko zerbitzu berriak proposatzea

7.Ardatza- Elkarteratzearen indartze eta bultzada

159


Tokiko administrazioak protagonismoa eta indar traktorea dauka; hortaz, funtsezko eginkizuna bete dezake hiriko ekonomia bultzatzeko, zehazki, enplegua, aberastasuna, bizi-kalitatea eta gizarte-kohesioa sortzeko. Hirugarren sektoreko eskaintza, oro har, zatituta dago, eta mikoenpresen artean egiten da; beraz, ezaugarri horiek kontuan hartuta, prozesu horretako lidergo traktorea hartu beharko luke. Horretarako beharrezkoa da hiri tertziarioaren balioaren burujabetasuna hartzea:

• Empleo sortzaile den motore ekonomikoa. • Bizilagunen bizi kalitaterako instrumentua. • Eskualdeko lidergotza sendotzeko erreminta.

Horretarako, sail edo jarduera mota horiek sendotzeaz gain, arestian aipatutako kluster ikuspegi elkarkorra indartuko duten eragileen arteko topaguneak eta lan-dinamika bateratuak bultzatu behar dira. Eta, ildo horretatik, lankidetza publiko-pribatua sustatzeko mekanismo berritzaileei bultzada eman behar zaie (adibidez, BIDek zabaltzen duten lan-ildoa).

8.1.- Hiriko ekonomia dinamizatzeko lidergo traktorea 8.2.- Sektoreen arteko topaguneak eta topaguneen koordinazioa sustatzea 8.3.- Mekanismo berritzaileak bultzatzea eta lehiakortasunez eta zorroztasunez jarduten dutela gainbegiratzea

8.Ardatza- Publiko eta Pribatuaren arteko lankidetzaren koordinazioa eta hobetzea

160


BID-LAUDIO PROIEKTUA

Helburuak: Gure garaiaren arabera egokituta dagoen hiriko ekonomia indartsua eraikitzea, eta sektore ekonomiko hori bizi-kalitatearen eta enplegu-

sorreraren oinarria izatea. Laudioko hiragrren sektorea birkokatu udaleko modeluaren gako gisa. Hiriko ekonomia garatzeko berrikuntza-prozesuak zuzentzen dituzten udalerrietako bat Laudio izatea.

Hiru lan-tresna erabili beharko lirateke, garapen horretan

A.- HIRI EKONOMIAREN KLUSTERRA

Eragile publikoak eta pribatuak –merkataritzan, ostalaritzan, jatetxeetan, kulturan eta, orokorrean, zerbitzuetan garrantzi handieneko elkarteak, erakundeak, enpresak edota profesionalak zein adituak– integratzeko foroa sortzea: hausnarketa egiteko, ideiak erkatzeko eta proiektuak zein ekimenak bultzatzeko lankidetza- eta sustapen-esparrua izan dadin. Egitura bi zirkulu edo bi mailaren arabera egitea aurreikusi dugu:

{ Foru Orokorrean, behintzat, bilera edo batzar bat egingo da urtean. { Hiri Ekonomiaren Mahaia edo Gune Nagusia: elementu dinamizatzailea eta koordinazio-esparrua izango da, Udaletxearekin batera (klusterraren kontseilu

arautzailea). { Proiektuei lotutako lan-talde zehatzak.

161


B.- BIDa GARATZEKO ESPARRU AKORDIOA Esparru-akordioa egitea, honako hauek lankidetzan aritzeko: Udala, merkatarien elkartea eta Laudioko hiri ekonomiaren eragile adierazgarrienak

(merkataritza, ostalaritza, kultura eta zerbitzuak). Eragile horiek Laudio aurkeztuko dute Eusko Jaurlaritzaren aurrean, lankidetza publiko-pribatuaren eredu

berria zabaltzeko erreferentzia-udalerri gisa.

Akordioaren jarraipena egiteko lan-taldea sortzea: Hiriko Ekonomiaren Mahaiaren mendeko taldea, gaur egungo eredutik Eusko Jaurlaritza eraikitzen ari

den eredura igarotzeko prozesuari jarraipena emateko.

C.- JARRERA ELKARKORRA INDARTZEKO ETA MODERNIZATZEKO PLANA: JAUZI HANDI BAT EGITEKO ZORIAN

Dinamizazio orokorreko jarduerak garatzeko edo hiria orokorrean suspertzeko lan elkarkorraren ereduak behea jo du. Merkataritzaren premiak bidegurutze

batean daude, eta beharrezkoa da eraldaketa sakona egitea; hori dela-eta, planteamendu berriak ere egin behar dira.

Aldez aurretik aurkeztu diren proiektuak gain hartzea eta BID ereduaren aldeko apustua egitea bat datoz «jauzi» egiteko asmoarekin, hau da, elkartegintza

berrabiatzeko eta modernizatzeko planak eskatzen duen hausturarekin. Besteak beste, honako hauek dira planaren norabideak:

• Balioa sortzen duten zerbitzuak doitzea/saltzea. Elkarteak eskaintzen dituen zerbitzuak doitzea ―elkarteko kideen premien arabera moldatzea eta

norberaren neurrira egokitzea―; horrela, eraldatzaileak izango dira benetan, eta enpresen lehiakortasuna hobetzen lagunduko dute. Horren ondorioz,

zentzuzkoa litzateke orain arteko zerbitzu orokorrak edo bereizi gabeak edukitzeaz gain, zerbitzu zehatzak eskaintzea, eskaeren araberakoak, eta hartzaileek

zerbitzu horien kostu gehigarria onartzea (zerbitzuak saltzea).

