2. UD Ikerketa Teknikak

40
3. UD IKERKETA TEKNIKAN KUALITATIBO ETA KUANTITATIBOAK 0. SARRERA 1. TEKNIKA KUANTITATIBOAK: INKESTA 1.1 DEFINIZIOA 1.2 GALDE-SORTAREN GALDERAK 1.3 GALDE-SORTA BURUTZEKO ORIENTAZIOAK 2. TEKNIKA KUALITATIBOAK: ELKARRIZKETA ETA BEHAKETA 2.1 ELKARRIZKETA 2.1.1 Definizioa 2.1.2 Elkarrizketa motak 2.1.3 Elkarrizketa burutzeko komunikazio-trebetasunak 2.1.4 Elkarrizketaren prestaketa eta garapena 2.1.5 Elkarrizketatzailearen rola 2.1.6 Laginaren aukeraketa 2.2 BIZITZA HISTORIAK 2.3 BEHAKETA 2.3.1 Definizioa 2.3.2 Ikertzailearen rola 2.3.3 Erregistro-tresnak 2.3.4 Behaketa egiterakoan funtsezko galderak

Transcript of 2. UD Ikerketa Teknikak

Page 1: 2. UD  Ikerketa Teknikak

3. UDIKERKETA TEKNIKAN KUALITATIBO ETA

KUANTITATIBOAK

0. SARRERA

1. TEKNIKA KUANTITATIBOAK: INKESTA

1.1 DEFINIZIOA1.2 GALDE-SORTAREN GALDERAK1.3 GALDE-SORTA BURUTZEKO ORIENTAZIOAK

2. TEKNIKA KUALITATIBOAK: ELKARRIZKETA ETA BEHAKETA

2.1 ELKARRIZKETA

2.1.1 Definizioa2.1.2 Elkarrizketa motak2.1.3 Elkarrizketa burutzeko komunikazio-trebetasunak2.1.4 Elkarrizketaren prestaketa eta garapena2.1.5 Elkarrizketatzailearen rola2.1.6 Laginaren aukeraketa

2.2 BIZITZA HISTORIAK 2.3 BEHAKETA

2.3.1 Definizioa2.3.2 Ikertzailearen rola2.3.3 Erregistro-tresnak2.3.4 Behaketa egiterakoan funtsezko galderak

2.1. Ikerketa sozialaren metodoak eta teknikak

Honi deitzen "ikerketa": arazo bat konpontzeko behar diren datuak, agiriak, gertakariak edo edonolako informazioa bilatzeko prozedura bati.

Ikerketa farmazeutikoak, adibidez, gaixotasunak sendatzeko farmako berriak aurkitzea du helburu; merkatu-ikerketak, berriz, herritarren lehentasunak eta joerak zein diren jakitea eta haiek asetzeko produktuak asmatzea; ikerketa teknologikoak, aplikazio berrietarako materialak sortzea; kazetaritzako ikerketak, ezkutuan dauden egoerak salatzea edo erakustea, informazio-bilketa eta -egiaztatze zorrotz baten ondoren. Testuinguru horretan, zein ote ikerketa sozialaren helburua

Page 2: 2. UD  Ikerketa Teknikak

Gaingiroki azalduta, hau da ikerketa soziala: errealitate soziala aztertzeko metodo eta teknika zientifikoen aplikazioa.

Errealitatea ezagutzeak aukera ematen du egoeraren diagnostikoa egiteko, batetik, eta, bestetik, unean uneko ondorioak eta esku-hartzeak herritarrengan eta taldeetan izan duen eragina balioesteko.

Gure azterketa-eremuan, besteak beste hau guztia jakiteko aukera ematen digu ikerketa sozialak: zer testuinguru sozialetan bizi den pertsona edo talde bat; zer bizimodu duen eta zer diru-baliabide dituen; zer ezagutza-maila duen, eta nola erabiltzen dituen eskuragarri dauzkan gizarte-zerbitzuak; zer dinamika familiar eta sozial duen, eta zer harreman dagoen gizarteko eta familiako kideen artean; zer muga dituen gizartean integratzeko (pertsonalak zein inguruak ezarriak), eta zer sinesmen, balio eta helburu dituen.

Laburbilduz, aurkitu egin behar da esku-hartze sozialeko proiektu edo jardueraren bat martxan ipintzeko behar den informazio oro; horretarako, berriz, ikerketa sozialeko prozesu bat abiarazi behar da.

2.1.2. Metodo zientifikoa

Zentzua erabili ohi dugu, eguneroko bizimoduan, inguruan dugun mundura hurbiltzeko, hots, gure adimenak logikotzat jotzen duenaren arabera jarduten gara, eta besteak ere hala aritzea espero ohi dugu.

Alabaina, hurbilketa informala, subjektiboa eta ez-sistematikoa da zentzua edozein ikerketa-prozesutan, nahiz eta oso kontuan hartu beharreko dohaina izan. Ez da, beraz, ikertu nahi den errealitate sozialari ekiteko biderik egokiena.

Aipatu ditugun gainerako ikerketa-motetan bezala (zientifikoa, teknologikoa, farmazeutikoa edo beste edozein), metodologia bat erabili behar da, une oro jakiteko zer eta nola egin behar den. Metodo zientifikoa deitzen zaio horri, eta ikerketa sozialean ere aplikatu behar da.

Metodo zientifikoa: errealitateari buruz nahi dugun informazioa nahita lortzeko bidea, ezagutza eta metodologia zientifikoa erabiliz. Zentzua ez bezala, hurbilketa, formala eta sistematikoa da, eta hura baino objektiboagoa.

Metodologia zientifikoari jarraitzeko, informazio-iturriak hautatu behar dira lehenbizi; ondoren, ikerketa-teknika egokiak aplikatu, informaziorik aberatsena eta zehatzena dakarten tresnak edo mekanismoak erabiliz.

2.1.3. Informazio-iturriakIkerketa sozialean, bi dira oinarrizko informazio-iturriak: sekundarioak eta primarioak.

Iturri sekundarioakNormalean, iturri sekundarioetako informazioa aztertu behar da ikerketa bati ekitean, hau da, jada prestatuta

eta kontsultatzeko moduan dagoen informazioa. Barruko eta kanpoko iturrien arteko bereizketa ere egiten da» Barrukoak. Erakundeak berak sortutakoak dira: lehendik egindako ikerketak edo proiektuak, txostenak,

azterketak, etab. Horiek izaten dira iturririk eskuragarrienak, enpresako edo erakundeko langileek noiznahi jo baitezakete haietara

Gogoan izan!Komeni da zorrotz begiratzea iturri horietan azterketaren bat egitean, ikerketa diseinatzeko berariazko zer informazio behar den zehazteko oso lagungarriak baitira. Bestalde, merkeagoak ere izaten dira; hori dela eta, haiek erabiliz gero aurreztu egiten da (dirua, denbora eta jendea).

* Kanpokoak. Erakundetik kanpo prestatu direnak: argitalpenak, bibliografiak, azterketa ekonomikoak, estatistikak, etab. Egun, tresna oso-oso lagungarriak dira informazioaren eta komunikazioaren teknologiak (Internet, batez ere) iturri horietara iristeko.

Batik bat agiri-bilketa deritzon teknika erabili behar da barruko zein kanpoko iturri sekundarioak aztertzeko.

Iturri primarioak

Normalean, testuinguruari buruzko informazio orokor ugari ematen du iturri sekundarioak, baina ez proiektua egiteko adina. Horrenbestez, iturri primarioetatik jaso behar da berariazko informazioa.

Ikertu behar den errealitatean bertan egoten dira iturri primarioak,eta zuzenean heltzen da haietara, bitartekorik gabe. Iturri primarioetan bilatu behar da, hortaz, proiektu jakin bat garatzeko behar den berariazko informazioa.

Zuzenean jo behar da iturri horietara —zer ikerketa mota den kontuan izanik betiere—, baina iturri sekundarioak agortu eta jada nahikoa informaziorik ematen ez dutenean, normalean behintzat.

Teknika kualitatiboak eta kuantitatiboak erabil daitezke iturri primarioetatik informazioa eskuratzeko. Ugariak dira teknikak, berehala ikusiko duzuenez.

Page 3: 2. UD  Ikerketa Teknikak

2.2.3. IKTen bidezko agiri-bilketa

IKTak edo informazioaren eta komunikazioaren teknologiak aurrerapauso erabakigarria izan dira ikerketa sozialarentzat, abantaila handiak eskaintzen baitituzte informazioa bilatzeko eta antzeko proiektuetan diharduen mundu osoko jendearekin aise eta berehala komunikatzeko eta, hartara, esperientziak trukatzeko.

Informazio-bilaketa

Kudea dezakegun informazio-kantitatea baino askoz handiagoa dugu erabilgarri egun Interneten. Zenbaiten ustez, Interneten dena dago. Arrazoi du, beharbada. Liburutegi, artxibategi, erakunde, erregistro eta abarretara joateko, behar ditugun agiriak bilatu eta eskatzeko... behar den denbora kontuan hartuz gero, izugarrizko abantaila da Internet lan hori egiteko.

Baina, hainbeste informazio dagoenez, ez da beti erraza izaten nahi den hori aurkitzea. Bestalde, aurkitzen diren edukiek ez dituzte beti betetzen ikerketa zientifiko bati dagozkion fidagarritasun- eta zorroztasun-baldintzak.

Horregatik, bilaketa eraginkorra egiteko eta zorroztasun-, kalitate- eta fidagarritasun-baldintzak betetzen dituzten webguneak eta edukiak aurkitzeko, estrategia egokiak erabili behar dira, eta webguneak eskuragarri dituen tresnak baliatu.

Webguneko informazio motari dagokionez, bi tipologia daude:

• Sarbide mugatukoa (ordainketa edo harpidetza bidezkoa, gehienetan). Goi-mailako baliabideak eskaintzen ditu. Normalean, bilaketa-tresna sofistikatuak izaten ditu.

• Sarbide librekoa. Normalean, erakunde eta organismo publikoek eskaintzen dute, baina bai eta zenbait enpresa eta herritar pribatuk ere. Oro har, informazio normatiboa ematen du, sarbide mugatukoak baino prestakuntza eta sakontasun txikiagokoa eta bilaketa-tresna xumeagoekin bildua.

Nolanahi dela ere, atari, bilatzaile, web-katalogo edo eduki-agregatzaileen bidez (RSS) bilatu behar da informazioa.

Gogoan izan!Agiri-bilketa konbentzionala bezala (off line), IKTen bidezko ikerketak ere hiru fase ditu:• Zer informazio behar den zehaztu.• Informazio-iturriak hautatu.• Bilaketa-estrategia sortu. Tresnak egokiro erabiltzen jakiteko, haiek nola erabili ondo ikasi behar da.

AtariakEsteka, agiri, aplikazio, bilatzaile, foro eta abarren bidez gai jakin bati buruzko zenbait zerbitzu eskaintzen duten

webguneak dira Interneteko atariak. Zenbat gai, hainbat atari: hezkuntza, musika, kirola, artea, erakundeak..., edozein gairi buruzkoak daudeGai gehienek dute erreferentziazko atariren bat, non kalitateko informazio eguneratua aurki daitekeen dagokion espezialitateaz. Horri esker, informazio gehiago du eskura bilatzaileak, esfortzu txikiagoa eginda.

Nazioartekoak eta estatu edo autonomia-erkidego mailakoak izaten dira atariak. Hona gure herrialdeko zenbait atari sozial: Helduentzako ataria (http://www.imsersomayores.csic.es); EDUSO, gizarte-hezkuntzako ataria (http://www. eduso.net); Discapnet, desgaituentzako ataria (http://www.discapnet.es).

Bilatzaileak

Era guztietako agiriak lokalizatzen laguntzen duten tresnak dira bilatzaileak: agiriak, testuak, argazkiak, filmak, webguneak, fitxategiak, foroak... Bilaketa-motorren bidez, Internet osoa arakatzen dute, eskatzen diren profilen bila, eta profil horiek ageri diren webguneen zerrenda egiten dute.

