157 469 Hastada Y iizeyel Man tar Hastahklann1n Ya§, Cins ......bireysel hijyen ah~kanhklanndan...
Transcript of 157 469 Hastada Y iizeyel Man tar Hastahklann1n Ya§, Cins ......bireysel hijyen ah~kanhklanndan...
:jEH TIP BULT£Ni /9~011-1
157 469 Hastada Y iizeyel Man tar Hastahklann1n Ya§, Cins ve Mevsimlere Gore Dagiiimi
The Distribution of Superficial Fungal Diseases According to Age, Sex and Seasons Among 157469 Patients
Osman AYDIN, ilknur ALTUNAY, Adem K()SUJ
~i~ li Etfal Hastanesi Cildiye Klinigi
OZET
AMA(': Yiizeyel mallfar hasra/1klan .nk rust/am/an enfeksiyon/ar olarak iinemli hir halk sa.~h.~l prohlemi olu~·rurmakrachr. Bu hastahklann s1khk Pe da,~1hmlan ya~· . cins, mevsim Pe ya§am ko~·u/lanna ha.~h olup hem hiHge hem de iilkelerine giirc farkltliklar giistermcktedir. Biz lm nokradan harckcrle son 9 y11da poliklini.~imize ha~·vuran lzastalar tarad1k ve nisheren hiiyiik hir hasra gruhunda yiizeyel mikozlann ya~· . cins vc me1•sim fakriirlerine giire daf!.tlimlannl sapramay1 ama~·/ad1k.
MATERYAL METOD: Son 9 ytldaki veriler gozden ge~·i
rilerek. her mamar enfeksiyommun ya*·· cins ve mevsim/ere giire da,~thm1 tarll§tlch.
BULGULAR: Son 9 ytlda muayene edilen roplam 157469 hastanm 2770/'inde yiizeyel mantar cnjdsiyonu saptanc/1. S1khk s1raSIIW giire da,~1hm. t. pedis %46, r. \'ersic:olor %15. r. inguina/is %15, rmikorniko: %12. r. corporis %9 ve t. c:apiris %2 ~·ek/indeydi. Her rip enf'eksiyohun ya~· . sek.~ ve aylara giire da,~tlmu literatiir ile uywnluydu.
SONU(': Hererojen hir wplum yap1s1 sunan istanhu/'da son 9 ylia ait hiiyiik hir hasta populasyonu iimeklemesinde ya§. cins ve mevsim fakrorlerine ha,~/1 da,~1hmlarm gene/ olarak henzer lirerclfl~r iizelliklerini payla§ll{fl giiriildii.
ANAHTAR KELiMELER: Y1~zeyel mikoz, ya§, cins, mevsim.
Yazi§ma Adresi:
Osman Aydm <;eliktepe Mah. Kubilay Cad. No: 13/3 KagJthane/istanbul Tel : 283 16 54
12
SUMMARY
BACKGROUND: Superficial jimgal diseases make a sig nijimnr puhlic healrh prohlem as infections seen fi'equ-· l'lllly. The pn•pa/mce and dislrihution of' this inji:ctirms depend 011 age. sex. season and fiji: t·rmdirirms and ir is seen sor/1£' differences eirher regional and in coumrie.1·. For this reason. we surveyed outparienr record of' rhe last Y _year\ and aimed to determine rhe dis1rihution.1· 11/' superfi< ·ial mycosis accordi11g to age. sex aud mrmrh.1· in relarively hig patiem group. MATERIAL AND METHOD: By rePiewing the data in lasr Y years. it was discussed the disrrihurirm of ePery mycoric il(fi:ction ro age. sex and sea.\'011.1'. RESULTS: Supe1jicial.funga/ il!f'ection was estahlished in 27760 ones of rota/ examined 157469 parienls. Distruhiri-0/1.1' were asj{11/ow: T. Pedis %46, t. Persicolor %16. r. inguina/is %15 . I. unguium (Onychomycosis) %12. t. cmpori.l· o/oY and I. mpilis %2. The distmhitirm of' e\'el)' infi•cri-011 rype accm·ding To age. sex and seaso11 v.•as ffl/lnd compari hie wiTh rile litemriirc:. CONCLUSION: It was c:onduded thar during rhe last 9 year period a hig pariem population example share rhe same clwmcterictics wirh the liremriire regarding age. sex and numrhly distruhirion parameters in lsranhul where presellfs a heterogen society pmtern. KEY WORDS: Supe1jidal mywsis. age. sex, season.
