155 (2007ko maiatza)

36
UDAL HAUTESKUNDEAK Hasi da aulkien jokoa B A LEI K E 155. ZENBAKIA. DOHAINIK 2007ko MAIATZA www.baleike.com ZUMAIAKO HILABETEKARIA O D I E TA , F R O N TO I B AT E N H I S TO R I A

description

[Odieta, lehen orain eta beti] [Txokorik txoko: Beheko plazatik Parolera] [Erretratua: Biarri] [Gure Zumai Zarra: Berna Aginagalde] [Izpiak eta hizkiak: Eva Franco eta Abelin Linazisoro] (+712)

Transcript of 155 (2007ko maiatza)

Page 1: 155 (2007ko maiatza)

UDAL HAUTESKUNDEAKHasi da aulkien jokoa

BALEIKE155. ZENBAKIA. DOHAINIK2007ko MAIATZA

www.baleike.com

ZU

MA

IAK

O H

ILA

BE

TEK

AR

IA

O D I E T A , F R O N T O I B A T E N H I S T O R I A

Page 2: 155 (2007ko maiatza)
Page 3: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A �

BALEIKE155A

ZA

LA g

. zab

alet

a

herri aldizkariaJuan Belmonte, 29 beheatel.: 943 86 15 45e-maila: [email protected]

ArgitaratzaileaBaleike kultur elkarteae-maila: [email protected]

Administrazio batzordea: Xabier azkue, Gurenda Serrano

Koordinatzailea: Juan luis romatet, Gorka zabaleta; Kazetariak: itsaso ibarra, Maitane Urbieta, itziar Garate, izaskun Urbieta, Maitane agirre, iure alzibar, abelin linazisoro, haize Galarraga, Mikel Olasagasti, Joseba alkorta

Kolaboratzaileak: Xebas leiza, Miriam romatet, dani Carballo, Unai Gijarro, Joanito dorronsoro, eneko dorronsoro, Xabier aranguren, Xabier aizpurua, ibon aizpurua, Jon Maia, Natur Taldea, ander hormazuri, aitor Manterola

Diseinua eta maketazioa: roberto Gutierrez

Hizkuntz zuzenketa: imanol azkue

Publizitateatel. 943 86 15 [email protected]

Inprimategiaantza inprimategia(lasarte-Oria)Tirada1.000 alelege gordailua: SS-405/94iSSN: 1136-8594

Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.

4libreanM. AIZPURUA

6baleike+

15txokorik txokoBEHEKO PLAZATIK PAROLALDERA

18izpiak eta hizkiakEVA FRANCOABELIN LINAZISORO

21erretratuaBIARRI

25UDAL HAUTESKUNDEAK

29gure zumai zarraBERNA AGINAGALDE OLAIZOLA

Odieta lehen, orain eta beti

Argitalpen honen edizioko laguntzaile:

Page 4: 155 (2007ko maiatza)

� B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

ZUMAIA luxuzko apartamentua,

bistak kirol portura dituena. Urte betekoa.

288.485 e - 48.000.000 pta

ZUMAIA - Alde zaharra erabat berritutako pisua, 2 logela, egongela, sukaldea, komuna. Sartzeko. Bistekin. 270.455 e - 45.000.000 pta.

ZUMAIA - Jadarre erdi berritutako pisua, 2

logela, egongela, sukaldea eta komuna. dena kanpoaldera.

Trastelekuarekin. 233.384 e - 38.000.000 pta.

ZUMAIA - Basadi Pisua, egoera onean, dena kanpoaldera, egongela, 3 logela, sukaldea, komuna.

348.587 e - 58.000.000 pta.

ZUMAIA - Jadarre 2 logeletako etxebizitza, egon-

gela, sukaldea eta komuna

198.333 e - 33.000.000 pta.

ZUMAIA erdialdean dagoen pisua, 2 logela, egongela, sukaldea, komuna. dena kanpoaldera.

Bista onak.

300.506 e - 50.000.000 pta

ZESTOA – Iraeta

duplex eraiki berria. Garajea

eta trastelekua. estreinatzeko. IRURA.

PROMOZIO BERRIA.

60 ETXEBIZITZ.

Kanpoaldera ematen duten etxebizitzak. Terraza

eguzkitsu eta handia. Egongela, 3 logela, sukal-

dea eta bi komun. Trasteleku eta garajearekin.

TLF. 666 111 999

AIZARNA etxe-txaleta eraiki berria. lursailarekin. Bista onak

Informazio gehiago: 630 335 561

450.759 e - 75.000.000 pta

AIZARNAZABAL etxebizitza eraiki berria, 3

logela, egongela, sukaldea, 2 komun. dena kanpoaldera.

234.394 e - 39.000.000 pta.

AZPEITIA Bi apartamentu eraiki berriak. zuzenean eraikitzailearengan-

dik. kalitate handiko materialak. 186.313 e - 31.000.000 pta.

AZPEITIA Pisu eraberritua, diseinuzkoa. 2 logela, egongela, sukaldea,

komuna eta balkoia. dena kanpoaldera.

162.273 e - 27.000.000 pta.

ORIO hondartza aldean, 80 m2-koa, 2 logela, egongela, sukaldea, 2

komun, 2 terraza. dena kanpoal-dera. Garaje itxia. estreinatzeko.510.860 e - 85.000.000 pta.

ORIO

duplex eraiki berria.

hondartza parean.

AÑORGA-ERREKALDE 3 logeletako etxebizitza handia, sukaldea, egongela, komuna. dena kanpoaldera. altzariekin.

aukera ederra. 273.460 e - 45.500.000 pta.

AIETE PUYO zoragarria. 105 m2 erabilgar-

riak, 3 logela, egongela bikoitza, sukaldea, 2 komun eta terraza handia. Sartzeko prest. itsaso

aldera bistak.

AZKOITIA zentral hidroelektriko zaharrean

lokala. 100 m2-ko bi solairu. 150m2-ko lursaila.

96.161 e - 16.000.000 pta.

USURBIL

2 duplex eraiki berriak.

estreinatzeko.

372.628 e - 62.000.000 pta.

ZESTOA Funtzionamenduan dagoen

zentral hidroelektrikoa.

TLF. 627 904 406

AIZARNAZABAL Txaleta paregabea, eraiki

berria. erdigunean

462.779 e - 77.000.000 pta.

AIZARNA 3 logela, 2 komun, egongela eta

sukaldea

222.374 e - 37.000.000 pta.

ERRENTERIA

aukera handia etxebizitzetan.

kONTSUlTaTU

TLF. 649 527 556

TXALET ELKARRI ATXIKIAK

ERAIKI BERRIAK.

Zarauztik 10 minutura eta Donostiatik 15 minutura. 4

logela, 3 komun, egongela, sukaldea, txokoa eta gara-

jea. Terraza eta lorategiarekin.

492.830€ - 82.000.000 pta.

BASERRIAK elosuan, itsasondon, abaltzis-ketan, lasturren, errezilen eta

abarren.TLF. 630 335 561

AZKOITIA apartamentu dotorea, lo-

gela 1, egongela, sukaldea eta komuna. dena kanpoaldera.

Trastelekuarekin. 99.166 e - 16.500.000 pta.

AIZARNAZABAL 600 eta 1200 m2 -ko pabilioiak.

Garabi zubia eta bulegoak. egoera onean. Prezio ona.

TLF. 666 111 999

Erosi, berritu, biziberritu, eta eraiki egiten ditugu etxebizitzak, eraikinak, baserriak, txaletak, lursailak, merkataritzako lokalak... Prezio onak, eta aurrekontuak konpromisorik gabe.

tel.: 685 781 613 - 666 111 999 [email protected] www.inmozumaia.com

PATXITA ETXEZARRETA, 4 BEHEA - ZUMAIA

ZUMAIA - Amaiako plaza 96 etxebizitza, 2, 3, 4 eta 5 logelakoak. kalitate handiko

materialekin eginak. ezin hobeak.

Informazio gehiago: 666 111

Page 5: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A �

IRIT

ZIA

Geuk geuria galdu

Txikitan eskolan ikasten dugu gure hizkun-tza idazten eta irakurtzen. Txikitan baita ere, eskolara joan gabe gure hizkuntza ikasten dugu, egunerokoan erabiltzen du-guna (batzuk), eta hemendik defendatu nahi nukeena. Euskal Herria zabala da eta euskera aberatsa, baina Zumaian dagoen

adibidearekin nahiko garbi dago Euskal Herriko herrietan

gertakari berdinak daudela. Ez daukat inongo arazorik onar-

tzeko euskera batu bat behar dugula herritarrok elkar uler-

tzeko, baino hizkuntzaren “bariazioak” ere defendatu, zaindu

eta mantendu behar ditugula ere aldarrikatu nahi dut. Hau

da gure hizkuntzaren aberastasun eder bat. Horreatik has-

teko, idazkera aldatuko det, ta honekin eztet uste iñor alar-

matuko danik (tarteka danok jokatu berko genduke hola, ta

gauzak ziharo diferentiak izango zian), ezta nere intentzixua

iñor molestazia behintzat; mobilletan bialtzen dian men-

sajiakin astakai okerrauak iten dia, ta hoxekin bai alarmatu

bihar deula, hizkuntzak akatzen ai dialako ta iñork eztu ezer

esaten, beno esan igual bai, baño in ez. Dauneko somatuko

ziñuen San Telmo kalian jaxotakua naxela, hixkerak salatzen

nau. Batzuek gorrixa, maxa, lexua, ogixa, Zumaxa… esaten

deulako arpei raruakin beitzen diue, ta behin baño gexotan

esan “Zu etzea Zumaikua”, aitu? Enaxela Zumaiarra alajañe-

tan. Falta zana! Beste batzuek ogiya, erromeya ta parrokiya

esango due.Ta beste batzuk kalera noa, banijua eo kalea

nua/nijua esan biharrian. Ondo ederki! Bitu nolako hizkuntz

aberatsa dakauen Zumai txiki hontan bakarrik. Auskalo Eus-

kal Herri osuan.

