2. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (I)

7/28/2019 2. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (I)

1/8

Nazioarteko Erantzukizuna (I)

2012-2013

Nazioarteko Zuzenbide Publikoa II

13

Bigarren Ikasgaia

Bigarren ikasgai

honetan, Nazioarteko

legez-kontrako egintza

baten aurrean,

Estatuek izango duten

erantzukizuna

aztertzen hasiko gara.

Horretarako, baliagarri

izango zaizkigu

Nazioarteko Zuzenbide

Komisioaren bi

proiektu gai honen

ingurukoak. Estatuaren

erantzukizuna zein

kasutan ematen den etanazioarteko ez-

zilegitzat zer jotzen den

aztertuko dugu ere.


2/8

2. Ikasgaia

Zuzenbide Fakultatea, Donostia

azioarteko Zuzenbide Publikoa II

14


3/8


2012-2013


15

2. Ikasgaia: Nazioarteko legez kontrakoegintza baten aurrean nazioarteko

erantzukizuna (I)

Ikasgai honetatik aurrera, Nazioarteko Zuzenbide Publikoko arlo materialean sartuko gara,

lehen gauza nazioarteko erantzukizuna aztertuko dugularik, hau da, zer gertatzen den

nazioarteko arauak bortxatzen direnean.

2.1 Nazioarteko Legez kontrako egintza. Alderdi orokorraEstatuek arauak ematen dizkiote bere buruari, erantzukizuna beren kontra ematen da.

Estatuek, beraz, ez dute inoiz erantzukizun hori garatu nahi.

Garapen historiko hori XX. Mendetik aurrera egiten hasi zen Harvard unibertsitatearen esku,

kodifikazio pribatu baten bidez. Baina 50eko hamarkada arte ez da inolako saiakera ofizialik

egin nazioarteko erakundeetan. Kodifikaziora zuzendutako komisioak, 50eko hamarkadan

hartuko du bere gain lan hori. Ponente bat izendatu zuten azterketa bat burutzeko gaiaren

inguruan, zeina 2001. urtea arte ez zen amaitu, zeina proiektu bat eman zuen, gaur egun

indarrean oraindik ez dagoelarik: Proyecto de artculos sobre la responsabilidad del Estado por

hechos internacionalmente ilcitos

Honek esan nahi du trataturik ez dagoela baina ohituraren bitartez aplikatu beharko da

estatuen nazioarteko erantzukizuna. Estatuak ez dira erantzukizuna sendotzearen alde egongo

eta beraz, zaila da tratatu proiektu hori aurrera eramatea.

Momentuz, proiektu hori izango da ohitura baten isla besterik ez, indarrean ez baitago eta

beraz, ezin da erabili Auzitegien aurrean.

50 urte horietan egin dena da, oinarri batzuen garapena, erantzukizuna sortzeko zein oinarri

hartu behar diren kontutan, hain zuzen:

Errua erantzukizunaren oinarri. Arriskua erantzukizunaren oinarri. Honen adibide, estatuek espaziora bidaltzen

dituzten nabe eta sateliteak erortzea. Berez, erruduna ez den portaera bat burutzen

dute estatuek, baina bidalitako estatuak arrisku bat sortu du ekintza hori burutzean

eta beraz, bere gain eroriko da erantzukizuna. Beraz, guzti hau oso subjektiboa denez,

nazioarteko komisioak hurrengo oinarria ezarri zuen, berez objektiboena zelako.

Egitate ez-zilegia erantzukizunaren oinarri. Oinarri objektiboena denez, NazioartekoKomisioak ezarri zuen erantzukizuna egongo dela araua bortxatzen denean. Hau da,

ekintza ez-zilegi bat burutzen denean.

Behin hori zehaztuta, erabaki beharko da zein den erantzule. Izan ere, historikoki estatuak


4/8

2. Ikasgaia



16

besterik ez ziren erantzule, baina gaur egun, estatuekin batera Nazioarteko Erakundeak daude,

pertsonalitate juridiko propioa garatu dutenez eta horiekin batera, gizabanakoak ere izango

dira erantzule. Azken kasu horretan, Nazioarteko Erakundeak baino lehen izan ziren erantzule.

Estatuek badakite, estatuburuak eta gobernuburuek immunitatea dutela. Baina II. Mundu

gerraz geroztik, nazioarteko kriminalak daudela onartu zen. Gaur egun Nazioarteko Auzitegi

penala sortu da, zeinean gizabanakoak epaitzen dira.

Herriei dagokionez, erabaki behar da erantzule diren edo ez. Izan ere, autodeterminazio

eskubidea izango dute baina oraindik, ezin zaie erantzukizunik galdatu.

Nazioarteko Zuzenbidearen Komisioaren proiektuaren 2. artikuluak xedatzen du zer den

nazioarteko legez kontrako ekintza. Bi elementu bereizten dira hemen:

Elementu subjektiboa. Egozgarri zaion portaera bat. Zenbait kasutan, pertsonakburututako ekintzak estatuaren erantzukizuna dira, adibidez, militarrak beren

funtzioen egikaritzan burutzen dituztenak. Beraz, gizabanakoek burututako ekintzakestatuari lotuta egon behar dira erantzukizuna estatuari eskatu ahal izateko. Aipatu

beharra dago estatuek burututako ekintzak, beti pertsonen bitartez burutuko dituzte.