GiRi~
Mantar hastahklannm insan toplumlanndaki sJ kl1g1 bireysel hijyen ah~kanhk lanndan cografik bi:il.ge ve iklime degin 90k 9e~itli fakti:irlerden etkilenebilmektedir. Bu nedenledir ki aym toplumun dahi 9e~itli kesimlerinden farkh insidans bildirimleri 91kabilmektedir. Biz gi.inli.ik pratikte .s1k rast]a(hgJmJz hastallklar olarak yUzeyel mantar enfeksiyonlannm bilhassa ya~, cins · vc yll m degi§ik zamanlanna gore dagllm1-lanmn nc ~ckilde etkilendigi11i ara:-;tmnay1 amayla(IJk.
0. Aydm vc ark.: 1574f>CJ Ha.wada Yi;ze:v£'1 Mwuar Nasratrklannm Ya~. Cin'i l't' Ml'vsim/(·re <it'irl' /)t(~limu
Sekill: Yuzeyel mantar enfeksiyonlannm yJ!Iara gore say• ve oranlan
1987 3591/21645 %16.6
1988 3478/20722 %16.7
1989 3331/19956 %16.6
1990 3270/18840 %17.3
1991 2649/14714 %18.0
1992 2530/16082 %15.7
1993 2602/14628 %17.7
1994 3193/16205 %19.7
1995 3051/14677 %20.7
Seki12: Yuzeyel mantar enfeksiyonlannm ve c\ermatolojik hasta!Jklann ylllara gore saytsal dagt!Jmlan
Hasla Saytst 25000
20000
15000
10000
5000 :\)'JI
0
87
J.I7X 33.11
88 89
.127() 2lH'> 2.130 260'2 3193
90 91 92 93 94
Y1llar
3051
95
MATERYAL VE METOD
1.1.1987-30.12.1995 tarihleri arasmda ~i~li Etfal Hastanesi Dermatoloji Poliklinigine ba~vuran hastalar iyinde t. pedis et manum, t. unguium, t. versicolor, t. inguinalis ve t. capitis tams• konmu~ hastalar ya!J~maya almth. Kayttlara gore mantar enfeksiyonlu hastalar saydarak he r ay iyin cinsiyet ve ya~ durumlanna gi.ire di.iklimli yapdd1. Olgulann bu kri terlerc giirc dagdtmt ayn ayn grafik olarak gosterildi.
BULGULAR
Poliklinigimizcle 1987-1995 yd lan arasmda muayene edilen toplam hasta sayts t 157469 olup, bu hastalarm 27695'i (% 17 .5) yuzeyel man tar enfeksiyonlu has'talar olu~turmaktadtr. Ytllara gore saptanan yuzde oranlar ~ekil ! 'de gorulmektedir. Saytca bir miktar azalma gi.irlilmesine kar~m diger hastaltklara ora111nda aru~ g(iri.ilmektedir.
Dokuz ydltk hasta grubumuzda tiplendinne yapddtgmda hastalann 12490't t. pedis, 391 I 'i onikomikoz.
4245 'i tinea versicolor, 240 I 'i tinea corporis, 4084'u tinea inguina1i s, 564'u tinea capitis olarak bulunclu (~ekil 3): .