Zeatikan etxeu eskribitzen eo letzen gauzak pentsatzen ta

esaten txeuen bezela? Iñork eztaka ze hasarratuik, itxian ika-

sitako gauzak dia, geure nortasuna iten lagundu dun gauze-

tako bat da, ta importantia gaña.Hitz batzuk beste hizkuntza

batetik hartutakuak dia, ta? Ez al txeu ba beste gauzakin ere

hala iten? Ez al gea gure zarrakin horrela hobeto entendi-

tzen? Beaxek dia hainbeste gauza erakutsi diun jendia, ta

beaxengatik gea halakuak. Ez al dixeu gure atzetik datozte-

nai guri erakutsi diuna erakutsiko? Halako egoistak bihurtu al

gea? A ze pena! Geuk geuria galdu.

TXOKOLATEAM. AIzpuruA

Page 6: 155 (2007ko maiatza)

ODIETA, LEHEN, ORAIN ETA BETI!

BALE

IKE+

Page 7: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A �

ZUMAIAKO KIROL ELKARTEA

Datozen asteetan hasiko da Odieta pilotalekuaren eraisketa. XIX. mendean egindako frontoiarik teilatua, harmailak eta aldagelak kenduko zaizkio eta ja-torrian zuen itxura berreskuratuko du. Bere historia bildu du Zumaiako Kirol Elkarteak ondorengo lerroetan.

Page 8: 155 (2007ko maiatza)

BALE

IKE+

Antzinako Odieta frontoia 1856an eraiki zuten, Foruen enpa-rantzan, San Jose komentuaren ondoan egon zen plaza libre izenekoaren ordez, garai hartan hain modernoa zen blé mo-dalitatean jolasteko. Modalitate hori zeharkako pilota jokoa zen, kiski edo kautxuzko pilotekin jokatzen zena.

Urte batzuk geroago, 1882an, ehun bat zumaiarrek idatzi bat sinatu eta Udalari eman zioten. Idatzian, frontoi hobea eskatzen zioten: “reemplazar el actual juego de pelota, por otro en que suplieran sus defectos y faltas, pues sabido es de todos que las limitadas dimensiones de aquel, no permiten desarrollar con la debida libertad el juego de blé con guantes largos de mimbre que ha sustituido al de mano y guante corto de cuero que se usaba anteriormente, y lo que es peor todavía, que el mal estado en que se encuentran las piedras que forman sus frontis, rompen considerablemente las pelotas hasta el extremo de necesitarse cuatro ó cinco para jugar un solo partido, haciendo de esta manera carísimo e imposible para la mayor parte de los jóvenes, un juego cuyo ejercicio debía estar al alcance de todo el mundo, pues además de ser de reconocida higiene porque desarrolla al individuo en su juventud, es también moral, porque siendo el más grato e inofensivo entretenimiento, tanto los aficionados que juegan los partidos como los que acuden a pre-senciarlos, durante el tiempo que en el emplean, se alejan de los vicios que

pudieran adquirir en otros lugares donde siempre hallarían ocasión para perjudicar la salud y gastar sus economías”.

Idatzi berean, pilotan jolasteko zaletasuna zeinen zabalduta zegoen azaltzen zuten: “son muchos, muchísimos, los que pensando como nosotros dedican su preferente afición al juego cuya propaganda hacemos, que el punto más concurrido los días festivos es el juego de la pelota, sobre todo por las tardes, en que ansiosos por presenciar los partidos que allí se juegan, acuden la mayor parte de los vecinos, y es tan evidente esto, que no habrá un solo Concejal que no haya tenido ocasión de observar más de una vez”.

Idatzia ehun zumaiar inguruk sinatuta zegoen, eta Zu-maiako gizarte maila guztietakoak ziren, gainera: Pedro Gurru-

Era guztietako ekitaldiak ikusi ditu Odieta pilotalekuak: dantzak, ekitaldi ofizialak eta, noski, garai hartako pilota partida garrantzitsuenetakoak. Ez ziren falta izan boxeo-borrokaldi jendetsuak, eskuineko argazkian ikusi daitekeen bezala.

ZUMAIAKO FOTOTEKAko argazkiak

Idatzia ehun zumaiar inguruk sinatuta zegoen, eta Zumaiako gizarte maila guztietakoak ziren, gainera

Page 9: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A �

chaga, Francisco Larrañaga, Gaspar Olaizola, Epifanio Gurruchaga, Toribio Yagüez, Ezequiel Aizpurua, Manuel Ordoñana, Pedro Ai-zpurua, Juan Olaizola, Andrés Aspiazu, Ildefonso Zabaleta, Manuel Aranguren, Ramón Martiarena, Hermenegildo Chapartegui, Candi-do Cendoya, Lorenzo Irigoyen, Joaquín Uriarte, Juan Uriarte, Bal-bino Cincunegui. Miguel Aguinagalde, José Antonio Anza, Cipriano Aguirrezabalaga, Liborio Urruzuno, Hermenegildo Otaño, Bibiano Aizpurua, Pedro Cigaran, Pedro Antonio Odriozola, Julián Simón Albizu, Elías Arrospe, José Manuel Echeverría, Bibiano Gómez, Ju-lián Galzacorta, Isidoro Amas, Pedro Corta, José María Antia, Fé-lix Aizcorta, Ramón Eizaguirre, Pedro Linacisoro, Ventura Sorazu, José Irigoyen, Juan Cendoya, Manuel Azcue, Manuel Gracia, Teodo-ro Echave, Agustín Arrizabalaga, Paulo Echave, Miguel Otamendi, Francisco Aranguren, Manuel Aizpurua, Juan Echaniz, José Montejo, José Miguel de Ubiria, Silverio Corta, José E. Cendoya, Pedro Juan Zubia, José Aristondo, Manuel Gómez, José Ventura Galzagorta, José Santiago Beristain, Francisco Tolosa, Juan Martín Aizpurua, Neme-sio Arratibel, José Luís Azpitarte, José Antonio Iraundegui, Joaquín Alberdi, Prudencio Aizpurua, Nicolás Gurruchaga, José Iturrioz, An-tonio Egaña, Ramón Mas, Miguel Aldasoro, Simón Beristain, Manuel Balenciaga, Pedro Alberdi, Pedro Chapartegui, José Miguel Ibarra,

Prudencio Aguirrezabalaga, Juan José Echave, Manuel Zubia, Manuel Balenciaga, José Larrañaga, Francisco Teodoro Echaniz, Pedro Gurru-chaga, Francisco Olaizola, Joaquín Garchotenea, Faustino Zubia, Juan Manuel Letamendia, José Andrés Letamendia, Venancio Iraundegui, Benito Irigoyen, Esteban Aranguren e Ignacio Cendoya.

Lanen parametroakUdalak aintzat hartu zuen zumaiarren eskaera eta Luis Ala-

dren arkitektoari (Eusebio Gurrutxaga alkatearen suhiari) agindu zion “Reforma del Juego de Pelota de Zumaya” proiektua egiteko. Aladrenek eraikuntza lanen parametroak erabaki eta ondorengo dokumentua idatzi zuen: “Consideraciones generales:

El juego de la pelota, si bien no es completamente peculiar á los vas-congados, forma parte de un conjunto de juegos y costumbres del país que desde tiempo inmemorial caracterizan á la raza euskara.

Su ejercicio es moderado e higiénico, pues tiende al desarrollo de las fuerzas corporales; acostumbrándose los que se dedican á él á ser ágiles y sueltos. Es por otro lado un entretenimiento, que ofrece á los moradores de un pueblo diversión y atractivo, separándoles así en los días festivos y sus ratos de descanso de las tabernas y otros centros de bullicio.

Y por último, estableciendo mutuas y constantes relaciones entre los

Page 10: 155 (2007ko maiatza)

10 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

PUBLIZITATEA

Page 11: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 11

pueblos convecinos por la gente que acude de uno á otro en ocasiones de los partidos emplazados, tiende á mantener la fraternidad y buena amistad entre los pueblos y habitantes de la hermandad vascongada.

En estas razones debió inspirarse sin duda alguna el Ayuntamiento de Zumaya el año 1856 acordando construir y procediendo á la ejecución de un espacioso juego de pelota para largo y blé, y en estas razones se fun-da la Corporación municipal de esta villa al acodar hoy la modificación y reconstrucción en parte de aquel. Puede por consiguiente considerarse en nuestro país la construcción de un juego de pelota, en un pueblo que tiene debidamente atendidos sus principales servicios, como una obra de utilidad pública”.

Beste dokumentu batean, “Condiciones facultativas que deberán regir en la construcción de la obra” izenekoan, lanak zein baldin-tzatan egingo ziren zehazten zuen Aladrenek. Hor adierazten zuenez, frontoiaren frontisak 10 metroko zabalera eta 9,50 metroko garaiera izan behar zuen. “La piedra de Motrico para la sillería del frontón de frente provendrá de las mejores canteras de aquella

localidad, deberá ser compacta y unida, sin bolsas, betas ú otros defec-tos que perjudiquen a su buena calidad”. Ezker pareta frontisaren altura berekoa izango zen, eta 49,50 metro luze, hau da, 12 koadro, 4,12 metrokoa koadro bakoitza.“La piedra arenisca para completar la sillería del frontón de la izquierda, provendrá de las canteras abiertas cerca de la carretera de Zarauz a Meagas. Será dura y de grano fino y unido, desechando todos aquellos sillares que a juicio del Director presenten un aspecto blando ó defectuoso”. Paretaren lodiera, berriz, hauxe: “será de 1,10 metros en la base y de 0,70 en la terminación”. Harlanduak eta horiei eusteko atzealdeko euskarriak jartzeko behar bezalako harri hormak erabiliko ziren: “los contrafuertes que el Ayuntamiento juzgue necesarios, cuyas dimensiones se fijaran opor-tunamente”. Harri horma egiteko harriari buruz, berriz, hauxe zioen: “deberá ser de buena calidad, dura y limpia y bien machacada”.

Halaber, masa nola eta zerekin egingo zen ere agintzen zuen: “arena limpia y buena, cal grasa completamente apagada y ce-mento”. Aurrekontuan, kontuan izango da ondorengoa: “Tanto el cemento rápido como el Portlan que fuese necesario lo facilitará el Ayuntamiento”.

Eta ondorengoaz ohartarazten da: “Los trabajos deberán dar comienzo a mas tardar al mes de la aprobación de la subasta y la dura-ción de las obras será de tres meses”.

