· 2012. 1. 27. · Argitaratutako tituluak: 1. EAEko gazte plana 1999-2001 2. Plan Joven de la...

Salneurria: 6 E

13 13

ISBN 84-457-2197-6

9 788445 721 971

EUSKADIKO GAZTEAK 2004EUSKADIKO GAZTEAK 2004

Euskadiko gazteak 2004

Vitoria-Gasteiz, 2004

Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia

Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco

LEHENDAKARITZAProspekzio Soziologikoen Kabinetea

PRESIDENCIAGabinete de Prospección Sociológica

KULTURA SAILAGazteria eta Gizarte EkintzaZuzendaritza

DEPARTAMENTO DE CULTURADirección de Juventud y AcciónComunitaria

Argitaratutako tituluak:

1. EAEko gazte plana 1999-20012. Plan Joven de la CAPV 1999-20013. Euskadiko bekak, dirulaguntzak eta sariak 20004. Becas, subvenciones y premios de Euskadi 20005. Euskadiko gazteak 20006. Juventud vasca 20007. EAEko II. gazte plana 2002-20058. II Plan Joven de la CAPV 2002-20059. EAEko gazte-elkargintzaren liburu zuria 2003

10. Libro blanco del asociacionismo juvenil 200311. Gazte planak eta programak programatzeko eta balioztatzeko eskuliburua12. Manual de programación y evaluación de planes y programas de juventud13. Euskadiko gazteak 200414. Juventud vasca 2004

Argitaraldia: 1.a, 2004 urria

Ale-kopurua: 3.000

© Euskal Autonomia Erkidegoko AdministrazioaKultura Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Koordinazioa: Francisco Javier Gutiérrez Páramo

Fotokonposizioa: E.P.S., S.L.Herminio Madinabeitia, 18 - Pab. 3 – 01006 Vitoria-Gasteiz

Inprimaketa: Gráficas Santamaría, S.A.Bekolarra, 4 - 01010 Vitoria-Gasteiz

ISBN: 84-457-2197-6

L.G.: VI-474/04

Euskadiko gazteak 2004 / [koordinazioa, Francisco Javier Gutiérrez Páramo]. – 1. argit. –Vitoria-Gasteiz : Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, 2004

or. ; cm. – (Gazte Plana ; 13)ISBN 84-457-2197-6

1. Gazteria-Euskadi-Gizarte egoera. I. Gutiérrez Páramo, Francisco Javier. II. Euskadi. Prospekzio Soziologikoen Kabinetea. III. Euskadi. Gazteria eta Gizarte Ekintza Zuzendaritza. IV. Bilduma 308-053.81(460.15)

AURKIBIDEA

0. Sarrera orokorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

1. Lan mundua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231.2. Gazteriaren lan egoera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.3. Lan baldintzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

1.3.1. Egonkortasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271.3.2. Lanaldia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.3.3. Lanaren ezaugarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

1.4. Auto-enpleguarekiko jarrerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331.5. Lan-mugikortasunerako prestutasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

2. Familia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

2.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412.2. Familia-egoera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422.3. Emantzipazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

2.3.1. Emantzipazio adina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422.3.2. Emantzipatzeko zailtasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442.3.3. Independentzia ekonomikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

2.4. Familiarekiko jarrerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

2.4.1. Familiarekiko poztasuna maila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492.4.2. Seme-alaben kopurua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502.4.3. Etxeko lanen banaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

3. Aisialdia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

3.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553.2. Aisialdirako denbora edukitzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553.3. Aisialdiko jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573.4. Elkarkidetza motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643.5. Internet: esperientzia eta erabilera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

7

4. Egoeraren balorazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

4.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.2. Gazteek egoera nola ikusten duten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

4.2.1. Egoera pertsonala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 764.2.2. EAEko gazteriaren egoera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774.2.3. Euskal Herriaren egoera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

4.3. Kezka pertsonalak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794.4. EAE-ko hezkuntza-sistemaren balorazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824.5. Euskal erakundeek gazteriaren gaian egiten duten lanaren balorazioa . . . . . . . . . . . 85

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

5. Jarrera politikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

5.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 895.2. Parte-hartze politikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 895.3. Jarrera ideologikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

5.3.1. Ezker-eskuin ardatza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 925.3.2. Euskal herritar-espainiar ardatza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935.3.3. Gertueneko alderdi politikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945.3.4. Europar nortasun sentimendua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

6. Erlijioaren garrantzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

6.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1016.2. Gazteen erlijiozkotasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1026.3. Erlijio praktika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

7. Gizarte balioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

7.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1097.2. Gizarte arloa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

7.2.1. Oinarrizko gizarte-balioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1107.2.2. Gizarte-portaerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

7.2.2.1 Garraiobide ezberdinen erabilera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1127.2.2.2 Jarrera gaitzesgarriak justifikatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

7.2.3. Osasunerako ohitura kaltegarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1177.2.3.1 Hauen hedapenari buruzko iritziak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1177.2.3.2 Osasungarriak edo gizabidezkoak ez diren portaerak izatea . . . . . . . 119

7.3. Besteen arloa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

7.3.1. Auzokideekiko tolerantzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1207.3.2. Tolerantzia ideologikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1237.3.3. Inmigrazioarekiko jarrerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1257.3.4. Gauez kalera ateratzeko beldurra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

8. Euskara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

8.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1358.2. Euskararen ezagutza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

8

8.3. Euskararen erabilera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1388.4. Herri administrazioek euskara sustatzeari buruzko iritzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

9. Sexualitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

9.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1479.2. Sexualitatearen garrantzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1489.3. Sexualitatea zerekin identifikatzen duten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1499.4. Sexualitateari buruzko komunikazioa familian, lagun artean eta irakasleekin . . . . . . 150

Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

10. Ondorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

11. Metodologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

11.1. Lagina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16511.2. Landa lana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

11.2.1. Landa-lana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16511.2.2. Landa-lanaren kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

11.3. Landa-lanaren kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

11.3.1. Adierazle soziologikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16611.3.2. Segmentazio-faktoreak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16811.3.3. Galderak birkodetzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

ERANSKINA: erabilitako inkesta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

AURKIBIDEA

9

AURKEZPENA

Eusko Jaurlaritzako Kultura Saileko Gazteria eta Gizarte-Ekintza Zuzendaritzarenmenpeko Gazteriaren Euskal Behatokiari dagokio, besteak beste, gazteen munduarenegoeraren berri eman dezakeen informazioa eta dokumentazioa jaso eta zabaltzea. Hel-buru hori kontuan, hainbat argitalpen sortu ziren 2000 urtean eta horietako baten biga-rren zenbakia da, hain zuzen ere, orain eskuen artean daukazuna. Euskadiko Gazteak,hortaz, gazteen kolektiboari buruzko ikerketa da, beren portaera, sinesmen eta jarrerenazterketa, beren argazkia, protagonista nagusi gure gazteak dituen erretratua. Izan ere,lan hau informazio-biltze sakon baten emaitza da eta, prozesu horretan, gazteek zuze-nean hartu dute parte.

Honen aurrekari den Euskadiko Gazteak 2000 argitalpenak bezala, ikerketa soziologi-ko honek dimentsio asko ditu eta gazteen kolektiboaren ikuspegi zabala ematen du, izanere, eguneroko bizitzaren alderdi guztiak aztertzen ditu: lan-egoera, lan baldintzak etaautoenpleguarekiko jarrera; familia, emantzipatzeko adina; aisia kudeatzeko erak; jarrerapolitikoak; erlijioaren aurreko jarrera; balio sozialak, ohiturak, tolerantzia eta etorkinenaurrean duten jarrera; euskara: ezagutza eta erabilera; eta, azkenik, sexualitatearen espa-rrua, horren garrantzia eta sexu-identitatea.

Ikerketa soziologiko hauetako bigarrenak, EUSKADIKO GAZTEAK 2004 honek, euskal gaz-teriaren argazki erreala eskaintzen digu gizartearen sektore honekin lan egiten dugunpertsona eta gizarte-eragileei, ahaztu gabe ikerketa honen emaitzak Euskadiko Gazteak2000 izenekoaren ondorioekin erkatzeak duen balioa. Gure gazteak nolakoak diren, zerpentsatzen duten eta beren jarreretan nola eboluzionatzen duten jakitea nahitaezkoa etaezinbestekoa da guretzat, euskal gazteen benetako behar, nahi, kezka eta arazoei eran-tzuteko politika publikoak diseinatu, egokitu eta burutzeko ardura dugunontzat. Horixeda gure erronka.

Gazteriaren Euskal Behatokiari Euskadiko Gazte Planaren tresna den aldetik esleitu-tako funtzioak betetzeko, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak beharrezko ikusten du EUSKA-DIKO GAZTEAK 2004 ikerketaren emaitzen berri ematea euskal gizarteari, daukaten baliozientifiko eta sozial ukaezinagatik.

MIREN AZKARATE VILLAR

Kultura sailburua

5

TAULEN AURKIBIDEA

1. Lan mundua

1.1 taula: Langabezia tasa (%), 2001 urtea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231.2 taula: Gazteriaren lan egoera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.3 taula: Lehenago lanik egin duzu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.4 taula: Nola lortu zenuen zure lehenengo lana? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261.5 taula: Lan egonkortasuna (I): lan ordainduen kopurua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271.6 taula: Lan egonkortasuna (II): antzinatasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281.7 taula: Lan egonkortasuna (III): kontratu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291.8 taula: Lanik egi(te)n duten gazteen lanaldia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.9 taula: Euskal gazteriaren lanaren ezaugarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311.10 taula: Oraingo lanarekiko poztasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331.11 taula: Auto-enpleguarekiko jarrerak: inoiz pentsatu duzu zure lanpostua sortzea? . . 331.12 taula: Lan arrazoiengatik bizimodua aldatzeko prestutasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

2. Familia

2.1 taula: Familia-egoera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422.2 taula: Hauetako zein egoera da zurearen antzerakoena? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432.3 taula: Euskal gazteriaren emantzipatzeko adina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442.4 taula: Emantzipatzeko zailtasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442.5 taula: Non bizitzea nahiago zenuke? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462.6 taula: Independentzia ekonomikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472.7 taula: Independentzia ekonomikoa lortu den adina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482.8 taula: Zenbat diru izaten duzu hilero, batez beste? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492.9 taula: Zenbateraino zaude pozik gaur egun duzun familia bizitzarekin? . . . . . . . . . . . 492.10 taula: Zenbat seme-alaba dituzu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502.11 taula: Zenbateraino banatzen dituzu etxean egin beharreko lanak zure senar/emazte

edo bikotekidearekin? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3. Aisialdia

3.1 taula: Batez beste, zenbat denbora libre izaten duzu astegunetan? (I) . . . . . . . . . . . . . 563.2 taula: Batez beste, zenbat denbora libre izaten duzu astegunetan? (II) . . . . . . . . . . . . 563.3 taula: Aisialdiko jarduera desberdinen maiztasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583.4 taula: “Bakarkako jarduerak”, sexua eta adinaren arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593.5 taula: “Harreman-jarduerak”, sexua eta adinaren arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603.6 taula: “Teknologia berriekin lotutako jarduerak”, sexua eta adinaren arabera . . . . . . . 613.7 taula: “Kirol jarduerak”, sexua eta adinaren arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

11

3.8 taula: “Kontsumoarekin lotutako jarduerak”, sexua eta adinaren arabera . . . . . . . . . . 633.9 taula: “Elkartze jarduerak”, sexua eta adinaren arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643.10 taula: Gazteen eta elkarteen arteko harremana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.11 taula: Gazteen eta elkarte moten arteko harremana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.12 taula: Gaur egun elkarteren bateko kide diren gazteak, sexua eta adinaren arabera . 663.13 taula: Zenbat denbora daramazu Internet erabiltzen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683.14 taula: Oro har, astean zenbat ordu ematen duzu Internet erabiltzen? (I) . . . . . . . . . . 693.15 taula: Oro har, astean zenbat ordu ematen duzu Internet erabiltzen? (II) . . . . . . . . . 693.16 taula: Erabil dezakezun ordenagailurik baduzu etxean? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703.17 taula: Interneterako konexiorik baduzu etxean? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

4. Egoeraren balorazioa

4.1 taula: Gazte zaren aldetik, nola ikusten duzu zure egoera pertsonala gaur egun? . . . . 764.2 taula: Orokorrean, nolakoa da zure ustez gaur egungo gazteen egoera? (I) . . . . . . . . . 774.3 taula: Orokorrean, nolakoa da zure ustez gaur egungo gazteen egoera? (II) . . . . . . . . 784.4 taula: Nola ikusten duzu Euskal Herriaren egoera, orokorrean? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794.5 taula: Zeintzuk dira gazte bezala gehien kezkatzen zaituzten hiru arazoak? . . . . . . . . 814.6 taula: Zer nolako ikasketak bukatu dituzu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 834.7 taula: Zure ikasketa zentroan jaso duzu informazio eta orientabiderik zure lan etorki-

zunerako aukera desberdinei buruz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 834.8 taula: Zer iritzi duzu Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza-sistemari buruz? . . . . 844.9 taula: Hainbat erakundek gaztediaren gaietan egindako lanaren balorazioa . . . . . . . . 85

5. Jarrera politikoak

5.1 taula: Gustatuko litzaizuke asunto publikoetan gehiago parte hartzea? . . . . . . . . . . . . 905.2 taula: Euskal Herriak bere etorkizun politikoa erabaki ahal izateko kontsulta bat egi-

tearen alde egongo zinateke? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 915.3 taula: Eskuineko eta ezkerreko izatearen artean, nola definitzen duzu zure burua? . . 925.4 taula: Euskal herritarra edo espainiarra sentitzearen artean, nola jotzen duzu zure

burua? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935.5 taula: Zein alderdi politiko dago zure pentsaeratik gertuen? (I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945.6 taula: Zein alderdi politiko dago zure pentsaeratik gertuen? (II) . . . . . . . . . . . . . . . . . 955.7 taula: Zenbateraino sentitzen duzu zeure burua europar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

6. Erlijioaren garrantzia

6.1 taula: Erlijioari dagokionez, nola definitzen duzu zure burua? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1036.2 taula: Erlijioaren aurrean hartutako jarrera. (EAEko 2000 * eta 2004 urteetako datuen

konparazioa eta Espainiako Estatuko 2001 eta 2003 urteetako datuen konpara-zioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

6.3 taula: Zein maiztasunez joaten zara elizara edo gurtza-zentrora? . . . . . . . . . . . . . . . . 105

7. Gizarte balioak

7.1 taula: Jarduera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1117.2 taula: Jarduera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1127.3 taula: Jarduera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (2000 eta 2004 urteetako

datuen konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1127.4 taula: Garraiobideak eta gazteak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1137.5 taula: Portaera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1157.6 taula: Honako portaera bortitzetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? . . . . . . . . . . . . . . . 1167.7 taula: Portaera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (2000 – 2004 urteetako

datuen konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1177.8 taula: Honako portaera bortitzetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (2000 – 2004

urteetako datuen konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

TAULEN AURKIBIDEA

12

7.9 taula: Zure ustez, ohikoak al dira gazteen artean honako jarrerak edo portaerak? . . . 1197.10 taula: Ondorengo jardueretatik, egin al duzu baten bat azken hamabi hilabetetan? . 1207.11 taula: Axola al dizu honelako pertsonaren bat auzokide izatea? . . . . . . . . . . . . . . . . . 1217.12 taula: Zureak ez bezalako ideiak, sinismenak edo balioak dituztenekin zein mailatan

sentitzen zara desgogara? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1237.13 taula: Zureak ez bezalako ideiak, sinismenak edo balioak dituztenekin zein mailatan

sentitzen zara desgogara? (2000 – 2004 urteetako datuen konparazioa) . . . . . 1237.14 taula: Politikaz hitz egiteko aske sentitzen al zara? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1247.15 taula: Euskadin bizi diren atzerritarren kopuruari buruzko iritzia . . . . . . . . . . . . . . . 1267.16 taula: Atzerriko langile etorkinen inguruan, zer egin beharko litzateke? . . . . . . . . . . 1287.17 taula: Gauez herritik edo auzotik ibiltzeak beldurtu egiten al zaitu? . . . . . . . . . . . . . 129

8. Euskara

8.1 taula: Zein da zure ezagutza-maila euskarari dagokionez? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1388.2 taula: Zein hizkuntza erabiltzen duzu normalean etxean? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1398.3 taula: Zein hizkuntza erabiltzen duzu normalean lagunekin hitz egiteko? . . . . . . . . . . 1398.4 taula: Zenbat irakurtzen duzu euskaraz eta zenbat gaztelaniaz? . . . . . . . . . . . . . . . . . 1418.5 taula: Zure ustez, euskal administrazioek orain baino gehiago, gutxiago edo berdin

gastatu behar lukete euskararen sustapenean? (I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1428.6 taula: Zure ustez, euskal administrazioek orain baino gehiago, gutxiago edo berdin

gastatu behar lukete euskararen sustapenean? (II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

9. Sexualitatea

9.1 taula: Gaur egun zer da sexualitatea zuretzat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1489.2 taula: Sexualitatea zerekin identifikatzen duten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1509.3 taula: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure gurasoekin honako gai

hauetaz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1519.4 taula: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure lagunekin honako gai

hauetaz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1529.5 taula: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure irakasleekin honako gai

hauetaz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

TAULEN AURKIBIDEA

13

GRAFIKOEN AURKIBIDEA

1. Lan mundua

1.1 grafikoa: Gazteen lan egoera (Datu konparatiboak: EAE - Estatua) . . . . . . . . . . . . . . . . 251.2 grafikoa: Lan egonkortasuna: kontratu motak (Datu konparatiboak: 2000 – 2004) . . . 291.3 grafikoa: Auto-enpleguarekiko jarrerak. Inoiz pentsatu duzu zure lanpostua sortzea?

(Datu konparatiboak: 2000 – 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341.4 grafikoa: Auto-enpleguarekiko jarrera generoa, adin taldeak eta lan egoeraren arabera 351.5 grafikoa: Lan arrazoiengatik bizilekua aldatzeko prestutasuna. (Datu konparatiboak:

2000 – 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

2. Familia

2.1 grafikoa: Hauetako zein egoera da zurearen antzerakoena? (Datu konparatiboak: EAE - Estatua) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

2.2 grafikoa: Emantzipatzeko zailtasunak (Datu konparatiboak: 2000 –2004) . . . . . . . . . . 452.3 grafikoa: Independentzia ekonomikoa (Datu konparatiboak: EAE - Estatua) . . . . . . . . . 48

3. Aisialdia

3.1 grafikoa: EAEko gazteek aisialdirako duten denbora, lanbide nagusiaren arabera . . . . 573.2 grafikoa: Interneten erabilpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673.3 grafikoa: Interneten erabiltzaileak, sexua, adina eta lurraldearen arabera (Datu konpa-

ratiboak: 2000 –2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

4. Egoeraren balorazioa

4.1 grafikoa: Egoera pertsonalarekiko poztasuna klase sozialaren arabera . . . . . . . . . . . . 764.2 grafikoa: Egoera pertsonalarekiko poztasuna lanbide nagusiaren arabera . . . . . . . . . . 774.3 grafikoa: Zeintzuk dira, gazte bezala, gehien kezkatzen zaituzten hiru arazoak? . . . . 804.4 grafikoa: Zer nolako ikasketak bukatu dituzu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824.5 grafikoa: Hezkuntza-sistemaren balorazioa bukatutako ikasketen arabera . . . . . . . . . 844.6 grafikoa: Hezkuntza-sistemaren balorazioa lanbide nagusiaren arabera . . . . . . . . . . . . 85

5. Jarrera politikoak

5.1 grafikoa: Ezker-eskuin ardatza (guztira) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 925.2 grafikoa: Euskal herritar-espainiar ardatza (guztira) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

15

5.3 grafikoa: Batez ere nongo herritarra sentitzen zara? (Datuak Espainia Estatu osokoak dira. CIS 2001) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

6. Erlijioaren garrantzia

6.1 grafikoa: Erlijioari dagokionez, nola definitzen duzu zure burua? . . . . . . . . . . . . . . . . 1026.2 grafikoa: EAEko gazteen erlijiozkotasuna, gizarte-mailaren eta ezker/eskuin ardatzean

hartutako jarrera politikoaren arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1036.3 grafikoa: Mezatara joaten diren EAEko gazteak elizara edo gurtza-zentrora zein maiz-

tasunez joaten diren, gizarte-mailaren eta ezker/eskuin ardatzean hartutako jarrera politikoaren arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

7. Gizarte balioak

7.1 grafikoa: Zure ustez gazteen artean zabalduta dauden azturak (2000 – 2004 urteetakodatuen konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

7.2 grafikoa: Auzokideekiko tolerantzia (2000 – 2004 urteetako datuen konparazioa) . . . 1227.3 grafikoa: Zerekin lotzen dituzu Euskadin bizi diren etorkin atzerritarrak?

(2000 – 2004 urteetako datuen konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1257.4 grafikoa: Euskadin bizi diren atzerritarren kopuruari buruzko iritzia (2000 – 2004

urteetako datuen konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1277.5 grafikoa: Atzerriko langile etorkinen inguruan, zer egin beharko litzateke?

(2000 – 2004 urteetako datuen konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1287.6 grafikoa: Gauez herritik edo auzotik ibiltzeko beldurra (2000 – 2004 urteetako datuen

konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

8. Euskara

8.1 grafikoa: Zein da zure ezagutza-maila euskarari dagokionez? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1378.2 grafikoa: Euskarazko hizkuntza-gaitasunak (2000 eta 2004 urteetako datuen

konparazioa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1378.3 grafikoa: Normalean zein hizkuntza erabiltzen duzu etxean? Eta lagunekin? . . . . . . . . 140

9. Sexualitatea

9.1 grafikoa: Sexualitatea zerekin identifikatzen duten (Datu konparatiboak: 2000 – 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

9.2 grafikoa: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure gurasoekin, lagunekin edo irakasleekin honako gai hauetaz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

GRAFIKOEN AURKIBIDEA

16

0Sarreraorokorra

SARRERA OROKORRA

1986an Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak gazteen kolektiboa ikertzen hasi zen. Iker-keta horiek 1990ean eta 1994an errepikatu ziren eta gobernu autonomoaren ProspekzioSoziologikorako Kabineteak euskal gazteriari buruz 1996an, 1997an eta 1999an egindakotxostenekin osatu ziren. Analisi horiek baliagarri izan dira gazteriaren inguruko politikapublikoak garatzeko.

EUSKADIKO GAZTEAK 2004 testuinguru horretan sortu zen, eta Kultura Saileko Gazteriaeta Gizarte-Ekintza Zuzendaritzaren menpeko Gazteriaren Euskal Behatokiak bultzatuta-ko soziologia-ikerketa honen lehenengo liburuak, Euskadiko Gazteak 2000 lanak, ezarrita-ko ikerketa-ildoari jarraitu nahi dio. Behatokiak Eusko Jaurlaritzako Prospekzio Soziologi-korako Kabinetearen laguntza izan du, hori arduratzen baita zuzendaritza teknikoaz eta,Gestiker enpresarekin batera, txostena egiteaz, lanaren azterketa orokor eta dimentsioa-nitzean oinarrituta. Landa-lana, berriz, Ikertalde enpresak egin du.

Gazteen eguneroko bizitzari estu-estu lotutako bederatzi arlok ematen diote EuskalGazteak lanari izaera dimentsioanitza:

Ikerlan honen hamaika atalak eta euren edukiak, honako hauek dira:

◗ Lan-mundua: atal honetan euskal gazteriaren lan egoera orokorraren modukogaiak aztertuko dira: noizbait lanean izandako gazteen lan baldintzak (bizitzalaboralean zenbat kontratu izan dituzten, kontratu horien iraupena, kontratumotak, zer-nolako bidetatik lortu zituzten enpleguak, enpleguen ezaugarriaketa horiekiko poztasuna), baita lana lortzeko bideak izan ohi diren auto-enple-gurako jarrera edo bizilekuz aldatzeko prestutasuna ere.

◗ Familia: atal honetan gazteriaren familia-egoera aztertuko da: bizikidetzamota, emantzipazioa gurasoen etxetik, emantzipazio horretarako zailtasunak,gurasoengandiko independentzia ekonomikoa, diru-sarrerak, seme-alabarikizatea, etxeko lanen banaketa, baita familia-egoera propioarekiko poztasunmaila orokorra ere.

◗ Aisialdia: atal honetan EAEko gazteen aisialdirako aukera landuko da, baitanormalean edo noizbehinka nola betetzen duten aisialdi hori ere. Halaber,

19

gazteek elkarteekin nolako harremanak dituzten eta Internet gazteriak zenbaterabiltzen duen aztertuko dira.

◗ Egoeraren balorazioa: atal honetan gazteen poztasunari helduko diogu, bai be-ren egoera pertsonalarekin, bai gazteriarengan hautemandako egoerarekin,baita Euskal Herrikoarekin ere. Bestalde, gazteak gehien kezkatzen dituztenarazoak, gazteria arloan euskal administrazioak eginiko lanaren balorazioaeta, zehatzago, euskal hezkuntza-sistemaren balorazioa ere jasoko dira he-men, azken arlo hori gizatalde honi loturikoenetako bat dela eta.

◗ Jarrerak politikoak: atal honetan aztertuko diren gazteen jarrera politikoakhauexek dira: ezker-eskuin ardatzaren araberako kokapena, euskal herritar-es-painiar ardatzaren araberako nortasun-kokapena, euskal alderdietatik zeinsentitzen duten gertuen, europar nortasun-sentimendu maila, gai publikoetangehiago parte hartzeko gogoa edo gogorik eza, eta Euskal Herriaren etorkizunpolitikoari buruzko kontsulta egitearen aldekoak ote diren gazteak.

◗ Erlijioa: kasu honetan gazteen beraien definizio erlijiosoa aztertuko da, baitaospakizun erlijiosoetan parte hartze maila ere.

◗ Gizarte-balioak: atal hau luzeena da eta bertan, alde batetik, gizarte-arloa jorra-tuko da, hau da, oinarrizko gizarte-balioak, gizarte-portaeren edo ohiturenjustifikazioak, askotan gaitzesten diren gizarte-portaeren edo osasunerakokaltegarriak diren ohituren hedapena. Bestetik, “besteen arloa” dago eta ho-rretan auzokideekiko tolerantzia, tolerantzia ideologikoa, inmigrazioarekikojarrerak edo gauez kalera ateratzeko beldurra aztertuko dira.

◗ Euskara: atal honetan euskararen ezagutza eta arlo ezberdinetako erabileramailak jasoko dira, baita herri-administrazioak euskara sustatzeari buruzkoiritzia ere.

◗ Sexualitatea: atal honen mamia gazteentzat sexualitateak duen esanahian etagarrantzian datza, baita sexualitateari buruzko gaiez gurasoekin, lagunekineta irakasleekin dagoen komunikazioan ere.

◗ Ondorioak: atal honek aurreko ataletako ondoriorik garrantzitsuenak laburbil-duko ditu, modu orokorrean.

◗ Metodologia: azken atal honetan inkesta egitean eta ikerketaren datuen trata-menduan kontuan izandako zehaztasun teknikoak azaltzen saiatuko gara.

Azkenik, ikerketaren emaitza orokorrak eta inkestan erabilitako metodologia eskain-tzen dira, horren alderdi teknikoak eta jasotako datuei emandako tratamendua azalduta.Halaber, eranskin bat sartu da, erabilitako galdetegia eta txostena egiteko kontsultatuta-ko bibliografia azaltzen dituena.

EUSKADIKO GAZTEAK 2004

20

1Lan-mundua

1.1. SARRERA

Gazteek lan-munduarekin duten harremana egoera konplexu eta arazotsu bihurtu daurte batzuetatik hona: lehenengo lana lortzeko borroka, lana edo lanak (kontratu pre-karioak, aldi baterakoak direla eta) bilatzea, ikasketak eta lana bateratzeko erabakia har-tzea, e.a.. Horiek guztiak lan-jardueratik kanpo geratzen diren elementuak dira, bainagazteriaren eta lan-munduaren arteko elkarrekintzan eragin erabakigarria dute, halere.

Gaur egun bai garapen bidean dauden herrietako gobernuek bai industrializatueta-koek mahai gainean daukaten arazo larria da gazteen langabezia tasa altua. Hurrengotaulan ikus dezakegunez, langabezian dagoen pertsona heldu bakoitzagatiko bi gaztedaude lan barik. Oso ezagunak dira egoera horren ondorioak, gaur egun lan ordainduakjarraitzen baitu izaten gizarteratzeko eta auto-estimurako baliabide nagusietariko bat.

1.1 taula: Langabezia tasa (%), 2001 urtea.

Langabeziak langilearen lan-bizitzaren denbora-tartean duen eragina bere hasierakomaila ekonomikoarekin, sexuarekin eta leku geografikoarekin erlazionatuta egoteazgain,1 langilea eskola sistematik lanera pasatzerakoan duen erraztasunari ere lotuta dago.Gainera, bide berriak urratuz, munduko leku askotan gazteen hezkuntzan inoiz ez beza-lako inbertsioa egin den arren, neurri horrek adin-talde horretako lan-tasen igoerarik ezdakarrela ikustea2 penagarria da.

Guztira

Europa (15) ..........................................................Espainia ...............................................................EAE ......................................................................

< 24 urteko gazteak

7,613,111,2

15,124,923,9

Iturria: Eustat, Euskal Urtekari Estatistikoa, 2004.

23

1 FERNÁNDEZ BLANCO, Miguel (2001): “¿Los y las jóvenes buscan trabajo? ¿El trabajo busca a los y las jóvenes?”,Jóvenes del siglo XXI, 124 zenbakia , “Documentación Social” aldizkaria, Madrid: Cáritas (uztaila-iraila), 119 orr.

2 Emplear a los jóvenes: promover un crecimiento intensivo en empleo [Simposio Interregional sobre Estrategiaspara combatir el desempleo y la marginalización de los jóvenes (1999): Abenduko 13-14an. Ginebra].

Europako eremuan eginiko ikerketa batzuetako datuen arabera enplegua eta lan-mundua kezka handiko gaiak dira gazteriarentzat. Hartara, Europari buruzko gazteen iri-tziak ezagutzeko asmoz, Frantziako Gazteria eta Kirolerako Ministerioak (INJEPek)3 egin-dako 2003ko kontsultak argi utzi zuen estatu horretako gazteen ustea: %77rentzatenplegua lehentasunezko gaia zen, Europar Batasuneko estatuek jarduera-eremu berezi-tzat jo beharrekoa.

Horrezkero, lehenengo atal honetan zehar euskal gazteek lan-mundura hurbiltzekoduten moduaren inguruko alde ezberdinak aztertuko ditugu. Zehatzago, gai hau aztertuahal izateko oinarrizkotzat jo ditugun ondoko lau ikuspuntu nagusiok hartu dira kontuan:

◗ Gazteriaren lan-egoera.◗ Gazteen lan-baldintzak.◗ Auto-enpleguarekiko jarrerak.◗ Lan-mugikortasuna.

1.2. GAZTERIAREN LAN EGOERA

Ondoren EAEko gazteen lanbide eta zeregin nagusien azterketa zehatza adieraztenda, hori egin eta gero lana duen gazteriak zein motatakoa duen sakon aztertzeko.

Ikerketa honetako datuek (1.2 taula) adierazten dute 30 urtetik beherako euskal gaz-teen %43k nagusiki ikasten dihardutela, beste %38k lanean nagusiki eta %14 ikasten etalanean, bietan batera, dabiltzala. Azpimarragarria da langabezian EAEko gazteen %4 dau-dela. Horrela, esan dezakegu gazte langabetuak gutxitu direla azken lau urteotan (2000an%7,2 ziren eta 2004an %4).

Adinak alde nabarmenak sortarazten ditu gazteen zereginetan. Horrela, 19 urte izanarte %85 ikasten dabiltza (bakarrik edo lanarekin batera). Zifra horrek beherantz egitendu adina igo ahala, 2000 urtean ere agertu zen joerari jarraituz. Beraz, gazteria helduta-sunera hurbildu ahala lan-merkatura sartzen doa.

1.2 taula: Gazteriaren lan egoera

Lurraldeetako datuei erreparatuta, Bizkaian dago ikasten (esklusiboki edo lanarekinbatera) dabiltzan gazteen kopururik handiena (%61) eta Araban dago lanean dabiltzanena(%58).

GUZTIRA

Ikasten ..................Lanean...................Ikasten eta lanean.Langabezian ..........Etxeko lanetan*.....Beste egoeran .......

Guztira ehunekotan

Guztira absolututan

Gizonez-koak

433814

411

100

1.500

423715

411

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

433814

311

100

750

8114

4000

100

412

15-19

553210

200

100

588

20-24

234720

622

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

344414

411

100

215

Araba

493512

211

100

805

Bizkaia

373817

511

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA KLASE SOZIALA

483412

501

100

117

Altua

4435

9921

100

1.265

Erdikoa

2056

810

23

100

109

Baxua

Iturria: Etxeko lanetan dihardutenen datuak ez dira komentatuko oso lagun gutxi jaso baitira laginean.


24

3 MINISTERE DE LA JEUNESSE ET DES SPORTS/INJEP: La consultation Nationale des Jeunes Sur L’Europe: 2000.

Beren burua klase sozial altuan edo erdikoan kokatzen dutenek klase sozial baxuko-ek baino gehiago luzatzen dituzte ikasketak. Azken horiek, aldiz, goizago sartzen diralan-merkatura (%56 lanean daude nagusiki eta beste %8k aldi berean ikasi eta lan egitendute).

Euskadiko eta Estatu osoko gazteen egoerak alderatuta (1.1 grafikoa), egiaztatzendugu EAEn gazte kopuru handiagoa ari dela ikasten; horren ondorioz, lanean edo langa-bezian daudenen kopuruak txikiagoak dira EAEn Estatuan baino (Sondeo sobre la juventudespañola, 2003 – CIS).

1.1 grafikoa: Gazteriaren lan egoera(Datu konparatiboak: EAE - Estatua)

Lanean ez dabiltzan gazteei, hau da, nagusiki ikasten dabiltzanei, langabezian daude-nei edo etxeko lanetan dihardutenei lehenago lan egin ote duten galdetuta (1.3 taula),%62k ez dutela lehenago lan egin erantzun dute eta %38k, berriz, baietz diote.

Nahiz eta orain lanik ez egin, lehenago lan egin dutela diotenen taldean 25-29 urtearteko gazteak nabarmentzen dira. Gipuzkoan beste lurraldeetan baino zerbait gehiagodira ere.

1.3 taula: Lehenago lanik egin duzu? *

Enplegua lortzeko bide ezberdinak daude (1.4 taula). Ikerketa honetako datuek argiuzten dute euskal gazteek nahiago dutela zuzenean norberak bilatu lana (orain edo lehe-

GUZTIRA

Bai ...........................Ez ............................Ed/Ee .......................

Guztira ehunekotan

Guztira absolututan

Gizonezkoak

3862

0

100

809

3762

1

100

394

SEXUA

Emakumezkoak

3961

0

100

415

1585

1

100

370

15-19

5050

0

100

307

20-24

7723

0

100

130

25-29

ADIN TALDEAK

3466

0

100

107

Araba

3664

0

100

450

Bizkaia

4356

1

100

253

Gipuzkoa

LURRALDEA

* Galdera hau bakarrik orain lanean ez dabiltzanei galdetu zaie.

43

34,838

42,2

1411,3

4

8,2

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Ikasten Lanean Ikasten eta lanean Langabezian

JV 2004 CIS 2003

LAN MUNDUA

25

nago lanean izandakoen %38k horrela egin dute) edo familiarteko, lagun edo ezagun ba-ten bidez topatzea (%36), eta beste bideak gutxiago jarraitu direla: %9k beka edo ikaske-tetako praktikaldi baten ondorioz lortu dute lana, %8k aldi baterako lan enpresen bitartez(ABLEn bitartez), %3k lan-poltsen bidez, beste %3k INEMen bidez eta %2k LANGAIren bi-dez. Hau da, lana bilatzeko aproposak diren enpresak edo erakundeak lana lortzeko era-ginkortasun gutxiko baliabideak dira.

Lana beraiek zuzenean gehien lortu dutenak emakumezkoak dira eta metodo hori 20urtetik gorakoen artean ere gehiago jarraitzen da. Izatez, adinak alde handiak bereiztenditu lana bilatzeko moduan; aipatutakoaz gain, gazteenek gehiago jotzen dute familiarte-koengana edo lagunengana (%45) edo ABLEetara (%11) lana bilatzeko; aipatzekoa da eregazte helduenek besteek baino gehiago jotzen dutela lan-poltsetara (25-29 urte artekogazteen %5 eta 25 urte baino beherakoen %2).

Aldiz, emaitzak lurraldearen arabera aztertzen badira, alde txikiak agertzen zaizkiguherrialdeen artean. ABLEetara gehiago jotzen dela Araban eta Bizkaian (hala eta guztiz,gutxi: %10 eta %9, hurrenez hurren) Gipuzkoan baino (%5) da aipatzeko bakarra.

1.4 taula: Nola lortu zenuen zure lehenengo lana? *

1.3. LAN BALDINTZAK

Gazteriari buruzko ikerketa batean interesgarri deritzogu gazteen lan baldintzak az-tertzeari, beharrezkoa delako, ez beren lan egoera deskribatzea bakarrik, baizik eta baitaere sakontzea daukaten lanen mota eta kalitatean.

2000 urtean enplegua zeukaten gazteen lan baldintzak honelakoak ziren: egonkorta-sun eskasa, hainbatean kontratu mota partzialak eta baldintza ekonomiko kaskarrak.Horrela zalantzazko etorkizuna (are zalantzazkoagoa emakumeen eta Bizkaiko gazteenkasuan) sumatzen zen.

Kasu honetan gazteriaren enplegu baldintzak aztertzeko hiru elementu funtsezkoakhartu dira kontuan:

GUZTIRA

Zuzenean, neronek bilatuta

Familiarteko, lagun edoezagun baten bidez .............

Beka baten edo ikasketetakopraktikaldi baten ondorioz..

ABLE baten bidez.................

Lan poltsa baten bidez ........

INEMen bidez ......................

LANGAIren bidez .................

Ed/Ee....................................

Guztira ehunekotan.............

Guztira absolututan.............

Gizonezkoak

38

36

9

8

3

3

2

1

100

988

SEXUA

Emakumezkoak 15-19 20-24 25-29

ADIN TALDEAK

Araba Bizkaia Gipuzkoa

LURRALDEA

* Galdera hau bakarrik egin zaie orain lana daukatenei edo lehen izandakoei.

34

37

11

9

3

4

1

1

100

502

41

36

8

6

4

3

2

1

100

497

30

45

9

11

2

0

1

1

100

97

38

36

9

9

2

4

2

1

100

432

39

35

9

6

5

3

1

1

100

470

35

35

10

10

2

3

1

2

100

144

37

37

9

9

3

3

1

1

100

519

39

36

10

5

5

3

2

0

100

335


26

◗ Egonkortasuna (lan ordainduen kopurua, antzinatasuna lanean eta kontratumota).

◗ Lanaldia (osoa/partziala).◗ Lanaren ezaugarriak.

1.3.1. Egonkortasuna

Enplegua duten euskal gazteen lan egonkortasuna aztertzean, oinarrizko hiru gai az-pimarratuko dira. Alde batetik, bizitza osoan izandako lan ordainduen kopurua, bestalde,azken enpleguan daramaten edo zeramaten denbora eta, azkenik, kontratu baldintzak.

Orain edo noizbait lanean ari(tu) diren gazteei beren bizitzan zehar zenbat lan or-daindu izan dituzten galdetu zaie. %60k sei hilabete baino denbora gutxiagoko kontratu-ren bat izan dutela diote, %46k sei hilabete eta urtebete arteko epeko kontratu bat edogehiago izan dituztela diote, eta %58k urtebete baino gehiagoko kontratua izan dutelabaieztatu dute.

Sei hilabete baino denbora gutxiagoko kontratuak direla eta, lanean dabiltzan edonoizbait ibili diren gazteen %37k horrelako kontratu bat edo bi izan dituztela diote eta%23k horrelako bi baino gehiago izan dituztela. %40k, aldiz, ez du inoiz horrelako kontra-turik izan. Aipatzekoa da noizbait lan egin duten 15-19 urte arteko gazteen %85k horrela-ko kontratuak izan dituztela diotela. Kontratu horien maiztasuna apur bat handiagoa daAraban (%66), Bizkaian edo Gipuzkoan baino (%59 lurralde bietan).

Sei hilabete eta urtebete arteko kontratuei dagokienez, noizbait lanean izandakogazteen %54k inoiz ez dutela horrelako kontraturik izan diote; %36k, berriz, bat edo biizan dituztela diote eta %10ek bi baino gehiago. Adina igo ahala horrelako kontratuakizan dituztenak gehiago dira, horrela 15-19 urte arteko taldean %19k izan dute horrelakokontraturen bat eta 25-29 urte artekoan %55ek.

1.5 taula: Lan egonkortasuna (I): lan ordainduen kopurua*

Azkenik, eta urtebete baino epe luzeagoko kontratuei dagokienez, noizbait laneanizandako gazteen %52k horrelako kontratu bat edo bi izan dituzte, %6k bi baino gehiagoeta %43k ez du horrelako kontraturik izan. Berriro ere adinaren eragina ikusten da

GUZTIRA

URTEBETE BAINOGEHIAGOKO LANORDAINDUAK

Gizonez-koak

43

52

6

54

36

10

40

37

23

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29

ADIN TALDEAK


LURRALDEA


42

52

6

53

34

13

42

37

21

43

52

5

55

37

8

38

38

24

81

19

0

80

18

1

18

66

16

55

43

3

58

35

8

40

37

23

23

67

10

45

40

15

44

31

24

34

59

7

48

43

9

34

42

24

49

48

4

56

32

12

41

35

24

37

55

8

53

38

9

41

38

21

Bat ere ez

Bat edo bi

Bi baino gehiago

Bat ere ez

Bat edo bi

Bi baino gehiago

Bat ere ez

Bat edo bi

Bi baino gehiago

SEI HILABETE ETAURTEBETE ARTEKO LANORDAINDUAK

SEI HILABETE BAINOGUTXIAGOKO LANORDAINDUAK

LAN MUNDUA

27

hemen: zenbat eta zaharragoa izan orduan eta gehiago dira horrelako kontratuak izanda-koak, 25-29 urte arteko taldean %77 izan arte. Bizkaitarrak dira kontratu horietaz gutxiengozatu duten gazteak.

Ondoriozta daiteke, beraz, lan-merkatura sartu berri diren 15-19 urteko gazteek hel-duagoak direnek baino egonkortasun txikiagoa dutela beren lan-kontratuetan. Kasu ho-netan ez dago alde aipagarririk sexuaren arabera.

Ondoren azken lanean emandako denbora aztertuko dugu (1.6 taula). Ikus dezakegu-nez, noizbait lanean izandako gazteen erdiak baino gehiagok (%55ek) diote orain dela urte-bete baino gutxiago lortu zutela lan hori edo urtebete baino gutxiago eman zutela azkenlanean. Horrela argi ikusten da ezegonkortasuna nabarmen igo dela 2000 urtetik honela,orduan kontratu laburrak zeuzkatenak %40 baitziren. Urtebete baino denbora gehiagokokontratuak, aldiz, gutxiago dira orain: 2000 urtean %60 baziren ere, orain bakarrik %43dira (%27 urtebete era hiru urte bitartekoak eta %16 hiru urte baino gehiagokoak).

1.6 taula: Lan egonkortasuna (II): antzinatasuna lanpostuan *

Gaur egun ia ez dago alderik sexuaren arabera, 2000an ikusten baziren ere. Orainalde horiek parekatu dira baina txarrera, zoritxarrez: 2000 urtean noizbait lanean izanda-ko gizonezkoen %36k urtebete baino gutxiago bazeramaten edo ibilia bazen lanpostu ho-rretan, zifra hori %54ra igo da 2004an, ia emakumezkoen zifretara (%55) helduz.

Logikoa denez, adinak eragin handia dauka lanean emandako denboran, horrela gaz-te gehienek (%85ek) urtebete baino gutxiago daramate edo eman zuten azken lanean.Gainera, 25-29 urte arteko taldeari dagozkion datuak begiratuta, ikus dezakegu oraintalde horretako %26k hiru urte baino gehiago daramatela edo eman zituztela azkenlanpostuan, kopuru hau duela lau urte %34,4 zen bitartean. Horrela ikusten da enpleguezegonkorrak eta kontratu laburrak gehitu egin direla, eta gehitze horrek lan-merkatuansartuago egon beharreko adin talde horretan ere (25-29 urtekoa, hain zuzen ere) eraginaizan duela.

Lurraldeen arabera, Gipuzkoan bizi diren gazteen lan egoera hobeagoa dela ikustenda, lurralde horretan azken lanpostuan urtebete baino gehiago emandakoen ehunekoa(%51) arabarrena (%46) edo bizkaitarrena (%38) baino altuagoa baita. Dena dela, 2000tikhona Gipuzkoan ere areagotu da ezegonkortasuna, orduan noizbait lana izandako gaztegipuzkoarren %27,2k hiru urte baino gehiagoko kontraturen bat izan bazuen, 2004an %19dira horrelako kontraturen bat izandakoak. Kasu honetan ematen du Bizkaia dela lanakgutxien irauten duen lurraldea: noizbait lana izandako gazte bizkaitarren %60k urtebete

GUZTIRA

Urtebete baino gutxiago

Urtebete eta hiru urtebitartean .......................

Hiru urte baino gehiago

Ed/Ee .............................

Guztira ehunekotan ......

Guztira absolututan ......

Gizonezkoak

55

27

16

2

100

999

54

26

18

2

100

502

SEXUA

Emakumezkoak

55

29

15

1

100

497

85

13

0

2

100

97

15-19

65

24

9

1

100

431

20-24

39

33

26

2

100

470

25-29

ADIN TALDEAK

53

29

17

1

100

144

Araba

60

24

14

2

100

519

Bizkaia

47

32

19

2

100

336

Gipuzkoa

LURRALDEA



28

baino gutxiago daramate edo eman dute azken enpleguan eta bakarrik %14k mantentzendute beren enplegua hiru urte baino gehiago.

Egonkortasun laboralarekin erlazionaturiko hirugarren gaia kontratu mota da (muga-gabeko kontratua, aldi baterakoa, norberaren kontura lan egitea edo noizbehinkako la-nak). Zentzu horretan (1.7 taula), noizbait lanean izandako gazteen erdiak baino gehia-gok (%54k) aldi baterako kontratuaz lan egin dute eta %31k mugagabeko kontratuaz.Gainera, %5ek beren kontura egiten dute edo zuten lan (autonomoak) eta %7k bakarrikegiten dituzte edo zituzten noizbehinkako lanak.

1.7 taula: Lan egonkortasuna (III): kontratu mota *

Interesgarria da datu hauek 2000 urtean jasotakoekin konparatzea (1.2 grafikoa). Mu-gagabeko kontratuak gutxitu dira, ia %35etik %31ra eta aldi baterako kontratuak ugaritudira %46tik %54ra. Datu horiek indartzen dute azken lau urteotan gazteriarengan eraginaduen ezegonkortasuna gehitu delako hipotesia.