Elementu objektiboa. Nazioarteko arau baten urrapena. Pertsonek burututakoekintzak nazioarteko arau bat bortxatu behar dute.

Aipatutako elementuak proiektuan barneratzen direnak dira, baina Doktrinak beste bat aipatu

izan du: kaltea, lehen aipatu duguna. Izan ere, adibidez, estatu batek jaurtigailu bat espaziora

bidaltzeak ez du suposatzen arau baten urrapena, baina erantzukizuna galdatu beharko

litzateke eragindako kalteengatik. Beraz, azken elementu hau ezingo litzateke aurreko biei

gehitu, ez bailuke zentzurik izango.

Hau konpontzeko, beste proiektu bat sortu da, Proyecto de artculos sobre prevencin del

dao transfronterizo resultante de actividades peligrosas. Proiektu honen arabera, zenbait

ekintza arriskutsuak badira eta kalte bat sortzen badute estatuen mugetatik kanpo,

erantzukizuna sortuko da.

2.2 Elementu Subjektiboa: Estatuaren Egintza. Portaera Estatuari EgozteaElementu subjektiboaren osagaiak honako hauek izango dira: alde batetik, akzio bat edo ez-

egite bat egongo da. Bestetik, estatuaren egozgarritasuna izango genuke. Azken kasu horretan,

aipatu beharra dago proiektuaren 4. artikulua, zeinak xedatzen duen estatuen organoko

jarduerak izango direla estatuaren erantzukizuna ekarriko dutenak. Beraz, estatuko organo den

pertsona edo pertsona talde baten edozein ekintza Estatuaren erantzukizuna izango da,

printzipioz behintzat. Hau izango da arau orokorra. Hona hemen artikuluaren erredakzioa:


5/8


2012-2013


17

Proiektuaren 5, 6 eta 7. artikuluetan, supostu berezi batzuk aurreikusten dira, estatuaren

erantzukizuna guztiz zehazteko.

5. artikuluaren arabera, estatuko organoa ez den norbaitek, funtzio publikoak betetzen ari

bada, funtzio horien egikaritzan burutzen dituen ekintzak Estatuaren erantzukizuna izango da.

Adibidez, Estatuak erabakitzea berea den funtzio bat enpresa pribatu baten esku uztea. Kasu

horretan, enpresak burutzen dituen arau-hausteak Estatuaren erantzukizuna izango da. Hau

da, estatuaren izenean ari diren enpresa pribatuak, Nazioarteko arau bat bortxatuz gero,

erantzukizuna Estatuarentzat izango da. Honen adibide garbi bat Ameriketako Estatu Batuen

saiakerak izan dira erantzukizuna indibidualizatzeko nahian. Hau da artikuluak zehazki

xedatzen duena:

6. artikuluari jarraiki, Estatuaren ekintzatzat hartuko da, estatu batek bere organo bat beste

estatu baten esku uzten duenean, azken hori ez-zilegi bat burutzerakoan bere erantzukizuna

izango da, nahiz eta organoa beste estatuarena izan, bigarren estatuaren izenean arituko

bailitzateke. Artikuluak honela dio zehazki:

Artculo 4.- Comportamiento de los rganos del Estado

1. Se considerar hecho del Estado segn el derecho internacional el

comportamiento de todo rgano del Estado, ya sea que ejerza funciones legislativas,ejecutivas, judiciales o de otra ndole, cualquiera que sea su posicin en la

organizacin del Estado y tanto si pertenece al gobierno central como a una divisin

territorial del Estado.

2. Se entender que rgano incluye toda persona o entidad que tenga esa condicin

segn el derecho interno del Estado.

Artculo 5.- Comportamiento de una persona o entidad que ejerce atribuciones del

poder pblico.

Se considerar hecho del Estado segn el derecho internacional el comportamiento de

una persona o entidad que no sea rgano del Estado segn el artculo 4 pero est

facultada por el derecho de ese Estado para ejercer atribuciones del poder pblico,

siempre que, en el caso de que se trate, la persona o entidad acte en esa capacidad.


6/8

2. Ikasgaia



18

7. artikuluak dionaren arabera, estatuko organo bat, bere funtzioetatik harago doanean

(adibidez, presondegi bateko funtzionario bat presoak torturatzea), hau da, gehiegikeriak

egiten dituztenean, erantzukizuna ere Estatuarentzat da. Artikuluak dio, beraz, naiz eta

organoak bere funtzioetatik harago joan, Estatuaren ardura organo horiek kontrolatzea denez,

erantzukizuna Estatuarentzat izango da, beti ere gehiegikeriak bere funtzioen egikaritzan emanbadira. Hona hemen artikuluak zer dioen:

Estatu baten nazionalitateko partikularrak edo partikular taldeak burututako ekintzak ere

Estatuaren erantzukizuna izan daiteke. Izan ere, 8. artikuluari jarraiki, pertsonak estatuaren

gidaritzapean daudenean Estatuari egotziko zaio erantzukizuna. Honen adibide garbi bat,