Udalak diru laguntza eskatu zion Probintziako Gobernu Zibilari frontoia egiteko, eta presidenteordeak, Jesús Ma-chimbarrenak, baiezkoa eman zuen: Hauxe adierazi zuen: “para hacer el pago de las 6.300 ptas. á que asciende el presupuesto de la obra proyectada” ez zela beharrezkoa “arbitrar recursos ex-traordinarios”; izan ere, horretarako bazegoen erabiltzea diru bat: “la partida que aparece en los presupuestos vigentes con el objeto de instalar una estación telegráfica y parte del sobrante que sobre lo presu-puestado ha producido los remates de los arbitrios de la villa”. Halaber,

ZUMAIAKO FOTOTEKAko argazkia

BALE

IKE+

Udalak aintzat hartu zuen zumai-arren eskaera eta Luis Aladren arkitektoari agindu zion “Refor-ma del Juego de Pelota de Zumaya” proiektua egiteko.

Page 12: 155 (2007ko maiatza)

12 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

esaten zuen telegrafo estazioa jartzeko beharrezkoa zela beste proiektu bat.

Hasierako proiektu hura pixka bat aldatu egin zen eta 1888ko abuztuaren 25ean, Eusebio Gurruchaga alkateak agiri hau argitaratu zuen: “Condiciones que habrán de observarse en la construcción del frontón de Odieta y que servirán para la subasta”.

Baldintza horietan aldaketa batzuk sartu ziren, horietatik nagusia frontiseko eta ezker paretako harlanduena; izan ere, azken baldintzetan ez zen beharrezkoa pieza bakarrekoak iza-tea eta artifizialki egin behar ziren, harri onarekin (“piedra de buena calidad dura y limpia y bien machacada”), zementu azkarra-rekin eta porlanarekin, honela: “En moldes ó cajas que se han em-pleado hasta ahora, que se facilitaran al contratista; y aproximadamente serán necesarios de 600 a 700”.

Lanen enkantea 1888ko abuztuaren 29an izan zen eta Pe-dro Odriozolari eman zioten, 6.300 pezetarengatik. Gezurra dirudi, baina jakinarazten zitzaion lanak bukatuta egon behar zutela “antes del día diez de Octubre próximo, y si no estuvieren pagara cien reales diarios por cada uno que pase”. Ez dakigu bukatzeko epea bete zuen edo ez, baina frontisaren gainaldean “1888”

BALE

IKE+

Odieta etorkizunera begira

Zumaiako Udalaren 2000. urteko Arau Ordezkatzaileen

Berrikuspenaren Aurrerapeneko aurreproiektuan, Odieta

frontoia oso-osorik botatzea zegoen aurreikusita, eta era-

baki hori berehala gaitzetsi genuen Zumaiako pilotazaleok.

Ordutik, azken zazpi urteotan, Zumaiako Kirol Elkarteak

idatzi asko bidali dizkio Udalari eta bilerak ere egin ditu

udal ordezkariekin, baita alderdi politikoekin ere, eta horie-

tan guztietan tinko egin du Odieta frontoia kontserbatzea-

ren alde. Hauxe da ZKEren proposamena: gaur egungo

teilatua, harmailak, aldagelak, taberna eta errebotea ken-

tzea; frontisa eta ezker paretaren 26 metro bere horretan

uztea; eta gainaldean teilatu soil bat jartzea, egurrezkoa

PEIO ROMATET

Odieta leporaino bete zen Santelmotako profesionalen jaialdian.

Page 13: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 1�

jartzen duela ikusita, badirudi urtea amaitu baino lehen buka-tu zela.

Kantxako lanak, berriz, aurrekontutik kanpo egin ziren eta horretarako beharrezkoak izan ziren “355,22 metros cuadrados de piso de cemento Pórtland a 4,5 pesetas”; beraz, guztira 1.600 pezeta kostatu zen. Beraz, frontoi osoa egiteak, guztira, 7.900 pezeta balio izan zuen.

Teilatuaren beharraZumaia herriak frontoi ederra zeukan, kategoria handikoa,

inguruko herrietakoen “inbidia”. Odietan jokatu duten pilo-tari profesional gehienek goraipatu dute zeinen garbi irteten den pilota frontisetik eta nolako soinu ederra ateratzen duen jotzen duenean.

XX. mendearen lehen hiru laurdenetan, Odieta herriaren-tzat oso leku garrantzitsua izan zen, pilotan jokatzeko ez ezik, bestelako ospakizunetarako ere bai: idi demak eta herri kiro-lak, dantzarien eta bertsolarien emanaldiak, boxeo borrokak, danborradak, inauteriak, titiritero eta komedianteak, berbe-nak, jan-edaneko festak eta abar. Baina euria hasi orduko, os-pakizuna bertan behera geratzen zen eta ikusleak etsita gera-tzen diren. Eragozpen hori gertatzen zen, hain zuzen, frontoi estali gabea zeukaten herri guztietan.

Horregatik, 1963. urtean, frontoia egin zeneko 75. urteurre-na ospatzen zela eta, Manuel Antia Zumaiako alkate zela, eta kirol ordezkari Jose Antonio Elola eta Espainiako Pilotako Federazioko presidente Luis Navas zirela, biak ere Zumaia-

ren lagunak, Odieta estali eta alboetan itxi egin zen. Proiektua bi lagunen artean egin zuten: Ramon Martiarena arkitekto do-nostiarrak eta Jose Uribe-Etxeberria aparejadore zumaiarrak; esan beharra dago, gainera, biek ere uko egin ziotela ordain-saria jasotzeari. Frontoia ez zen osorik estali: 39,60 metro lu-zetan tapatu zen eta erreboteko 9 metro inguru estali gabe geratu ziren. Idi demarako plaza kendu egin zen eta orduan egin ziren aldagela, harmailak eta taberna.

Ordutik aurrera, Odietak asko irabazi zuen, maila bat gora-gokoa bihurtu zen, eta frontoi ona izatez gain, lasai erabiltzea zegoen zerura begira egon gabe, eguraldi txarra egingo zuen beldurrez. Luze joko luke Odietan egindako pilota txapelketa eta jaialdi guztiak zerrendatzea, eta bestelako jolas-ekitaldiak ez ezik, ekitaldi serioagoak ere ugari izan ziren.

119 urtean, Odietan jokatzeko eta jolasteko aukera izan dugun zumaiarrok gozatu ederra hartu dugu, bai zuriz jantzita ibili ziren profesionalek, baita kirola egiteagatik aritu garen milaka zaletuok ere.

Euskal Herriko frontoi garrantzitsuenetatik, Odieta da za-harrenetako bat. Adinaren arabera ordenatuta, estalietatik hiru dira zaharragoak: Markinako udal pilotalekua (1798), Bergarako udal pilotalekua (1885) eta Azpeitiko Izarraitz (1885). Odieta baino berriagoak dira: Tolosako Beotibar (1890), Eibarko As-telena (1904), Azkoitiko Gurea (1930), Iruñeko Labrit (1952), Donostiako Anoeta (1963), Gernikako Jai Alai (1963), Bilboko Club Deportivo (1967), Huarteko Euskal Jai Berri (1977), Gastei-zko Ogueta (1983) eta Zarauzko Aritzbatalde (1991).

eta kobrezko txapakoa. Gaur egungo Udalak, Maria Euge-

nia Arrizabalagak buru dela, aintzat hartu zuen proposame-

na eta erabaki zuen frontisa eta ezker paretaren zati bat ez

botatzea: “Estalkia eta harmailak kenduko dira eta frontisa

eta ezker pareta bere horretan utziko dira, eta ezker paretan

altuera pixkanaka gutxitu egingo dira 21 metrora iritsi arte”

(Zumaiako Paola. 30. zk. 2006ko otsaila).

Bestalde, Zumaiako Kirol Elkartearen Urteko Ohiko Ba-

tzarrean, 2007ko martxoaren 3an, Forondan, batzarkideek

aho batez erabaki zuten Udalari eskatzea berriz ere azter

zezala Odieta frontoia estalkirik gabe uzteko erabakia. Es-

talkia jartzeko, ondorengo arrazoiak ematen zituzten:

1º.- Odieta frontoian edozein momentutan euskal pilotan

edota beste edozein jardueratan libre jolasteko edo joka-

tzeko aukera bermatzea, baita euria egiten duenean ere,

haurrak herriko kanpoaldera joan beharrik gabe.

2º.- Eusebio Gurrutxaga plazan leku zabala eta estalia

edukitzeko beharrari konponbidea ematea; izan ere, egu-

nero-egunero, eta are gehiago gertakizunen bat denean,

zumaiar asko biltzen dira plaza honetan.

3º.- Gure aurrekoek nahi zuten gazteek euskal pilotan ari-

tzea eta ideal horri eutsi nahi diogu, haien hitz berberak era-

bilita: “un juego cuyo ejercicio debía estar al alcance de todo

el mundo, pues además de ser de reconocida higiene por-

que desarrolla al individuo en su juventud, es también moral,

porque es el más grato e inofensivo entretenimiento”.

Zumaia beti egongo da zorretan XIX. mendearen amaie-

ran Odieta egiteko beraien ahalegin eta maitasun guztia

jarri zuten herritarrekin. Haien oroimenez eta haiek omen-

tzeko, eta etorkizunean frontoia gozatzeko aukera izango

duten zumaiarren alde, elkarrekin esan dezagun: Odieta,

lehen, orain eta beti!

Page 14: 155 (2007ko maiatza)

1� B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

PUBLIZITATEA

Page 15: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 1�

TXO

KORI

K TX

OKO

4. ibilbidea

Beheko plazatik parolera

Beheko plazaren ertzean, Bo-nifazio Etxegarai kalearen barrenean, Erribera kalearen aurrez aurre, Zuloaga plazaren parean… Gutxi egongo dira Zu-maian hainbeste izenek bat egiten duten lekuak. Gaur egun Euska-diko Kutxa dagoen honetan lehen jostundegia zegoen, eta askok, ho-rregatik, Goiko plaza aldera doan aldapari, Sastreeneko aldapa deitzen zioten. Erribera kalera be-giratuta, inguru hau oso desberdi-na zen: gaur egunekoa bezain zu-zena zen; ezkerraldera, Goiko kale aldera, etxeak bazeuden, baina ibai aldera ez; izan ere, moila aldean biltegiak zeuden, portuko merkantziak gordetzeko. Biltegien artean, Erreketa taberna (gero Etxabe IV izango zena) eta Maitena zinema zeuden. Moila aldera irtengo gara, Zuloaga plazatik.