1.2 grafikoa: Lan egonkortasuna: kontratu motak(Datu konparatiboak: 2000 – 2004)

Mugagabekokontratua

Aldi baterakokontratua

Norberarenkontura

Ed / Ee

2000 2004

Noizbehinkakolana

34,831

46,2

54

85

9,17

1,94

0

10

20

30

40

50

60

GUZTIRA

Mugagabeko kontratuaz

Aldi baterako kontratuaz

Neure kontura egitendut/nuen lan ....................

Noizbehinka egitendut/nuen lan ....................

Ed/Ee ...............................

Guztira ehunekotan.........

Guztira absolututan.........

Gizonezkoak

31

54

5

7

4

100

999

33

54

6

5

2

100

502

SEXUA

Emakumezkoak

28

55

4

8

5

100

497

6

67

2

22

3

100

97

15-19

26

60

3

8

5

100

431

20-24

40

47

7

3

4

100

470

25-29

ADIN TALDEAK

30

56

5

6

3

100

144

Araba

31

55

2

7

4

100

519

Bizkaia

30

52

8

7

4

100

336

Gipuzkoa

LURRALDEA


LAN MUNDUA

29

Aldagai hau sexuaren arabera ere azter daiteke. Horrela eginda ikusten da emakumeadela, berriro ere, mugagabeko kontratu gutxien dituena (emakumezkoen %28k eta gizo-nezkoen %33), 2000 urtean gertatzen zen moduan. Dena dela, bost puntutako alde horiorain dela lau urtekoarenaren erdia da. Aldi berean ikus daiteke emakumezkoen eta gizo-nezkoen artean aldi baterako kontratuen ehunekoak parean daudela. Datuak ikusita on-dorioztatu ahal da kontratuei dagokienez emakumezkoen egoerak arinki txarrera eginduela, baina gizonezkoengan ezegonkortasun horrek eragin handiagoa izan duela, berazorain talde bien arteko aldeak txikiagoak dira.

Adinari dagokionez, gazteak heldutasunera hurbildu ahala beren lan-egonkortasunahanditzen doa, mugagabeko kontratuak areagotzen baitira (%40ra) eta aldi batekoak(nahiz eta oraindik gehiago izan) gutxitu %47ra (aldi batekoak %67ra heltzen dira nera-been artean). 15-19 urteko gazteek gainontzekoek baino noizbehinkako lan gehiago di-tuzte (nerabeen %22k) eta mota horretako lanak desagertzen doaz adina igo ahala (%3khelduenen artean).

Kasu honetan ez dira alde handiak agertzen Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako gazte-en artean: herrialde guztietan aldi baterako kontratuak mugagabekoak baino ugariagoakdira eta mota bakoitzeko kontratuen ehunekoak ere antzekoak dira. Datu horiek oraindela lau urtekoekin konparatuz gero, orain hiru lurraldeetan mugagabeko kontratu gu-txiago dagoela dakusagu. Alderik aipagarriena, bai lehen bai orain, hauxe da: Gipuzkoangazte gehiago animatzen dela bere lanpostua sortzen; noizbait lanean izandako gazteen%8, hain zuzen ere (Araban %5 eta Bizkaian bakarrik %2 izanik).

1.3.2. Lanaldia

Lanaldi mota, egun osokoa edo ordukakoa, da EAEko gazteek lanean izandako bal-dintzei buruzko irudia eman dezakeen bigarren elementua. Zentzu horretan (1.8 taula)orduka lan egiten dutenen edo egin izan dutenen ehunekoa gehitu egin da 2000ko%26tik 2004ko %33ra. Azken datu hori %45era igotzen da emakumezkoen kasuan. Ordu-kako lanaldia duten gizonezkoak ere gehitu dira azken lau urteotan (orain %21 dira eta2000an %17 ziren).

1.8 taula: Lanik egi(te)n duten euskal gazteen lanaldia *

Adin taldeen arabera aztertuta garrantzitsua da honakoa esatea: gazteak zenbat etahelduagoak izan orduan eta gehiago ordezkatzen dira ordukako enpleguak apurka-apur-ka egun osoko enpleguengatik, horrela lanean ari diren edo ziren 25-29 urte bitartekogazteen %72k egun osoko enpleguak dituzte eta, horien aurrean, bakarrik 15-19 urte bi-tartekoen %39k. Dena dela, orain dela lau urtetik hona ordukako enpleguak ugaritu dira,batez erez, gazteenen kolektiboan, zeinetan 2000ko %46tik 2004ko %60ra pasatu baita.

GUZTIRA

Egun osokoa.............Ordukakoa................Ed/Ee.........................

Guztira ehunekotan..

Guztira absolututan..

Gizonezkoak

6533

1

100

999

7821

1

100

502

SEXUA

Emakumezkoak

5345

1

100

497

3960

2

100

97

15-19

6535

0

100

431

20-24

7226

2

100

470

25-29

ADIN TALDEAK

7325

1

100

144

Araba

6534

1

100

519

Bizkaia

6236

2

100

336

Gipuzkoa

LURRALDEA



30

Horrek ez du iragartzen adinean igo ahala ordukako kontratuak egun osoko kontratueta-tik pixkanaka ordezkatzeko orain arte izandakoen moduko aukera positiborik.

Lurraldeak direla eta, 2000rekin konparatuz alde garrantzitsua nabaritu da. Oraindela lau urte Gipuzkoak daturik positiboenak bazituen ere, orain Araba da egun osoa lanegiten duten edo zuten gazte gehien duen lurraldea (%73k), Gipuzkoarekin hamaika pun-tutako aldea izanik (%62k).

1.3.3. Lanaren ezaugarriak

Azkenik, interesgarria da ahal den neurrian euskal gazteriaren lana definitzen dutenezaugarriak deskribatzea.

Oro har, lanean izandako euskal gazteek uste dute beren enplegua(k) honelakoak di-rela edo zirela: oso edo nahikoa interesgarriak (%60ren ustez), gaituak edo kualifikatuak(%58), egonkorrak (%54), etorkizundunak (%52), eta ondo ordainduak (%51). Dena den, osoedo nahikoa errepikakorrak direla edo zirela ere badiote (%61k, hain zuzen ere). Bestalde,ikus daiteke euskal gazteriaren enpleguak batere edo bakarrik pixka bat estresagarriakdirela (%62) eta batere edo pixka bat arriskutsuak (%84). Hala ere, ez du ematen oso lo-tuak direnik jasotako formazioarekin (lanean dabiltzanen edo lehen ibiliak direnen %56kuste dute beren lanek ez daukatela lotura handirik euren formazioarekin).

1.9 taula: Euskal gazteriaren lanaren ezaugarriak *

GUZTIRA

LAN KUALIFIKATUA

Gizonez-koak

15432911

2

16442810

2

19422512

2

12254121

2

3123747

2

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29

ADIN TALDEAK


LURRALDEA

15462710

2

164628

81

18442313

2

9264123

1

5183541

1

15393013

2

16422811

2

20402711

2

15244019

2

26

3853

2

5333918

5

13452614

3

22411815

4

13194719

3

37

4345

3

11443113

1

15413311

1

20442311

1

10234322

1

3103848

1

214424

92

184725

82

17402813

2

13283819

2

3153446

2

15423010

3

114830

92

223731

82

16224614

2

3144338

1

13433210

2

13443110

2

184922

92

10284119

2

3123647

2

18432215

2

23422310

1

18332820

1

13213826

1

4113450

1

OsoNahikoaPixka batBatere ezEd/Ee





LAN INTERESGARRIA

LAN ERREPIKAKORRA

LAN ESTRESAGARRIA

LAN ARRISKUTSUA

LAN MUNDUA

31

1.9 taula: Euskal gazteriaren lanaren ezaugarriak * (jarraipena)

Gai honetan generoa faktore bereizgarritzat agertu zaigu (1.9 taula). Horrela, gizo-nezkoek emakumezkoek baino neurri handiagoan uste dute beren lana aditua dela (%61keta %54k, hurrenez hurren), interesgarria dela (%62 eta %58), etorkizunduna (%58 eta %46),egonkorra (%60 eta %47) eta ondo ordaindua (%58 eta %45). Aipatzekoa da ere euskal ema-kume gazteen lanak gizonezkoenak baino arrisku txikiagoa duela, batzuk eta besteakdiotenen arabera (gizonezkoen %23k beren lana arriskutsua dela diote eta bakarrik ema-kumezkoen %8k).

Adin taldeen emaitzak ikusita, ondorioztatu ahal dugu nerabeek dauzkatela gutxienlan adituak, etorkizundunak, egonkorrak eta formazioarekin lotuak, baita arriskutsuaketa estresagarriak ere. Heldutasunetik gertuen dagoen adin taldea lanik adituenetan, in-teresgarrienetan, etorkizundunetan, egonkorrenetan eta jasotako formazioarekin lotue-netan mugitzen da, baita estresagarrienetan eta arriskutsuenetan ere.

Lurraldea dela eta, Gipuzkoako gazte langileen lanak Arabakoenak eta Bizkaikoenakbaino apur bat adituagoak eta interesagarriagoak dira, ez hain errepikakorrak, formazioa-rekin lotuagoak, zertxobait hobeto ordainduak eta ez hain estresagarriak. Bestalde, Biz-kaiko gazteek egiten dituzte lanik errepikakorrenak.

Azkenik, EAEko gazteriaren lan mota deskribatzean, oraingo enpleguarekiko pozta-suna hartu da kontuan. (1.10 taula).

Aipatzekoa da orain lana daukan euskal gazteriaren %50ek ahal balute lanez aldatukoluketela. Ehuneko hori %53ra igotzen da emakumezkoen kasuan eta %61era 15-19 urte bi-tarteko nerabeenean. Lurraldeka, Gipuzkoako gazteak ematen dute oraingo enpleguare-

GUZTIRA Gizonez-koak

16362223

3

23181937

2

17372519

2

10413512

2

100

999

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29

ADIN TALDEAK


LURRALDEA


19392119

3

22222036

1

19412316

2

114731

92

100

502

13332427

2

25151939

2

14332723

3

9363815

2

100

497

10262536

3

149

1757

3

9233035

3

12393312

4

100

97

15322426

3

24172039

1

14382621

1

9433611

1

100

431

19422017

3

25221932

2

21402215

3

11413413

2

100

470

13402420

3

19191843

2

16392418

3

94338

91

100

144

15372224

3

23192334

2

14372720

2

9393713

2

100

519

20332322

2

26181441

1

20362220

2

13442912

1

100

336





Guztira ehunekotan ...............................

Guztira absolututan ...............................

LAN ETORKIZUNDUNA

FORMAZIOAREKINLOTUTAKO LANA

LAN EGONKORRA

LAN ONDOORDAINDUA


32

kin pozen daudenak, bakarrik horien artean diote gehienek (%53k) bila zebiltzan lana du-tela.

1.10 taula: Oraingo lanarekiko poztasuna *

1.4. AUTO-ENPLEGUAREKIKO JARRERAK

Ikerketan jasotako datuen arabera (1.11 taula) esan dezakegu, gaur egun, auto-enple-gua ez dela aukera egingarria euskal gazteria lan-merkaturatzeko, jarduera horri ekitekogogoa ez baitago oso zabalduta.

1.11 taula: Auto-enpleguarekiko jarrerak. Inoiz pentsatu duzu zure lanpostua sortzea?

Hasiera batean, gazte gehienek ez dute adierazten auto-enpleguarekiko oso jarreraprestua, %65ek baitiote ez dutela aukera horretaz pentsatu lan-merkatuan sartzeko bidebaten moduan eta %14k, nahiz eta pentsatu duten, erabaki baitute ez egitea. Horien au-rrean bakarrik %7 dabil benetan pentsatzen eta beste %3 bada autonomoa, beste %10ekbehar bada etorkizunean kontuan izango dutela diote.

Gai honetan generoak ez dakar alde esanguratsurik, gizonezkoek eta emakumezkoekpareko ehunekoak baitituzte auto-enpleguarekiko jarrera ezberdinetan.

GUZTIRA

Ez dut inoiz pentsatu...................Ez dut oraindik pentsatu bainaetorkizunean pentsatu beharkodut agian ......................................Benetan pentsatzen ari naiz.........Pentsatu dut, baina ezegitea erabaki dut ........................Autonomoa, profesional liberalaedo enpresaria naiz jadanik .........Ed/Ee ............................................

Guztira ehunekotan .....................

Guztira absolututan .....................

Gizonez-koak

65

107

14

31

100

1.500

65

107

14

31

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

65

107

14

31

100

750

74

96

8

13

100

412

15-19

65

117

14

20

100

588

20-24

59

86

19

71

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

72

106

9

12

100

642

Ikasten

59

107

17

61

100

691

Lanean*

71

20

21

06

100

23

Etxekolanetan**

LAN EGOERA

* “Lanean” kategorian lana eta ikasketak bateratzen dituztenak ere barne daude.** Etxeko lanetan dihardutenen datuak ez dira komentatuko, laginean oso lagun gutxi jaso baitira.

63

68

21

10

100

132

Langa-bezian

GUZTIRA

Bila nenbilen lana daukat................Ahal banu lanez aldatuko nuke.......Ed/Ee ...............................................

Guztira ehunekotan ........................

Guztira absolututan ........................

Gizonez-koak

4450

6

100

691

4648

7

100

356

SEXUA

Emaku-mezkoak

4153

6

100

335

3161

8

100

41

15-19

4350

7

100

279

20-24

4549

6

100

373

25-29

ADIN TALDEAK

4254

4

100

107

Araba

3853

9

100

356

Bizkaia

5344

4

100

227

Gipuzkoa

LURRALDEA

* Galdera hau bakarrik egin zaie orain lana daukatenei.

LAN MUNDUA

33

Aukeratutako adin talde ezberdinen arabera, heldutasunetik gertuen daudenek neurrihandiagoan eraman dute praktikara auto-enplegua. Horiek ere, nahiz eta uko egin, horre-taz gehien pentsatu dutenak dira.

Langabezian dauden gazteen artean, zeinentzat hori enplegua lortzeko bidea izan li-tekeen, ez dago aukera horretarako gogo handirik: bakarrik horietako %8 ari da benetanaukera horretaz pentsatzen, %6k agian etorkizunean pentsatu beharreko gaia dela ustedute, baina gehienek, %63k, ez dute inoiz horretaz pentsatu eta %21ek, nahiz eta pentsa-tu, ez egitea erabaki dute.

2000 urteko datuekin konparatuta (1.3 grafikoa),4 ikus daiteke orain auto-enpleguakorain dela lau urte baino onespen txikiagoa duela.

1.3 grafikoa: Auto-enpleguarekiko jarrerak. Inoiz pentsatu duzu zure lanpostua sortzea?(Datu konparatiboak: 2000 – 2004)

Laburbilduz (1.4 grafikoa),5 auto-enpleguak ez du onespen handirik gazteriaren arte-an, 25-29 urte bitartekoak eta lanean dabiltzanak direlarik norberaren lanpostua sortzea-ren aldeko jarrerarik positiboena agertzen dutenak.

Baiezkoa Zalantzakoa Ezezkoa

2000 2004

21,1

10,0

18,0

11,0

60,9

79,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0


34

4 Grafikoan erabili diren “positiboa”, “zalantzazkoa” eta “negatiboa” kategoriak galdesortako 14. galderarenerantzunak gehituta sortu dira eta horrela geratu dira: Positiboa “Benetan pentsatzen ari naiz”, “Autonomoa naizjadanik”, Zalantzazkoa “Ez dut oraindik pentsatu baina etorkizunean pentsatu beharko dut agian”, “Ed/Ee” etaNegatiboa “Pentsatu dut baina ez egitea erabaki dut”, “Ez dut inoiz pentsatu”.

5 Kategoriak aurreko grafikoarenak bezalakoak dira.

1.4 grafikoa: Auto-enpleguarekiko jarrera generoa, adin taldeak eta lan egoeraren arabera *

1.5. LAN-MUGIKORTASUNERAKO PRESTUTASUNA

Azkenik, lan arrazoiengatik euskal gazteek beren bizilekua aldatuko ote luketen az-tertuko dugu. Euskal gazteriaren %68k lan arrazoiengatik bizilekuaz aldatuko luketeladiote, baina horretarako baldintza ezberdinak ezartzen dira (1.12 taula)6: %22 mundukoedozein lekutara joango lirateke, %19 bakarrik Euskal Herriaren barruan jarraituko balutemugituko lirateke, apur bat gutxiago, %15, prest leudeke Espainiako Estatuan jarraituzgero, eta azkenik inguruko udalerriren batera joango liratekeenak (%7) eta Europar Bata-suneko edozein lekutara joango liratekeenak (%5) daude.

Bestalde, %17 zalantzati agertu zaizkigu bizilekua aldatzeko eta %13k argi dioteezetz, ez luketela bizilekua aldatuko lan interesgarria eskaintzen badiete ere.

Lan-mugikortasunerako prestuen daudenak klase sozial altukoak eta langabeziandaudenak dira (talde bietan %78). Erreparorik handienak jarriko lituzketenak 24 urtetikgorakoak eta orain lanean dabiltzanak dira (%18 eta %17, hurrenez hurren, ez lirateke ino-la ere mugituko).

Guztira Gizonez-koak

Etxekolanetan

0

20

40

60

* “Lanean kategorian lana eta ikasketak bateratzen dituztenak ere barne daude. Bestalde, etxeko lanetan dihardutenendatuak ez dira komentatuko, oso lagun gutxi jaso baitira laginean.

80

100

120

Emaku-mezkoak

15 -19 20-24 25-29 Ikasten Lanean Langa-bezian

Baiezkoa Zalantzakoa Ezezkoa

LAN MUNDUA

35

6 Galdesortako 15. galderaren erantzunak batu egin dira lau kategoriatan: Bai “munduko edozein lekutara”,“Europar Batasuneko edozein lekutara”, “Espainiako Estatuaren barruan izanez gero”, “Euskal Herriaren barruanizanez gero”, “inguruko udalerriren batera bada”, Nora izatearen arabera “ez nago ziur”, “segun eta”, Ez “ez, ino-la ere ez”, Ed/Ee.

1.12 taula: Lan arrazoiengatik bizilekua aldatzeko prestutasuna

1.5 grafikoan ikus daitekeenez, euskal gazteriak orain dela lau urte baino apur batprestutasun txikiagoa adierazten du bere bizilekua aldatzeko.

1.5 grafikoa: Lan arrazoiengatik bizilekua aldatzeko prestutasuna (Datu konparatiboak: 2000 – 2004)

Bai Ez nago ziur Ed / Ee

2000 2004

Ez0

10

20

30

40

50

80

60

70

74,4

68

12,817

1113

1,8 2

GUZTIRA

Bai ........................Ez nago ziur .........Ez .........................Ed/Ee ....................

Guztira ehunekotan

Guztira absolututan

Gizonez-koak

681713

2

100

1.500

681815

2

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

701711

2

100

750

6819

94

100

412

15-19

711811

1

100

588

20-24

661518

1

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

6920

83

100

642

Ikasten

661617

1

100

692

Lanean*

501827

5

100

22

Etxekolanetan**

LAN EGOERA

* “Lanean” kategorian lana eta ikasketak bateratzen dituztenak ere barne daude.** Etxeko lanetan dihardutenen datuak ez dira komentatuko oso lagun gutxi jaso baitira laginean.

7812

92

100

133

Langa-bezian

KLASE SOZIALA

781111

0

100

117

Altua

671813

2

100

1.265

Erdikoa

681913

1

100

109

Baxua


36

LAN MUNDUA

37

— Azken lau urteotan langabeziak beherantz egin du eta bere eragina zerbait han-diagoa da 25-29 urte bitarteko gazteengan.

— Euskal gazteek nahiago dute zuzenean norberak lana bilatzea edo familiartekoedo lagunengan jotzea enplegua lortzeko. ABLEtara gutxik jotzen dute bainaegiten dutenak batez ere 15-19 urte bitarteko gazteak dira.

— Lanik duten edo izan duten gazteen lan baldintzen ezaugarriak ezegonkortasu-naga eta prekarietatea izaten jarraitzen dute: noizbait lanean izandakoen %60ksei hilabete baino gutxiagoko kontraturen bat izan dute (zifra hori %82ra igo-tzen da 20 urtetik beherakoen artean), dena den, %58k urtebete baino gehiago-ko kontraturen bat izan dute; bestalde %55ek urtebete baino gutxiago daramateedo eman zuten azken enpleguan eta bakarrik %31k daukate edo zeukaten mu-gagabeko kontratua.

— Prekaritatea 2000tik hona nabarmen igo da. Egoera honek eragin handiagoa duemakumeengan, dena den, aipatzekoa da emakumeak eta gizonak parekatzendoazela gai honetan. Parekotasun horrek ez dakar nesken egoeraren hobetzeabaizik eta mutilenena txartzea.

— Gazteenen taldeak (15-19 urte bitartekoenak, hain zuzen ere) aldi baterako edonoizbehinkako lan gehiago dauzka eta, beraz, sei hilabete baino denbora gutxia-goko kontratu gehiago baita ordukako kontratu gehiago ere. Horren arrazoiaizan daiteke bai lan-merkatuan eskastasun handiagoa dagoelako, bai ikasketaketa formazioa mantentzeko aukera ematen duten lanak (aldi batekoak, noiz-behinkakoak edo ordukakoak) hartzen dituztelako.

— Noizbait lanik egin duten gazteek, oro har, uste dute beren azken lanak interes-garriak, adituak eta etorkizundunak (izan) direla; dena den gehienek errepikako-rrak edo euren formazioarekin ez oso lotuak direla ere uste dute. Gizonezkoekemakumezkoek baino neurri handiagoan diote lan kualifikatuak, etorkizundu-nak, interesgarriak, egonkorrak eta ondo ordainduak dituztela edo zituztela.Bestalde, neskek ez dauzkate mutilek bezain lan arriskutsuak baina beren lanakez daude mutilenak bezain lotuak jasotako formazioarekin. Dena dela, EAEkogazteriaren erdiak baino gehiagok aldatuko luke lanaz ahal izanez gero.

— Oro har, auto-enplegurako aukerak ez du arrakasta handirik gazteen artean,orain dela lau urte baino are gutxiago. Gai honetan jarrerarik positiboena dute-nak heldutasunetik gertuen dauden gazteak eta lanean dabiltzanak dira. Ez duematen langabezian daudenek aukera horretan benetan pentsatzen ari direnik.

— Lan arrazoiengatik bizilekua aldatzeko prestutasuna zabaldua dago gazteen ar-tean, dena den, bost gaztetatik bat bakarrik dago prest munduko edozein leku-tara joateko lan interesgarriaren truke. Bizilekua aldatzeko prestuen daudenakklase sozial altukoak eta langabezian daudenak dira. Erreparorik handienak jar-tzen dituztenak, aldiz, 24 urtetik gorakoak dira.

ONDORIOAK

2Familia

2.1. SARRERA

Gizartea aldatzen eta eraldatzen joan den neurrian horrela egin du ere familiak, ber-tan gune zentrala hartzen duenez honen barnean izaten diren aldaketa guztiek eragitenbaitiote.

Gazteriari buruzko ikerketak familien funtzionamendu eredu batzuk agerian uztekobideak dira. Gaur egun gure inguruan gero eta gehiago luzatzen da gazteen egonaldiagurasoen etxean; hori, neurri handi batean, familiarekiko menpekotasun ekonomikotikdator, gazteak oso berandu sartzen baitira lan-merkatuan, lana lortzen dutenean osoegonkortasun gutxi baitute eta etxebizitzak garesti baitaude, besteak beste. Gauzak ho-rrela, 2002an EUSTATek egindako Inkesta Demografikoan nabaritzen zen 1996-2000bitartean familiaren etxea uzteko batezbesteko adina 29 urtetakoa zela; hogei urte lehe-nago adin hori 24 urtetakoa izanik.

Halaber, Euskal Autonomia Erkidegoan (EAEn) jaiotza-tasak Estatukoak eta Europa-koak baino baxuagoak dira. Hain zuzen ere, belaunaldien ordezkapenerako ugalkortasuntasak emakume bakoitzagatik 2,1 seme-alabakoa behar du izan; Euskadin 80 hamarkada-ren erditik hona, gutxi gorabehera, tasa hori baxuagoa da eta (15-49 urteko) emakumeugalkor bakoitzagatik seme-alaba batera ez da iristen, datu ofizialen arabera. Tasa hori ezbada aldatzen 25 urte barru EAEko populazio gaztea (0-20 urtetakoa) biztanleria osoaren%17a baino ez da izango (1991n %25a inguru zenean).1

Etxeko lanen banaketa ere oso gai esanguratsua da, emakumeak lan-merkatuan sartudiren ahala familiak antolaketa berria eskatzen baitu, familia eta lan-mundua bateratuahal izateko.

Atal honetan euskal gazteriaren egoera familiarra aztertuko da, zehatzago familiaridagozkion ondoko alderdi azpimagarriak:

◗ Familia-egoera.◗ Emantzipazioa.◗ Familiarekiko jarrerak.

41

1 OLABE, Antxon. “Demografía y Medio Ambiente. El envejecimiento de las ideas”, en Revista Nueva Época, al-dizkaria, 3. zenbakia, 2003ko uztaila-iraila.

2.2. FAMILIA-EGOERA

2.1 taulan ikus daitekeenez, EAEko 30 urtetik beherakoen %90 ezkongabe daude, ba-tez ere gizonezkoak. Hori mutilak neskak baino apur bat zaharrago ezkondu edo bikote-kidearekin bizitzen hasten omen direlako azal daiteke.

Ikerketako laginean arreta jarrita, ikus daiteke nola gazteak batez ere 25 urteak beteondoren hasten diren ezkontzen eta bikotekideekin bizitzen. Dena dela, 25-29 urte bitar-tean %70ek baino gehiagok oraindik ezkongabe jarraitzen dute. Bukatzeko, aipatzekoa da24 urtetik gorakoen artean %1 banandua edo dibortziatua dagoela.

Klase sozialari begiratuta, hori segmentazio faktore interesgarria dela agertzen zaigu.Horrela, klase sozial altuko euskal gazteria denbora luzeagoan mantentzen da ezkonga-be, eta klase baxukoak dira lehenago ezkontzen direnak eta, batez ere, bikotekideekinbizitzera doazenak.

Nahiz eta datu hauen arabera euskal gazteek bikotekideekin elkarbizitza (ezkondutazein ez) atzeratzen dutela pentsa daitekeen, garrantzitsua da esatea ezkongabeen ehune-koa 2000 urtean izan zen baino bost puntu baxuagoa dela orain, ezkonduak bi puntugehitu direla eta elkarrekin bizi diren bikoteak 3,3 puntu.

2.1 taula: Familia-egoera

2.3. EMANTZIPAZIOA

2.3.1. Emantzipazio adina

Ikerketaren emaitzen arabera (2.2 taula) inkestatutako gazte gehienak (%84) familia-rekin bizi dira (ehuneko hori %88ra igotzen da gizonezkoen kasuan). Horrela, emakumegazteak gizonak baino lehenago emantzipatzen direla ondorioztatu ahal da.

Bestalde, argi ikusten da, logikoa denez, adina oinarrizko faktorea dela euskal gazte-riaren emantzipazioa aztertzean. Horrela, argi dago gazteenak gehiago bizi direla berenfamiliekin (%98) eta adina igo ahala badoazela gurasoengandik independizatzen, 25-29urte bitartean familiarekin bizi direnen ehunekoa %65era jaitsiz.

GUZTIRA

Ezkongabea ..............................

Ezkondua...................................

Bikotekidearekin bizitzen.Banandua, dibortziatua ......

Alarguna .....................................

Ed/Ee ............................................

Guztira ehunekotan..............

Guztira absolututan..............

Gizonez-koak

9055000

100

1.500

9334000

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

8677000

100

750

9901000

100

412

15-19

9622000

100

588

20-24

731313

100

100

500

25-29

ADIN TALDEAK KLASE SOZIALA

9632000

100

117

Altua

9055000

100

1.265

Erdikoa

798

12100

100

109

Baxua


42

2.2 taula: Hauetako zein egoera da zurearen antzerakoena?

Klase soziala ere kontuan izateko aldagaia da: ikerketan nabaritzen da klase sozial al-tuko gazteak denbora luzeagoa bizi direla familiarekin (%88) klase sozial baxukoak baino,azken horien artean %28 familiaren etxea ez den beste batean bizi dira.

Horrela baiezta daiteke emantzipatutako euskal gazteak batez ere hauexek direla:emakumezkoak, helduarotik gertuen daudenak (25-29 urte artekoak) eta klase sozial ba-xukoak.

Euskal gazteriaren egoera Estatuko gainontzeko gazteenarekin alderatzen badugu(Sondeo sobre la juventud española, 2003 – CIS) Euskadin gurasoen etxean bizi diren gaztegehiago daudela ondorioztatzen da (2.1 grafikoa).

2.1 grafikoa: Hauetako zein egoera da zurearen antzerakoena? (Datu konparatiboak: EAE – Estatua)

Familiaren etxean bizi ez direnei zenbat urterekin independizatu ziren galdetu zaie.Horrela 2.3 taulan ikus daiteke emantzipatutako gazteen %24 15-19 urte bitartean irten

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Nire familiarekinbizi naiz

Nire familiaren etxea ezden beste etxe batean

bizi naiz

Beste egoera bat

EG 2004 CIS 2003

84

75,2

1417,7

27,1

GUZTIRA

Nire familiarekin bizi naiz (gurasoak,neba-arrebak,…)..........................................................

Nire familiaren etxea ez den beste bateanbizi naiz............................................................................

Astegunetan erresidentzia batean edofamiliarena ez den beste etxe batean bizi naiz,asteburuetan eta oporretan familiarekin...…..

Beste egoera bat ..........................................................

Ed/Ee ..................................................................................

Guztira ehunekotan....................................................

Guztira absolututan....................................................

Gizonez-koak

84

14

110

100

1.500

88

11

110

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

81

17

110

100

750

98

1

000

100

412

15-19

90

7

210

100

588

20-24

65

32

120

100

500

25-29


88

8

040

100

117

Altua

85

13

110

100

1.265

Erdikoa

70

28

010

100

109

Baxua

FAMILIA

43

zirela familiaren etxetik, %35 20-24 urte bitartean eta %41ek 24ak pasatu arte itxaron zu-tela.

2.3 taula: Euskal gazteriaren emantzipatzeko adina *

Sexuaren arabera agertutako aldeak ere garrantzitsuak dira. Gizonezkoak berandua-go burujabetzen dira, horien artean %51 25-29 urte bitartean irten baitziren gurasoenetxetik, emakumezkoen kasuan, ordea, %35 bakarrik joan ziren urte horiekin. Emakumez-koak batez ere 20-24 urte bitartean emantzipatu dira (%41).

Klase sozialaren araberako datuak ere bitxiak dira. Ikerketaren emaitzek esaten digu-te burujabetutako klase altuko euskal gazteen %50 25-29 urte bitartean irten zirela gura-soen etxetik, eta klase baxukoen kasuan ehuneko hori %33ra jaisten da. Horrela ondorioz-tatu ahal da klase altukoak beranduago burujabetzen direla eta klase baxukoak lehenago.

2.3.2. Emantzipatzeko zailtasunak

Orain arte aztertutako emaitzen arabera euskal gazte gehienak familiarekin bizi dire-la eta emantzipatuz gero berandu egiten dutela ondorioztatu ahal da. Jokaleku horrenaurrean beharrezkoa da aztertzea familiaren etxetik irteteko zeintzuk diren zailtasunikgarrantzitsuenak.

2.4 taula: Emantzipatzeko zailtasunak *

Gazteen erantzunak aztertuta (2.4 taula) egiaztatzen da arrazoi ekonomikoak direlanagusienak, orain dela lau urte gertatzen zen moduan. Horrela, EAEko gazteen %89k

GUZTIRA

Etxebizitza erosteaedo alokatzeagarestia dela ...............

Diru-sarrera propioakizateko zailtasunak .Erosoago bizi delafamiliarekin .................

Familia aurka egotea

Guztira absolututan

Gizonez-koak

89

71

367

1.500

90

68

406

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

88

74

328

750

78

72

5016

412

15-19

96

80

365

588

20-24

90

60

251

500

25-29

ADIN TALDEAK

92

72

325

215

Araba

89

77

337

805

Bizkaia

86

72

437

480

Gipuzkoa


82

60

384

117

Altua

89

73

367

1.265

Erdikoa

90

69

326

109

Baxua

* Galderak banan-banan egin dira. Agertutako ehunekoak bakoitzarekiko baiezko erantzunei dagozkie.

GUZTIRA

15 - 19 urte ..............................................

20 - 24 urte ..............................................

25 - 29 urte ..............................................

Guztira ehunekotan..............................

Guztira absolututan ..............................

Gizonezkoak

243541

100

207

242551

100

80

SEXUA

Emakumezkoak

244135

100

127

* Galdera hau bakarrik familiaren etxea ez den beste batean bizi direla diotenei galdetu zaie.

KLASE SOZIALA

163450

100

117

Altua

233542

100

1.265

Erdikoa

303733

100

109

Baxua


44

etxebizitza erostea edo alokatzea garestia dela diote. Etxebizitzaren prezioa dela eta ara-zo gehien dituztenak arabarrak dira, horien %92k aipatzen baitute, eta 20-24 urtetakogazteria; klase sozial altukoak dira, ordea, gutxien aipatu dutenak (%82).

Bigarren arrazoirik garrantzitsuena diru-sarrera propioak izateko zailtasuna da, hori%71k aipatu baitute. Kasu honetan sexua, adina eta lurraldea faktore esanguratsuak dira,zailtasun hori emakumezkoek, erdiko adin taldekoek (20-24 urtekoek) eta Bizkaiko gaz-teek aipatu dute gehien.

Bestalde, euskal gazteen %36k familiarekin erosoago bizitzea ere burujabetzeko zail-tasun handia dela diote. Erosotasun sentimendu hori gehiago nabaritzen da gizonezkoenartean (%40), gazteenen artean (%50) eta gipuzkoarren artean (%43). Alderantziz, iritzi horigero eta gutxiago aipatzen da gazteak heldu ahala eta burujabetzeko errealitateari aurreegiten zaionean. Horrela, 25-29 urte bitarteko gazteen artean bakarrik lautik batek uler-tzen du familiarekin bizitzearen erosotasuna burujabetzeko zailtasun moduan, nerabeenerdien aurrean.

Bukatzeko, oro har euskal gazteriak ez du burujabetzeko oztopo handirik izatenfamiliaren aurkakotasunean. Izatez, bakarrik %7k diote horrela dela, baina 15-19 urteta-koen kasuan aipamenak %16ra heltzen dira.

Datu horiek orain dela lau urtekoekin konparatuz gero, ondorioztatu ahal da orainEAEko gazte gehiagok komentatzen dutela gurasoen etxetik irteteko arazorik handienadiru-sarrera propioak izateko zailtasuna dela. Horrek ez du esan nahi etxebizitzaren ga-restitasuna bigarren lekuan geratu denik, oraindik lehenengoan baitago. Konparazioare-kin jarraituz, gurasoen etxean bizitzearen erosotasuna pisua galtzen doa eta familiarenaurkakotasuna lehen izandako maila berean mantentzen da (2.2 grafikoa).

2.2 grafikoa: Emantzipatzeko zailtasunak(Datu konparatiboak: 2000 – 2004)

Datu horiek Europako Batzordeak (Hezkuntza eta Kulturaren Direktorio Orokorra,Gazteria Saila) eginiko Young Europeans in 2001: Results of a European opinión poll izeneko151. Eurobarometro berezian izandakoekin ere konpara daitezke. Kasu honetan euskalgazteen eta Europako gazteen iritziak nahikoa antzerakoak dira, Europako %37k erosota-suna aipatzen baitute familiaren etxean denbora luzeagoan bizi izateko eta %67k uste bai-tute arrazoi ekonomikoak direla burujabetzeko zailtasunik handienak.

2000 2004

0,0

Etxebizitza

10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 100,070,0 80,0 90,0

Diru-sarrerarik ez

Erosotasuna

Familia aurka

89,0

91,1

71,0

64,0

36,049,6

7,0

7,8

FAMILIA

45

Emantzipazioaren gaiarekin jarraituz, euskal gazteriari aukeratu ahal izanez gero nonnahiago lukeen bizi galdetu zaio (2.5 taula). Lehen aipatu den bezala, gazte gehienakeuren familiekin bizi dira eta gurasoengandiko independentzia berandu gertatzen da, ho-rretarako zailtasunak garrantzitsuak izanik. Baina ematen du EAEko gazteriaren benetakogogoa familiaren etxetik irtetea dela eta horrela diote %70ek; horien aurrean %21 bakarrikgeratuko litzateke gurasoen etxean aukeratu ahal izanez gero.

Datuek diotenaren arabera, gazteenak dira gurasoen etxean neurri handiagoan gera-tuko liratekeenak (%40), nahiz eta euren artean ere gehiago izan familiaren etxetik irtennahi dutenak (%47). Helduarora hurbildu ahala independentzia nahia handitu egiten daeta 25-29 urtekoen artean %85era igotzen da ehunekoa.

Klase soziala, berriro, aldagai interesgarri agertu zaigu. Horrela, ikus daiteke klasebaxuko gazteek neurri handiagoan nahiago dutela emantzipatu (%74) eta klase altukoek,berriz, gurasoen kabitik irteteko gogo gutxiago adierazten dutela (%68).

2.5 taula: Non bizitzea nahiago zenuke?

2.3.3. Independentzia ekonomikoa

Atal honetan zehar argi geratu da euskal gazteriaren nahia, oro har, emantzipazioalortzea dela, nahiz eta dauden zailtasunek (batez ere etxebizitzaren garestitasuna etadiru-sarrera propioak izateko zailtasunak) asko luzatzen duten gurasoen etxetik irtetzea.Ildo horretan garrantzitsua da aipatzea bakarrik euskal gazteen %26 bizi direla nagusikiedo erabat beren diru-sarrera propioetatik, beren bikotekideenetatik edo bikotekideare-kin banatuta, eta gainontzekoak (%73) familiaren dirutik o familiarekin partekatuta bizidirela (2.6 taula).

Diru-sarreren arteko aldeak oso argi agertzen dira adinaren araberako datuak azter-tzen baditugu. Horrela, 15-19 arteko adin taldean %90 bakarrik familiaren diru-sarrereta-tik bizi dira, eta ehuneko hori %14ra jaisten da 24 urte gainditu dituztenen artean. Azkenadin talde horretan (24 urte baino gehiagokoena) %53 beren diru-sarrera propioetatikedo/eta bikotekidearenetatik bizi dira (2.6 taula).

GUZTIRA

Familiarekin (gurasoak,neba-arrebak,…).........

Familiarengandikaparteko etxe bateanAstegunetanerresidentzia bateanedo familiarengandikaparteko etxe bateaneta asteburuetan etaoporretan familiarekinBeste leku batean.......

Ed/Ee .................................

Guztira ehunekotan ..

Guztira absolututan...

Gizonez-koak

21

70

512

100

1.500

22

70

511

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

20

71

513

100

750

40

47

913

100

412

15-19

19

75

411

100

588

20-24

8

85

412

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

21

72

421

100

215

Araba

21

71

413

100

805

Bizkaia

21

68

811

100

480

Gipuzkoa


21

68

812

100

117

Altua

21

71

512

100

1.265

Erdikoa

20

74

114

100

109

Baxua


46

2.6 taula: Independentzia ekonomikoa

Sexuaren arabera alde handiak antzematen dira: emakumezkoak gizonezkoak bainoneurri handiagoan bizi dira familiaren eta bikotekideen diru-sarreretatik edo azken hone-kin erdibana banatuta; gizonezkoak, berriz, neskak baino neurri handiagoan bizi dira be-ren diru-sarrera propioetatik (gizonezkoen %22 eta emakumezkoen %12).

Egoera familiarra kontuan hartuz, ikus dezakegu gazte ezkongabe gehienek (%54k)nagusiki familiaren diru-sarreretatik bizi direla diotela eta, alderantziz, ezkonduen arteanedo bikotekidearekin bizi direnen artean gehienek (%56k eta %59k, hurrenez hurren) be-ren diru-sarreretatik eta bikotekidearenetatik erdibana bizi direla diote.

Klase soziala berriro agertzen zaigu gazteria bereizteko faktore argitzat. Klase baxu-ko gazteen %43k independentzia ekonomikoa lortu dute eta beren diru-sarrera propioe-tatik eta/edo bikotekidearenetatik bizi dira. Kasu berean dauden klase altuko gazteak,berriz, %22 dira bakarrik.

Euskal gazteriaren egoera eta Estatukoarena konparatzen baditugu (Sondeo sobre lajuventud española, 2003 – CIS) (2.3 grafikoa), Estatuko gazteek independentzia ekonomikohandiagoa dutela ikus daiteke, %48k nagusiki edo erabat beren diru-sarreretatik, berenbikotekidearenetatik edo bikotekiderekin erdibana izanik bizi direla baitiote. EAEn ehu-neko hori %26koa da.

Independentzia ekonomikoa duten gazteei zein adinetan hasi ziren nagusiki berendiru-sarreretatik eta/edo beren bikotekidearenetatik bizitzen galdetu zaie aurrerago (2.7taula). Datuak ikusita ondorioztatu ahal da talde horren ia erdiak (%48k) 20-24 urte bitar-tean lortu zuela independentzia ekonomikoa, eta ehuneko hori %52ra igotzen da neskenkasuan. Independentzia ekonomikoa lortutako mutilak emakumezkoak baino lehenagohasi ziren beraien edo beren bikotekidearen diru-sarreretatik bizitzen (%36 eta %24, hu-rrenez hurren, 15-19 urte bitartean).

GUZTIRA

Nire familiaren diru-sarreretatik bizi naiznagusiki edo erabat......

Neure eta nirefamiliaren diru-sarreretatik erdibanabizi naiz ..............................

Nire diru-sarreretatikbizi naiz nagusiki edoerabat ..................................

Neure eta nirebikotekidearen diru-sarreretatik erdibanabizi naiz ..............................

Nire bikotekidearendiru-sarreretatik bizinaiz nagusiki edo erabatBeste egoera batean.....

Ed/Ee ....................................

Guztira ehunekotan......

Guztira absolututan......

Gizonez-koak

48

25

17

7

200

100

1.500

47

25

22

4

100

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

50

24

12

10

401

100

750

90

6

2

0

110

100

412

15-19

48

31

17

3

100

100

588

20-24

14

32

31

17

501

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

54

27

17

1

000

100

1.343

Ezkongabea

1

0

14

56

2305

100

73

Ezkondua

1

1

20

59

1810

100

80

Bikoteki-dearekin

EGOERA FAMILIARRA KLASE SOZIALA

53

24

16

4

210

100

117

Altua

50

24

16

7

200

100

1.265

Erdikoa

25

29

28

11

421

100

109

Baxua

FAMILIA

47

2.3 grafikoa: Independentzia ekonomikoa2

(Datu konparatiboak EAE – Estatua)

2.7 taula: Independentzia ekonomikoa lortu den adina *

Dena dela, independentzia ekonomikoa diru-sarrera mailaren menpe dago neurrihandian. Horrela, gazteriari, batez beste, zenbat diru izaten duen hilean galdetu zaio (2.8taula) eta ikus daiteke %52k 300 euro edo gutxiago izaten dutela, eta %15ek are gutxiago,ez da 60 eurotara iristen. Kontrako muturrean beste %15ek 900 euro edo gehiago izatendituzte eta beste %15 600 eta 900 euro artean dabiltza.

Dena dela, diru-sarrera maila ez da berdina gizonezkoen eta emakumezkoen artean,gizonezkoek diru-sarrera gehiago izaten baitituzte. Gauzak horrela, emakumezkoen ar-tean 900 euro baino gehiago dutenen ehunekoa gizonezkoena baino baxuagoa da (%12eta %18, hurrenez hurren), eta, aldi berean, 601 euro baino gutxiago dutenena altuagoada (emakumezkoen artean %70 eta gizonezkoen artean %64).

GUZTIRA

15 - 19 .........................................................................................

20 - 24 .........................................................................................

25 - 29 .........................................................................................

Guztira ehunekotan ..............................................................

Guztra absolututan ...............................................................

Gizonezkoak

304822

100

396

364420

100

202

SEXUA

Emakumezkoak

245224

100

194

* Galdera hau bakarrik egin zaie beraien eta/edo beren bikotekideen diru-sarreretatik bizi direla diotenei

Independenteak Ez independenteak

EG 2004 CIS 2003

0

10

20

30

40

50

60

70

80

9073

52

26

48


48

2 Grafikoan agertzen diren bi kategoriak ondoko erantzunak batuta sortu dira: “Independenteak” (berendiru-sarrera propioetatik, beren bikotekideenetatik edo eurenak eta bikotekideenak erdibana banatuta bizidira) eta “Ez independenteak” (familiaren diru-sarreretatik edo horrekin erdibana banatuta bizi dira).

2.8 taula: Zenbat diru izaten duzu hilero, batez beste?

Adinaren arabera alde handiak daude. Logikoa denez, adina igo ahala eta lan-merka-tuan sartu ahala diru-sarrera maila ere igotzen da. Horrela 15-19 urteko nerabeak etaikasleak dira hilean 60 euro baino gutxiago neurri handienean izaten dituztenak: %44 eta%32, hurrenez hurren. Bestalde, 24 urtetik gorakoen eta lanean dabiltzanen artean gehie-nek (%55ek eta %59k, hurrenez hurren) hilean 600 euro baino gehiago izaten dituzte.

Orain dela lau urte 25 urte eta gehiago zutenen %20aren egoera kezkagarria aipatzenbazen, kolektibo horretan hilean 300 eurotik beherako diru-sarrerak zituztelako, gauregungo egoera ez da askoz hobeagoa, egoera horretan dagoen gazte kopurua %19anmantentzen baita.

2.4. FAMILIAREKIKO JARRERAK

2.4.1. Familiarekiko poztasun maila

Orain dela lau urte Euskadiko Gazteak 2000 izeneko ikerketan ikusten zen bezala,orain ere ikusten da oso poztasun maila handia dagoela familiarekiko gazteen artean (2.9taula): 30 urtetik beherako gazteen %97 oso edo nahikoa pozik daude duten familia bizi-tzarekin (%52 eta %45 hurrenez hurren), lehen izan zirenaren oso antzeko emaitzak.

2.9 taula: Zenbateraino zaude pozik gaur egun duzun familia bizitzarekin?

GUZTIRA

Oso pozik .......................

Nahikoa pozik ..............

Ez oso pozik .................

Batere pozik ez ...........

Ed/Ee.................................


Guztira absolututan ..

Gizonez-koak

5245

200

100

1.500

4947

300

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

5443

200

100

750

5344

201

100

412

15-19

5344

200

100

588

20-24

4947

310

100

500

25-29

ADIN TALDEAK EGOERA FAMILIARRA

5047

200

100

1.342

Ezkongabea

6633

100

100

73

Ezkondua

6432

310

100

79

Bikoteki-dearekin

GUZTIRA

60 euro baino gutxiago .......

61 eta 300 euro artean ........

301 eta 600 euro artean......

601 eta 900 euro artean......

900 euro baino gehiago ......

Ed/Ee .............................................

Guztira ehunekotan...............

Guztira absolututan...............