Gogoan izan!Komeni da, bilatzaileak erabili aurretik, nola funtzionatzen duten irakurtzea. Horretan ematen den denbora ez da alferrik galdua izango, ezta gutxiagorik ere, bilaketa-estrategia askoz eraginkorragoak izango baititugu.

Bilatzaile bakoitzak bere bilaketa-metodologia du. Komeni da metodologia menderatzea, bilaketa eraginkorragoa izan dadin. Normalean, bilaketa-termino batzuk (hitz bat, testu bat) edo haien konbinazio bat izaten dituzte oinarri bilatzaile gehienek, eta eragile boolear hauek erabiltzen dituzte:

• AND: bi termino dituzten agiriak eskuratu nahi direnean erabili behar da. Adibidez: "gaixotasuna" AND "desgaitasuna" idazten badugu, agiri berean bi hitz horiek dituzten sarrera guztiak erakutsiko dizkigu.

» OR: bi terminoetatik edozein eskuratu nahi denean erabili behar da. Adibidez: "gaixotasuna" OR "desgaitasuna" idatziz gero, hitz horietakoren bat duten sarrera guztiak erakutsiko dizkigu.

Page 4: 2. UD  Ikerketa Teknikak

NOT • NOT: terminoetako bat bai baina bestea ez daukaten agiriak bilatzeko erabiltzen da. Idazten bada "gaixotasuna" NOT "desgaitasuna", "gaixotasuna" hitza daukaten eta "desgaitasuna" ez daukaten hitzak azalduko dira.

Beste berezitasun batzuk: komatxo artean idaztea hitzak, idatzita dauden bezalaxe bilatzeko. komatxorik gabe idatziz gero, termino horiek ageri diren hitzak erakusten ditu eragileak, baina beste ordena batean.

Bilatzaile batzuek alertak programatzeko aukera ere ematen dute. Baliabide garrantzitsua da hori ikerketa-lanetarako.Interesatzen zaizkigun gaiak jakinarazi behar dizkiogu bilatzaileari, eta webgunean gai horiekin bat datorren edukia azaldu ahala, posta elektronikoz bidaltzen du.

Bilatzaileetako batzuk orokorrak dira (Google, Altavista, etab.) eta webgunea bakarrik arakatzen dute; beste batzuek, aldiz, beste zerbitzu batzuetan ere bilatzen dute (albisteak, liburuak, etab.). "Bilatzaile espezializatuak" deitzen zaie bigarren horiei. (2.2 agiria)

Bada bilatzaile mota eraginkorrago bat ere: metabilatzaileak. Beste bilatzaile batzuen bidez aurkitzen dute informazioa metabilatzaileek, eta errendimendu optimoa lortzen dute, orrialde guztietako datuen konbinazioa erakusten baitute. Aipatzekoak dira, besteak beste, Copernic, To-dalanet eta Turbo10 bilatzaileak.

Web-katalogoak

Bilatzaileen antzekoak dira, baina webguneak arakatu beharrean, beren datu-baseetara jotzen dute. Hori dela eta, sarrera kopuru txikiagoa ematen dute, baina bilaketaren gaiari atxikiagoak. Horrenbestez, errazagoa izaten da nabigazioa, eta informazioa, berriz, kalitate hobekoa.

Yahoo (www.yahoo.com), Terra (www.terra.es) eta Lycos (www.lycos.es) atarietan, besteak beste, aurkituko dituzue web-katalogoak.

RSS edukien sindikazioa

Web-edukien harpidetza pertsonalizaturako formatu bat da RSS (Really Simple Syndication). Web-orri bateko informazio-berriak irakurketa-programa batera bidaltzen ditu, automatikoki, RSSak.

Interesatzen zaizkizun webguneei buruzko informazio eguneratua zeure ordenagailuan zuzenean jasotzeko oso modu erraza da, banan-banan begiratzen aritu gabe, betiere webguneek RSS zerbitzua eskuragarri badute. Oso erraza da funtzionamendua: aski da interesatzen zaigun webgunean zerbitzu horri alta ematea.

Alta eman ondoren, hautatutako webguneetako albisteak eta edukiak jasoko dituzu, denbora errealean. Abantaila: leku bakar batean izango dituzu interesatzen zaizkizun webgune guztiak.

RSS irakurgailuaren bidez, interesatzen zaizkizun informazioak bidaliko dizkizute orriek; ez duzu, beraz, orriz orri bila ibili beharrik. Zure RSS irakurgailuan sartzean, automatikoki jasoko duzu alta emanda zauden orri guztietan izan diren nobedadeei buruzko informazioa. Aski duzu klik egitea interesatzen zaizun edukian: automatikoki bideratuko zaitu irakurri nahi duzun orrira. (2.3 agiria)

Webspirsak

Ikerketarako datu-baseak dira, eta gai ugari jorratzen dituzte: hezkuntza, gizarte-lana, filosofia, etab. Gako-hitzak edo gaiak jarrita egiten dituzte bilaketak, zeinak beste aldagai batzuen bidez ere mugatu baitaitezke: data, hizkuntza, argitaratze-formatua, bai eta datu-base espezifiko batzuen arabera ere.

Esku-hartze sozialaren ikuspegitik begiratuta, kontuan izan behar dira, datu-base hauekin jarduten baitira: hezkuntza (ERIC), dokumentazio (LISA) eta ekonomiakoekin (Econlit).

2.2. agiriaBilatzaile espezializatuak

• Liburu-bilatzaileak: testu-liburuak bilatzen dituzte, eta osorik edo partzialki erakusten, dagokien eskubide-mugaketaren arabera. Adibide bat: Google libros (Google books) eta Live Search Academia.

• Bilatzaile akademikoak: egilearen, daten eta argitaratze-formatuen araberako bilaketak egiten dituzte; adibidez, Google académico Live Search Academicek.

• Albiste-bilatzaileak: prentsa-artxiboak bilatzeko aukera ematen dute; horrez gain, kronologikoki edo garrantzizko epeka aurkez daitezke hautatutako emaitzak. Adibide bat: Google Noticias (Google News Archive Search).

• Bilaketa-mugatzaileak. Bilaketak zer webgunetan egin behar diren zedarritzen dute. Adibide bat: Google Co-op. Bilaketa-katean hitzak tartekatzeko eta beste hitz batzuekin lotzeko aukera ere ematen dute; horrez gain, etiketak jar dakizkioke domeinu bakoitzari.

Page 5: 2. UD  Ikerketa Teknikak

• Thesaurusak: informazioa biltzeko eta berreskuratzeko tresnak dira. Hiztegirako eta terminologietarako parametro batzuk dituzte, eta ordenazio-sistemak (alfabetikoak edo gaikakoak). Alor askotakoak daude: soziologia, antropologia, hezkuntza, etab. Adibide batzuk: UNESCOren thesaurusa eta Desgaitasunaren thesaurusa (Desgaitasunaren Estatuko Behatokia, OED).

f2.3. agiriaRSS agregazio-zerbitzuen erabileraren adibide bat

Demagun informazioa nahi duzula gizarte-zerbitzuei buruz argitaratzen diren gaiez. Lehenik eta behin, hautatu gai horiei buruzko orririk interesgarrienak eta edukiak maizen eguneratzen dituztenak, eta egin RSS zerbitzuaren harpidedun.Hortik aurrera, aski duzu RSS irakurgailua irekitzea hautatutako orrietako nobedadeak leku bakar batean jasota ikusteko. Igorri dizkizuten edukien zerrenda bat azalduko zaizu (irakurri ez dituzunak, letra lodiz idatziak). Segundo gutxiren buruan hauta ditzakezu interesatzen zaizkizunak, eta behar adina denbora eman haiek irakurtzen.Pentsa zenbat denbora beharko zenukeen bilaketa hori egiteko zerbitzu hori izan ez bazenu: orri guztietara sartu, eduki berriak atzeman arte nabigatu, irakurriak dituzun ala ez begiratu, edo interesgarriak diren ala ez, eta, azkenik, irakurri.

0. SARRERA

Ikerketa soziala egiteko erabiltzen diren teknikak beste diziplinatan erabiltzen diren bezalakoak dira (soziologian, antropologian, historian...) baina bakoitzaren ikerketa-objektua da bereizten dituenak. Adibidez, soziologiak sarritan metodo kuantitatiboak erabiltzen ditu, eta inkestak eta azterketa estatistikoak erabiltzen ditu, bere ikerketa objektua populazio handiak izaten direlako. Antropologiak, ordea, giza-talde txikiak ikertzen dituenez, metodo kualitatiboak erabiliz, behaketak eta bizitzako historien teknikez baliatzen da.

Teknika kuantitatiboak: Informazioaren kantitatea da inportantea, eta teknikarik erabilena inkesta da.Teknika kualitatiboak: hemen lehentasuna du kualitateak. Ikertzaileak portaeren, diskurtsoen eta motibazioen esanahia lortu nahi du, errealitatearen barrenean sartu nahi du. teknikarik arruntenak: elkarrizketa eta behaketa.

Teknika desberdinak erabiliko ditugu hurrengo faktoreak kontuan izanik: ikertu behar dugun objektua, ditugun baliabide finantzarioak, eta ikerketa egingo duen giza taldeak.

1. TEKNIKA KUANTITATIBOAK: INKESTA

2.4. Inkesta

Page 6: 2. UD  Ikerketa Teknikak

Inkesta: aldez aurretik prestatutako galderez osatutako formulario bat oinarri duen teknika. Itxiak izaten dira, gehienbat, galderak, erantzun-aukera mugatukoak. Inkesta egiteko erabiltzen den tresna: galdetegia.

Giza talde bateko (populazioa) jende kopuru txiki baina adierazgarri bati buruzko informazio bera eskuratzeko (lagina) erabiltzen da inkesta. Laginetik jasotako emaitzek, berriz, ikertzen den populazio osoari estrapola daitekeen informazioa lortzen laguntzen dute. Tresna estatistikoak erabiltzen dira horretarako.

Ikerketaren helburuen araberakoa izan ohi da inkestaren gaia; aukera zabala, beraz.

Ekonomiaz, politikaz, taldeez eta erakundeez, estratifikazio sozialaz, ingurumenaz edo ekologiaz, arazo sozialez, osasunaz... egin daitezke inkestak.

Galdera-sortaren bidez jasotako datuen azterketaren bidez, berriz, ikerketaren ondorioak ateratzen dira.

Galdetegi bat erabiltzen da inkesta egiteko, hau da, egituratuki idatzi eta ordenatutako hainbat galderaz osatutako formulario bat.

Elkarrizketa eta galdetegia: abantailak eta desabantailak

Galdetegiaren alde Elkarrizketaren alde

• Kostu eta atxikimendu pertsonal txikiagoa.• Saihestu egiten du elkarrizketatzaileak elkarrizketatuaren erantzunetan izan dezakeen eragina.• Erantzunen eta inkestaren anonimotasuna bermatu egiten du.

• Irakurtzeko edo idazteko zailtasunak dituztenekin ere erabil daiteke.

• Lagundu egiten dio elkarrizketatuaren lankidetzari (txikiagoa da egiten ez diren elkarrizketen portzentajea betetzen ez diren galdetegiena baino).

• Elkarrizketari garrantzi handiagoa eman ohi diote elkarrizketatuek galdetegi arruntei baino.

• Elkarrizketatuaren erantzunak ondo ulertzen ez badira, haiek argitzeko aukera ematen du.

• Gai "delikatuei" dagokienez, informazio osoagoa, aberatsagoa eta sakonagoa eskuratzeko aukera ematen du.

2.4.1. Inkesta motakHainbat inkesta mota daude. Helburu zientifikoa edo jaso nahi den informazioaren edukia aipatzen dutenak oso ohikoak izaten dira.

Helburu zientifikoen arabera

Helburu zientifikoak baldin baditu, deskribatzailea edo esplikatiboa izaten da inkesta

» Deskribatzailea. Errealitate jakin bat populazio-lagin jakin batean nola dagoen hedatuta adierazten duen inkesta. Adibidez, enpresa bateko absentismoa, adinaren, antzinatasunaren, maila profesionalen, sailen eta abarren arabera.