XX. mendearen hasieran, itsasontzi txikiak etengabe sartzen ziren portura, ikatza ekarri eta porlana eraman, eta itsas merka-taritzak indarra hartu ahala, moilan berritze lanak egin behar izan zituzten, batik bat behar bezalako harrizko hormak zutitu eta handitzeko. Argazki zahar ugari daude, itsasontziak elkarren ondoan lotuta, batez ere Narrondo ibaian. XX. mendearen hasieran ibaiaz bestaldeko eskoilerak-eta egin gabe zeudenean, ibaian hondarra pilatzen zuen ur-korronteak, eta izena ere ba-zeukan gune horrek: Saraunea deitzen zioten, eta gaur egungo zabalgunearen (esplanadaren) aurrealdean zegoen, pantalana eta Balentziagaren itsasontzi zaharra dauden horretan.

Aurrerago, Arbustain aldera joanda, garai batean, gaur egun Amaiako plaza den horretan, marea ia Ardantza-

raino ere igotzen zen, eta urak Mareaerrota ibilarazten zuen San Telmo kalearen barrenal-dean. Plazak ondoan egon zen hotel ospetsutik hartu zuen ize-na, baina inguru honetan bete lana egin aurretiko garaian, be-reziki aipagarriak dira hiru izen hauek: Ondartxo, Iturtxo eta Arbustain, hirurak ere askotan elkarrekin azaltzen direnak. On-dartxo, berez, etxe baten ize-na bazen, baina gero, batez ere 1885etik aurrera, Arbustaingo

padurari deitzeko erabili zen: San Telmo kaleko atzealdeko karkaban (kalexkan) zegoen lekua, gaur egun etxeak egiten ari diren horretan, eta lurrez bete ondoren, hor egon zen Arbillagaren zaku-fabrika, gero Balentziagak ere erabiliko zuena; Iturtxo, berriz, Parolalderago zegoen, Itzurun hon-dartzako bidearen barrenetik harantzago, eta itsasontziak lehorreratzeko lekua zen; azkenik, Arbustain haitz multzo bati deitzen zioten (“islote”), gaur egungo Arranpla ingu-ruan; Eusebio Gurrutxagak hor ostra haztegia izan zuen XIX. mendearen amaieran, eta saiatu ere saiatu zen haz-tegi hori are gehiago handitzen Parol muturreraino, baina ez zioten utzi; ez zen, hala ere, ostra haztegi bakarra, Ja-darre inguruan beste bat ere izan zen-eta XX. mendean. Arbustaingo arranplan, ezinbestean, garabiaz eta beste garai bateko jarduerez akordatu behar: itsasontziak ekipa-tzen zituzten hemen, motorra eta tresnak jarri, eta han dago Arbustaingo garabia (edo geratzen dena), Santiago aldean, sasiak eta herdoilak janda.

XABIER ETA IMANOL AZKUE

1. Eusebio Ieregiren etxea eta Kofradia. Garai batean, ibaiaren aurrealdean biltegiak zeuden Moilan eta bi hauek ziren etxe bakarrenetakoak

1

Beheko plazatik abiatuta, Erribera kaleari begi-ratuko diogu, baina sartu ere egin gabe Moilatik parolaldera joango gara, ibaian behera, txoko-

rik txoko zer aurkituko, eta besteetan bezala, zumaiako historian eta istorioetan murgilduko gara.

Page 16: 155 (2007ko maiatza)

16 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

GalderaGaur egun zabalgune ondoan bezala, garai batean ere hondarra pilatzen zen ibaian. Nola deitzen zioten gune horri?

Txapartegik emandako tarta eder bat zozketatuko dugu.Erantzunak [email protected] helbidera bidali. Erantzunekin batera, izen abizenak eta telefono zenbakia adierazi.

Aurreko zenbakiko erantzuna: Arridokieta kaleanIrabazlea: Amaia Lisbona

Zorionak!

3

2. Amaiako plaza. Irudia nahikoa adierazgarria da: Amaiako plazan, Ondartxo izenekoan, etxeak eraikitzen ari dira. 3. Parolbidea arranplatik. Arrangoletan bete-lana egin zutenean Parolbidea zuzen egin zuten. 4. Villa Rosa eta Abaskal. Etxetxoak dira nagusi Parolbideko lehen lerroan, ibai aldera. Villa Rosa eta Abaskal. 5. Paroletik Santiagora. Parolaldearen amaiera eta Santiago. Puntako haitza lurpean sartu eta berriz ere azaleratzen da Santiagon (lerro baten batez adierazi dugu).

2

Arranplatik Parolaldera begiratuko dugu, zeinen zuzen doan Parolbidea. Lehen, ordea, Parolerako bidea gaur egungo Juan Belmonte kaletik zihoan, eta eskoilera egin zenean, Parolerako bide berria egiteaz gain, terreno asko jan zizkioten padurari eta ibaiari, eta, horrela, Udala lur askoren jabe egin zen. Parolera bi-tarteko eremuari Arrangoletako zabalgunea (“ensanche”) deitu zioten, eta XX. mendearen hasieran eta erdialdean haraka hazi zen herria. Horrela sortu zitzaizkigun ibaiari begira dauden etxetxoak: Askuntze (edo Ondargain), Villa Luz (Gutierreztarrena), Villa Rosa, Abaskal… Gaur egun ez dagoelako, aipagarria da Izaro etxea, Etxeberriak eraikiarazia, eta gero haren lekuan egindakoei izena emango ziena. Parolaldearen amaieran, Kresala etxea dauka-gu, Julio Beobideren lantegi izana eta gaur egun museoa dena. Ibai-ra jaisteko, bi eskailera nagusiek ere inguruko etxeen izenak har-tu dituzte: Kresalako eskailerak eta Abaskaleneko eskailerak. Parolean, gaur egun Talaipe jatetxea dagoen horretan, Puntako haitza daukagu, lehen askoz ere nabarmenago gaur egun baino, arrastoak besterik ez baita geratzen; haitz brankada horrek makina

4

Page 17: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 1�

5 6

6. Lehen Mataderia, gaur egun Algorri Interpretazio Zentroa. Mataderia zena. Atzealdean, Probosten alargunak kontserba-lantegia eduki zuen 7. Arrangoleta etxadia edo “Casasbaratas”. Francoren erregi-menak herri askotan egin zituen antzeko etxeak. Eraiki aurretik, ordea, leku hau ondo aprobetxatzen zuten: futbol- partidak, zezenketak…

bat buruhauste eman zien marinelei, eta izugarri zailtzen zuen Zumaiako porturako sarrera; brankada hori urpean sartu eta Santiago hondartzan, han, Maia dagoen horretan, azale-ratzen da berriz ere, eta itsasontzien sartu-irteerak errazteko dinamitaz puskatu zuten.

Parolbidea dela eta, polita da ikustea nola aldatu duen izen “ofiziala”, bilakaera politikoaren arabera: “Paseo de Arrango-leta” (1920), “Alameda de Alfonso XIII” (1930), “Avenida de la República” (1931), “Avenida de Navarra” (1937)… Gaur egun Julio Beobide ibiltokia da.

Beraz, Talaimendiren barrenaldetik hasita gaur egungo Parolbide horretara bitarteko lurrak ibaiari jandakoak dira; lur sail handia zen, garai batean Zumaiari hazteko aukera handia eman ziona, eta Udalak, diru premien arabera, ederki admi-nistratu zuena. Ibaiaren aurrealdea utzi eta barrura eginda,

bereziki nabarmentzekoa da Arrangoleta ingurua, hasieran padura edo hondartza besterik ez zenak makina bat gauzari izena eman ziolako: lursailei eta mahastiei, eskolari (Arrango-letako eskola), Arrangoleta etxadia (“casasbaratas”), on-tziolari, futbol zelaiari, iturriari... Garai batean, ontziolak ere egon ziren (Rafael del Pilarrek kontakizun ederra egin zigun aurreko Baleike-n). Hor dago, halaber, lehen Mataderia zena, XX. mendearen hasieran eraikia, gaur egun Algorri Interpre-tazio Zentroa. Horren atzealdean, Talaimendi aldera, Probos-ten alargunak kontserba-fabrika izan zuen.

Talaimendiren magalean, XX. mendearen hasieran, etxe ederrak ere eraiki ziren. Baina hitz egingo horietaz hurren-go batean, San Telmo kaletik barrena Talaimendira igotzen garenean.

Testuan azaldutakoari buruzko ohar, iradokizun, zuzenketa edota abarrekorik bazenute, idatzi helbide hauetakoren batera:Baleike (Txokorik txoko), Juan Belmonte 29, 20750 zumaia • [email protected]

NARRONDO

Beheko plaza

7

1

2

3

4

6

7

5

Ondartxo

Amaiako plaza

Arbustaingo arrampla

Abaskaleneko eskailerak

Mataderia

Arrangoleta plaza

Parolb idea

P A R O L A L D E A

KresalaPuntakohaitza

T A L A I M E N D I

UROLA

Page 18: 155 (2007ko maiatza)
Page 19: 155 (2007ko maiatza)

Ezustea

Labar ertzean zeuden maitale berriak dira. Bezperako egitasmoa burutzeko asmoz abiatu dira labar ertzetik zehar otalorez eta sastrakez inguratutako zelaitxo bat, kasualitatez, aurkitu duten arte. Ia ertzean, sasitza eta hostaila bakanago dagoen toki batetik sartu dira ia zirkulu perfektua osatzen duen belartzara. Begiluzeengan-dik urrun, mendia, itsasoa eta zerua dituztela lekuko bakarrak, elkarri esan diote: Eguzkia biluzik hartuko bagenu? Bart, sukar, kartsuki, sutsu, suharki maitatu dira neskaren etxe berriko oraindik altzaririk gabeko logelan, etxe zaharreko somierra eta koltxoiaren gainean, hain zuzen, eta gaur goizean euren maitasuna ospatzeko natu-rarekin bat egitea erabaki dute. Elkarren eskuak doi-doi ukitzen eguzkiari so etzan dira, begiak erdi itxita, itsasoaren zurrumurrua eta brixara leuna belarrietan dituztela. Txanen hegada alaia goian, otalore gaineko tarinaren kantua entzuten… Ederki, bai, egoten dela honela, e Kizkitza? Neskak erantzun ordez eskua ferekatu dio. Irribarrea ezpainetan. Eskua eskuan jartzean euren maitasunaren beroa besotik bularrera soin denera sumatu dute. Arnasa sakon hartu dute. Biak batera. Eta biei batera halako barre txiki xumea, oso barrutik irten zaie.