Gizonez-koak

1537141515

4

100

1.500

1536131418

4

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

1638161512

3

100

750

4447

4212

100

412

15-19

846161611

3

100

588

20-24

118202332

6

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

3261

4002

100

642

Ikasten

112232831

5

100

691

Lanean*

44

2534

825

100

23

Etxekolanak**

LANBIDE EGOERA

* “Lanean” kategorian kontuan hartzen dira ere aldi berean lanean eta ikasten dabiltzanak.** Etxeko lanetan dihardutenen datuak ez dira komentatuko, oso lagun gutxi batu baitira laginean.

105320

953

100

132

Langa-bezian

FAMILIA

49

Kasu honetan oso pozik daudenen ehunekoak zertxobait altuagoak dira nesken ar-tean (%54) mutilen artean baino (%49). Dena dela, oso edo nahikoa pozik daudenen mul-tzoa osorik hartuta ehunekoak oso antzerakoak dira kasu bietan.

Bestalde, ez da alde handirik nabaritzen adinaren arabera, ehunekoak antzerakoakbaitira, dena dela 24 urte baino gehiago dauzkatenek besteak bezain pozik ez daudelaematen dute.

Azkenik, aipatzekoa da ezkonduek edo bikotekidearekin bizi direnek poztasun mailahandiagoa adierazten dutela familiarekiko: ezkonduta daudenen %66k eta bikotekideare-kin bizi direnen %64k oso pozik daudela diote (ezkongabeen artean ehuneko hori%50ekoa da).

2.4.2. Seme-alaben kopurua

Euskal gazteriaren inguru familiarra aztertzerakoan beharrezkoa da seme-alabarik baote duten (eta zenbat) aipatzea. Inkestatutako gazteen %4k bakarrik dituzte seme-alabak,hori, orain dela lau urteko emaitzekin konparatuz, ia puntu t’erdi gehiago da (2.10 taula).

2.10 taula: Zenbat seme-alaba dituzu?

2000 urtean gertatu zen moduan, bitxia da alde handia topatzea generoen arteanamatasuna/aitatasuna dela eta, gizon gazteek emakume gazteek baino seme-alaba gutxia-go baitauzkate: emakumezkoen artean %6k eta gizonezkoen artean %1ek.

Adina beste aldagai interesgarri bat da. Argi dago seme-alabak izateko joera 25 urte-tik aurrera hedatzen dela eta ez lehenago: gazteen %10ek 25-29 urte bitartean izan dituz-te seme-alabak eta %1ek eta %0k aurreko adin taldeetan. Era berean, 30 urte bete bainolehen seme-alabak izatea apur bat sarriago gertatzen da klase sozial baxuko gazteen ar-tean (%6) klase altukoen artean baino (%1), maizago baita ideologikoki eskuinean koka-tzen direnen artean (%8) ezkerrean kokatzen direnen artean baino (%3).

Orain dela lau urte bezala, egora familiarra erabakigarria da seme-alabak izateko. Ho-rrela, bakarrik ezkongabeen %1ek diote seme-alabak dituztela, eta horien aurrean ezkon-duen %54k (gainera ezkonduen artean %12k bi edo hiru seme-alaba dituztela diote). Biko-tekidearekin bizi direnen %15ek ere seme-alaba bat edo gehiago dituztela diote.Ondorioztatu ahal da, beraz, egoera zibila nahikoa erabakigarria dela aitatasuna/amatasu-na planteatzerakoan, eta neurri batean familia tradizionalaren eskemak errepikatzen ja-rraitzen dela.

GUZTIRA

Bat ere ez .......................

Bat......................................

Bi.........................................Hiru ...................................


Guztira absolututan ..

Gizonez-koak

96310

100

1.500

99100

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

94510

100

750

100000

100

412

15-19

99100

100

588

20-24

90820

100

500

25-29

ADIN TALDEAK EGOERA FAMILIARRA

99100

100

1.342

Ezkongabea

464210

2

100

73

Ezkondua

8612

21

100

79

Bikoteki-dearekin


50

2.4.3. Etxeko lanen banaketa

Orain dela lau urte euskal gazteriarekin eginiko ikerketak ondorioztatu zuen bikoteaskok (ezkonduak zein ez) etxeko lanak banatzen zituztela (%40k inguru). Orain ehunekohori %50era igo da. Horrek esan ahal du erantzukizun partekatuak eta solidaritate prakti-koak aurrera egin dutela azken lau urteotan 30 urtetik beherako gazteen artean.

Dena dela, aipatzekoa da oraindik bikotekidearekin (ezkonduak zein ez) bizi direngazteen %14ren kasuan emakumeak etxeko lan guztiak edo ia guztiak egiten dituela etabeste %28tan gehienak egiten dituela (2.11 taula). Hau da, %42 bikotetan emakumeaketxeko lan gehien edo guztiak egiten ditu eta bakarrik %3 kasutan gizonezkoak eramatendu lan horien zamarik nagusiena.

Azpimarratu behar da, zentzu horretan, nola gizonezkoek eta emakumezkoek ezdaukaten ikuspegi bera: bikotekidearekin bizi diren gizonezkoen %56k uste dute etxekolanak erdibana banatzen direla eta emakumezkoen artean uste hori %48ra jaisten da. Bi-kotekidearekin bizi diren emakumezkoen beste %48k uste dute beraiek eramaten dutelaetxeko pisurik handiena, bitartean gizonezkoen %28 bakarrik daude ados horrekin.

2.11 taula: Zenbateraino banatzen dituzu etxean egin beharreko lanak zure senar/emazte/bikoteki-dearekin? *

GUZTIRA

Emakumeak egiten ditu lan horiek (ia) guztiak ................

Emakumeak egiten ditu lan horiek gehienak ....................

Erdibana egiten ditugu lanak.....................................................

Gizonak egiten ditu lan horiek gehienak.............................

Gizonak egiten ditu lan horiek (ia) guztiak.........................

Beste norbaitek egiten ditu lan horiek .................................

Ed/Ee.......................................................................................................

Guztira ehunekotan ........................................................................

Guztira absolututan ........................................................................

Gizonezkoak

142850

1233

100

153

42456

0628

100

50

SEXUA

Emakumezkoak

183048

1030

100

103

* Galdera hau bakarrik egin zaie bikotekidearekin (ezkonduak zein ez) bizi direla diotenei.

FAMILIA

51


52

— 2000 urtean ikusten zen moduan, euskal gazteen hamarretik bederatzi ezkondubarik edo bikotekidearekin bizi barik heltzen da 30 urtetara. Emakumeak etaklase sozial baxuko gazteak gainontzekoak baino apur bat lehenago ezkontzendira edo bikotekidearekin bizitzera joaten dira. Dena dela, orain ezkongabeapur bat gutxiago dago.

— Ezkongabe mantentzeaz gain, EAEko gazte gehienak familiarekin bizi dira. Denadela, gehienek nahiko lukete gurasoen etxetik irten, edo horrela diote, behin-tzat.

— EAEko gazteak berandu arte gurasoen etxean jarraitzeko arrazoirik nagusienakekonomikoak dira, batez ere. Berriro etxebizitzaren garestitasuna da oztoporiknagusiena, eta horren atzetik diru-sarrera propioak izateko zailtasunak datoz.Bestalde, gurasoen etxean erosoago daudela diotenen ehunekoak 13 puntu gal-du ditu 2000tik hona.

— Bakarrik gazteriaren laurden bat bizi da bere diru-sarrera propioetatik eta/edobere bikotekidearenetatik. Gainera, gazteen baliabide ekonomikoak eskasakdira: gazteriaren erdiak baino gehiagok hilean 600 euro baino gutxiago dituzte,batez beste. Nahiz eta emakumezkoak lehenago irten gurasoen etxetik hileandiru gutxiago daukate. Adina igo ahala horrela egiten dute ere diru-sarrerek;dena dela, 24 urte baino gehiago dauzkatenen bosten batek hilean 300 eurobaino gutxiago izaten ditu.

— Bestalde, inkestatuen %4k bakarrik dituzte seme-alabak (zertxobait gehiagoemakumezkoek, 24 urtetik gorakoek eta, ezkonduta zein ez, bikotekidearekinbizi direnek). Azken urteotan familiak aldaketak izan baditu ere, EAEko gazteekoraindik nahiago dute seme-alabak ezkontzaren barruan izatea.

— Etxeko lanak direla eta, emakumeak oraindik protagonistak dira eta lan horiekgehienak egiten dituztenak. Dena dela, lan horiek erdibana banatzen dituztengizonen kopurua apurka-apurka gorantz doa.

— Azkenik, aipatzekoa da ia euskal gazteria osoa oso edo nahikoa pozik dagoelabere familia-egoerarekin. Bikotekidearekin (ezkonduta zein ez) bizi direnak dira,batez ere, bizimodu horrekin pozago daudenak.

ONDORIOAK

3Aisialdia

AISIALDIA

55

3.1. SARRERA

Denboran zehar aldatuz joan dira ala aisialdirako dugun denbora kopurua (lanaldiarenmurrizketa, opor egunen gehitzea, aurrejubilazioak eta abar) nola honen erabilera (kontsu-morako joera). Euskal gaztedia, gainontzeko gizarte osoa lez, bere ohiturak aldatuz joanda eta orain garrantzitsua da aisialdiaren ezaugarriak eta beronen erabilera aztertzea.

Laurogei eta laurogeita hamargarren hamarkadetan aisiaren fenomenoaren zatiketaeman zen. Produktuen eskaintza biderkatu zen: kultur, turismo, kirol eta dibertimendura-ko ondasun eta zerbitzuak. Bezero berriak sartu ziren, hala nola pertsona nagusiak, mi-nusbaliotasunak dituzten pertsonak edota emakumeak. Gazteen presentzia handitu zen.Informazio eta komunikazio teknologien paradigmaren ezarpen etengabeak aisiaren es-parruetan lur oparoa aurkitu zuen, enplegurako meategi berri bihurtzera igaroz.

Mende berriaren hasieran elkarrizketa tirabiratsua antzematen da “alegiazko” aisiaeta beti beharrezko den aisia “errealaren” artean, lehena aukera gero eta zabalagoekin,eta bigarrena, gizakiarentzako onuren iturri agortezina; aisia indibidualista eta aisia soli-darioaren, tokian tokiko aisia eta izaera zeharo globaleko aisiaren arteko istilu nekeze-tan. Alde batetik, beharrezko dirudi aisialdiaren funtzio (sortzailea, ludikoa, dibertigarria,ekologikoa, solidarioa, produktiboa, prebentiboa, terapeutikoa…) eta agerpen desberdi-nen (kultur, kirol, turistiko eta dibertimenduzkoak) zentzu osoa berreskuratzea. Beste al-detik, garapen kontzeptuan, bere alderdi desberdinetatik, sakondu behar da: pertsonala,gizartekoa, komunitarioa, ekonomikoa eta jasangarria.

Honela, hurrengo atalean zehar gazteen aisialdia aztertuko da lau oinarrizko arlotan:

◗ Aisialdirako denbora edukitzea.◗ Aisialdiko jarduerak.◗ Elkarkidetza motak.◗ Internet: esperientzia eta erabilera.

3.2. AISIALDIRAKO DENBORA EDUKITZEA

Orokorrean, deigarria da euskal gaztediak astegunetan erabilgarri duen denbora li-brearen kopurua. Honela, ia erdiek (%46) aisialdian egunean lau ordu baino gehiago

igarotzen dituztela diote. Zentzu honetan, gizonezkoek emakumezkoek baino zertxobaitdenbora gehiago dute, eta 15 eta 24 urte arteko adin taldeek ere. Klase sozialaren arabe-ra, behe mailakoak dira eguneroko zereginetatik kanpo ordu kopuru gehien (hiru, lauedo gehiago) dituztenak.

3.1 taula: Batez beste, zenbat denbora libre izaten duzu astegunetan? (I)

3.2 taula: Batez beste, zenbat denbora libre izaten duzu astegunetan? (II)

Baina, zalantzarik gabe, langabezian dauden gazteak dira egunean zehar libre ordukopuru gehiena dutenak (%75ek diote egunean lau ordu libre baino gehiago dituztela).

Kategoriak bitan bilduz (hiru ordu baino gutxiago eta hiru edo ordu gehiago), desber-dintasunak nabarmenago agertzen dira.

Bestalde, egoera familiarraren arabera, ezkongabeen eta ezkonduta edo bikotekideadutenen egoera desberdina da, lehenengoen denbora librea (%48k egunean lau ordubaino gehiago dituzte) gainontzekoena baino nahikoa altuagoa delarik (ezkonduta edobikotekidearekin bizi direnen %40 inguruk egunean atsedenerako bi ordu edo gutxiagodituzte).

2000. urtean (Euskadiko Gazteak 2000) jasotako datuekin alderatuz, egunean lau ordubaino gehiago libre dituen gaztediaren ehunekoa igo dela baieztatu daiteke (%39ak 2000.urtean eta %46k orain).

GUZTIRA

Ordubete baino gutxiago ....

Ordubete edo bi ordu ...........

Hiru edo lau ordu ....................

Lau ordu baino gehiago .......

Ed/Ee .............................................

Guztira ehunekotan ...............

Guztira absolututan ...............

3202946

1

100

1.500

2193147

1

100

642

Ikasten

4233240

1

100

691

Lanean*

17382617

2

100

23

Etxekolanak**

LANBIDE ANGUSIA

* “Lanean” kategorian ikasi eta lan egiten dutela diotenak ere sartzen dira.** Etxeko lanetan aritzen direnen datuak ez dira aztertuko laginean jasotako kopuru urriagatik.

19

1275

2

100

132

Langa-bezian

Ezkon-gabea Ezkondua Bikoteki-

dearekin

EGOERA FAMILIARRA

2192948

1

100

1.342

12283425

1

100

73

10292436

1

100

79

GUZTIRA

Ordubete baino gutxiago ...........

Ordubete edo bi ordu ..................

Hiru edo lau ordu ...........................

Lau ordu baino gehiago...............

Ed/Ee .....................................................

Guztira ehunekotan.......................

Guztira absolututan.......................

Gizonez-koak

3202946

1

100

1.500

3192948

1

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

4213044

2

100

750

2203146

1

100

412

15-19

3183048

1

100

588

20-24

5232843

1

100

500

25-29


4292442

1

100

117

Altua

3202946

2

100

1.265

Ertaina

3134142

1

100

109

Baxua


56

3.1 grafikoa: EAEko gazteek aisialdirako duten denbora, lanbide nagusiaren arabera

3.3. AISIALDIKO JARDUERAK

EAEko gaztediak bere denbora librean egiten dituen jarduera desberdinak aztertzera-koan, lehenik, egunero edo ia egunero zein jarduera egiten dituen aztertuko dugu. Hauda “eguneroko aisialdia” deitu dezakeguna.

Oro har, ikus dezakegu (3.3 taula) euskal gaztediak bere eguneroko denbora libreabereziki familiarekin egoten (%87k), telebista ikusten (%84k), musika entzuten (%78) etatelefonoz hitz egiten eta mezuak telefono edo e-mailez bidaltzen (%75ek) erabiltzen due-la. (Ia) Egunero lagunekin daudenak edo paseatu ala soilik kalean egonean daudenak erenahikoa dira (%61 kasu bietan).

Erdiak baino gutxiago dira (ia)eguneroko aisialdi denbora egunkariak edo aldizkariakirakurtzen (%43), ordenagailuarekin denbora-pasan (%41) edo soilik atseden hartzen, ezerez egiten (%35) pasatzen dutenak. Gazteen laurdenaren inguruk aisia pasatzeko (ia)egune-ro liburuak irakurtzen ditu (%24), pixka bat gutxiagok kirola egiten dute (%21) edota ta-bernetara joaten dira (%16). Aztertu diren gainontzeko jarduerak EAEko gazteen %10ekbaino gutxiagok egiten dituzte (ia)egunero: ziberrera joan, txateatu (%8), bideojokoekinjolastu (%5), kultur jarduera zehatzen bat egin, musika, pintura eta abar (%5), denbora-pasa dendetan ibili (%2), mendira joan (%2), kirol ikuskizunetara joan (%2), mahai jolasetanaritu (%2), joko aretoetara joan (%1), elkarteetan, borondatezko lanak egin (%1), jarduerapolitiko edota sindikalak (%1). Ez dira %1era iristen (ia)egunero zinema, antzerki edo mu-sika ikuskizunetara joaten direla diotenak, ezta diskoteketara edo jarduera erlijiosoetaraere. Gainera, beste %6ak diote bestelako zaletasunak dituztela euren (ia)eguneroko aisial-dia gozatzeko.

Bestalde, eta 3.3 taulan ikusi dezakegunez, jarduera batzuek bereziki asteburuetanegiten dira: gazteen %52k asteburuetan maiz tabernetera joaten direla diote, %35ek dis-koteketara joaten direla, %27k lagunekin egoteko aprobetxatzen dute asteburua eta %22kdiote kultur ekintzetara joaten direla, hala nola, zinema, antzerkia, kontzertuak eta abar.Gainera, asteburuetan baina noizean behin, gazteen portzentaia nabarmen bat ikuskizu-netara, mendira, kirol ikustera edota denbora-pasa erosketak egitera joaten dira.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

3 ordu baino gutxiago 22 27 10 55

3 ordu edo gehiago 78 72 87 43

Ikasten Lanean Langabezian Etxeko lanetan

AISIALDIA

57

3.3 taula: Aisialdiko jarduera desberdinen maiztasuna

Edozein modutan, ezin utzi dezakegu aipatu gabe EAEko gazteen %96k ez dutelainoiz edo ia inoiz jarduera erlijiosorik egiten euren denbora librean, %94 ez direla jardue-ra politiko edo sindikaletan aritzen, %92 ezta elkarteetako edo borondatezko lanetan ere,%90 ez direla joko aretoetara sartzen, %84k ez dutela dantza, musika, pintura eta abar be-zalako kultura-jarduerarik egiten, %79k ez dutela mahai jokoetara jolasten, %78k ez dutetxateatzen, %76k ez dute bideo jokoekin jolasten, %58 ez dira kirol ikuskizunetara joateneta %52 ezta mendira ere. Gainera, %42 ez dira diskoteketara joaten, %40k ez dute ikaske-taz kanpo libururik irakurtzen, %34 ez dira denbora-pasa erosketetara joaten, %33k ezdute kirolik egiten bere denbora librean, %31 ez dira ordenagailuarekin denbora-pasaaritzen, %23 ez dira inoiz edo ia inoiz kultur emanaldietara joaten eta %20k ez dute egun-kari edo aldizkaririk irakurtzen. Bestalde, %23k diote ez dela inoiz edo ia inoiz ezer egingabe, atseden hartzen, egoten bere aisialdian.

Familiarekin egon....................................................

Telebista ikusi ...........................................................

Musika entzun ..........................................................

Telefonoz hitz egin eta mezuak bidali,e-maila ..........................................................................

Lagunekin egon........................................................

Paseatu, kalean egon.............................................

Egunkariak edo aldizkariak irakurri ..............

Ordenagailuarekin denbora-pasa aritu ........

Atseden hartu, ezer ez egin ..............................

Liburuak irakurri (ikasketetakoak ez direnak)

Kirola egin .................................................................

Tabernetara joan (poteoa) .................................

Ziberrera joan, txateatu .......................................

Bideojokoekin jolastu ...........................................

Kultur jarduera zehatzak (dantza,instrumentu bat jo, margotu…) ......................

Dendetan,erosketetan ibili (ez ohikoerosketak) ...................................................................

Mendira joan ............................................................

Kirola ikustera joan ................................................

Mahai jolasak.............................................................

Joko aretoetara joan ..............................................

Elkarteetako eta borondatezko lanak...........

Jarduera politiko/sindikalak ...............................

Ikuskizunetara joan (musika, zinea,antzerkia...).................................................................

Diskoteketara joan .................................................

Jarduera erlijiosoak ................................................

Bestelako zaletasunak edo hobiak .................

(Ia)Egunero

87

84

78

75

61

61

43

41

35

24

21

16

8

5

5

2

2

2

2

1

1

1

0

0

0

6

5

2

4

2

27

12

10

4

19

3

8

52

2

2

2

8

12

11

4

2

2

0

22

35

1

11

Astebu-ruetan

3

1

4

3

5

8

10

5

12

7

10

15

2

5

2

36

30

25

9

4

2

1

49

21

1

5

Noizeanbehin

astebu-ruetan

4

8

12

11

5

9

18

19

9

25

27

6

10

11

7

20

5

3

6

3

3

3

6

1

1

8

Noizeanbehin

astegu-netan

ASIALDIKO JARDUEREN MAIZTASUNA

1

4

2

10

1

10

20

31

23

40

33

11

78

76

84

34

52

58

79

90

92

94

23

42

96

59

Inoizedo ia

inoiz ez

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

1

12

Ed / Ee

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

Guztiraehunekotan


58

3.4 taula: “Bakarkako jarduerak”, sexua eta adinaren arabera

Jarraian, egiten diren jarduera motetan sexua eta adinaren arabera ikusi ditugun zen-bait desberdintasun aipatuko ditugu, jarduerak honela sailkatuko ditugu: “bakarkakojarduerak” (musika entzun, telebista ikusi, irakurri, ezer egin gabe atseden hartu edo pin-tura, instrumentu bat jotzea eta abar bezalako kultura-jarduerak), harreman-jarduerak

TELEBISTA IKUSI

(Ia) Egunero.......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................

Noizean behin asteburuetan ...................................................

Noizean behin astegunetan .....................................................

Inoiz edo ia inoiz ez ....................................................................

Ed/Ee ...................................................................................................

MUSIKA ENTZUN

(Ia) Egunero .....................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................


Noizean behin astegunetan .....................................................Inoiz edo ia inoiz ez ....................................................................Ed/Ee ...................................................................................................

EGUNKARIAK EDO ALDIZKARIAK IRAKURRI

(Ia) Egunero .....................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................



LIBURUAK IRAKURRI (IKASKETETAKOAK EZ)

(Ia) Egunero .....................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................



KULTUR JARDUERA ZEHATZAK (DANTZA, INSTRUMENTU BAT JO, MARGOTU …)

((Ia) Egunero ....................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................



ATSEDEN HARTU, EZER EZ EGIN

(Ia) Egunero .....................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................



Guztira ehunekotan ....................................................................

Guztira absolututan .....................................................................

GUZTIRAGizonez-

koak

8421840

7844

1220

4310101820

0

2437

2540

0

5227

841

351912

923

1

100

1.500

8422840

7854

1120

449

101423

0

1837

2051

0

6325

851

372011

922

1

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

8421850

7834

1220

4211

92216

0

3137

3029

0

5219

830

331913

924

1

100

750

8532560

8742510

307

141831

0

1839

2645

0

7319

791

432010

719

1

100

412

15-19

8321950

8044

1120

4408

1820

0

2336

2642

0

4227

850

3718131022

1

100

588

20-24

8322

1030

6847

1740

5212

81810

0

3147

2435

0

6115

861

2720141128

1

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

AISIALDIA

59


60

(musika entzun, telebista ikusi, kalean egon eta paseatu eta mahai jolasak), “teknologiaberriekin lotutako jarduerak” (telefonoz hitz egin edo mezuak bidali telefonoz edo e-mai-lez, ordenagailuarekin denbora-pasa aritu, ziberrera joan eta txateatu eta bideo jokoekinjolastu), “kirol jarduerak” (kirola egin, mendira eta kirol ikuskizunetara joan), “kontsumo-arekin lotutako jarduerak” (tabernetara eta diskoteketara joan, kultur ikuskizunetarajoan, denbora-pasako erosketak eta joko aretoetara joan) eta, azkenik, “elkartze jardue-rak” (elkarteetako edo borondatezko jarduerak, jarduera politiko sindikalak eta jardueraerlijiosoak).

Neskek mutilek baino gehiago irakurtzen dute euren denbora librean (gizonezkoen%51k diote inoiz edo ia inoiz ez dutela irakurtzen aisialdian eta beste %23k ez dutelaegunkari edo aldizkaririk irakurtzen).

Adina igo ahala, egunkari, aldizkari nahiz liburuen irakurketa gehitzen da, aldi bereanmusika entzun, margotu, musika instrumenturen bat jo bezalako kultura-jardueren maiz-tasuna gutxitzen da eta baita soilik atseden hartu, ezer egin gabe egonean daudenen ehu-nekoa ere.

3.5 taula: “Harreman-jarduerak”, sexua eta adin taldeen arabera

FAMILIAREKIN EGON

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

LAGUNEKIN EGON

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

PASEATU, KALEAN EGON

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

MAHAI JOLASAK

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

Guztira ehunekotan .....................................................................


GUZTIRAGizonez-

koak

8753410

6127

5510

6112

89

100

2496

790

100

1.500

8942410

6525

4410

5812

98

140

2497

770

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

8553510

5630

7620

6513

7960

1485

800

100

750

9500310

7816

3300

6512

77

100

3788

740

100

412

15-19

9142210

6328

4410

6411

78

100

2387

800

100

588

20-24

7686810

4336

9830

5613

91111

0

13

104

820

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

AISIALDIA

61

Jarduera sozialagoak aztertzera igaroz, beste pertsona batzuekin harremana esanahidutenak, kolektiboen artean, sexua eta adinaren arabera, desberdintasunik badagoen iku-siko dugu.

(Ia) Egunero beraien lagunekin egoten direla dioten mutilak gehiago dira neskak bai-no, eta aldiz, neska gehiago dira euren aisialdian paseatzen, kalean igarotzen dutela dio-tenak.

(Ia) Egunero euren familiarekin, lagunekin edota kalean paseatzen egoten direnen ar-tean 25 urtez azpiko gazteak gehiago dira adin hori dagoeneko beteta dutenak baino.Gainera, gazteenek (15-19 urte artekoek) oraindik eta ehuneko altuagoak dituzte (ia) egu-nero lagunekin egoten direnen artean, eta baita, maiztasun handiago edo txikiagoarekin,mahai jokoetara jolasten dutenen artean ere.

Ondoren teknologia berriekin lotutako jardueretan desberdintasun esanguratsurikdagoen ikusiko dugu.

3.6 taula: “Teknologia berriekin lotutako jarduerak”, sexua eta adinaren arabera

TELEFONOZ HITZ EGIN ETA MEZUAK BIDALI, E-MAILA

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

ZIBERRERA JOAN, TXATEATU

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

ORDENAGAILUAREKIN DENBORA-PASA ARITU

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

BIDEOJOKOEKIN JOLASTU

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................



GUZTIRAGizonez-

koak

7523

1110

0

822

1078

0

4145

1931

0

525

1176

0

100

1.500

7033

1211

0

924

1076

0

4235

2129

0

946

1763

0

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

8012980

821

1080

0

4044

1834

0

1135

890

100

750

7934770

1254

1169

0

4865

1922

0

957

1761

0

100

412

15-19

7722

1090

811

1178

0

4334

2030

0

514

1178

1

100

588

20-24

6922

1412

0

5127

850

3234

1942

0

3146

860

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

Neskak dira (ia) egunero telefonoa gehiago erabiltzen dutenak hitz egiteko edo me-zuak bidaltzeko, aldiz ordenagailuarekin denbora-pasan mutilak baino gutxiago aritzendira, ziberrera, txateatzera gutxiago joaten dira eta halaber, bideojokoekin gutxiago jo-lasten dute. Teknologia berriekin lotutako jarduera guzti hauek ohikoagoak dira adinajaitsi ahala.

Kirol jarduerei dagokienez (3.7 taula), mutilek kirolean aritzeko, mendira joateko etakirol ikuskizunetarako joera handiagoa dute; izan ere, gehiengoa dira (ia) inoiz mendirajoaten ez diren neskak (%56), hala nola kirol ikuskizunetara ere (ia) inoiz joaten ez di-renak (%75). Bestalde, adina jaitsi ahala, euren aisialdian (ia) egunero kirolean aritzendirenen kopurua gehitzen da. Mendira gehien joaten direnak (bereziki, noizean behin as-teburuetan) 20 eta 24 urte artekoak dira. Azkenik, kirol ikuskizunetara joatea ohikoagoada 25 urtez azpikoen artean.

3.7 taula: “Kirol jarduerak”, sexua eta adin taldearen arabera

Azpiatal berri batean bildu ditugu, era batera edo bestera, nolabaiteko kontsumoaduten jarduerak.

Generoaren araberako desberdintasun nagusienak ondorengoak dira: mutilak jokoaretoetara gehiago joaten dira eta batez ere, neskek euren aisialdiko parte bat erosketakegiten pasatzeko joera dute.

KIROLA EGIN

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

MENDIRA JOAN

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

KIROLA IKUSTERA JOAN

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ..................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................



GUZTIRAGizonez-

koak

218

102733

0

21230

552

0

21125

358

0

100

1.500

3010102723

0

21233

647

0

21735

441

0

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

126

112843

0

21127

456

0

25

162

750

100

750

2977

3126

0

11227

555

0

11228

554

0

100

412

15-19

199

122832

0

21233

448

0

21326

355

0

100

588

20-24

177

112441

0

31128

553

0

29

233

640

100

500

25-29

ADIN TALDEAK


62

3.8 taula: “Kontsumoarekin lotutako jarduerak”, sexua eta adin taldeen arabera

20 urtetik gora ohikoagoa da tabernetara joatea (poteoa) eta ez hain ohikoa diskote-ketara edota joko aretoetara joatea. 25 urtetik gora pixka bat igotzen da denbora-pasaerosketak egitera joateko joera ere.

Azkenik, elkartze jarduerak kontuan hartuta ez dakusagu alde nabarmenik ez sexua-ren ezta adin taldearen arabera ere. Izatez, aztertutako kolektibo guztietan, gazteen%90tik gorak (ia) inoiz ez duela mota horretako jarduerarik egiten diote.

EAEko gaztediaren zaletasunak Europako gaztediaren jardueretatik (Los jóvenes euro-peos en 2001. Resultados de un sondeo de opinión europeo) zerbait desberdintzen direla aipa-tu behar da. Honela, Europa osoko gazteek maiztasun handienarekin egiten dituzten hiru

TABERNETARA JOAN (POTEOA)

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

DENDETAN,EROSKETETAN IBILI (EZ OHIKO EROSKETAK)

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

JOKO ARETOETARA JOAN

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

IKUSKIZUNETARA JOAN (MUSIKA, ZINEA, ANTZERKIA...)

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

DISKOTEKETARA JOAN

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................



GUZTIRAGizonez-

koak

165215

611

0

28

362034

0

1243

900

02249

623

0

03521

142

0

100

1.500

165214

512

0

15

311448

0

2254

870

12048

725

0

13520

143

0

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

155216

710

0

210412521

0

1231

930

02450

521

0

03622

141

0

100

750

95314

519

0

17

361838

0

3576

790

02446

426

0

04618

035

0

100

412

15-19

205213

680

17

362135

0

1132

930

12349

621

0

04020

139

0

100

588

20-24

165018

790

39

372031

0

0021

970

01952

722

0

12224

251

0

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

AISIALDIA

63

jarduera nagusiak hauek dira: lagunekin egon (%74), telebista ikusi (%69) eta musika en-tzun (%66). Gainera, bi gaztetatik batek dio kirola egiten duela; kulturalagoak liratekeenjarduerak, irakurtzea, zinea, antzerkia edo kontzertuak bezalakoak, europar gazteen %40eta %45k aipatzen dituzte. Hortaz, EAEko gaztediak Europako batez bestekoak baino te-lebista gehiago ikusten duela, musika gehiago entzun duela eta bere lagunekin gutxiagoegoten dela adierazi behar da.

3.9 taula: “Elkartze jarduerak”, sexua eta adin taldeen arabera

3.4. ELKARKIDETZA MOTAK

2000. urtean jasotako datuekin konparatuz asoziazionismoa jarraitzaileak galtzen aridela dirudi. Elkarteren bateko kide direla dioten euskal gazteak %42,3tik aurten %35erajaitsi dira. Noizbait elkarteren bateko kide izan direla dioten gazteen ehunekoak ere ber-din behera egin du (2000. urtean %32 zen eta aurten %25). Bestalde, hamabost puntutanigo da asoziazionismoarekin harremanik ez dutenen edo inoiz izan ez dutenen ehunekoa(%38), berauen osatzen dutelarik gazteen artean multzo nagusia (3.10 taula).

Mutilek nesken baino elkarteetan aritzeko joera handiagoa agertzen jarraitzen dute,2000. urtean dageneko antzematen zen joera, neskek neurri handiagoan baitiote ez dute-la inoiz elkarteren batekin harremanik izan (%44 %32ren aurrez aurre).

ELKARTEETAKO ETA BORONDATEZKO LANAK

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

JARDUERA POLITIKO/SINDIKALAK

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................

JARDUERA ERLIJIOSOAK

(Ia) Egunero ......................................................................................

Asteburuetan ...................................................................................




Ed/Ee ....................................................................................................



GUZTIRAGizonez-

koak

1223

921

1013

941

0111

961

100

1.500

1213

921

1013

951

0111

961

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

1223

920

1013

941

0122

951

100

750

0123

930

1011

961

0222

941

100

412

15-19

0315

900

1014

940

0112

960

100

588

20-24

1123

921

1013

941

0011

971

100

500

25-29

ADIN TALDEAK


64

3.10 taula: Gazteen eta elkarteen arteko harremana

Bestalde, badirudi asoziazionismoa bereziki gazteetan gazteenen fenomenoa dela,izan ere, gazteak heltzen doazen neurrian elkarteren bateko kide direnen ehunekoa jais-ten baita eta kide ohi direla diotenena igotzen. Joera hau 2000. urtean ere antzeman zi-tekeen.

Asoziazionismoa Gipuzkoan dago hedatuen (%39 elkarteren bateko kide), aldiz 2000.urtean Araban zegoen elkarteetako kide zirenen ehunekorik altuena (zehazki %54).

3.11 taula: Gazteen eta elkarte moten arteko harremanak *

Kirol-elkarteak ....................................................

Kultur- edo arte elkarteak.............................

Txokoak edo jolas elkarteak (lagunarteak,konpartsak, blusak ...........................................

Euskararen defentsa ........................................

Musika bandak, musika taldeak.................

Eskaut taldeak, gazte-klubak.......................

Politikoak ..............................................................

Ikasle-elkarteak ..................................................

Ongintza eta laguntzarako elkarteak(elbarritasunekin, osasunarekin,inmigranteekin zerikusia dutenak)...........

Erlijiosoak .............................................................

Sindikatuak...........................................................

Mendi-taldeak .....................................................

Ekologistak...........................................................

Bakezaleak edo antimilitaristak.................

Elkarte profesionalak ......................................

Hirugarren munduaren garapenerakolaguntza .................................................................

Emakumezkoekin lotura dutenak.............

Giza eskubideak.................................................

Bestelako elkarteak..........................................

Kide da

15

5

4

3

3

3

2

2

2

2

2

2

1

1

1

1

0

0

1

20

6

4

2

5

11

1

5

1

3

1

5

1

1

0

2

0

0

0

Kideizan da

1

1

0

3

0

0

1

1

1

1

0

1

1

1

0

2

1

1

0

Laguntzaileada

64

88

91

91

92

85

97

92

96

95

97

92

97

97

98

94

98

98

93

Inoiz ez dakide izan eta

ez du lagundu

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

6

Ed / Ee

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

Guztiraehunekotan

* Galdera independenteak

GUZTIRA

Kide da........................

Kide izan da..............

Laguntzailea da.......

Harremanik ez.........

Ed/Ee ............................

Guztira ehunekotan

Guztira absolututan

Gizonez-koak

3525

238

0

100

1.500

4324

132

0

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

2726

244

0

100

750

4318

138

0

100

412

15-19

3428

137

0

100

588

20-24

3126

339

0

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

3323

144

0

100

215

Araba

3323

241

0

100

805

Bizkaia

3929

230

0

100

480

Gipuzkoa


5420

224

0

100

117

Altua

3325

239

0

100

1.265

Ertaina

3727

136

0

100

109

Baxua

AISIALDIA

65


66

Klase sozialak ere eragina du gazteen asoziazionismoan. Izan ere, klase altukoak diraelkarteetan gehien aritzen direnak (%64), duela lau urte antzematen zen joerari jarraituz.Kasu honetan, erdiko klasekoak dira elkarteekin harreman gutxiena izan dutenak.

Gazteria zein motatako elkarteetan biltzen den aztertuz gero (3.11 taula), mota asko-tako elkarteak agertzen zaizkigu. Taulan ikusi dezakegunez, kirol-elkarteak dira gaztegehienak biltzen dituztenak, gazteen %15 horietako kide dira eta gainera, gaur egun ibil-tzen ez badira ere, beste %20 noizbait horietako kide izan dira. Elkarte hauek 2000. ur-tearekiko bost puntu inguru galdu dituzte.

Bigarrenik, kultur- edo arte-elkarteak, gazteen %5 biltzen dituztenak, eta txokoak edojolaserako elkarteak (txokoak, elkarteak, konpartsak, blusak, lagunarteak…) daude, gaz-teen %4 biltzen dituztenak.

Alabaina, elkarte batzuk gaur egun bazkide askorik ez badute ere, noizbait gazteenproportzio esanguratsua erakarri izan dute, ondoren horiek uzten joan direlarik. Hau daeskaut taldeen, gazte-kluben kasua: gaur egun, gazteen %3 biltzen dituzte baina noizbaitgazteen %11 izan da horietakoren bateko kide. Beste mota batzuetako taldeak ere uztendira, hala nola musika banda eta taldeak (%5 kide izan dira eta orain %3 kide da), ikasle-el-karteak edo mendi-taldeak (%5 aurrez eta orain %2 kasu bietan).

3.12 taula: Gaur egun elkarteren bateko kide diren gazteak, sexua eta adinaren arabera*

Sexuaren arabera aztertuz (3.12 taula), mutilek kirol-elkarteetan (mutilen %24 etanesken %7 dira kide), txoko edo jolas elkarteetan (%7 eta %2, hurrenez hurren) eta musika

Kirol-elkarteak................................................................................................................

Kultur- edo arte elkarteak ........................................................................................

Txokoak edo jolas elkarteak (lagunarteak, konpartsak, blusak...) .......

Musika bandak, musika taldeak ............................................................................

Eskaut taldeak, gazte-klubak..................................................................................

Euskararen defentsa....................................................................................................

Mendi-taldeak.................................................................................................................

Politikoak..........................................................................................................................

Sindikatuak ......................................................................................................................

Ikasle-elkarteak..............................................................................................................

Ongintza eta laguntzarako elkarteak (elbarritasunekin, osasunarekin,inmigranteekin zerikusia dutenak) ......................................................................

Erlijiosoak.........................................................................................................................

Hirugarren munduaren garapenerako laguntza............................................

Ekologistak ......................................................................................................................

Bakezaleak, antimilitaristak ....................................................................................

Elkarte profesionalak..................................................................................................

Emakumezkoekin lotura dutenak ........................................................................

Giza eskubideak ............................................................................................................

Bestelako elkarteak .....................................................................................................

GUZTIRAGizonez-

koak

15

5

4

3

3

3

2

2

2

2

2

2

1

1

1

1

0

0

1

24

4

7

5

4

2

3

2

2

2

1

1

1

1

1

2

0

0

1

SEXUA

Emaku-mezkoak

7

5

2

2

3

3

1

1

2

2

3

2

1

1

0

1

1

1

1

24

5

4

5

7

4

2

1

0

2

2

2

1

1

1

0

0

0

1

15-19

13

5

5

3

2

2

2

2

1

3

2

2

1

1

1

1

0

0

1

20-24

10

4

4

2

2

2

3

2

4

0

2

1

2

1

1

2

1

1

1

25-29

ADIN TALDEAK

* Galdera independenteak

% Elkarteetako kide da

taldeetan (%5 eta %2) neskek baino gehiago parte hartzen dutela ikusten dugu. Adinarenarabera, 15 eta 19 urte arteko gazteak dira neurri handiagoan kirol-elkarteetako, gazte-klubetako, musika taldeetako edota euskararen defentsako taldeetako kideak (azken

Euskal gaztediari dagozkion datuak Estatuko gainontzeko gaztediarekin konparatzenbadira (Valores y creencias de los jóvenes 2001 – CIS), eremu horretan ere kirol-elkarteakkide kopururik handiena biltzen dutenak direla ikus dezakegu, gazteen %12,6 horietakopartaide baitira. Era berean, Europan (Los jóvenes europeos en el 2001- Sondeo de opinióneuropeo) kirol-elkarteak dira arrakastarik handiena dutenak (euskal gaztediaren eta Esta-tukoaren artean baino handiagoa), europar gazteen hamarretik ia hiru (%28) mota horre-tako elkarteetako kide baitira.

3.5. INTERNET: ESPERIENTZIA ETA ERABILERA

Gaur egun, euskal gaztediaren artean Interneten erabilpena oso hedatua dago. Halaadierazten du bakarrik gazteen %17 izatea inoiz ere sarea erabili ez duena (3.2 grafikoa).Beraz, EAEko gazteen %82k noizbait Interneten nabigatu dute. Duela lau urte jasotako da-tuak aztertuz gero, argi gelditu da euskal gazteen artean teknologia berrien erabilpenakizan duen igoera handia: 2000. urtean %52,9k ez zuen inoiz erabili eta aldiz, %45,7 zennoizbait erabilia zuena.

3.2 grafikoa: Interneten erabilpena

Datu hauek 2003an Estatuko gaztediari buruz jasotakoekin konparatu ezkero (Sondeosobre la juventud española, 2003 – CIS,) euskal gazteen artean Interneten erabilera hedatua-go dagoela ikusten da, Estatuko gainontzekoen %51,1ek bakarrik baitzioen berau erabil-tzen zuela.

Ia ez dugu generoaren araberako alderik aurkitu, Internet erabiltzen duten neska etamutilen portzentajeak antzekoak dira. Alabaina, eta 2000. urtearen alderantziz, oraingo-an adina alde handiak eragiten dituen aldagaia dugu. Datuen argitara (3.3 grafikoa), adintalde gazteenen erabilera handiagoa ikusten da, 25 eta 29 urte arteko gazteak dira sareagutxien darabiltenak (nahiz eta horien artean ere gehiengoa izan).

Lurraldeen arabera, Gipuzkoan noizbait Internet erabili duten gazteen ehuneko altua-goa dago.

Ez%17,4

Bai%82,2

AISIALDIA

67

3.3 grafikoa: Interneten erabiltzaileak, sexua, adina eta lurraldearen arabera(Konparazio datuak: 2000 – 2004)

2000. urtetik hona Interneten erabilera asko igotzeaz gain, gazteen artean gertaeranormalizatua izatera igaro da, bi euskal gazteetatik batek azken bi urte baino lehenagotikbaitarabil. Badira, gainera, esperientzia handiagoa duten internautak (%18), duela lau urtebaino lehenagotik erabiltzen dutenak. Adina gehitu ahala, Interneten erabileran espe-rientzia gehitzen da.

3.13 taula: Zenbat denbora daramazu Internet erabiltzen?

Bestalde, Internet erabiltzen dutenek 2000an baino asteroko erabilera handiagoa egi-ten dute. Horrela, duela lau urte Internet erabiltzen zuten gazteen %46k astean ordubetebaino gutxiago erabiltzen zuten. Gaur egun, ehuneko hori %28raino jaitsi da. Era berean,nabarmendu behar da Internet astean 7 ordu baino gehiago erabiltzen dutenak %24 dire-la, 2000. urtean %8,7 ziren bitartean (3.14 taula).

GUZTIRA

Ez dut inoiz erabili .........................................

6 hilabete baino gutxiago ...........................6 hilabete baino gehiago eta urtebetebaino gutxiago...................................................

Urtebete baino gehiago eta 2 urte bainogutxiago ...............................................................

2 urte baino gehiago eta 3 baino gutxiago3 urte baino gehiago eta 4 baino gutxiago4 urte baino gehiago ......................................

Ed/Ee.......................................................................

Guztira ehunekotan ........................................

Guztira absolututan ........................................

Gizonez-koak

178

7

16191418

0

100

1.500

188

7

16191518

1

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

178

8

17181417

0

100

750

1210

10

21231212

1

100

412

15-19

148

8

17201517

1

100

588

20-24

257

5

11131523

0

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

199

10

14111423

1

100

215

Araba

209

7

16171417

0

100

805

Bizkaia

137

7

17231616

0

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA

2000 2004

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Gizonez-koa

Emaku-mezkoa

15 - 19 20 - 24 25 - 29 Araba Bizkaia Gipuzkoa

46,9

83,0

44,5

82,0

45,8

88,0

47,3

85,0

44,1

74,0

41,7

81,0

44,1

80,0

50,6

86,0


68

3.14 taula: Oro har, astean zenbat ordu ematen duzu Internet erabiltzen? (I)*

Neskek mutilek baino zertxobait denbora gutxiago nabigatzen jarraitzen dute: muti-len %27 astean zazpi ordu baino gehiago sarean ibiltzen da eta nesken artean %20ra jais-ten da portzentaje hau. Adinaren arabera ere taldeen arteko alde esanguratsuak ikustendira, 15 eta 19 urte arteko gazteek denbora gehien ematen dutelarik: %27k astean zazpiordu baino gehiago igarotzen dituzte eta aldiz, 20 eta 24 urte artekoek %22 eta 25-29urte artekoek %23. Lurraldeen arabera, Bizkaian eta Gipuzkoan igarotzen dituzte ordugehiago Interneten nabigatzen.

3.15 taula: Oro har, astean zenbat ordu ematen duzu Internet erabiltzen? (II)*

Ikasketa mailaren araberako alde txiki batzuk ere ikusi ditzakegu, unibertsitate titu-luak, goi edo erdi mailakoak, dituztenak dira sarean denborarik gehien igarotzen dutenak(euren artean Internet erabiltzen dutenetatik %12k astean 15 ordu baino gehiago). Aitzi-tik, lehen edo bigarren mailako ikasketak edota lanbide heziketa ikasi dutenek Internetastean ordu gutxiago erabiltzen dute (ikasketa maila honetako internauten %30ek asteanordubete baino gutxiago).

Ikasleak dira sarean astero ordu kopuru handiena igarotzen dutenak (Interneten era-biltzaileen %27k astean zazpi ordutik gora igarotzen dituzte).

EAEko gaztedia eta Internet eta informatika munduaren arteko harremanak ezagutze-ko beste gai garrantzitsu bat da etxean ordenagailurik duten pertsonen ehunekoa ezagu-tzea (3.16 taula).

GUZTIRA

Ordubete baino gutxiagoOrdubetetik 7 ordura .......

7 ordutik 15 ordura...........

15 ordu baino gehiago ....

Ed/Ee .........................................

Guztira ehunekotan ..........

Guztira absolututan...........

Lehenmailakoak

28471410

1

100

1.233

304713

91

100

306

304515

91

100

571

LH/REM/BBB/UBI

24521112

1

100

163

Diplomatura

25501312

0

100

189

Goimaila-koak

IKASKETA MAILA

22501710

1

100

582

Ikasten

33441110

1

100

536

Lanean*

6232

060

100

10

Etxekolanak**

LANBIDE NAGUSIA

* Interneten erabiltzaileei bakarrik galdetu zaie* “Lanean” kategorian ikasi eta lan egiten dutela diotenak ere sartzen dira.*** Etxeko lanetan aritzen direnen datuak ez dira aztertuko laginean jasotako kopuru urriagatik.

354611

90

100

96

Langa-bezian

GUZTIRA

Ordubete baino gutxiago .......................

Ordubetetik 7 ordura................................

7 ordutik 15 ordura ...................................