» Esplikatiboa. Fenomeno jakin bat zergatik gertatzen den adierazten du inkesta mota horrek. Adibide berarekin jarraituz, azter daiteke, esate baterako, ba ote dagoen kausa-efektu erlaziorik absentismoaren eta lanarekiko gogobetetze-mailaren edo soldata-mailaren artean.

Edukiaren arabera

Edukiari bagagozkio, honela sailkatzen dira inkestak: ekintzak, iritziak edo jarrerak, motibazioak eta sentimenduak jasotzen dituztenak.

» Ekintzak. Inkestatuari (protagonista nagusia) dagozkion gertakari guztien informazio-bilketa. Honekin egon daitezke lotuta informazioak: gertakari jakin batzuekiko inkestatuak duen jarrerarekin (agerikoa edo itxurazkoa). Alderdi demografikoekin ere izan dezake lotura (adina, sexua, egoera zibila...), edo inkestatuaren ingurunearekin (familiarekin, lankideekin eta auzoekin dituen harremanak...).

• Iritziak. Inkestatuek egoera, gertakari edo informazio jakin batzuei buruz egiten dituzten adierazpenak, ahozkoak edo bestelakoak. Oso baliagarriak izaten dira datu horiek kontsumo-azterketak egiteko, propaganda politikoa ikertzeko, etab.

Jarrerak, motibazioak eta sentimenduak.Pertsonen jokabideen oinarri diren alderdi guztiei dagozkie, eta asko erabiltzen dira esku-hartze sozialarekin lotura duten ikerketetan.

Gogoan izan!Egun, masa-gizarteetan, erruz erabiltzen dira inkestak ikerketa sozialeko tresna gisara; hori dela eta sortu dira ikerketa sozial aplikatuko eta iritzi publikoko institutuak, zeinak enpresa pribatuek nahiz administrazio publikoek erabiltzen baitituzte.

Page 7: 2. UD  Ikerketa Teknikak

2.4.2. Galdera motakArgiak, ulergarriak eta zehatzak izan behar dute inkestetako galderek, bai inkestatuarentzat, bai galdera-sorta kudeatzen dutenentzat. Horregatik, ikertu behar dugun populazioaren trebakuntza- edo informazio-mailaren araberakoak izan behar dute galderek. Galderen idazkera eta ordena erabakigarriak dira inkesta batek arrakasta izan edo porrot egin dezan.

Galderak sailkatzeko zenbait irizpide daude; hona hemen garrantzitsuenak.

Onartzen duten erantzunaren araberakoa

Galdera irekiak eta itxiak daude.

Galdera irekiak

Bere kabuz eta hitzez erantzuten du inkestatuak, aldez aurretik hautatutako erantzun artean aukeratzeak dakarren mugarik edo murrizketarik gabe. Kodifikatzen zailagoak izaten dira, baina oso baliagarriak inkestatuaren erreferentzia-ingurunea ezagutzeko eta sailkako galderen ordezko gisara. Aurreinkestetan eta esplorazio-azterketetan erabiltzen dira gehienbat.

Inkestetan zer kategoria sar daitezkeen atzematea da aurreinkesten eta esplorazio-azterketen eginkizuna. Adibidez: animazio talde batek eskolaz kanpoko zenbait jarduera egitea proposatu behar dio eskola bati. Ikasleek zer duten gogoko jakitea da lehenbiziko urratsa. Horretarako, esplorazio-azterketa bat jarri behar da martxan, galdera hau eginez:

Eskolaz kanpoko zer jarduera egin nahi duzu?

Emaitzen arabera, galdera itxien bidez zehaztu daitezke proposamenak, berehala ikusiko duzuenez.

Galdera itxiak

Kategoria kopuru mugatu batean hautatu behar dira galderak; hori dela eta, nabarmen murrizten da inkestatuaren adierazpen-eskubidea. Bi eratako galdera itxiak bereizten dira kategoria horretan::

» Hautazko erantzun dikotomikoa. Bi aukera daude, eta bakarra hautatu behar da: bai ala ez; alde ala aurka, etab. Argi zehaztutako zenbait jokabide, iritzi edo jarrerarekiko populazioak zer iritzi edo erantzun duen sailkatzeko erabiltzen dira, batez ere.

Oreka-arazoak ager daitezke galdera dikotomikoak egitean:

• Aukeretako bati bakarrik badagokio, galdera ez-orekatua dela esaten da. Adibidez, galdera hau: Abortuaren alde al zaude?

• Formulazio orekatuak zuzendu egiten du arazo hori. Bi aukerak jasotzen badira, formala da oreka: Abortuaren alde ala aurka zaude? Baina kontrargudioko oreka ere izan daiteke: Zure ustez, haurdun dagoen emakumeak hala nahi badu abortatzen utzi egin behar zaio, ala ez zaio utzi behar oraindik jaio ez den ume baten bizitza akabatzen?

Gogoan izan!Bigarren mailako gaia dirudien arren, ez da inoiz gutxietsi behar galderen formulazioaren garrantzia; izan ere, 15 punturainoko aldeak atzeman izan dira erantzunetan, zer formulazio erabili den. Normalean, formulazio orekatu formalak erabiltzea gomendatzen da.

Aukera anizkoitzeko erantzuna. Aukera gehiago eskaintzen ditu. Iritzi-zundaketa edo -azterketetan erabiltzen da gehienbat, hau jakiteko: gai edo esku-hartze jakin batekiko non dagoen biztanleria (hurbil, inguruan edo urruti). Erantzun bakarra eman daiteke (aukera bat bakarrik markatu behar da) edo bat baino gehiago (hainbat aukera markatu behar dira).

Aurreko adibideari jarraikiz, esplorazio-azterketa bat egin ondoren, galdera hau egin dezakegu eskolaz kanpoko jardueren behin betiko eskaintza zehazteko:

Zer jardueratarako eman nahi duzu izena?

Futbola - Saskibaloia - Dantza - Antzerkia - Pintura - Abesbatza - Musika - Igeriketa

Erantzun bakarra edo anizkoitza eman dakieke galdera horiei, hauta daitekeen jarduera kopuruaren arabera (bakarra edo bat baino gehiago).

Galdetegi batean galdera irekiak eta itxiak erabiltzearen abantailak eta desabantailak(3)

Irekia Itxia

Page 8: 2. UD  Ikerketa Teknikak

• Informazio zehatzagoa eta ugariagoa ematen du, inkestatuak berak hautatutako terminoen bidez.• Erraz formula daiteke.

• Leku gutxiago behar du galdetegian.

• Erraz erantzun eta kodifika daiteke.

• Murriztu egiten du erantzunen anbiguotasuna.

• Erraztu egiten du erantzunak elkarrekin alderatzeko

aukera.• Lan gutxiago egin behar izaten du inkestatuak.

• Konplexuagoa da kodifikazioa.• Erantzunetan eta haien kodifikazioan akatsak izateko arrisku handiagoa du.• Denbora gehiago behar izaten du erantzuteko inkestatuak, eta lan handiagoa egin behar izaten dute hark eta ikertzaileak.

• Lan handiagoa egin behar izaten du ikertzaileak galdera idazten, eta ezagutza handiagoa behar izaten du.

• Aldez aurretik zedarritutako aukerak (edo kategoriak) bakarrik hauta daitezke erantzunetan.

• Interpretazio bat baino gehiago eman diezaiekete erantzunei inkestatuek.

Eginkizunaren arabera

Inkesta batean ematen zaien eginkizunaren arabera, honela sailkatzen dira galderak:

» Sarrera- edo harreman-galderak. Inkestatuari konfiantza eta interesa eragitea dute xede, inkesta errazago egin dadin. Normalean, galdetegiaren hasieran jartzen dira.

» Funtsezko galderak. Ikerketako oinarrizko gaiei buruzkoak.

» Gai-aldaketako galderak. Gaien arteko zubi-lana egiten dute; bat-bateko aldaketak saihesten dituzte, bai eta inkestaren erritmo-galera ere.

» Iragazki-galderak. Beste galdera baten aurretik egiten direnak, bigarrenari ez dagozkionak kentzeko. Beste batzuen mendekoak izan ohi dira. Erantzuna baiezkoa edo ezezkoa den, desberdinak izaten dira hurrengo galderak aukera bakoitzean.

Galdera honetan, adibidez: Hartu al duzu parte inoiz antzerki-tailer batean?, erantzuna zein den (bai ala ez), desberdina da hurrengo galdera:

• Erantzuna baietz baldin bada:

Nolakoa izan zen esperientzia hura?

Txarra - Erdipurdikoa - Ona - Oso ona

• Erantzuna ezetz baldin bada:

Gustatuko zaizula uste duzu?

Bai Ez

Trinkotze-galderak. Galdetegi osoan banatuta egoten dira galdera horiek, haren fidagarritasuna eta balioa aztertzeko. Behar bezala egin ez diren galdetegiak ezabatzea du helburu prozesu horrek, bai eta erantzun koherenteak ez dituztenak ere. Hainbat arrazoik eragin dezakete erantzunen koherentziarik eza: inkestatuak gezurra esan izana, inkestatzaileak erantzunak asmatu izana, etab.

Kontrol-galderak. Erantzun batzuen baliozkotasuna egiaztatzeko egiten dira. Normalean, galdera bera egiten da, edo antzekoren bat, beste era batera planteatuta.

Koltxoi-galderak (edo indargetzaileak). Gai zailen edo korapilatsuen zakartasuna leuntzeko egiten dira.

Galdera-bateria. Gai bati buruzko galdera-sorta. Elkarren osagarri izaten dira galderak, eta gai beraren zenbait alderdi jorratzen dituzte. Batzuetan, "inbutu" gisara egiten dira (alderdi orokorrenak lehenbizi, zehatzenak ondoren).

2.4.3. Jarrera-eskalakGaldetegi batean galderak egiteko moduetako bat jarrera-eskalak erabiltzea da. Erraza da prozedura: adierazle sorta mailakatu batetik, zer onartzen edo lehenesten duen galdetu behar zaio inkestatuari.

Hainbat eskala mota erabiltzen dira horretarako. Hona hemen ohikoenak: zenbatespenekoak, balioztatzekoak, distantzia sozialekoaketa diferentzial semantikokoak.

Zenbatespen-eskalak.

Ordenazio-eskalak edo arbitrarioak ere deitzen zaie. Honela erabiltzen dira: zenbait gizaki, egoera edo gauza ezaugarri baten arabera ordenatzeko eskatzen zaio inkestatuari. Hiru eratakoak daude: puntu-eskalak, zuzeneko sailkapenak eta konbinazio bitarrak:

» Puntu-eskalak. Aurkeztutako irizpideen araberako puntuazioa eman behar du inkestatuak.

Page 9: 2. UD  Ikerketa Teknikak

Puntuatu, 0tik 10era, ikastetxe bateko irakasleak izan behar dituen ezaugarriak:

a)Argiab) Irekiac)Egituratuad) Gizartekoiae)Malguaf) Diskretuag) Dibertituah) Dotoreai) Erakargarriaj) Ironikoa

Zuzeneko sailkapenak. Kasu horretan, maila handienetik txikienera ordenatu behar dira adierazleak.

Baloratu, garrantzi handienekotik txikienekora, zure herriko jendearentzako arreta-zerbitzua:

a)Eraginkorra (_______)b)Eztabaidagarria(_______)c) Abegitsua (_______)d)Ez-eraginkorra (_______)e)Ordenatua (_______)f) Malgua (_______)

Konbinazio bitarrak. Bi hitz bikote artetik aukera bat hautatzea.

Esan hitz bikote hauetatik zein dagokion ondoen zure lanari:

1. Aspergarria-dibertigarria2. Erakargarria-monotonoa3. Desafiatzailea-aldakorra4. Gizatiarra-sakabanatua5. …

Balioztatze-eskalak

Intentsitate-eskalak ere deitzen zaie. Iritzia mailaka eratzeko aukera ematen dute.