Bat-batean gizonezko bat leku beretik heriosuhar sartu eta nahiz eta biak begiak guztiz ireki dituzten, harri handi batez mutilari kopeta maspildu, konkatu, txikito dio. Neska derrepente jaiki da, ez daki egia den, ametsa den, zer gertatzen ari den. Mutilaren bekoki puskatua odolaz blaitzen eta begi bat betzulotik irtenda ikusi dizkio. Izu-ikarak mutututa geratu da. Eraileak neskaren atzetik eskuineko besoa bizkar atzera gorantz bortizki eramanez besaburutik atera dio, jarraian lepo-hezurra, krak, txikitzeko. Bi gorpuak, oraindik amodioaren beroa barnean, labarretik behera bota ditu soldatapeko eraileak. Han joan dira, zurezko txotxongiloak balira bezala, hiruro-geita hamaika metro zuzen zuzenean, haitz eta harri artean puskatu diren arte.

IZPIAK ETA HIZKIAK

argazkia

Aids �Eva Franco

testua

EzusteaAbelin Linazisoro

Page 20: 155 (2007ko maiatza)

20 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

PUBLIZITATEA

Page 21: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 21

ERRE

TRAT

UA

Alondegiaren albo batean, eskailera pike batzuk igo ondoren eta Mari kalerako er-dibidean, ate urdin bat zabaltzen zaigu. Bertatik, kanpaitxo doinuen artean, mun-du berezi batera iritsiko gara. Bitxikeriez betetako apalak; artisauen tresneria ugari eta hautsak kentzen ibiliko denarentzat amesgaizto diren irudi eta ontziak nona-hi; pintura, berniz eta tankerakoen usai-na… Ongi etorriak Biarriren txokora.

Bi Arri, Arritxu Aginagalde eta Arri-txu Goikoetxea dira eskulan tailer honen sortzaile, bultzatzaile eta irakasleak. Bia-rri bezala orain bost urte hasi ziren, baina aspalditik izan dute sormena lantzeko zaletasuna. “Biok familia bana aurrera atereak gara eta lan horietan makina bat ahalegin egiteaz gain, etxetik kanpo ere zenbait lan egiten genuen familia lagun-tzeko”, dio Arritxu Aginagaldek. “Ho-rrela, ni amari laguntzen 15 urtez ibili nintzen. Parolbidean zegoen lantegi txiki batean lan egiten zuen puntuzko jertseak egiten eta nik diseinuak egiten, ereduak

mozten eta beste zenbait gauzatan lagun-tzen nion”. Jarduera horretan sormenak bere tartea bazuen, baina gogoratzen du eguneroko lanaren presak ez ziola uz-ten nahi bezala aritzen: “Nire denbora librean eskulan ikastaroak egiten nituen, baina beti korrika. Denda itxi zenean, Zarauzko Artezaleak-en hasi nintzen, es-kulanak, pintura, marrazkia ikasten”.

Ikastaro horietan egin zuten topo bi Arriek, eta orain bost urte aurrerapauso bat ematea erabaki zuten. “Duela bost urte, zaletasun horren berri zuen batek goiko botikaren ondoko lokala erabil-tzea eskaini zigun herrian arteari tarte bat egiteko”, adierazi du Arri Goikoetxeak. “Lokala eta eskaparatea apaindu, gure lana erakutsi, Gabonen buelta zela-eta apur bat saldu… uste genuen hiru hila-beteko asmoa zela”. “Baina ikusi genuen jendeak erosi baino gehiago prozesua ja-kin nahi zuela, nola egiten zen”, gehitu du Aginagaldek. “Galdetzen ziguten ea irakatsiko al genien eta hala ikastaroak

…EDO ERRIBERA KA-LEAN AURKI DAITEZ-KEEN HARRI BITXIAKOrain 5 urte modu apalean hasi zuten eskulan tailerrak orain 60 ikasle dauzka

KAXI

Arritxu Aginagalde eta Arritxu Goikoetxea Biarri

Jaio: biak Zumaian, Arritxu Goikoetxea 1951n eta Aginagalde 1954an. Eskulanetan: familiak hazita zituztela hasi ziren eskulanen munduan. Hasieran eskulan tailerretan ibili ziren eta orain 5 urte Biarri tailerra jarri zuten abian. Era guztietako eskulanak erakusten dituzte. Orain 60 bat ikasle dituzte.

BI HITZETAN

Page 22: 155 (2007ko maiatza)

22 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

ERRE

TRAT

UA ematera animatu ginen”. Duela bi urte,

San Pedro kaleko lokala txikia gelditzen ari zitzaiela eta, eta alokairuari aurre ezin eginik, Udalarekin hitzarmena sinatu eta Oxfordeko aretora mugitu ziren. Orain arte.

Era guztietako eskulanak erakusten dituzte, baina bereziena, agian, Tiffany izeneko teknika izango da: tindatutako kristal zatiekin eta berunarekin ispiluak, lanparak eta beste hainbat gauza sortzen dituzte. “Hemen oso berritzaileak gara, eskulanen mundua asko aldatu baita. Gehienetan ikasleak berak eskatu ahala asmatzen ditugu eskulanak. Ezagutzen ditugun teknikak irakatsi, ikasle bakoi-tzak buruan duen nahia interpretatu eta sarritan proba-asmatu saiakeraren bidez”. Ikasleek sarritan zer nahi duten ziur ez dakitela diote: “Aurrena buruan dutena ikusi behar dugu edo geuk gero ideiak eman. Hori asko pasatzen zaigu altzari zaharren kasuan, adibidez”.

Une honetan 60 ikasle inguru dituzte, gehienak Zumaia bertakoak. Ikastaro guztietan biak izaten dira irakasten “tra-tu pertsonalizatua ziurtatzeko. Ikasleak guztiak dira ezberdinak. Batzuk oso eraginkorrak diren bezala, hurrengoak lotsatiak dira, eta hala, gainean egoteko aukerarik ez badugu, ez gara gustura gel-ditzen, ez geu, ezta ikasleak ere”. Ikas-leen artean era guztietako jarrerak ikus daitezkeela diote: etengabe produzitu be-har dutenak, denbora osoan irakaslearen arreta behar dutenak, inolako pausorik eman aurretik benetako ziurtasuna behar dutenak… “Ikasleak oso pozik daude eta gehienetan jarraitu egiten dute”.

Arte sortzailea “indar guztiarekin” bultzatzeaz gain, birziklapenaren ideia azpimarratzen dute esku artean dituzten altzari, traste eta arropekin lan eginez. “Horren adibide bezala, eta ikasle ba-tzuen eskaerari erantzunez, josteko lan txikien eskaintza hasi genuen. Arropen barrenak konpontzen hasi eta jarraian arropak nola birmoldatu erakusten ja-rraitu genuen. Hala, etxetik arropak eka-rri eta eraberritu, zabaldu edo zeharo birmoldatzen dituzte. Gaur egun, ikas-

leek patroiak egiten ikasi nahi dutela eta, arropa berriak sortzen ere ari gara”.

Arropen birmoldaketa horrek zinema munduarekin harremana izatea gauzatu du. “Zinemagile gazte batek gure lana Zarautzen ezagutu eta bere filmerako arropak prestatzeko eskatu zigun. Beldu-rrezko film bat izan behar zuen eta oso erronka polita izan zen guretzat, nahiz eta leher eginda bukatu genuen!”, onar-tu dute bi Arriek. “Hasieran, diseinuak egin behar izan genituen, gero miniatu-rak eta azkenean aukeratutako diseinuen arropak. Guztiok oso pozik gelditu ginen emaitzarekin”. Pelikula oraindik ez da es-treinatu eta Biarrikoak “zain-zain” daude beraien lana pantaila handian ikusteko.

Etorkizunari begira, prestakuntza pro-pioarekin jarraitzearekin batera, beraien eskaintza herrian nahiz inguruko kultur etxeetan zabaltzeko gogoa dute. Laino batek estaltzen du, ordea, eguzkia; izan ere, Alondegiaren birmoldaketa dela-eta, lokala hustu beharko dute. “Dagoeneko Udalaren kultur zerbitzuari eman diogu gure beharren berri, ahal den neurrian, behintzat, betetzeko. Ea etorkizunean erraz iristeko moduko lokal zabal bat lor-tzerik dugun, ahal bada, eraikin honetan bertan”.

Hizketaldia amaitu eta joateko ordua heldu da. Orain hutsik eta lasai dagoen gela bazkalondotik aurrera sormena lan-tzeko gogoz etorritako lagunez beteko da eta une honetan apaletan atsedenean dauden materialek bizitza hartuko dute.

“Gehienetan ikasleak berak eskatu ahala as-matzen ditugu esku-lanak, ezagutzen ditu-gun teknikak irakatsi eta sarritan proba-asmatu saiakeraren bidez”

Page 23: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 2�

Page 24: 155 (2007ko maiatza)

2� B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

PUBLIZITATEA

Page 25: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 2�

Sei hautagai alkatetzaren bila

Maiatzaren 27an udal hauteskundeak izango dira. Epaitegiek Zumaiako Abertzale Sozia-listak zerrenda legez kanpo utzi ondoren, sei alderdi izango dira alkatetzarako lehian. Orri hauetan hautagaien zerrendak eta alderdi bakoitzaren programa politikoarenardatzak jaso ditugu. Amaitzear dagoen legealdiaren balantze bat egiteaere eskatu diegu herritar batzuei.