15 ordu baino gehiago.............................

Ed/Ee..................................................................

Guztira ehunekotan ...................................

Guztira absolututan ...................................

Gizonez-koak

28471410

1

100

1.233

27461611

1

100

612

SEXUA

Emaku-mezkoak

304912

81

100

621

27451611

1

100

360

15-19

27501210

1

100

500

20-24

314514

92

100

202

25-29

ADIN TALDEAK

364411

81

100

173

Araba

27491410

0

100

645

Bizkaia

28461410

2

100

415

Gipuzkoa

LURRALDEA

* Interneten erabiltzaileei bakarrik galdetu zaie.

AISIALDIA

69

3.16 taula: Erabil dezakezun ordenagailurik baduzu etxean?

Taulan ikus daitekeen moduan, gaur egun euskal gaztediaren %78k etxean ordenagai-lua dute. Sexuaren araberako alderik ez dago baina adinak alde garrantzitsuak ezartzenditu. Gazteetan gazteenek euren etxeetan ordenagailu gehiago dituzte adin horretatikgorakoek baino: 15 eta 19 urte artekoen %85ek, 20 eta 24 urte artekoen %81ek eta 25 eta29 urte artekoen %68k.

Klase sozial altukoen artean etxean ordenagailua izatea hedatuago dago (%89) klasebaxukoen artean baino (63%).

Etxeetan Interneterako sarrera izatea ere (3.17 taula) oso zabaldu dago: etxean orde-nagailurik duten euskal gazteen %76k etxetik bertatik Interneterako sarrera daukate.

3.17 taula: Interneterako konexiorik baduzu etxean? *

Interneterako konexio kopururik handiena dutenak 20 eta 24 urte arteko adin talde-koak dira (etxean ordenagailurik dutenen %79k). Lurraldeari dagokionez, Bizkaian daudesarerako sarrera gehienak (%79). Berriro ere, klase sozial altukoak dira euren etxeetatikInterneterako konexio gehien dutenak (etxean ordenagailurik dutenen %85, aldiz klasebaxukoen artean %77).

GUZTIRA

Bai ......................................Ez .......................................

Ed / Ee ..............................

Guztira ehumekotan .....

Guztira absolututan .......

7624

0

100

1.171

7426

0

100

335

7921

0

100

474

7623

1

100

342

15-19

7525

0

100

170

20-24

7921

0

100

616

25-29

ADIN TALDEAK

7425

1

100

385

Araba

8515

0

100

104

Bizkaia Gipuzkoa


Altua

7525

0

100

992

Ertaina

7723

0

100

69

Baxua

* Etxean ordenagailurik badutela diotenei bakarrik egindako galdera.

GUZTIRA

Bai .....................................................Ez ......................................................

Ed / Ee .............................................

Guztira ehunekotan .................

Guztira absolututan .................

Gizonez-koak

7821

1

100

1.500

7821

1

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

7821

1

100

750

8614

0

100

412

15-19

8118

1

100

588

20-24

6830

2

100

500

25-29


8911

1

100

117

Altua

7821

1

100

1.265

Ertaina

6333

4

100

109

Baxua


70

AISIALDIA

71

— Euskal gaztediak astegunetan libre ordu kopuru handia duela dio, ordu horiek,gainera, azken lau urteetan gehitu egin dira. Gazteen %46k egunean aisialdirakolau ordu baino gehiago dituela diote. Mutilek, 20 eta 24 urte arteko adin talde-koek, ezkongabeek, klase sozial baxukoek eta bereziki, langabetuek dituzteordu libre gehien.

— Euskal gaztediak bere denbora librea batez ere familiarekin egoten, telebistaikusten, musika entzuten, telefonoz hitz egiten edo mezuak edo e-mailak bi-daltzen, lagunekin egoten, eta paseatzen edo kalean egoten pasatzen du. Aste-burutan ohikoa da tabernetara joatea (poteoa), eta noizean behingo jarduerak,berriz, diskoteketara, kultur edo kirol ikuskizunetara edo mendira joatea. Jar-duera politiko-sindikalak, borondatezkoak edota erlijiosoak dira euskal gazteekgutxien egiten dituztenak.

— Elkarteren bateko kide diren gazteen ehunekoa jaitsi egin da 2000. urtearekinkonparatuta. Mutilak, adin talde gazteenak eta klase sozial altukoak direla dio-tenak asoziazionismorako joera altuena agertzen dute.

— Gazteek harremanak dituzten elkarte motei dagokienez honakoa ikusten da: ki-rol-elkarteak dira atxikimendu handiena jasotzen dutenak (Europa mailan edoEspainiako Estatuan gertatzen den moduan), urrutitik jarraitzen diete kultur- etaarte-elkarteek eta txoko eta jolaserako-elkarteek.

— Hala denbora librean kirolean aritzea nola kirol-elkarteetako kide izatea, muti-len artean nesken artean baino nahikoa zabalduago dago.

— Interneten erabilerak azken lau urteotan igoera ikusgarria izan du. Euskal gaz-teen %80k baino gehiagok sarean nabigatzen du. Bitxia da generoaren araberakoalderik ez dagoela ikustea: mutilak zein neskak teknologia berrien erabilpenare-kin bat egin dute, edozelan ere gazteenak dira mundu berri horretara azkarrensartu direnak. Gainera, lau gazte internautetatik batek zazpi ordu baino gehiagoigarotzen ditu sarera konektaturik.

— Gaur egun, euskal gaztediaren hiru laurdenak baino gehiagok (%76k) etxean or-denagailua dute eta horietatik, hiru laurdenek baita Interneterako konexioa ere,honela gazteen erdia baino gehiago euren etxeetatik bertatik Internetera sartudaitekeelarik.

— Adin talde gazteenekoak (15-19 urte) dira Internet gehien erabiltzen dutela, etxean ordenagailua gehien dutela eta euren aisialdia ordenagailuarekin denbo-ra-pasa edo txateatzen gehien igarotzen dutela diotenak, beraz Euskadin tekno-logia berrien etorkizuna ziurtatua dagoela dirudi.

ONDORIOAK

4Egoerarenbalorazioa

4.1. SARRERA

Gaztediari buruz hitz egiterakoan hainbat gizarte eremutatik (instituzioak, erakundepubliko eta pribatuak, eta abar) zerbait homogeneo bezala definitzeko joera izaten da“en torno a determinados ejes o parámetros encuadrados en lo que se ha institucionaliza-do bajo la denominación de generación juvenil”.1

Gazteen kolektiboa oso heterogeneoa den arren, badirudi badirela ezaugarri nagusibatzuek modu orokorrean gazte belaunaldi bakoitzaren nortasuna eta sentipena osatzendutenak. Honela hitz egin ohi da hippyen belaunaldiaz, yeye belaunaldiaz, 68ko belaunal-diaz, demokraziako belaunaldiaz eta abar.

Kalifikatzaile generiko horiei lotuta, “cada generación concreta su propia identidadatendiendo a una serie de factores constantes: los problemas que les son comunes, su si-tuación socioeconómica, el nivel de satisfacción, la comparación con la generación pater-na, etc. Alrededor de estos y de otros aspectos se conforma la visión que la propia juven-tud tiene de sí misma en cada momento histórico determinado”.2

“La juventud es la etapa en la cual se comienzan a tomar las primeras decisiones in-dependientes, a practicar elecciones y a acumular los aprendizajes necesarios para llegara ser un adulto autónomo en todos los aspectos”.3 Alabaina, eta gorago esan dugun mo-duan, kolektibo honek ezaugarri komunak izan ditzakeen arren honakoa da: “un gruposocial muy diverso, cuyas creencias, valores, actitudes, expectativas y comportamientosdifieren considerablemente, reflejando el conocimiento individual, la experiencia diversay un infinito abanico de influencias sociales.4

Atal honetan zehar euskal gaztediak egoera nola baloratzen duen aztertuko dugu, baiegoera pertsonala, bai kolektiboa, hezkuntza-sistemaren egoera eta euskal erakundeek

EGOERAREN BALORAZIOA

75

1 INSTITUTO DE LA JUVENTUD (INJUVE). Sondeo periódico de opinión y situación de la gente joven 2002-ko “Sarrera”:Consejería Técnica de Planificación y Evaluación. Servicio de Documentación y Estudios, 2002.

2 Ibid.3 MINISTERIO DE SANIDAD Y CONSUMO: Ganar salud con la juventud: Dirección General de Salud Pública, 2003,

15.orr.4 Ibid.


76

gazte gaietan daramaten lana. Gainera kezkatzen dituzten gaiak, zuzenean beraienganeragina dutenak eta bereziki garrantzizkoak direnak zein diren aditzera emango ditugu.

4.2. GAZTEEK EGOERA NOLA IKUSTEN DUTEN

4.2.1. Egoera pertsonala

Gaur egun EAEko gazteen %70 pozik daude euren egoera pertsonalarekin, datu ho-nek 2000. urtearekiko 5,6 punturen igoera esan nahi du. Ehunetik seik adierazten dutepozik ez daudela.

4.1 taula: Gazte zaren aldetik, nola ikusten duzu zure egoera pertsonala gaur egun?

Emaitzak adinaren arabera aztertuz gero eta 2000 gertatzen zen moduan, gazteakzenbat eta helduagoak, orduan eta beherago egiten du pozik daudenen kopuruak. Aitzi-tik, adin talde bakoitzaren barnean pozik dauden gazteen ehunekoak gora egin du 2000.urtetik gaur artean.

Bestalde eta herrialdeka aztertuz gero, gazteak bizi diren tokiaren arabera ere zen-bait alde badira: gipuzkoarrak dira euren gaur egungo egoerarekin pozen daudenak(%75), gainera poztasunean 2000. urtearekiko igoerarik altuena ere eurek adierazten dute(%68tik %75era).

4.1 grafikoa: Egoera pertsonalarekiko poztasuna klase sozialaren arabera

%0

%20

%40

%60

%80

%100

Altua Ertaina Baxua

Pozik Ez bata ez beste Ez pozik

GUZTIRA

Pozik nago .........................................................

Ez nago pozik eta ez gaizki ere..............

Ez nago pozik .................................................

Ed/Ee ....................................................................

Guztira ehunekotan .....................................

Guztira absolututan .....................................

Gizonez-koak

7023

61

100

1.500

6923

61

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

7024

60

100

750

7621

20

100

412

15-19

7121

61

100

588

20-24

622810

0

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

6229

71

100

215

Araba

6824

71

100

804

Bizkaia

7520

40

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA

Klase sozialak, berriro ere, gazteek euren egoera pertsonalarekiko duten poztasunedo frustrazio maila baloratzerakoan eraginik baduela dirudi: klase altuko gazteak daudepozen egoera pertsonala dela eta (%79 pozik), eta aldiz, klase baxukoen artean %51k adie-razten dute pozik daudela.

Azkenik, eta inkestatutako gazteen lanbide nagusia kontuan izanik, langabetuak diraeuren egoera pertsonalarekin poztasun maila txikiena adierazten dutenak eta bitarteanikasleen %76 euren egoera pertsonalarekin pozik daude.

4.2 grafikoa: Egoera pertsonalarekiko poztasuna lanbide nagusiaren arabera

4.2.2. EAEko gazteriaren egoera

Gazteen gehiengoa euren egoera pertsonala baloratzerakoan pozik ageri den arren,EAEko gazteriaren egoera orokorra baloratzerakoan %60k erdipurdikoa dela deritzote;%20k ona eta ia beste horrenbestek (%19) txarra dela (4.2 taula). Datu hauek apenas izanduten alderik duela lau urtetik gaur arte.

4.2 taula: Orokorrean, nolakoa da zure ustez gaur egungo gazteen egoera? (I)

Aztertutako kolektibo guztietan gehiengoaren iritzia da EAEko gazteen egoera erdi-purdikoa dela. Edozelan ere, optimistenak eskuin edo zentrokoak direla diotenak dira,%32k eta %28k, hurrenez hurren, uste baitute egoera ona dela.

GUZTIRA

Ona ......................................

Erdipurdikoa...................

Txarra ................................

Ed/Ee ..................................

Guztira ehunekotan ....

Guztira absolututan ....

Gizon-ezkoak

206019

1

100

1.500

225918

1

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

186120

1

100

750

176023

0

100

719

Ezkerra

285911

2

100

108

Zentrua

325414

0

100

46

Eskuina

EZKER-ESKUIN ARDATZA

226017

1

100

625

Ed / Ee

216217

1

100

488

Euskalherritarra

bezainespainiarra

107018

3

100

77

Espai-niarra

EUSKAL HERRITARRA-ESPAINIARRA ARDATZA

205722

1

100

777

Euskalherri-tarra

226116

1

100

158

Ed / Ee

0

20

40

60

80

100

Ikasten Lanean Langabezian Etxekolanetan

Pozik Ez bata ez beste Ez pozik


77

Ondorengo kolektibo guztietan ere iritzi nagusia da gazteen gaur egungo egoera er-dipurdikoa dela (4.3 Taula). Hala ere, egoera hobekien baloratzen dutenak 15 eta 19urte arteko gazteak dira (gainera, gazteak zenbat eta helduagoak, orduan eta baloraziopositibo gutxiago eta negatibo gehiago), baita klase sozial altukoak direla diotenak ere(klase soziala jaitsi ahala, balorazio positiboak jaisten dira eta negatiboak igotzen). Bes-talde, gazteen gaur egungo egoerarekin kritikoenak ezker abertzaletik gertuen daude-nak dira.

4.2.3. Euskal Herriaren egoera

Gaztediak Euskal Herriaren egoera orokorraren inguruan ondorengo iritzia (4.4 taula)agertzen du: gazteen gehiengoak (%61ek) egoera erdipurdikoa dela uste dute, datu honekez du 2000an jasotakoarekin (%63,3) funtsezko desberdintasunik agertzen. Aldaketariknabarmenena, ordea, duela lau urte egoera ona zela ziotenak %18,4 zirela eta orain %26direla da, herriaren egoerari buruzko ikuspegi optimistari eusten diotenen 7,6 puntukoigoera esanahi duelarik horrek.

15 eta 19 urte artean dituztenek eta klase sozial altukoek Euskal Herriaren ikuspegioptimistagoa dute; adina igo eta klase soziala jaitsi ahala, optimismoa jaitsi egiten da.

Lurraldearen arabera aztertuz, ikuspegi on hau hiru probintzietan gehitu da. Arabaeta Bizkaia dira 2000tik igoera handiena jaso dutenak, honela: %26 eta %28, hurrenez hu-rren, dira orain egoera ona dela diotenak duela lau urte %19,1 eta %17,8 ziren bitartean.

Bestalde eta ideologiaren arabera aztertuz, batez ere euskal herritarrak edo euskalherritarrak bezain espainiarrak direnak egoerarekin pozen daudenak direla dirudi; egoeraona dela diotenak, gainera, duela lau urte baino gehiago dira. Halaber, batez ere espai-niarrak direla diotenen artean ikuspegi ezkorra dutenen kopurua nabarmen jaitsi da (6,4puntu 2000. urtearekiko).

Azkenik eta gazteek gertuen duten alderdi politikoaren arabera, EAJren jarraitzai-leak agertzen dira batik bat Euskal Herriaren egoera ona dela uste dutenen artean, 2000.urtearekiko hamar puntuko igoerarekin. Bestalde, Euskal Herriaren egoera orokorra-rekin kritikoen azaltzen direnak EB eta Ezker abertzaleko beste talde batzuen jarraitzai-leak dira.


78

* “PP”, “UA”, “Beste alderdiak” eta “Denak” jarraitzaileen datuak ez dira komentatuko, laginean oso lagun gutxi baitaude kategoria horietan.

GUZTIRA

Ona ......................................

Erdipurdikoa...................

Txarra ................................

Ed/Ee...................................

Guztira ehunekotan ....

Guztira absolututan ....

Denak

206019

1

100

1.500

126720

0

100

19

Batereez

0100

00

100

1

3557

71

100

412

15-19

226017

1

100

588

20-24

115829

1

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

295911

1

100

117

206019

1

100

1.265

115730

1

100

109

KLASE SOZIALA

Altua Ertaina Baxua PP

335017

0

100

12

Aralar

216810

0

100

42

BEGIKOTASUN POLITIKOA*

PNV

216118

1

100

123

PSE-EE

157112

1

100

85

IU/EB

107020

0

100

97

Ezkerabertzaleko

bestetalde

batzuk

EA UA Bestealderdiak

135235

0

100

117

116722

0

100

43

00

1000

100

1

225621

1

100

639

4.3 taula: Orokorrean, nolakoa da zure ustez gaur egungo gazteen egoera? (II)

4.4 taula: Nola ikusten duzu Euskal Herriaren egoera, orokorrean?

4.3. KEZKA PERTSONALAK

Gazteen %70ek beraien egoera pertsonalarekin pozik daudela dioten arren, ehunekogarrantzitsu batek uste du gaztediaren eta Euskal Herriaren egoera orokorra erdipurdi-koak direla. Ondoren gazteak balorazio horiek eskaintzeko dituzten arrazoiak aztertukoditugu, gazteek egun dituzten kezka nagusienekin ezbairik gabe harremanetan daude-lako.

Ildo honetan esan dezakegu, lanak jarraitzen duela gazteen kezka nagusia izaten (4.3grafikoa), %61ek adierazten baitute hori, 2000. urtean ere lehen tokian zen baina ordutikhiru puntu jaitsi da. 2000. urtean agertu zen joerarekin jarraituz, 20 urtez azpiko gazteakdira hortik gorakoak baino lanarekiko kezka gutxiago adierazten dutenak.

GUZTIRA .......................................................................

LURRALDEA

Araba ...............................................................................

Bizkaia ............................................................................

Gipuzkoa .......................................................................

ADIN TALDEAK

15-19 ...............................................................................

20-24 ...............................................................................

25-29 ...............................................................................

KLASE SOZIALA

Altua ................................................................................

Ertaina ............................................................................

Baxua ..............................................................................

EUSKAL HERRITARRA-ESPAINIARRA ARDATZA

Espainiarra ...................................................................

Euskal herritarra bezain espainiarra ...............

Euskal herritarra .......................................................

Ed/Ee ...............................................................................

BEGIKOTASUN POLITIKOA *

PP ......................................................................................

EAJ ..................................................................................

PSE-EE ............................................................................

EB .....................................................................................

Aralar ..............................................................................

Ezker abertzaleko beste talde batzuk ...........

EA .....................................................................................

UA .....................................................................................

Beste alderdiak ..........................................................

Denak .............................................................................

Batere ez .......................................................................

Ona

26

282625

263326

312615

14272724

33381914271526

012

027

61

586361

615862

646163

69655864

67556974655063

065

10062

Erdipurdikoa*

11

101014

116

12

51119

137

147

04

1112

83510

10022

010

2

411

221

23

4115

03100010001

Txarra

100

100100100

100100100

100100100

100100100

100100100100100100100100100100100

Guztiraehunekotan

1.500

215805480

412588500

1171.265

109

77488777158

12123

859742

11743

119

1639

GuztiraabsolututanEhuneko horizontalak Ed / Ee

* “PP”, “UA”, “Beste alderdiak” eta “Denak” jarraitzaileen datuak ez dira komentatuko, laginean oso lagun gutxi baitaudekategoria horietan.


79

4.3 grafikoa: Zeintzuk dira gazte bezala, gehien kezkatzen zaituzten hiru arazoak?

Herrialdearen arabera ere aldeak daude (4.5 taula): Arabako gazteak dira euren kezkanagusi bezala lana gehien aipatzen dutenak; halaber, lanagatik kezkatuago agertzen diraezkerreko direla diotenak eta ideologikoki Aralarretik hurbilen daudenak (%66 eta %79,hurrenez hurrenen).

Azkenik, langabezian daudenek (%85) eta klase sozial baxukoak direla diotenek (%68)lanagatik kezka gehiago adierazten dutela ikusten dugu.

Lanaren ondoren, gazteek gehien aipatzen duten arazoa etxebizitzarena da (%59k),gai honek 2000an ere bigarren tokian zen, nahiz eta orduan nahiko aipamen gutxiagoizan (%31,2). Ia inkestari erantzun dioten hamar gaztetatik seik aipatzen dute berau; bere-ziki gehiago aipatzen dute 20 urte edo gehiago dituztenek edota lanean daudenek. Kasuhonetan, berriro ere, ezkerrekoak eta ezker abertzaleko beste talde batzuetatik gertudaudela dioten gazteak dira kezkatuen daudenak.

2000. urtean ez bezala, hirugarren lekuan dirua azaltzen da, gazteen %14k aipatzenbaitute; aldiz orduko hartan hirugarren lekuan terrorismoa azaltzen zen (gazteen %19,3kaipatua) eta orain, haatik, gazteak gehien kezkatzen dituen gaien artean bosgarren lekurapasa da. Kezka horien funtsean leudeke arestian dagoeneko aipatutako lan egonkorrikeza, lan kontratu mugagabeen falta eta independizatu ahal izateko norbere baliabideakizateko gazteek adierazi duten nahia.

Ildo honetan, diruaz mutilak gehiago kezkatzen dira neskak baino, batez ere 20 eta24 urte artean. Bestalde, Bizkaiko gazteek beste herrialdeetakoek baino ardura gehiagoadierazi dute. Halaber, deigarria da klase sozialaren araberako alderik ez dela ikusten ara-zo honetan.

2000. urtean laugarren kezka (%15,3) politika zen, aldiz orain %8raino jaitsi da kezkahori eta bere aurretik ikasketak bezalakoak azaltzen dira, gazteen %12k aipatu baititu.Gazteenak (15-19 urte) dira ikasketekiko kezkatien azaltzen direnak (%30) eta baita ikasle-ak beraiek ere (%17). Politika, bestalde, ezker abertzaleko beste talde batzuetatik (%29)eta EAtik (%24) gertu dauden gazteek aipatu dute gehien.

Terrorismoa gazteen %9k jo dute euren kezka pertsonal garrantzitsuenen artean. Ara-zo hau gehien aipatu dutenak euren pentsaeraz PPtik (%43) eta PSE-EEtik (%23) gertuendaudenak dira. Halaber, terrorismoaz kezka handiagoa adierazi dute ikasleek (%25). Euskal

%13

%6

%8

%9

%12

%14

%59

%61

%0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70

Bestelakoak

Drogak

Politika

Terrorismoa

Ikasketak

Dirua

Etxebizitza

Lana


80

herritarrak bezain espainiarrak direla diotenak gehiago aipatu dute arazo hau (%14) norta-sun ardatz horren bi muturretan kokatzen direnek baino.

4.5 taula: Zeintzuk dira gazte bezala, gehien kezkatzen zaituzten hiru arazoak

* “Lanean” kategorian sartzen dira baita lanean eta ikasten ari direnak.** Etxeko lanak kategorian daudenen datuak ez ditugu komentatuko, laginean oso kopuru txikia baitago kategoria

horretan.*** Era berean, “PP”, “UA”, “Beste alderdiak” eta “Denak” jarraitzaileen datuak ez dira komentatuko, laginean oso lagun

gutxi baitaude kategoria horietan.

TOTAL .......................................................................

SEXUA

Gizonezkoak ...........................................................

Emakumezkoak .....................................................

ADIN TALDEAK

15-19 ...........................................................................

20-24 ..........................................................................

25-29 ...........................................................................

LURRALDEA

Araba ..........................................................................

Bizkaia ........................................................................

Gipuzkoa ...................................................................

LANBIDE NAGUSIA

Ikasten .......................................................................

Lanean * .....................................................................

Langabezian ............................................................

Etxeko lanak ** .......................................................

KLASE SOZIALA

Altua ............................................................................

Ertaina ........................................................................

Baxua ..........................................................................

EZKER ESKUIN ARDATZA

Ezkerra .......................................................................

Zentrua ......................................................................

Eskuina ......................................................................

Ed/Ee ...........................................................................

EUSKAL HERRITARRA ESPAINIARRA ARDATZA

Euskal herritarra ...................................................

Euskal herritarra bezain espainiarra ...........

Espainiarra ...............................................................

Ed/Ee ...........................................................................

BEGIKOTASUN POLITIKOA ***

PP ..................................................................................

EAJ ................................................................................PSE-EE ........................................................................

EB .................................................................................

Aralar ..........................................................................

Ezker abertzaleko beste talde batzuk .......

EA .................................................................................

UA .................................................................................

Beste alderdiak ......................................................

Denak .........................................................................

Batere ez ...................................................................

Ed/Ee ...........................................................................

Lana

61

6161

346773

666257

52658565

666168

66635454

60655753

32616862795359

10065

1006257

59

5959

326771

625565

45745649

606063

63594856

62586048

325859646770676461

1005758

Etxebizitza

14

1613

151712

101713

13161630

141515

119

1020

14131820

913

655

1410

017

01913

12

1014

3093

1214

9

171311

9

191416

914

916

11151112

51111

8166

3621

01512

Dirua

8

97

68

10

96

11

9101010

1210

8

13383

12444

911

515112924

013

043

13

1314

211210

171312

7575

468

1517

711

161017

9

17132120192422

012

011

8

Ikasketak BesterikTerrorismoa Politika Drograk

9

711

61012

810

9

25335

1113

9

129

137

714

87

43112319

35

153612

084

6

57

1235

757

810

53

128

10

43

108

6588

1098273207067


81

Azkenik, eta 2000. urtean bezala, gazteek drogen arazoa aipatu dute (gazteen %6k ai-patua), kasu honetan orduan baino hiru puntu gutxiagoko aipamenarekin. Gai honen in-guruan kezkatuenak 15 eta 19 urte artekoak azaltzen dira. Ideologia politikoaren arabe-ra, euren burua eskuinean kokatzen dutenak azaltzen dira kezkatien.

EAEko gazteen kezkak Instituto de la Juventudek (INJUVE)5 2003an egindako iritzi az-terketan jasotakoekin konparatzen baditugu, Estatu mailan ere lana/langabezia gazteenkezkarik garrantzitsuenetakoa dela dakusagu. Honek dirudi, a priori, bateko gazteak etabestekoak kezkatzen dituen gaietan kointzidentzia bakarra; Estatu mailan, terrorismoa,drogak eta delinkuentzia baitira lana/langabeziaren ondoren gehien aipatzen diren arazo-ak, eta aldiz, EAEko gazteek horiek gutxiago aipatzen baitituzte.

4.4. EAE-KO HEZKUNTZA-SISTEMAREN BALORAZIOA

Hezkuntza-sistemaren balorazioa egiteko orduan ezinbestekoa da gazteen iritziajasotzea, sistema horretan inplikazio zuzena duen taldea baita. Ildo honetan, 1. ataleanaipatu dugun bezala, inkesta erantzun duten gazteen erdia baino gehiago ikasten edotaaldi berean ikasten eta lanean daude.

4.4 grafikoa: Zer nolako ikasketak bukatu dituzu?

Sexuaren arabera aztertuz, mutilek lanbide ikasketak (LH) egitea neskek baino nahia-go dutela dakusagu. Neskek mutilek baino gehiago aukeratzen dituzte derrigorrezkoikasketen ondorengoak, hala Batxilergoa, diplomaturak edo lizentziak. Klase sozialaridagokionez, klase altukoak direla diotenek derrigorrezko hezkuntza baino goragokoikasketak (Batxilergoa eta antzekoak, diplomatura eta lizentziak) gehiago aukeratzen di-tuzte eta aldiz, klase baxuko gazteek derrigorrezko hezkuntza (OHO eta DBH) eta lanbideikasketak (LH).

%0

%6

%22

%19

%28

%12

%13

0 5 10 15 20 25 30

OHO edo DBH

Diplomatura

Batere ez

Lehen mailakoak

Lanbide Heziketa

Batxillerra, IEE, BB, UBI

Goi mailakoak


82

5 INSTITUTO DE LA JUVENTUD (INJUVE)): Sondeo de opinión y situación de la gente joven. Percepción generacional, valoresy actitudes, asociacionismo y participación, Madrid: Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, 2003.


83

4.6 taula: Zer nolako ikasketak bukatu dituzu?

EAEko datuak Estatu osorako CISek 2001ean egindako Valores y creencias de los jóvenesazterketarekin erkatu ezkero, Euskadin gehiago dira erdi eta goi-mailako ikasketak egi-ten dituzten gazteak (%25ek diplomaturak, lizentziak eta abar) Estatu mailan 2001ean ho-rrelako ikasketak aukeratzen zituztenak baino (%15ek).

Bestalde, EAEko gazteen %72k diote euren ikasketa zentroetan jaso dutela informa-zio eta orientabiderik beraien lan etorkizunaren inguruan (4.7 taula). Orientazio gehienjaso dutenak gazteenak dira (15 eta 19 urte artekoen %80k eta aldiz 24 urtetik gorakoen%62k), eta baita oraintxe ikasten ari direnak ere (%80).

Ondoren, EAEko hezkuntza-sistemari buruzko iritzia galdetu zaie gazteei (4.8 taula):erdiek baino gehixeagok (%53) nahikoa ona edo oso ona dela uste dute, 2000. urteareki-ko 8,8 puntutan igo den ehunekoa, bitartean lau puntu jaitsi delarik ez ona ez txarra delauste dutenen ehunekoa (%35) eta bost puntu nahikoa txarra edo oso txarra dela ustedutenena (%8).

Balorazioetan alde handirik ez dagoen arren, neskek, gazteetan gazteenek (15-19urte) eta Bizkaian bizi direnek gainontzekoek baino pixka bat balorazio baikorragoak es-kaintzen dituzte.

GUZTIRA

Lehen maila ............................................................................

OHO edo DBH ......................................................................

Lanbide Heziketa (LH) ......................................................

Batxilergoa,IEE, BBB, UBI ................................................Diplomatura ..........................................................................

Goi-mailakoak .......................................................................

Guztira ehunekotan ...........................................................

Guztira absolututan ...........................................................

Gizonezkoak

62219281213

100

1.500

6242327

911

100

750

SEXUA

Emakumezkoak

62115291515

100

750

KLASE SOZIALA

41010371822

100

117

Altua

62319281212

100

1.265

Ertaina

3242822

715

100

109

Baxua

GUZTIRA

Bai .....................................Ez .......................................

Ed/Ee ................................

Guztira ehunekotan...

Guztira absolututan...

Gizonez-koak

7225

3

100

1.500

7224

3

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

7225

2

100

750

8016

4

100

412

15-19

7622

2

100

588

20-24

6235

3

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

8017

3

100

642

Ikasten

6929

2

100

691

Lanean*

5837

6

100

23

Etxekolanak**

LANBIDE NAGUSIA

* “Lanean” kategorian sartzen dira baita lanean eta ikasten ari direnak.** Etxeko lanak kategorian daudenen datuak ez ditugu komentatuko, laginean oso kopuru txikia baitago kategoria horretan.

6134

5

100

132

Langa-bezianAraba Bizkaia Gipuzkoa

LURRALDEA

7425

1

100

215

7125

4

100

805

7325

2

100

480

4.7 taula: Zure ikasketa zentroan jaso duzu informazio eta orientabiderik zure lan etorkizunerako aukera desberdineiburuz?

4.8 taula: Zer iritzi duzu Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza-sistemaz?

Euskal herritarra-espainiarra nortasun ardatzean kokatzen diren tokiaren arabera al-deak daude: EAEko hezkuntza-sistema hobekien baloratzen dutenak batez ere euskal he-rritarrak sentitzen direnak dira (%56k oso edo nahikoa ona deritzote), eta aldiz zerbaitokerrago baloratzen dute batez ere espainiarrek (%46ra jaisten dira oso edo nahikoa onadela uste dutenena).

4.5 grafikoa: Hezkuntza-sistemaren balorazioa bukatutako ikasketen arabera

Lortutako ikasketa mailak aztertuz gero (4.5 grafikoa), zera ikusiko dugu: goi-mailakoikasketak bukatu dituztenak besteak baino zerbait kritikoagoak direla hezkuntza-sis-temarekin. Azkenik, lanbide nagusiaren araberako hezkuntza-sistemaren balorazioa az-tertzerakoan, baloraziorik positiboenak ikasten ari direnenak direla ikus dezakegu (4.6grafikoa). Edozelan ere eta adierazitako aldeak badauden arren, aztertutako kolektiboguztietan balorazio orokor positiboak nagusi dira.

0102030405060708090

100

Nahikoa ona edo oso ona 62

29

9

54

39

6

57

36

7

56

37

7

54

38

8

56

31

13

Ez ona ez txarra

Nahikoa txarra edo oso txarra

Lehenmailakoak

OHOedoDBH

LanbideHeziketa (LH)

Batxillerra,IEE, BBB,

UBIDiplomatura Goi

mailakoak

GUZTIRA

Oso ona ..............................

Nahikoa Ona .....................

Ez ona ez txarra .............

Nahikoa txarra .................

Oso txarra .........................

Ed/Ee ....................................

Guztira ehunekotan ......

Guztira absolututan .....

Gizonezkoak

84535

534

100

1.500

94235

544

100

750

SEXUA

Emakumezkoak

74934

414

100

750

94833

424

100

412

15-19

84635

524

100

588

20-24

94237

545

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

64440

334

100

215

Araba

94632

434

100

805

Bizkaia

74537

624

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA


84

4.6 grafikoa: Hezkuntza-sistemaren balorazioa lanbide nagusiaren arabera

4.5. EUSKAL ERAKUNDEEK GAZTEDIAREN GAIAN EGITEN DUTEN LANARENBALORAZIOA

EAEko gazteak euskal erakunde desberdinek gazteei dagozkien gaien inguruan egi-ten duten lanarekin –zehazkiago udal, diputazio eta Eusko Jaurlaritzaren lanarekin–, kriti-ko agertzen dira (4.9 taula). Alabaina, Eusko Jaurlaritza beste erakundeak baino zertxo-bait hobeto baloratzen dute, 4,6 puntu 0tik 10erako eskalan.

Aztertu ditugun kolektibo guztietan Eusko Jaurlaritza da hobekien baloratzen dutenerakundea. Oro har, balorazioetan kolektiboen arteko aldeak funtsezkoak ez diren arren,erakunde guztientzako baloraziorik onenak honakoek adierazten dituzte: 15 eta 19 urteartekoek, klase altukoek eta ideologikoki zentroan kokatzen direnek (hauek denak dira,gainera, Eusko Jaurlaritzak gaztediaren gaian egiten duen lanari oniritzia ematen diotenbakarrak).

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

60Oso edo nahikoa ona

Ez ona ez txarra

Oso edo nahikoa txarra

52

39

9

Lanean

34

6

Ikasten56

34

10

Langabezian75

20

5

Etxeko lanetan


85

GUZTIRA

Udala .......................

Diputazioa ............

Eusko Jaurlaritza

Gizonez-koak

4,2

4,4

4,6

4,1

4,2

4,4

SEXUA

Emaku-mezkoak

4,3

4,5

4,7

4,7

4,9

5,1

15-19

4,2

4,3

4,4

20-24

3,9

4,0

4,3

25-29

ADIN TALDEAK

4,4

4,4

4,8

Araba

4,1

4,3

4,4

Bizkaia

4,3

4,5

4,7

Gipuzkoa


4,6

4,7

5,0

Altua

4,2

4,4

4,6

Ertaina

3,8

4,0

4,2

Baxua

EZKER- ESKUIN ARDATZA

Ezkerra Zentrua Eskuina Ed / Ee

4,0

4,2

4,4

4,5

4,9

5,1

4,3

4,9

5,1

4,4

4,5

4,7

4.9 taula: Hainbat erakundek gaztediaren gaietan egindako lanaren balorazioa


86

— EAEko hamar gaztetatik zazpi euren egoera pertsonalarekin pozik daude; 19 eta24 urte artekoak eta klase sozial altukoak direla diotenak daude gustuen. Pozta-sun hau handitu egin da 2000. urtearekiko.

— Baina, batetik, EAEko gazteriaren egoera eta bestetik, Euskal Herriko egoeraorokorra baloratzerakoan, gazteen erdiak baino gehiagok biak erdipurdikoak di-rela diote. Berriro ere, gazteenek eta klase sozial altukoek adierazi dituzte balo-raziorik positiboenak.

— EAEko gazteek aipatzen dituzten kezka nagusienak ondorengoak dira: lana(%61) eta etxebizitza (%59). Bi gai horiek ziren 2000an ere aipatuenak, nahiz etaetxebizitza ordutik (%31,2) hona aipamenetan asko igo (%59). Atzetik, aipamenkopuru txikiagoekin, dirua, ikasketak, terrorismoa, politika eta drogak daude.

— EAEko hezkuntza-sistemari buruzko iritziari dagokionez, gazteen erdiak bainogehixeagok (%53) oso ona edo nahikoa ona dela deritzote, %35ek ez ona ez txa-rra dela eta soilik %8k oso edo nahikoa txarra dela.

— Bestalde, EAEko gazteriaren %72k jaso du euren ikastetxeetan informazioa etalanbide orientazioa, gazteenek eta ikasten ari direnek jaso dutelarik informazio-rik gehien.

— Gazteak kritiko agertzen dira euskal erakundeek gaztediaren gaietan egiten du-ten lanarekin. Eusko Jaurlaritzak lortzen du baloraziorik onena gazteen aldetik4,6 punturekin, udalek 4,2 puntu eta diputazioek 4,4 jasotzen dituzten bitar-tean.

ONDORIOAK

5Jarrera politikoak

5.1. SARRERA

Idazle batzuek1 aipatzen dute gizarte demokratikoek ondokoen moduko gertaeragogoangarriak lortu badituzte ere: ongizate-estatua, adierazpen-askatasuna, sinesmen-as-katasuna, pertsonen arteko eskubideen berdintasuna, e.a., gaur egun hutsuneak ere badi-tuztela eta horien artean herritarrek gai publiko eta kolektiboetan parte hartzeko itxurazadierazten duten desilusioa legokeela.

Jarrera hori azaldu nahian, sarritan argudiatzen diren arrazoiak ondokoak dira: ordez-katuen eta ordezkarien arteko urruntasuna, erakunde eta politikoengandiko gaitzustea,benetan axolatzen zaizkigun arazoak konpontzen ez direnaren sentsazioa, politika-mun-duarekiko mesfidantza eta gogo-gabezia orokorra, mundu horren aurrean ez direlakoprest sentitzen eta horregatik adituen esku uzten dituzte gai horiek, e.a.

Gaur egun euskal gazteen jarrera politikoak zeintzuk diren ezagutzeko atal honetanzehar ondoko arloak aztertuko dira: gai publikoetan parte-hartzeko gogoa, beren joeraideologikoak, ezker-eskuin eta euskal herritar-espainiar ardatzetan beraien kokapena,alderdi politikoetatik sentitutako gertutasuna eta, azkenik, Europarekiko nortasun senti-mendua.

5.2. PARTE-HARTZE POLITIKOA

Parte-hartzeari buruzko gazteen jarrera baloratzean (5.1 taula) ikus daiteke kontsul-tatutako gazteen %54k ez dutela gai publikoetan neurri handiagoan parte hartu nahi;horien aurrean %27ri gustatuko litzaieke parte-hartze hori handitzea. Bakarrik %8k diotejadanik nahikoa parte hartzen dutela. 2000ko datuekin konparatuz gero, ikus daitekenola gustatuko ez litzaiekeenen ehunekoak antzera jarraitzen duen bitartean, gehiagoparte-hartzea gustuko luketenen ehunekoa ia bost puntu jaitsi dela.

JARRERA POLITIKOAK

89

1 BOLADERAS CUCURELLA, Margarita: “La opinión pública en Habermas”, en Cuadernos de Cultura 26, 2001.1 ORTEGA, Félix: La democracia en peligro de desencanto político [Hitzaldia, Kantabriako Unibertsitateko udako

ikastaroak, 2002].

Orain dela lau urte gertatzen zen moduan, emakumezkoak parte-hartzearen aldekoa-goak dira (emakumezkoen %31 eta gizonezkoen %23), dena den, gogo horrek ia zazpipuntu galdu ditu 2000tik hona.

Era berean, adinari erreparatuta, gazteetan gazteenen artean (15-19 urtekoak, hainzuzen ere), parte-hartzeko gogoak beherantz egin duela baiezta daiteke, 2000 urteangehiago parte hartu nahi zuten nerabeak %38,5 baziren, orain bakarrik %29k diotelakogauza bera, 15-19 urte bitarteko gazteen artean gogo-gabezia ia hamar puntu gehitu de-larik.

Azkenik, norberaren burua euskal herritar-espainiar ardatzean kokatzen den tokiarenarabera 2000an ikusitako joera indartzen da, honela: beren burua batez ere euskal herri-tartzat jotzen dutenak dira beren parte-hartzea handitzea gehien nahi dutenak (horietako%31k arazo publikoetan gehiago parte hartu nahiko lukete); batez ere espainiarrak senti-tzen direnen artean, aldiz, %19k nahiko lukete parte-hartzea handitzea, nahi hori hamabipuntu jaitsi da 2000tik hona. Ezker-eskuin ardatzaren arabera aztertuz, beren burua zen-trokotzat jotzen dutenen artean ere gogoak atzera egin duela nabari da, horien arteangai publikoetan parte-hartze handiagoa nahiko luketenak 2000ko %35,7tik %20ra jaitsibaitira 2004 urtean.

5.1 taula: Gustatuko litzaizuke gai publikoetan gehiago parte hartzea?

Arreta jartzeko beste aldea hauxe da: nahiz eta politika arloan gehiago parte-hartzeagustatuko ez litzaiekeen gazteen ehunekoa handiagoa izan, EAEko gazteriaren %70 Eus-kal Herriak bere etorkizun politikoa erabaki ahal izateko kontsulta bat egitearen aldedago (5.2 taula). Honek adieraz dezake gazteek, ez badute banakako parte-hartze handia-goa izan nahi ere, kontuan hartuak izan nahi dutela Euskal Herriko gaietaz erabaki behardenean.

GUZTIRA .................................................................

SEXUA

Gizonezkoak .........................................................Emakumezkoak ...................................................

ADIN TALDEAK

15-19 .........................................................................

20-24 .........................................................................

25-29 .........................................................................


Ezkerra ....................................................................

Zentroa ....................................................................

Eskuina ....................................................................

Ed/Ee .........................................................................

EUSKAL HERRITAR-ESPAINIAR ARDATZA

Euskal herritarra .................................................

Euskal herritarra bezain espainiarra .........

Espainiarra .............................................................

Ed/Ee .........................................................................

Uste dutnahikoa

parte hartzendudala

27

2331

293022

33203521

31231924

Ezlitzaidakegustatuko Ed / Ee

Guztiraehunekotan

Guztiraabsolututan

Gehiagoparte hartunahiko nuke

8

97

798

10956

8729

54

5653

565060

49605459

50586954

11

1110

111110

911

613

1011

913

100

100100

100100100

100100100100

100100100100

1.500

750750

412588500

611223

38627

777488

76158


90

Kasu honetan kontsulta hori egitearen aldekoenak hauexek dira: 20 urtetik gorakoak,gipuzkoarrak, beren burua ezkerrean kokatzen dutenak, batez ere euskal herritarrak sen-titzen direnak eta ideologikoki Aralarretik, ezker abertzaleko beste taldeetatik, EAJtik,EAtik eta EBtik gertu sentitzen direnak.

5.2 taula: Euskal Herriak bere etorkizun politikoa erabaki ahal izateko kontsulta bat egitearen aldeegongo zinateke?

5.3. JARRERA IDEOLOGIKOA

Jarrera edo kokapen ideologikoa aztertzeko asmoz, aldagai politiko arruntenetarikobatzuk landuko ditugu, hau da, ezker-eskuin ardatza, euskal herritar-espainiar nortasun

GUZTIRA ..............................................................................

SEXUA

Gizonezkoak .....................................................................

Emakumezkoak ................................................................

ADIN TALDEAK

15-19 ......................................................................................

20-24 ......................................................................................

25-29 ......................................................................................

LURRALDEA

Araba .....................................................................................

Bizkaia ..................................................................................

Gipuzkoa .............................................................................


Ezkerra .................................................................................

Zentroa .................................................................................

Eskuina .................................................................................

Ed/Ee ......................................................................................


Euskal herritarra ..............................................................

Euskal herritarra bezain espainiarra ......................

Espainiarra ..........................................................................

Ed/Ee ......................................................................................


PP .............................................................................................

EAJ ...........................................................................................PSE-EE ...................................................................................

EB ............................................................................................

Aralar .....................................................................................

Ezker abertzaleko beste taldeak .............................

EA ............................................................................................

UA ............................................................................................

Beste alderdiak .................................................................

Denak ....................................................................................

Bat ere ez ............................................................................

70

7269

657273

736577

85655855

85614240

399062879797903685

10067

Ez Ed / EeGuztira

ehunekotanGuztira

absolututanBai

9

910

91010

1598

5203311

3153610

508

251001

6480

10

20

2021

251919

122615

1115

933

11252250

112

1312

338070

24

100

100100

100100100

100100100

100100100100

100100100100

100100100100100100100100100100100

1.500

750750

412588500

215805480

719108

46625

777488

77158

12123

859742

11743

119

1639

* “PP””, “UA”, “Beste alderdiak” eta “Denak” kategoriei dagozkien datuak ez dira komentatuko, laginean oso lagun gutxijaso direlako

JARRERA POLITIKOAK

91

sentimenduak eta alderdi politikoekiko gertutasuna. Horrekin batera euskal gazteek du-ten europar nortasun sentimendua ere aztertuko da.

5.3.1. Ezker-eskuin ardatza2

Euskal gazteriaren erdiak baino apur bat gutxiagok (%42k) ideologikoki ez datorrelabat ez eskuinarekin ez zentroarekin ez ezkerrarekin diote. Bat ez etortze hori zortzi pun-tu jaitsi da 2000tik hona, eta, bai lehen bai orain, apur bat zabalduago dago emakumez-koen artean eta 15-19 urte bitarteko gazteen artean.

5.1 grafikoa: Ezker-eskuin ardatza (guztira)

Gazteen gehiengoa (%47) ezkerrean kokatzen dira argi eta garbi. Horrek 2000 urteanizandako ezkerrerantzako joera errepikatzen du; gainera orain, ehuneko hori hamar pun-tutan igo da eta, era berean, eskuinean kokatzen direnek bost puntu galdu dituzte. Azter-tutako talde guztietan ezkerrerantzako joera igo da 2000tik hona.

5.3 taula: Eskuineko eta ezkerreko izatearen artean, nola definitzen duzu zure burua?

Gure datuak 2003an CISek eginiko Sondeo sobre la juventud española ikerketaren emai-tzekin konparatzen baditugu, ikus dezakegu estatuan ezkerrean kokatzen direnak are

GUZTIRA

Oso eskuinekoa ...........................................

Eskuinekoa ....................................................

Zentro eskuinekoa .....................................

Zentrokoa ......................................................

Zentro ezkerrekoa .....................................

Ezkerrekoa ....................................................

Oso ezkerrekoa ...........................................

Ed/Ee .................................................................

Guztira ehunekotan ..................................

Guztira absolututan ..................................