Mantar hsl
---- Toplam hsl
Sekil3: Dokuz ydhk yi.izeyel mantar hasta!Jklanntn saytsal dagd tm ve oranlan
T. Pedis 12490
Onikomikoz 391 J
T. Versicolor 4245
T. Corporis 2401
T. inguinalis 4084
T. Capitis 564
Top lam 27695
T. Vers. 15%
12%
T. Corpor. 9%
T. inguinal. 15%
46%
13
Hasla Say1s1 (8 ytlllk) 3000
~ekil 4: Tinea pedis'in ya§, cins ve mevsimlere gore dag!ltmt
0-10 I 1-2 0 21·30 31-40 41·50 51·60 61·70
YA$
~ekil 5: Tinea inguinalis'in ya§, cins ve mevsimlere gore dag!ltmt
900
800
700
~ekil 6: Tinea versicolor'un ya~, cins ve mevsimlere gore dagtltmt
600
14
!jEH TIP BULTENi 199011-1
0. Ayd111 \'e ark.: 157469 Hasrada Yiizeye/ Mamar Haswliklanmn Ya~·. Cins \le Me\'simle.re Giire. Da,~tlmu
,Sekil 7: Tinea unguium'un ya§, cins ve mevsimlere gore dagtltmt
.Sekil 8: Tina corporis'in ya§, cins ve mevsimlere ·gore dagtltmt
Sekil 9: Tinea capitis' in ya~, cins ve mevsimlere )j' ·gore dagdtml
TARTISMA
~i~ li Etfal Hastanesi Dermatoloji polikliniginde 1987- 1995 ytllan arasmda ba§vuran man tar enfeksiyonlannda ilk st rayt t. pedis (%46), ikinci s tray t t.
vers icolor vet. inguinalis (%15), dordi.incU strayt ise t. unguium (%12) almaktadtr.
Tinea pedis et manum mantar enfeksiyonlannm en
yaygm formu olup, ozellikle yeti§kin c;:aglarda stk gi:irLilmekteclir. Puberteclen once daha seyrek gorUIUr. Z ira bu clone mlerde ayak ve intertrijinoz bolgelercle asit ortam daha belirgindir. Eri§kin ya§a clogru ise dennatoiflerin Uremesi ic;:in gerekli olan alkali ortam belirginle~ir (I , 2, 3, 4, 5). <:;e§itli epidemiyolojik c;:alt §malarda tinea peclisin c;:ocuklarda ah§tlmamt~ bir enfeks iyon oldugu gerc;:egi onaylanmaktadtr. Kalemen ve ark. (6) 105 vakahk c;:ocuk seris inde hie;: tinea
15
pedis'e rastlamazken, Terragni L. ve ark . (7) 'rOgu vakamn I 0 ya!? i.istU 'rocuklarda rastlandrgrnt, ZienickeHC ve ark. (8) ise adolesan donemde bir pik olu!?tugunu saptamr~lardrr. Bizim bulgulanmrz da literati.irle uyumlu olup 16 ya~tan itibaren bir pik insidans gozlenmi~ ve 16-30 ya~ aktif eri~kinlerde bir yrgil rm ortaya 'rr kmr~trr. Her ne kadar hastalrgrn erkek eri!?kinlerde daha stk gorlilmekte oldugu bildirilmekteyse de (2, 8, 9) cinsiyet faktori.ini.in direkt etki leyen bir faktor olmadtgt da kaydedilmektcdir (I). Nitekim bizim 'rall~mamtzda her iki cinsiyette belirgin bir farkllhk goze 'rarpmamaktadtr (~eki l 4).
T. cruris, genellikle yaz aylannda ve ~i§man erkeklerde gori.ilmektedir. Erkeklerde srk gori.i lmesi fiziksel olarak kadrnlardan daha aktif olmalan , daha srkt elbise giymeleri ve skrotum nedeni ile olu~an okluzyon alanmm geni§ olmasma baglanmt~ttr (I, 2, 3). Daha ki.i'ri.ik vaka serilerini kapsayan 're~itli 'rall~malarda erkek hastalann kadtn hastalara baskmllgt daima dikkat 9ekicidir (3, 9, I 0, II, 12). Bizim grubumuzda da literati.irle uyumlu olarak erkck hastalarda 9arptc1 bir fazlahk tesbit edil irken fiziksel olarak aktif sayllabilen 16-25 ya~ grubunda ve ozellikle terlemenin fazla oldugu yaz aylannda bir ytgllma gdri.ilmektedir (~ekil 5).