BALEIKE

2003ko hautes-kundeetan, EAJ eta

EA-k koalizioa eratu zuten. Ezker aber-

tzaleak Izustarri herri-plataformaren

izenarekin hartu zuen parte. PP-k

289 boto lortu ba-zituen ere, ez zuen

zinegotzirik lortu. Aralar-ek ez zuen

parte hartu.

2003ko emaitzak

PNV-EA7

2.383IZUSTARRI

31.055

EB1

337

PSE-EE2

700

Page 26: 155 (2007ko maiatza)

26 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

Euzko Alderdi Jeltzalea

1. María Eugenia Arrizabalaga Olaizola

2. Lide Amilibia Bergaretxe

3. Unai Manzisidor Andonegi

4. Manuel Ignacio Zubia Artabe

5. Ainhoa Illarramendi Azkue

6. Mikel Olaizola Elosua

7. Olatz Arregi Urbieta

8. Eba Arruti Zabala

9. Xabier Irureta Sasiain

10. Iñaki Oreja Aizpurua

11. Itziar Maiora Intxausti

12. Bernardo Tena Benitez

13. Ligorio Urruzuno Iraundegi

Ordezkoak:

1. Arantxa Tapia Otaegi

2. Ricardo Peña Quintela

3. Zumei Bilbao Camacho

Programaren ardatzak:

“Gure programaren ardatzak etxebizitza ba-

bestuak, politika soziala, euskara eta jasangarrita-

suna izango dira. Aurreko legealdian babestutako

270 etxebizitza esleitu ditugu eta datorrenean

beste 250 izango dira. Hutsik dauden etxebiz-

itzak alokairura ateratzeko Eusko Jaurlaritzaren

Bizigune programa dago eta alde horretatik lan

egin behar da”

Eusko Abertzale Ekintza

1. Andoni Etxaniz Osa

2. Nerea Epelde Azkue

3. Joseba Aspiazu Azkarraga

4. Hilargi Linazisoro Garate

5. Pello Aizpuru Arbelaiz

6. Lorea Mendiola Egaña

7. Asier Arakistain Alberdi

8. Itziar Aizpurua Izeta

9. Jose Maria Osa Aizpurua

10. Asun Elduaien Aranburu

11. Jose Enrike Manterola Gorriti

12. Nagore Garcia Bohollo

13. Jesus Angel Mendizabal Balenziaga

Ordezkoak:

1. Iratxe Olazaran De La Peña

2. Ricardo Torre Oleaga

3. Naiara Egaña Egaña

Programaren ardatzak:

“Udal ireki eta garden baten apustua egiten

dugu. Laster zumaiarron esku geratuko den

Mojaxarren komentuan aterpetxe bat egitea

bultzatuko dugu. Etxebizitzen alorrean, alokairu

soziala bultzatu, etxe hutsen merkatua mugiarazi

eta gizarte babeseko etxebizitzak dagokien

lekuan garatzea da helburua”

Eusko Alkartasuna

1. Iñaki Agirrezabalaga Alkorta

2. Pili Etxabe Iriondo (Independientea)

3. Arantxa Gajate Telleria

4. Iñaki Ostolaza Esnal

5. Telmo Lisbona Txapartegi

6. Ainitze Egaña Mendizabal

7. Xabin Atxurra Mendizabal

8. Iker Arozena San Sebastian

9. Marina Bidasoro Arozena

10. Miguel Angel Manzisidor Aizpurua

11. Maider Bollain Amas (independientea)

12. Xabin Korta Uranga

13. Miguel Angel Unanue Azkue

Ordezkoak:

1. Maria Jesus Elosua Txapartegi

2. Itziar Mendizabal Etxabe

3. Joxe Etxeberria Mendizabal

Programaren ardatzak:

“Herritarrekin harreman lasai bat izan nahi dugu,

non herritarrek kolaboratzaile bat bezala ikusiko

duen bere burua. Etxebizitzen alorrean, babes-

ofizialeko zenbait etxebizitza alokairura pasatzeaz

gain, bajoak babestutako etxebizitzak bihurtzea

bultzatuko dugu. Aparkalekuen gaian, herria

eta kirol portuko parkinga lotuko lituzkeen zubi

mugikor bat jartzearen aldekoak gara”

Hautagaiak

Page 27: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 2�

Partido Socialista de Euskadi

1. Emiliano Cabañas Gonzalez

2. Paloma Heredero Negredo

3. Manuel Arellano Bartolome

4. Felipe Gutierrez Servan

5. Natividad Cerdan Martinez

6. Jose Luis Elosua Sanchez

7. Enrique Rubio Mendez

8. Pilar Diaz Vazquez

9. Pascual Sangüesa Mazo

10. Maria Isabel González Espino

11. Beatriz Alvarez Alaminos

12. Fernando Boada Torrecilla

13. María Nieves Bengoechea Escobar

Programaren ardatzak:

“Menpekotasun Legea behar bezala ezartzea

nahi dugu, ahal den neurrian hirugarren

adinekoak eta gizartean baztertzeko arriskuan

dauden kolektiboak atenditzeko gizarte zer-

bitzuak hobetuta. Etxebizitzaren gaian, Babes

Ofizialeko Etxeekin eta tasatuekin jarraituko dugu,

eta indartu ere egingo ditugu, bai saltzen direnak,

baita alokairukoak ere, eta azken horietan oso

kontuan izango ditugu diru sarrerak, batez ere

gazteei dagokienez”

Ezker Batua - Aralar

1. Cristina Forcada Unanue

2. Xabier Olaizola Antia

3. Jose Antonio Rodriguez Rivero

4. Angela Gomez Rodriguez

5. Gorka Rodriguez Rivero

6. Itziar Egiguren Egiguren

7. Elena Espinosa Gasco

8. Aitor Leitza Alberdi

9. Jesus Gorostidi Orozco

10. Joseba Ossa Altzibar (Independientea)

11. Hortensia Perez Jorge (Independientea)

12. Pedro Herrero Alvarez

13. Wilhelmus Prinse «Willen» (Independientea)

Programaren ardatzak:

“Herritarren parte-hartzea ziurtatzeko mekanis-

moak eratzearen aldekoak gara. Udalaren

gardentasuna bermatu nahi dugu eta horretarako

Zumaia Lantzen desagertzea beharrezkoa da.

Garraio publikoak indartu beharra ikusten dugu

eta baita herria eta ildo horretan herria eta auzoak

hobeto lotu behar dira. Etxebizitzen gaian,

alokairu sozialeko etxebizitzak indartzea behar-

rezkoa ikusten dugu”

Partido Popular

1. Julio Fernandez Ausin

2. Cristina Via Martinez

3. María Luz Palomo Cuesta

4. Enrique Peral Guerra

5. Jorge Iñigo Peral Guerra

6. Enrique Palacio Hick

7. Luis Lopez De La Vega

8. Maria José Garcia-Patron Alcazar

9. Jorge De Rodrigo Dominguez

10. Leticia Martinez Rubio

11. Marta Del Castillo Peral

12. Maria Cruz Calvo Rodriguez

13. Laureano Cabello Cabello

Ordezkoak:

1. María Paloma Rivero Menéndez

2. Alvaro Carrasco Vazquez

Programaren ardatzak:

“Herritarren arazo zehatz eta errealak konpondu

nahi ditugu eta Udaletxetik lagundu herritarren

bizimodua erosoagoa izateko. Hondartzan zerbait

egin beharra dago instalazioak hobetzeko eta

kirol portuan ere bai. Etxebizitzari dagokionez,

Babes Ofizialeko Etxebizitzetan, alokairuko etxe-

bizitza babestuetara jo beharra dago”

Page 28: 155 (2007ko maiatza)

28 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

Herritarren iritziak

Urbanizazio plana ondo egin dela uste dut, babes ofi-zialeko etxebizitzak eraikitzea, mundu guztiak errazago izan dezan etxebizitza bat edukitzeko aukera. Aitzakia bakarra jarriko nioke urbanizazio plan horri, etxebizitza eta auzo berrien eraikuntzan oinarritu baita soilik, eta ez dira kontutan hartu Zumaian hobekuntzak behar dituz-ten auzoak. Jadarren, esate baterako, ez zen aurrekon-turik zehaztu bertako auzokideak kexatu ziren arte.

Alkatea izango banintz, eta uda gainean dugula apro-betxatuta, Santixoko hondartza da nire iritziz hobetu beharreko lekuetako bat. Zerbitzuak eta irisgarritasuna hobetzeko erabiliko nuke aurrekontuaren zati bat.

Osasun zerbitzua da hobetzen saiatuko nintzatekeen beste gaia. Nire ustez, Zumaian 24 ordutan izan behar-ko genuke osasun zerbitzua, edozer gauzatarako Za-rautzera joan behar izan gabe.Jose Luis Huertos

Herria hobetu da lau urte hauetan, askoz ere hobeto ikusten dut, baina oraindik behar handiak daude. Haste-ko, haurrentzako parkeak daude. Euria egiten duenean ez dakigu umeekin non sartu, eta horretaz ere pentsatu beharko lukete.

Alkate izango banintz, aparkalekuen gaia konpontzen saiatuko nintzateke. Bizikletentzako gauzak ari dira jar-

tzen, baina autoentzat ez. Gernika parkea hain zabala izan beharrean, horren erdiarekin aparkalekuak egitea bultzatuko nuke, horrek jendea herrira kotxeekin sartzea ekarriko bailuke. Bestela, tabernak eta beste establezi-menduak gaizki geratzen dira. Aparkalekuekin kanpoko jende gehiago etorriko litzateke. Alde horretatik, Zumaia atzeratuta geratu da.

Begoña Goikoetxea

Ezin da ukatu azken urteotan Zumaiak hiri txiki baten eredurantz jo duela pixkanaka, batez ere instituzioetatik ongizatea eskaini nahi izan delako, gauza batzuk esku-eskura jarrita: zerbitzu jakin batzuk, laguntza eta aisial-dia, lan egiteko aukera eta abar.

Aitortu beharra dago azken urteotan udaletik (hainbat legealditan) bultzatu diren zerbitzu eta azpiegiturenga-tik mikrohiri hau hiri eredu misto batera eraman dutela; horregatik, Zumaia erakargarria eta atsegingarria da, baina ez du hiri handien eragozpen eta saturaziorik.