Nolakoa deritzozu jaso duzun zerbitzuari:

a) Oso egokiab)Egokiac) Ez egokia, ez desegokiad)Ez oso egokiae) Oso desegokia

Distantzia sozialeko eskalak

Taldeen arteko harremanen berri ematen dute, zeharkako zenbait galderaren bidez. Inkestatuak gutxiengo etniko, nazionalitate, ideologia, joera sexual... batekiko duen distantzia zehazten dute. Normalean, beheranzko ordenan egiten dira, erantzunetan ez eragitearren. Arraza batzuekiko jarrera dugu ohiko adibideetako bat.

1. Onartuko al zenuke herrialde horretako jendea turista gisara soilik etortzea gure herrira?

1. Onartuko al zenuke haiek hemen bizitzea?

2. Lankidetzat onartuko al zenituzke?

2. Zure auzotzat onartuko al zenituzke?

3. Arraza horretako inoren lagun izango al zinateke?

Page 10: 2. UD  Ikerketa Teknikak

4. Onartuko al zenuke zure familiako norbaitekin ezkontzea haietakoren bat?

Diferentzial semantikoa

Inkestatuarentzat zenbait egoerak, gertakarik, objektuk edo pertsonak duten garrantzia neurtzen du. Horretarako, adjektibo kontrajarrien zenbait pare aurkezten zaizkio, eta, eskala baten arabera, parearen mutur bakoitzarekiko hurbiltasuna adierazteko eskatzen.

Nire lanpostua honelakoa da (markatu, zirkulu batez, zure posizioa):

Atsegingarria 6 5 4 3 2 1

Atsekabegarria Atsegina 6 5 4 3 2

1 Desatsegina Entretenigarria 6 5

4 3 2 1 Monotonoa Erosoa 6 5 4

3 2 1 Hotza Segurua 6 5 4 3

2 1 Arriskutsua

Likerten eskala

Onuragarritik kaltegarrira bitarteko continuum gisara hartzen ditu jarrerak. Kendu egin behar dira galdetegitik baieztapen neutro guztiak. Baieztapen bat aurkezten zaio inkestatuari; ondoren, hura puntuatzeko eskatzen zaio, 0tik 4ra.

Esan zenbateraino zauden ados edo desados baieztapen honekin:

Arrakasta izan zuen auzoan egindako esku-hartzeak

1. Erabat desados

2. Desados

3. Ez ados, ez desados

4. Ados

5. Erabat ados

2.4.4. Galdera-sorta prestatzeko etapakLan metodikoa eta zorrotza egin behar da inkesta bidezko ikerketa sozialak arrakasta izan dezan. Bestalde, antolakuntza ere behar da hura martxan jartzeko, batez ere populazio-sektore zabaletara iritsi nahi bada. Pauso hauek eman behar dira:

1. Galdetegia diseinatu.

2. Galdetegia idatzi.

3. Lagina hautatu.

4. Galdetegia banatu.

5. Informazioa prozesatu.6. Emaitzak aztertu eta interpretatu. Azken txostena idatzi.

1. Galdetegiaren diseinua

Hona ikertzailearen helburu nagusia: behar den informazioaren araberako galdetegi bat prestatzea. Eskuratu nahi dituen datuak baliagarri bihurtzeko, aldagaiak zehaztu eta adierazleak hautatu behar ditu, eta, noski, galderak behar bezala idatzi.

Aldagaien zehaztapena

Aldagaia: ikertu behar den zer batean ageri den ezaugarria. Alda daitekeen edozer gauza, fenomeno edo ezaugarri izan daiteke.

Behar duen informazioa edo datuak eskuratzen lagunduko dioten aldagaiak hautatu behar ditu ikertzaileak. Horrenbestez, hauek dira animazio sozialeko testuinguru baterako ohiko aldagaiak:

> Datu pertsonalekin lotura duten alderdi guztiak: adina, sexua, lanbidea, egoera zibila, seme-alaben kopurua, auzoan bizitzen daraman urte kopurua, etab.

Ikerketaren gaiarekin lotura duten alderdiak. Hona hemen gizarteratzearen alorreko batzuk, adibidez: erakunde, elkarte edo GKEren bateko partaidetza, jarduerarik gogokoenak, zaletasun kulturalak, ekitaldiak, aisialdiko jarduerak, etab

Adierazle-hautaketa

Page 11: 2. UD  Ikerketa Teknikak

Zuzenean ikertzeko abstraktuegiak izan ohi dira esku-hartzearen alorreko aldagaiak. Horregatik, ikerketa sozialaren eginkizunetako bat aldagai jakin baten adierazleak zehaztea da.

Adierazleak: aldagaiaren azpikategoriak edo azpialderdiak, zeinei esker zehaztu daitezkeen inkestaren bidez eskuratu nahi diren informazio-puntuak. Galderen bidez garatu behar dira adierazleak galdetegian.

Aipatutako aldagaietakoren bat aukeratuz gero, adibidez, adierazle hauek hauta daitezke:

» Aldagaia: erakunde, elkarte edo GKEren bateko partaide izatea.

» Adierazleak:

• Azken bost urteotan jardundako elkarte kulturalen kopurua.

• Azken bost urteotan jardundako aisialdiko elkarte edo kluben kopurua.

• Azken bost urteotan jardundako gizarte-erakundeen edo GKEen kopurua.

• Azken bost urteotan jardundako aisialdiko elkarte edo kluben kopurua.

2. Galdetegiaren idazketa Galderen prestaketa

Aldagaiak zehaztu eta adierazleak ezarri ondoren, hau da hurrengo urratsa: galdera kopurua erabakitzea, eta haiek idaztea (zehatz eta ulertzeko moduan), hots, zer sekuentzia jarraitu behar duten ebaztea.

Gogoan izan!Gogoan izan zer jorratu dugun "Galdera motak" atalean aldi bakoitzerako galdera egokiak eta egokien deritzogun erantzun mota hautatzeko

Galderen sekuentziari dagokionez, normalean galdera errazak jartzen dira hasieran, lehenbiziko harremanari ekiteko edo sarrera gisara, eta, pixkanaka, gai nagusiari ekiten zaio. Elkarrizketaren erdia igarotakoan egin behar dira galderarik konplexuenak edo zama emozional handienekoak; ondoren, galdera xumeagoak eta "bizigarriagoak" egin behar dira, berriro, galdetegia lasai amaitzeko.

Galdetegiaren antolaketarako, berriz, irizpide hauek izan behar dira kontuan:

» Poliki eta egokiro hasi behar da: lehenbiziko galderek ez dute zertan izan garrantzi handikoak, baina komunikazioa errazten lagundu behar dute.

> Gaika antolatu behar da galdetegia, eta gai bakoitzak bere logika izan behar du.

» Gai bakoitzean, bestalde, ahalik eta modurik zentzuzkoenean antolatu behar dira galderak.

» Gai batetik besterako trantsizioa ere erraztu behar da, lotura egokien bidez. Ezin baldin bada, aski da elkarrizketatuari jakinaraztea gaiz aldatu behar dugula.

> Adeitsua izan behar du inkestaren amaierak, eta eskerrak eman behar zaizkio inkestatuari. Galdetegiaren testuan ere azaldu behar du gomendio horrek.

3. Laginaren hautaketa

Galdetegia oso populazio handi baterako prestatzen bada (adibidez, Espainiako estatuko 65 urtekoentzako), ez zaie populazio horretako biztanle guztiei banatzen galdera-sorta, diru-, jende- eta denbora-kostu handia izango bailuke prozesuak.

Lehenago genioenez, arazo hori konpontzeko populazioaren erakusgarri den lagin bat hautatu behar da. Lagina hautatzeko, tamaina kalkulatu eta prozedura erabaki behar da.

» Laginaren tamaina zehaztu behar da, hots, lagina estatistikoki adierazgarria izan dadin galdetegia zenbat jenderi banatu behar zaion erabaki. Adierazgarritasun hori bermatzeko, kalkulu matematiko eta estatistiko konplexu batzuk egin behar dira.

» Bestalde, laginaren prozedura ere erabaki behar da, hots, laginean zer jende jardungo den. Kasu honetan, hau da helburua: laginean eraginik ez izatea hautatutako jendeak ez islatzea errealitateko ezaugarri guztiak.

Adibide berari jarraikiz, erabakiko balitz 2.500 laguneko lagina behar dela eta lagun horiek guztiek Sevillakoak, emakumeak eta 68-73 urte bitartekoak izan behar dutela, seguruenik ez litzateke baliagarria izango lagina. Estatu osoko errealitatearen adierazgarri izateko, banaketa egokiagoa egin behar litzateke: emakumeak eta gizonak, eskualde eta estatus desberdinak, adin-tarteak, etab.

4. Galdetegiaren banaketa

Zenbat galdetegi bete behar diren eta nori banatu behar zaizkion zehaztu ondoren, hau erabaki behar da: nork egin behar dituen inkestak, eta nola.

Page 12: 2. UD  Ikerketa Teknikak

2.4. agiriaAurretesta

Galderak egitean ahalik eta zuhurtzia handienaz jardun arren, maiz sortu ohi da arazoren bat: ulertzen ez den galderaren bat; argi ez dauden adierazleak; galdera oso astunak, etab. Gorabehera horiek saihesteko, komeni da aurretest fasean edo proban egiaztatzea lehenbizi, landa-lanari ekin aurretik.

Horretarako, talde txiki bat hautatu behar da, lagineko sektore edo eremu sozialen adierazgarri. Galdetegiaren hasierako bertsioa eman behar zaie talde horretako kideei; ondoren, emaitzak aztertu behar dira, eta helburuekin bat datozen begiratu. Galderaren bat ez bada egokia, berrikusi egin behar da; gai-sekuentzia aldatu beharra ere gerta daiteke. Egoera ideala hau litzateke: behin betiko bertsiora iritsi aurretik, galdetegia zenbat aldiz aldatu, hainbeste aurretest banatzea. Ez da, ordea, beti horrela gertatzen.

Hau jakiteko aukera ere eskaintzen du aurretestak: inkestatu nahi den jendeak nola erreakzionatzen duen; egiten zaizkien eskariak errealistak diren ala galderek argibideak behar dituzten; inkestatuen arteko harremana egokia den eta haien eskariak asebetetzen dituen...

Nork egin behar duen inkesta? Normalean, lagina txikia baldin bada, ikerketa egiten duen pertsona berak egin ohi du; aldiz, ehunka edo milaka lagunekoa baldin bada lagina, talde edo enpresa espezializatu bati utzi behar zaio eginkizun hori.

Nola egin behar den? Landa-lana deitu ohi zaio fase horri, eta, normalean, elkarrizketa pertsonalak egiten dira (sistema hori jorratuko dugu atal honetan). Beste bide batzuk ere erabil daitezke, baliabideen eta ikerketaren helburuaren arabera betiere: telefonoa, posta eta posta elektronikoa.

Fase horretan, gastu handiak eragin ditzakete deskuiduek eta antolakuntza txarrak, bai eta distortsioak ere emaitzetan, eta ikerketa-prozesua baliogabetu.

Horrenbestez, kontrolatu egin behar dira urrats hauek:

* Galdetegietako jarraibideen arabera egin behar dira elkarrizketak.

» Laginarekin bat etorri behar du hautatutako jendeak.

» Dagokion epean entregatu behar dira galdetegiak, behar bezala beteta.

Elkarrizketa pertsonala

Hori da sistemarik erabiliena. Lagineko kide bakoitzari elkarrizketa pertsonal baten bidez aurkezten zaio galdetegia. Elkarrizketatzaileak egiten ditu galderak eta idazten ditu erantzunak galdetegian; horretarako, prestakuntza-, motibazio- eta hautaketa-fase bat igaro behar izaten du, aldez aurretik.

2.5. agiriaGalderak egiteko arauak

Galderak egiteko arauak

Page 13: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

0Tartanga 2013-14

Page 14: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboakOndo egindako galderek izan behar dituzten ezaugarriak:• Ez du erantzuna baldintzatu behar; bestela, desbideratzea eragingo luke.• Ez du bultzatu behar erantzun okerrik; bestela, errorea eragingo luke.