Gizonez-koak

02177

391

42

100

1.500

03188

402

39

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

02076

391

45

100

750

03076

292

52

100

412

15-19

02177

451

38

100

588

20-24

02178

412

39

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

01177

421

40

100

215

Araba

03068

381

43

100

805

Bizkaia

02196

401

40

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA

%47

%3 %7%42

Eskuina Zentrua Ezkerra Ed / Ee


92

2 Ideologia ondoko kategorietan definitua daukagu: ezkerra (zentro ezkerrekoa, ezkerrekoa edo oso ezkerre-koa), zentroa eta eskuina (zentro eskuinekoa, eskuinekoa, oso eskuinekoa) eta ed/ee.

gehiago direla (%63,3k ezkerrekotzat jotzen dute beren burua eta eskuinekotzat, aldiz,bakarrik %1,2k). Kasu honetan ere inorekin bat ez etortzea zabaldua dago, %22,4k ez du-tela ardatzeko inolako muturrekin bat egiten baitiote.

5.3.2. Euskal herritar-espainiar ardatza3

Atal honetan aztertuko dugun bigarren ardatz ideologikoa euskal herritar-espainiarnortasun sentimenduari dagokiona da.

5.2 grafikoa begiratuz, ikus daiteke nola EAEn inkestatutako gazteen erdia bainozertxobait gehiago batez ere euskal herritarrak sentitzen diren (%52). Ehuneko horrek laupuntu galdu ditu 2000ko neurketatik hona; dena den, oso zabaldua da oraindik, berezikibatez ere espainiarrak sentitzen direnekin (%6) konparatuz gero.

5.2 grafikoa: Euskal herritar-espainiar ardatza (guztira)

Kasu honetan gipuzkoarrak dira euskal herritar sentimendu handiena dutenak (5.4 taula),2000ko joera bera mantenduz.

5.4 taula: Euskal herritarra edo espainiarra sentitzearen artean, nola jotzen duzu zure burua?

GUZTIRA

Euskal herritarra bakarrik ....................

Euskal herritarra espainiarra bainogehiago .........................................................

Euskal herritarra bezain espainiarraEspainiarra euskal herritarra bainogehiago .........................................................

Espainiarra bakarrik ................................

Ed/Ee ...............................................................

Guztira ehunekotan ................................

Guztira absolututan ................................

Gizonez-koak

37

1533

33

11

100

1.500

40

1431

21

12

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

34

1634

349

100

750

39

1430

32

13

100

412

15-19

38

1433

338

100

588

20-24

33

1734

23

11

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

28

1935

33

13

100

215

Araba

33

1534

33

12

100

805

Bizkaia

46

1429

227

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA

%33

%6%11

%52

Batez ereeuskal herritarra

Euskal herritarrabezain espainiarra

Batez ereespainiarra

Ed / Ee

JARRERA POLITIKOAK

93

3 Kategoriak honela definituta daude: “batez ere euskal herritarra” (euskal herritarra bakarrik edo euskal he-rritarra espainiarra baino gehiago), “euskal herritarra bezain espainiarra”, eta “batez ere espainiarra” (espainia-rra euskal herritarra baino gehiago edo espainiarra bakarrik), ed/ee.

Datu hauek CISek 2001ean eginiko Valores y creencias de los jóvenes ikerketakoekinkonparatuz, aipatzekoa da Espainia edo estatu osokoak sentitzen ziren %19,9aren aurreania bi halako, %37,8, beren herrikoak edo hirikoak sentitzen zirela, gero %9,4 beren pro-bintzietakoak, eta %12,6 beren autonomia-erkidegokoak. Horrek aditzera eman dezakegazteak asko identifikatzen direla euren bizi-jarduera garatzen duten lekuarekin.

5.3 grafikoa: Batez ere nongo herritarra sentitzen zara? (Datuak Espainiako Estatu osokoak dira. CIS 2001)

5.3.3. Gertueneko alderdi politikoa

5.5 taula: Zein alderdi politiko dago zure pentsaeratik gertuen? (I)

GUZTIRA

PP .............................................................................

EAJ ...........................................................................PSE-EE ...................................................................

EB ............................................................................

Aralar .....................................................................

Ezker abertzaleko beste talde batzuk ...

EA ............................................................................

UA ...........................................................................

Beste alderdiak .................................................

Denak ....................................................................

Bat ere ez ............................................................

Ed/Ee ......................................................................

Guztira ehunekotan .......................................

Guztira absolututan .......................................

Gizonez-koak

1866383010

4321

100

1.500

1965383010

4221

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

1758373020

4321

100

750

2855261010

4425

100

412

15-19

1777394010

4220

100

588

20-24

011

58373020

4220

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

18

1010

264000

3127

100

215

Araba

1956273010

4324

100

805

Bizkaia

08655

103020

4615

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA


Nire herri edo hirikoa

%9,4

%12,6

%19,9

%2,6

%9,4

%5,2

%2,2

%0,8

%0,0 %5,0 %10,0 %15,0 %20,0 %25,0 %30,0 %35,0 %40,0

Nire probintziakoa

Nire autonomiaerkidegokoa

Espainiakoa

Europakoa

Mundukoa

Guzti horietakoa

Inongoa ez

Ed / Ee

%37,8


94

Euskal gazteei zein alderdi politiko dagoen beren pentsaeratik gertuen galdetuta (5.5taula), %43 nabarmentzen dira, ez direlako euskal espektroko inolako alderdi politikoeta-tik gertu sentitzen diotelako. Alderdi politikoetatik urruntasun hori bost puntu igo da2000tik hona. Gainera bost gaztetatik batek ez du erantzun (datu hori lau puntutan jaitsida lehendik hona).

Dena den, gazteen pentsaeratik gertuen dauden partiduak EAJ eta ezker abertzalekobeste talde batzuk dira, kasu bietan gazteen %8k aipatzen dituzte; atzetik datoz PSE-EEeta EB, biak %6rekin. 2000ko emaitzekin konparatuz, lehenengo biek %3 galtzen dute etahurrengo biak apur bat gehitzen dira ehunekotan.

Gipuzkoa da ezker abertzaleko taldeetatik gertuen dagoen probintzia (gazte gipuz-koarren %10) eta Araba da PSE-EEtik eta EBtik gertuen sentitzen diren gazte gehien dau-kana (%10 alderdi biekiko).

5.6 taula: Zein alderdi politiko dago zure pentsaeratik gertuen? (II)

Eskuinean kokatzen diren gazteen artean zentroko edo ezkerrekoen artean bainogehiago dira EAJtik (%33) edo PPtik (%20) gertu sentitzen direnak. Zentrokoen arteannabarmentzen dira inolako partidurik gertu sentitzen ez direnak (%58). Eta ezkerrekoenartean gertutasuna bananduago dago alderdi ezberdinetan, baina gehiago dira (beste tal-deetakoekin konparatuz gero) ezker abertzaleko taldeetatik (%15) eta EBtik (%13) gertusentitzen direnak.

Euskal herritar-espainiar ardatzak ere alde garrantzitsuak adierazten ditu: batez ereeuskal herritarrak sentitzen direnen %15 ezker abertzaleko taldeetatik gertu sentitzendira eta beste %13 EAJtik. Beren burua euskal herritartzat bezain espainiartzat jotzen du-tenen ia erdia (%48) ez dira inolako partidutik gertu sentitzen, eta sentitzen direnak batezere PSE-EEtik (%13) eta EBtik (%10) sentitzen dira hurbil. Bestalde, batez ere espainiar nor-tasun sentimendua dutenen %55 ez dira inolako partidutik hurbil sentitzen, %13 PSE-EEtikdago gertu eta %5 PPtik.

GUZTIRA

PP ...............................................

EAJ .............................................PSE-EE .....................................

EB ..............................................

Aralar .......................................

Ezker abertzaleko bestetaldeak ....................................

EA ..............................................

UA ..............................................

Beste alderdiak ...................

Denak ......................................

Bat ere ez ..............................

Ed/Ee ........................................

Guztira ehunekotan .........

Guztira absolututan ..........

18673

83010

4321

100

1.500

2033

900

00240

229

100

45

017

911

02010

5811

100

109

099

135

155020

339

100

719

Eskuina

15111

11000

5239

100

627

Zentroa

013

155

155020

3717

100

776

Ezkerra


14

1310

0

01000

4822

100

490

Ed / Ee

Euskalherritarra

bezainespainiarra

51

1340

00000

5521

100

76

Espainiarra


Euskalherritarra

12161

10010

4741

100

158

Ed / Ee


JARRERA POLITIKOAK

95

5.3.4. Europarekiko nortasun sentimendua

2000 urtean Europaren eraikitze prozesua bizi zen bitartean, lau urte beranduagoEuroparekiko erreferentziak askoz arruntagoak bihurtu dira, moneta bakarra dagoenekoezarri da eta herritarrek errealitate sozial hori gero eta barneratuago dutela eta berarekinidentifikatuago daudela dirudi. Gainera, 2004ko urte hau bereziki aipagarria da, inkestahau egin den aurreko egunetan Europar Batasuna 15 herrialdetatik 25era zabaldu baitaeta ondorioz Ekialdera hedatu da. Hori dela eta europar erreferentziak nabarmenki alda-tu egin dira ondorengo pararadoxa agertuz: herritarrak marko horretan gizarteratuagodauden aldi berean markoa dibertsifikatu da eta gure parametro ekonomiko eta soziale-kiko desberdintasun handiagoak biltzen ditu.

Egoera honetan EAEko gazteen erdia baino gehiago sentitzen dira gutxi (%40) edo ba-tere ez (%15) europarrak, nahiz eta esan behar den duela lau urtetik hona sei puntu jaitsiden batere europarrak sentitzen ez direnen ehunekoa.

Ez da alde aldirik ikusten generoa eta adinaren arabera, nahiz eta aipagarria den gi-zonezkoen europar sentimendu txikiagoa.

Lurraldearen araberako aldeei dagokionez, 2000 urtean zen bezala arabarrak diraeuropar nortasun altuena adierazten dutenak eta gipuzkoarrak gutxien, nahiz eta azkenkasu honetan ere batere europarrak ez direla diotenen ehunekoa hamar puntu bainogehiago jaitsi den 2000 urtearekiko.

Ezker-eskuin ardatza aztertuz gero, berriro ere duela lau urte bezala, europar zalee-nak bere burua zentro edo eskuinean kokatzen dutenak dira.

Euskal herritar-espainiar ardatza aztertuz gero, batez ere espainiarrak direla diotenakdira europar nortasun sentimendu altuena agertzen dutenak, sentimendu hori jaisten doagazteen euskal herritar sentimendua gehitu ahala (euskal herritarrak direla diotenen tal-dean soilik %30ek diote oso edo nahikoa europar sentitzen direla).

Alderdi politiko desberdinekiko gertutasunaren arabera, PSE-EEtik gertuen daudengazteek agertzen dute europar nortasun sentimendu altuena eta ezker abertzalearen in-guruan dauden gazteek, ordea, baxuena (ezker abertzaleko beste talde batzuetatik gertudauden hamar gaztetik lau ez da batere europarra sentitzen).


96

JARRERA POLITIKOAK

97

5.7 taula: Zenbateraino sentitzen duzu zeure burua europar ?

GUZTIRA ....................................................

SEXUA

Gizonezkoak ............................................

Emakumezkoak ......................................

ADIN TALDEAK

15-19 ...........................................................

20-24 ...........................................................

25-29 ...........................................................

LURRALDEA

Araba ...........................................................

Bizkaia ........................................................

Gipuzkoa ...................................................


Ezkerra .......................................................

Zentroa ......................................................

Eskuina .......................................................

Ed/Ee ...........................................................

EUSKAL HERRITAR- ESPAINIAR ARDATZA

Euskal herritarra .....................................

Euskal herritarra bezain espainiarra ...

Espainiarra ................................................

Ed/Ee ...........................................................


PP ..................................................................

EAJ ................................................................PSE-EE .........................................................

EB .................................................................

Aralar ..........................................................

Ezker abertzaleko beste talde batzukEA .................................................................

UA ................................................................

Beste alderdiak ......................................

Denak .........................................................

Batere ez ...................................................

Ed/Ee ...........................................................

Gutxi

29

2831

292830

372827

31403924

26364417

563138482015396415

03022

Batere ez Ed / Ee Guztiraehunekotan

GuztiraabsolututanNahikoa

15

1812

151316

151416

1787

15

2078

15

010

88

194012

070

1414

9

810

99

10

612

6

55

1215

685

34

07466230707

21

100

100100

100100100

100100100

100100100100

100100100100

100100100100100100100100100100100100

1.500

750750

412588500

215805480

611223

38627

777488

76158

12123

859742

11743

119

1639321

40

4040

394337

343943

41332440

44402926

354034305038403670

1004139

Oso

7

77

778

868

61418

6

41015

8

91115

755602075

* “PP”, “UA”, “Beste alderdiak” eta “Denak” kategoriei dagozkien datuak ez dira komentatuko, laginean oso lagun gutxijaso direlako.


98

— EAEko gazteen erdiak baino gehiagok (%54k) diote arazo publikoetan ez dutelagehiago parte-hartu nahi, gehiago parte-hartu nahiko luketen %27ren aurrean.Parte-hartzearen inguruko gogo-gabezia hau nabarmen igo da 2000 urtearekiko.

— Gai publikoetan parte-hartzeko gogoa gutxitu den arren, gazteen ia hiru laurde-nak Euskal Herriak bere etorkizun politikoa erabakitzeko kontsulta bat egitearenalde agertzen dira. Kasu honetan 19 urtetik gorakoak, ideologikoki ezkerretikhurbilen daudenak eta batez ere euskal herritarrak eta alderdi nazionalistetatikhurbil daudenak dira kontsulta hori egitearen aldekoenak.

— Gazteriaren %42k ez du bere burua ezker-eskuin ardatz ideologikoan inon koka-tzen. Definizio eza hedatuago dago nesken eta, bereziki, 15 eta 19 urte artekogazteen artean. Beren burua nonbait kokatzen dutenen artean, ezkerrerako joera(%47) askoz nabarmenagoa da zentro (%7) edo eskuinerakoa (%3) baino. 2000 ur-tearekin konparatuz, beren burua kokatzen ez dutenak gutxitu egin dira (altuaizaten jarraitzen duen arren) eta ezkerrerako joera gehitu da (%12ko igoera).

— EAEko gazteen %52 batez ere euskal herritar sentitzen da, %33k diote euskalherritar bezain espainiar direla eta soilik %6k batez ere espainiarrak direla. Kasuhonetan ardatzean kokatzen ez direnak %11ra jaisten dira. Gipuzkoarrak nabar-mentzen dira euskal herritar nortasun sentimendu handiagoa agertzen dutelako.

— EAEko gazteriaren %43k ez du alderdi politiko batekiko ere gertutasun senti-mendurik adierazten, aurreko alditik bost puntuko igoera esanahi duelarik. Hala-ber, %21ek alderdi politikoren batekiko gertutasunari buruz erantzunik emateariuko egin diote. Alderdi desberdinekiko gertutasunaren ehunekoak ez dira inoiz%10etik gorakoak: EAJ eta ezker abertzaleko beste talde batzuekin identifika-tzen dira gehien EAEko gazteak (%8), eta ondoren, IU (%7) eta PSE-EErekin (%6).

— Eskuinean kokatzen diren gazteen artean zentroko edo ezkerrekoen artean bai-no gehiago dira EAJtik (%33) edo PPtik (%20) gertu sentitzen direnak. Aldiz, ezke-rrekoen artean beste taldeetan baino gehiago dira ezker abertzaletik, EBtik etaEAtik gertu daudenak. Zentrokoen artean nabarmentzen dira inolako partidurikgertu sentitzen ez dutenak. Bestalde, euskal herritar sentitzen diren gazteenehunekorik altuenak alderdi nazionalistetatik gertu daudenen artean agertzendira; euskal herritar eta espainiar sentitzen direnen artean batez ere EBtik etaPSE-EEtik gertu daude, eta azken honetatik eta PPtik gertu espainiar sentitzendirenak ere.

— Europarekiko nortasun sentimenduak jarraitzen du hedapen txikia izaten EAEkogazteen artean (%36 oso edo nahikoa europarra), nahiz eta sei puntutan jaitsiden batere europarrak ez direla diotenen ehunekoa. Hala ere, gazte arabarrak,ideologikoki zentro edo eskuinean kokatzen direnak edota espainiar nortasunsentimendua dutenak dira Europarekin gehien identifikatzen direnak.

ONDORIOAK

6Erlijioarengarrantzia

6.1. SARRERA

Juan Gonzalez-Anleok, Pedro Gonzalez Blascok, Javier Elzok eta Francisco Carmonak2002. urtean Santa Maria Fundazioarentzako egin zuten Jóvenes 2000 y religión izenekoazterlanaren arabera, Estatuan 13tik 24 urtera bitarteko adina duten gazteen %12 baka-rrik joaten da igandetan mezatara, eta katolikoak direla eta noizean behin erritoak bete-tzen dituztela diotenen kopurua %33 da, ateoek, agnostikoek eta erlijioarekiko interesikez dutenek osatzen duten kopuru bera. Gainera, elizaren ortodoxiarekin bat datozen gaz-teen, hau da, elizak orokorrean onartzen dituen dotrina edo praktikekin ados daudenenkopurua %5era murrizten da.

Mezatara sarriago joaten direnen eta beren burua fededunagotzat dutenen artean(Elizarekin gehiago identifikatzen direlako nahiz erlijioan bizitzan orientatzeko laguntzaaurkitzen dutelako) 13tik 14 urtera bitarteko gazteak daude, gehienbat neskak, maila al-tukoak eta botoa eskuinari ematen diotenak.

Estatu osoan egindako azterlan horrek eskaintzen duen beste datu bat da inkestarierantzun ziotenen %20 jarrera fededun batetik jarrera fedegabe batera pasatu zela eta, al-diz, kontrakoa egin zutenak %2 bakarrik zirela.

Azterlan honek erakusten duenaren arabera, Estatuko gazteen eta erlijioaren artekoharremana ez da oso itxaropentsua Elizarentzat. Lana egin duten soziologoen ustez,urruntze honen gakoa da “oso gazte gutxik aurkitzen dutela Elizan beren bizitzan orien-tatzeko eta beren arazoei irtenbidea emateko erlijiozko laguntza bat”1.

Txostenak garbi uzten du erlijioak ez duela tokirik gazteen eguneroko bizitzan,gorespen bereziko uneetan eta Aita Santuaren bisitena bezalako bultzada propagandis-tikoetan izan ezik. Azken hamarkadetan estatuko gizarteak arian-arian jasan duen “seku-larizazio-prozesu” bizkorra da, egileen iritziz, gazteak Elizaren postulatuekin ez identifi-katzearen arrazoia. Kanpoko dinamika horri barneko hainbat “egiturazko arrazoi” gehituzaizkio eta horiek Eliza katolikoaren zaharkitzeari eta bere mezua belaunaldi berriari

ERLIJIOAREN GARRANTZIA

101

1 GONZÁLEZ-ANLEO, Juan; GONZÁLEZ BLASCO, Pedro; ELZO, Javier eta CARMONA, Francisco: Jóvenes 2000 y religión,Santa Maria Fundazioa.

egokitzen jakin ez izanari lepora dakizkioke. Egokitzapen-falta horrek, izan ere, atzeraegitea zaila izango dela iragartzen du.

Espainiako eta Europako egoerari dagokionez, Tilburgeko (Holanda) Unibertsitatekosoziologiako katedradun eta Balioei buruzko Europako Inkesta, 2004ren arduradun LoekHalmanek adierazi duenez, erlijioaren garrantziak behera egiten du gizarteen segurtasu-nak eta garapenak gora egiten duen neurrian. Horrela bada, gaur egun Espainian hamarpertsonatik zazpik usten du Elizak ez diela egungo gizarte-arazoei modu egokian eran-tzuten. Europan frantsesak eta britainiarrak dira fede gutxien dutenak eta sinestunenak,aldiz, portugaldarrak eta italiarrak dira. Holandarrak eta espainiarrak azken talde honeta-tik hurbil daude.2

Balioei buruzko Europako Inkestak gainera dio mezatara nolabaiteko erregulartasunezjoatea aitortzen dutenak gutxi direla. Maiztasun handiena tradizio katolikoko hiru he-rrialdetan erregistratzen da: Portugal, Italia eta Espainia.

Estatuan eta Europan ikusten den egoera hau ikusirik, EAEko gazteen erlijiozkotasu-nari eta erlijio-praktikari buruzko datuak aurkeztuko ditugu orain.

6.2. GAZTEEN ERLIJIOZKOTASUNA

Erlijiozkotasuna ikuspuntu instituzionaletik aztertuz, 2000. urtean egin zen bezala,EAEko gazteak bi taldetan banatuko ditugu: fededunak eta fedegabeak. Fededunen taldeamezatara joaten diren katolikoek, mezatara joaten ez diren katolikoek eta beste erlijioe-takoek osatuko lukete eta fedegabeen taldea, berriz, Jainkoarengan sinetsi arren erlijioe-tan sinesten ez dutenek, erlijioa interesatzen ez zaienek edo agnostikoek, eta sinesten ezdutenek edo ateoek osatuko lukete (6.1 grafikoa).

6.1 grafikoa: Erlijioari dagokionez, nola definitzen duzu zure burua?

Gaur egungo euskal gazteek erakusten duten erlijiozkotasuna %46koa da; hau da, Eus-kadiko Gazteak, 2000 delako azterlanarekin alderatuta, beren burua fededuntzat dutengazteen segmentuaren murrizketa nabarmena izan da (hamahiru puntukoa).

%46

%2

0

10

20

30

40

50

60

Fededuna Fedegabea Ed / Ee

Mezatara joaten den katolikoa Mezatara joaten ez den katolikoa Beste erlijio batekoaJainkoarengan sinesten dut, erlijioetan ez Ez zait interesatzen, agnostikoa Ez dut sineste, ateoaEd / Ee

%52


102

2 Datu hauek biztanleria orokorrari dagozkio.

Zehazkiago, (6.1 taula), gazteen %37k dio mezatara ez doan katolikoa dela, ia-ia %8kmezatara doan katolikoa dela dio, eta are gutxiago dira beste erlijio batekoak direladiotenak (%1).

Alderantziz, gazteen erlijiozkotasun-falta %52raino iristen da eta horietatik %33ksinesten ez dutenak edo ateoak direla diote, %15ek erlijioa ez zaiela interesatzen edoagnostikoak direla eta %4k Jainkoarengan sinesten du, baina erlijioetan ez.

6.1 taula: Erlijioari dagokionez, nola definitzen duzu zure burua?

6.2 grafikoa: EAEko gazteen erlijiozkotasuna, gizarte-mailaren eta ezker/eskuin ardatzean hartuta-ko jarrera politikoaren arabera

Erlijiozkotasun-faltaren arian-ariako igoera hau nabarmenago agertzen da gizonezkoenartean (%57) eta horrek adierazten duenez, emakume fededunen kopuruak hamar puntutangainditzen du gizonezkoena (%50 eta %40 hurrenez hurren) 2000. urtean bezala.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Fededunak

Fedegabeak

Ed / Ee

Mailaaltua

Erdikomaila

Mailabaxua Ezkerra Zentroa Eskuina Ed / Ee

51

49

0

45

53

3

43

55

1

35

63

1

56

43

1

65

31

3

53

43

4

GUZTIRA

Mezatara joaten diren katolikoak...........

Mezatara joaten ez diren katolikoak ....

Beste erlijioetakoak .......................................

FEDEDUNAK.......................................................

Jainkoarengan sinesten dute, bainaerlijioetan ez .....................................................

Erlijioa ez zaie interesatzen, agnostikoak

Ez dute sinesten, ateoak .............................

FEDEGABEAK.....................................................

Ed/Ee......................................................................

Guztira ehunekotan .......................................

Guztira balio absolututan ...........................

Gizonez-koak

8

37

1

46

4

15

33

52

2

100

1.500

5

34

1

40

3

15

39

57

3

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

10

39

1

50

6

15

28

49

2

100

750

9

34

1

44

4

14

36

54

2

100

412

15-19

5

38

1

44

4

14

35

53

3

100

588

20-24

10

37

1

48

5

16

30

51

2

100

500

25-29

ADIN TALDEAK

7

39

1

47

5

16

30

51

2

100

215

Araba

8

36

1

45

3

14

35

52

3

100

805

Bizkaia

6

37

2

45

6

15

33

54

2

100

480

Gipuzkoa

LURRALDEA


103

Bestalde, azpimarratzekoa da fededuna izan edo ez izateari dagokionez, desberdinta-sun garrantzitsuak antzeman direla EAEko gazteen gizarte-mailan eta jarrera politikoan.Horrela bada, bi ardatz horiek aldagai garrantzitsuak izan dira lagina segmentutan bana-tzeko orduan; izan ere, maila altuko gazteak (%51) maila baxukoak (%43) baino fededuna-goak dira, eta beren burua eskuinean kokatzen duten gazteak ere fededunagoak dira(%65) ezkerrekoen aldean (%35).

Azkenik, adierazi beharra dago datu hauen eta estatu-mailako beste ikerketa batzue-tan (6.2 taula)3 lortutakoen arteko konparazioak agerian jarritakoa: hau da, EAEko gazteakez dira Espainiako Estatuko gainerako gazteak bezain fededunak. Halaber, Ikerketa So-ziologikoen Zentroaren (CIS) datuek erakusten dutenez, erlijiozkotasunak gora egin zuen2001etik 2003ra bitartean eta, aldiz, EAEn prozesuak alderantzizkoa izaten jarraitu du(gazteen erlijiozkotasuna gero eta txikiagoa da) 2000.etik 2004. urtera bitartean.

6.2 taula: Erlijioaren aurrean hartutako jarrera.(EAEko 2000 * eta 2004 urteetako datuen konparazioa eta Espainiako Estatuko 2001 eta2003 urteetako datuen konparazioa)

6.3. ERLIJIO PRAKTIKA

Erreferentzia gisa beren burua katolikotzat duten gazteak hartzen baditugu (fe-deduntzat hartutakoen ia guztiak baitira), ikus dezakegu gazteek egindako definizioanbertan mezetara joaten direnak apenas %18 direla, mezetara joaten ez direnen %82 nabar-menaren aurrean.

Ondoren EAEn mezetara joaten diren gazte katolikoak eta beste erlijio batzuetakoak(gazte guztien %9) hartzen baditugu eta elizara edo gurtza-zentrora zein maiztasunekinjoaten diren aztertzen badugu (6.3 taula), astean behin joaten direnak (%48) gutxiagotanjoaten direnak bezainbeste dira ia (%50), hau da, 2000. urtearekin alderatuta gazteak gu-txiago joaten dira mezatara (orduan gutxienez astean behin joaten zirenak %56 ziren eta).Azpimarratzekoa da egunero, ia egunero edo astean behin baino gehiagotan joaten dire-nen talde txikia (%8).

Datu hauetatik atera daitekeen ondorioa da, beraz, Euskal Autonomia Erkidegokogazteen erlijiozkotasunak behera egiteaz gain, fededunak direnak ere gero eta gutxiagojoaten direla elizkizunetara.

Fededunak ...........................................................

Fedegabeak .........................................................

Ed/Ee.......................................................................

Guztira ehunekotan ........................................

JV’00*

5739

4

100

CIS 01**

62,635,8

1,6

100,0

68,930,0

1,1

100,0

4652

2

100

* Euskal Autonomia Erkidegoari dagozkion datuak** Espainiako Estatuari dagozkion datuak

CIS 03** JV’04*


104

3 Iturria: Euskadiko Gazteak 2000 eta Euskadiko Gazteak 2004 izeneko azterketetan eta Ikerketa Soziologikoe-tako Zentroak (CIS) Espainiako estatu osoan 2001ean eta 2003an jasotako datuetan (Valores y creencias de los jó-venes, 2001; Sondeo sobre la juventud española, 2003) oinarriturik geuk landua.

6.3 taula: Zein maiztasunez joaten zara elizara edo gurtza-zentrora? *

Mezatara joaten diren gazte fededunen artean Elizara edo gurtza-zentrora maizagojoaten dira oraindik 20 urte bete gabe dituztenak, bai eta arabarrak ere; izan ere Gipuz-koako gazteak dira elizkizunetara gutxien joaten direnak.

Azkenik, interesgarriak dira gizarte-mailaren eta ezker-eskuin ardatzean norberakhartutako jarrera politikoaren arabera erlijio-praktikan aurkitu diren desberdintasunak(6.2 grafikoa). Bi aldagai horiek eragin zuzena dute elizara joateko maiztasunean. Kasuhonetan ikusten denez, mezatara joaten diren maila altuko gazteen artean %58 asteanbehin joaten da elizara edo gurtza-zentrora. Ehuneko hori 100eraino igotzen da eskuinekogazteen artean.

6.3 grafikoa. Mezetara joaten diren EAEko gazteak elizara edo gurtza-zentrora zein maiztasunezjoaten diren, gizarte-mailaren eta ezker/eskuin ardatzean hartutako jarrera politikoa-ren arabera4

0102030405060708090

100

Mailaaltua

Erdikomaila

Mailabaxua

Ezkerra Zentroa Eskuina Ed/Ee

Gutxienez astean behinAstean behin baino gutxiagotan

Ed / Ee

4053

6

4851

0

5345

2

5047

3

1000

0

4357

0

5842

0

GUZTIRA

Egunero edo ia egunero .............................

Astean behin baino gehiagotan ..............

Astean behin .....................................................

Astean behin baino gutxiagotan .............

Ed/Ee .....................................................................

Guztira ehunekotan ......................................

Guztira balio absolututan ..........................

Gizonez-koak

17

4050

1

100

129

45

3950

3

100

49

SEXUA

Emaku-mezkoak

09

4250

0

100

79

29

4940

0

100

42

15-19

02

3660

3

100

33

20-24

29

3652

1

100

52

25-29

ADIN TALDEAK

03

5836

3

100

18

Araba

09

4446

0

100

73

Bizkaia

55

2563

3

100

39

Gipuzkoa

LURRALDEA

* Mezatara joaten diren katolikoei eta beste erlijio batzuetakoei bakarrik egindako galdera.


105

4 Efektiboak oso altuak ez direnez, hiru kategoriatan banatu dira: “Gutxienez astean behin” (egunero edo iaegunero, astean behin baino gehiagotan edo astean behin joaten direnak biltzen ditu); “Astean behin baino gu-txiagotan” eta “Ed/Ee”.


106

— Euskal Autonomia Erkidegoko gazteen erdiak baino gehiagok fedegabetzat dubere burua (Jainkoarengan sinesten dute baina erlijioetan ez, erlijioa ez zaie in-teresatzen edo agnostikoak dira eta ez dute sinesten edo ateoak dira). Beraz,2000. urtean lortutako datuekin alderatuz gero, erlijiozkotasuna galdu da. Hala-ber, katolikoa ez diren beste erlijioen presentzia fededunen %1era murrizten da.

— Gainera, EAEko gazteak ez dira Espainiako Estatuko gainerako gazteak bezainfededunak. Estatu-mailan azken urteetan erlijiozkotasunak gazteen artean goraegin badu, Euskal Autonomia Erkidegoan prozesua alderantzizkoa izan da.

— Erlijio-praktikari dagokionez, beren burua katolikotzat duten bost gaztetik lauez da mezatara joaten eta, beraz, mezatara joaten diren gazte katolikoak berenburua katolikotzat duten guztien %18 bakarrik dira.

— Mezetara joaten diren EAEko gazteen (katolikoak edo beste erlijioetakoak) ar-tean, elizara edo gurtza-zentrora gutxienez astean behin joaten direnak gutxiagojoaten direnak bezainbeste dira ia. Beraz, 2000. urtearekin alderatuta, gazteakgutxiago joaten dira mezatara.

— Ondorioz, esan daiteke EAEko gazteen erlijiozkotasuna eskasa dela, duela lauurte baino are urriagoa eta, gainera, fededunak direnak elizkizunetara lehen bai-no gutxiago joaten direla.

— Dena den, erlijiozkotasun handiena eta erlijio-praktika handiena ideologikokieskuinekoak direnen artean ematen dira.

ONDORIOAK

7Gizarte balioak

7.1. SARRERA

Gizakiek pertsonaren eta gizartearen inguruko hainbat esparruri buruz duten iritziajakin nahi denean, kontuan izan behar da egingo diren balorazioak existitzen diren balio-sistema batzuen bitartez sortzen direla.

Mª Luisa Setién1 irakasleak, zentzu honetan, honela deskribatzen ditu balio horiek:“las concepciones de lo deseable que sirven de orientación de las ideas y de las prácticashumanas. Los valores inspiran el pensamiento y la acción, de ahí el interés de desvelar losuniversos valorativos presentes en toda cultura”.

Valores sociales y drogas2 azterlanaren arabera, espainiar gehienek (%93,7) arauen ba-lioei jarraitzen diete, zertxobait gutxiagok (%36,8) balio altruistei, %27,7ak egungoei eta%24,5ak erlijioaz bestelakoei. Gainera, gutxi batzuek bestelako balioei ere jarraitzen die-te: %7,8ak abenturaren balioei, %4,9ak arrakeroen balioei, %2ak gizabidezkoak ez direneieta %0,4ak xenofobo eta gizartearen kontrakoei. Honela, 15 eta 24 urte bitarteko gazteen%83,4ak balio pragmatikoetan oinarritzen dira, helduek ahalegina, aurreztea edo diziplinabezalako balioak gaitzetsi, eta hedonismoa, etorkizunarekiko kezkarik eza eta ezeraurreratu gabe bizi izatea hobesten baitituzte. Gaur egun, “al no ser tan importante paraellos la exigencia de seguridad enfatizan los deseos de búsqueda de beneficios.”3

Eusebio Megías, Droga-mendekotasunean Laguntzeko Federazioko mediku psikiatraeta zuzendari teknikoaren esanetan, 15 eta 24 urte bitarteko gazteen %79,6 balio altruis-tak eta gizabidezko balioak errespetatzearen aldekoa da. %62,7ak berezko morala erakus-ten dituzten balioak azpimarratzen ditu (abortuaren eta eutanasiaren aldeko defentsabarne), eta ehuneko beste 61,1 aldi berean bat dator egunean-egunean bizitzearen (ezeraurreztu gabe bizi izatea) aldekoekin. Bestalde, %32,9ak bakarrik dauka bere burua hedo-nista edo abenturazaletzat, %24,1ak gizabidezkoak ez diren balioak edo arrakeroenak

GIZARTE BALIOAK

109

1 SETIÉN, Mª Luisa. “Nosotros y los otros. Vivencias personales y tolerancia social”, en ELZO, Javierren (zuzen-daria) Los valores en la Comunidad Autónoma del País Vasco y Navarra liburuan, Gasteiz: Eusko Jaurlaritza, 1996, 27.or.

2 MEGÍAS, Eusebio eta CALDERÓN, Ignacio: Valores sociales y drogas, Madril: FAD, 2001.3 Ibid.

hobesten ditu (norberaren interesa edo etekina lortzea, horretarako besteak kaltetu be-har badira ere), eta %22,2ak autoritario edo xenofoboa izatea aitortzen du.

Ondorioz, honakoa da azterlana zuzendu dutenen iritzia: “los valores prioritarios de lasociedad española son el orden, la seguridad y los beneficios personales”.4

Kapitulu honetan zehar EAEko gazteriaren ezaugarri etiko eta moralak aztertukodira. Horretarako, gazteen oinarrizko gizarte-portaeran eragin dezaketen gizarte-balioakzeintzuk diren ezarriko da, bi arlo hauek ezberdinduz: gizarte-arloa eta “besteen” arloa.Gizarte-arloan honako alderdi hauek aztertuko dira: oinarrizko gizarte-balioak, gizarte-portaerak edo osasunerako ohitura kaltegarriak; eta “besteen” arloan, berriz, gazteekbestelako taldeetakoak, eurak bezalakoak edo desberdinak, nola ikusten dituzten azter-tuko da, ondoko gaietan oinarrituta: auzokideekiko tolerantzian, tolerantzia ideologi-koan, inmigrazioarekiko jarreran edo gauez kalera ateratzeko beldurrean.

7.2. GIZARTE ARLOA

7.2.1. Oinarrizko gizarte-balioak

Euskadiko gazteei dibortzioaz, abortuaz eta harreman homosexualez galde egin zaieeta 7.1 taulan ikus daitekeenez gazte gehienek, hein handiago edo txikiago batean, por-taera horiek guztiak onartu egiten badituzte ere, badira hainbat xehetasun garrantzitsu.

Gazteek gehien onartzen dituzten bi portaerak harreman homosexualak eta dibor-tzioa dira. Izan ere, harreman homosexualak gazteen %88ak guztiz onartzen ditu (beste%6ak onartu egiten ditu zenbait baldintzapean). Guztien artean gizarte-gaitzespen txikie-na dibortzioak du (%2ak baino ez luke inoiz onartuko), gutxiago dira, baina, baldintzarikgabe onartzen dutenak (%71).

Beste alde batetik, Euskadiko gazteen %90 inguruk abortua eta eutanasia onartuegiten badituzte ere, gehienek (%57ak abortuaren kasuan eta %55ak eutanasiarenean) bal-dintzak jartzen dituzte onartzeko. Gainera, jarduera biak gaitzetsi egiten dituzte EAEkogazteen ehunetik zortzik, eta herenak (%34ak), berriz, kasu guztietan onartuko lituzke.

Oro har, alde handiak azaltzen dira generoaren arabera. Mutilek, hain zuzen ere, heinhandiago batean onartzen dute abortua eta eutanasia neskek baino, bigarrenek baldin-tzen arabera gehiago erlatibizatzen baitute onarpena. Hau da, emakumezkoak zuhurragoazaltzen dira giza bizitzaren inguruko jarduerekin. Hala ere, kasu guztietan denean, ema-kumezkoek gizonezkoek baino hobeto onartzen dituzte harreman sexualak eta abortua.

Adinari dagokionez, jarduera horiekiko onarpen-mailarik handiena gazteenengan (15eta 19 urte bitartekoak) ematen da.

Badirudi gizarte-mailak ere eraginik baduela. Erdiko mailako gazteek azaltzen duteonarpen-mailarik handiena (gainerako taldeetakoek baino portzentaje handiagok onartu-ko lituzke jarduera lauak kasu guztietan).


110

4 Ibid.5 MEGÍAS Eusebio eta CALDERÓN, Ignacio: Valores sociales y drogas, 2001: Fundación de Ayuda a la Drogadicción.

7.1 taula: Jarduera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (I)

Oinarrizko balio horietan alde nabarmena sortzen duen baldintza ideologia politikoada. Horrela, gizarteko jarduera horiekiko jarrera irekiena ezkerreko gazteek dute, izanere, hamarretik lauk abortua eta eutanasia onartzen dituzte, baldintzarik gabe. Eskuine-koak dira, ordea, egoera batzuetan bakarrik onartzen dutenean, baldintza zehatz gehienjartzen dituztenak.

Erlijiotasunak alde garrantzitsuak eragiten ditu gazteriarengan, 7.2 taulan ikus daite-keenez, fedegabeak baitira harreman homosexualekiko, dibortzioarekiko, eutanasiarekikoeta abortuarekiko onarpen-mailarik handiena azaltzen dutenak. Abortuaren eta eutana-siaren kasuan aldea oso handia da, fedegabeen ia erdiek jarduera biak beti onartuko baili-tuzkete. Jarduera horiek gehien baldintzatzen dituztenak (abortua eta eutanasia %72an)edo inoiz onartuko ez lituzketenak (abortua %10ean eta eutanasia %9an), ordea, fededu-nak dira (alderatu 6. kapituluko “Erlijioaren egitekoa” atalarekin).

Gai honen inguruan, euskal gazteek egun azaltzen duten jarrera duela lau urte azalduzutenarekin (Euskadiko Gazteak 2000) erkatzen badugu, oro har, esan daiteke, EAEkoegungo gazteen jarduera hauekiko onarpen-maila areagotu egin dela, eta gehienbatdibortzioarekikoa (7.3 taula). Dibortzioarekiko onarpen-maila areagotzearen litekeenarrazoia, genero-indarkeriaren gorakada izan daiteke.

GIZARTE BALIOAK

111

GUZTIRA

HARREMAN HOMOSEXUALAK

Beti ....................................................................

Egoera batzuetan soilik ..........................

Inoiz ez ...........................................................

Ed/Ee .................................................................

DIBORTZIOA

Beti ....................................................................


Inoiz ez ...........................................................

Ed/Ee .................................................................

ABORTUA

Beti ....................................................................


Inoiz ez ...........................................................

Ed/Ee .................................................................

EUTANASIA

Beti ....................................................................Egoera batzuetan soilik ..........................

Inoiz ez ...........................................................

Ed/Ee .................................................................


Guztira balio absolututan ......................

Gizonez-koak

88642

7126

21

3457

81

3455

83

100

1.500

84863

6530

31

3752

92

3850

94

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

93521

7622

11

3161

70

3160

73

100

750

84763

6529

42

325412

2

335011

6

100

412

15-19

88642

7326

11

3557

71

3457

73

100

588

20-24

91631

7324

21

3459

61

3657

61

100

500

25-29

ADIN TALDEAK GIZARTE MAILA

85663

6929

10

2570

40

2567

62

100

117

Altua

89641

7225

21

3555

81

3654

73

100

1.265

Erdikoa

86464

6131

53

275416

3

285216

4

100

109

Baxua

EZKERRA/ESKUINA ARDATZA

Ezkerra Zentroa Eskuina Ed / Ee

93422

8117

11

4352

41

4251

42

100

719

87652

7125

31

2961

91

2861

92

100

108

741115

0

5737

60

147214

0

176716

0

100

46

84962

5936

32

266013

2

285711

4

100

627


112

7.2 taula: Jarduera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (II)

7.3 taula: Jarduera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke? (2000 * eta 2004 urteetako datuen konparazioa)

7.2.2. Gizarte-portaerak

7.2.2.1. Garraiobide ezberdinen erabilera

Alderdi interesgarria da EAEko gazteen artean garraiobide ezberdinen, publiko zeinpribatuen, erabilera-maila, gazteek honen inguruan dituzten ohiturak eta azturak aztertuahal izateko.

Garrantzia du adierazteak, 7.4 taulan ikus daitekeen bezala, Euskadiko gazteen%74ak hainbat ibilbide egunero edo ia egunero oinez egiten dituela. Bigarren lekuan

Harreman homosexualak ...................

Dibortzioa .................................................

Abortua ........................................................

Eutanasia ....................................................

82573030

88713434

11395657

2000

6265755

2004

52

129

2000

BETI

4288

2004 2004

3124

2000

INOIZ EZ

2000

2113

2004

EGOERABATZUETAN SOILIK Ed / Ee

* 2000ko datuak biribildu egin dira.

HARREMAN HOMOSEXUALAK

Beti .........................................................................................

Egoera batzuetan soilik ...............................................

Inoiz ez .................................................................................

Ed/Ee ......................................................................................

DIBORTZIOA

Beti .........................................................................................


Inoiz ez .................................................................................

Ed/Ee ......................................................................................

ABORTUA

Beti .........................................................................................


Inoiz ez .................................................................................

Ed/Ee ......................................................................................

EUTANASIA

Beti .........................................................................................


Inoiz ez .................................................................................

Ed/Ee ......................................................................................

Guztira ehunekotan .......................................................

Guztira balio absolututan ...........................................

88642

7126

21

3457

81

3455

83

100

1.500

Fededuna Fedegabea

JARRERA ERLIJIOSAGUZTIRA

86752

6530

31

167210

1

1672

93

100

677

91432

7621

11

4943

61

5041

63

100

786

(%33) ibilgailu partikularra erabiltzen dutenak daude, eta hauen atzetik garraiobide kolek-tibo ezberdinak erabiltzen dituztenak: gazteen %25 egunero hartzen du autobusa, %13metroa eta %9 trena. Azkenik, motorra eta bizikleta azaltzen dira: gazteen %5ak erabil-tzen du horietako ibilgailu bat egunero.

Datu horiek generoaren arabera aztertzen badira, suma daiteke oinez emakumeakibiltzen direla gehienbat, baita autobus, metro eta trenez, hau da, badirudi garraiobidekolektiboak hobesten dituztela. Gizonezkoek, ordea, gehiagok erabiltzen dute eguneroautoa, motorra eta bizikleta emakumeek baino.

Adina ere segmentazio-aldagai interesgarria dirudi. 15 eta 19 urte bitarteko gazteeknahiago dute oinez, autobus, motor eta bizikletaz ibiltzea, adin horretatik gorakoek bai-no. 20 eta 24 urte bitartekoek gainerako guztiek baino gehiago hartzen dute metroa egu-nero, eta helduenek (25-29 urte) autoa hobesten dute (izan ere, autoaren erabilerak goraegiten du adinarekin batera).

Lurraldeari dagokionez, Gipuzkoan gehiago erabiltzen dute autoa eta motorra etaBizkaian, berriz, autobusa, metroa eta trena gehiago erabiltzen dira egunero. Araban, or-dea, bizikleta zale gehiago dago beste lurraldeetan baino. Ondorioz, esan daiteke, Bizkai-ko gazteak direla garraiobide kolektiboa egunero gehien erabiltzen dutenak.

7.4 taula: Garraiobideak eta gazteak

GIZARTE BALIOAK

113

GUZTIRA

OINEZ

(Ia) egunero ..........................................................

Astean bizpahiru egunetan ..........................

Hilean bizpahiru egunetan ...........................

Noizean behin .....................................................

Inoiz ez edo ia inoiz ez ..................................

Ed/Ee ........................................................................

AUTOA HARTZEA

(Ia) egunero ..........................................................



Noizean behin .....................................................


Ed/Ee ........................................................................

AUTOBUSA HARTZEA

(Ia) egunero ..........................................................



Noizean behin .....................................................


Ed/Ee ........................................................................

METROA HARTEA

(Ia) egunero ..........................................................



Noizean behin .....................................................


Ed/Ee ........................................................................

Gizonez-koak

7461

1180

3315

62224

0

2513

72530

0

1394

1658

0

6970

1410

0

3814

62121

0

2012

62536

0

1194

1660

1

SEXUA

Emaku-mezkoak

7951960

2816

62426

0

2914

82424

0

1694

1655

0

8460550

1315

62937

0

3317

82419

0

1211

51656

0

15-19

7151

1480

3614

62222

0

2712

72429

1

1774

1657

0

20-24

7060

1310

0

4716

61714

0

1512

72640

0

1093

1661

0

25-29


7740

1080

3612

22526

0

2010

42641

0

2016

900

Altua

7160

1390

2814

82623

0

2615

82723

0

2316

62728

0

Erdikoa

7871850

4117

31523

0

2312

82037

0

2112

940

Baxua

LURRALDEA

6672

1960

3019

72123

0

2711

33226

0

2013

21055

0

7560

1180

3315

62324

0

2514

82430

0

1384

1758

0

7672680

4213

52218

0

2011

62834

2

1314

41554

0


Azkenik, eta gizarte-mailari dagokionez ikusten da, goi-mailakoak direla metroa etamotoa erabiltzen dituztenak eta erdiko mailakoekin batera autobusa. Erdiko mailako etamaila baxuko gazteak dira egunero oinez ibiltzen direnak, eta maila baxukoak autoagehien hartzen dutenak.

7.2.2.2. Jarrera gaitzesgarriak justifikatzea

Atal honetan, teorikoki arbuiagarriak izanda, gizarteko zenbait portaerarekiko jarre-rak aztertu nahi dira, hala nola: ustelkeria politikoarekikoa, noizbait legez kanpoko drogakhartzearekikoa, alkoholaren eraginpean gidatzearekikoa, kalea zikintzearekikoa edo Oga-sunari iruzur egitearekikoa.