Tinea versicolor her ya~ta gciri.ilmekle beraber gen9 eri~kinlerde fazladtr. <;:ocuklarda hatta bebeklerde bile rastlandtgt bildirilmi ~rir. Erkeklerde kadmlara oranla daha fazla rastlanmakradtr. Hastahgm ortaya ylkl§l ve gidi~atr, genetik faktbrler, ya~, cinsiyet, iklim, bolgescl ve 9evresel faktdrler, kiiti.i beslenme, gebelik, oral kontrasepti fler, kortikosteroid kullannnt ve immunsupresyonun etkisi altmdachr. Bu etkiler mantann saprofit fonnundan patolojik forma geyi§ini kolayhl~trnnaktadtr. T. versicolor cildin yagh bolgeleriyle stmrh kalmaktadtr. lrksal ve genetik ofarak belirlenmi~ olan cildin sebasoz aktivitesi tropikal iklim ve ek 9evresel faktOrlerle birliktc t. versicolor olu§umunda primer faktdri.i olu~turur. Her iki cinsiyet i9in maksimum prevalans 15-20 ya~ gruplan arasmdadtr (!, 2, 3, 4, 13). ~eki l6'da literatiirle uyumlu olarak 16-25 ya~ arasmda ve mayts-temmuz aylannda belirgin artt§ goze 9arpmaktad1r (~ekil 6).
Fungal ttrnak enfekiyonlanmn tamamma yakmr eri~kinlerde gdrii liir. <;:ocuklar ise ev i'ri epidemilerinde tutulabilirler. Fak(tt 90cuklardaki si.iratli ttrnak biiyi.imesi enfeksiyonu daha zor hale getirmektedir. Her ne kadar dennatofitik ttrnak enfeksiyonlanna duyarlthk erkeklerde kadrnlardan daha yiiksek ise de ayak pannaklannt tutan olgu saytst kadmlarda daha yiik-
16
~EH TIP BULT£Ni /99MI-2
sek saptanrnaktadtr. Fazla yrkanma. deterjan, kozrnetikler, pedikiir, manikiir, stk antibiyotik kullannm ve dar burunlu ayakkabtlar onikomikozlann artma nedeni olarak giisterilmektedir (1, 2, 3, 4, 14).
ingiltere'de yaptlan bir prevalans yalt~masmda onikomikozun erkek lerde %2.8, kadmlarda %2.6, A.B.D.'de yaptlan bir ba~ka 9alt~mada ise erkeklerde %3.0, kadmlarcla %1.4 o lclugu saptanmt~tt r (4 ). Ki.ilahyt ve ark. (14) tarafmdan yaprlrm ~ 9alr~mada da erkek olgu saytst daha fazladtr. Bizim grubumuzda ttrnaktaki fungal enfeksiyonun cins ve aylara dagrltmt incelendiginde tiim aylarda kadm olgu saytsmm daha fazla ·olclugu gdri.ilmektedir (~ekil 7). Bu konn ile ilgili olarak erkeklerde daha fazla gdri.ildi.igi.ini.i bildiren 9alt~malann yanmda kadmlarda daha yok gori.ildiigiinii ve yamma her iki cinste insidens farkt gori.ilrnedigini bildiren yaymlar cia bulunmaktadtr ( I, 9, 14, 15 , 16, 17). Diger taraftan hastaltgm srklrgt 16 ya~tan itibaren gitgide art.arak 60-75 ya~ grubunda pik yapmaktadrr ki bu da beklenen bir olgudur (~ekil 7). Zira ya~lt ltkta hem periferik sirki.ilasyon bozukluklarrnrn ilave olmast hem de lineer biiyiime htzmm yava~ olmas1 gibi nedenler onikomikoza duyarlrl tgr arttrnnaktadtr.