1. Ez da galdera askorik egin behar.2. Zenbakizko erantzuna, baiezkoa ala ezezkoa edo proposatutako aukera bat

hautatzea eskatu behar dute beti galderek.3. Errazak izan behar dute, hartzaileek aise uler ditzaten.4. Ez dute aurreiritzirik eragin behar.5. Diskretuak izan behar dute.6. Berresleak izan behar dute.7. Zuzenean eta zalantzarik gabe erantzuteko moduan egon behar dute idatzita.8. Ez da egin behar inkestatuari kalkulurik edo oroimen-esfortzurik eskatzen dion

galderarik.9. Pertsonalak eta zuzenekoak izan behar dute galderek.10. Ez da egin behar galdera konprometiturik; halakorik egin behar baldin bada, leunki

izan behar du.11. Ez da ezezko galderarik egin behar, nahasbidea sor dezakete eta.12. Ez da erabili behar hitz abstrakturik eta balioespen-terminorik (asko, gutxi, ona,

txarra...), bakoitzak bere erara interpreta baititzake.13. Ahalik eta zehaztasun handienaz egin behar dira galderak, batez ere neurri edo

denbora unitateak aipatzen badira.14. Ez da erabili behar "zergatik?" terminoa.

15. Ahalik eta zehatzenak izan behar dute galdera irekiek.16. Laburrak izan behar dute galderek, anbiguotasunik ez izateko.

17. Arreta handiz hautatu behar dira hitzak:• Esan nahi den hori adieraz dezaten, zehazki.

• Beste gai batzuekin nahas ez ditzan inkestatuak.• Ulergarriak izan daitezen. Horretarako, ahalik eta hitzik edo terminorik errazena

hautatu behar da.

» Behar bezala azaldu behar dira galderak.

Erantzunen eta haien idazketaren zuzentasuna ziurtatu egin behar da.

> Landa-lana egiten ari dela hartu behar dira erabakiak, gainbegiraleen laguntzarik gabe.

Bistakoa denez, funtsezkoa da elkarrizketatzailearen lana inkesta mota horretan, arrazoi hauengatik:

» Gai konplexuak jorratzeko aukera ematen duelako; adibidez, ulertzen ez diren alderdiak argitzeko aukera.

» Galderak ulertu diren eta erantzunak balekoak diren aztertzeko aukera ematen duelako.

» Inkestatuaren ezaugarri pertsonal batzuei eta haren ingurune soziofamiliarrari buruzko informazio osagarria jaso dezakeelako.

» Inkestatuaren motibazioa eta interesa susta ditzakeelako, zintzo eta argi erantzun dezan.

Zenbait arazorekin egin dezake topo elkarrizketatzaileak:

» Eragozpenak etxebizitza partikularretara sartzeko, segurtasunik ezaren arazoagatik batik bat.

» Populazioko sektore batzuekin jarduteko zailtasuna, batez ere landa-lana goizez egiten bada, lanorduetan alegia.

» Inkestatuaren jarrera erreaktiboa, zeinak haren erantzunei eragin diezaiekeen.

5. Informazioaren prozesamendua

1

Galderak egiteko arauak

Page 15: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboakDatuak jaso ondoren, prozesatu egin behar dira. Hiru funtzio ditu fase horrek: koherentzia, kodifikazioa eta erregistroa.

» Koherentzia. Lehenik eta behin, begiratu eta "garbitu" egin behar dira galdetegiak, koherentzia-arazoren bat ageri dutenak baliogabetu eta bazterrera uzteko.

Kodifikazioa. Ondoren, kodetu egin behar dira erantzunak, bakoitzari hainbat kategoria ezarriz.

* Erregistroa. Azkenik, erregistratu egin behar dira datuak. Normalean, tratamendu estatistikorako egokia den programa informatikoren batean sartzen dira .

6. Emaitzen interpretazioa. Txostena

Datuak prozesatu eta dagozkien azterketak egin behar zaizkie, zenbaki- eta estatistika-tratamendua egiteko aukera ematen duen programa informatikoren baten bidez.

Ondoren, interpretatu egin behar dira azterketen emaitzak, eta ondorioak atera, azken txostenerako.

1.1 DEFINIZIOA

Inkesta, kolektibo zabalagoaren pertsonen lagin adierazgarriarekin egindako ikerketa da. Galdetze-prozedura estandarizatuak erabiliz, bizitza arruntaren testuinguruan egiten da, populazioaren mota askotako ezaugarri objektibo eta subjektiboetako neurriak hartzearren. Definizio honetan desberdintzen ditugu hurrengo elementuak:

1) Lagina: Ikertu nahi den populazio-unibertsoaren estatistikoki pertsona adierazgarri multzoa da.

2) Galdetze prozedura estandarizatuak: Galdeketak dituen galdera eta erantzun taldea da, galdeketa, inkesta egiten den euskarri materialtzat ulerturik. Beraz, inkesta eta galdeketa desberdinak dira. Inkesta ikerketa-teknika osoa da, barne hartzen ditu galdeketaren diseinua, bere egite, eta datu-analisia, eta galdeketa datuak hartzeko erabiltzen dugun tresna.

3) Neurketa kuantitatiboak: Inkestaren bidez burutzen den ikerketaren xedea da errealitate soziala neurtzea, hau da, gizarte fenomenoetako zenbait aspektu ezberdin kuantifikatzea.

4) Populazioaren ezaugarri objektibo eta subjektiboak: Inkesta batek barne hartu ahal dituen ikerketaren helburuak. Ezaugarri objektiboek ekiteez hitz egiten dute, eta subjektiboek iritzi eta jarrerez.

Inkesta motak

Lau mota: Inkesta pertsonalaInkesta telefonozInkesta korreozInkesta internetez

Hauen arteko aukeratzea irizpideen araberakoa da:

- Ikerketaren gaien izaera: gai batzuen izaera konfidentziala da, beraz, hobe da aurpegira egitea errezeloak edo susmoak argitzearren

- Galdeketaren zabalera eta konplexutasuna- Egiteko epea: Inkesta mota bakoitzak egiteko behar den denbora kontuan hartu behar

da2

Page 16: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

- Giza baliabide eta ekonomikoak, egingo den - Populazioaren ezaugarriak: gaiarekiko interesa, motibazioa, idazketa-irakurketa maila

LAU INKESTA MOTEN ABANTAIAK ETA DESABANTAIAK

ABANTAILAK DESABANTAILAK

Inkesta pertsonala

Elkarrizketatuari ondoen egokitzen dena denbora aldetik

Erantzunen tasa altuena dauka Galde-sorta betetzeko zailtasunak dituzten

pertsonek egin ahal dute (analfabetismoa) Momentuan argi daitezke erantzunak Momentuan argi daitezke galderei buruzko

zalantzak Erantzunaren akatsak kentzen dira Elkarrizketatuari jarraitzeko konbentzitzeko

aukera Berezko erantzunak biltzen ditu

Garestiena Telefonoz egindakoak baino denbora gehiago

behar du Elkarrizketatzailearen sesgo edota

interferentzia posibleak Zenbait pertsonengana heltzeko zailtasuna

(denbora, lanpeturik egoteagatik, euren etxeetara edo laneko lekuetara..)

Inkesta telefonikoa

Pertsonala baino merkeagoa Sakabanatze geografiko handiagoa bildu

ahal da Azkarragoa Landa-lanaren gainbegiratze zuzena eta

azkarra Elkarrizketatzailearen sesgoa errazago

kontrolatu ahal da Korreoz baino erantzun tasa altuagoa Galderak eta erantzunak argitzeko aukera

Gida telefonikoetan agertzen diren pertsonak baino ez dira hartzen laginean

Hoztasun sentsazioa, ez ahozko komunikaziorik eza, enpatia falta elkarrizketatzaile eta elkarrizketatuaren artean

Elkarrizketa motza derrigorrez (15 minutu gehienez), bestela, nekea, kontzentraziorik eza…

Inkesta korreoz

Inkesta pertsonala baino merkeagoa Galdera konfidentzialetan erantzun tasa

handiago lortzeko aukera Urrun edo oso lanpeturik dauden

pertsonengana hurbiltzeko aukera Elkarrizketatzailearen sesgorik edo

interferentziarik ez Malgutasun handiago denbora aldetik Erantzunei gogoeta egiteko aukera gehiago Erantzun baino lehen kontsultatu edo

egiaztatzeko aukera du elkarrizketatuak

Erantzun tasa baxua Itzulitako inkesten dudazko adierazgarritasuna Batzuetan elkarrizketatuen heziketa mailak

baldintzatua Erantzunaren ordena jarraitzeko ezintasuna Beste pertsonen iritzien eragina ezin da ekidin Motza eta sinplea izan behar da inkesta Benetan bete duenaren identitatea ez da

ezagutzen, edonork bete ahal izan du Denbora behar du prozesu osoak

Inkesta internetez

Korreoz egindako inkestak dituen abantailez gain, kontuan hartzekoak:

- Koste ekonomikoak murrizten ditu

- Informazioa lortzeko eta emateko azkartasuna

- Datu baseak eta egoera-adierazleak etengabe eguneraturik izateko tresna hobezina

Korreoz egiten den inkestak dituen desabantailez gain, etxeetako, instituzioetako garapen informatikoa kontuan hartu behar da

1.2 GALDEKETAREN GALDERAK

Erantzunen arabera

ITXIAK: Aurretik erantzun posibleak eginak dituzten galderak dira. Izan daitezke dikotomikoak: aukeratzeko bi erantzunen artean, normalean hauek kontrako kontzeptuak adierazten dute: bai/ez eta erantzun zerrendakoak: hauek bi erantzun edo item baino gehiago dutenak aukeratzeko.

3

Page 17: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

ERDIITXIAK: Galdera itxiari dagokion erantzun zerrendari “beste batzuk” dioen erantzuna gehitzean datza. Horrela ikertzaileak aurreikusi ez duen informazioa sartzeko aukera dago.

IREKIAK: Hauek ez dute erantzun ezarriak, erantzuleak nahi duena erantzun dezake. Galdera mota honetan, txarto interpretatzen badira erantzunak errealitatearen emaitza faltsuak isla ditzakete.

Funtzioaren arabera

SARRERA-GALDERAK: Hasieran kokatzen dira, eta galde-sortari sarrera emateko balio dute. Hauen funtzioa ikertzaile eta egiten duenaren arteko “harremana” erraztea da.

IRAGAZKI-GALDERAK: Ezaugarri zehatz batzuk dituen populazioaren azpi-lagina aukeratzeko dira. Hauei egiten zaizkie galdera asko, eta erantzunen arabera beste galdera batzuk ateratzen dira.

GAIAREN ALDAKETA: Galde-sortan eduki multzoak izaten dira. Eduki multzo berri bakoitzaren aurretik “sarreratxoa” izango da eta honek adierazten du gai aldaketa datorrela. Honekin egiten duenari abisatu eta prestatzen zaio emango den aldaketarako.

Helburuaren arabera

EKINTZAK: Erregistratzen dituzte errealitatearen gertaera eta ekintza objektiboak, hemen erantzulearen balorazio edo interpretazio subjektiborik ez dago.

JARRERAK ETA IRITZIAK: Objektu edo egoerari buruzko pertsonen balorazio subjektiboak biltzen dituzte. Balorazioen intentsitate zein orientazio ezagutarazten digute. Honetarako, subjektuak bere iritzia eman behar den eskala estandarizatuak erabili ohi dira. Erabilienak (Likert, Thurstone, Osgood,...)

SAILKAPEN DATUAK: Erantzuleari buruzko oinarrizko informazioa biltzen duen galdera multzoa da (sexu, adin, egoera zibila, heziketa maila edo ikasketak, laneko egoera, seme-alaba kopurua, bizi den tokia,…). Lortutako informazioa aztertu eta sailkatzeko derrigorrezkoak dira datu hauek.

Aldagai kopuruaren arabera

ALDAGAI BAKARREKOAK: Gaiaren dimentsio edo aldagai batekin doa luturik edukia.

ALDAGAI ANITZEKOAK: Galderaren formulazioak aldagai bi edo gehiago barne hartzen ditu eta sarrera bikoitzeko lauki-itxuran aurkezten da.