Bestalde, EAEko gazteek indarkeriaren aurrean duten jarrera ere aztertu nahi izan da:animalienganako tratu txarren, senar-emazte edo bikote barruko indarkeriaren, haurrakjotzearen edo helburu politikoko bortizkeriaren ingurukoa.

Gazte gehienek portaera horiek guztiak gaitzetsi egiten dituzte (7.5 taula), baina ezdute jarrera berbera portaera guztiekiko. Horrela, ustelkeria politikoa da gutxien onartzendena, izan ere neska-mutilen %95ak ez bailuke inoiz defendatuko. Hala ere, eskuinekogazteen gaitzespena batezbestekoa baino zerbait txikiagoa da (%13ak egoera batzuetanonartu egingo lituzke).


114

GUZTIRA

TRENA HARTZEA

(Ia) egunero ..........................................................



Noizean behin .....................................................


Ed/Ee ........................................................................

MOTORRA ERABILTZEA

(Ia) egunero ..........................................................



Noizean behin .....................................................


Ed/Ee ........................................................................

BIZIKLETA ERABILTZEA

(Ia) egunero ..........................................................



Noizean behin .....................................................


Ed/Ee ........................................................................

Guztira ehunekotan .........................................

Guztira balio absolututan ..............................

Gizonez-koak

966

2554

0

5215

880

5595

760

100

1.500

865

2358

0

7316

831

87

106

690

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

1057

2850

0

2114

920

2383

830

100

750

1198

2547

0

7316

840

77

106

700

100

412

15-19

1144

2952

0

5115

881

4486

780

100

588

20-24

556

2261

0

3114

910

4592

800

100

500

25-29


331

2072

0

4114

900

9799

660

100

215

Altua

1167

3046

0

2115

901

2375

830

100

805

Erdikoa

867

2059

0

9314

820

78

123

700

100

480

Baxua

LURRALDEA

781

2953

2

921

1176

1

56

135

700

100

117

956

2554

0

4215

890

5585

770

100

1.265

1185

2451

1

4042

881

32

103

811

100

109


7.4 taula: Garraiobideak eta gazteak (jarraipena)

7.5 taula: Portaera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke?

Horren ondoren, gehien gaitzesten den portaera alkoholaren eraginpean gidatzeare-na da, hain zuzen, Euskadiko %80ak ez baitu inoiz ere onartzen. Gaitzespena orokorrabada ere, mutilek errazago onartzen dute neskek baino (mutilen %24ak eta nesken %15akonartuko luke), eta gipuzkoarrek beste lurraldeetakoek baino errazago (egunero autoagehienbat hauek hartzen dute).

Kalea zikintzea gaitzesgarria da gazteen %74entzat. Dena den, gazteen %24 bainogehiagoren iritziz, zenbait egoeratan ulergarria izan daiteke eta %1arentzat egoera guz-tietan. Alderdi horretan gazteenek (15-19 urte) dute jarrerarik malguena, eta baita Gipuz-koako gazteek gainerako Lurraldeetakoek baino.

Gazteen %58ak guztiz gaitzesten du une zehatz batean legez kanpoko drogak har-tzea. Dena den, %32ak egoera batzuetan soilik onartzen du eta gutxi batzuk dira (%9) edo-zein egoeratan legez kanpoko drogak hartzearen aldekoak. Emakumeak, 20 urtetik behe-rakoak eta zentrokoak edo eskuinekoak direla esaten dutenak dira aztura hori gutxienonartzen dutenak.

GIZARTE BALIOAK

115

GUZTIRA

POLITIKOEK EUREN EGOERARI ETEKINAATERA NAHI IZATEA

Beti .....................................................................

Egoera batzuetan soilik ...........................

Inoiz ez .............................................................

Ed/Ee ..................................................................

ALKOHOLAREN ERAGINPEAN GIDATZEA

Beti .....................................................................


Inoiz ez .............................................................

Ed/Ee ..................................................................

KALEA ZIKINTZEA

Beti .....................................................................


Inoiz ez .............................................................

Ed/Ee ..................................................................

ZENBAIT UNETAN LEGEZ KANPOKODROGAK HARTZEA

Beti .....................................................................


Inoiz ez .............................................................

Ed/Ee ..................................................................

OGASUNARI IRUZUR EGITEA

Beti .....................................................................


Inoiz ez .............................................................

Ed/Ee ..................................................................

Guztira ehunekotan ...................................

Guztira balio absolututan .......................

Gizonez-koak

13

951

01980

1

12474

1

93258

2

113055

4

100

1.500

13

942

12376

1

22670

2

133550

2

143251

3

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

13

951

01585

0

02277

1

52966

1

82959

4

100

750

04

932

02079

1

13068

1

72666

1

102459

7

100

412

15-19

13

951

01881

1

12474

1

93554

2

123352

3

100

588

20-24

12

961

11881

1

12078

1

93356

2

113355

2

100

500

25-29

ADIN TALDEAK LURRALDEA

23

931

12178

0

12078

1

63854

2

103154

4

100

215

Araba

03

952

01584

1

12275

1

102761

2

132756

4

100

508

Bizkaia

13

951

02476

0

02970

1

73854

1

83653

3

100

480

Gipuzkoa



13

960

02278

0

12474

1

114246

1

143846

3

100

719

24

940

01882

0

12079

0

72667

1

42769

0

100

108

01384

3

01684

0

02278

0

03366

1

43460

2

100

46

12

943

01683

1

12573

2

62170

2

92263

6

100

627

Azkenik, gazteen %55ak gaitzesten du beti Ogasunari iruzur egitea, %30ak egoerabatzuetan onartu egingo luke eta %11k beti. Denen artean zentro edo eskuineko gazteakdira portaera hori gutxien onartzen dutenak.

Beste alde batetik, EAEko gazteek indarkeriarekiko duten jarrera ere aztertu nahi da(7.6 taula), eta zenbait indarkeria motaren aurrean duten iritzia. Bikote barruko indarke-ria da gehien gaitzesten dutena, izan ere, %99ak ez luke inoiz onartuko, genero, adin,lurralde edo jarrera ideologikoa edozein dela.

Gazteen %95ak ez du inoiz justifikatzen animaliak jotzea, Eskuinekoek, zentrokoeketa ezkertiarrek baino zertxobait errazago onartzen dute (%10ak bakarrik egoera batzue-tan onartuko luke).

Haurrenganako indarkeria fisikoa %94ak gaitzesten du kasu guztietan, eta berriz ere,eskuinekoak dira pixka bat errazago onartzen dutenak (%11ak onartu egingo luke haurrakegoera batzuetan jotzea).

Helburu politikoak lortzeko indarkeria %91k gaitzesten du kasu guztietan, gizonezko-en eta ezkertiarren artean erabateko gaitzespen hori zertxobait txikiagoa bada ere.

Datu hauek 2000. urtean Euskadiko Gazteak 2000 txostenean jasotakoekin konpara-tzen baditugu ikus daiteke, egungo gazteek duela lau urtekoek baino errazago onartzendituztela politikoak euren egoerari etekina atera nahi izatea edo kale zikintzea bezalakojarduerak; eta legez kanpoko drogak hartzea kasu guztietan onartzen dutenen kopuruabikoiztu egin dela (7.7 taula).


116

GUZTIRA

BORTIZKERIA FISIKOA BIKOTEAN

Beti ............................................................................

Egoera batzuetan soilik ..................................

Inoiz ez ....................................................................

Ed/Ee .........................................................................

ANIMALIAK JOTZEA

Beti ............................................................................


Inoiz ez ....................................................................

Ed/Ee .........................................................................

HAURRAK JOTZEA

Beti ............................................................................


Inoiz ez ....................................................................

Ed/Ee .........................................................................

HELBURU POLITIKOKO BORTIZKERIA

Beti ............................................................................


Inoiz ez ....................................................................

Ed/Ee .........................................................................

Guztira ehunekotan ..........................................

Guztira balio absolututan ...............................

Gizonez-koak

00

990

05

951

05

940

17

912

100

1.500

01

991

06

931

06

941

19

882

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

00

1000

04

960

05

950

04

941

100

750

01

990

03

960

04

960

16

922

100

412

15-19

00

1000

06

931

05

940

18

901

100

588

20-24

00

991

04

951

06

931

06

921

100

500

25-29


00

1000

01

980

01

990

04

951

100

215

Araba

00

990

05

941

06

930

17

902

100

508

Bizkaia

01

990

05

940

06

940

07

920

100

480

Gipuzkoa


Ezkerrra Zentroa Eskuina Ed / Ee

00

1000

06

940

06

940

11187

1

100

719

01

990

05

950

07

930

02

980

100

108

00

1000

01089

1

01189

0

05

923

100

46

00

991

03

961

04

951

02

952

100

627

7.6 taula: Honako portaera bortitzetatik, zeintzuk onartuko zenituzke?

7.7 taula: Portaera hauetatik, zeintzuk onartuko zenituzke?(2000* – 2004 urteetako datuen konparazioa)

Indarkeriari dagokionez ere ez da aldaketa nabarmenik sumatzen, honelako jarrerakia erabat gaitzesten baitira.

7.8 taula: Honako portaera bortitzetatik, zeintzuk onartuko zenituzke?(2000* – 2004 urteetako datuen konparazioa)

7.2.3. Osasunerako ohitura kaltegarriak

Atal honetan, batetik, osasunari kalte egiten dioten ohiturak eta jarrerak gazteen ar-tean hedatuta egoteari buruz gazteek duten iritzia aztertu nahi da; eta bestetik, gazteekgizabidezkoak ez diren portaerak edo osasunari kalte egiten diotenak izan dituzten jakin.

7.2.3.1. Hauen hedapenari buruzko iritziak

Atal honetan, gazteen artean osasunari kalte egiten dioten ohiturak Euskadiko gaz-teen artean zenbateraino dauden hedatuta jakin nahi da: ariketa fisiko gutxi egiten duten(bizitza sedentarioa), orekarik gabe elikatzen diren, arazo psikologikoak dituzten (estre-sa, depresioa...), babes-neurririk hartu gabe harreman sexualak izaten dituzten, edolegezko drogak (tabakoa eta alkohola) edo legez kanpokoak hartzen dituzten.

Gazteen beraien ikuspegiari jarraiki, euren bizitzan guztiz errotuta daude osasunera-ko kaltegarri diren gizarte-ohitura horiek guztiak (7.1 grafikoa), eta areagotu egin dira az-ken lau urteotan. Horietatik errotuena droga legalak hartzea da, alkohola eta tabakoa,bereziki; izan ere 15 eta 29 urte bitarteko neska-mutilen %96aren iritziz, euren inguru-nean nahikoa edo oso zabalduta dago.

Bortizkeria fisikoa bikoetan .............

Animaliak jotzea .....................................

Haurrak jotzea .........................................

Politikoek euren egoerari etekinaatera nahi izatea .....................................

010

1

000

1

178

9

2000

055

7

2004

999291

88

2000

BETI

999594

91

2004 2004

011

3

2000

INOIZ EZ

2000

010

2

2004



Zenbait unetan legez kanpokodrogak hartzea .......................................

Politikoek euren egoerari etekinaatera nahi izatea .....................................

Kalea zikintzea ........................................

Alkoholaren eraginpean gidatzea ..

Ogasunari iruzur egitea ......................

5

321

11

9

110

11

34

7322030

2000

32

3241930

2004

59

88667954

2000

BETI

58

95748055

2004 2004

2

3215

2000

INOIZ EZ

2000

2

1114

2004



GIZARTE BALIOAK

117

Gazteen %88ak dioenez, legez kanpoko drogak (haxixa, kokaina, heroina, estasia...)oso zabalduta daude. Gainera, %76aren iritziz, gazteen elikadura ez da oso orekatua.

Ariketa fisiko gutxi egitea, babes-neurririk gabe sexu-harremanak izatea eta arazopsikologikoak izatea, ordea, ez da hain ohikoa (Euskadiko gazteen %68ak, %57ak eta%54ak, hurrenez hurren, gutxi edo oso gutxi zabalduta daudela uste du).

7.1. grafikoa: Gazteen artean ohikoak diren ohiturak(2000* – 2004 urteetako datuen konparazioa)

EAEn, 30 urtetik beherakoak, 7.1 grafikoan ikus daitekeenez, arazo psikologikoeiburuz salbu, dezente ezkorragoak dira duela lau urte baino, ohitura kaltegarri hauekzabalduago daudela pentsatzen dutenen ehunekoak gora egin baitu. Aipagarriena babes-neurririk hartu gabe sexu-harremanak izatearen portaera da, gorakada handiena izan bai-tu (19 puntu) eta honen ondoren legez kanpoko drogak hartzea (14 puntu) eta ariketafisiko gutxi egitea (12 puntu).

7.9 taulan ikus daitekeenez, aztertzen ari diren ohiturak nahikoa edo oso zabaldutadaudela kontuan hartuta, neskek mutilek baino ikuspegi ezkorragoa dute orekarik gabeelikatzeaz, babes-neurrik gabeko sexuaz eta arazo psikologikoez.

Bestalde, 20 urtetik gorako gazteek babes-neurririk gabeko sexu-harremanak eta ara-zo psikologikoak ohikoagoak direla uste dutenak gehiago dira.

Lurralde artean ere badira ezberdintasunak: Arabako gazteak ezkorragoak dira dro-gazaletasunaren inguruan, bai legezko zein legez kanpoko drogak hartzearen inguruan;Bizkaikoen artean zabalduago dago babes-neurrik hartu gabeko sexu-harremanak ohi-koak direnaren iritzia; eta Gipuzkoan, azkenik, ariketa fisiko gutxi egitearen eta orekarikgabe elikatzearen ohikotasunaz ezkorrenak dira.

Ezker eta eskuineko gazteen jarrera ideologikoaren arabera ezberdintasunik dagoenaztertzerakoan, aipatutako ohituren aurrean suma daiteke ezkertiarrak ezkorragoakdirela.


9693

8874

7669

6856

5738

5454

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Legezko drogak

Legez kanpoko drogak

Elikadura kaskarra

Ariketa fisiko urria

Babes-neurririk gabeko sexua

Arazo psikologikoak

2004 2000


118

7.9 taula: Zure ustez, ohikoak al dira gazteen artean honako jarrerak edo portaerak?

7.2.3.2. Osasungarriak edo gizabidezkoak ez diren portaerak izatea

Gainera, azken hamabi hilabeteetan gomendagarriak ez diren portaerak (trafiko-arauak ez betetzea, gehiegi edatea edo legez kanpoko drogak hartea) izan dituzten gal-detu zaie Euskadiko gazteei. 7.10 taulan ikus daitekeenez, ohikoena behar baino gehiagoedatea da, gazteen %53ak onartzen baitu azken urtean gehiegi edan izana. Laurdenak(%26) trafiko-arauak ez dituela bete aitortzen du, eta beste hainbatek (%25) azken hamabihilabeteetan legez kanpoko drogak hartu dituela.

GIZARTE BALIOAK

119

GUZTIRA

LEGEZKO DROGAK HARTZEA

Oso ohikoa ..................................................

Nahikoa ohikoa .........................................

Ez ohikoa .....................................................

Guztiz ez ohikoa ......................................

Ed/Ee ...............................................................

LEGEZ KANPOKO DROGAK HARTZEA

Oso ohikoa ..................................................

Nahikoa ohikoa .........................................

Ez ohikoa .....................................................

Guztiz ez ohikoa ......................................

Ed/Ee ...............................................................

OREKARIK GABEKO ELIKADURA

Oso ohikoa ..................................................

Nahikoa ohikoa .........................................

Ez ohikoa .....................................................

Guztiz ez ohikoa ......................................

Ed/Ee ...............................................................

ARIKETA GUTXI EGITEA

Oso ohikoa ..................................................

Nahikoa ohikoa .........................................

Ez ohikoa .....................................................

Guztiz ez ohikoa ......................................

Ed/Ee ...............................................................

BABES-NEURRIRIK GABE SEXU-HARREMANAK IZATEA

Oso ohikoa ..................................................

Nahikoa ohikoa .........................................

Ez ohikoa .....................................................

Guztiz ez ohikoa ......................................

Ed/Ee ...............................................................

ARAZO PSIKOLOGIKOA

Oso ohikoa ..................................................

Nahikoa ohikoa .........................................

Ez ohikoa .....................................................

Guztiz ez ohikoa ......................................

Ed/Ee ...............................................................


Guztira balio absolututan ....................

Gizonez-koak

6333

211

3751

831

235320

21

185028

31

134433

55

124239

52

100

1.500

6234

211

3652

821

224925

21

165128

42

114235

55

103743

64

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

6432

220

3749

841

255715

21

205027

20

154631

44

134736

31

100

750

6133

321

354811

42

245220

31

155030

41

123738

75

113743

63

100

412

15-19

6434

111

3852

721

225321

22

205127

21

134732

44

104440

42

100

588

20-24

6333

210

3751

831

245419

21

195027

31

134731

45

144436

41

100

500

25-29


7422

310

4844

521

215321

22

174336

31

123643

45

124337

62

100

215

Araba

6136

110

3753

811

205819

11

155428

21

144931

24

94243

32

100

805

Bizkaia

6133

321

325010

62

304420

42

244823

41

124032

96

154234

63

100

480

Gipuzkoa



6533

100

3853

711

245518

21

175326

21

134533

53

124338

51

100

719

6034

610

275515

40

175328

20

174734

20

123647

14

83751

30

100

108

6134

230

275611

50

115328

70

135626

40

8502613

2

44144

73

100

46

6133

231

3847

952

255120

22

204728

31

134431

47

124239

43

100

627

Alderdiz alderdi aztertuta suma daiteke, generoaren arabera, gizonezkoek emaku-mezkoek baino gehiagotan praktikatu dituztela aipatutako jarduerak; adinari dagokionez,ordea, 20 eta 24 urte bitartekoak gehiegi edan dutenak izan direla. Logikoki, 19 urtekoenartean (gidabaimena izateko adinaz) da ohikoena trafiko-arauak ez betetzea. Gipuzkoakogazteak, lehenago ikusi den bezala, autoa egunero erabiltzen duten gazteen kopurualtuena duen lurraldekoak, dira trafiko-arauak gehien hausten dituztenak. Gazte ezkertia-rrak dira, gainera, hiru portaera hauek azken urtean izan dituztenak gehienbat.

7.3. BESTEEN ARLOA

7.3.1. Auzokideekiko tolerantzia

Euskadiko Gazteak 2000 txostenean adierazi bezala, auzokidea talde jakin batekokidea delako baztertzea, gizarte-tolerantziarik ezaren adierazpena da. Bazterketa horriauzokideekiko tolerantziarik eza deitzen zaio (7.11 taula).

Euskadiko gazte gehienak ez dira toleranteak neonaziekiko edo mutur-muturrekoeskuineko pertsonekiko. Horrela, gazteen %56ak adierazten duenez, ez luke nahi horrela-ko norbait auzokide izatea.

Gazteen %42ak ijitoa auzokide izatea ez duela atsegin adierazten du. Euskadiko gaz-teen zati handi batek drogen menpekoak ere baztertzen ditu, 30 urtetik beherakoen%40ak ez baitu horien auzokide izaterik nahi.

Bestalde, Euskadiko gazteen zati batek ez ditu oraindik ere militarrak onartzen. Izanere, %30ak, ez luke militarren auzokide izan nahi. EAEko gazteen laurdenak (%24ak ezluke hauen auzokide izan nahi) ere ez ditu prostitutak eta gigoloak onartzen.

Poliziak, kartzelan izandakoak eta mutur-muturreko ezkertiarrak gutxiago baztertzendira, EAEko bost neska-mutiletatik batek ez baitu horietako norbait auzokide izatea nahi.

Euskadiko gazteentzat onarpen handiena homosexualek eta atzerriko etorkinekdute; izan ere, hurrenez hurren, %7ak eta %12ak ez ditu onartzen auzokidetzat.


120

GUZTIRA

GEHIEGI EDATEA

TRAFIKO ARAUAKBETE GABEGIDATZEA

LEGEZ KANPOKODROGAK HARTZEA

Gizonez-koak

5346

1

2672

2

2575

1

100

1.500

6039

1

3761

2

3266

1

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

4653

0

1583

2

1783

0

100

750

4752

1

790

4

2277

1

100

412

15-19

6139

0

3366

1

2673

1

100

588

20-24

5050

0

3465

1

2775

1

100

500

25-29


5545

0

2277

1

2674

0

100

215

Araba

5346

0

2375

2

2476

1

100

805

Bizkaia

5346

1

3366

1

2573

1

100

480

Gipuzkoa

EZKERRA/ESKUIN ARDATZA


6535

0

3268

1

3268

0

100

719

4257

1

2475

1

1881

1

100

108

4756

0

2377

0

1684

0

100

46

4257

1

2077

3

1881

2

100

627

Bai ................

Ez ..................Ed / Ee ........

Bai ................

Ez ..................Ed / Ee ........

Bai ................

Ez ..................Ed / Ee ........

Guztira ehunekotan .........................

Guztira absolututan .........................

7.10 taula: Ondorengo jardueretatik, egin al duzu baten bat azken hamabi hilabetetan?

7.11 taula: Axola al dizu honelako pertsonaren bat auzokide izatea?

Datu hauek generoaren arabera aztertuz gero, ondoriozta daiteke emakumeak direladrogen menpekoak eta prostitutak auzokide izateko eragozpen gehien jartzen dituz-tenak.

GIZARTE BALIOAK

121

NEONAZIAK/ESKUIN-ESKUINEKO PERTSONAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

IJITOAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

DROGEN MENPEKOAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

MILITARRAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

PROSTITUTAK ETA GIGOLOAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

POLIZIAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

KARTZELAN EGONDAKOAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

EZKER-EZKERREKO PERTSONAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

ETORKIN ATZERRITARRAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

HOMOSEXUALAK

Bai ..................................

Ez ...................................

Ed/Ee .............................

GUZTIRAGizonez-

koak

5638

5

4254

4

4055

5

3066

4

2473

4

2275

3

1975

6

1876

6

1284

4

792

1

5639

4

4254

4

3659

6

3165

4

2075

5

2472

4

1777

6

1976

5

1283

4

891

2

SEXUA

Emaku-mezkoak

5638

6

4154

5

4452

5

2968

3

2770

3

2077

2

2172

6

1776

7

1284

3

692

1

5241

7

4552

3

4153

6

2967

3

2571

3

2177

2

2471

4

1677

8

1581

3

990

1

15-19

5936

5

4155

3

3956

4

3364

3

2176

3

2473

3

1876

6

1778

4

1285

3

792

1

20-24

5739

4

4054

7

3955

5

2868

4

2570

5

2274

4

1676

9

2074

7

1084

5

593

2

25-29


5141

7

3164

6

3458

7

2768

5

2172

7

1976

5

187210

147511

1379

8

592

3

Araba

5738

4

4551

4

3956

5

2769

4

1978

3

2077

2

1777

5

1778

5

1087

3

692

1

Bizkaia

5737

6

4254

4

4352

5

3760

3

3264

3

2869

3

2272

6

2074

6

1681

4

990

1

Gipuzkoa



6730

3

3858

4

3758

5

3859

3

1977

4

2969

2

1580

5

1482

4

1087

3

694

1

5736

6

4253

5

4452

4

1780

2

3662

2

1384

3

2370

8

2571

5

1381

7

693

1

4846

6

5842

0

5545

0

2965

6

3561

4

2278

0

3660

4

1783

0

1683

1

1089

1

4448

8

4551

5

4153

6

2373

5

2670

4

1779

4

2271

7

2070

9

1581

4

989

2

Altua Erdikoa Baxua

GIZARTE MAILA

5636

8

5145

4

4649

5

2270

8

3165

4

1184

5

2072

8

2369

8

1482

4

792

1

5639

5

4254

4

4055

5

3067

3

2274

4

2375

3

1975

6

1777

6

1384

3

792

1

5536

9

3362

5

3655

9

3659

5

2666

8

2967

5

1974

7

1873

9

985

6

691

3

15 eta 19 urte bitarteko gazteak dira ijitoak eta kartzelan egondakoak auzokide iza-teko eragozpen handiena adierazten dutenak. Gehienbat 20 urtetik gorakoek ez dituzteonartzen auzokidetzat eskuin-eskuinekoak. Adinak, ordea, ez du eraginik beste taldeeiburuz galdetzen denean.

Gipuzkoako gazteak dira aipatutako taldeetako kideak auzokide izateko eragozpenikhandiena azaltzen dutenak, Bizkaikoekin eskun-eskuinekiko eta ijitoekiko tolerantziaezaren mailan bat datozelarik.

Gizarte-mailak nabarmen eragiten du ezberdintasunean. Izan ere, goi-mailako gazteakdira ijitoak, drogen menpekoak, prostitutak eta mutur-muturreko ezkertiarrak auzokideizateko eragozpenik handiena azaltzen dutenak. Mailarik baxueneko gazteek, berriz, mi-litarrak eta poliziak gaitzesten dituzte batez ere.

Gazteen ideologia zenbat eta eskuinekoagoa izan areagotu egiten da ijito, drogazaleeta kartzelan egondakoekiko gizarte-arbuioa (eta baita, baina gutxiago, etorkin atzerrita-rrekiko). Eskuin eta zentroko gazteek arbuio bera adierazten dute (ezkertiarrek bainohandiagoa) prostituta eta gigoloekiko, eta zentrokoak dira mutur-muturreko ezkertiarrakgehien gaitzesten dituztenak. Bestalde, euren burua ezkertiartzat duten gazteak mutur-muturreko eskuindar, militar eta poliziak auzokide izateko eragozpen handiena azaltzea-gatik nabarmentzen dira.

7.2 grafikoa: Auzokideekiko tolerantziarik eza(2000 *– 2004 urteetako datuen konparazioa)

2000. urteko datuekin alderatzen badugu, neonazi eta mutur-muturreko eskuindareta drogazaleekiko, eta gutxiago baina baita militar, polizia eta mutur-muturreko ezker-tiarrekiko tolerantzia areagotu egin dela ikus daiteke. Hala ere, etorkin eta homosexualakzertxobait gehiago arbuiatzen dituzte (7.2 grafikoa).

* 2000ko datuak biribildu egin dira

2004 2000

5666

4240

4050

3034

2422

2225

1921

1823

129

74

0 10 20 30 40 50 60 70

Neonaziak/Eskuin-eskuinekoak

Ijitoak

Drogen menpekoak

Militarrak

Prostituta eta/edo gigoloak

Poliziak

Kartzelan egondakoak

Ezker-ezkerrekoak

Etorkinak

Homosexualak


122

7.3.2. Tolerantzia ideologikoa

Tolerantea izateko beharrezkoa da pertsona baten ideiak, sinismenak edo balioakkontuan izan gabe onartzea. 2000. urtean eman ziren emaitza berak izan dira oraingoanere. Hau da, Euskadiko gazteen zati handi bati axola dio auzokietzat zenbait taldetakopertsonak izatea. Baina, dirudienez, ideologiak garrantzi gutxiago du. Izan ere, EAEkogazteen hamarretik batek soilik adierazi du bereak ez bezalako ideia, sinismen edo ba-lioak dituen pertsonekin oso desgogara edo nahiko desgogara sentitzen dela. Gazteenherena ez oso desgogara sentitzen da, eta gehienak (%54) batere desgogara (7.12 taula).

Generoa kontuan hatzen bada, emaitzak oso antzekoak dira. Baina, adina edo lurral-dearen arabera aztertuz gero ezberdintasunak sumatzen dira. Honela, nerabetasunetikgertuago daudenak (15-19 urte) desgogarago daude eurenaz bestelako ideologia edosinesmen duten pertsonekin (dena den, ehuneko hau ere oso txikia da: %14). Bestalde,gipuzkoarrak zertxobait toleranteagoak dira ezberdintasun ideologikoekin gainerakolurraldeetakoak baino (%58ak batere desgogara egotea onartzen du).

Segmentazio-aldagai gisa ezkerra/eskuina ardatza erabiltzen bada hainbat ezberdin-tasun suma daitezke. Euren burua ezkertiartzat eta zentrokotzat dutenen arteko (%54 eta%51, hurrenez hurren) gehienak ez dira batere desgogara sentitzen bereak ez bezalakobalioak eta ideiak dituen jendearekin. Eskuinekoen artean, ordea, %43ra gutxitzen daehunekoa.

7.13 taula: Zureak ez bezalako ideiak, sinismenak edo balioak dituztenekin zein mailatan sentitzenzara desgogara?(2000 * – 2004 urteetako datuen konparazioa)

Oso desgorara ...............................................................................

Nahikoa desgogara ......................................................................

Ez oso desgogara .........................................................................

Batere desgogara .........................................................................

Ed/Ee ...................................................................................................

Guztira ehunekotan ....................................................................

Guztira balio absolututan ........................................................

2004

19

3054

6

100

1.500


2000

28

3750

3

100

1.364

GIZARTE BALIOAK

123

GUZTIRA

Oso desgogara .......................................

Nahikoa desgogara ..............................

Ez oso desgogara .................................

Batere desgogara .................................

Ed/Ee ...........................................................

Guztira ehunekotan ............................

Guztira balio absolututan! ...............

Gizonez-koak

19

3054

6

100

1.500

19

2855

6

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

29

3252

5

100

750

1132948

8

100

412

15-19

27

3254

6

100

588

20-24

18

2958

4

100

500

25-29


1103552

2

100

215

Araba

19

3151

8

100

805

Bizkaia

28

2758

4

100

480

Gipuzkoa



2103154

3

100

719

18

3851

2

100

108

08

4443

5

100

46

17

2755

9

100

627

7.12 taula: Zureak ez bezalako ideiak, sinismenak edo balioak dituztenekin zein mailatan sentitzen zara desgogara?

Oso ezberdintasun gutxi sumatzen dira Euskadiko Gazteak 2000 txostenean jasotakoemaitzen eta egungoen artean. 7.13 taulan ikus daitekeenez, 2000. urtean egun bezalaxe,Euskadiko gazteen %10 baino ez da nahikoa desgogara edo oso desgogara sentitzen be-reak ez bezalako ideiak edo sinismenak dituztenekin. Gorakada txiki bakarra “batere des-gogara” sentitzen direnen artean sumatzen da, “ez oso desgogara” sentimenduak beheraegin duelarik.

7.14 taula: Politikaz hitz egiteko aske sentitzen al zara?

Tolerantzia ideologikoaren auzian gehiago sakonduz gero, beharrezkoa da Euskadikogazteek arlo politikoan dagoen tolerantziarekiko zein ikuspegia duten jakitea. Horrela,politikaz eztabaidatzeko aske sentitzen diren galdetu zaie. Horietatik %36ak guztiz aske

GUZTIRA ...................................................................

SEXUA

Gizon ..........................................................................

Emakumea ...............................................................

ADINA

15 eta 19 urte bitartekoak ...............................



LURRALDEA

Araba ..........................................................................

Bizkaia ........................................................................

Gipuzkoa ...................................................................


Ezkerra .......................................................................

Zentroa ......................................................................

Eskuina ......................................................................

Ed/Ee ...........................................................................

EUSKALDUN/ESPAINIAR ARDATZA

Euskalduna ..............................................................

Euskalduna eta espainiarra ..............................

Espainiarra ...............................................................

Ed/Ee ...........................................................................

GERTUKOAGOA DUTEN ALDERDIA *

PP ..................................................................................

EAJ-PNV ......................................................................

PSE – EE ....................................................................

IU – EB .......................................................................

Ezkerreko beste talde batzuk ........................

Aralar ..........................................................................

EA .................................................................................

UA .................................................................................

Bestelakoak .............................................................

Guztiak ......................................................................

Batere ez ...................................................................

Ed/Ee ...........................................................................

Pertsonabatzuekin

soilik

36

4032

353835

423437

42393029

40333332

24393751443450

030

03627

Ez,ia inorekin Ed / Ee

Guztiraehunekotan

Guztirabalio

absolututanBai,

edozeinekin

43

3948

394348

394443

49505036

43474033

53525241525548

060

1004038

8

79

1077

878

56

1811

6101510

23683351

10010

099

13

1412

171210

111412

553

24

11111224

0234070000

1526

100

100100

100100100

100100100

100100100100

100100100100

100100100100100100100100100100100100

1.500

750750

412588500

215805480

719108

46627

777488

77158

12123

859742

11743

119

1639321

% Horizontalak

* “PP”, “UA”, “Beste talde batzuk” eta “Guztiak” ez dira komentatuko inkesta egiterakoan oso erreferentzia gutxi jasodelako.


124

sentitzen dela adierazten du, %43ak pertsona batzuekin soilik sentitzen direla aske, eta%8ak ia inorekin (7.14 taula). Ia datu berberak jaso ziren 2000. urtean, eta ondorioz esandaiteke askatasun-mota honen pertzepzioa ez dela kasik aldatu.

Duela lau urte bezala, neskek mutilek baino askatasun gutxiago sumatzen dute edo-zeinekin politikaz eztabaidatzeko. Lurraldeka aztertuz gero, berriz, arabarrek edozeine-kin hitz egiteko bizkaitarrek eta gipuzkoarrek baino askatasun handiago sumatzen dutelaesaten dute.

Aukera politikoa kontuan hartzen badugu esan daiteke ezkerretik eta zentrotik hur-bil daudenak, euren burua euskalduntzat dutenak, eta bereziki, Ezker Batua eta EuskoAlkartasuna alderdietako kideak (talde bakarra baita non kideen erdiak politikaz edozei-nekin askatasun osoz hitz egin dezakeela esaten baitu) dira askatasun gehien sumatzendutenak.

7.3.3. Inmigrazioarekiko jarrerak

7.3 grafikoan ikus daitekeenez, EAEko gazteen %68arentzat atzerriko etorkinez arigarenean, afrikarrez ari gara. Beste %45arentzat hegoamerikarrez, %15arentzat ekialde-koez eta %12arentzat, berriz, Europako Ekialdeko etorkinez. Gutxiago dira “beltzak” (%7),arabiarrak (%7) aipatzen dituztenak eta are gutxiago Europako Elkarteko hiritarrak (%5).Gainera %2ak portugaldarrak aipatzen ditu eta beste horrenbestek ijitoak.

2000. urtetik nabarmen igo da berez hegoamerikarrak aipatzen dituzten gazteenkopurua (29 puntu gehiago), eta zertxobait gutxiago Ekialdeko europarrak (sei puntugehiago) eta arabiarrak (bost puntu gehiago). Aldi berean, oraindik ere gehienbat aipa-tzen badira ere, gutxiago aipatzen dira afrikarrak (bost puntu).

7.3 grafikoa: Zeinekin parekatzen dituzu Euskal Herrian bizi diren etorkinak?(2000 *– 2004 urteetako datuen konparazioa)

* 2000ko datuak biribildu egin dira. 2000. urtean ez zegoen ez zegoen “EBeko beste batzuk” kategoria, guztiak“Gainerakoak” kategoriaren barne hartzen zirelako.

6873

4516

1517

126

710

72

23

25

5

13

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Afrikarrak

Hegoamerikarrak

Ekialdekoak

Ekialdeko europarrak

Beltzak

Arabiarrak

Igitoak

Portugaldarrak

EBeko beste batzuk

Gainerakoak

2004 2000

GIZARTE BALIOAK

125

Euskadin bizi diren kanpoko pertsona kopuruari dagokionez, EAEko gazteen %61areniritziz dezente dira baina ez gehiegi, hamarretatik batentzat oso gutxi dira. Dena den,euskal gazteen %24ak gehiegi direla pentsatzen du (7.15 taula).

Euskadin atzerritar gehiegi bizi dela pentsatzen dute gehienbat 15 eta 19 urte bitar-teko gazteek (%28), langabezian daudenek (%28), zentrokoak direnek edo euren buruanezkerra/eskuina ardatzean kokatzen ez dutenek (%29), bere burua espainiartzat dutenek(%37), eta horietatik batik bat Araban bizi direnek ( %40).

7.15 taula: Euskadi bizi diren atzerritarren kopuruari buruzko iritzia

2000. urteko datuekin (Euskadiko Gazteak 2000) alderatzen baditugu honakoa ikusdaiteke: Euskadin atzerritar gehiegi bizi direla pentsatzen dutenen kopurua bikoiztu egindela eta etorkin gutxi daudela pentsatzen duten gazteen kopurua, berriz, hiru aldiz txi-kiago dela. Beraz, esan beharra dago azken lau urteotan Euskadiko gazteen artean atze-rritar gehiegi etorri dela pentsatzen dutenen kopurua aldatu egin dela.

Beste alde batetik aipatu behar da, Euskadiko gazteen erdia (%57) administrazioakatzerriko etorkinak etortzeari mugak jartzearen aldekoa dela; hots, lanerako baimena

GUZTIRA .......................................................................

SEXUA

Gizona ............................................................................

Emakumea ...................................................................

ADINA

15 eta 19 urte bitartekoak ...................................



LURRALDEA

Araba ...............................................................................

Bizkaia ............................................................................

Gipuzkoa .......................................................................

LAN-EGOERA

Ikasten ...........................................................................

Lanean ............................................................................

Langabezian ................................................................

Etxeko lanetan ...........................................................


Ezkerra ...........................................................................

Zentroa ..........................................................................

Eskuina ..........................................................................

Ed/Ee ...............................................................................


Euskalduna ...................................................................

Euskalduna eta espainiarra ..................................

Espainiarra ...................................................................

Ed/Ee ...............................................................................

Dezentebaina

ez gehiegi

24

2425

282422

402222

22262823

18292231

25223721

Gutxi Ed/EeGuztira

ehunekotan

Guztirabalio

absolututanGehiegi

61

5865

596361

526461

64605277

63556560

59655563

10

127

99

11

69

12

101011

0

131110

5

1186

10

5

63

446

256

4490

5434

5526

100

100100

100100100

100100100

100100100100

100100100100

100100100100

1.500

750750

412588500

215805480

642691132

23

719108

46627

777488

77158

% Horizontalak


126

dutenei soilik sartzen uztearen aldekoak. %28 ez dago ados etorkinen etorrerari mugakjartzearekin eta beste herrialdeetako langileak etortzea ahalik eta gehien erraztu behardela adierazten dute. Azkenik, badago mugak zeharo ixtearen aldeko kopuru txiki bat ere(%4) (7.16 taula).

7.4 grafikoa: Euskadi bizi diren atzerritarren kopuruari buruzko iritzia(2000 * – 2004 urteetako datuen konparazioa)

Atzerritarrak Euskadin sartzea ahalik eta gehien erraztearen aldeko gehienak 20 eta24 urte bitartekoak (%31), Bizkaian bizi direnak (%30), ezkerreko gazteak (%36) eta eurenburua euskalduntzat dutenak (%34) dira.

Gehienbat zentrokoak (%66) edo eskuinekoak (%72) edo euren burua espainiartzat du-tenak (%60) dira etorkinen etorrerari mugak jartzearekin eta lanerako baimena duteneisoilik sartzen uztearekin ados daudenak. Dena den, ez da ahantzi behar iritzi hau nagusidela talde guztietan.

Azkenik, gutxi badira ere, langabezian daudenak (%8) dira etorkinen etorrerari era-gozpen gehien jartzen dizkiotenak.

Datuei jarraiki azpimarratu behar da, ideologia politikoak baduela eraginik EAEkogazteek bertan dauden etorkin atzerritarrekiko jarrera azaltzeko orduan, bai ezkerra/es-kuina ardatzari zein euskalduna/espainiarra ardatzari gagozkiolarik. Halaber, lanbideakedo zertan diharduten ere badu zerikusirik etorkin atzerritarrak onartzeko orduan.

Duela lau urte izandako datuekin alderatuta, etorkinei mugak jarri edo lanerakobaimena eskatzearen aldekoen kopurua areagotu egin da (zazpi puntu). Honela, agerianjartzen da Euskadin gero eta etorkin atzerritar gehiago bizi delako iritziak eta mugakjartzearen aldekoak gora egin dutela.

2000 2004

12

24

47

61

31

10

5

0

10

20

30

40

50

60

70

Gehiegi Dezente bainaez gehiegi

Gutxi Ed / Ee

10


GIZARTE BALIOAK

127

7.16 taula: Atzerriko langile etorkinen inguruan, zer egin beharko litzateke?

7.5 grafikoa: Atzerriko langile etorkinen inguruan, zer egin beharko litzateke? (2000*-2004 urteetako datuen konparazioa)

3228

50

57

3 4

15

10

0

10

20

30

40

50

60

Sarrera ahalik eta gehienerraztea

Lanerako kontratuta duteneisoilik uztea sartzen

Sarrera debekatzea Ed / Ee

2000 2004

GUZTIRA ........................................................................

SEXUA

Gizona .............................................................................

Emakumea .....................................................................

ADINA

15 eta 19 urte bitartekoak ....................................



LURRALDEA

Araba ................................................................................

Bizkaia .............................................................................

Gipuzkoa ........................................................................

LAN-EGOERA

Ikasten ............................................................................

Lanean .............................................................................

Langabezian .................................................................

Etxeko lanetan ............................................................


Ezkerra ............................................................................

Zentroa ...........................................................................

Eskuina ...........................................................................

Ed/Ee ................................................................................


Euskalduna ....................................................................

Euskalduna eta espainiarra ...................................

Espainiarra ....................................................................

Ed/Ee ................................................................................

Lanerakokontratuta

dutenei soilikuztea sartzen

28

2928

243129

243028

26322724

36231921

34212029

Sarreradebekatzea Ed / Ee

Guztiraehunekotan

Guztirabalio

absolututan

Sarreraahalik

eta gehienerraztea

57

5757

605557

635361

59555460

52667260

52686045

4

54

543

544

4480

3535

5277

10

1011

119

12

813

7

11101116

866

14

108

1318

100

100100

100100100

100100100

100100100100

100100100100

100100100100

1.500

750750

412588500

215804480

642691132

23

719108

46627

777488

77158

% Horizontalak


128

7.3.4. Gauez kalera ateratzeko beldurra

Euskadiko gazteen artean %14ak soilik adierazten du gauez herritik edo auzotik ibil-tzeak beldurtu egiten duela. Datu orokor horren azpian, ordea, errealitate bat dago, izanere mutilen %6ak bakarrik adierazten baitu beldur hori, baina nesken %22ak (7.17 taula).

7.17 taula: Gauez herritik edo auzotik ibiltzeak beldurtu egiten al zaitu?

Adinaren araberako aldeak ere interesgarriak dira, urteetan gora egin ahala gauez ka-lera ateratzeko beldurra murriztu egiten baita.

Arabako gazteak (%24), Bizkaikoak (%12) edo Gipuzkoakoak (%15) baino gehiago bel-durtzen ditu kalean ibiltzeak. Gainera beldur hori zertxobait handiagoa da hiriburuan bizidirenen artean (%19) herri txiki edo ertainetan bizi direnen artean baino.

Ideologia politikoak ere badu eragina gauez ibiltzeko beldurrarekin. Ohikoagoa dabeldur izatea kontserbadoreenen (eskuinekoak) artean (%22).

Amaitzeko, aurten jasotako datuak 2000koekin alderatuz gero, ez da alde handiriksumatzen emaitza orokorretan, baina bai, ordea, taldeen artekoetan. Zentzu honetan, al-derik handiena generoan ikusten da: egun gizonezkoak gehiago beldurtzen dira duela lauurte baino, eta badirudi, aitzitik, emakumeengan berriz arindu egin dela beldurra (7.6grafikoa). Baina aldaketarik garrantzitsuena jarrera politikoari dagokiona da. Izan ere, es-kuineko ideologiatik hurbil dauden gazteek gauez ateratzeari dioten beldurra areagotuegin da zortzi puntutan, eta ezkertiarren artean, berriz, bi puntutan.

GIZARTE BALIOAK

129

GUZTIRA

Bai .....................................

Ez ......................................

Ed / Ee .............................

Guztira ehunekotan .

Guztira absolututan .

Gizonez-koak

1485

1

100

1.500

693

0

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

2277

1

100

750

1981

0

100

412

15-19

1485

1

100

588

20-24

1188

0

100

500

25-29


2475

1

100

215

Araba

1288

1

100

805

Bizkaia

1585

0

100

480

Gipuzkoa

EZKERRA/ESKUINAARDATZA

Ezkerra Zentroa Eskuina Txikia

2275

2

100

46

1288

0

100

318

1288

0

100

658

1979

1

100

571

1287

1

100

719

1684

0

100

108

Erdikoa Hiribur.

HERRIAREN TAMAINA

7.6 grafikoa: Gauez herritik edo auzotik ibiltzeak beldurtu egiten al zaitu? (2000* - 2004 urteetako dauten konparazioa)

0

5

10

15

20

25

30

2000 3 26 10 17 14 172004 6 22 12 16 22 16

Gizona Emakumea Ezkerra Zentroa Eskuina Ed / Ee



130

GIZARTE BALIOAK

131

— Oro har, Euskadiko gazteek gehien onartzen dituzten gizarte jarduerak dibor-tzioa (azken lau urteetan nabarmen igo dena) eta harreman homosexualak dira.Gehienek abortua eta eutanasia egoera jakin batzuen baldintzapean onartzendituzte. Eskuineko ideologia dutenak dira jarduera hauek gehien gaitzesten di-tuztenak.

— Euskadiko gazteek zorrotz gaitzesten dituzte indarkeria fisiko guztiak: bikotebarrukoa, haurren kontrakoa, animaliak jotzea zein helburu politikoak lortzekoa(%90ak gaitzesten du erabat kasu guztietan).

— Politikoek euren egoerari etekina atera nahi izatea, alkoholaren eraginpeangidatzea, kalea zikintzea, legez kanpoko drogak hartzea edo Ogasunari iruzuregitea ere gehienek gaitzesten dute, eta gazte gehienek ez du inoiz ere justifi-katzen.

— Gazte gehienen iritziz, oso errotuta dago legezko drogen (tabakoa eta alkohola)kontsumoa Euskadiko gazteen artean. Orobat, legez kanpoko drogak hartzea,orekarik gabe elikatzea, ariketa fisiko gutxi egitea eta babes-neurririk gabekoharreman sexualak ere oso zabalduta daude. Azken hauek, gainera, nabarmenegin dute gora azken lau urteotan. Aldi berean, gazteen erdiak baino gehiagokuste du arazo psikologikoak oso hedatuta daudela gazteen artean.

— Gazteen erdiak baino zertxobait gehiagok onartzen du gehiegi edan izana azkenurtean (eta bereziki mutilak eta 20 eta 24 urte bitartekoak). Gazteen gutxi gora-behera laurden batek onartzen du azken urtean trafiko arauak hautsi eta legezkanpoko drogak hartu izana (orain ere mutilak dira gehien onartzen dutenak).

— EAEko gazte gehienak oinez joaten dira leku batetik bestera (gazteen hiru laur-denak egunero egiten du). Ondoren autoa erabiltzen dutenak daude, eta geroagogarraiobide kolektiboak (autobusa, metroa eta trena) hartzen dutenak. Motorraeta bizikleta, ordea, gutxienek hartzen dute. Emakumezkoek gizonezkoek bainogehiago erabiltzen dituzte garraiobide publikoak, eta gizonezkoek, berriz, nahia-go dituzte pribatuak (autoa, motorra, bizikleta).