Tinea corporis her ya~ta gori.ilebilirse de insidanst yocuklarda fazladrr ( 18). Bu enfeksiyonlann bir yogu microsporium canis ile birliktedir. <;:ocuklardan olupn 556 olgucla yaptlan bir anl§tmnada 4-6 ya§ grubunda mantar enfeksiyonu daha stk goriilmii~ ve tinea corporis ikinci stkltkta tesbit edilmi~tir ( 19). Bulgularrmaz gore bu mikoz tiiriini.in yocuk ya~taki oranr 20-30 ya~ grubuna gore di.i~iik, ileri ya~ grubuna giire ise yiiksek goriinrnektedir (~eki l 8). Tinea corporis ikliminin srcak-nemli oldugu bdlgelerde ve ktrsal kesimde daha stk ortaya ytkmaktadtr (I, 2, 4). Bu bilgi ile uyumlu olarak ~ekil 8'de goriildiigi.i i.izere Mayrs aymdan itibaren artt§ kaydedilmeye ba~lamt~ ve bilhassa yaz aylannda goriilen bu art!§ daha sonra giderek azalmr~ttr.
Tinea capiris'te enfeksiyon oram risk altrndaki populasyonun sadece %5-20'si kaclardtr. Hastalar stklrkla 4-14 ya~ grubunda yakalantr. <;:ocuklar yeti~kinlere gore daha yatkmcltrlar (I, 2, 3 ). Bunun nedeni puberteden sonra sebumdaki undesilik asit gibi yaglt asitlcrinin fazla Sfllgtlanmastdrr. Digcr bir a91klama ise puberteden sonra geli~en a§ tn duyarl tk olaytdtr (5). Adult enfeksiyon alt~rlmamt§ olup nadiren trikofilon cnfeksiyonlanna rastlanabilir ( I, 2, 3, 20). 9 yrlltk tarama sonu9larnmzda 3 eri~kin olguya rastlanmasr da bunu dogrulamaktadJr. Bizim grubumuzdaki yocuk-
0. Aydtn l'C' ark.: 157469 Hastada Yii:('yd lvlmuar Hoswltklarnlllr Ya~·. CinJ vc M£:vsimlcre Cir)rc: V(f,~lltmJ
Jar arasmda da ozellikle erkek c;ocuklarda insidansm fazla oldugu dikkat yekmektedir (~eki l 9). Fakat aylara gore belirgin bir farklihk gi.iri.ilmemektedir. Cinsiyete gore insidans ti.ire ve ti.i rlere cografik bolgeye gore degi~mc gostermektedir ve enfcksiyon iklim ko~ullanndan etkilenmemektedir. Dolaytstyla bulgula
nmtz literati.ir ile uyumludur.
Sonus; olarak mantar enfeksiyonlanntn epidcmiyolojik ozellikleri her ne kadar toplum vc cografya ozel
liklcrine giire degi:;;im giistennektc ise de ya~ ve zaman parametrelerin~ gore clagtlunt belli prensipler
iyinde olmaktadtr. Bu ise bu ti.ir enfeksiyonlann bir taktm benzer ve ortak ko~ullardan etkilendigini gostermesi ve profilakside bu tlir faktiirlerin eliminasyonu aytsmdan onemlidir. Bizim yali~mamtzda da ayktn bir ozellik saptanmamt~ttr ve bi.iyi.ik bir hasta grubu ile ilgili veriler mevcut literati.ir verilerini onaylar
niteliktedir.
KAYNAKLAR
Martin A G. Kobayash, G S: Fungal diseases with cutaneous involvment. In Dennatology In
General Medicine. Eds Fitzpatrick TB, Eisen Az, Wolff freedberg IM, Austen KF. 4th edition. New York. Me Graw Hill Company, 1993: Vol 2; 2421-2449.