1.3 GALDEKETA BURUTZEKO ORIENTABIDEAK

4

Page 18: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

Galdeketa burutu baino lehenagoko urratsa, ikertzailea arazo edo gertakizunaz ondo informaturik egotea da, bakarrik horrela, erabaki ahal izango du zein aspektu, galdera edo item sartzea komeni zaion. Galdeketan agertzen diren galdera gehienak itxiak dira, hauekin bil dezakegu informazio kantitate handia. Galdeketaren barruan azpimarratzen ditugu:

A. Galdeketaren ordena

1. Kontrol datuak: hasieran edo amaieran agertzen dira: Galdeketaren zenbakia, elkarrizketatuaren izen-abizenak, helbidea, telefonoa, pertsonaren izenean beste pertsona batek bete badu, honen izena, burutze data eta ordua, etab.

2. Aurkezpena: ikerketaren helburuak aipatuz, inkesta aurkezteko eta justifikatzeko, elkarrizketatzailea eta elkarrizketatuaren arteko hasierako kontaktua da.

3. Sarrerako-galderak: konfiantza giroa sortzera zuzendutako galderak dira, zintzotasunez erantzuteko seguru senti dadin elkarrizketatua.

4. Galdera multzoa: gaian sakontzeko eta honetaz dimentsio ezberdinetatik informazioa jasotzeko galdera taldea da.

5. Eduki multzoak: gai bati buruzko multzotan banatzen dira galderak. Eduki multzoak mailaka ordenatzen dira, hau da, gai orokorrenetatik espezifikoenetara eta garrantzi gutxikoetatik larrienetara.

GALDEKETAREN GAI-MULTZOETAKO ADIBIDEA

EGUNEROKO ERRUTINAK (altxatzeko ordua, janariak...)

ZALETASUNAK (ekintzak, espektakuloak, zeintzuk praktikatzen dituen...)

EGUNGO EGITEKOAK (ikasketak, lana, langabezia, denbora lana bilatzen...)

EGOERA EKONOMIKOA ( berezko diru sarrerak, gastuak...)

HARREMAN PERTSONALAK (egoera zibila, seme-alabak, ezkontza eta semeen gaineko proiektuak , arazo pertsonalak, ikasketak...)

ELKARTASUNA

JARRERA SOZIAL, POLITIKO ETA ERLIJIOSOETAKO ESKALAK

SAILKAPEN DATUAK

6. Sailkapen datuak: erantzulearen aspektu pertsonalei buruzkoak dira. Adin, maila ekonomiko, egoera zibila, iritzi politikoa eta erlijiosoak. Honengatik, mesfidantza edo inhibizioa saihesteko, amaieran kokatzen dira.

B. Galderen idazkera

Galdeketan erabilitako idazkera zuzendutako populazioarentzako ulergarria, argia eta egokia izan behar da. Ez dira zalantzazko edo anbiguoak diren hitzak edo galderak erabili behar. Galderak sinple eta motzak, erantzuleei nekea ez suertatzeko modukoak izan behar dira.

C. Kontu zailak (Zailak diren galderak)

5

Page 19: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

Badaude errefusa sustatu ahal duten galderak, agian pertsonaren barne-barneko esparrukoak dira eta. Honelako galderak zeharkako eran egingo dira, pertsona baldintzaturik senti ez dadin eta bere errealitatearen proiekzioa egin dezan.Adibidez, txartel batean erantzunak aurkeztuko zaizkio eta aukeratutako ITEM-aren kodea esatea eskatuz. Mekanismo honek errazten du pertsona egiazaleagoa izatea. Azkenik, ahal den neurrian ekidin behar da erantzuleak kalkulu zailak egin behar izatea, honek nekatu eta motibazioa galarazten baitiote.

Ariketa: Azken urteotan zure hiriko auzo batean herrialde bereko etorkin kolektibo bat ezartzen ari da. Eta gaur egun kopuru handia izatera iritsi dira. Orokorrean lana aurkitu ohi dute, nahiz eta sarritan azpi-ekonomia eremuan. Hala ere langabetuen kopurua altua da, etorkin gehiago datorrelako.Lehenengotan ez da elkarbizitza arazorik sortu baina hau aldatuz doala dirudi.Gizarte Integratzaile bezala, arazoari neurria hartu behar diozu, bai bertakoen aldetik, zein etorkinenetik.Hirunaka, inkesta txiki bat (10-15 galdera bere itemekin) jakiteko kuantitatiboki zeintzuk diren iritziak. Diseinatu inkesta bertakoentzako edo etorkinentzako.

2. TEKNIKA KUALITATIBOAK: ELKARRIZKETA ETA BEHAKETA

2.1 ELKARRIZKETA

2.1.1 Definizioa

Definizio ugari daude eta guztiek oinarrizko elementu azpimarragarriak dituzte: Ikertzaile eta elkarrizketatuaren artean hirugarren pertsona edo euskarri materialik ez

dagoen aurrez aurreko egoera da. Elkarrizketa, ikertzaileak esplizitu egingo duen jomugarekin (ikerketaren helburuak)

burutzen da. Elkarrizketatzailea eta elkarrizketatuaren arteko harremana asimetrikoa da,

elkarrizketariak neurri handi edo txikiagoan zuzentzen du. Euskarri nagusia hitza da, bakarra ez den arren. Elkarrizketaren dinamika komunikazio-elkarrekintzan ezartzen da, eta honen

dimentsioak ondo ezagutu eta maneiatu behar ditu elkarrizketatzaileak.

Elkarrizketa eta hizketa arrunta berezitu behar dira. Elkarrizketa beti egingo da helburu batekin, ikertzaileak elkarreragin komunikatiboen dimentsioak ezagutu beharko ditu, eta bestalde elkarrizketan helburu bakarra informazioa lortzea da.

2.1.2 Elkarrizketa motak

A Helburuaren arabera

Elkarrizketa klinikoa: Psikologia eta psikiatria eremuan erabiltzen dena. Helburua du egoera edo pertsonaren problematika psikologikoari buruzko diagnostikoa egitea

6

Page 20: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

edota bere egoera pertsonala gainditzen laguntzeko pazienteak duen sintomaz jakintza eraikitzea (ezagutaraztea).

Orientazio elkarrizketa: Orientazio sozial eta profesional esparruan erabiltzen da gehienbat. Arlo profesional edo pertsonal zehatzari loturiko jarrerak, interesak eta gaitasunen balorazio egokia egiten eta ulertzen laguntzean datza.

Ikerketarako elkarrizketa: Honetan, elkarrizketatua ezagutzen duen edo parte hartzen duen egoeraz edo gaiaz informazioaren igorle besterik ez da.

B Egituraketa eta zuzentzeko mailaren arabera

Elkarrizketa egituratua edo zuzendua: Elkarrizketatzaileak, aldez aurretik orden zehatzean formulatzen duen galdera zerrenda ezartzen du. Elkarrizketatzaileak zuzentzen du erabat elkarrizketa (berak bakarrik), berak gaiak eta galderak aukeratuz. Elkarrizketa egituratua askatasun maila handiagoa eskaintzen dio elkarrizketatrzaileari eta gutxiago erantzuleari.

Elkarrizketa erdi egituratua edo irekia: tratatu behar diren gai edo aspektuetatik abiatzen da. Elkarrizketatzaileak ahal duen gutxien esku hartu behar du. Elkarrizketatzaileak ahal duen gutxien esku hartu behar du, elkarrizketatuak hitz egiten jarraitzea, ideiak lotzera eta gertaerak gogoraraztea animatzen duten komunikazio taktikak erabiliz.

2.1.3 Elkarrizketa burutzeko komunikazio trebetasunak

Elkarrizketatzaileak bere hizkera eta ez-ahozko portaerak zaindu behar ditu. Hizkerari dagokionez elkarrizketatuen hizkerara moldatu behar dira, batzuetan maila kultural baxukoak, ulertzea eta hurbiltzea errazten duten termino sinpleak erabiliz.Ahozkoak ez diren portaerei dagokienez, kontatzen duenarekiko interesa erakusten duten jarrera natural eta erlaxatuak adieraztea garrantzitsuena da.Elkarrizketatzaileak elkarrizketatuaren begiei begiratu behar die. Ez du beste lanik egin behar elkarrizketatuak hitz egiten duen bitartean, ezta telefonoz hitz egiteko elkarrizketa gelditu.

Ahozko elkarreragiketaren garapen eta estimulazioari dagozkion trebetasun zehatzak:

Isiltasuna: Entzute aktiboa elkarrizketatzailearen aldetik elkarrizketaren garapenaren oinarria izan behar da. Elkarrizketatzailearen isiluneak garrantzi handikoak dira, besteak askatasunaz hitz egitea eta berak ulertzea errazten baitu.

Animazio estimulu neutroak: adierazpenak dira: "uummmm", "ah", "bai", "ya", aurpegiarekin adierazitako keinuak, buruko baiezko mugimenduak, begirada,... komunikazio bidea irekia mantentzeko eta elkarrizketatua hizketan sakontzen eta aurreratzen animatzeko balio dute.

Garatze ahozko era neutralak: elkarrizketatzaileak bestea animatzen du garatu edo sakontzeko kontatzen ari den horretan, baina oraingo honetan erabiltzen ditu holako moduak: "...eta esaten duzu...?" "oso interesgarria," ..eta hori?"" horri buruz zerbait gehiago?"

Argitze: Hizketaren edukia zabaldu edo handitzeko bilatzen duten ahozko adierazpenak, aspektu zehatzak argituz: "eta horrekin zer nahi dute lortu?

7

Page 21: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboakRekapitulazioa: orden kronologikoan, bere bizitzaren aldi edo gertaeraren bat laburtuta berriro konta dezan eskatzen zaio elkarrizketatuari.

Oihartzun: Elkarrizketatzaileak elkarrizketatuak aipatutako hitz edo esaldiren bat errepikatzen du honek sakontasun handiagoz garatzeko asmoz.

Gai aldaketa. Elkarrizketatua txarto sentitzen delako edo elkarrizketaren garapena ez baitoa nahi genuen bezala, elkarrizketatzaileak gaia aldatzeko edo desbideratzeko aspektu ez hain larrietara, beste momentu baterako utziz.

Gai zerrenda: Elkarrizketa erdi egituratu edo irekietan, oso galdera generikoen bitartez elkarrizketatuaren ekimena sustatu behar du. Hala ere, ukitu nahi dituen gai batzuk eduki behar ditu aurretik pentsatuta. Horrela, blokeatuta gelditzen denean, ez dakienean nondik jarraitu edo hizketak agorturik ematen duenean hauek aterako ditu.

2.1.4 Elkarrizketaren prestaketa eta garapena

Elkarrizketa prestatu aurretik tratatuko diren gaia edo galdera zerrenda, elkarrizketatuekin hasierako kontaktuak, aurrera eramango den lekua egokitzea burutu behar da. Zirkunstantzien arabera, elkarrizketatzaileak hartuko duen rolik egokiena hautatuko da.

Komunikazioaren printzipio nagusiak kontuan hartuko ditugu galdera zerrenda egiteko: Orokorrenetik zehatzenera Gai arruntetik garrantzitsu edo konprometituenera Azaleko galderetatik mamitsuenetara Ekiteen deskripziotik bere interpretaziora

a) Kontaktatze

Elkarrizketa, komunikazio eta konfiantza giroan egin behar da, teknika hotzagoetatik ezberdinduz. Elkarrizketatzaileak bere burua aurkeztuko du ikerketaren helburuak argituz eta honetan bere lana azalduz. Pertsonaren aukeraketaren arrazoiak argituko dira. Elkarrizketatuen informazioaren isilpekotasuna eta anonimatua bermatuko da. Aurretik komunikatuko zaie aurreikusitako elkarrizketaren iraupena. Egite lekua, eguna eta ordua adostuko da. Elkarrrizketatua baldintzatzen ez duen lekua, eta aldi berean eroso eta lasaia, aukeratuko da. Hizketa entzun edo ikusi ahal duten hirugarren pertsonak egotea saihestu behar da.

b) Aurretik eta bitartean

Hasierako momentuetan, elkarrizketatua ez ikaratzeko edo jarrera defentsiboan ez jartzeko kontu handiz ibili behar da. Elakrrizketatzailearen jarrera errespetuzkoa eta entzutekoa izan behar da. Azpimarratu behar du elkarrizketatzaileak, elkarrizketa ez dela epaitzeko ezta azterketa egiteko ere.

c) Informazioaren erregistroa

Informazioa jasotzeko erarik arruntena grabatzeko tresna da, nahiz eta metodo honek hizketaren erritmoa, jariotasuna eta bat-batekotasuna eten. Elkarrizketatuak ez balu nahi izango magnetofonorik erabiltzea oharrak eta memoria erabiltzea besterik ez legoke.