— EAEko gazteek neonaziak eta eskuin-eskuinekoak arbuiatzen dituzten gehien(gazteen erdiak baino gehiagok ez luke horien auzokide izan nahi). Ijitoak etadrogen menpekoak nahikoa gaitzesten dituzte (gehiengoak ez arbuiatu arren),eta aintzat hartzeko modukoa bada ere, arbuio txikiagoa militar, prostituta, po-lizia, kartzelan egondako eta mutur-muturreko ezkertiarrekiko. EAEko gazteekgutxien gaitzesten dituzten taldeak homosexualak eta atzerriko etorkinak dira.Nabarmendu behar da, azken lau urteetan neonazi eta eskuin-eskuinekoekikoeta drogen menpekoekiko tolerantziak gora egin duela.

— Euskadiko gazte askori zenbait taldetako kideak auzokidetzat izatea axola dio;baina ez dirudi ezberdintasun ideologikoek eragiten dutenik. EAEko hamar gaz-tetatik batek bakarrik adierazten du bereak ez bezalako ideiak, sinismenak edobalioak dituztenekin nahikoa desgogara edo oso desgogara sentitzen dela.

— Gazteen %36ak adierazten du askatasun osoz hitz egin dezakeela politikaz eta%8ak ez duela inorekin edo ia inorekin hitz egiteko askatasuna sentitzen. Gehia-go dira, ordea, aske, bakarrik batzuekin sentitzen direnak (%43).

.../...

ONDORIOAK


132

.../...

— Atzerriko etorkinez ari garenean, EAEko gazte gehienentzat afrikarrez ari gara,eta ondoren hegoamerikarrez (azken hauek dezente gehiago aipatzen dira2000. urtean baino).

— Gainera, Euskadiko gazte gehienentzat asko dira bertan bizi diren atzerritarrak,baina ez gehiegi. Hala ere, aipatu behar da azken lau urteotan Euskadin atzerri-tar gehiegi dagoela pentsatzen dutenen kopurua bikoiztu egin dela.

— Etorkin atzerritarrak hartzeari dagokionez, gazteen %57ak uste du bakarrik lane-rako baimena dutenei utzi behar zaiela sartzen, eta %28ak, berriz, murrizketarikgabe utzi behar zaiela sartzen. Gazteen %4 baino ez da sarrera debekatzearenaldekoa.

— EAEko gazte gehienak seguru sentitzen dira hiri edo herrian. Gazteen %14 baka-rrik beldurtzen du gauez kalera atzeratzeak, eta gainera, emakumezkoak gizo-nezkoak baino gehiago. Azken datu hau garrantzitsua bada ere esan behar daduela lau urte baino gutxiago beldurtzen direla emakumeak.

8Euskara

8.1. SARRERA

Euskal Herrian, alde batetik, euskara eta, bestetik, gaztelania eta frantsesa hitz egitendira, hizkuntza horiek balio eta indar oso desberdinak dituztelarik. Halaber, egoera so-ziolinguistikoa oso desberdina da lurralde batetik bestera. “Baina euskarak, gainera, badi-tu beste hainbat berezitasun soziopolitiko, hala nola gutxiengo baten hizkuntza izateaeta, aldi berean, hizkuntza minorizatua izatea. Gutxiengo baten hizkuntza da hiztun-ko-puru txiki batek erabiltzen duelako eta hiztun horiek, neurri handi batean, gehiengobatena den beste hizkuntza (gaztelania, eta, neurri txikiagoan, frantsesa) bateko hiztundirelako. Minorizatua da, zirkunstantzia historiko desberdinetan euskararen erabileragutxietsita eta, kasu batzuetan, debekatuta egon zelako.”1

Gaur egun, hiztun-kopurua handitzeko eta euskararen erabilera normalizatzeko apli-katzen diren neurri politikoak ez dira berdinak lurralde guztietan, ez ahaleginari dagokio-nez ezta iraupenari dagokionez ere; eta helburu hori lortzeko gizarteak duen presentziaeta burutzen dituen ekintzak ere ez dira berdinak. Euskara ofiziala da EAEn duela hogeiurte Euskararen Erabilera Normaltzeko Legea (1982) onartu zenetik. Lege horrek ezarrizituen, hain zuzen, politika-gaietan eta hizkuntzaren plangintzari dagokionean jardutekooinarriak. Beraz, neurri ofizialak eta gizartearen laguntza izatearen edo ez izatearen on-dorioz, “Euskal Autonomia Erkidegoan euskara aurrera egiten ari da nabarmen eta, aldiz,Iparraldean joera kontrakoa da hain zuzen. Nafarroako Foru Erkidegoan ez dago joeragarbirik noranzko batean ezta bestean ere.”2 Gainera, lurralde bakoitzean adinaren arabe-rako hizkuntza-gaitasuna aztertzen badugu, ikus dezakegu euskara etengabe suspertzenari dela EAEn eta askoz ere motelago Nafarroan. Alderantziz, Iparraldean etengabea daatzerakada.

EAE aztergaitzat hartuz, 2001eko azken Inkesta Soziologikoaren arabera, 15 urtetikgorako adina duten pertsonen artean %29,4 elebiduna da (ondo edo nahiko ondo hitz

EUSKARA

135

1 ETXEBARRIA AROSTEGUI, Maitena: “Normalización del Euskera y educación bilingüe”, Estudios de Lingüística, 15.zenbakia: Alicanteko Unibertsitatea, 2001.

2 EUSKO JAURLARITZAREN KULTURA SAILA: Euskararen Jarraipena III. Euskal Herriko Inkesta Soziologikoa 2001. Ondo-rioak, Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, 2003, 46. orria.

egiten dute euskaraz nahiz gaztelaniaz), %11,4 elebidun pasiboak dira (euskaraz ondohitz egin ez arren, ondo edo nahiko ondo ulertzen dute). Gainerako biztanleak, alegia%59,2 elebakar erdaldunak dira (gaztelaniaz bakarrik hitz egiten dute).

EAEko hiru lurraldeetan egoera oraindik oso desberdina den arren, euskaldunen pro-portzioak etengabe gora egiten du adina txikitzen den neurrian. Horrela bada, 25etik 34urtera bitarteko adina dutenen %31,6 elebiduna da eta 16tik 24 urtera bitarteko gazteenia erdia (%48) da elebidun. Gainera, gazteenen artean (16-24 urte) %20ek ondo edo nahikoondo ulertzen du euskara eta elebakar erdaldunak heren bat baino gutxiago dira (%31).Hau, alde batetik, lehen-mailako eta bigarren mailako hezkuntzaren esparruan azkenurteetan B eta D ereduak sartuz egindako lanari zor zaio eta, bestetik, bikote gazteekeuskararen familia-arloko transmisioa berreskuratu izanari.

Halere, hiztun berriak euskara bereganatzen ari direla egia bada ere, egia da halaber“euskara lehen hizkuntzatzat ez duten elebidunak gero eta gehiago direla eta hauek gaz-telaniaz euskaraz baino hobeto moldatzen direla”. Alde batetik, gaztelania nagusi dutenelebidun hauek multzo handiena dira elebidunen artean (%45) eta, bestetik, euskara na-gusi duten elebidunen ehunekoa (%28,2) gutxitu egiten da hiztunen adina txikitzen denneurrian.

Hizkuntza-gaitasunaz gain, euskararen erabileraren hedadura aztertuko dugu laburki.SEIk3 euskararen benetako erabilerari buruz kalean egindako neurketetan jasotakodatuen arabera, erabilera ez da bera lurralde batean edo bestean, ezagutza ere ez baitaberdina. 1989. urtean egindako lehen irakurketatik 2001.ean egindako azkeneraino, gaz-teen erabilera %10etik %16ra handitu da EAEn eta haurrak dira gehien erabiltzen dutenak(%24). Lurraldeen arteko desberdintasunak oso handiak dira eta bi joera erakusten dituz-te. Alde batetik, Araban azken lau urteetan euskararen erabilera egonkortu egin da gazte-en artean (%4) eta, beraz, belaunaldi gazteenek duten ezagutza-maila handitu izana ez daislatzen euskararen erabileraren igoeran. Bestalde, Bizkaian (%10) eta Gipuzkoan (%32)joera hazkuntzarena da, baina erritmo motel samarrean.

Datu hauek kontuan hartuta, kapitulu honetan EAEko gazteek euskararekiko dutenjarrera ezagutuko dugu, honako alderdi hauen analisiaren bitartez:

◗ Euskararen ezagutza-maila.◗ Euskararen erabilera (familian, lagun artean eta irakurtzen).◗ Herri-administrazioek euskara sustatzeari buruzko iritzia.

8.2. EUSKARAREN EZAGUTZA

8.1 taulak eskainitako datuak ikusirik, azpimarratzekoa da EAEko gazteen %62k eus-kara nahiko ondo edo ondo ulertzen duela, %32k zerbait ulertzen duela edo, gutxienez,hitzak ulertzen dituela eta %6k bakarrik dio ezer ulertzen ez duela.

Zertxobait gutxiago dira, baina kasu honetan ere gehiengoa (%56) 15etik 29 urterabitarteko adina izanik euskara nahiko ondo edo ondo hitz egiteko moduan ezagutzendutela diotenak. %36k dio zerbait esaten edo hitz batzuk esaten dakiela, eta %8k bakarrikdio ez duela batere hitz egiten.


136

3 SEI: <http://www.sortu.org/>.

Euskaraz idatziz komunikatzeko gaitasunari dagokionez, hau da, irakurtzen jakin(%58) eta idazten jakiteari (%57) dagokionez, datuak ahozko komunikazioaren antzekoakdira, 8.1. grafikoan ikus daitekeenez. 2000. urtean bezala, Euskadiko gazteek zailtasungutxienak ahozko ulermenean dituztela antzematen da; izan ere, %62k dio euskara ondoulertzen duela.

8.1 grafikoa: Zein da zure ezagutza-maila euskarari dagokionez?

Datu hauek 2000. urtean lortutakoekin (Euskadiko Gazteak 2000) konparatzen baditu-gu, gaur egun euskararen ezagutza handiagoa dela ikusten da, bai ahozkoari bai eta ida-tzizkoari dagokionez ere, eta hala igorpenean nola harreran ere (8.2 grafikoa).

8.2 grafikoa: Euskarazko hizkuntza-gaitasunak.(2000 * eta 2004 urteetako datuen konparazioa)

* 2000. urteko datuak biribildu egin dira.

2000 2004

5962

48

56 5558

5257

0

10

20

30

40

50

60

70

Ulertzen du Hitz egiten du Irakurtzen du Idazten du

0

10

20

30

40

50

60

70

Batere ez Zerbait/Hitz batzuk

Nahiko ondo/Ondo

Ulertzen du Hitz egiten du Irakurtzen du Idazten du

EUSKARA

137

Ikusten denez, gaur egun gazteenak dira (15etik 19 urtera bitarteko adina) euskara-ren ezagutza-maila handiena dutenak eta, 2000. urtean bezala, joera garbia da adinaridagokionez: adinak gora egiten duen neurrian, murriztu egiten dira euskararen ezagutza-mailaren ehunekoak (8.1 taula).

Jatorrizko lurralde historikoari dagokionez, argi eta garbi geratu da Gipuzkoako per-tsona gazteak direla euskararen ezagutza-maila handiena dutenak. Izan ere, %84k euskaraulertzen du eta %77-%78 inguruk nahiko ondo edo ondo hitz egin, irakurri eta idatzi de-zake euskaraz. Beste muturrean Araba dago, bertan euskara ulertzen duten gazteensegmentua %43raino jaisten baita; gainera, euskaraz hitz egin, irakurri edo idaztekobehar adinako gaitasuna dutenak zertxobait gutxiago dira.

Euskaldun / erdaldun ardatzari dagokionez norberak hartzen duen jarrerak ere des-berdintasun garrantzitsuak ezartzen ditu EAEko gazteen artean eta oso bereizlea densegmentazio-faktore bihurtzen da. Horrela, espainiar bakarrik edo funtsean espainiarsentitzen direnen %18k bakarrik daki euskaraz hitz egiten eta, aldiz, nagusiki euskaldunsentitzen direnen artean kopuru hori %74raino igotzen da. Halere, datu interesgarri batda beren burua euskaldun baino espainiarragotzat dutenek beren ezagutza-maila handitudutela azken lau urteetan.

8.3. EUSKARAREN ERABILERA

8.2 taulan jasotako datuek erakusten dutenez, euskara ez dago oso hedatuta Euska-diko gazteek hitz egiteko erabiltzen duten hizkuntza gisa. Izan ere, EAEko gazte euskal-dunen %27k bakarrik erabiltzen du euskara etxean normalean edo gutxienez gaztelaniabaino gehiago.


138

GUZTIRA

ULERTZEN DU

HITZ EGITEN DU

IRAKURTZEN DU

IDAZTEN DU

63262!8

3656!9

3458!9

3557

42670!6

2866!7

2568!7

2667

15-19

73261!8

3656!9

3357!9

3556

20-24

73855!9

4447!

103951!

114148

25-29


124543!

164737!

164241!

164540

Araba

74053!8

4548!8

4150!9

4248

Bizkaia

31384!5

1877!6

1678!6

1677

Gipuzkoa

EUSKALDUN / ERDALDUN ARDATZA

Euskalduna

Espainiarbezain

euskalduna Espainiarra Ed / Ee

31978!4

2274!5

2075!5

2174

44649!7

5438!8

4943!9

5140

314821!

364718!

384617!

384616

164638

174935

184537

194535

Ez .....................................

Zerbait ..........................

Bai ...................................

Ez .....................................

Zerbait ..........................

Bai ...................................

Ez .....................................

Zerbait ..........................

Bai ...................................

Ez .....................................

Zerbait ..........................

Bai ...................................

* Taula honetan agertzen diren Ez, Zerbait, Bai kategoriak galde-sortako 51. galderaren erantzunak erantsiz landu dira eta horrela geratu: Ez“Ezer ez”, Zerbait “Hitzak bakarrik, Zerbait”, Bai “Nahiko ondo, Ondo”.

8.1 taula: Zein da zure ezagutza-maila euskarari dagokionez?

8.2 taula: Zein hizkuntza erabiltzen duzu normalean etxean?*

Gazte euskaldunen adina handitzen den neurrian, euskararen etxeko erabilerak eregora egiten du pixka bat.

Gaztea bizi den lurraldearen arabera, ikus daiteke Gipuzkoako gazte euskaldunek(%39k ia dena euskaraz hitz egiten du edo euskaraz gaztelaniaz baino gehiago hitz egitendu) etxean euskara Bizkaikoek (%19) baino dezente gehiago erabiltzen dutela, eta Araba-koek (%7) baino askoz ere gehiago.

Azkenik, azpimarratzekoa da batez ere euskaldun sentitzen direnek euskaldun etaespainiar sentitzen direnak baino gehiago eta batez ere espainiar sentitzen direnek bainogehiago hitz egiten dutela euskaraz etxean.

Halako desberdintasunak aurkitu arren, ez dugu ahaztu behar aztertutako multzoguztietan, euskaraz hitz egiten nahiko ondo edo ondo jakin arren, etxe barruan batez eregaztelania erabiltzen dutela dioten gazteak gehiengoa direla.

Bestalde, garrantzitsua da ingurune informalago batean euskarak zein erabilera duenaztertzea, zehazki lagun artean. 8.3 taulako datuek agerian jartzen dutenez, gazte

EUSKARA

139

(Ia) guztia euskaraz ...............................

Euskaraz gaztelaniaz baino gehiagoBi hizkuntzetan berdin ........................

Gaztelaniaz euskaraz baino gehiago(Ia) guztia gaztelaniaz ..........................

Ed/Ee .............................................................

Guztira ehunekotan ..............................

Guztira balio absolututan ..................

225

101251

0

100

833

246

111248

0

100

413

2059

1253

0

100

420

205

101153

0

100

272

2169

1251

0

100

323

245

131247

0

100

236

615

1374

0

100

80

154

111357

0

100

382

327

111139

0

100

371

306

121339

0

100

576

328

1077

0

100

189

0007

930

100

13

4678

760

100

55

* Galdera hau euskaraz nahiko ondo edo ondo hitz egiten dutela diotenei bakarrik egin zaie.

GUZTIRAGizonez-

koak

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29



EUSKALDUN / ESPAINIARARDATZA

Euskal-duna

Euskaldunbezain

espainiarraEspai-niarra Ed/Ee

198

221833

0

100

833

169

251733

0

100

413

217

182034

0

100

420

206

172036

0

100

272

1910251829

0

100

323

168

231735

0

100

236

31

162356

0

100

80

1110241938

0

100

382

308

211723

0

100

371

2610241823

0

100

576

23

172058

0

100

189

000

2575

0

100

13

47

241947

0

100

55


(Ia) guztia euskaraz .................................

Euskaraz gaztelaniaz baino gehiagoBi hizkuntzetan berdin ..........................

Gaztelaniaz euskaraz baino gehiago(Ia) guztia gaztelaniaz ............................

Ed/Ee ...............................................................



GUZTIRAGizonez-

koak

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29




Euskal-duna

Euskaldunbezain


8.3 taula: Zein hizkuntza erabiltzen duzu normalean lagunekin hitz egiteko? *

euskaldunen %27k bakarrik erabiltzen du nagusiki euskara lagunekin komunikatzeko, etaerdiak (%51) gaztelania bakarrik erabiltzen du edo gaztelania euskara baino gehiago era-biltzen du.

Kasu honetan ikusten da euskara gehien erabiltzen dutenak 20tik 24 urtera bitartekoadina dutenak direla.

Lurralde historikoak berriro ere desberdintasunak markatzen ditu Euskadiko gazteeuskaldunek familian erabiltzen duten hizkuntza aztertzean ikusitako zentzu berean.Kasu honetan, berriz ere Gipuzkoan erabiltzen da gehien euskara lagunekin mintzatzeko(%38k ia dena euskaraz edo euskaraz gaztelaniaz baino gehiago hitz egiten du. Arabakoakdira, oraingoan ere, euskaraz nahiko ondo edo ondo hitz egiten jakin arren lagun artekoharremanetan eta harreman afektiboetan hizkuntza hori gutxien erabiltzen dutenak (Ara-bako gazte euskaldunen %4k bakarrik ematen dio lehentasuna euskarari bere lagun arte-ko harremanetan).

Euskaldun izatearen sentimendua ere, agidanez, bat dator euskararen erabilerarekineta, beraz, nagusiki euskaldun direla dioten gazte euskaldunak dira lagunekin euskaragehien erabiltzen dutenak (%36k gaztelania baino gehiago erabiltzen du).

Ondoko grafikoan ikus daitekeenez (8.3 grafikoa), euskara gaztelania baino gehiagoerabiltzen duten gazte euskaldunek neurri berean erabiltzen dute etxean nahiz lagunekinharremanak izateko orduan. Halere, gaztelania etxean lagunekin baino gehiago erabil-tzen dela ere ikus daiteke. Azkenik, aipatzekoa da bi hizkuntzak neurri berean erabiltzeaohikoagoa dela lagun-taldean familia barruan baino.

8.3 grafikoa: Normalean zein hizkuntza erabiltzen duzu etxean? Eta lagunekin?*

Bestalde, 8.4 taulan jasotako datuek erakusten dutenez, irakurtzeko orduan euskaraez dago oso zabalduta EAEko gazteen artean. Horrela bada, euskaraz irakurtzen nahikoondo edo ondo dakitela diotenen %13k bakarrik dio dena edo ia dena euskaraz irakurtzenduela edo euskaraz gaztelaniaz baino gehiago irakurtzen duela, familiarekin nahiz lagu-nekin euskaraz hitz egiten dutela zioten %27ren aurrean. Hortaz, euskara hitz egitekoirakurtzeko baino gehiago erabiltzen dela ondoriozta daiteke.

%27 %27

%10

%22

%63

%51

0

10

20

30

40

50

60

70

Batez ereeuskaraz

Bi hizkuntzatanberdin

Batez eregaztelaniaz

Etxean Lagunekin



140

8.4 taula: Zenbat irakurtzen duzu euskaraz eta zenbat gaztelaniaz? *

Honi gehitu behar zaizkio irakurtzeko euskara inoiz edo ia inoiz erabiltzen ez dueneuskaldunen %28, eta gaztelaniaz euskaraz baino gehiago irakurtzen duen %32; hau da,batez ere gaztelaniaz irakurtzen duten euskaldunen kopurua %60koa da guztira.

Adin-talde desberdinak aztertuz gero, ikus daitezkeenez 15etik 24 urtera bitartekoadina duten gazteak euskara gehien ezagutzen dutenak izateaz gain (aurreko atalean iku-si bezala), irakurtzeko ere gehien erabiltzen dutenak dira.

Lurraldeak berriro ere desberdintasun handia markatzen du; Gipuzkoan euskaldungazteek beste lurraldeetako gazteek baino gehiago irakurtzen dute euskaraz (bakarrikedo gaztelaniaz baino gehiago), bereziki Araban baino gehiago, bera baita gazteek euska-ra gutxien erabiltzen duten lurraldea, dela hitz egiteko, dela irakurtzeko.

Euskaldun sentitzeari dagokionez, euskaraz bakarrik edo euskaraz gaztelaniaz bainogehiago irakurtzen duten gazte euskaldunen ehunekoa %18koa da nagusiki euskaldunsentitzen direnen artean, baina irakurtzeko orduan batez ere gaztelania aukeratzen dute-la diotenak %51 dira halere. Halaber, azpimarratzekoa da espainiar bakarrik edo funtseanespainiar sentitzen diren euskaldunen %18k bi hizkuntzetan (gaztelania eta euskara)berdin irakurtzen duela esatea, %100ek hitz egiteko gaztelania bakarrik edo batez eregaztelania erabiltzen duen arren.

8.4. HERRI ADMINISTRAZIOEK EUSKARA SUSTATZEARI BURUZKO IRITZIA

EAEko gazte gehienak herri-administrazioek euskara sustatzearen alde agertzen dira,hau da, 30 urtetik beherako adina duten gazteen %51k uste du euskal administrazioek es-parru horretan egiten dituzten inbertsioak handitu behar lituzketela, eta %34 oraingo gas-tu bera esleitzearen aldekoa da. Azkenik, %4k bakarrik nahi du aurrekontu-partida horiekmurriztea (8.5 taula). Iritzi hauek apenas aldatu dira 2000. urtetik.

Kasu honetan ez dirudi generoa eta adina segmentazio-aldagai direnik, ez baita des-berdintasun esanguratsurik antzematen. Lurraldeak aztertuz gero, Gipuzkoan euskararensustapenerako gastua handitzearen aldekoak pixka bat gehixeago dira.

EUSKARA

141

Dena edo ia dena euskaraz ...........

Euskaraz gehiago ...............................

Bi hizkuntzatan berdin ....................

Gaztelaniaz gehiago .........................

Dena edo ia dena gaztelaniaz ......

Ed/Ee ........................................................

Guztira ehunekotan ..........................

Guztira balio absolututan ..............

58

253228

2

100

833

48

243129

4

100

413

68

253327

1

100

420

610292825

3

100

272

59

243228

2

100

323

45

213632

2

100

236

18

263133

2

100

80

66

282830

3

100

382

511203725

2

100

371

711293219

2

100

576

01

173345

4

100

189

00

187

750

100

13

058

3548

4

100

55


GUZTIRAGizonez-

koak

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29




Euskal-duna

Euskaldunbezain


Azkenik, esan beharra dago euskara dakitenen artean hizkuntza hori sustatzera bide-ratutako gastua areagotzearen alde daudenak euskara “zerbait” dakitenak edo ez dakite-nak baino gehiago direla: lehenengoen kasuan %65 eta azken horien kasuan, berriz, %24.

Halere, aldagai ideologikoak dira gai honetan eragin handiena dutenak (8.6 taula).Alde batetik, euskaldun bakarrik edo funtsean euskaldun sentitzen direnen %71 adminis-trazioek euskararako duten egungo aurrekontua handitzearen alde ageri da, batez ereespainiar sentitzen diren eta iritzi bera duten %17ren aurrean.

Bestalde, ezkerrekoak direla diotenen %63k euskararen sustapenean egindako inber-tsioa handitzea aukeratzen dute, beren burua eskuinean edo zentroan kokatzen duten%38ren eta %36ren aurrean, hurrenez hurren.


142

GUZTIRA

Gehiago ...........................................................

Berdina ............................................................

Gutxiago .........................................................

Ed/Ee .................................................................



Gizonez-koak

5134

410

100

1.500

5133

412

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

5235

59

100

750

5233

69

100

412

15-19

5134

411

100

588

20-24

5134

411

100

500

25-29

ADIN TALDEA LURRALDEA

5036

59

100

215

Araba

4935

610

100

805

Bizkaia Gipuzkoa

EUSKARAREN EZAGUTZA

Ez Zerbait Bai

5631

211

100

480

24341428

100

119

3645

712

100

548

6526

17

100

833

8.5 taula: Zure ustez, euskal administrazioek orain baino gehiago, gutxiago edo berdina gastatu behar lukete euskara-ren sustapenean? (I)

GUZTIRA

Gehiago ...........................................................

Berdina ............................................................

Gutxiago .........................................................

Ed/Ee .................................................................



Euskalduna

5134

410

100

1.500

7122

15

100

777

3051

515

100

488

Espainiarbezain

euskalduna

17372719

100

76

Espainiarra

EUSKALDUN / ESPAINIAR ARDATZA EZKER / ESKUIN ARDATZA

3637

720

100

158

Ed / Ee Ezkerra Zentroa Eskuin Ed / Ee

6326

37

100

718

3648

97

100

108

3844

910

100

46

4239

415

100

627

8.6 taula: Zure ustez, euskal administrazioek orain baino gehiago, gutxiago edo berdina gastatu behar lukete euskara-ren sustapenean? (II)

EUSKARA

143

— 15etik 29 urtera bitarteko adina duten EAEko gazteen %56k euskara nahikoondo edo ondo hitz egiteko moduan ezagutzen dute. %8k bakarrik dio ez duelaeuskaraz batere hitz egiten eta beste %36k dio zerbait dakiela edo gutxienezhitz batzuk dakizkiela. Euskaraz irakurtzeko eta idazteko gaitasuna antzekoa da(%58 eta %57, hurrenez hurren) eta ahozkoaren ulermena, berriz, zertxobait han-diagoa da (%62k dio euskara nahiko ondo edo ondo ulertzen duela).

— Gazteenek (15etik 19 urtera bitartekoak), gipuzkoarrek eta euskaldun bakarriksentitzen direnek gainerako taldeek baino proportzio handiagoan dakite euska-ra (ahozko euskara nahiz idatzia) eta, beraz, 2000. urtean ikusitako eskema beraerrepikatzen da. Halere, adierazi beharra dago euskararen ezagutzak, maila guz-tietan, gora egin duela azken lau urteetan.

— EAEko gazteen erdiak baino gehiagok euskara nahiko ondo edo ondo dakienarren, euskaldunen %27k bakarrik dio familia-harremanetan eta lagun arteaneuskara bakarrik edo gaztelania baino gehiago erabiltzen duela. Gaztelaniak ja-rraitzen du gazteek hitz egiteko nagusiki aukeratzen duten hizkuntza izaten.

— Era berean, gazte euskaldunen %13k bakarrik dio (ia) guztia euskaraz irakurtzenduela edo euskaraz gaztelaniaz baino gehiago irakurtzen duela. Berriro ere gaz-teen irakurketa-ohituretan gaztelania nagusitzen dela ikusten dugu.

— Gainera, datuen arabera ondoriozta daiteke gazte euskaldunen artean ahozkoeuskara gehiago erabiltzen dela euskara idatzia baino.

— Euskadiko gazteen %51 herri-administrazioek euskararen sustapena areago-tzearen alde dago, hau da, gehienek uste dute euskal administrazioek esparruhorretan egiten dituzten inbertsioak handitu behar lituzketela. %4 bakarrik dirapartida horiek murriztu behar direla pentsatzen dutenak.

— Oro har, gazteek euskararen ezagutzarekin eta erabilerarekin duten harrema-nean erabakigarriak dira funtsean hiru aldagai:• Lurraldea: Gipuzkoan euskararen ezagutza eta erabilera hedatuago daude eta,

aldiz, Araba da gutxien ezagutzen eta erabiltzen duen lurraldea. Bizkaia bienartean kokatzen da.

• Adina: gazteenek hobeto ezagutzen dute hizkuntza, baina halere ez dute eus-karaz gehiago hitz egiten.

• Identitatearen sentimendua: batez ere euskaldun sentitzen diren gazteek gai-nerakoek baino askoz ere gehiago ezagutzen eta erabiltzen dute euskara.

ONDORIOAK

9Sexualitatea

9.1. SARRERA

Sexualitatea funtsezko alderdi bat da norbanakoaren bizitzako etapa guztietan; bainapubertaroan eta nerabezaroan, hain zuzen ere aldi horrek berezko dituen aldaketa biolo-gikoak gertatzen direnean, hasten da norbanakoa sexu-beharrak adierazten eta behar ho-rietaz ohartzen. Horregatik nerabezaroan eta gaztaroan sexu-praktikak izatea normaltzateta seguru asko ohikotzat hartu behar da. Gainera, adierazi beharra dago sexu-jokaerak,logikoa denez, aldatu edo bilakatu egiten direla 15 urtetik 29 urtera bitartean.

INJUVEk Espainiako gazteei buruz egindako txostenetan informazio kuantitatibo uga-ri eskaini digu gazte espainiarren sexu-praktikei buruz1 (15etik 24 urtera bitarteko gaz-teei dagokiena). Alde batetik, neska-mutil gazteak oso goiz hasten dira sexu-harremanosoak izatean (17,71 batez beste), eta mutilak neskak baino aktiboagoak dira (tartehorrek gero eta txikiagoa izateko joera du). Bestalde, gehienek beren sexu-harremanakbikote egonkor batekin dituztela diote (%74 mutilen artean eta %92 nesken artean) eta iaguztiek harreman heterosexualak dituztela esaten dute.

Kualitatiboagoa den ikuspegi batetik honakoa diote Eusebio Megias eta Susana Men-dez gizarte-ikertzaileek: “Gazteen arteko harremanen munduan funtzional-genitala dena-ren ikuspegi murriztailea sexuala denaren rolak portaera horiei ematen dien funtzionali-tateak eta zentzuak gainditzen dute, neurri handi batean; eta hori erabat garrantzitsua da“gazte izateko” kultura eta modua ulertzeko. Gainera, kultura-espektro horren barruantoki berezia du arriskuaren bizipenak; izan ere, badirudi sexuaren dimentsioa ezin delaulertu beste hori, arriskua, kontuan hartzen ez bada, zehaztu eta oinarrizko bilakatzenden zentzu existentzial bat ematen baitio horrek”.2 Halaber, gazteek sexualitatearekinduten harremana aztertzeak berekin dakar erlazionatutako balioek, itxaropenek etagizarte-erreferentziek osatutako unibertso sinboliko zabal batean sartzea, eta generoenarteko harremanek nabarmen markatuta dituzte horiek guztiak.

SEXUALITATEA

147

1 OCHAITA ALDERETE, Esperanza eta ESPINOSA BAYAL, Mª Angeles: “Las prácticas sexuales de los adolescentes y jó-venes españoles”, en Revista Estudios de Juventud Aldizkaria, 63 [monografia: Juventud y Sexualidad]: INJUVE,2003ko abendua.

2 MEGÍAS VALENZUELA, Eusebio eta MÉNDEZ GAGO, Susana: “Introducción”, en Revista Estudios de Juventud Aldizka-ria, 63 [monografia: Juventud y Sexualidad]: INJUVE, 2003ko abendua.

Datu hauek ikusirik, EAEko gazteek sexualitateaz duten ikuspegia nolabait ezagutzeada kapitulu honen helburua. Horretarako, honako gai hauek aztertuko ditugu:

◗ Gazteek sexualitateari ematen dioten garrantzia.◗ Gazteek sexualitatearekin identifikatzen dituzten alderdiak.◗ Sexualitateari buruzko komunikazioa familia-esparruan, lagun-taldean eta ira-

kasleekin.

9.2. SEXUALITATEAREN GARRANTZIA

Euskadiko hamar gaztetik ia bederatzik (%85) sexualitatea beraientzat oso edo nahikogarrantzitsua dela uste du, batez ere gazte helduenen geruzan (25etik 29 urtera bitar-tean). (9.1 taula)

2000. urteko datuak, %24k oso garrantzitsua zela uste zuen eta %57,3k nahiko ga-rrantzitsua, eta gaur egungo ehunekoak oso antzekoak dira: oso garrantzitsua dela ustedutenen kopurua %4 igo da. Era berean, garrantzirik gabeko esparrutzat hartzen zutenek(2000. urtean %3,1) gutxiengo bat izaten jarraitzen dute gaur egun ere, zehazki %1.

Dena den, sexualitatea oraingoan ere gehiago baloratzen dute mutilek neskek baino,oso edo nahiko garrantzitsua dela pentsatzen dutenen kopurua handiagoa izateaz gain(mutilen %86 eta nesken %84), garrantzi-maila handiago ematen dioten mutilak gehiagobaitira (mutilen artean %30entzat oso garrantzitsua eta emakumeen artean %26); 2000. ur-tean ere hala gertatzen zen. Gainera, azpimarratu behar da azken urte hauetan neskeketa mutilek sexualitateari ematen dioten garrantzia zertxobait igo dela eta igotze horinesken artean handiagoa izan dela; beraz, generoen arteko distantzia murriztu egin daduela lau urtekoarekin alderatzen badugu.

Adinak ere zenbait desberdintasun markatzen ditu gai honi dagokionez. Lehenagoaipatu dugun bezala, pertsona heldutasunera hurbiltzen den neurrian, sexualitatea gehia-go balioesten da. Hortaz, 15etik 19 urtera bitartean oso garrantzitsua edo nahikogarrantzitsua dela pentsatzen dutenak %71 badira, 20 urtetik aurrera %90eraino igotzenda ehuneko hori. Eta nerabeen segmentuan gai honi ematen zaion garrantzia urte haue-tan ia aldatu ez bada ere, 19 urte baino gehiago dituztenen artean (eta are gehiago 24urtetik gora dituztenen artean) handitu egin da sexualitateari garrantzi handia ematendioten gazteen kopurua.


148

GUZTIRA

Oso garrantzitsua ..................................

Nahiko garrantzitsua ............................

Garrantzi gutxikoa .................................

Garrantzirik gabea .................................

Ed/Ee .............................................................

Guztira ehunekotan ..............................

Guztira balio absolututan ..................

Gizonez-koak

285713

12

100

1.500

305612

12

100

750

SEXUA

Emaku-mezkoak

265813

12

100

750

175424

22

100

412

15-19

2960

912

100

588

20-24

3654

702

100

500

25-29

ADIN TALDEAK EZKER-ESKUIN ARDATZA

3458

601

100

719

Ezkerra

265618

00

100

108

Zentroa Eskuina

FEDEDUNA

Ed / Ee Bai Ez

185820

23

100

45

225518

23

100

627

245715

13

100

677

315610

11

100

824

9.1 taula: Gaur egun zer da sexualitatea zuretzat?

Norberak ezker-eskuin ardatzean hartzen duen jarrera soziopolitikoari dagokionez,sexualitatea garrantzitsuagoa da ardatzaren ezkerreko muturrerantz hurbiltzen garenneurrian, hau da, beren burua ezkerrekotzat dutenen %34k oso garrantzitsua dela uste dueta, aldiz, eskuinekotzat dutenen %18rentzat bakarrik da oso garrantzitsua.

Erlijio-sinesmenak ere eragina du gazteek sexualitateari ematen dioten garrantzian.Fededuntzat hartu ditugun gazteen artean (VI. KAPITULUAN ezarri dugun kategoriarenarabera) sexualitatea oso garrantzitsua dela pentsatzen dutenen ehunekoa (%24) fedega-betzat hartu ditugunei (%31) dagokiena baino zazpi puntu txikiagoa da.

Ondorioz, esan dezakegu, 2000. urtean nabaritzen hasi ziren joerak mantentzeazgain, gaur egun gazteek sexualitatea duela lau urte baino garrantzitsuagotzat hartzen du-tela.

9.3. SEXUALITATEA ZEREKIN IDENTIFIKATZEN DUTEN

Gazteek sexualitateari ematen dioten garrantzia alde batera utzirik, sexualitate horiulertzeko duten modua era askotakoa da (9.1 grafikoa). Gazteen %28k sexualitatea biko-tearekin lotzen dute berez, eta ehuneko horrek ez du ia aldaketarik izan 2000. urtetik.%17k maitasunarekin lotzen du eta beste hainbestek (%17) ardurarekin. Ia ehuneko berbe-rak (%16) desioarekin lotzen du, eta puntu honetan 2000. urteko erantzunekin dagoenaldea bost puntu gehiagokoa da. Azkenik, sexu-harremanarekin (%12) eta dibertsioarekin(%11) lotzen dutenak daude. Azken bi hauek ere igo egin dira duela lau urtetik hona.Beraz, 2000. urtetik hona gora egin dute sexualitatearen ikuspegi ludikoenek.

9.1 grafikoa: Sexualitatea zerekin identifikatzen duten(Datu konparatiboak: 2000 – 2004) *

%9

%28

%28

%17

%18

%17

%19

%16%11

%12

%11%7

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Bikotea

Maitasuna

Ardura

Desioa

Sexu-harremana

Dibertsioa

2000 28 18 19 11 7

2004 28 17 17 16 11

Bikotea Maitasuna Ardura Desioa Sexu-harremana Dibertsioa

* Berezko erantzunak.

9

12

SEXUALITATEA

149

Kasu honetan berriro ere antzeman daiteke, 2000. urtean egindako azterketan beza-la, gizonek eta emakumeek sexualitatea modu desberdinean ulertzen dutela. 9.2 taulanikusten denez, batzuek zein besteek sexualitatea nagusiki bikotearekin lotzen baduteere, emakumeentzat sexualitatea maitasunarekin eta ardurarekin lotuago dago sexu-harremanarekin edo dibertsioarekin baino eta, gainera, maitasunaz eta arduraz egitenduten aipamena gizonen artean erregistratutakoak baino gehiago dira. Bestalde, gizonekalderdi horiez egiten dituzten aipamenen ehunekoak antzekoak dira. Honek erakustendu, dirudienez, emakumeek sexualitatea parametro sentimentalagoekin lotzen dutela,gaixotasun sexualen edo nahi ez diren haurdunaldien aurrean babesteko garrantzia ahaz-tu gabe.

Adinaren arabera nabaritu diren desberdintasunei dagokienez, aipatzekoa da gazteaheldutasunera hurbiltzen den neurrian sexualitatea maitasunarekin edo desioarekinneurri handiagoan lotzen duela eta sexu-harremanarekin berriz gutxiago (2000. urteanbezala). Ez dugu ahaztu behar, halere, adin-segmentu guztietan sexualitatea gehienbatbikotearekin identifikatzen dela berriro ere.

Gazteen ideologiaz hitz egiten badugu, sexualitatearen kontzeptua nabarmen alda-tzen da ezker-eskuin ardatzean duten jarreraren arabera. Horiek horrela, beren buruaezkerrekotzat edo zentrokotzat duten gazteek batez ere bikotearekin lotzen dute, eskui-nerantz zenbat eta gehiago mugitu, orduan eta gehiago aipatzen da maitasuna; izan ere,eskuinekoek batez ere maitasunarekin lotzen dute (joera hori duela lau urte ere ikus zite-keen). Gainera, ardura gehiago aipatzen dute ezkerrekoek eta zentrokoek eskuinekoekbaino, eta desioa ere gehiago aipatzen da ezkerrerantz jotzen dugun neurrian (hainzuzen, ezkerrekoek bikotearen ondoren gehien aipatzen duten alderdia da).

Gazteek adierazitako erlijiozkotasunak ez du eraginik sexualitatearekin gehien loturi-ko alderditzat bikotea aukeratzeko orduan. Aipatzekoa da, ordea, dena den fededuntzathartu ditugunek maitasuna gehiagotan aukeratu dutela eta fededun ez direnek, berriz,desioa (duela lau urte bezala).

9.4. SEXUALITATEARI BURUZKO KOMUNIKAZIOA FAMILIAN, LAGUN ARTEANETA IRAKASLEEKIN

Dirudienez, sexualitatea ez da EAEko etxe askotan familian hitz egiten den gaia. Orohar, Euskadiko gazteen %40 baino gehiagok ez du hitz egin edo ez du hitz egiten gura-soekin sexualitateari loturiko inolako gaietaz, hala nola antisorgailuak, amodioa egiteko


150

GUZTIRA

Bikotea ......................................................

Maitasuna ................................................

Ardura ........................................................

Desioa ........................................................

Sexu-harremana ....................................

Dibertsioa ................................................

Gizonez-koak

281717161211

301414151313

SEXUA

Emaku-mezkoak

272020181010

2915181314

9

15-19

301716141313

20-24

26191722

811

25-29

ADIN TALDEAK EZKER / ESKUIN ARDATZA

291618201015

Ezkerra

312320151710

Zentroa Eskuin

ERLIJIOZKOTASUNA

Ed / Ee Bai Ez

152712101415

2916151312

7

281918151210

291516181212

* Datu hauek alderdi bakoitza berez zenbat aldiz aipatu den adierazten dute ehunekotan

9.2 taula: Sexualitatea zerekin identifikatzen duten *

modua, sexu-transmisioko gaixotasunak, seme-alabak sortzeko modua eta maitasun--sentimenduak. Ehuneko hori %52raino igotzen da maitasun-sentimenduei dagokieneaneta %82raino amodioa egiteko moduari dagokionean (9.3 taula). Datu hauek 2000. urteanerregistratutakoekin konparatzen baditugu, maitasun-sentimenduei buruz familiarekinizandako komunikazioaren jaitsiera nabarmena (hamabi puntu) da.

Hortaz, argi geratzen da EAEko gazteek familiarekin gehien komentatzen dituztensexualitateari buruzko gaiak sexu-transmisioko gaixotasunekin (%57) eta antisorgailuekin(%56) erlazionatutakoak direla. Gainera, neskak dira familiarekin sexualitatearen alderdiguztiei buruz gehien hitz egiten dutenak; eta beraz, maitasun-sentimenduen kasuan des-berdintasuna ehuneko altuetara iristen da (gurasoekin mutilen %38k hitz egiten du etanesken kasuan, berriz, %57k).

9.3 taula: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure gurasoekin honako gai hauetaz?

Adinaren arabera, etxean sexuarekin loturiko gaiei buruz gutxien hitz egiten duenedo inoiz hitz egin duen taldea adinez nagusi direnena da (25etik 29 urtera bitartean),maitasun-sentimenduen kasuan izan ezik, honetan gazteenak baitira (15etik 19 urterabitarteko adina dutenak) familiarekin sentimenduez hitz egiteko lotsa gehien erakustendutenak.

Ezkerreko edo eskuineko izateak hainbat desberdintasun markatzen ditu. Eskuine-koak direla diotenek zentrokoek edo ezkerrekoek baino joera gutxiago dute familiarekinsexualitateari dagozkion alderdi horiez guztiez hitz egiteko.

Fededun izatea edo ez izatearen arabera ere badira desberdintasun batzuk: fededun-tzat hartu ditugunek pixka bat gehiago hitz egiten dute familiarekin maitasun-sentimen-duei buruz.

SEXUALITATEA

151

5643

1

1782

1

5742

1

5247

1

4752

1

100

1.500

5246

1

1584

1

5345

1

4653

1

3861

1

100

750

6040

0

2080

0

6138

1

5842

0

5743

1

100

750

5940

1

1881

1

6039

1

5247

1

4257

1

100

412

5940

1

1980

1

6138

1

5643

1

5148

1

100

588

5149

1

1485

1

5148

1

4753

1

4852

1

100

500

6039

1

1783

0

6237

1

5743

1

4951

1

100

719

5940

1

1584

1

5941

1

4949

1

4950

1

100

108

4753

0

1288

0

4851

1

4951

0

4753

0

100

45

5247

1

1980

1

5247

1

4752

1

4653

1

100

628

5545

0

1981

0

5544

1

5347

1

5148

1

100

677

5842

1

1683

1

5940

1

5148

1

4454

1

100

824

GUZTIRAGizonez-

koak

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29


Ezkerra Zentroa Eskuin

FEDEDUNA

Ed / Ee Bai Ez

ANTISORGAILUAKBai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Guztira ehunekotan .................................


AMODIOA EGITEKOMODUA

SEXU-TRANSMISIOKOGAIXOTASUNAK

UMEAK SORTZEKOMODUA

MAITASUN--SENTIMENDUAK

Hemen aipatu ditugun taldeen arteko desberdintasunak 2000. urtean jada adierazita-ko berberak dira, salbuespen bakarrarekin: gai hauetaz familiarekin hitz egiteko orduaneskuineko gazteak lotsatiagoak izatea, datu hau ez baitzen ageri duela lau urte.

9.4 taulak eskaintzen dituen datuek agerian jartzen dute EAEko gazteek gai sexualeiburuz lagunekin hitz egiten dutela. Gazteen %80 baino gehiagok dio gai horietako batenbati buruz lagunekin hitz egin duela. Orokorrean, elkarrizketa gehien sortzen dituztengaiak dira antisorgailuak (%94), maitasun-sentimenduak (%92) eta sexu-transmisioko gai-xotasunak (%90), baina asko hitz egiten dute baita amodioa egiteko moduaz (%82) etahaur bat sortzeko moduaz (%80) ere.

Oraingoan ere emakumeak dira sexualitateaz gehien hitz egiten dutenak, lagunekinere; eta batez ere maitasun-sentimenduez hitz egiten dute (gai honetan dago mutilekikodesberdintasun handiena).

Adinari dagokionez, 15etik 19 urtera bitarteko adina duten nerabeek joera gutxiagodute lagunekin sexu-transmisioko gaixotasunez hitz egiteko eta, alderantziz, adin-taldehori da, 20tik 24 urtera bitarteko adina dutenekin batera, amodioa egiteko moduaz lagu-nekin gehien hitz egiten dutenak.

Norberak politikaren aurrean hartzen duen jarrerari dagokionez, ezkerreko etazentroko gazteek eskuinekoek baino gehiago hitz egiten dute lagun artean antisorgailueiburuz, sexu-transmisioko gaixotasunei buruz eta seme-alabak sortzeko moduari buruz.

Bestalde, gaztea fededun izateak edo ez izateak ez du desberdintasun aipagarririkmarkatzen.


152

9460

8218

0

9010

0

8019

1

9280

100

1.500

9191

8118

1

8613

1

7623

1

8812

1

100

750

9640

8317

0

9460

8415

0

9730

100

750

9270

8316

1

8713

0

7722

1

9270

100

412

9550

8415

0

9280

8416

1

9270

100

588

9370

7821

0

9190

7921

0

9180

100

500

9640

8317

1

9270

8317

1

9270

100

719

9640

8812

0

9010

0

8317

0

9370

100

108

9460

8020

0

5247

1

7822

0

9282

100

628

9010

0

8317

0

7822

0

7127

2

9190

100

45

9370

8218

0

8911

0

7921

1

9370

100

677

9460

8217

0

9190

8218

0

9180

100

824

GUZTIRAGizonez-

koak

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29



FEDEDUNA

Ed / Ee Bai Ez

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....



ANTISORGAILUAK



UMEAK SORTZEKOMODUA


9.4 taula: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure ikasleekin honako gai hauetaz?