Horregatik, nire ustez legealdiaren balantzea positi-boa da, eta horretarako berdin hartzen dut aintzat Zu-maiako Udaleko aukera politiko guztietako ordezkarien lana, guztiek egin dute eta lan elkarrekin gure herriak aurrera egiteko.

Hurrengorako begira, guztiok dakigu Ongizatea egoera atenporala dela, zehazten zaila, baina edozein aldagaik, baita txikienak ere, oinarririk gabe utz dezake

eta erorarazi ere bai.Horregatik, nire gogoeta xume batzuk:- Pentsatze hutsak izugarrizko beldurra ematen dit:

nire familia dagoen lekutik gertuen dagoen larrialdi zen-trora joateko 30 minutu behar dira.

- Burura etortze hutsarekin dardarka jartzen naiz: la-rrialdi bat badut eta anbulantzia bati edo patruila bati deituz gero, 20 minutu beharko ditu niregana etortzeko.

- Harrigarria da niretzat: Gipuzkoako jaiotze-tasa han-dieneko herria izanik, nola liteke Zumaiak ez edukitzea pediatriako larrialdi zerbitzurik?

Eta beste maila batean- Ez dut ulertzen nola litekeen gure gaztetxoak igan-

deetan aspertzea eta ez izatea etxepeak baino aukera hoberik.

- Haserretu egiten naiz zeinen gutxi erabiltzen den bidegorria, batez ere eskoletan seme-alabei bizikletak-eta lapurtzen edo puskatzen dizkietelako.

Bernard Caporossi

Azken legealdia desastrea izan da. Udalak ez du inongo azterketarik egin herriak zer behar dituen jakin eta horien arabera lan egiteko. Horren ordez, interes ekonomiko batzuen arabera egin du lan eta diru askore-kin lotutako azpiegiturak besterik ez ditu bultzatu. Bes-talde, Udal honek ez dio herriari inongo parte hartzerik eskaini. Uste dute lau urtean behin hauteskundeetara joanda nahikoa dela

Txarrerako ez dut esango, baina hobera ere ez du egin, eta gastatu den diru piloarekin askoz ere hobeto egotea bageneukan. Gauzak egin dira, bai, baina gau-

za horiek hobeto egitea bazegoen. Udal honek ongiza-tea inbertsioarekin, zementuarekin lotu du eta benetako zenbait behar konpondu gabe utzi ditu.

Alkate izango banintz, lehenbizi, herriaren eta herrita-rren beharrak ikusi eta horren arabera hasiko nintzateke jokatzen. Lehentasuna dauzkaten zenbait gai badaude: autoen masikifazioa kontrolatzen saiatuko nintzateke, bidegorri potente bat eginaz eta garraiobide publikoak hobetuaz; garapen iraunkorrago bat eramaten ere saia-tuko nintzateke, etxe eta argi artifizial gutxiagorekin eta naturguneak zainduaz, hori ere bada-eta garapena.

Josu Uranga

Legealdi honetan Zumaia eskaparate herri perfektua izatea lortu dela uste dut. Alkate banintz, herria askoz ere gehiago dinamizatuko nuke, etxebizitzak askoz ere

eskuragarriago jarriko nituzke (eta ez bakarrik gazteen-tzat, jende guztiarentzat baizik) eta herriaren beharrekin bat letorkeen hirigintza bultzatuko nuke.

Koldo Landaluze

Page 29: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A 2�

Berna Zumaia guztiak ezagutzen duen emakumea da. Uxarrueneko taber-nakoen alaba (lehen Bar Aginagalde eta orain Trapaia) Bitoriano Arroiaberekin ezkondu, Ameriketara joan eta 1960an berriro Zumaian zen lau seme-alabekin. Zumaian beste bi izango zituen orain-dik. Aginagalde taberna zumaiarrok se-kula ez dugu ezagutu bere izenarekin. Bar Aginagalde zenean Uxarruenekoa deitzen genion Bernaren aita Arrua-Errekako Uxarrua baserrikoa zelako eta Bitoriano eta Bernak hartu zutenetik Patxanga ezizenarekin ezagutu genuen. Zergatik Patxanga? Bitoriano Arroiabek musika entzuteko makina bat jarri zuen tabernan. Txanpona bota eta disko bat aukeratzea zegoen. Disko hauen artean “La pachanga” izenekoa oso modan ja-rri zen. Honela zioen gutxi gora behera: “Señores qué pachanga, vamos pa´la pachanga, Qué rica es la pachanga, va-mos pa´la pachanga.” Hainbeste aldiz entzuten zen taberna hartan kanta hura, ba, azkenean Patxanga izenarekin geratu zen. Euskal pizkundearekin (ikastolak, kantariak, bertsolariak, euskal literatura eta abar), Ez dok Hamahiru taldea Eus-kal Herri osoan famatua egin zen; ho-rietako kantari bat Benito Lertxundi zen eta hain modan jarritako protesta kanta zen berea; Arroiabek Lertxundiren dis-koak jarri zituen tabernan eta Zumaiako gazteria Patxangarenera asko joaten gi-nen, berriketan egitera, kafea eta kopa hartzera, jokoan egitera, txikiteoan ga-biltzala, afaltzera edo bazkaltzera, eta… Benitoren diskoak entzutera. Honela zioen batek: “Gizonak kartzelan daude beren herriagatik, Jainkoak beharko la-gundu, guk ahaztu bai ditugu…”.

Zu Arruako Telleindikoa zeranez, Arrua bertan jaioko zinen, ezta?Ez, ez. Hemen Zumaian jaio ginan. Hiru senidiak Zumaian jaioak gea, Anaia Luix, geo ni eta Arritxu gaztiena. Aginagaldeneko tabernen goian. Behian taberna eta goian pixua gendun.

Zein urtetakoa zera?1928koa.

Neska koskor garaian non ibiltzen zineten jolasean?Normalian etxe aurrian. Etxe aurrian, baakizu, plazoleta eerra gendukan eta hantxe ibiltzen ginan. Goiko bodegoia eta gu bizi ginan etxe artean, gure ama Felixak txarriak eukitzen zitun. Danetik eiten zuan, baina gehiena txarria gusta-tzen zitzakon, oiluak ere eukitzen zitun, txitak-eta, baina hoiek laga eta txarriena juten zan, ze, txarri bat edo bikin hobe-to ertetzen zuan. Txarria hiltzen zuan eta bale.

Dirua ateratzeko?Ez, ez. Etxeako. Gu danok jateko. Kar-nizeruari eman hiltzeko eta ez dakit zenbat paatuko ziyon, baina hamaike-takua ere ematen ziyon. Akordatzen al zea tabernan nola zeon, txapitula baten azpian marmolezko mahai bat ezkerre-ta? Ba, hantxe jarrita jaten zun karni-zeruak hamaiketakoa. Gero, handik urte pila batera txarri zale batzuk goi aldetik etortzen zian eta haiek ere hortxe, txapi-tularen azpian eiten zuen hamaiketakua.

Haurtzaroan, orduan, etxe aurrean beti. Neskaak neskekin ibiltzen al zineten?

BERNA AGINAGALDE OLAIZOLA(1)

GU

RE Z

UM

AI Z

ARR

A

ABELIN LINAZISORO

Gure aitak sifoiak, limo-nadak eta horrelakuak eiteko fabrika zeukan. Estazio bidian hotel

Urangaren beste aldian bazeon, ba, aldapa bat eskubita? Ba, hantxe.

Page 30: 155 (2007ko maiatza)

Aplikatzen zanakin. Danok alkarrekin jolasian. Gu txikiak ginala gure etxe au-rrian “Círculo Tradicionalista” zeon eta haren kargu gure osaba Martin eta izeko Rita zeuden. Gero, gure aman ahizpa jarri zan hor bizitzen, Ana, Balentziaga-kin ezkonduta zeon eta mutil koadrila handia zuten. Ia danak praile eta abade jun zianak. Eta han terraza handi bat zuten eta hoiekin ibiltzen ginan jolasian. Terrazan eta gure etxea aurrian. Pelotan eta danian. Pelotan gure etxeko paetian. Fueraka, mutil eta neska. Koxkortu-takoan ere bai.

Anttonio Poxpolin zan gaztiena, ezta?Bai. Hura Axentxio zapateruaren pin-txe ibili zan. Mutil haiek praile jun au-rretik denetik eiten zuten. Gure aitak sifoiak, limonadak eta horrelakuak eite-ko fabrika zaukan. Estazio bidian Ho-tel Urangaren beste aldian bazeon, ba, aldapa bat eskubita? Ba, hantxe. Etxe txiki bat zaukan bi pixukoa eta behian fabrika. Baina gure aitari gerra garaian dana kendu ziyuen.

Erreketeak?Ez dakit. Orduan dana oso nahastua ikusten nuan nik. Gure taberna ere au-rrenekoak sartu zianak, gorriak izango zian, dana txikitu ein zuten. Astebete eon zian. Gure ama sukaldian laga gau eta egun lan eiten danentzako eta taber-nan nahi bezela ibiltzen zian. Gure aita eta bere bi arrebak, izeko Justina eta ize-ko Juanita, ixkutatu ein zian. Noabaitea eraman zituen, bestela… Bere familiak hartu eta eraman ein zituen. Nik ezer garbi behin ere ez det jakin. Gure amak aurrera ein zun etxe aurrian gau eta egun bi gudari guardian eoten zialako. Guda-riei esker. Gorriak eon zian aste hartan nire anaia, bi urteko ahizpa eta ni Don Angel maixuaren etxean eon ginan. Aste hartan anaia eta ni hartu, txikia etxean geatzen zan, eta ama ikustera eamaten giñuen tabernako sukaldera.

Gudariak etxea zaintzen, orduan.Bai, eta ama zaintzen ere bai. Gudariak gure amakin oso ondo portatu zian. Asko lagundu ziyuen. Kanpotik etorri zian gorri hoiek ez. Frankistak etorri zianian ere gure ama gau eta egun euki zuten lanian eta taberna ere nahiko hondatu zuten. Pentsa zazu, mahaiak eta sillak plazoletara ateatzen zituzten, ez dakit hauek aurrenekoak edo biga-rrengoak zian, baina asko eaten zuten, igual kantan eta dantzan hasten zian… Desastre bat.