8

Page 22: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

2.1.5 Elkarrizketatzailearen rola

C. Rogers-en ustez enpatia litzateke bestearengan konfiantza sortzeko elementurik garrantzitsuena. Gorden-ek malgutasuna edo elkarrizketatuaren ezaugarrietara egokitzeko gaitasuna azpimarratzen du elkarrizketatzailearengan, izan ere pertsona guztiak desberdinak diren neurrian era ezberdinetan tratatu beharko ditugu. Elkarrizketalatzaileak Rol desberdinak hartuko ditu landu behar duen gaiaren arabera eta aukeratutako pertsonaren ezaugarrien arabera: rol nagusia (elkarrizketatzailearen papera) eta rol auxiliarrak (komunikazioa indartzeko edo laguntzeko nagusiari gehitzen zaie).Honako rol auxiliarren artean bat aukera dezake:

Arrotz rola: batzuetan elkarrizketatua hobeto sentitzen da bere taldeko kidea ez den baten aurrean, presio barik...

Kidearen rola: aurrerago aipatu dugun kontrakoa egoeran erabiltzen da. Beste kide bat bezala onartuta izateko erak hauek izan ahal dira: taldearen ekintzetan parte hartu denboraldi batean, taldean elkarbizi edo lan egin (gizarte hezitzaileen eta integratzaileen kasua izaten da... kalean edo instituzioetan denboraldi luzeetan arituz).

Nagusitasun rola: elkarrizketatzaileak estatus altuagoa hartuz gero, elkarrizketatu batzuk hitzordua ezartzeko edo informazioa emateko prest egoten dira, betebehar moralagatik edo aditu batek aukeratu izan duelako poztasunagatik.

Berdintasun rola: egoera neutroa da, elkarrizketatuari berdina bezala tratatzen zaio.

Gutxiagotasun rola: arrakastaz erabili ahal izateko denbora guztian azpimarratu behar da elkarrizketalariaren rol nagusia, bestela elkarrizketatuak ez du hitzordua ezartzeko ezta informazioa emateko motibaziorik izango ere.

2.1.6 Laginaren aukeraketa

Elkarrizketatuen aukeraketan ez dugu irizpide estatistikoak erabiliko baizik eta esanguratsutasuna edo adierazgarritasuna. Hau da, ikerketaren helburuetarako pertsona esanguratsuak bilatuko dira. Ezagutu nahi den populazio osoaren artetik informazio-emaile pribilegiatuak topatuko ditugu. Aldagairik garrantzitsuenak zeintzuk diren erabakiko ditugu (hipotesiak eta helburuak kontuan izanik) eta gero aldagai hauek konbinatuz elkarrizketatu nahi ditugun pertsonen tipologiak lortuko ditugu:

Hiru informazio emaile bereiz dezakegu, nori elkarrizketatu?:

a) Informazio emaile zuzenak: ikerketaren erdian daude. Arazoak edo egoerak eragina du beraiengan. Drogazaleak, droga kontsumoaren ikerketa batean, etab...

b) Zeharkako informazio emaileak: arazoa edo egoera ondotik bizi dutenak, baina lehen eskuko informazioa eman ahal dutenak, aztertutako objektuaren ikuspuntu zabalagoa emanez. Informazio-emaile zuzenen senideak edo lagunak izaten dira.

c) Funtsezko informazio emaileak: egoerak edo arazoak ez du zuzenean hunkitu beharrik, baina informazio espezializatua izan dezake, eta ikerlariari informazio emaile zuzenak eta zeharkakoak bilatzen lagundu diezaioke. Adibidez terapeutak (psikologoak,

9

Page 23: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

sendagileak..), gizarte laguntzaileak, elkarteetako ordezkariak... gaia menperatzen dutelako elkarrizketatuz.

2.2. BIZITZA HISTORIAK

Zer dira bizitza historiak? Bizitza historietan, elkarrizketatuek euren bizitza kontatzen dute. Elkarrizketatzaile baten laguntzarekin, elkarrizketatuek euren bizitzako etapak, gertaerak edo momentu garrantzitsuak, pozgarriak edo tristeak kontatzen dituzte.

Bizitza Historiak hiru helburutarako erabili ditzakegu:—Norbaiten esperientzia biografikoa ulertzeko: umetatik gaur egunera arte emandako pausoak ezagutzeko, alegia. Horretarako, hartutako erabakiak, senitartea, lagunartea, egoeraren definizio pertsonala, aldaketa pertsonalak zein testuinguruan gertatutako aldaketak, momentu kritikoak, lasaitasunezko aldiak, momentu tristeak eta abar ikertu behar dira.—Ikuspuntu subjektiboa ulertzeko: bizitza historien bidez, elkarrizketatuak bere buruari eta munduari buruz duen ikuspuntu subjektiboa ulertu nahi da; baita bere portaerari buruz eta besteen portaerari buruz duen ikuspuntua ere.—Fenomeno sozialak ulertzeko: fenomeno sozial asko pertsona zehatz batzuen bizi-esperientziatik ulertu daitezke bakarrik.

Bizitza historia egiteko hiru bide nagusi daude:-Lehen bidea da, ikertu nahi den pertsonak idatzitako dokumentuak (autobiografia, memoriak, egunerokoa , eskutitzak, argazkiak edo edozein erregistro ikonografiko) edo ondasun pertsonal...aztertzea. Horrekin batera, pertsona horren argazkiak, idatzitako eta jasotako eskutitzak...aztertu ditzakegu

-Bigarren bidea da elkarrizketak egitea, eta elkarrizketatzaileak kontaketan partehartze zuzena izatea

-Hirugarren bidea da inguruko pertsonak elkarrizketatzea. Ingurukoek edo pertsona hori ondo ezagutzen dutenek aztergai den pertsona ulertzeko informazio ugari eman dezakete.

Bizitza historiak egiterakoan, etxekotasuna edo lagunarteko harremana ziurtatu behar da; alegia, konfiantzazko harremana lortu behar da. Zentzu honetan, egin behar diren elkarrizketak ez dira ondo aterako, elkarrizketatuaren eta elkarrizketagileren artean mesfidantza badago, mendetasun harremana sortzen bada edo elkarrizketa susmo txarrekin hasten bada: behar bezalako bizitza historiek elkarrizketatua lasai eta motibatuta egotea eskatzen dute.

Elkarrisketa:Elkarrisketa egiteko Gidoi bat erabili behar duguGidoian aztertuko diren gaiak edota egingo diren galderak agertzen dira, Baita, ere nahi badugu, gai edo galdera multzo bakoitzari emango zaion denbora ere.Gidoiarekin elkarrizketaren egitura, erritmoa eta gai bakoitzaren luzera zehazten dira.

10

Page 24: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

Elkarrizketagilearen aurkezpena egin eta emandako informazioaren anonimatua ziurtatu ondoren, ikerketaren helburuak, datuei emango zaien erabilera, ikerketa ordaintzen edo laguntzen duen erakundearen izena, elkarrizketak iraungo duen denbora eta, oro har, elkarrizketatuari konfiantza eman diezaioketen informazio guztiak agertu behar dira. Ez ahaztu etxekotasun eta lasaitasun egoera ezinbestekoak direla bizitza historiak behar bezala egiteko, eta, horretarako, hasiera on bat dela beste ezer baino garrantzitsuagoa.

Bizitza historiek elkarrizketatu zein elkarrizketagilearen kontzentrazioa eskatzen dute. Honek esan nahi du, kontzentrazio hau ahal den gutxien oztopatu behar dela. Beraz, elkarrizketa egiteko toki egokia bilatzeaz gain, informazioa gordetzeko inolako arazorik sortuko ez duen sistemaren bat erabili beharko dugu: bideokamerak zein ahots grabagailuak erabili daitezke.

Historia baten eraikuntza:Informazioa bildu ondoren, azterketa eta interpretazio prozesua hasten da. Horretarako,kontuan izan ezinezkoa dela elkarrizketatuaren bizitza berak bizi izan duen modu berean ulertzea. Muga hau kontuan hartuz, azterketak helburu zehatza du: elkarrizketatuak bere bizitza nola ulertzen duen ezagutzea. Helburu hau hiru pauso emanez lortzen da:

—Elkarrizketak eta esku artean dauzkagun dokumentuak behin eta berriz irakurri (edo entzun) behar dira, elkarrizketatuak emandako informazioa edota berak bizi izandako esperientzia ahal bezain egokien ezagutzeko eta ulertzeko.—Behin irakurketa edota entzuketak egin ondoren, elkarrizketatuaren mundua edo bizitza berreraikitzen hasi behar gara. Horretarako, beharrezkoa da kontatutako guztia behar bezala testuinguratzea—Behin testuingurua behar bezala agertu ondoren, elkarrizketatuarentzat garrantzitsuak diren elementu, gertaerak edota momentuak aurkitu eta aztertu behar dira. Argi eta garbi agertu beharko dira elkarrizketan zehar garrantzi gehien izan duten arloak

Azterketarekin, elkarrizketatuaren bizitza edo esperientzia berreraiki behar dugu, eta, horretarako, agertu diren momentu, gai edo gertaera kritikoen arteko harremanak behar bezala aztertu behar dira. Hitz gutxitan esateko, elkarrizketatuek euren bizitza nola ikusten duten berreraiki behar da.

2.3 BEHAKETA

2.3.1 Definizioa

Behaketa informazioa biltzeko modua da eta normalean gertakariak suertatzen diren ingurune naturalean egiten da. Ikertzaileak gertatzen dena behatu, erregistratu eta azkenik aztertu eta ondorioak ateratzen ditu. Behaketak mota desberdinetakoak izan daitezke hiru irizpideren arabera:

BEHAKETA MOTAK………………..(r)en arabera

Behatzailearen parte hartzearen Sistematizazioaren Informazio motaren arabera11

Page 25: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

arabera arabera

* Barneko* Kanpokoa

* Sistematizatu gabekoa* Sistematizatua* Oso sistematizatua

* Kualitatiboa* Kuantitatiboa

Behatzailearen parte-hartzearen arabera

a) Barnekoa edo parte-hartzekoa: Ikertzaileak pertsona talde bat aukeratzen du eta beraiekin bizi egiten du eguneroko bizitzan, intentsitate edo inplikazio handiago edo txikiagorekin. Bere helburu orokorra talde horren kulturari buruzko informazioa lortzea da eta zehazki jarrera erregelak asmatzean datza.

b) Kanpokoa edo parte- ez hartzekoa: Kasu honetan behatzailea ez da sartzen taldearen eguneroko bizitzan. Begirale pasibo moduan mantentzen da eta bere aurrean agertzen den informazioa baino ez du jasotzen, elkarreraginik gabe, inplikaziorik gabe. Kanpoko behaketa bi modu desberdinetan sailka dezakegu.

1. Behaketa zuzena: behatzaileak aztertu nahi duen taldearen aurrean egiten dena, baina parterik hartu gabe, eguneroko jokaera ez aldarazteko.2. Zeharkako behaketa: errealitatearen behaketa desagertzen da eta iturri dokumentalen behaketan oinarritzen da (artxiboak, bideoak, magnetofoiak, argazkiak, objektuak).