Nikaragua v. AEB kasuan egon ziren kontrak izango dugu. Hona hemen artikuluak zer dioen:

9. artikuluari jarraiki, pertsona edo pertsona-talde batek, autoritate ofizialik ez dagoen

egoeretan, funtzio horiek betetzen duen edonor, Estatuaren izenean ari dela ulertuko da eta

Artculo 6.- Comportamiento de un rgano puesto a disposicin de

un Estado por otro Estado

Se considerar hecho del Estado segn el derecho internacional el

comportamiento de un rgano puesto a su disposicin por otro

Estado, siempre que ese rgano acte en el ejercicio de atribuciones

del poder pblico del Estado a cuya disposicin se encuentra.

Artculo 7.- Extralimitacin en la competencia o contravencin de

instrucciones

El comportamiento de un rgano del Estado o de una persona o

entidad facultada para ejercer atribuciones del poder pblico se

considerar hecho del Estado segn el derecho internacional si tal

rgano, persona o entidad acta en esa condicin, aunque se

exceda en su com etencia o contraven a sus instrucciones.

Artculo 8.- Comportamiento bajo la direccin o control del Estado


comportamiento de una persona o de un grupo de personas si esa persona

o ese grupo de personas acta de hecho por instrucciones o bajo la

direccin o el control de ese Estado al observar ese comportamiento.


7/8


2012-2013


19

beraz, arau-hauste baten aurrean estatua izango da erantzule. Hauxe da artikuluaren

erredakzioa:

10.artikuluaren arabera, talde Iraultzaileak gobernuarekin egingo balira, beraiei eskatuko zaie

erantzukizuna, estatu berri gisara. Hau arazoak planteatzen ditu baina bide bakarra izango da

horrelako kasuetan erantzukizuna norbaiti eskatzeko.

Azkenik, 11. artikuluak dioen moduan, estatu batek bere burua erantzukizuna hartuko balu,

beregain eroriko da erantzukizuna, besterik gabe.

2.3 Elementu Objektiboa: arau-haustearen jatorri eta izaera.Edozein araua haustea berekin ekarriko du nazioarteko erantzukizuna, edozein delarik

nazioarteko ohitura eta zein arau mota den. Baina hemen sor daitekeen zalantza da, ea

edozein arau bortxatzeak erantzukizun maila bera dakarren. Izan ere, ez dago Kode Penalik

nazioarteko ordenamenduan (normala den moduan, denbora ikaragarria hartuko bailuke eta

gainera, estatuek jada bere barne ordenamenduetan arazoak dituzte, beraz batasuna

ezinezkoa da).

Jakin beharreko gauza bakarra erantzukizuna sortzen dela izango da, eta ondoren ikusiko da

erantzukizunaren norainokoa kasuz-kasu. Beraz, momentuz dakigun gauza bakarra

erantzukizuna sortzen dela izango da.

2.3.1 Denbora elementuaAtzera eraginkortasun eza, segurtasun juridikoa dakar berekin. Hau nullum crime sine lege

printzipioan oinarritzen da.

Kontutan hartu beharko da bortxapen momentua eta iraupena. Izan ere, hau atzera

eraginkortasun printzipioa zalantzan jar dezake. 14.artikuluak honela dio, honen inguruan: ez

zilegi bat momentu konkretu batean edo denboran zehar iraunkorra izan daiteke. Ez-zilegia ez-

iraunkorra izan daiteke naiz eta bere ondorioak denboran zehar iraun.

Artculo 9.- Comportamiento en caso de ausencia o defecto de las autoridadesoficiales


comportamiento de una persona o de un grupo de personas si esa persona o ese

grupo de personas ejerce de hecho atribuciones del poder pblico en ausencia o

en defecto de las autoridades oficiales y en circunstancias tales que requieren el

e ercicio de esas atribuciones.


8/8

2. Ikasgaia



20

Ekintza iraunkorrak denboran bortxapena mantentzen dutena izango dira. Honek,

aurrekoekiko desberdintasuna dute. Izan ere, ekintza ez-iraunkor batean, ekintza eman den

momentuan jakina da zein den aplikagarri den zuzenbidea eta besterik ez. Aldiz, irauten duen

bitartean, zuzenbidea gogortzen bada, arau gogorragoak aplikagarri izango dira.

Ez-egiteko portaerei dagokionez, esan beharra dago estatuek badaukatela zenbait obligazio

(adibidez atzerriko enbaxadak babestea), eta beraz, horiek ez betetzea ez-zilegitzat hartuko da.

15. artikuluari jarraiki, zenbait kasuetan ez-zilegiak konplexuak dira, egitate desberdinez

osatuta dagoelarik. Kasu horietan, ez-zilegi internazional bat eman dela ulertzen den arte,

beste zenbait ez-zilegi ematen joan dira (genozidioaren adibidea) eta denbora iraupena,

hasieratik kontatuko da. Noski, ez-zilegia dagoela erabakitzen den momentutik aurrera ere

iraupena mantenduko da.

2. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (I)

Documents

Transcript of 2. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (I)