Gerra aurrian zer jolas klasetan ibil-tzen zineten?Danetik, baina gehiena pelotan. Mutil eta neska. Soka saltuan ere bai. Danok elkarrekin ibiltzen ginan beti, beitu gabe mutila edo neska giñan. Kanikaka, kukuka, trenadioska…Eta jolasian gu

beti etxe aurrian. Plazoletan. Goiko Plazakuak Goiko Plazan, Estaziyokuak estaziyuan, gu Erribera kalekuakin eta horrela danok.

Gerrarekin amaitzeko: Gerra garaiko desfileekin-eta akordatzen al zera?Bai, desfileak eta izaten ziala bai. Baina ez nuke esango zein ibiltzen zian. Gero, bai, hau oso ondo akordatzen naiz, hiru edo lau emakume ilea zero moztuta ka-lian pasiatzen ibiliazi zituen, bat Jexuxa Manterola zan. Kontu hauek ez dia se-kula ahazten. Buruan grabatuta geatzen dia. Eta gure aita eta gure bi izekuak zeatik ihes ein zuten ez dakit. Gorriak jun eta Frankon tropak sartu eta gero ere ixkutatuta geatu zian. Haiek ez zian azaldu auskalo zenbat denboran.

Eta ez zera akordatzen abertzaleak ziren ala ez?Ez naiz akordatzen, baina gure amaren anaiakin akordatzen naiz, osaba Patxi. Hura ere Zumaitik alde einda ibili zan.

Ez zan frankista, hemengo zale po-rrokatua zan. Gure Bitorianoren anaia bezela, Luix, abertzalia zan. Hura Frantzixan egon zan denbora osoan eta bueltatu, ba, ez naiz ondo akordat-zen umia nintzan-eta, baina seguruena gerra akabatu zanian. Luix oso gizon ona zan. Oso. Estanisek karakterra oso diferentea zaukan. Gure Bitoria-no eta beste anai bat Bilbon kolegioan zeuden Santiago Apostolen estudia-tzen, handik hartu eta frentera eraman zituzten. Anai hau frentean hil zan, Otxandion uste det, Bitoriano zauri-tu ein zuten eta Estanis jun zan bere bila Zumaira ekartzeko. Kontu hauek dazkit gero kontatuta, orduan umea

nintzan-eta. Izan ere, gerra denboran hainbeste gauza pasatu zian, hainbeste!, ez deiela etorri beste bat.

Neska koxkor garaian non hasi zi-nen eskolan?Sei urtekin monjen kolegioa. Eta gero

Gure amak aurrea ein zun etxe aurrian, gau eta egun, bi gudari guardian eoten zialako. Gudariei

esker.GU

RE Z

UM

AI Z

ARR

A

�0 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

Page 31: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A �1

Page 32: 155 (2007ko maiatza)

�2 B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

PUBLIZITATEA

Page 33: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A ��

hamabi urtekin Bergara jun nitzan. In-terna ez, medio pensionista. Eguna kolegioan pasa eta lota etxe batea juten nitzan.

Sei urterekin hamabi urte bitartean zer moduz kolegioan?Ondo. Eskola dana erderaz ematen zu-ten. Eskola danetan gainera. Eta, aizu, ez al zan prohibituta eon euskeraz hitz egitea? Ze, Arruako gure amonari, Te-lleindikoari, erderaz hitz egiteko esaten ziyuen eta nola ez zakien erderaz, larri, ahal zuan mouan ibiltzen omen zan, gajua. Arruan amenazatu eiten ziyuen. Kontu hauek ez dia ahazten. Gure aitak ere kamioneta bat zekan limonadak eta sifoiak partitzeko, Getaira eta ingurueta ere juten zan. Ba, hari ere dana kendu ziyuen. Ezer gabe laga zuten. Itxia ere beria zala uste det eta gure ama eta aita ezer gabe geatu zian. Tabernakin bakarrik. Eta taberna ere ez zan geu-ria. Alkilerrian gendukan. Gu Ame-riketatik etorri eta gero erosi nahi izan gendun eta ez zuten nahi izan saldu.

Norena zen taberna?Bergonces-enekoa. Madrikoak. Gure gurasoak oso suerte txarra euki zu-ten lanakin. Gure amak Telleinditik diru pixkat ekarri zun. Dana kendu ziyuen. Taberna txikitu…

Bergarara joan aurretik 11-12 ur-terekin mutilekin jolasean berdin jarraitzen zenutenez, mutilekiko pikardiarik ba al zenuten?Ene! Bate pikardiarik gabe ibiltzen gi-ñan. Sano-sano. Oaindikan ume.

Zergatik erabaki zuten zu Bergarara eramatea?Begira, gure izeko Justina atzea etxea etorri zanian, tabernara, hemengo apaiza batekin neskame bezela jun zan Bergara. Gure izekon bitartez eaman ni-ñuen. Kolegio ona zala, ondo erakusten

zutela, eta hori. Bazkaldu kolegioan, lo izekonean eta han pasatu nitxun urtiak. 17 urte ein arte. Akordatzen naiz han-dik etorri nitzanean, kontabilidadea eta horrelako gauzak jakitea beste maila bat zala. Baina lanik ez eta amari tabernan laguntzen jarri nitzan. Bitartian prepara-tzen jun nitzan enpresa batean edo bes-tean sartzeko eta 18 urtekin telefonikan sartzea lortu nun.

Zumaian bertan?Ez. Donostian. Akordatzen naiz 17 urtekin amak eaman niñula Donostira akademia batera oposizioetara presen-tatzeko.

Bergaran egon zinen bitartean Zu-maiara sarri etortzen al zinen?

Ez. Herriko festetan, eta bi hilabete oporretan.

Herriko festetan zer moduz ibiltzen zineten?Herriko festetan? Tabernan amari la-guntzen. Lana besteik ez degu ein, po-bre segitzeko. Eta osasuna euki ezkeo aurrera.

Nahiz eta amari laguntzen ibili, dantzan eta ez al zenituen eskapa-dak egiten?Dantzan? Ene! Ez zazu aitatu ere egin. Ezin gendun dantzan egin mutilakin. Orduan danok “Hijas de Maria” giñan eta dantza egin ezkeo bialdu eiten zizu-ten. Ez, ez.

Hijas de Maria-tik bidali arren, ba-tzuek ibiltzen ziren dantzan, ba.Bai, baina, oso gutxi izango zian hoiek. Gero, gure itxian bi izeko nes-kazaharrak Católicas, Apostólicas, Romanas zian eta kontrol gogorra zeon. Neskaak neskaakin ere ez nin-tzan asko ibili. Musika gustatzen zi-tzaten, baina dantza asko ez. Akaso beti amari laguntzen ibili nitzalako.

Orduan mutilekin ibili edo be-rriketan egiteko aukera gutxi izan zenuen?Ibili asko ez, baina berriketan nahi aina. Mostradoria bezelakoik ez dao jendia ezagutzeko. Mutil eta gizon denekin berriketan. Mostradorian oso irekia izan naiz beti, baina sujezio

haundiko lana da.

Zure ama Arruako Telleindikoa ze-nez, Arruako festetara Carmenetan joaten al zineten?Ez. Gogoratzen naiz aitak zeukan Fiat kamioneta horrekin nola juten giñan Arruara amona bixitatzera. Arruara bixita eitera bakarrik. Festeta sekula ez.

Handik hartu eta frente-ra eaman zituzten. Anai

hau frentean hil zan, Otxandion uste det, Bi-toriano zauritu ein zuten eta Estanis jun zan bere bila Zumaira ekartzeko. Jarraituko du.

Page 34: 155 (2007ko maiatza)

�� B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A

maiatza-ekaina

AG

END

A

ErakusketakFORONDAKO PINTURA

TAILERRA: Alondegian,

maiatzaren 25etik ekainaren

10era.

IkastaroakDANTZA IKASTARO

INTENTSIBOA: ekainaren 2,3,9

eta 10ean, 10etatik 12:30era. Izen

ematea kultur etxean, maiatzaren

25a bitartean.

ANTZERKI IKASTAROA:

TXINPARTA elkarteak antolatuta:

bi talde, 13-18 bitartean eta 8-12

bitartean. Apirilaren 28tik aurrera.

Informazioa eta izen-ematea,

Foronda kultur etxean-943-

861056

DeialdiakAste Berdea: Ekainaren 11tik

16ra: Argazki rallya, hitzaldia,

‘Hiri Basatia’ antzezlana, Zumaia

Garbia, zine forum saioa, etab.

ZUMAIAKO ARGAZKI

LEHIAKETA: txuri-beltzean.

Gaia: “Artisauak lanean”. Lanak

aurkezteko epea, ekainaren

22ean. Informazioa kultur etxean

(943-861056)

Irteerak TURISMO BULEGOAK

ANTOLATUTA (943-143396)

Txangoak:

ekainak 2 eta 3: GIJON

Bisita gidatuak:

Geologikoa + txalupa: maiatzak

12. Irteera Algorri Naturaren

Ezagutza Etxetik, 10:00etan

Maiatza 18, ostirala

19:00etan San Pedro eta

Pontevedrako Xuntanza de Meis

abesbatzen kontzertua

22:00etan J.C.PEREZen kontzertua

1�, larunbata

19:30ean San Pedro eta

Pontevedrako Xuntanza de Meis

abesbatzen kalejira

20, igandea

12:00etan Aita Marin, Haur

antzerkia Gorakadaren

“Titirikontu-kontari”

2�, osteguna

17:30 Haur liburutegian, ipuin-

kontaketa “Marilo beti lo” Behi

bis taldearekin

22:1�ean zine forum saioa

“Verano en Berlín”

Ekaina Larunbata, 2

19:00etan Zumaiako Txistulari

Alardea

Osteguna, �

Zinre forum saioa: “Luces al

atardecer”.

Larunbata, �

Euskaraz, kiroltasunez

Getxoko abesbatzaren kontzertua

Igandea, 10

Piragua topaketa

Osteguna, 1�

Zine forum saioa: “Una verdad

incómoda”.

Asteazkena, 20, Musika Eskolako

audizioa

Osteguna 21

Zine forum saioa: “Syriana”.

Page 35: 155 (2007ko maiatza)

B A L E I K E 2 0 0 7 M A I AT Z A ��

Page 36: 155 (2007ko maiatza)