Azkenik, EAEko gazteek sexualitatearekin erlazionatutako gai horiei buruz irakaslee-kin hitz egiten duten ala ez aztertu da. 9.5 taulak erakusten duenez, Euskadiko gazteekez dituzte nagusiki irakasleak aukeratzen sexuaz hitz egiteko. Izan ere, elkarrizketa-gaihauek gurasoekin bezain gutxi aukeratzen dituzte hezitzaileekin ere, edo kasu honetanare gutxiago maitasun-sentimenduei dagokienez, gaixotasun benereoez bigarren hauekingehiago hitz egiten badute ere. Halaz ere, zenbait desberdintasun antzematen dira lausegmentazio-aldagai aztertzean: sexua, adina, jarrera politikoa eta erlijiozkotasuna.

9.5 taula: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure ikasleekin honako gai hauetaz?

Oraingoan ere emakumeak dira irakasleekin sexualitatearekin erlazionatutako gaieiburuz gehien hitz egiten dutenak (gizonekiko dituzten desberdintasun nabarmenak sexu-transmisioko gaixotasunei eta haurren sorkuntzari dagozkienak dira); gizonak berriz lo-tsatiago agertzen dira.

Adinak ere funtsezko desberdintasun bat markatzen du; izan ere, adina zenbat etahandiagoa izan, orduan eta urriagoak dira hezitzaileekin izandako elkarrizketak (maita-sun-sentimenduei buruzkoak izan ezik, hauek gutxi baitira adin-geruza guztietan). Joerahonek badu azalpena: zenbat eta adin handiagoa orduan eta ikasle-kopuru txikiagoa eta,ondorioz, irakaslearekiko harreman urriagoak.

Ezker-eskuin ardatzeko jarrera politikoaren arabera, beren burua ezkerrekotzat dute-nen artean uzkurtasun handixeagoa antzematen da gai hauei buruz beren hezitzaileekinhitz egiteko orduan.

Azkenik, ez da desberdintasun handirik ikusten gazteen erlijiozkotasunaren arabera.Aipatzekoa iruditzen zaigun datu bakarra da gazte fededunen uzkurtasuna handixeagoadela haur bat sortzeko moduari buruz irakasleekin hitz egiteko orduan.

SEXUALITATEA

153

5643

1

2080

1

6337

1

5149

1

1683

1

100

1.500

5445

1

1980

1

5940

1

4554

1

1584

1

100

750

5841

1

2080

0

6733

0

5644

0

1782

0

100

750

7326

1

2574

1

7921

1

6039

1

1881

1

100

412

5445

1

1782

1

6139

1

5149

0

1585

0

100

588

4554

1

1782

1

5247

1

4356

1

1684

1

100

500

5941

1

1980

1

6534

1

5346

1

1684

1

100

719

6336

1

2079

1

7129

1

5742

1

1980

1

100

108

5247

1

1980

1

5841

1

4653

1

1683

1

100

628

6139

0

3169

0

6931

0

6040

0

1684

0

100

45

5644

1

1980

1

6337

1

4851

1

1882

0

100

677

5742

1

2079

1

6336

1

5347

1

1584

1

100

824

GUZTIRAGizonez-

koak

SEXUA

Emaku-mezkoak 15-19 20-24 25-29



FEDEDUNA

Ed / Ee Bai Ez

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....

Bai .............Ez ..............

Ed / Ee .....



ANTISORGAILUAK



UMEAK SORTZEKOMODUA


Laburbilduz, berriro ere azpimarratu behar dugu EAEko gazteek, sexualitateari loturi-ko gaiei buruz hitz egiteko orduan, nahiago dutela lagun artean egin (9.2 grafikoa).

9.2 grafikoa: Hitz egiten al duzu edo hitz egin al duzu inoiz zure gurasoekin, lagunekin edo irakas-leekin honako gai hauetaz?

94

56

82

2017

90

6357

80

51 52

92

16

47

Antisorgailuak Amodioaegiteko modua

Sexu-transmisiokogaixotasunak

Haur batsortzeko modua

Maitasun-sentimenduak

Lagunak Irakasleak Gurasoak

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

56


154

SEXUALITATEA

155

— EAEko hamar gaztetik ia bederatzik sexualitatea beraientzat nahiko garrantzi-tsua edo oso garrantzitsua dela uste du, bereziki helduenen adin-geruzan(25etik 29 urtera bitarteko adina dutenak). Sexua garrantzirik gabeko esparrubat dela pentsatzen jarraitzen dutenak gutxiengo bat izaten jarraitzen dute.

— Sexualitatea gehien baloratzen dutenak dira, funtsean, mutilak (neskak bainogehixeago), 25etik 29 urtera bitarteko adin-geruza, beren burua politikoki ezke-rretik hurbil kokatzen dutenak eta fedegabe direla esaten dutenak.

— EAEko gazteek sexualitatea batez ere bikotearekin lotzen dute (%28), eta loturahorrek lehentasuna du gazteen segmentu guztietan, eskuinekoak direla diote-nen artean salbu, hauek maitasunarekin gehiago lotzen baitute.

— Gazteek, gainera, neurri txikiagoan bada ere, maitasunarekin (%17), ardurarekin(%17), desioarekin (%16), eta gutxixeago sexu-harremanekin (%12) eta dibertsioa-rekin (%11) lotzen dute sexua. Sexualitatearen alderdi ludikoenak, hau da, de-sioa, sexu-harremana edo dibertsioa duela lau urte baino gehiago aipatu dira.

— Emakumeek gizonek baino gehiago lotzen dute sexua parametro sentimentale-kin eta, betiere, sexu-transmisioko gaixotasunen edo nahi ez diren haurdunal-dien arriskua kontuan hartuta. Gaztea heldutasunera hurbiltzen doan neurrian,sexualitatea gehiago lotzen da maitasunarekin eta desioarekin, eta ez horren-beste sexu-harremanarekin berarekin. Jarrera politikoak ere desberdintasunakmarkatzen ditu sexualitatea ulertzeko orduan: ezkerrekoak diren pertsonekgehiago lotzen dute desioarekin eta eskuinekoek, aldiz, maitasuna dute gehiagogogoan.

— EAEko gazteek nagusiki lagunak aukeratzen dituzte sexualitatearekin loturikogaiei buruz hitz egiteko. Oraindik ere, Euskadiko hamar familiatik lautan ez dasexualitateaz hitz egiten; dirudienez gaia tabu da. Era honetako elkarrizketetanirakasleek gurasoek baino gutxiago hartzen dute parte, batez ere maitasun-sen-timenduez hitz egitean, eta zertxobait gehiago sexu-transmisioko gaixotasunezhitz egitean.

— Orokorrean, beste pertsona batzuekin (gurasoak, irakasleak edo lagunak) gehienhitz egiten dutenak emakumeak dira, desberdintasun handiena batez ere maita-sun-sentimenduez hitz egitean ematen da, eta 20tik 24 urtera bitarteko adinadutenak dira gehien hitz egiten dutenak (halere, oraindik 20 urte bete gabe di-tuztenek eta, beraz, gehienbat ikasten ari direnak, gai hauek irakasleekin gehienhitz egiten dituztenak dira).

ONDORIOAK

10Ondorioak

Egungo euskal gazteriaren oinarrizko ezaugarriak ezagutzeko asmoz, hainbat arloaztertu dira azterlan honetan, hala nola: lan-mundua, familia, aisia eta astialdia, jarrerapolitikoak, erlijioa, sexualitatea, etab. Honekin batera, konparazioak egin dira estatu zeinEuropako datuekin, EAEko gazteriak, bestelako herrialdeetakoekin konparatuz, dituenjoerak ezagutzeko helburuarekin.

Azken kapitulu honen helburua, lehenago bildutako ondorioen laburpen edo sintesiaegitea izan da, 2004an euskal gazteriaren nortasuna bereizten duten alderdi nagusiakargitzeko.

◗ Azken lau urteotan Euskadiko gazteen artean langabeziak behera egin baduere, gazteek betetzen dituzten lanpostuak duela lau urte baino aldakorragoakdira, eta gehienbat oraindik ere emakumeenak. Dena den, gizonezkoen lan-baldintzek okerrera egin dutela ikusten da. Ondorioz, erraz uler daiteke EAEkogazteen erdiak, ahal izanez gero, lanpostua aldatu nahi izatea. Egoera kezka-garri honen aurrean, ez dute autoenplegua lan-merkaturatzeko edo beren lan-egoera hobetzeko kontuan hartzen.

◗ Euskadiko gazte gehienek emantzipatzeko nahia azaltzen badute ere, osogustura daude duten familia-egoerarekin. Hala ere, hori betetzeko hainbat era-gozpen garrantzitsu (batik bat, ekonomikoak) daude: etxebizitza gero etagarestiagoa izatea eta nork bere kabuz dirua eskuratu ezina. Honela, EAEkogazte gehienak familiarekin bizi dira eta hogeita hamar urte bete osteanezkontzen dira.

◗ Emakumeak etxeko lanetan protagonista izaten jarraitzen badu ere (EAEkogazteen etxe ia erdietan (%42) emakumeak egiten ditu etxeko lan guztiak edogehienak), funtsezkoa da adieraztea, lan honetan gero eta gizon gehiagokesku hartzen duela.

◗ Egunean hainbat aisia-ordu badutela (2000.ean baino gehiago) esaten dutegazteek, eta denbora hori ondokoei ematen diote: familiarekin egoteari,telebista ikusteari, musika entzuteari, telefonoz hitz egin zen telefono-me-zuak eta mezu elektronikoak bidaltzeari, lagunekin egoteari, edo kaleanegon edo, besterik gabe, paseatzeari. Asteburuetan, ordea, taberna, disko-teka edo mendira joaten dira (maiztasuna alde batera utzita). Hala ere, gu-txienak jarduten dira boluntario edo jarduera politiko edo sindikal bezalako

ONDORIOAK

159

elkartze-jardueretan. Gainera, antzeman da, 15 eta 19 urte bitarteko nera-beek astialdirako nahiago dituzten jarduerek teknologia berriekin zerikusidutela: telefono mugikorrak, ordenagailuak, bideo-kontsolak…

◗ Elkarte zaletasuna gutxitu egin da azken lau urteotan. Gizonezkoek, nerabeeketa gizarte-maila altukoek dute gustukoen. Elkarte-motari dagokionez, kirol-elkarteek dituzte jarraitzaile gehien, eta hauen atzetik, nahiko aldearekin, kul-tura- edo arte-elkarteek eta txoko edo jolas-elkarteek.

◗ Internet erabiltzen duten gazteen kopurua izugarri areagotu da azken urtee-tan: hamar euskal gaztetatik zortzik erabili du. Horrez gain, EAEko gazteenhiru laurdenak baino gehiagok dauka etxean ordenagailua eta erdiak bainogehiagok etxetik bertatik sartzen dira Interneten. Oro har, 15 eta 19 urtebitarteko gazteek erabiltzen dute gehien ordenagailua.

◗ EAEko gazte gehienak gustura daude egoera pertsonalarekin, baina EAEkogazteen egoera, eta EAEkoa oro har, erdipurdikoa dela esaten dute. Lana etaetxebizitza (azken hau 2000tik nabarmen areagotu delarik) dira Euskadikogazteak gehien kezkatzen dituzten arazoak.

◗ Euskal erakundeek gazteria-arloan egindakoaren balorazioari dagokionez, Eus-ko Jaurlaritza azaltzen da garaile –ia nahiko bat–, eta honen atzetik aldundiaketa udalak, baina, hiruetatik batek ere ez du bostekoa lortzen. Galdetutakogazteen erdiak nahiko edo oso ontzat ematen du euskal hezkuntza-sistema,txartzat edo oso txartzat gutxienek jotzen dutelarik.

◗ Euskadiko gazteen erdiak baino gehiagok ez dute gai publikoetan parte har-tzerik nahi eta, gainera, interes falta horrek gora egin du azken lau urteotan(bost puntu gehiago 2000. urtean baino). Hala ere, euskal gazteen ia hiru laur-dena Euskal Herriko etorkizun politikoa erabaki zezakeen kontsulta egitearenalde azaltzen da.

◗ Ideologiari dagokionez, EAEko hamar gaztetatik lauk ez du ezker edo eskuina-ren artean aukeratu nahi, nahiz eta aukeratzen dutenen artean gehienakezkertiarrak izan (%47). Joera honek, gainera, gora egin du 2000. urtetik.

◗ Euskaldun/espainiar ardatzari dagokionez, EAEko gazteen erdiak baino gehia-gok adierazi du euskalduntzat duela bere burua, eta %6ak baino ez du adieraziespainiar sentitzen dela batez ere. Bestalde, Europarekiko nortasun-sentimen-dua nahiko baxua izaten jarraitzen du EAEko gazteen artean, gehienek euro-par-sentimendurik ez izatea edo txikia izatea adierazten baitu.

◗ Halaber, gazteen %40 baino gehiago ez da euskal panorama politikoan daudenalderdi batenganako ere hurbiltasunik sentitzen, eta hurbiltzekotan ere, por-tzentaje horrek ez du inola %10a gainditzen.

◗ Oso fededun gutxi dago euskal gazteen artean (%8ak bakarrik onartzen du ka-toliko praktikante izatea, %37ak praktikatzen ez duen katolikoa eta %1ak besteerlijio batekoa), duela lau urte baino gutxiago eta Estatuko gazteen artean bai-no dezente gutxiago. Bere burua fedegabetzat duen gazte-kopuruak gora eginduela ikusteaz gain (%52ak Jainkoarengan sinisten du baina ez erlijioetan, edointeresik gabekoak edo agnostikoak eta fedegabeak dira), gutxik parte hartzendute erlijio-ospakizunetan –Eliz edo gurtzeko zentroetara joatea– praktikan-teak direnen artean.


160

◗ Gizarte-jarduerei dagokienez, EAEko gazteak oso toleranteak dira homosexua-litate eta dibortzioarekiko. Abortua eta eutanasia gehienek onartzen dituzte,baina justifikatuko dituzten egoera jakin batzuen baldintzapean. EAEko gaz-teek ez dituzte honakoak onartzen: duten egoerari probetxua atera nahi dio-ten politikoak, alkoholaren eraginpean gidatzea, kalea zikintzea. Ondorengohauek ere ez dituzte onartzen, nahiz eta aurrekoak baino gazte gutxiagokerrefusatu: legez kanpoko drogak kontsumitzea edo Ogasunari iruzur egitea.Indarkeria fisikoa zorrotz errefusatzen dute euskal gazteek: bikote barruko in-darkeria, haur edo animalien aurkakoa zein helburu politikoekin erabilitakoa.

◗ Gazte gehienen iritziz, oso hedatuta dago legezko drogen kontsumoa Euska-diko gazteen artean. Orobat, legez kanpoko drogak hartzea, orekarik gabe eli-katzea eta ariketa fisiko gutxi egitea ere oso edo dezente hedatuta daudela.Gutxiago izan arren, babes-neurrik gabe sexu-harremanak izatea (2000.eanbaino dezente gehiago) eta arazo psikologikoak ere Euskadiko gazteen arteanoso edo nahikoa zabalduta daudela uste dute gehienek.

◗ Legezko drogen (alkohola eta tabakoa) kontsumoak oso errotuta jarraitzen duEuskadiko gazteen artean: gazteen erdiak baino gehiagok azken urtean gehie-gi edan izana onartzen du eta laurdenak legez kanpoko drogak hartu izana etatrafiko-arauak errespetatu gabe gidatu izana.

◗ EAEko gazteek talde hauek arbuiatzen dituzte gehien: neonaziak edo eskuin-muturrekoak, eta ondoren ijitoak eta drogen menpekoak. Dezentea izanarren, arbuioa txikiagoa da militar, prostituta eta poliziekiko, eta txikiena,etorkin eta homosexualekiko. Aipatu behar da lau urteotan neonazi eta droga-zaleekiko tolerantziak gora egin duela.

◗ Euskadiko gazten hamarretik batek soilik adierazi du bereak ez bezalako ideiaedo sinesmen dituzten pertsonekin oso desgogara edo nahiko desgogarasentitzen dela. Gainera, EAEko ehun gaztetatik lauk adierazten du bakarrikbatzuekin hitz egin dezakeela askatasun osoz politikaz, eta gutxiengoak bainoez du adierazten inorekin edo ia inorekin ez duela askatasun osoz hitz egiten.

◗ Atzerriko etorkinez ari garenean, EAEko gazteentzat bereziki afrikarrez edohegoamerikarrez ari gara. Euskadin bizi diren kanpoko pertsona kopuruari da-gokionez, EAEko gazte gehienen iritziz dezente dira baina ez gehiegi; halaere, azken urteotan bikoiztu egin da gehiegi direla uste dutenen kopurua.Atzerriko etorkinak hartzeari dagokionez, EAEko gazte gehienak zenbait kon-trol ezartzearen alde daude, eta pentsatzen dute lan-baimena dutenei soilikutzi behar zaiela sartzen. Gazteen ia herenak uste du murrizketarik gabe utzibehar zaiela sartzen. Oro har, Euskadin duela lau urte baino tolerantzia txikia-goa sumatzen da inmigrazioarekiko.

◗ EAEko gazte gehienak seguru sentitzen dira hiri edo herrian. Gehienak gauezkaletik ibiltzeak beldurtzen ez baditu ere, neska gehiago beldurtzen da.

◗ Euskadiko gazte gehienak leku batetik bestera oinez joaten dira eta gutxiagobatzuk autoz, eta are gutxiago garraio publikoan (autobusa, metroa eta trena).Gutxienak erabili ohi du motorra edo bizikleta.

◗ 2000. urtetik, EAEko gazteen euskararen ezagutza-maila areagotu egin da es-parru guztietan: gazteen erdiak baino gehiagok nahiko ongi edo ongi hitz egi-ten du euskaraz. Irakurri eta idazteko gai direnen ehunekoa oso antzekoa da

ONDORIOAK

161

eta ahozko ulermenari dagokio ehunekorik handiena. Dena den, senitartean,lagunekin edo bikotean gaztelania erabiltzeko joera da nagusi gazteen artean.

◗ EAEko gazte gehienak daude euskararen sustapen publikoaren alde: %51kuste du inbertsio gehiago egin beharko liratekeela arlo horretan, eta %4a bai-no ez dago inbertsio horiek murriztearen alde.

◗ Euskadiko gazteek euskararekiko duten jarrera ezagutzeko, hiru alderdi na-gusi aztertu behar dira: lurraldea, adina eta, batik bat, euskaldun/espainiarardatzean jarrera hartzea. Gipuzkoako gazteak, gazteenak eta euren buruaeuskalduntzat dutenak dira euskara gehien erabiltzen dutenak. Gainera, azkenhauek eta gipuzkoarrak dira gehien erabili (etxean, lagunekin eta irakurtzeko)eta herri-administrazioek sustatu egin behar dutela pentsatzen dutenak.

◗ Sexualitatea nahiko edo oso garrantzitsua da EAEko gazteentzat. Mutilek zer-txobait gehiago balioesten dute neskek baino; halaber, helduenek (25-29 urtebitartekoak), euren burua ezkertiartzat definitzen dutenek eta fedegabeekere.

◗ Gazte guztiek ez dute berdin interpretatzen sexualitatea. Heren bati bainozertxobait gutxiagori sexualitateak bikotea ekartzen dio burura, ia antzekoehunekoari maitasuna, neurriak hartzeko beharra eta desioa eta gutxiagobatzuri koitoa eta dibertsioa. Neskek maitasunarekin eta neurriak hartzekobeharrarekin (sexu-transmisiozko gaixotasunak, nahi gabeko haurdunaldiak…)lotzen dute gehienbat sexua eta mutilek, berriz, neskek baino gehiago aipatudute dibertsioa. Zenbat eta helduagoak, orduan eta lotura handiagoa maitasu-narekiko eta desioarekiko eta orduan eta txikiagoa sexu-egintzarekiko (koitoa,orgasmoa, amodio egitea). Gainera, ideologia politikoak eta fedeak eraginnabarmena dute sexualitateari buruzko ikuspegian: ezkerreko gazteentzatsexualitatea desioarekin du gehienbat zerikusia eta fededun diren eskuinekogazteentzat, aldiz, maitasunarekin.

◗ Euskadin 15 eta 29 urte bitarteko gazteak batez ere lagunekin hitz egiten dutesexualitateaz. Oraindik ere EAEko hamar etxetatik lautan ez da sexualitateazmintzatzen, horietan sexualitatea tabua dela dirudi. Hala ere, irakasleekin gu-txiago hitz egiten dute sexuaz gurasoekin baino.

◗ Oro har, emakumeak eta 20 eta 24 urte bitartekoak dira sexuaz gehien hitzegiten dutenak, bai guraso, irakasle edo lagunekin.


162

11Metodologia

11.1. LAGINA

Erabili diren lagina eta galde-sorta Eusko Jaurlaritzaren Kultura Saileko Gazteria Zuzen-daritzak eta Lehendakaritzaren Prospekzio Soziologikoen Kabineteak diseinatu dituzte.

Landa-lanerako erabili den laginketa geruzatu egin da: lurralde bakoitzean propor-tziozkoa ez den esleipenarekin (402 inkesta Araban, 600 Bizkaian eta 498 Gipuzkoan) etahauteskundeetako atalen eredu soziologikoetan proportziozko esleipenarekin. Ondorendatuak hiru Lurraldeetako benetako biztanle-kopuruaren arabera haztatu dira. Elkarrizke-tatuen azken aukeraketa sexu- eta adin-kuoten arabera egin da eta honako hau izan daemaitza:

◗ Sexua:

— Gizonak: 750.— Emakumeak: 750.

◗ Adina:

— 15 – 19 urte: 413.— 20 – 24 urte: 588.— 25 – 30 urte: 500.

11.2. LANDA LANA

11.2.1. Landa-lana

Landa-lana Ikertalde taldeak burutu du 2004ko ekainean.

11.2.2. Landa-lanaren kontrola

Landa-lana behar bezala egingo zela bermatzeko, horren arduradunak, Ikertaldek, etaEusko Jaurlaritzako Lehendakaritzaren Prospekzio Soziologikoko Kabineteak berak hona-ko kontrolak ezarri dituzte:

METODOLOGIA

165

◗ Galde-sortaren gainbegira: galde-sortako galderak aztertu dira akatsik badagoenikusteko; erantzun gabe uzteko aukera edo “ez daki / ez du erantzun” aukeragehiegi dagoen ikusteko; baztertzeko galderak egin diren edo erantzunetankontraesan argiak dauden ikusteko.

◗ Kontrol fisikoa: Era honetako kontrola bi motatakoa izan da:

— Telefono bidezkoa: elkarrizketa adierazitako moduan, lekuan eta datanegin dela egiaztatzeko. Zenbait galdera egiten dira hausaz, bereziki1.motako arauetan kontraesanak eragin dituztenean. Gainera, galderabatzuk benetan egin direla egiaztatzen da. Kasu honetan egindako elka-rrizketen %30 kontrolatu da telefonoz.

— Bikoiztekoa: aurrekoa bezalakoa da, baina beste inkestatzaile bat bidal-tzen da inkestatuaren etxera. Lehenengo inkestatzaileak telefono-zenba-kirik adierazi ez badu edo ezarritako ibilbidea ez duela bete susmatzenbada egiten da bereziki.

Galde-sortaren gainbegiraren eta kontrol fisikoaren arabera, enpresak balioga-betu egiten ditu behar hainbateko kalitaterik bermatzen ez duten inkestak,eta horien ordez beste batzuk hartzen ditu (atal beraren barruan). Salbuespengisa, ibilbide bateko inkesten %20 baino gehiago baliogabetzen badira, berriroere ibilbide osoa egin behar da.

◗ Kontrol informatikoa: Inkestetako datuen arazketa egiten da. horretarako, ibil-bide eta kuota bakoitzeko inkesta-kopuruaren eta inkestak egin diren lekua-ren (lurraldea, herria, barrutia, sekzioa) kontrol logikoa egiten da, eta aldagaibarruko ezaugarriak eta aldagai arteko iraunkortasun-araua betetzen den alaez ere kontrolatzen da. Halaber, lurralde bakoitzeko inkesten eta lurraldekodatu orokorren artean sei aldagai demografikotan (sexua, adina, ikasketa-maila, lan-egoera, jatorria eta euskalduntze-maila) alde handirik baden ereaztertzen da (EUSTATen urtekarietako erreferentzien arabera).

11.3. EMAITZEN AZTERKETA

Emaitzak aztertzeaz eta txostena idazteaz Prospekzio Soziologikoko Kabinetea etaGestiker enpresa arduratu dira. Hauek gaiaren araberako atal desberdinak ezarri dituzteazterketako datuetan oinarrituta.

Atal bakoitzean hainbat adierazle soziologiko aztertu dira. Lehendabizi, azterketaorokorra egin da, 15 eta 29 urte bitarteko gazte guztien emaitza orokorretan oinarrituta;eta ondoren, taldeka aztertu dira, hainbat segmentazio-faktoreren arabera edo aldagaienarabera portaera desberdinak dituzten taldeak sortzen baitira.

Gainera, adierazle horietako bati buruzko daturik baldin badago, konparatu egitendira orain nahiz iraganean nazioartean egin diren beste azterketa batzuekin.

11.3.1. Adierazle soziologikoak

Azterketa bederatzi atal handitan banatuta dago, eta atal bakoitzak gai bat aztertzendu. Atal bakoitza honako honako adierazle soziologiko bati dagokio:


166

◗ Lan-mundua:— Lan-egoera.— Lanaren egonkortasuna.— Lanaldi-mota.— Baldintza ekonomikoak.— Autoenplegua.— Mugikortasuna lanean.

◗ Familia:— Familiaren egoera.— Independentzia ekonomikoa.— Etxetik joateko adin egokiena.— Etxetik joateko zailtasunak.— Familian zenbateraino dagoen pozik.— Familiaren eginbeharrak.— Seme-alaben kopurua.— Etxeko lanen banaketa.

◗ Aisialdia eta astialdia:— Aisialdirako zenbat denbora duen.— Aisialdiko jarduerak.— Elkartegintza.— Interneten inguruko esperientzia eta erabilera.

◗ Egoeraren balioespena:— Norberaren egoera nola ikusten duten.— Euskadiko gazteen egoera nola ikusten duten.— Euskal Herriko egoera nola ikusten duten.— Norberaren kezkak.— Hezkuntza-sistemaren balioespena.

◗ Jarrera politikoak:— Udalak, Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak gazteria-arloan egindako lana.— Politikan parte hartzeko nahia.— Norbera ezker/eskuin ardatzean kokatzea.— Norbera euskaldun/espainiar ardatzean kokatzea.— Europarra sentitzea.

◗ Erlijioaren garrantzia:— Erlijiozkotasuna.— Erlijio-praktika.

◗ Gizarte-balioak:— Oinarrizko gizarte-balioak.— Gizarte-portaerak.— Osasunerako aztura kaltegarriak.— Auzokideekiko tolerantzia.— Tolerantzia ideologikoa.— Etorkinekiko jarrerak.— Gauez kalera ateratzeko beldurra.

METODOLOGIA

167

◗ Euskara:— Euskararen ezagutza.— Euskararen benetako erabilera.— Euskararen erabilera ideala.— Herri-administrazioek euskara sustatzeari buruzko iritzia.

◗ Gazteak eta sexualitatea:— Sexualitatearen garrantzia.— Sexualitatea zerekin identifikatzen duten.— Sexualitateari buruzko komunikazioa familian, eskolan, etab.

11.3.2. Segmentazio-faktoreak

Segmentazio-faktore arruntenak honako hauek dira:

◗ Sexua: gizona, emakumea.◗ Adin-taldeak: 15 eta 19 urte bitartekoak, 20 eta 24 urte bitartekoak eta 25 eta

29 urte bitartekoak.◗ Udalerriaren tamaina: txikia, ertaina, hiriburua.◗ Lurraldea: Araba, Bizkaia, Gipuzkoa.◗ Gizarte-maila: altua, erdikoa, baxua.◗ Jaioterria: EAEn edo EAEtik kanpo.◗ Ezker/eskuin ardatza: ezkerra (ezkerra, zentro ezkerra edo ezker-ezkerra),

zentroa, eskuina (zentro eskuina, eskuina edo eskuin-eskuina).◗ Euskal herritarra/espainiar ardatza: euskal herritarra (euskal herritarra bakarrik

edo euskal herritarra espainiarra baino gehiago), biak berdin (euskal herritarrabezain espainiarra), espainiarra (espainiarra euskal herritarra baino gehiago).

◗ Euskararen ezagutza: zerbait (hitz batzuk edo zerbait), bai (nahiko ondo edoongi daki).

◗ Ikasketa-maila: lehen mailakoak, LH/REM/BBB/UBI (lanbideak, batxilergoa,REM, BBB edo UBI), Diplomatura (erdi-mailakoak, goi-mailakoak), Goi-maila-koak (lizentziatura, doktoregoa, graduondoa).

◗ Lan-egoera: ikasten du, lan egiten du, langabea da (langabezian dago eta lehe-nago lan egin du edo lehen enpleguaren bila dabil), etxeko lanak.

◗ Familia-egoera: ezkongabea, ezkondua, bikotearekin, beste egoera batzuk.◗ Hurbilen sentitzen duen alderdi politikoa: PP, EAJ/PNV, PSE/EE, IU/EB, Aralar,

ezker abertzaleko beste talde batzuk, EA, UA, beste batzuk, batere ez.

11.3.3. Galderak birkodetzea

Galde-sortako zenbait galdera birkodetu egin dira irekiak zirelako:


168

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

Gazte zaren aldetik, zein dira gehien kezkatzen zaituzten hiru arazoak?

37. GALDERA:

LANALangabezia, lan ezegonkorra, laneko segurtasun eza.

ETXEBIZITZAEtxebizitza garestiak, etxebizitza falta

TERRORISMOAIndarkeria, atentatuak, ETA, bakerik ez izatea.

POLITIKAEgoera politikoa, Euskadiren eta Espainiaren arteko harremanak, independentzia, presoen egoera.

IKASKETAKAzterketak, ez gainditzea, ikasi nahi ez izatea

DIRUADirurik ez izatea, sari txikia izatea

DROGAK

ALKOHOLA

ADISKIDETASUNA

EKOLOGIAIngurumena, kutsadura

OSASUNAGaixotasunak, HIESa

EUSKARAEuskararen egoera, lan egiteko behar izatea

FAMILIAFamilia-harremanak

ETORKIZUNAZiurgabetasuna

POBREZIAHirugarren munduko egoera

BIKOTEAMaitasuna

BESTELAKOAK

METODOLOGIA

169

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

EAEn bizi diren atzerriko etorkinez hitz egiten deneanzein etortzen zaizkizu bat-batean burura?

56. GALDERA:

AFRIKARRAKMairuak, marokoarrak

HEGOAMERIKARRAKKolonbiarrak, kubarrak, brasildarrak, dominikarrak

IJITUAK

EKIALDEKO EUROPAJugoslaviarrak, bosniarrak, albaniarrak, errusiarrak

BELTZAK

EKIALDETARRAKTxinarrak, japoniarrak, asiarrak

ARABIARRAKTurkiarrak

PORTUGALDARRAK

EUROPAR BATASUNEKO BESTE BATZUKIngelesak, frantsesak

BESTE BATZUKEspainiatik kanpokoak, EAEtik kanpokoak

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

Sexu hitza aipatzen badizut,Zein bi hitz, adjektibo edo espresio bururatzen zaizkizu?

62. GALDERA:

BIKOTEAGizona/emakumea, senargaia/emaztegaia, mutila/neska, harremana, ezkontza

NEURRIAK HARTZEAAntisorgailuak, preserbatiboak, HIESa

MAITASUNAMaitasuna, goxotasuna, afektua

DESIOAErakarpena, pasioa, plazerra, morboa.

SEXU HARREMANAAmodioa egitea, sexua, larrua jotzea, koitoa, orgasmoa, ohea, ñaka egitea

DIBERTSIOAFesta, gozatzea, poza, alaitasuna.

UGALKETASeme-alabak, haurdunaldia

NATURALANatura, normala, beharrezkoa, askatasuna

OSASUNGARRIAOna, osasuntsua, polita, atsegina, edertasuna, zoriona, guaia

KOMUNIKAZIOAAdiskidetasuna, laguntasuna, bizikidetza, intimitatea, egonkortasuna, ligatzea

GAZTETASUNA

GIZA GORPUTZAREN ATALAKZakila, titiak, bagina

BESTELAKOAK


170

EranskinaErabilitakogaldesorta

173

� � �

� � �

��

��

� � ��

� ��

� � ��

� ��

��

��

��

��

��

� �� !��

�"�� # ��!�� $��# �� !�� !�

� � ��

� � ��

� �� " ��" �� "�� % � � �� & ��& �� &�� ' ��' �� '�� (��

�&�� !�� "�� &�� '�� (��

�'�� !�

� � ��"�� "�� &�� '��

�� !�� &�� (�� "�� &�

�� !��"��

�� )!�

� � � ��

�� ! �� " ��& ��' �� '�� ! �� " ��& ��' �� "�� ! �� " ��& ��' ��

�

�� !�� $�� "�� &�� '�� % �� $�� ( ��

�� !� �� $� �� !��

� � �� "�� ( ��&�� '�

�� $�� !�

� � �"�� (�� "�� (�� &�� ( ��'��

�� $� � �� !�

� � �"�� (��"�� &�

�� !��$�� $�� %�� !�

� � � ��

�� %�� " ��& �� '�� "��

�� " ��& �� '�� ""��

�� " ��& �� '�� "&��

�� " ��& �� '�� "'��

�� " �� &�� '� �"��

�� " ��& �� '�� "��

�� %� � �� " ��& �� '�� "��

�� " ��& �� '�� "��

�� " ��& �� '�� &��

�

174

� � �

� � �

��"�

�

�� !��"� ��

�"�� $� �� $� �� !�

� � �&�� ( ��"�� &�

�

��

�&�� $�� $�� %�� !�

� � �&�� $�� "�� $�� &�� $�� %�� # � ��'��( ��

�'�� !�

� � �&"�� $�� $�� $�� "�� $�� &�� $�� '�� $�� ( ��

�� !�� &&�� "�� &�� $��$��$�� '�� $�� $�� ( ��

�

�� # �� %� � �� !�

� � �&'�� (��"�

�� !�� &��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� �� '�

� ��(��

�� !�� &��

�� % �� $� � �� )��

�� % ��

�� % �� $� �� % �� "�

�� &�

��(�� '�

� ��#�� $�� % ��

��

�� !�� &��%%��

� � � �&�� &��

��

�

��

�� #� ��!��

� � �!"� �#� �$��%�

� �� "� �'�� "� �'�� "��% �� "� �'�� &�� (��% �� "� �'"��

�

�� !�� '&��

� ��% �� $� � �� )� ��

� ��% ��

� �� % �� % �� "�

� �� &�

� ��( ��'�

�

�"�� $�� !�

� � �''�� % �� "� ��

��

�� "�

�� % �� "� ��&�

�� '�

�� "��

��(�� "��

� �� !� �� !��"��&�� !�� &��%%�� '�� '��

�

�

175

� � �

� � �

��&�

�

��

�'�� $�� !��&� ��

� � �'��

� ��

� �� "��

� ��"�� "�

� �� &�

� �� '�

� ��( ��

�� !�� '��

� �� '� ��

� ��

� �� "�

� �� $�� '� �� &�

� �� '� �� '�

� ��(�� '� ��

�� !��

�� $� �� $�� $�� (� ��(�� !�

� � ��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� �� '�

� ��

� ��( ��

� ��

��

�� !��&��%%��

� ��

�� % �� !�� "��

� ��

� ��

� ��"�

� �� &�

� ��(��'�

"�� $�� !�

� � ��&��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� ��(��'�

�

"�� # �� !��

� � � &��'� � ��

� � � ��

�� " ��& �� '�� '��

�� " ��& �� '��

��"��% �� " ��& �� '��

��&�� $�� " �� &��

��'�� #� � �� " ��& �� '��

�� " ��& �� '��

�� $�� #� �� " ��& �� '��

�� $� �� #� �� " ��& �� '��

�� #� � �� " ��& �� '�� "��

�� " ��& �� '�� &��

�� $�� %�� #� �� )�� " ��& �� '�� '��

��#�� #� �� " ��& �� '��

�"��#��#�� " ��& �� '��

�&�� #�� #�� " ��& �� '��

�'�� #� �� )�� " ��& �� '��

��%��$�� $�� " ��& �� '��

�� " ��& �� '��

�� " ��& �� '��

�� " ��& �� '�� "��

�� $� �� " ��& �� '�� &��

��# �� " ��& �� '�� '��

��# �� #�� " ��& �� '��

�"�� # �� $�� " ��& �� '��

�&�� # �� $�� #�$�� " ��& �� '��

�'�� $�� " ��& �� '��

�� " ��& �� '��

�

176

� � �

� � �

��'�

�

"�� *�� $�� *�� *�� !�

� � �� (��

�� "�� &��'� ��

�� (�� "�� &��'� ��

��"�� "�� &��'� ��"��

��&�� "�� &��'� ��&��

��'�� "�� &��'� ��'��

�� "�� &��'� ��

�� "�� &��'� ��

�� "�� &��'� ��

��+�� $�� "�� &��'� ��

�� "�� &��'� ��

�� , �$�� $�� $)�� "�� &��'� ��

�� "�� &��'� ��

�"�� "�� &��'� ��"��

�&�� "�� &��'� ��&��

�'�� $�� $�

�� "�� &��'� ��'��

�� %�� "�� &��'� ��

�� #�� "�� &��'� ��

�� %�� "�� &��'� ��

�� "�� &��'� ��

""�� !��

� � � � ��

� � &��'�� &��'��

� �� #� ��$�� "�� & ��' �� "�� & ��' �� "�� "�� & ��' �� &�� "�� & ��' �� "�� '�� "�� & ��' �� &�� "�� & ��' �� '�� "�� " ��' ��

"&�� $�� !�

� � ��

� ��

� ��

� �� "�

� ��( ��&�

"'�� $�� !�

� � ��

� ��

� �� $��

� �� "�

� ��( ��&�

"�� !��

� ��

� �� $��

� �� "�

� ��( ��&�

"�� $�� !�� &��%%��

� � ��

� � �� "��

� � ��&�� '��"��

�

"�� $�� !� �� !�� # � � �� !��

��

� � ��

�� " �� & �� '��

�� " �� & �� '��

"��# � � �� " �� & �� '��

"�� !�

� � ��

� �� $��

� ��

� �� "�

� ��(��&�

&�� $�� %�� !�

� � ��"��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� �� '�

� ��

� ��

� ��(��

�

� �

177

� � �

� � �

��

�

&�� !��

� � ��"��"��

� ��

� �� #(��-��

� �� "�

� ��(� ��&�

� �� '�

� �� (��(��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��( ��

&�� $�� #�� !�

� � ��""��

� ��

� ��

� �� "�

� �� $�� &�

� �� '�

� ��( ��

&"�� !��

� � ��"&��

� ��

� ��

� ��( ��"�

�

&&�� $� �� !�

� � ��"'��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� ��(��'�

&'�� #�� %�� !�� "��

� ��

� ��

� �� #�� "��

� ��# �� $�� #�� &��

� ��% �� $� �� '�

� �� $� ��

� ��(��

� ��"� ��!��

&�� .�� #� �� !�� "��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� ��(��'�

� �� &'��$��$�&$�'$��

�

� ��

&�� $��#��%�� !��

� �� " �� &� ��"�� " �� &� ��"�� "�� " �� &� ��&�� &�� " �� &� ��&��

&�� # �� $��#��%�� !�

� � � � ��

� �� "�� &� ��&��

� �� "�� &� ��&"��

� "�� "�� &� ��&&��

&�� %�� "�� &� ��&'��

� '�� #�� "�� &� ��&��

� �� "�� &� ��&��

� �� "�� &� ��&��

� �� % �� "�� &� ��&��

� �� "�� &� ��'��

&�� $�� $�� !��

� � � � ��

� �� %�� "��& ��'� ��'��

� �� "��& ��'� ��'��

� "�� $�� "��& ��'� ��'"��

� &�� " ��& ��'� ��'&��

� '�� $� �� " ��& ��'� ��''��

� �� $�� $�� " ��& ��'� ��'��

178

� � �

� � �

��

�

'�� $�� !�

� � � ��

� �� %�� " ��'��

� �� " ��'��

� "�� " ��'��

'�� )!��

� �� " �� &�� ' ��

� �� " �� &�� ' ��

� "�� " �� &�� ' ��

� &�� " �� &�� ' �� "��

��"� � ��"��

'�� $�� !�� !�

� � � �� &�� '��

� ��

� ��

� �� " ��"�

� �� & ��&�

� �� ' ��'�

� ��(� ��

� �� $��"$�'��

��"�!� ��"��

'"�� $� � �� $� �� $�� !�

� � ��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� �� '�

� ��( ��

� �� $��"��'�"��

��

'&��

�� $� � �� $� �� !�

� � ��

� ��

� ��

� �� "�

� ��( ��&�

''�� $� �� #�� $�� $� �� $�� !�

� � ��

� ��

� �� $��

� �� "�

� ��( �� &�

�

'�� $� �� !� �� &��%%��

� � ��

� � ��

��

� � ��"�� &��

"��

'�� $� � �� !�

� � ��'��

��

��

�� "�

��( �� &�

'�� $�� !�

� � ��

� ��

� ��

� ��(�� "�

'�� $� ��

� � �� )�

�� "� ��

�� "� ��

��"�� "� ��

��&�� "� ��

��'�� "� ��

�� "� ��

�� (�� "� ��"��

�� /�� "� ��&��

��#�� "� ��'��

�� "� ��

�

179

� � �

� � �

��

�

�� $�� !�

� � ��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� ��( ��'�

�� !��

� �� $�#��

� ��

� ��$�� "�

� ��( ��&��

�� $� �� $� �� $� � �� #�� !�� %%��

� � ��

��

� � ��

��

�"�� "��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� ��(��'�

�

�&�� $�� )��!�� !�� !�

� � � � ��

� � ��

�� " �� " �� "� ��&��

�� " �� " �� "� ��

�� " �� " �� "� ��

�� " �� " �� "� ��"��'��

�� " �� " �� "� ��

�

�'�� $� �� !� �� !�

� � ��

� ��

� ��

� �� "�

� �� &�

� �� "�� '�

� ��"�� &��

� ��&��

� ��(��

�

��

�� $� � �� !��

� ��

� ��

� �� '�� "�

� ��'�� &�

� ��(��'�

� ��

�� !�� '� �� #�� (��#�� "�

�� !�� (�� "�� &�

�

180

� � �

� � �

��

�

��

��

�� "��

��

� ��

� � �� # ��

� � �� "�

� � �� &�

� �� '�

� � ��

��

� ��

� ��

� �� $��

�

�� 0�&� � �� %� � �� &'��

� � � ��

�

� � ��&��'��

�

��

� � ��

�

��

�� '��

�"�� '�� "��

�

�

�� %�� !�

��(��

�

Bibliografia

CENTRO DE INVESTIGACIONES SOCIOLÓGICAS: Valores y creencias de los jóvenes 2001 [2.440. azterla-na], Madril: CIS, 2001.

— Jóvenes, sociedad de la información y relaciones familiares [2.472. azterlana], Madril:CIS, 2002.

— Sondeo sobre la juventud española [2.510. azterlana], Madril: CIS, 2003.EUSKO JAURLARITZAREN KULTURA SAILA: Euskadiko Gazteak 2000, Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren

Argitalpen Zerbitzu Nagusia, 2000.ETXEBARRIA AROSTEGUI, M.: “Normalización del Euskera y educación bilingüe”, Estudios de Lin-

güística, 15. zka: Alicanteko Unibertsitatea, 2001.EUROPEAN OPINION RESEARCH GROUP: Special Eurobarometer 151: Young Europeans in 2001: Re-

sults of a European opinion poll, Brusela: Directorate General of Education and Culture,youth section, 2001.

— Eurobarometer 57.2 Special Eurobarometer 172: Attitudes and opinion of young people inthe European Union on Drug, Brusela: Directorate General for Justice and HomeAffairs, 2002ko urria.

FERNÁNDEZ BLANCO, M.: “¿Los y las jóvenes buscan trabajo? ¿El trabajo busca a los y las jó-venes?”, honakoan: Documentación Social 124. zka. [monografía: Jóvenes del siglo XXI]Madril: Karitas, 2001.

GONZÁLEZ-ANLEO, J.; GONZÁLEZ BLASCO, P.; ELZO, J. eta CARMONA, F.: Informe Jóvenes 2000 y reli-gión: Santa Maria Fundazioa, 2002.

HALMAN, Loek: Encuesta Europea de Valores 2004: Tilburgeko Unibertsitatea (Holanda), 2004.INSTITUTO DE LA JUVENTUD (INJUVE): Sondeo periódico de opinión y situación de la gente joven:

Consejería Técnica de Planificación y Evaluación, Servicio de Documentación y Estu-dios, 2002.

MEGÍAS QUIRÓS, I. eta MÉNDEZ GAGO, S.: “Jóvenes ante el sexo: Valores y expectativas asocia-das”, Estudios de Juventud aldizkaria, 63. zka [monografia: Juventud y Sexualidad]: IN-JUVE, 2003.

MEGÍAS, E. eta CALDERÓN, I.: Valores sociales y drogas, 2001: Ayuda a la Drogadicción Funda-zioa, 2001.

MINISTERIO DE SANIDAD Y CONSUMO: Ganar salud con la juventud: Dirección general de Salud Pú-blica, 2003.

BIBLIOGRAFIA

183

MINISTERIO DE TRABAJO Y ASUNTOS SOCIALES (INJUVE,): Sondeo de opinión y situación de la gente jo-ven. Percepción generacional, valores y actitudes, asociacionismo y participación: 2003.

MINISTÈRE DE LA JEUNESSE ET DES SPORTS (INJEP): La consultation Nationale des Jeunes Sur L’Europe:2000.

OLABE, A. “Demografía Y Medio Ambiente. El envejecimiento de las ideas”, Nueva Época, al-dizkaria, 3. zka.: 2003.

ORTEGA, F.: La democracia en peligro de desencanto político [Hitzaldia. Cantabriako Unibertsi-tateko Udako Ikastaroak. 2002].

SETIÉN, M.ª L.: “Nosotros y los otros. Vivencias personales y tolerancia social”, honakoan:ELZO, J. Los valores en la Comunidad Autónoma del País Vasco y Navarra: Gasteiz, EuskoJaurlaritza, 1996, 27. or.

Emplear a los jóvenes: promover un crecimiento intensivo en el empleo [Simposio Interregionalsobre las Estrategias para combatir el Desempleo y la Marginalización de los Jóvenes,1999, Abenduaren 13-14an, Geneva].

TEICHLER, U.: La educación Superior en el Siglo XX, Visión y Acción [Paris Urriaren 5-9an. UNES-CO]: Centro de Investigaciones sobre la Educación Superior y el Trabajo, Universidadde Kassel (Alemania), 1998.

VOLADERAS CUCURELLA, M.: “La opinión pública en Habermas”, Cuadernos de Cultura 26. zka.,2001.


184

Salneurria: 6 E

13 13

ISBN 84-457-2197-6

9 788445 721 971

EUSKADIKO GAZTEAK 2004EUSKADIKO GAZTEAK 2004

· 2012. 1. 27. · Argitaratutako tituluak: 1. EAEko gazte plana 1999-2001 2. Plan Joven de la...

Documents

Transcript of · 2012. 1. 27. · Argitaratutako tituluak: 1. EAEko gazte plana 1999-2001 2. Plan Joven de la...