«Laudiokoa naiz» deritzon proiektuaren garapenean halako planteamenduen oinarriak finkatuta daude.

162


• Bezeroa/Kontsumo-atala integratzea. Merkataritza-sistemaren muina bezeroa da; bezeroari erantzun lehiakorra eta behar bezalakoa emango bazaio,

bezeroaren iritzia, gustuak, beharrak eta abarrak ezagutu behar dira; beraz, hurbiltasuna eskaini behar dugu. Elkarteek kontsumo-atala txertatu behar dute, eta

bertan ahotsa eman behar zaie bezeroei, hots, kontsumitzaileei, haiek baitira merkatarien hobekuntzak bultzatzeko aldaketen motorra.

• Merkataritza, ostalaritza eta zerbitzuak uztartzea. Hiriko ekonomiaren sarea askotariko eragileek josten dute; merkataritzako fatxada partekatzen dute, eta

pultsua hartzen diote hiriari. Horregatik, klusterren logika integratzaileak nagusi izan behar du. Eta, logika horrekin batera, beharrezkoa da ezberdinen artean

eraikitzea eta kultura elkarkorra aldatzea.

• Profesional bihurtzea eta teknifikazioa. Kudeaketa lehiakorra eta teknologia ez dira kontzeptu hutsak, «jokoz kanpo» ez geratzeko ezinbesteko eskakizunak

baizik. Oinarri teknologikoko zerbitzuen kudeaketa kolektiboa mailaz maila ezarri behar da, eta kideen teknifikazioa kudeaketa horren bidez bideratu. Profesional

bihurtzeko prozesuaren dinamizazioak eta kudeaketa lehiakorrak ere eskakizun garrantzitsuak dirudite aurreikusten dugun etapa berri horretan.

Erantzunkideak: Udala + Apill

Laguntzaileak: merkataritzako eta ostalaritzako enpresak, jatetxeak, enpresa turistikoak, zerbitzuak emateko enpresak eta, oro har, hiriko ekonomiaren

dinamizazioan jarduten duten profesional guztiak.

163


1. ERANSKINA: LAN TALDEEN EMAITZA NAGUSIAK

164


165


2 TALDEEN EMAITZA BATERATUA

DIAGNOSTIKORAKO ELEMENTUAK

PARTE-HARTZE PROZESUAREN EMAITZAK

166


EKINTZARAKO OINARRI POSIBLEAK


167



168


169


2. ERANSKINA: LOKAL HUTSEN IKUSIZKO AZTERKETAN BETETZEKO FITXA

170


171


Lokal zenbakia direktorioa Nº Local directorio

Kalea / Calle

Zenbakia / Nº Eskua / Mano

Salmentan edo alokairuan erreferentzia Referencia en venta o alquiler

salmentan / en venta alokairuan / en alquiler API:__________________________________________________________ Jabegotasuna edo beste harreman:_________________________________________ Telefonoa / Teléfono:_________________________________

Mantentze egoera Estado de Conservación

1. ona / bueno/aceptable 2. txarra / deteriorado 3. oso txarra / muy deteriorado

Aurreko erabilera (ekintza) Antiguo uso (actividad)

ostalaritza / hostelería merkataritza / comercio industria / industria besteak / otros________________ informaziorik ez / Sin información Zehaztu / Especificar:___________________________________________________

Ezkerreko lokaleko ekintza Actividad local izda.


Eskuineko lokaleko ekintza Actividad local dcha.


Iradokizunak eta argazki erreferentzia Observaciones y referencia de foto

_____________________________________________________________ _____________________________________________________________

172


173


3. ERANSKINA: DATU BASEAREN EDUKIA

174


175


Taula: Lokal Hutsak Ikertaldek aztertu eta HUTSEN multzoan sartu dituen establezimenduak jasotzen ditu. Lokal hutsen fitxa beteta dute.

Taula: Apillen_zerrenda Apill-ek erraztutako informazioa, non zehazten den Apill beraren partetik huts bezala identifikaturiko lokalen erlazioak. Tabla honi gehitu zaio

Ikertaldek 2016ko maiatzean eginiko ikusketaren ondorengo datuak.

Gainontzeko taulak auxiliarrak dira, aurretik aipaturikoak hobeto ulertzen laguntzen dutenak.

Datu basearen osagarri gisa, kaleen arabera egituratuta dagoen karpeta bat ere aurkezten da, identifikatu diren lokal huts bakoitzaren argazkiekin.

2016ko Urria - laudio.eus0. kapitulua: 6 Laudioko hiri-eokonomiaren plan estrategikoa . 7 ... (%...

Documents

Transcript of 2016ko Urria - laudio.eus0. kapitulua: 6 Laudioko hiri-eokonomiaren plan estrategikoa . 7 ... (%...