Behaketaren sistematizazio mailaren arabera

a) Behaketa ez sistematizatua: Egituratu gabeko behaketa da, aurretik, behatuko ditugun jarreren egituraketa egin gabe. Malgutasun gehien erakusten duen behaketa da. Aurretik kontenplatu ez diren datu eta detaile asko eskaintzen ditu. Dena den maila desberdinak daude: araurik gabe ezta ikertu nahi dugun arazoa kontutan hartu gabe dagoena eta eskema minimo batetik orientaturik dagoena. Komenigarria da erabiltzea, fenomeno berrien aurrean, erreferentzia ez daudenean.

b) Behaketa sistematizatua: Aurretik zehaztuta izango ditugu aztertu nahi ditugun jarrerak edo aspektuak. Ikertzaileak aurretik behaketa kategoriak ezarrita izango ditu. Askatasun gutxiago eskaintzen du aurrekoarekin konparatzen badugu. Dena den behaketa egin ahala kategoriak aldatzen joan daitezke. Ikerketak talde txikiei zuzentzen zaienean etekin handiagoak ateratzen ditu.

c) Behaketa oso sistematizatua: Egituragoa eta gehien kontrolatzen den behaketa eredua da. Behaketa oso kategoria zehatzak ezartzen ditu. Ezin da erregistratu aurretik sailkatu ez dena.

Informazio motaren arabera

a) Kualitatiboa: Egituratu gabe edo sistematizaturikoa. Lehentasuna dute erlazio aspektuak eta ez ekintzen frekuentzia.

12

Page 26: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

b) Kuantitatiboa: Helburua jarreren erregistroa eta kontaketa. Jarrera profilak eta aurreikuspenak egiteko balio du, jarrera baten agerpenaren frekuentzia kontutan hartzeko.

2.3.2 Ikertzailearen rola

Egoera ideala, behatzailea ikertzaile moduan komunitatean sartzen dena izango litzateke, kultura horretan gertatzen den guztia erregistratzeko asmo bakarrarekin. Hala ere, praktika honek populazioetan mesfidantza sortarazten du, kontrolatuak sentitzen dira, informazio pribatuak ateratzeko. Horregatik askotan behatzaileek rol desberdinak hartzen dituzte, nolabait komunitatean integratzeko eta informazioa eta komunikazioa errazago lortzeko: mediku, kazetari, funtzionario, maisu, idazle edo historialari rolak adibidez… Hasierako aldian zehar, datu bilketa bigarren mailakoa da, eszenatokia eta honetan dauden pertsonak ezagutzeari lehentasuna emanez. Beste oinarrizko aspektua da, behatuak izango direnen ohiturak eta arauak ez apurtzea. Baita behatuen jarreretatik, ikuspuntuetatik eta iritzietatik kanpo mantentzea ere, une oro.

2.3.3 Erregistro tresnak

Informazio kualitatiboa jasotzeko erabili ohi diren narrazio-erregistroak batez ere azpimarratzen ditugu:

a) Narrazio-erregistroak

Diarioa edo landa-koadernoa : gertakariak, jarduerak, subjektuen ezaugarriak, jokabideak apuntatzean datza, hau da, behatzaileak ikusi eta entzuten duen guztia apuntatuko du. Bere abantaila handia da, gertakizunak eta hauen detaileetako deskripzio zehatza egitea ahalbidetzen duela. Informazio-bilketa ordenatzen duen aurreko egituraketarik ez dago, behatzaileak normalean gertatzen dena, idatziz hartzen du. Oharrak har daitezke behaketa egiten den bitartean edo beranduago.

Aldiroko txostenak : zenbait behaketa arlo ezarrietatik abiaturik, txostenak edo aldiroko dossierrak burutzen dira (asteko, hilabeteko eta hiruhilabetekoak…) landa-egunkarian bezala narrazio-estiloan. Txostenak egituratze maila handiagoa du, behaketa eta erregistroak puntu batzuetan ordenatzen baitu. Gainera, programa edo jarduerak egiten diren bitartean, jarraipenak eta etengabeko ebaluazioak egitea ahalbidetzen du.

EMAKUME PROSTITUTAK TXERTATZEKO GELA-TAILERRETAKO ALDIROKO TXOSTENA (HILEKOA)

Txostena zb.: ………… Hilabetea: ……………………………. Urtea: …………………….

Behaketa araloak:

13

Page 27: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

1. Etorrera eta puntualtasuna2. Saioetan parte hartze maila3. Lanen egite maila4. Emakumeen aspektu fisikoan aldaketak (arropa, higienea…)5. Jarrerazko eta portaerazko aldaketa posibleak6. Zailtasunak edo gatazkak (aktibitateen jarraipenean zein taldeko

interakzioan)7. Beharrak (baliabideak, beste osagarrizko formazio mota, arreta

pertsonalizatua…)8. Beste oharrak

Erregistro anekdotikoak : behatzailearen ustez, aspekturik garrantzitsuenak apuntatzen dira, anekdotak, ematen diren bezala eta agertzen diren momentuetan eta moduan biltzen dira. Gertaera, eguna, ordua eta lekua erregistratzea inportantea da ere.

ERREGISTRO ANEKDOTIKOAK

Izena: ………………………………………………………………………………………….....Data: …………………………………………………. Eguna/Ordua: ………………………...Lekua: …………………………………………………………………………………………….Egoera: …………………………………………………………………………………………..Anekdotaren deskripzioa: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….....……………………………………………………………………………………………………..Nork egiten duen behaketa: (bat baino gehiago egonez gero) …………………………….……………………………………………………………………………………………………...Komentarioak edo usteak ……………………………………………………………………....……………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………...

Txantiloiak edo jarraipeneko fitxak : aspekturik adierazgarrienak txantiloi egituratu edo erdi egituratuan behaketa batzuk erregistratzean datza. Orokorrean, txantiloiaren atalak aurretik ezarriak agertu ahal diren arren, behatzaileak denbora eman duenean landan, egoera eta honen ezaugarri nagusietako ideia deskribatu ahal duenean, komenigarriena da gauzatzen amaitzea,. Ustezko aspekturik azpimarragarrienak zehaztu, ordenatu eta laburtzeko modua da.

ETORKINEN HARRERAKO ELKARTERAKO AKTIBITATEEN JARRAIPENEKO FITXA

AKTIBITATEA DATA HEZITZAILEA

PARTE HARTZAILEAK: ESPAZIOA:

14

Page 28: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

Zenbakia:Adina:Sexua:Nazionalitatea

Tamaina: Parte hartzaileen distribuzioa: Sexu edo nazioaren araberako talde edo

azpitaldeen osaketa, etabar…

GIZA BALIABIDEAK ETA BALIABIDE MATERIALAK:

AKTIBITATEAREN GARAPENA: Metodologia Taldeko edo banakako parte hartzea: Parte hartzaileen arreta: Zailtasunak:

EMAITZAK: Ekoizpen materialak Parte hartzaileen ahozko adierazpenak

b) Jokabide-erregistroak

Hautemate-eskalak : aurretik zehaztatutako atributu, dimentsio edo jokabide espezifikoen arabera, subjektuaren jarduerak sailkatu edo kuantifikatzeko erabiltzen dira. Subjektuak jokabide zehatza egiten duen intentsitate eta maiztasuna neurtzean datza. Oso erabilgarriak dira banakako jokabideei buruzko hasierako diagnostikoak egiteko.

ALKOHOLISMOAREN AURREKARIAK DITUZTENEN JOKABIDEEN GAINEKO HAUTEMATE-ESKALA

JARRERAKInoiz

ezGutxitan Noizean

behinAskotan Beti

1. Altxatzeko ordutegia ez du betetzen ...............2. Orduz kanpo egiten du lo ………………………3. Orduz kanpo jaten du …………………………..4. Ezarritako lanak ez ditu egiten …………………5. Zerbait lortzen ez badu gehiegi urduritzen da 6. Lan batean onartua ez izateak gogoa kentzen

dio………………………………………………….7. Apatia eta depresiorako joera azaltzen du …... 8. Kideekin eztabaidatzen du maiz ………………9. Higiene pertsonala ez du zaintzen ….............10.Etxeko ordenan eta garbiketan ez du parte

hartzen …………….........................................

11111

1111

1

22222

2222

2

33333

3333

3

44444

4444

4

55555

5555

5

Kontrol zerrendak : hauetan, jokabideak sailkatu eta hauen artean dagoen erlazioa ateratzen saiatzen da. Jokabide edo jarreraren presentzia edo gabezia erregistratu nahi da. Jokabide edo jarreren frekuentzia edo maiztasuna ez da kontutan hartuko. Askotan, kasu bakarreko ikerketetan edo oso arazo zehatzetan zenbait jokabide agertzearen maiztasuna, edo programan zehar erabiltzailearen eboluzioa nolakoa izan den.

KONTROL ZERRENDA: TALDEAREKIKO JARRERAK

15

Page 29: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

Izena: ………………………………………………………………………… Data: …………….

JARRERAK BAI EZ ?

- Kideek onartzen dute- Talde barruan nabarmentzen da- Bileretan parte hartzen du- Besteak entzuten ditu- Parte hartzen duenean entzuten zaio- Taldean parte hartzen du- Taldean hartutako akordioak onartzen ditu- Egoera zailetan talde animatzen du- Taldeko kide batzuekin lehian jarduten du- Talde itxiak egiten ditu- Besteek esaten dutenari kontra egiten dio

sistematikoki- Isil-isilik egoten da- Taldeak ez du onartzen edo ez ikusiarena egiten

diote

Jarrera erregistroak : Banakako kasuetan edo berariazko arazoetan jarrera zehatzen agerpenaren frekuentzia konprobatzeko erabiltzen da.

ALZHEIMERREKO GAIXOENTZAKO JARRERA ERREGISTROA

Arloa PARTE HARTZE

Jarrera 1. Momenturo parte hartzen du2. Ez du parte hartzen baina kolaboratzen du3. Ez du kolaboratzen baina laguntzeko prest dago4. Ez dago laguntzeko prest baina nola egiten denarekiko interesa

agertzen du5. Ez dago adi

Maila fisikoa 1. Bera bakarrik lan egiteko gai da2. Lana egiteko laguntza txikia behar du3. Etengabe irakasten bazaio egiten du4. Lana egiten zaionean laguntzen du5. Ez du lana egiten

Maila kognitiboa 1. Autonomoki lana egiteko gai da2. Denboraldi batean pentsatu ostean lana egiteko gai da3. Ereduari jarraituz egiten du lana4. Ez du egiten baina laguntzen du5. Ez du egiten

Maila soziala 1. Komunikatiboa agertzen da2. Komunikatiboa agertzen da denboraren %75ean3. Komunikatiboa agertzen da denboraren %50ean4. Komunikatiboa agertzen da denboraren %25ean5. Ez da komunikatiboa agertzen

16

Page 30: 2. UD  Ikerketa Teknikak

EHT3.UD Ikerketa teknikak kualitatibo eta kuantitatiboak

2.3.4 Behaketa egiterakoan funtsezko galderak

Behaketaren planifikazioa orientatzeko funtsezko galderak egin beharko genituzke

17

- Parte hartzeko behaketa edo parte ez hartzekoa

- Ez sistematizatua, sistematizatua edo oso sistematizatua

- Kualitatiboa edo ez kualitatiboa

1. Zein behaketa mota egingo dugu?

- Pertsona bakarra- Batzuk- Talde bat- Kolektibo bat- Alde geografikoa (herria,

auzoa…)

2. Nor edo nortzuk behatuko ditugu?

- Naturalean edo artifizialean- Iraupen osoa: egunak,

hilabeteak, urteak- Tarteak, aldiak- Egoerarik adierazgarrienak

3. Zein lekutan eta noiz?

- Posibleak diren guztietan (parte hartzeko behaketa)

- Zenbait egoera zehatzetan- Egoera eta momentu berezietan- Ausaz, Zoriz

4. Zein egoeratan eta momentutan?

- Behaketa unitateak ezarri: Kategoriak, irizpideak, konstruktoak

5. Zeintzuk izango dira behaketa

- Oso zehatza, sakona- Bide erakusle-kasuak- Sareak- Kasu bakarrak- Muturreko kasuak- Kasu konparagarriak

6. Zein aukeratze mota edo laginketa burutuko

dugu? (beharrezkoa