2 Roberts S. OB, Mac Kenzie DWR: Mycology In Textbook ofDetmatology. Eds Rook A, Wilkinson DS, Ebling FJG, Champion RH , Burton JL. 4th edition Oxford, Blackwell Scientific
Publication 1987; 885-986.
3 Aly R: Ecology and epidemiology of derma
tophyte infections. 1 Am Acad Dermatol 1994; 3 1 (3) 2. Sh: 21-24.
4 Erbakan N: Derinin mantar hastahklan Ankara,
Ti.irkiye Klinikleri Yaymevi 1989: 118-172.
5 Kolemen F: Dermatofitozlarda immunoloji . De
ri hastahklan ve Frengi Ar~ivi 1984; 18 (I): 9-16.
6 Kolemen F: ~ocuklarda yi.izeysel mantar enfeksiyonlannm cins ve anatomik bdlge lere gore dagtl nm. Lepra Mecm. 1979: I 0: 190-193.
7 Terragni L, Buzzetti I, Lasagni A , Oriani A: Ti- · nea pedis in Children. Mycoses 1991 ; 34 (5-6): 273-6.
8 Zienicke HC, Korting HC, Lucaks A. Braun Falco 0: Dennatophytosis in chi ldren and adolescents : Epidemiological, clinical and microbiological aspects changing with age. 1 Dermatol 1991; 18 (8): 438-46. .
9 Tosun i, Aydm F, Alpay ~. Alpay K, Ferahpa~a A: Klinik orneklerclen izole edilen dermatofit tLirleri ve cinsiyetlere gore dag!ltmt. T. Klin. J. Dcrmatol 1995; 5: 82-85.
10 Kiilcmen F: Dermatofitozlann ya~, cif1S ve anatomik bolgelere gore dagilnnt. Lepra Mecm.
1978: Y: 64.
II Akyol A , Kapdagh H, Karaman A: Yl.izeysel
mikozlarda haloprogin tedavisinden alman sonuylar. IX. Ulusal Dermatoloji Kongresi, iz
mir, E.D. MUhendislik Faki.iltesi Bastmevi,
19R4: 638-642.
12 Blank F, Mann S1: Trichophyton rub rum infec
tions according to age, anatomical distrubitions and sex. Br J Denmltol 1975; 92: 171.
I 3 Karadaglic DJ: Pitriasis versicolor. Modern
views on etiology, pathogenesis and therapy. S rp Arh Celok Lek 1992; 120 (5-6): 184-7.
I4 KU!ahyt 0, Akta:;; A , Ozdemir ~ . Ertun9 V , Akta~ AE: Erzurum ve yevresinde dermatofitik onikomikozlarda tip tayini. T. Klin. Dermatoloji
1995; 5: 78-81.
15 Williams HC. The epidemiology of onycomy
cosis in Britain Br J Dennatology. 1993; 129 (2) : 101 -9.
I6 bzcan A. Bursa ve yevresinin dermatolojik fl oras1 V Ill. U !usa] Dermatoloji Kongresi Kitab t. Bursa, Uludag Univcrsitesi Basnnevi
1982; 124-30.
17 Tl.imbay E ve ark. Ege bolgesinde 1974-1979 y tlmda gori.ilen detmatofitoz insidanst ve etken
leri VIII. Dermatoloji Kongresi Kitabt, BursaUludag Uni versitesi Bastmevi , 1982; 1: I 75-186.
18 Kenneth AA: Dermatoloji Tedavi El kitabt.
19 AI Fouzan AS , N_arda A: Derrriatophytosis of chi lclren in Kuwait. Pediatr Dennatol 1992; 9 (I): 27-30.
20 Lee JY . Hsu ML: Tinea capitis in adults in southern Taiwan. lnt J Dermatol 199 J ; 30 (8): 572-5.
17